docMetody finansowania ĞwiadczeĔ zdrowotnych
download 
Reklamacja Transkrypt
Metody finansowania ĞwiadczeĔ zdrowotnych
ANNALES U N I V E R S I TAT I S M A R I A E C U R I E - S K à O D O W S K A LU B LI N – P OL ONIA VOL. XLVI, 4 SECTIO H 2012 Uniwersytet Marii Curie-Skáodowskiej w Lublinie, Zakáad Finansów Podmiotów Gospodarczych MAGDALENA JAWORZYēSKA Metody finansowania ĞwiadczeĔ zdrowotnych The methods of financing health services Sáowa kluczowe: finanse, sáuĪba zdrowia, szpital Key words: finance, health service, hospital WstĊp Koszty związane z opieką zdrowotną obciąĪają finanse publiczne kaĪdego kraju. DąĪenie do wprowadzania bardziej efektywnych metod ograniczania kosztów powoduje koniecznoĞü zmian w funkcjonowaniu systemów. Modyfikacje te najczĊĞciej dotyczą przechodzenia od hierarchicznych, wysoko zintegrowanych form dostarczania opieki zdrowotnej i jej finansowania na rzecz rozwiązaĔ opartych na zasadzie oddzielenia odpowiedzialnoĞci za dostarczanie ĞwiadczeĔ. W ramach takich modeli nabywcy ĞwiadczeĔ są oddzieleni od dostawców ĞwiadczeĔ zdrowotnych ze wzglĊdu na wprowadzenie mechanizmu kontraktowania ĞwiadczeĔ1. Kontrakt jest umową cywilnoprawną, na mocy której dysponent Ğrodków publicznych (NFZ) zakupuje okreĞlone Ğwiadczenia zdrowotne u Ğwiadczeniodawców publicznych lub niepublicznych. Dla zakáadu opieki zdrowotnej stanowi on gwarancjĊ sprzedaĪy i zasadnicze Ĩródáo przychodów z usáugowej dziaáalnoĞci medycznej2. 1 I. Rydlewska-Liszkowska, Podstawy ekonomiki zdrowia. Wybrane zagadnienia ochrony zdrowia w miejscu pracy, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, àódĨ 2006, s. 56. 2 M. Hass-Symotiuk, Specyfika kontraktowania usáug medycznych, [w:] C. Suákowski (red.), Gospodarka i spoáeczeĔstwo w okresie transformacji, Zapol, Szczecin 1999, s. 24–34. 278 MAGDALENA JAWORZYēSKA MoĪna stwierdziü, Īe kontrakty okreĞlają powiązania finansowe pomiĊdzy nabywcą usáug medycznych a ich dostawcami. W wyniku kontraktowania nastĊpuje transfer publicznych Ğrodków do róĪnych zakáadów opieki zdrowotnej. Celem artykuáu jest prezentacja metod finansowania ĞwiadczeĔ zdrowotnych. 1. Metody finansowania ĞwiadczeĔ zdrowotnych W procesie kontraktowania istotnym zagadnieniem jest ustalenie metody finansowania Ğwiadczeniodawców, która powinna3: • zawieraü mechanizmy ekonomiczne ksztaátujące zachowania usáugodawców sáuĪące realizacji polityki zdrowotnej paĔstwa, • zwiĊkszaü efektywnoĞü wykorzystywania zasobów, • wprowadzaü bodĨce do poprawienia efektywnoĞci technicznej, • ustanawiaü bodĨce do ograniczenia wzrostu kosztów opieki zdrowotnej dla Funduszu, usáugodawców i pacjentów, • zapewniaü ubezpieczonym równy dostĊp do ĞwiadczeĔ medycznych, • byü adekwatna do procesu rozwiązywania problemu medycznego pacjenta, • zapewniü podziaá ryzyka miĊdzy páatnikiem i Ğwiadczeniodawcami. JeĪeli chodzi o metody finansowania usáug zdrowotnych, moĪna wymieniü nastĊpujące sposoby páacenia za usáugi medyczne4: • kontrakty blokowe, • páacenie za tzw. case-mix (przypadki mieszane), • páacenie za poszczególne przypadki. 