Edudu.pl - Sztuka pisania recenzji

Ściąga eksperta
Sztuka pisania recenzji
Recenzja (z łac. recensio oznaczającego ‘spis ludności, przegląd’, w jęz. pol. za pośrednictwem niem. Recension) – analiza i ocena
dzieła artystycznego, publikacji naukowej, projektu, przewodnika, poradnika, publikacji multimedialnej, filmu, przemówienia, meczu, mszy
itp. Pełni funkcję informacyjną, wartościującą i postulatywną, nakłaniającą.
Recenzja odnosi się do aktualnych zjawisk artystycznych i naukowych. Jest gatunkiem o schematycznej strukturze: zawiera elementy
informacyjne, analityczno-krytyczne i oceniające. Kompozycja recenzji jest dostosowana do wymogów tematycznych dzieła, określonego
odbiorcy, specyfiki medium, w którym recenzja jest publikowana. Krytyczne lub pozytywne omówienie utworu artystycznego lub
naukowego, którego celem jest poddanie ocenie wartości tego dzieła w oparciu o powszechnie przyjęte kryteria lub w sposób czysto
subiektywny.
Występują tzw. recenzje zbiorcze, gdzie jeden recenzent w konkretnym tekście omawia kilka wydanych w tym samym czasie książek
różnych autorów. Omówienie kilku dzieł danego autora to szkic czy esej (a nie recenzja).
Cele recenzji: recenzja jako gatunek realizuje następujące cele: informowanie o nowych dziełach i prezentowanie ich, ocenianie,
kształcenie gustu odbiorców, refleksja krytyczna (badanie struktury dzieła, odnoszenie dzieła do prądów i procesów artystycznych, do
filozofii, do wcześniejszego dorobku autora, do innych zjawisk – w tym społecznych i politycznych).
Opisu zróżnicowania odmian gatunkowych recenzji można dokonać z punktu widzenia różnych kryteriów, na różnych płaszczyznach.
Tradycyjnie ze względu na zróżnicowanie funkcjonalne odróżnia się: a) recenzję informacyjną – z dominacją funkcji informatywnej, b)
recenzję oceniającą – z dominacją wartościowania. Do podgatunków można zaliczyć: recenzje wydawnicze, nauczycielskie recenzje
wypracowań uczniowskich, recenzje prac naukowych, projektów badawczych.
Recenzja studium naukowe (popularnonaukowe) – wykorzystuje metodologię badań naukowych i styl naukowy.
Recenzja felieton – traktuje omówienie tekstu jako punkt wyjścia do skrajnie subiektywnej oceny dzieła i uwag o aktualnych zjawiskach
podejmowanych przez utwór lub z nim związanych, posługuje się stylem potocznym.
Recenzja esej – analiza i interpretacja tekstu staje się kontekstem szerszej problematyki humanistycznej.
Recenzja reportaż – ocena dzieła przebiega w niej jako proces przedstawiany równocześnie z zapisem obserwacji, którą prowadzi
recenzent, uczestnicząc w recenzowanym wydarzeniu artystycznym.
Recenzja rozmowa – wypowiadają się co najmniej dwaj równorzędni partnerzy – recenzenci, a wymiana poglądów prowadzi zwykle do
zderzenia dwóch punktów widzenia danego dzieła.
Recenzja artystyczna – oceniająca dzieło artystyczne (literackie, filmowe, dzieło sztuki, muzyczne) zgodnie lub niezgodnie z aktualnie
przyjętymi kryteriami wartości artystycznych i poznawczych. Recenzja artystyczna przyjmuje najróżniejsze formy - od krótkiej notatki
prasowej po rozbudowany, wielostronicowy esej. Recenzje artystyczne piszą najczęściej zawodowi recenzenci, choć zdarza się, że
swoje dzieła recenzują nawzajem sami artyści. Recenzja artystyczna może być pisana zarówno z bardzo subiektywnego punktu widzenia
jak i w oparciu o ścisłe "akademickie" kryteria. Recenzja artystyczna ma często znaczny wpływ na osiągnięcie dużej popularności przez
dzieło, choć zdarza się, że dzieła uzyskują popularność wbrew negatywnym recenzjom. Recenzje artystyczne są niemal zawsze pisane
po upublicznieniu (przez wystawienie lub druk) dzieła.
