W służbie ludziom

RELACJA Z KONFERENCJI
NAUKOWEJ
„W służbie ludziom – służby specjalne
w Polsce demokratycznej a
prawa człowieka i obywatela”
TERMIN
12.04.2011
MIEJSCE
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu
Warszawskiego
Sala 1.4, Collegium Iuridicum II,
ul. Lipowa 4, Warszawa
ORGANIZATOR
Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa
Grupa Lokalna ELSA Warszawa
KOORDYNATOR PROJEKTU
Piotr Majewski
Celem konferencji było przedstawienie
uczestnikom problemów związanych z
działalnością służb specjalnych, która może
wchodzić w konflikt z konstytucyjnie
zagwarantowanymi prawami jednostek.
PRELEGENCI
Prof. UW Maria Rogacka – Rzewnicka
wykładowca na Wydziale Prawa i Administracji UW,
specjalista w dziedzinie postępowania karnego
Dr Zbigniew Siemiątkowski
polityk, były poseł na Sejm, były minister spraw wewnętrznych
i koordynator służb specjalnych,
były p.o. szefa Urzędu Ochrony Państwa, były szef Agencji Wywiadu
Poseł Jarosław Zieliński
poseł na Sejm, były sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw
Wewnętrznych i Administracji, wiceprzewodniczący
Komisji Sejmowej Administracji i Spraw Wewnętrznych,
członek Komisji Sejmowej do Spraw Służb Specjalnych
Spotkanie rozpoczęło się ogólną refleksją prof. Rogackiej-Rzewnickiej
o zagrożeniach związanych z łatwością dostępu do informacji z racji rozwijającej
się cywilizacji informatycznej. Oprócz przedstawienia zagadnień proceduralnych
prof. Rogacka-Rzewnicka zwróciła uwagę na brak ściśle określonej definicji
czynności operacyjno-rozpoznawczych. Czynności te są najczęstszą przyczyną
naruszania praw człowieka przez służby specjalne, a ogólna definicja pozwala na
usprawiedliwianie takich działań, które mogą nie być zgodne z zasadą
proporcjonalności zawartą w art. 31 Konstytucji. Prof. Rogacka-Rzewnicka
wyjaśniła także zasady odpowiedzialności funkcjonariuszy służb specjalnych za
naruszenia praw jednostek.
Jako drugi zabrał głos poseł Jarosław Zieliński, który już na samym
początku zwrócił uwagę na zbyt wąski zakres uprawnień kontroli sejmowej nad
służbami specjalnymi. Komisja ds. Służb Specjalnych, której członkiem jest poseł
Zieliński, od początku obecnej kadencji Sejmu zajmuje się projektem ustawy
o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych.
Według posła Jarosława Zielińskiego istnieje małe prawdopodobieństwo, aby
projekt ten został przyjęty do końca obecnej kadencji Sejmu. Oprócz powodów
obiektywnych, które zawierają się w trudnościach terminologicznych, jako
podstawowy problem wskazał on brak woli politycznej przyjęcia projektu
ustawy.
Poseł Jarosław Zieliński przyznał też, że komisja bardzo rzadko współpracuje z
instytucjami ochrony praw człowieka. Co prawda obywatele mogą kierować
skargi do Komisji na działanie służb specjalnych, ale możliwość ta w praktyce nie
funkcjonuje z powodu braku odpowiednich mechanizmów.
„Służby specjalne nie pochodzą ze świata demokratycznego” tak swoją
wypowiedź rozpoczął ostatni prelegent - dr Zbigniew Siemiątkowski. Z racji
swojego doświadczenia, dr Siemiątkowski przedstawił różnicę pomiędzy
faktyczną, a prawnie określoną działalnością służb specjalnych, a także problemy
jakie trapią polskie służby specjalne.
Dr Siemiątkowski stwierdził, że zasada legalizmu, moralność i etyka
bardzo często kłócą się z delikatnymi zadaniami służb specjalnych. Powodem
tego stanu są sprzeczne wymagania stawiane służbom specjalnym - z jednej
strony mają one być skuteczne, zawsze na czas i o krok przed przestępcą, zaś z
drugiej strony mają one przestrzegać praw człowieka i być transparentne.
Według dr Zbigniewa Siemiątkowskiego innym powodem nadużywania
kompetencji przez służby specjalne jest dziedzictwo okresu PRL i mentalność
osób pracujących w służbach specjalnych. Nie bez winy są także politycy, którzy
szczególne w okresie przed wyborami widzą w służbach specjalnych oręż walki
politycznej.
Burzliwa dyskusja prelegentów spowodowała półgodzinne przedłużenie
konferencji. Dzięki wysokiemu poziomowi merytorycznemu i bardzo dobrej
organizacji konferencja naukowa „W służbie ludziom - służby specjalne w Polsce
demokratycznej a prawa człowieka i obywatela” stanowi kolejny udany projekt
ELSA Warszawa.
Tekst: Agnieszka Bielak
PARTNERZY ELSA WARSZAWA
PATRON MEDIALNY ELSA WARSZAWA