1.1. Kontrakty blokowe Kontrakty blokowe polegają na páaceniu za Ğwiadczenie zdrowotne, a kaĪda usáuga zdrowotna jest zdefiniowana za pomocą nastĊpujących mierników dziaáalnoĞci5: • osobodzieĔ leczenia, • hospitalizowany pacjent, • procedura medyczna, • leczona jednostka chorobowa, • zagwarantowanie kompleksowej opieki medycznej dla mieszkaĔca, rozumianego jako potencjalny pacjent – jest to tzw. finansowanie kapitacyjne opieki zdrowotnej. 3 A. Czupryna, S. PoĨdzioch, A. RyĞ, C. Wáodarczyk, Zdrowie publiczne, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków 2001. 4 M. Kautsch, M. Whitfield, J. Klich, Zarządzanie w opiece zdrowotnej, Wydawnictwo Uniwersytetu JagielloĔskiego, Kraków 2001, s. 72. 5 Ibidem, s. 72. METODY FINANSOWANIA ĝWIADCZEē ZDROWOTNYCH 279 W systemie wynagradzania opartym na liczbie osobodni leczenia za jednostkĊ rozliczeniową przyjmuje siĊ dzieĔ pobytu pacjenta w szpitalu. Cena za dzieĔ pobytu w szpitalu pacjenta jest ustalana na podstawie ilorazu prognozowanego budĪetu i prognozowanej liczby dni hospitalizacji pacjentów6. KorzyĞci i wady tego systemu z punktu widzenia Ğwiadczeniodawcy, páatnika i pacjenta prezentuje tabela 1. Tabela 1. KorzyĞci i wady systemu wynagradzania opartego na liczbie osobodni leczenia z punktu widzenia Ğwiadczeniodawcy, páatnika i pacjenta Podmiot KorzyĞci i wady Prosta ewidencja, nieskomplikowany rachunek kosztów, niewielka liczba wskaĨników dziaáalnoĞci, które stanowią podstawĊ oceny Ğwiadczeniodawcy. ĝwiadczeniodawca Tendencja do zwiĊkszania liczby przyjĊü, zwiĊkszenia wskaĨnika wykorzystania áóĪek oraz rozbudowy bazy áóĪkowej. Páatnik Maáa moĪliwoĞü kontroli kosztów jednostkowych i caákowitych, Ğwiadczeniodawcy mogą wydáuĪaü czas leczenia pacjentów i przejawiaü niechĊü do leczenia ciĊĪszych przypadków, co obciąĪa páatnika i skutkuje eskalacją kosztów w caáym systemie opieki zdrowotnej. Pacjent Pacjenci z powaĪnymi schorzeniami mogą byü niechĊtnie przyjmowani do szpitala albo przetrzymywani ponad niezbĊdny czas leczenia, co wynika z wysokich kosztów leczenia pacjenta w pierwszych dniach popytu (koszty diagnozy i terapii) i póĨniejszego ich obniĪenia do poziomu kosztów „hotelowych”. ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: M. Hass-Symotiuk (red.), RachunkowoĞü i sprawozdawczoĞü finansowa zakáadów opieki zdrowotnej, OĞrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp. z o.o., GdaĔsk 2008, s. 86–87. W ramach tej metody konieczne staje siĊ wprowadzenie mechanizmów kontrolnych, takich jak ustalenie Ğredniego czasu pobytu w oddziaáach danego typu na okreĞlonym terenie i uzyskiwanie dodatkowej zgody páatnika na wydáuĪenie hospitalizacji w przypadkach uzasadnionych medycznie7. Metoda ta jest najczĊĞciej stosowana w lecznictwie zamkniĊtym, a w szczególnoĞci na oddziaáach psychiatrycznych, rehabilitacyjnych, oddziaáach dziennego pobytu, oddziaáach pielĊgnacyjno-opiekuĔczych, geriatrycznych oraz opieki paliatywnej, czyli tam, gdzie koszty Ğwiadczenia usáug opieki zdrowotnej są w mniejszym stopniu zróĪnicowane. 6 M. Dobska, K. RogoziĔski (red.), Podstawy zarządzania zakáadem opieki zdrowotnej, PWN, Warszawa 2008, s. 92. 