Recenzja naukowa – pisemna ocena utworu naukowego (dysertacji, książki, publikacji w czasopiśmie naukowym), której celem jest
ocena naukowej zawartości tego utworu. W odróżnieniu od recenzji artystycznej, recenzja naukowa jest zwykle pisana przed
opublikowaniem dzieła i często decyduje o tym, czy dany utwór zostanie przyjęty do rozpowszechniania. W szczególności, recenzja
naukowa jest podstawowym narzędziem w czasopismach naukowych, gdzie stanowi kluczowy element systemu akceptowania i wyboru
publikacji do druku. System ten jest nazywany w krajach anglosaskich "peer-review".
Kompozycja recenzji: struktura recenzji jest dość schematyczna; występują w niej elementy informacyjne, analityczno-krytyczne i
oceniające. Fragmenty tekstu o funkcji informacyjnej pojawiają się często na początku recenzji – jako zapowiedź tematu – i zwykle
kończą cały tekst. W tej części recenzent korzysta przede wszystkim z nazw własnych. Większość danych występuje również w tekście,
ale tam uzupełniona jest bardziej szczegółowymi informacjami, np. fragmentami biografii autora. Istotnym elementem informacji jest
również opis zawartości utworu, jego streszczenie. Ważną informacją jest wiedza o historii powstania dzieła, wcześniejszych
dokonaniach twórców, czyli tym wszystkim, co możemy określić jako kontekst dzieła.Konstrukcja recenzji reprezentuje typ kompozycji
zamkniętej, która charakteryzuje się ścisłym powiązaniem elementów składowych tekstu, co ma za zadanie ułatwić odbiorcy odczytanie
jednoznacznego przekazu - zachęty do kontaktu z utworem lub odradzania go. Recenzja ma wyraźny początek (zazwyczaj
wprowadzający informację o utworze lub kontekście jego powstania) oraz koniec (podsumowanie, konkluzję, puentę czy maksymę).
Ścisłe powiązanie elementów tekstu ma za zadanie ułatwić odbiorcy podążanie za tokiem myślenia nadawcy. Typ spójności
przeważający w danym tekście jest efektem zaadresowania go do konkretnego typu odbiorców. Ważną rolę odgrywa tytuł wraz z nad – i
podtytułem, który wprowadza temat wypowiedzi, a często też uogólnia, streszcza główną tezę. Odbiór recenzji ułatwiają też wyróżnione
graficznie cytaty z tekstu.
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/2
Ściąga eksperta
Recenzja zaliczana jest do gatunków metatekstowych – poprzedza ją wypowiedź innego nadawcy, która staje się przedmiotem opisu i
krytycznej refleksji. Obydwa akty komunikacji oddziela dystans czasowy. Efektem jest tekst, który ma dwóch autorów(autor- twórca
komunikatu, recenzent – krytyczna refleksja nad komunikatem.
Nadawca recenzji, czyli recenzent, to z założenia osoba kompetentna, która wciela się w rolę przewodnika, polemisty – stanowiącego
ogniwo pośrednie między recenzowanym dziełem i jego twórcą a odbiorcami. Osoba nadawcy, jej wiedza, doświadczenie, zmysł
estetyczny są punktem odniesienia dla obrazu opisywanej rzeczywistości. Recenzent na ogół podpisuje tekst własnym nazwiskiem(lub
dającymi się rozszyfrować inicjałami, rzadziej pseudonimem) i wypowiada się w swoim imieniu. Podstawą wygłaszanych przez niego
sądów jest fachowość, która wynika ze znajomości specjalistycznej terminologii, a umiejętność posługiwania się nią jest ważnym
narzędziem opisu. Autor recenzji jest zawsze indywidualny i wyraża własne opinie, choć język jego wypowiedzi może niekiedy nosić
znamiona obiektywizmu. Celem recenzenta jest zachęcenie lub zniechęcenie do kontaktu z dziełem. Jednym ze środków do tego celu
prowadzących jest dostosowanie przekazu do oczekiwań odbiorców i charakteru medium, W celu podkreślenia zasadności sądu,
recenzent powołuje się nieraz na opinię autorytetu, a przyjmując jego punkt widzenia stara się obiektywizować swoją ocenę.
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 2/2