Piaskowiec z Długopola

Kamienie polskie
Piaskowiec z Długopola
D
ługopole w powiecie kłodzkim
(przed rokiem 1945 Bad Langenau) to nieduża miejscowość
uzdrowiskowa u stóp Gór Bystrzyckich. W górnej części wschodniego
zbocza doliny Nysy Kłodzkiej oraz w wielu miejscach wokół Bystrzycy Kłodzkiej
odsłaniają się kredowe, górnoturońskie
piaskowce. Tworzą one dość wyraźny
i stały poziom litologiczny. Wyklinowują
się ogólnie w kierunku południowym i południowo-wschodnim. Maleje też w tym
kierunku średnica ziaren. Piaskowce te
sprawdzają się jako kamień budowlany.
Na XVI-wiecznych mapach pojawia się kamieniołom w Długopolu Górnym. Do roku
1875 surowiec z kamieniołomu nie docierał zbyt daleko, lecz po oddaniu linii kolejowej z Kłodzka do Międzylesia sytuacja
zmieniła się. Już sama budowa kolei była
impulsem do skokowego zwiększenia
wydobycia. Tunel, wiadukty, mosty, mury
oporowe z piaskowca Długopole to obiekty, które przetrwały do dziś. Z budownictwa monumentalnego realizowanego
w drugiej połowie XIX wieku należy wymienić: wieżę kościoła św. Jerzego w Długopolu Dolnym (1855), prace przy tunelu
kolejowym tuż przy stacji Długopole Zdrój
(1873-75), wiadukt kolejowy w Bystrzycy
Kłodzkiej (1875), seminarium nauczycielskie – obecnie Liceum Ogólnokształcące
w Bystrzycy Kłodzkiej przy ul. Sempołowskiej (1880), pocztę w Długopolu Zdroju
(1887) i kościół ewangelicki w Długopolu
Zdroju (1893, obecnie kawiarnia Horus).
Można założyć, że piaskowiec Długopole
był podstawowym materiałem kamiennym przy budowie całego odcinka kolejowego z Kłodzka do Międzylesia. Tunel
długości 360 m, łukowy, jednokomorowy
wydrążono pod wzgórzem o wysokości
458 m n.p.m. Wykonano go w obudowie
murowej z łamanego piaskowca. W ociosach tunelu wykonano wnęki ucieczkowe
i rewizyjne układu odwadniania. Portale
wlotów do tunelu wykończono w obudowie kamiennej z klińców. Mur nad portalami zdobią piaskowcowe attyki.
Na przełomie XIX i XX wieku zarzucono
eksploatację kamieniołomu. Wznowiono
66
nK 42 | 6/2009
Tunel kolejowy na linii Międzylesie - Kłodzko
wykonany z piaskowca z Długopola
ją dopiero po II wojnie światowej, wykorzystując kamień w inwestycjach wodnomelioracyjnych na lokalne potrzeby.
Pod koniec lat 80. kamieniołom zakupili obecni właściciele bracia Zbigniew i Ryszard Więcławkowie. Ich zakład przeróbczy Piasmar, zlokalizowany w Szklarach
koło Ząbkowic Śląskich, produkuje z pia-
Cechy fizykomechaniczne piaskowca Długopole
Gęstość Ciężar właściwy Porowatość otwarta: Porowatość łącznie Nasiąkliwość Odpryskiwanie
po nasiąkaniu roztworem soli (brak odprysków i uszkodzeń)
Odpryskiwanie
na próbach mrozoodporności Wytrzymałość na ściskanie Wytrzymałość na zginanie Siła wyrywająca kotwę Ścieralność na tarczy Boehmego Mrozoodporność 2,235 g/cm3
2,281 kg/dm3
12,5%
13,1%
3,30%
1,39%
0,03%
107,1 MPa
7,8 MPa
1756 N
0,193 cm
całkowita
skowca Długopole szeroką gamę wyrobów: płytki ścienne i posadzkowe, schody, parapety, kominki, elementy toczone,
elementy budownictwa ogrodowego jak
donice, stoły, ławki, fontanny, kaskady.
Natomiast zakład przeróbczy przy kamieniołomie poleca bloki, kamień murowy,
okładzinę ścienną, kostkę brukową w różnych wymiarach i kruszywo.
Z ważniejszych dostaw piaskowca
z Długopola należy wymienić prestiżowe
obiekty w Warszawie: Zamek Królewski
(arkady Kubickiego), Pałac Prezydencki
w Warszawie (mała architektura Dolnych
Tarasów). Prace te wykonywano w latach
2002-2003.
Piaskowce (skaleniowe) posiadają
strukturę drobnoziarnistą i spoiwo krzemionkowe. Ziarna kwarcu i skaleni są
w większości lekko obtoczone, niekiedy
są półowalne. Granice ziaren są wyraźne,
ale nierówne. Lepiszcze ma w większości strukturę kontaktową. Limonit tworzy niewyraźne przesączenia, skalenie
są skaolinizowane. Wyjątkową cechą
piaskowca Długopole jest możliwość
polerowania go do takiego poziomu,
że trudno odróżnić go od marmuru czy
trawertynu, co wykorzystuje wielu architektów projektujących w tym kamieniu.
Inną unikalną cechą jest wyraźna zmiana
barwy po płomieniowaniu (z jasnożółtej
na rdzawą i czerwoną, często w bardzo
fantazyjne wzory).
Parametry techniczne są bardzo korzystne, co potwierdziły badania w czterech laboratoriach: w Czechach (Zkušebna
Kamene a Kameniva w miejscowości Hořice v Podkrkonoší), Niemczech (Berliner
Institut für Baustoffprüfungen GmbH & Co
KG – rok 2005) i Polsce (Instytut Górnictwa
Politechniki Wrocławskiej – lata 1988-89
oraz Przedsiębiorstwo Projektowo-Wdrożeniowe Boproskal, Laboratorium Badania
Skał i Kruszyw we Wrocławiu - rok 2007).
Szczególnie korzystnymi parametrami
porównywalnymi z jakością granitów są:
wysoka odporność na ścieranie, niewielka
nasiąkliwość, duża odporność na ściskanie
i odporność na działanie soli. 
Henryk Walendowski
www.nowykamieniarz.pl
fot.: archiwum piasmar
[ Minimonografie polskich kamieni budowlanych ]