zagrożenia cywilizacyjne

Projekt „OPERACJA SUKCES – unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby
gospodarki opartej na wiedzy” współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki.
KARTA PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu
ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE
2. Numer kodowy
BIO08e
3. Język, w którym prowadzone są zajęcia
polski
4. Typ kursu
fakultatywny
5. Grupa treści kształcenia
nauki podstawowe
6. Poziom studiów według klasyfikacji bolońskiej
studia magisterskie
7. Rok studiów/semestr
II rok/semestr 4
8. Formuła przedmiotu
wykłady/ zajęcia w grupach łączonych/ ćwiczenia – zajęcia w grupach dziekańskich;
zajęcia stacjonarne
9. Liczba godzin zajęć
15
10. Rodzaj zajęć z uwzględnieniem podziału godzin
wykłady w wymiarze 6 godzin, ćwiczenia w wymiarze 9 godzin
11. Liczba punktów ECTS
1
12. Jednostka dydaktyczna prowadząca przedmiot
Zakład Biologii i Parazytologii Lekarskiej
Katedra Biologii i Parazytologii Lekarskiej
13. Imię i nazwisko osoby egzaminującej lub zaliczającej przedmiot
Prof. dr hab. Piotr Kurnatowski
14. Osoby prowadzące zajęcia
Pracownicy kadrowi Katedry:
prof. dr hab. Piotr Kurnatowski, dr hab. Joanna Błaszkowska, dr Anna Wójcik
15. Wymagania wstępne i wymagania równoległe
16. Zaliczenie przedmiotu jest wymagane przed rozpoczęciem zajęć z:
17. Cele i założenia nauczania przedmiotu
Poszerzenie wiedzy na temat zagrożeń środowiskowych występujących w warunkach
naturalnych oraz związanych z rozwojem cywilizacji człowieka, w tym wynikających z
trybu/stylu życia oraz postępów współczesnej medycyny.
18. Metody dydaktyczne
wykłady z prezentacjami multimedialnymi, ćwiczenia – prezentacja danych
literaturowych i analiza/omawianie wybranych przypadków klinicznych; doświadczenia
laboratoryjne, wykonywanie i obserwacja preparatów makro- i mikroskopowych,
19. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej
− „Ekologia medyczna – wybrane zagadnienia”, red. A. Kurnatowska, P. Kurnatowski,
PROMEDI, Łódź, 2003;
− „Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy”, red. A. Kurnatowska, PWN,
Warszawa-Łódź 2002, wyd. IV;
− „Katastrofy i zagrożenia we współczesnym świecie”, red. W. Baturo, PWN,
Warszawa 2008, wyd. I;
− „Wybrane problemy higieny i ekologii człowieka”, red. E. Kolarzyk, Kraków,
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008;
− „Parazytologia kliniczna w ujęciu wielodyscyplinarnym”, red. Z. S. Pawłowski i J.
Stefaniak, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, wyd. I;
− „Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa”, red. Z. Jethon i A. Grzybowski, PZWL,
Warszawa 2000, wyd. II, popr. I uzupełn.
20. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu
Zaliczenie: pisemne w sesji zimowej: test wyboru
21. Treści merytoryczne budujące wiedzę
Choroby uwarunkowane przez genotyp i środowisko (elementy farmakogenetyki). Skutki
zdrowotne narażenia człowieka na szkodliwe czynniki środowiskowe (biologiczne,
chemiczne i fizyczne). Monitoring środowiskowy i biologiczny, Biomarkery narażenia,
skutków i wrażliwości - rola biomarkerów w ocenie skutków narażenia. Choroby
środowiskowe (zespół przewlekłego zmęczenia, zespół długu czasowego, choroby
związane z budownictwem, choroby zawodowe). Czynniki ryzyka wybranych chorób
cywilizacyjnych (alergia, astma, uzależnienia, otyłość, powikłania sercowo-naczyniowe,
cukrzyca, zespół metaboliczny).
Parazytozy importowane i czynniki sprzyjające zarażeniu w tropiku. Niepożądane efekty
ingerencji człowieka w środowisko. Czynniki sprzyjające rozprzestrzenianiu się
pasożytów i ich wektorów. Zasady bezpieczeństwa i higieny życia w tropiku.
Chemioprofilaktyka malarii i szczepienia ochronne. Zakażenia/zarażenia jatrogenne
(wirusy, bakterie, grzyby i pasożyty, jako czynniki jatrogenne). Biofilmy – powstawanie i
rola.
22. Zagadnienia integrujące wiedzę podstawową i kliniczną
1. Czynniki środowiskowe, jako potencjalne źródło ryzyka dla zdrowia człowieka.
Możliwości oceny narażenia populacji na czynniki środowiskowe. Środowiskowe
uwarunkowania chorób cywilizacyjnych.
2. Czynniki etiologiczne zarażeń jatrogennych – drogi i sposoby wnikania patogenów
do organizmu człowieka.
3. Lekooporność – czynnik warunkujący nieskuteczność terapii oraz występowanie
chorób jatrogennych.
4. Medycyna podróży (choroby pasożytnicze – profilaktyka, choroby „importowane”;
zaburzenia biorytmów).