7 J. StĊpniewski (red.), Strategia, finanse i koszty szpitala, Wolters Kluwer Polska sp. z o.o., Warszawa 2008, s. 83. MAGDALENA JAWORZYēSKA 280 W systemie wynagradzania opartym na liczbie hospitalizowanych pacjentów zakáady opieki zdrowotnej otrzymują wpáywy za kaĪdego pacjenta objĊtego opieką w danym czasie. KorzyĞci i wady tego systemu z punktu widzenia Ğwiadczeniodawcy, páatnika i pacjenta prezentuje tabela 2. Metoda ta moĪe byü stosowana w lecznictwie zamkniĊtym i Ğrodowiskowym. W Polsce jest to powszechnie przyjĊty sposób kontraktowania ĞwiadczeĔ zdrowotnych. Tabela 2. KorzyĞci i wady systemu wynagradzania opartego na liczbie hospitalizowanych pacjentów z punktu widzenia Ğwiadczeniodawcy, páatnika i pacjenta Podmiot KorzyĞci i wady WystĊpuje motywacja do otwierania nowych oddziaáów, bĊdących czĊĞcią juĪ istniejących (np. w przypadku oddziaáów chirurgicznych wyodrĊbnia siĊ oddziaáy chirurgii ogólnej, urazowej, naczyniowej, dzieciĊcej). Dziaáania te mają na celu zwiĊkszenie przychodów przez uzyskanie kontraktu na hospitalizacjĊ na dodatkowych oddziaáach. ĝwiadczeniodawca Procedura rozdrabniania juĪ istniejących oddziaáów jest kosztowna, nieefektywna szczególnie w przypadku wyodrĊbnienia niewielkich oddziaáów, na których zapewnienie caáodobowej opieki jest bardzo kosztowne. Ponadto leczenie pacjentów na duĪych, wielospecjalistycznych oddziaáach jest taĔsze niĪ na niewielkich, ale bardzo wyspecjalizowanych. Páatnik Maáa moĪliwoĞü kontroli kosztów caákowitych i jednostkowych, dlatego páatnik, aby ograniczyü moĪliwoĞü generowania wiĊkszych kosztów, nakáada limity przyjĊü lub stosuje degresywne stawki opáat. Páatnicy zabezpieczają siĊ równieĪ przed czĊstym przyjmowaniem przez Ğwiadczeniodawców tych samych pacjentów i nie páacą za pacjentów powtórnie przyjĊtych w ciągu okreĞlonej liczby dni po wypisie. Pacjent àatwy dostĊp do szpitali skáonnych do hospitalizowania „lekkich przypadków chorobowych”. ĝwiadczeniodawcom zaleĪy na jak najwczeĞniejszym wypisaniu pacjentów do domu. W razie zaostrzenia choroby są oni chĊtnie przyjmowani ponownie, gdyĪ dziĊki temu moĪna wystawiü nowy rachunek páatnikowi. ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: M. Hass-Symotiuk (red.), op. cit., s. 86. NastĊpna metoda finansowania opiera siĊ na procedurach medycznych. Procedura medyczna jest najczĊĞciej definiowana jako czynnoĞü wykonywana przez personel medyczny, w trakcie której są zuĪywane zasoby bĊdące w dyspozycji szpitala. Procedura medyczna to jednostka rozliczeniowa obejmująca wszystkie czynnoĞci diagnostyczne, lecznicze, pielĊgnacyjne i rehabilitacyjne związane z leczeniem pacjenta w czasie pobytu w szpitalu, wraz z leczeniem schorzeĔ dodatkowych, a takĪe wszelkie koszty hotelowe8. 