docKATARZYNA DOBRZYŃSKA Przywiązanie do miejsca w warunkach
download 
Reklamacja Transkrypt
KATARZYNA DOBRZYŃSKA Przywiązanie do miejsca w warunkach
KATARZYNA DOBRZYŃSKA Przywiązanie do miejsca w warunkach zmiany a tranzycja do dorosłości. cz.3. Problem badawczy i metoda badań własnych 3. Problem badawczy i metoda badań własnych 3.1. Główny problem badawczy W 1985 r. trzej badacze, mianowicie Altman, Werner oraz Oxley (w: P. A. Bell, Th. Greene, J. D. Fisher, A. Baum 2004, str. 497) zajmowali się problemem przywiązania do miejsca. Doszli oni do wniosku, Ŝe między człowiekiem a środowiskiem wytwarza się psychologiczna więź. Jest ona efektem codziennych czynności, wykonywanych w tymŜe miejscu, co przyczynia się do wytworzenia przewidywalnych zdarzeń, a w efekcie wyzwala to wspomnienia waŜnych wydarzeń z przeszłości. Składa się to na zjawisko przywiązania do miejsca. Przywiązanie do miejsca jest częścią Ŝycia kaŜdego człowieka w kaŜdym wieku. Jest istotą identyfikacji osobistej jednostki, która między innymi przez utoŜsamianie się z miejscem wyraŜa swoją osobę. śycie jednak układa się tak, Ŝe prędzej czy później jednostka będzie musiała emigrować do innej miejscowości lub teŜ do innego kraju. Istotne jest, co się wtedy dzieje, czy nowe miejsce jednostka tak samo przyjmie do swojej struktury jak to pierwotne, czy jest w stanie konstruktywnie funkcjonować w nowym otoczeniu. We współczesnym świecie na tego typu okoliczności – okoliczności zmiany miejsca zamieszkania – naraŜeni są przede wszystkim młodzi ludzie, którzy aby pobierać naukę na wybranych przez siebie uczelniach muszą przewaŜnie wyjeŜdŜać do innych miast. Celem moich badań zatem jest wykazać róŜnicę między przywiązaniem do miejsca rodzinnego a miejsca pobierania nauki (miasta Poznania), jak teŜ sprawdzić czy istnieje zaleŜność między przywiązaniem do miejsca (zarówno rodzinnego jak i pobierania nauki) a poczuciem dorosłości. W momencie zmiany miejsca człowiek naraŜony jest na liczne stany emocjonalne spowodowane odseparowaniem od rodzinnych korzeni, więc chciałabym równieŜ zbadać związek między poczuciem samotności, a przywiązaniem do miejsca oraz zmieniającą się hierarchię poŜądanych celów w perspektywie zmiany miejsca. Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl 3.2. Definicja i struktura zmiennych 3.2.1. Zmienne badawcze Zmienna zaleŜna Y: Y: Poczucie dorosłości Poziom poczucia dorosłości mierzony Kwestionariuszem Poczucia Dorosłości Arnetta. Zmienne niezaleŜne X: X1: Przywiązanie do miejsca, badane za pomocą Skali Przywiązania do Miejsca według William’a. Zmienna ta została poddana analizie na podstawie dwóch podskal w odniesieniu do przywiązania do Poznania i przywiązania do miasta rodzinnego: 1. poczucie toŜsamości z Poznaniem 2. poczucie zaleŜności od Poznania 3. poczucie toŜsamości z miastem rodzinnym 4. poczucie zaleŜności od miasta rodzinnego X2: poŜądane cele, badane za pomocą Inwentarza PoŜądanych Celów (Conceptions of the Desirable – Lorr, Suziedelis, Tomesk). Struktura poŜądanych celów scharakteryzowana została na podstawie analizy skupień uzyskanych wyników, na podstawie której wyszczególniono pięć podskal: 1. altruizmu i konformizmu 2. autodeterminacji, nonkonformizmu i ryzyka 3. egalitaryzmu i kolektywizmu 4. buntowniczości i beztroski 5. smakowanie Ŝycia i nienadwyręŜanie nerwów Zmienna niezaleŜna uboczna: X3: poczucie samotności, badane za pomocą Skali Poczucia Samotności UCLA. Zmienna określa poczucie samotności w nowym miejscu zamieszkania (Poznań). Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl 3.2.2. Struktura zmiennych W Tab. 3.1. przedstawiono strukturę zmiennych zaleŜnej i niezaleŜnych. Na ich podstawie określono zaleŜności między tymi zmiennymi – Rys. 3.1. Tab. 3.1. Struktura zmiennej zaleŜnej i zmiennych niezaleŜnych Zmienna Zmienna zaleŜna Zmienne niezaleŜne Zmienna niezaleŜna uboczna Metoda Wskaźnik Skala pomiarowa Poczucie dorosłości Kwestionariusz Poczucia Dorosłości Arnett Wyniki zsumowane Poziom ilościowy Przywiązanie do miejsca Skala Przywiązania do miejsca William’a Wynik na danej skali Poziom ilościowy PoŜądane cele Inwentarza PoŜądanych Celów (Conceptions of the Desirable – Lorr, Suziedelis, Tomesk). Wynik na danej skali Poziom ilościowy Poczucie samotności Skala Poczucia Samotności UCLA Wynik zsumowane Poziom ilościowy Źródło: opracowanie własne Rys. 3.1. Zakładane interakcje między zmiennymi Źródło: opracowanie własne Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl 3.3. Hipotezy badawcze Sformułowano pięć grup hipotez mówiących o związkach między badanymi zmiennymi. Prezentują się one następująco. 3.3.1. Hipoteza 1 Związek miedzy poziomem poczucia przywiązania do miejsca osób badanych, a poziomem samotności w nowym miejscu H01: Nie istnieje związek między poziomem poczucia przywiązania do miejsca osób badanych, a poziomem samotności w nowym miejscu. H1: Istnieje związek między poziomem poczucia przywiązania do miejsca osób badanych, a poziomem poczucia samotności w nowym miejscu. 3.3.2. Hipoteza 2 Związek pomiędzy poŜądanymi celami osób badanych, a poziomem ich przywiązania do miasta Poznania H02 : Nie istnieje związek pomiędzy poŜądanymi celami osób badanych, a poziomem ich przywiązania do miasta Poznania. H2: Istnieje związek pomiędzy poŜądanymi celami osób badanych, a poziomem ich przywiązania do Poznania. 3.3.3. Hipoteza 3 Związek pomiędzy poŜądanymi celami osób badanych, a poczuciem ich przywiązania do miasta rodzinnego H03: Nie istnieje związek pomiędzy poŜądanymi celami osób badanych, a poczuciem ich przywiązania do miasta rodzinnego. H3: Istnieje związek pomiędzy poŜądanymi celami osób badanych, a poczuciem ich przywiązania do miasta rodzinnego. 3.3.4. Hipoteza 4 Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl Związek pomiędzy poŜądanymi celami osób badanych, a poczuciem ich dorosłości H04: Nie istnieje związek pomiędzy poŜądanymi celami osób badanych, a poczuciem ich dorosłości. H4: Istnieje związek pomiędzy poŜądanymi celami osób badanych, a poczuciem ich dorosłości. 3.3.5. Hipoteza 5 Związek pomiędzy poczuciem dorosłości osób badanych, a ich przywiązaniem do miejsca H05: Nie istnieje związek pomiędzy poczuciem dorosłości osób badanych, a ich przywiązaniem do miejsca. H5: Istnieje związek pomiędzy poczuciem dorosłości osób badanych, a ich przywiązaniem do miejsca. 3.4. Dobór narzędzi badawczych 3.4.1. Kwestionariusz Poczucia Dorosłości Arnetta Kwestionariusz Poczucia Dorosłości według Arnetta składa się z trzech części: A, B, C – Zał. nr 1. Część A zawiera 17 pytań w tym na pytania 1—4 badany odpowiada zakreślając charakterystyczne dla niego słowa, np. student lub uczeń. Po nich następują pytania, na które badany odpowiada tak lub nie, są to pytania mieszczące się w przedziale od 5 do 11. Dalej osoba badana ma do czynienia z pytaniami, gdzie moŜliwości odpowiedzi mieszczą się na skali oznaczonej a, b, c lub d na zasadzie stopniowania waŜności odpowiedzi, np. bardzo waŜne, całkiem waŜne, nieco waŜne, w