5. Choroby pasożytnicze - zagrożenie dla podróżujących do tropiku.
23. Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje
Student po zakończeniu fakultetu „Zagrożenia cywilizacyjne” powinien:
− rozpoznać czynniki etiologiczne (bakterie, grzyby, pasożyty) najczęściej
występujących zakażeń/zarażeń jatrogennych;
− wykryć mikroorganizmy tworzące biofilm na biomateriałach i sprzęcie medycznym;
− ocenić biologiczne zagrożenia w środowisku pomieszczeń środowiska szpitalnego
(powietrze, powierzchnie);
− rozpoznać środowiskowe alergeny wziewne (alergeny pyłki roślin, zarodniki
grzybów pleśniowych, roztocze);
− ocenić ryzyko rozwoju powikłań sercowo-naczyniowych, cukrzycy, zespołu
metabolicznego na podstawie wybranych parametrów i wskaźników dla organizmu
człowieka;.
− wykazać na modelach wpływ używek na organizm człowieka (nikotynizmkumulacja składników dymu tytoniowego w płucach; alkoholizm - zaburzenia
widzenia);
− zanalizować zagrożenia zdrowia człowieka na podstawie analizy wybranych
biomarkerów narażenia i skutków biologicznych.
24. Opis efektów kształcenia na poszczególnych zajęciach w grupach studenckich
(10-12 osobowych)
Ćwiczenie 1. Zakażenia jatrogenne. Środowisko szpitala, jako źródło zakażeń.
Wiedza: student wymienia i opisuje potencjalnie chorobotwórcze gatunki
mikroorganizmów (bakterii, grzybów i pasożytów) mogące występować w środowisku
szpitalnym, definiuje zakażenia szpitalne egzogenne i endogenne, wrota zakażeń,
omawia skutki zakażeń i zarażeń szpitalnych, a także procedury zapobiegające tego
typu infekcji. Student poznaje zagadnienia związane z kontrolą zakażeń szpitalnych,
które stanowią jeden z ważniejszych problemów w zarządzaniu opieką zdrowotną.
Student zna problematykę wrażliwości i oporności drobnoustrojów na leki – omawia na
przykładzie grzybów potencjalnie chorobotwórczych dla człowieka.
Umiejętności i kompetencje: student potrafi rozpoznawać czynniki etiologiczne (bakterie,
grzyby, pasożyty) najczęściej występujących zakażeń/zarażeń jatrogennych, wykonać
badania pozwalające wykryć drobnoustroje obecne w powietrzu atmosferycznym i na
powierzchniach szpitalnych, a także ocenić ich stopień zanieczyszczenia biologicznego,
przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność mikroorganizmów na sprzęcie
medycznym (biofilmy tworzone przez mikroorganizmy); ocenia wrażliwości
mikroorganizmów na leki w wybranych testach.
Ćwiczenie 2. Używki i ich wpływ na organizm człowieka
Wiedza: student definiuje rodzaje uzależnień lekowych, opisuje wpływ używek (nikotyny,
alkoholu, narkotyków) na organizm człowieka, przedstawia negatywny wpływ używek na
rozwijający się płód w następstwie spożywania ich przez kobiety w ciąży, opisuje cechy
zespołu embriopatii alkoholowej.
Umiejętności i kompetencje: student przeprowadza doświadczenie wykazujące działanie
dymu tytoniowego na płuca człowieka oraz wpływ alkoholu na ostrość widzenia widzenie
w zależności od spożytej dawki; ocenia ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia
w zależności płci, wieku, skurczowego ciśnienia tętniczego, cholesterolu całkowitego i
palenia tytoniu – tabele SCORE.
Ćwiczenie 3. Choroby cywilizacyjne (alergie, astma, otyłość, zespół metaboliczn
Wiedza: student zna alergeny wziewne występujące w środowisku człowieka (pyłki
roślin, roztocze kurzu domowego, zarodniki grzybów), definiuje alergię, astmę oraz
uwarunkowania środowiskowe powyższych schorzeń, podaje podstawy rozwoju
nadwrażliwości. Student opisuje ekologiczne i socjomedyczne uwarunkowania otyłości,
podstawowe parametry diagnostyczne otyłości; zna choroby związane z otyłością,
omawia - uwarunkowany tzw. otyłością centralną - zespół metaboliczny.
Umiejętności i kompetencje: student potrafi rozpoznać wybrane alergeny wziewne i
wykonać badania wykazujące ich obecność w środowisku; wykonać odpowiednie
pomiary ciała konieczne dla oceny nadwagi i otyłości zbadanej osoby, zinterpretować
uzyskane wartości parametrów diagnostycznych w otyłości – mierników stopnia otyłości,
typu otyłości i prawdopodobieństwa zaburzeń metabolicznych.
25. Kontynuacja przedmiotu przewidziana na zajęciach z:
mikrobiologii, higieny, farmakologii, chorób zakaźnych, chorób wewnętrznych
26. Informacje dodatkowe dostępne są pod adresem
www.umed.lodz.pl > Studenci > Materiały dydaktyczne > Biologia i Parazytologia
Lekarska