8 M. Dobska, K. RogoziĔski (red.), op. cit., s. 94. METODY FINANSOWANIA ĝWIADCZEē ZDROWOTNYCH 281 Za kaĪdą procedurĊ jest ustalana okreĞlona cena, która moĪe byü staáa (wyznaczana na początek roku na podstawie danych planowanych) lub zmienna (ustalana na podstawie bieĪąco kalkulowanych stawek)9. KorzyĞci i wady tego systemu z punktu widzenia Ğwiadczeniodawcy, páatnika i pacjenta prezentuje tabela 3. Odmianą systemu wynagradzania opartego na liczbie i rodzaju wykonanych procedur medycznych jest opáata za liczbĊ udzielonych porad. ĝwiadczeniodawca otrzymuje Ğrodki za kaĪdą udzieloną poradĊ, bez rozróĪnienia rodzaju poradni lub z jej rozróĪnieniem i zróĪnicowaniem stawki ze wzglĊdu na rodzaj poradni. Cena porady obejmuje najczĊĞciej Ğredni koszt porady wraz ze Ğrednimi kosztami diagnostyki, przypadającymi na jednostkową poradĊ. W cenie za poradĊ jest zawarte wynagrodzenie personelu medycznego oraz Ğrodki na wszelkie niezbĊdne badania diagnostyczne. Tabela 3. KorzyĞci i wady systemu wynagradzania opartego na liczbie i rodzaju procedur medycznych z punktu widzenia Ğwiadczeniodawcy, páatnika i pacjenta Podmiot KorzyĞci i wady Motywacja do zwiĊkszenia liczby oraz podnoszenia jakoĞci wykonywanych procedur medycznych. ZwiĊkszenie liczby wykonywanych procedur ponad poziom wymagany (zakontraktowaĝwiadczeniodawca ny) moĪe byü przyczyną niekontrolowanego wzrostu wydatków na opiekĊ zdrowotną. ZwiĊkszona podaĪ usáug prowadzi do sztucznego popytu na usáugi zlecone przez Ğwiadczeniodawców. Páatnik Negatywnym skutkiem tej metody moĪe byü wystawianie przez Ğwiadczeniodawców faktur za wszystkie moĪliwe procedury medyczne. W tym systemie páaci siĊ za usáugi faktycznie wyĞwiadczone pacjentom. Dlatego wymagane jest prowadzenie szczegóáowej dokumentacji dotyczącej liczby i rodzaju wykonanych ĞwiadczeĔ zdrowotnych. DuĪe koszty monitorowania wykonanych ĞwiadczeĔ. Pacjent àatwy dostĊp do wiĊkszoĞci usáug medycznych i zmiana Ğwiadczeniodawcy. Brak utrudnieĔ w dostĊpie do ĞwiadczeĔ pacjentom wymagającym czĊstego i kompleksowego leczenia. Wadą jest wzrost liczby procedur, niekoniecznie uzasadnionych stanem zdrowia pacjenta. ObciąĪają one pacjentów dodatkowym ryzykiem powikáaĔ oraz dodatkowymi kosztami związanymi z koniecznoĞcią odbywania wizyt, dojazdów, nieobecnoĞci w pracy itp. ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: M. Hass-Symotiuk (red.), op. cit., s. 90. Kolejną metodĊ finansowania stanowi opáata za liczbĊ leczonych jednostek chorobowych. Jest ona uwaĪana za jedną z najlepszych z opisywanych dotychczas. Realizuje zasadĊ wspóámiernoĞci przekazywanych na leczenie Ğrodków finansowych 9 M. Hass-Symotiuk (red.), op. cit., s. 88. MAGDALENA JAWORZYēSKA 282 z kosztami tego leczenia. Odchylenia od Ğredniego kosztu leczenia są najmniejsze w ramach tej samej jednostki chorobowej10. KorzyĞci i wady tego systemu z punktu widzenia Ğwiadczeniodawcy, páatnika i pacjenta prezentuje tabela 4. Metoda ta ma zastosowanie zarówno w lecznictwie zamkniĊtym, jak i otwartym. Jednak jej wprowadzenie jest trudne ze wzglĊdu na sáabo rozwiniĊty system sprawozdawczoĞci. Ponadto zakáady opieki zdrowotnej nie dysponują wystarczającą iloĞcią informacji, by móc go wdroĪyü. Tabela 4. KorzyĞci i wady systemu wynagradzania opartego na liczbie leczonych jednostek chorobowych z punktu widzenia Ğwiadczeniodawcy, páatnika i pacjenta Podmiot KorzyĞci i wady Silna motywacja