ogóle nie waŜne. Część B zawiera 36 pytań dotyczących kryteriów dorosłości, a osoba badana ocenia kaŜde z nich i ocenia stosunek swojej osoby do niego, zakreślając odpowiedzi tak lub nie. Część C zawiera te same pytania, w tej samej liczbie, z tym Ŝe osoba badana ocenia kaŜde kryterium pod kątem róŜnic między kobietą a męŜczyzną. Odpowiedzi udziela zakreślając stwierdzenia tak lub nie. W przeprowadzonym na potrzeby pracy badaniu wykorzystano część A i B kwestionariusza ze względu na cel badania, jakim jest określenie poziomu poczucia dorosłości jednostki, a nie wykazanie róŜnic na tymŜe poziomie miedzy kobietą a męŜczyzną. Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl Odpowiedzi w części A od 5 do 11 zostały zamienione na cyfry gdzie tak = 1, nie = 0, a pytania 12—17 zostały zamienione na cyfry odpowiednio do ilości odpowiedzi. Pytania 13, 14, 17 w części A zostały zrekodowane. Poziom współczynnika Alpha Cronbacha wynosi ,6619 zgodnie z procedurą wyliczeniową znajdującą się w Zał. nr 5. Odpowiedzi w części B zostały zamienione na cyfry, gdzie odpowiedź tak = 1, nie = 0. Im wyŜszy wynik w kwestionariuszu, tym wyŜsze poczucie dorosłości osoby badanej. 3.4.2. Skala Przywiązania Do Miejsca Według William’a Dwuczynnikowa Skala Przywiązania Do Miejsca Według William’a zawiera 12 pytań, których odpowiedzi mieszczą się na 7—stopniowej skali, przy czym odpowiednie cyfry na skali oznaczają: 1 – stwierdzenie zupełnie niecharakterystyczne dla osoby badanej, a 7 – stwierdzenie bardzo charakterystyczne dla osoby badanej – Zał. nr 3. Pytania 1, 3, 5, 7, 9, 11 określają czynnik toŜsamości, a pytania 2, 4, 6, 8, 10, 12 określają czynnik zaleŜności. W kaŜdym czynniku osoba badana moŜe uzyskać maksymalnie 42 punkty, a minimalnie 6. Całościowo badany w kwestionariuszu przywiązania do miejsca moŜe uzyskać maksymalnie 84 punkty, minimalnie 12. Im wyŜej osoba badana ocenia poszczególne stwierdzenia, tym wyŜszy jest jej poziom przywiązania do miejsca. W moich badaniach kaŜda osoba badana wypełniła dwukrotnie kwestionariusz skali przywiązania do miejsca. Za pierwszym razem odnosząc się do stwierdzeń pod kątem miejsca rodzinnego, a za drugim do miejsca pobierania edukacji. Celem tego jest porównanie poziomów przywiązania do miejsca rodzinnego i w przypadku badania – miasta Poznania. Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl Współczynnik Alpha Cronbacha dla poszczególnych czynników, według podziału zgodnego z zapotrzebowaniami przeprowadzonych badań wynosił: • dla czynnika poczucia toŜsamości w stosunku do miasta Poznania = ,9377 • dla czynnika poczucia zaleŜności w stosunku do miasta Poznania = ,9113 • dla czynnika poczucia toŜsamości w stosunku do miasta rodzinnego = ,9285 • dla czynnika poczucia zaleŜności w stosunku do miasta rodzinnego = ,8998 Współczynnik rzetelności Alpha Cronbacha dla wszystkich czynników został obliczony zgodnie z procedurą znajdującą się w Zał. nr 6. 3.4.3. Skala Poczucia Samotności UCLA Robins’a, Shaver’a i Wrightsman’a Skala Poczucia Samotności UCLA, to trzecia wersja tejŜe skali, której autorami są Russell i Curtona (1988; za: Robins, Shaver i Wrightsman, 1991). Jest to skala jednoczynnikowa mierząca emocjonalne reakcje osób badanych na spostrzeganą rozbieŜność pomiędzy poŜądanym a osiąganym stopniem kontaktów społecznych. Skala Poczucia Samotności UCLA – Zał. nr 2 (przekład z angielskiego według tłumaczenia Kingi Mann, na podstawie Robins, Shaver i Wrightsman, 1991) – składa się z 20-stu pytań, których