Ğwiadczeniodawców do racjonalizacji kosztów leczenia, gdyĪ są oni opáacani na podstawie diagnozy przypadku, a nie pracy wykonanej w trakcie jego leczenia, co pozwala maksymalizowaü ich dochody przez zmniejszenie kosztów. ĝwiadczeniodawca Istnieje ryzyko poniesienia strat przy leczeniu duĪej liczby pacjentów znajdujących siĊ w „górnej grupie” kosztowej danej kategorii przypadku chorobowego. Wymagana szczegóáowa ewidencja kosztów leczonych przypadków chorobowych. Páatnik Wysokie koszty zarządzania systemami informacji. Potrzeba przygotowania standardów dotyczących grup róĪnych jednostek chorobowych. JednoczeĞnie bardziej szczegóáowy system podziaáu diagnoz pociąga za sobą wyĪsze koszty jego obsáugi, ale z drugiej strony zwiĊksza stopieĔ jednorodnoĞci dla alokacji Ğrodków pieniĊĪnych. System zarządzania, rachunku kosztów oraz przepáywu Ğrodków pieniĊĪnych dostarcza informacji do oceny protokoáów leczenia, typów pacjentów, oceny dziaáalnoĞci Ğwiadczeniodawców oraz umoĪliwia opracowania danych epidemiologicznych. Pacjent Pacjenci otrzymują tylko potrzebne Ğwiadczenia, mogą one byü niewystarczające. Ponadto pacjenci wymagający czĊstego i kompleksowego leczenia mogą spotkaü siĊ z ograniczonym dostĊpem do usáug medycznych. ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: M. Hass-Symotiuk (red.), op. cit., s. 90. W systemie kapitacyjnym Ğwiadczeniodawcy otrzymują okreĞloną kwotĊ na kaĪdą osobĊ objĊtą opieką, aby móc zapewniü im w ustalonym okresie wáaĞciwy poziom ĞwiadczeĔ oraz zaoferowaü zdefiniowany pakiet usáug medycznych11. KorzyĞci i wady tego systemu z punktu widzenia Ğwiadczeniodawcy, páatnika i pacjenta prezentuje tabela 5. 10 M. Kautsch, M. Whitfield, J. Klich, op. cit., s. 76. A. Windak, M. Chawla, M. Kulis, Kontraktowanie ĞwiadczeĔ zdrowotnych, od teorii do praktyki. PodrĊcznik dla lekarzy, Vesalius, Kraków 1998, s. 33–34. 11 METODY FINANSOWANIA ĝWIADCZEē ZDROWOTNYCH 283 Tabela 5. KorzyĞci i wady systemu kapitacyjnego z punktu widzenia Ğwiadczeniodawcy, páatnika i pacjenta Podmiot KorzyĞci i wady Silna motywacja do obniĪania kosztów opieki (co wynika z ustalania budĪetu w trybie ex ante) i podnoszenia efektywnoĞci Ğwiadczonej opieki; Ğwiadczeniodawcy „faworyzują” profilaktykĊ obniĪającą wydatki na póĨniejsze kosztowne leczenie. ĝwiadczeniodawca Brak motywacji do zwiĊkszania liczby usáug medycznych na rzecz pacjentów. MoĪliwoĞü „wciągania” na listĊ pacjentów relatywnie zdrowych i kierowania ich na wyĪsze poziomy opieki medycznej, by tym samym obniĪyü ponoszone przez siebie koszty. Páatnik MoĪliwoĞü globalnej kontroli kosztów opieki zdrowotnej, áatwe i proste wyliczenia budĪetu Ğwiadczeniodawcy. Pacjent ĝwiadczenia są realizowane przez jednego lekarza, co wzmacnia relacje pacjent–lekarz. Istnieje niebezpieczeĔstwo niestarannej opieki nad pacjentem, co czĊĞciowo moĪe byü niwelowane przez moĪliwoĞü swobodnego wyboru lekarza przez pacjenta. ĝwiadczeniodawcy mogą ograniczaü zapisywanie pacjentów z duĪymi potrzebami zdrowotnymi. MoĪna temu przeciwdziaáaü, zwiĊkszając kwotĊ na pacjentów z grup zwiĊkszonego ryzyka zdrowotnego. Zbyt duĪa liczba pacjentów zwiĊksza przychody Ğwiadczeniodawców, ale moĪe pogorszyü jakoĞü opieki. ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: M. Hass-Symotiuk (red.), op. cit., s. 91. Metoda ta ma zastosowanie w podstawowej opiece zdrowotnej i pielĊgniarstwie Ğrodowiskowym, gdzie opieką jest obejmowana okreĞlona populacja. Jej istota polega na finansowaniu potencjalnych pacjentów umieszczonych na liĞcie Ğwiadczeniodawcy. 1.2. Páacenie za tzw. przypadki mieszane Páacenie za tzw. przypadki mieszane to metoda coraz czĊĞciej stosowana na Ğwiecie, polegająca na páaceniu za wyleczonych pacjentów, klasyfikowanych wedáug pewnych algorytmów w grupy, które są najczĊĞciej zróĪnicowane diagnostycznie, ale jednoczeĞnie zbliĪone kosztowo. KaĪda grupa jednorodna kosztowo ma przypisaną pewną liczbĊ punktów, z kolei punkt ma okreĞloną wartoĞü w rozliczeniach z páatnikiem12. Cena wykonanego w szpitalu Ğwiadczenia zakwalifikowanego do grupy zróĪnicowanej diagnostycznie to iloczyn wagi grupy diagnostycznej i standardowej opáaty za punkt. System rozliczania szpitali oparty na jednorodnych grupach pacjentów funkcjonuje od wielu lat w róĪnych odmianach na caáym Ğwiecie i jest zalecany przez UniĊ Europejską do rozliczeĔ ze szpitalami. 12 J. StĊpniewski (red.), Strategia, finanse i koszty szpitala, Wolters Kluwer Polska sp. z o.o., Warszawa 2008, s. 86. 284 MAGDALENA JAWORZYēSKA W Polsce pierwsze próby wprowadzenia systemu JGP do rozliczeĔ ze szpitalami miaáy miejsce pod koniec lat 90. Od 1 lipca 2008 r system ten obowiązuje w caáej Polsce. Opis kaĪdej jednorodnej grupy pacjentów skáada siĊ z13: • kodu, • nazwy, • etykiety (zawiera oznaczenie tzw. warunków kierunkowych odsyáających dodatkowych zbiorów kodów procedur lub rozpoznaĔ, jeĞli ich obecnoĞü jest wymagana dla peánej charakterystyki grupy), • odpowiednio zbioru kodów procedur ICD-9CM (MiĊdzynarodowa Klasyfikacja Chorób – Modyfikacji Klinicznej – dotyczy grupy zabiegowej) lub rozpoznaĔ ICD-10 (MiĊdzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych – grupy zachowawcze), które są podstawą kwalifikacji pacjenta do okreĞlonej grupy. W polskim systemie JGP istnieją 472 grupy, które zgromadzono w 16 sekcjach. Sekcje są powiązane z obszarem klinicznym lub dziedziną medycyny. Podziaá ten ma charakter porządkujący, co uáatwia wyszukiwanie grup. W systemie JGP páatnik rozlicza siĊ ze szpitalem wedáug zryczaátowanych stawek (taryf), przypisanych jednorodnym klinicznie ze wzglĊdu na rozpoznane czy wykonane procedury medyczne oraz kosztowo przypadkom chorobowym, które tworzą okreĞlone grupy – JGP. Taryfa to iloczyn wartoĞci punktowej grupy i wartoĞci punktu w zá (ustalonego w drodze negocjacji dla lecznictwa szpitalnego)14. Szpital sprawozdaje páatnikowi zakoĔczoną hospitalizacjĊ pacjenta, przez którą rozumie siĊ wszystkie Ğwiadczenia udzielone pacjentowi w czasie od przyjĊcia do szpitala do dnia wypisu lub zgonu, niezaleĪnie od tego, na ilu oddziaáach szpitalnych pacjent byá leczony (bez OIT). Rozliczenie pacjenta polega na przyporządkowaniu go do okreĞlonej grupy na podstawie zbioru danych zawartych w jego rekordzie15. Wady i zalety systemu JGP przedstawia tabela poniĪej. Podsumowując, moĪna stwierdziü, Īe mechanizm finansowania na podstawie jednorodnych grup pacjentów stwarza warunki racjonalizacji dziaáalnoĞci usáugowej szpitala. Jego zastosowanie sprzyja efektywnoĞci mikroekonomicznej i áagodzeniu konfliktu celów wystĊpujących miĊdzy pacjentami, wáaĞcicielami oraz zarządzającymi szpitalami i lekarzami16. 13 Materiaáy szkoleniowe Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia na temat jednorodnych grup pacjentów, http://www.mp.pl/jgp/index.php?_tc=AA442B301C6341A9A57BDD2995E39F84. 14 J. Paszkiewicz, Jednorodne Grupy Pacjentów – przewodnik po systemie, „MenedĪer Zdrowia” czerwiec 2008, nr 4, s. 74. 15 Ibidem, s. 74. 16 M. Dobska, K. RogoziĔski (red.), op. cit., s. 100. METODY FINANSOWANIA ĝWIADCZEē ZDROWOTNYCH 285 Tabela 6. Wady i zalety systemu JGP Zalety Wady Silna motywacja do racjonalizacji kosztów leczenia – poszukiwanie nowych, równie skutecznych, lecz taĔszych metod leczenia danego przypadku. Pacjent otrzymuje tylko te Ğwiadczenia, które są mu potrzebne. Jasne kryteria finansowania – „za ciĊĪsze przypadki páaci siĊ wiĊcej”. Klasyfikowanie pacjentów do wyĪszej grupy, niĪ wymaga tego stan pacjenta i jego leczenie, w celu uzyskania wyĪszej opáaty. Przerzucanie czĊĞci postĊpowania leczniczego na opiekĊ otwartą (diagnozowanie, skracanie pobytu pacjentów w szpitalu i tym sposobem przerzucanie ciĊĪaru na rodzinĊ, opiekĊ lekarską) – istnieje niebezpieczeĔstwo obniĪania jakoĞci usáug medycznych. Niewykonanie niektórych drogich, niezbĊdnych badaĔ lub niezastosowanie drogiej farmakologii. Wysokie koszty obsáugi systemu JGP. Zainteresowanie szpitala przyjmowaniem „drogich” pacjentów, co wiąĪe siĊ z wyĪszymi przychodami, a odsyáanie „taĔszych” przypadków do innych szpitali – niebezpieczeĔstwo obniĪenia dostĊpnoĞci dla niektórych przypadków. ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: K. Kissimowa-Skarbek, Finansowanie opieki zdrowotnej, [w:] A. Czupryna, S. PoĨdzioch, A. RyĞ, C. Wáodarczyk, Zdrowie publiczne, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków 2001, s. 28 oraz M. Kautsch, J. Klich, Zagraniczne systemy finansowania i organizacji ĞwiadczeĔ zdrowotnych, Materiaáy szkoleniowe, s. 8. 1.3. Páacenie za przypadki Jest to metoda stosowana raczej jako dodatkowy sposób páacenia wtedy, gdy pomiĊdzy páatnikiem a Ğwiadczeniodawcą nie byáa podpisana umowa kontraktowa, czyli jeĪeli są to nieliczne Ğwiadczenia zdrowotne. Metoda ta jest ryzykowna dla páatnika, gdyĪ jeĪeli nie podpisaá z zakáadem opieki zdrowotnej kontraktu na takie Ğwiadczenie zdrowotne i jeĪeli pacjent ma prawo wyboru Ğwiadczeniodawcy, a Ğwiadczeniodawca nie jest zainteresowany obniĪaniem kosztów, páatnik jako ubezpieczyciel musi zapáaciü za wykonaną usáugĊ, i to czĊsto znacznie wiĊcej, niĪ gdyby miaá podpisaną umowĊ z tą jednostką. Uiszcza bowiem kwotĊ, na którą opiewa rachunek wystawiony na ĞwiadczeniodawcĊ, nie mając wpáywu na sposób leczenia i jego koszty, a co za tym idzie, na cenĊ usáugi17. Páacenie za przypadki gwarantuje Ğwiadczeniodawcy, Īe jeĪeli dobrze policzyá koszty leczenia danego pacjenta, to na pewno dostanie zapáatĊ w peáni pokrywającą poniesione koszty. W Polsce metoda ta jest stosowana jedynie w szczególnych, rozpatrywanych indywidualnie przypadkach. 