odpowiedzi są umieszczone na skali od 1 do 4, gdzie poszczególne cyfry oznaczają: 1 – nigdy, 2 – rzadko, 3 – czasem, 4 – zawsze. Pytania w kwestionariuszu numer 2, 3, 4, 7, 8, 11, 12, 13, 14, 17 i 18 zostały zrekodowane. Im wyŜszy wynik osoby badanej w kwestionariuszu tym niŜszy poziom poczucia samotności. PoniŜej zostały przedstawione własności psychometryczne pierwotnej wersji skali dla trzech, róŜnych grup osób badanych: • dla studentów: M = 40,1; SD = 9,5; α = ,92 • dla pielęgniarek: M = 40,1; SD = 9,5; α = ,94 • dla osób starszych: M = 31,5; SD = 6,9; α = ,89 Współczynnik rzetelności Alpha Cronbacha dla mojego badania wynosi ,9036 i został obliczony zgodnie z procedurą znajdująca się w Zał. nr 7. Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl 3.4.4. Inwentarz PoŜądanych Celów Lorr’a, Suziedelis’a i Tomesk’a Inwentarz poŜądanych celów autorstwa Lorr’a, Suziedelis’a i Tomesk’a – Zał. nr 4 – liczy sobie 139 rekordów, a odpowiedzi na nie mieszczą się na skali od 1 do 5, gdzie poszczególne cyfry oznaczają: 1 – w ogóle się nie zgadzam, 2 – trochę się zgadzam, 3 – średnio się zgadzam, 4 – w duŜym stopniu się zgadzam, 5 – całkowicie się zgadzam. Na uŜytek przeprowadzonych przeze mnie badań naleŜało wyodrębnić czynniki, wokół których skupiają się poszczególne pytania. Do wyodrębnienia owych czynników wykorzystano metodę analizy czynnikowej, której jednym z etapów jest wykres testu piargowego Cattela nazywany równieŜ wykresem osypiska przedstawiony na Rys. 3.2. Wykres osypiska 30 Wartość własna 20 10 0 -10 1 15 8 29 22 43 36 57 50 71 64 85 78 99 92 113 127 106 120 134 Numer składowej Rys. 3.2. Wykres osypiska metodą analizy czynnikowej Źródło: opracowanie własne Mimo, Ŝe podejmowane tą metodą decyzje bywają często niejednoznaczne, uwaŜam, Ŝe najbardziej optymalną liczbą czynników wyodrębnioną za pomocą wykresu jest liczba pięciu. Tab. 3.2. obrazuje juŜ końcowy etap wyodrębniania czynników, a przedstawione w niej wartości nasycenia pytań danym czynnikiem zostały przedstawione w kolejności malejącej. Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl Tab. 3.2. Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych. Metoda rotacji - Varimax z normalizacją Kaisera. Składowa 1 P79 P101 P13 P108 P109 P121 P105 P69 P1 P112 P16 P104 P36 P87 P35 P24 P39 P117 P88 P70 P72 P111 P128 P113 P124 P49 P27 P97 P136 P132 P78 P129 P126 P131 P95 P14 P30 P15 P45 P58 P84 P115 P53 P6 P7 P127 P86 P133 P138 P37 P3 P55 P106 P19 P40 P80 P21 P135 P38 P44 ,768 ,738 ,736 ,727 ,701 ,699 ,699 ,669 ,657 ,640 ,619 ,611 ,606 ,602 ,596 ,587 ,579 ,575 ,563 ,560 ,555 ,553 ,533 ,532 ,519 ,492 ,491 ,479 ,475 ,445 ,435 ,414 ,412 ,409 ,398 ,395 ,394 ,323 ,472 ,418 ,346 ,433 2 3 4 5 ,495 ,355 -,303 ,335 ,321 ,369 ,312 ,528 ,337 ,524 ,478 ,405 ,409 ,334 ,322 -,433 ,337 ,375 ,330 ,393 ,342 ,333 ,752 ,744 ,742 ,729 ,702 ,682 ,649 ,627 ,615 ,578 ,572 ,560 ,560 ,544 ,526 ,523 ,522 ,519 ,518 ,508 ,340 ,330 ,386 -,429 ,307 Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl Składowa 1 P9 P114 P29 P125 P28 P18 P20 P26 P94 P102 P23 P51 P8 P12 P116 P119 P54 P65 P47 P63 P120 P93 P90 P73 P81 P82 P71 P52 P5 P25 P99 P57 P50 P118 P33 P91 P77 P32 P43 P31 P130 P100 P4 P137 P139 P10 P42 P107 P60 P59 P61 P98 P17 P62 P110 P76 P89 P122 P74 P134 P34 ,384 ,400 ,318 ,409 -,326 ,380 ,301 ,313 2 ,505 ,502 ,501 -,497 ,495 ,488 ,466 ,459 ,454 ,451 ,446 ,440 ,437 ,384 ,382 ,362 ,337 ,315 ,307 ,343 ,336 ,308 ,397 ,389 ,412 ,383 ,420 -,451 ,411 ,354 ,398 ,350 ,345 -,377 ,380 ,344 ,363 ,413 3 4 5 ,405 ,401 ,444 ,439 ,440 ,323 ,431 -,424 ,351 ,801 ,770 ,732 ,730 ,722 ,715 ,691 ,671 ,658 ,644 ,636 ,636 ,611 ,605 ,581 -,528 ,517 -,508 ,488 -,479 ,470 ,469 ,464 ,455 ,442 ,410 ,407 ,404 ,384 -,363 ,367 -,470 ,354 ,474 ,478 -,375 -,389 ,811 ,711 ,622 ,596 ,582 ,559 ,544 ,529 ,500 ,498 ,492 ,460 -,458 ,341 ,369 Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl Składowa P123 P83 P56 P48 P11 P66 P85 P46 P75 P103 P64 P41 P96 P68 P92 P2 P67 P22 1 2 3 ,445 ,364 4 5 ,455 ,453 ,355 ,348 ,310 -,334 -,330 ,330 ,376 ,434 ,344 ,312 ,399 ,354 ,730 ,681 ,662 ,637 ,557 ,536 -,532 ,496 ,488 ,444 ,434 Źródło: opracowanie własne Z analizy Tab. 3.2. macierzy rotowanych składowych moŜna przyporządkować pytania do poszczególnych, pięciu czynników, co przedstawia Tab. 3.3. Tab. 3.3. Przyporządkowanie pytań kwestionariusza do poszczególnych czynników Czynnik Numery pytań 1. 1, 2, 4, 10, 13, 14, 15, 16, 18, 24, 27, 30, 35, 36, 37, 49, 54, 55, 68, 69, 70, 72, 78, 79, 87, 94, 95, 97, 101, 104, 105, 108, 109, 111, 112, 113, 121, 124, 126, 128, 129, 136, pytania zrotowane: 34, 39, 88 2. 3, 6, 7, 8, 9, 19, 21, 26, 29, 33, 38, 40, 44, 47, 51, 65, 80, 84, 86, 91, 102, 106, 115, 117, 119, 127, 131, 135, 138 3. 5, 31, 50, 52, 57, 63, 71, 73, 81, 82, 90, 93, 99, 100, 107, 118, 120, 139, pytania zrotowane: 25, 32 4. 11, 43, 59, 60, 61, 62, 64, 74, 76, 83, 89, 110, 122, 123, 134 5. 17, 46, 66, 75, 77, 85, 92, 96, 103, pytanie zrotowane: 125 Źródło: opracowanie własne Ostatnim etapem wyodrębniania czynników jest próba nadania im nazwy poprzez interpretacje pytań im podporządkowanych, co zostało ujęte poniŜej: • czynnik 1 reprezentuje cele związane z altruizmem i konformizmem • czynnik 2 reprezentuje cele związane z autodeterminacją, ryzykiem i nonkonformizmem • czynnik 3 reprezentuje cele związane z egalitaryzmem i kolektywizmem • czynnik 4 reprezentuje cele związane z buntowniczością i beztroską • czynnik 5 reprezentuje cele związane ze smakowaniem Ŝycia i nienadwyręŜaniem nerwów Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl Współczynniki rzetelności Alpha Cronbacha dla poszczególnych czynników dla mojego badania wynoszą: • czynnik 1 – ,9498 • czynnik 2 – ,9148 • czynnik 3 – ,9148 • czynnik 4 – ,8611 • czynnik 5 – ,7908 i zostały obliczone zgodnie z procedurą znajdująca się w Zał. nr 8. Poszczególne czynniki zostaną zestawione z załoŜeniami zawartymi w hipotezach. 3.5. Dobór osób do badań Ze względu na główny problem badawczy, dotyczący przywiązania do miejsca i tranzycji do dorosłości, jako próbę osób badanych wybrano studentów w wieku 20—22 lata nie pochodzących z Poznania a mieszkających w nim i pobierających tu naukę. Byli to młodzi ludzie w ilości 50 osób, którzy w wieku około 20-ego roku Ŝycia opuścili dom rodzinny i zamieszkali w Poznaniu. Wiek ten jest równieŜ okresem w którym następuje intensywna tranzycja do dorosłości, która jest tematem pracy. 3.6. Przebieg badania Badanie przeprowadzone zostało na studentach WyŜszej Szkoły Umiejętności Społecznej w Poznaniu. Kwestionariusze wypełniane były w następującej kolejności: 1. Kwestionariusz Poczucia dorosłości Arnetta 2. Skala Przywiązania Do Miejsca William’a 3. Skala Poczucia Samotności UCLA 4. Inwentarz poŜądanych celów Lorra, Suziedelisa, Tomeska Dwuczynnikowa Skala Przywiązania Do Miejsca William’a była wypełniana dwa razy przez kaŜdą osobę badaną pod kątem przywiązania do miejsca rodzinnego i do miejsca pobierania nauki. Centrum DEMOSTENES www.centrum-demostenes.pl