17 M. Kautsch, M. Whitfield, J. Klich, op. cit., s. 80. 286 MAGDALENA JAWORZYēSKA ZakoĔczenie Podsumowując metody finansowania usáug opieki zdrowotnej, naleĪy stwierdziü, Īe metody te stale siĊ zmieniają, są dostosowywane do potrzeb i moĪliwoĞci. Zarówno kontrakty blokowe, jak i JGP to metody prospektywne. Stawki za poszczególne punkty rozliczeniowe są ustalone z góry. Natomiast páacenie za przypadki to forma refinansowania dziaáalnoĞci. Nie moĪna wskazaü, która z tych metod jest najlepsza. MoĪe siĊ zdąĪyü, Īe odmienne metody mogą byü stosowane do finansowania poszczególnych zakresów opieki zdrowotnej. Jak wiadomo, najlepsze rezultaty dają nie metody najprostsze, ale te skomplikowane. Bibliografia 1. Czupryna A., PoĨdzioch S., RyĞ A., Wáodarczyk C., Zdrowie publiczne, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków 2001. 2. Dobska M., RogoziĔski K. (red.), Podstawy zarządzania zakáadem opieki zdrowotnej, PWN, Warszawa 2008. 3. Hass-Symotiuk M. (red.), RachunkowoĞü i sprawozdawczoĞü finansowa zakáadów opieki zdrowotnej, OĞrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp. z o.o., GdaĔsk 2008. 4. Hass-Symotiuk M., Specyfika kontraktowania usáug medycznych, [w:] C. Suákowski (red.), Gospodarka i spoáeczeĔstwo w okresie transformacji, Zapol, Szczecin 1999. 5. Kautsch M., Klich J., Zagraniczne systemy finansowania i organizacji ĞwiadczeĔ zdrowotnych, Materiaáy szkoleniowe. 6. Kautsch M., Whitfield M., Klich J., Zarządzanie w opiece zdrowotnej, Wydawnictwo Uniwersytetu JagielloĔskiego, Kraków 2001. 7. Kissimowa-Skarbek K., Finansowanie opieki zdrowotnej, [w:] A. Czupryna, S. PoĨdzioch, A. RyĞ, C. Wáodarczyk, Zdrowie publiczne, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków 2001. 8. Materiaáy szkoleniowe Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia na temat jednorodnych grup pacjentów, http://www.mp.pl/jgp/index.php?_tc=AA442B301C6341A9A57BDD2995E39F84. 9. Paszkiewicz J., Jednorodne Grupy Pacjentów – przewodnik po systemie, „MenedĪer Zdrowia”, czerwiec 2008, nr 4. 10. Rydlewska-Liszkowska I, Podstawy ekonomiki zdrowia. Wybrane zagadnienia ochrony zdrowia w miejscu pracy, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, àódĨ 2006. 11. StĊpniewski J. (red.), Strategia, finanse i koszty szpitala, Wolters Kluwer Polska sp. z o.o., Warszawa 2008. 12. Windak A., Chawla M., Kulis M., Kontraktowanie ĞwiadczeĔ zdrowotnych, od teorii do praktyki. PodrĊcznik dla lekarzy, Vesalius, Kraków 1998. The methods of financing health services Presentation of funding methods of health service is the aim of the article. We can distinguish three main methods: block contracts, paying for cases mix, paying for individual cases. It is not possible to state, which of these methods is the best. As known, good results are achieved by means of complicated methods.
