porozmawiajmy o szkole – czyli kilka refleksji dyrektorskich

POROZMAWIAJMY O SZKOLE
– CZYLI KILKA REFLEKSJI DYREKTORSKICH
Czy nasza szkoła dobrze uczy? Jakie są tego wymierne efekty?
Od wielu lat przekonujemy się, że ilość przyswojonych wiadomości i osiągane wyniki egzaminacyjne nie
stanowią o wartości szkoły. Liczy się przecież budowanie wiary we własne siły, uczenie uczenia się,
rozwój społeczny, indywidualne podejście, radość, entuzjazm i wiele innych elementów. Jednak
w którymś momencie okazuje się, że rodzice zwracają szczególną uwagę na oceny, wynik sprawdzianu
po 6 klasie i egzaminów do gimnazjum.
Chyba trzeba to zaakceptować, a przynajmniej wziąć poważnie pod uwagę przy realizowaniu marzeń
o „szkole renesansowej”, w której uczeń ma szansę doświadczenia różnych ścieżek rozwoju.
Tak też się dzieje.
Począwszy od klasy pierwszej staramy się wyprzedzać i rozszerzać program nauczania:
•
dużą wagę przykładamy do kształtowania nawyków czytelniczych;
•
korzystamy z lekcji muzealnych, warsztatów, chodzimy na wycieczki i wystawy;
•
uczestniczymy w cyklach teatralnych;
•
umiejętności zdobywane przez uczniów są sprawdzane metodą paszportową.
W klasach starszych procentowo-punktowy system ocen, duże wymagania nauczycieli i bardzo
rozbudowany plan zajęć sprawiają, że uczniowie pracują bardzo dużo. Również bardzo często
ich umiejętności są sprawdzane.
System prac dodatkowych zachęca do dalszej pracy i pozwala na podnoszenie ocen.
WIĘCEJ PRACOWAĆ JUŻ SIĘ NIE DA.
Obserwujemy nawet oznaki przemęczenia dzieci pracą szkolną i pozaszkolną, co skłania nas
do głębokiego zastanowienia się nad kontynuacją tego kierunku.
•
Równolegle do realizowania ogólnej podstawy programowej szkoła bardzo intensywnie naucza
języka angielskiego i wprowadza nauczanie początkowe drugiego języka obcego.
•
Bardzo duży nacisk kładziemy też na rozwój fizyczny w ramach zajęć wf, dodatkowych zajęć
sportowych oraz wyjazdów – wypraw.
Namacalne efekty tych działań są następujące:
•
Od kilku lat nasi uczniowie klas szóstych plasują się w czołówce rankingu wyników sprawdzianu
w Warszawie.
1
2009
2010
2011
2012
2013
•
SSP 26
33,46
34,63
34,03
33,21
33,67
Wyniki sprawdzianu po 6 klasie w SSP 26 STO
na tle Mokotowa, Warszawy, województwa i kraju
Mokotów
Warszawa
mazowieckie
26,84
27,16
23,85
28,73
29,06
25,58
29,48
29,13
25,96
27,35
27,34
23,87
29,09
29,00
25,23
Polska
22,64
24,56
25,27
22,75
24,03
Wysoki procent naszych absolwentów z powodzeniem zdaje do czołowych gimnazjów warszawskich.
„Zdawalność” absolwentów SSP 26 STO
do czołowych gimnazjów
Nowowiejska
Raszyńska
Hawajska
Obrzeźna
Bachmacka
Rejtan
Batory
Żmichowska
pozostałe
•
2009
2
3
2011
7
10
2012
4
8
5
1
1
4
1
2010
5
8
5
3
1
1
2
18
7
6
2
1
1
1
11
2013
3
8
1
1
2
3
1
3
11
Od 4 lat uczniowie klas szóstych sprawdzają swoje umiejętności językowe zdając egzamin PET
(matura podstawowa), uzyskując bardzo wysokie noty.
Uczniowie klas młodszych z powodzeniem startują w konkursach: FOX i Multitest, przysparzając
sobie i nam powodów do dumy.
•
Poszczególni uczniowie osiągają sukcesy w konkursach przedmiotowych: przyrodniczym,
informatycznym i matematycznym.
•
Mając niewielkie zaplecze sportowe i niezbyt szeroką „kadrę”, osiągamy sukcesy w Igrzyskach
Zimowych Szkół Niepublicznych i zawodach WOM: w piłce ręcznej, unihokeju, koszykówce
i biegach przełajowych. W dziedzinie gimnastyki i judo jesteśmy klasą dla siebie.
•
Nasi uczniowie, uczestnicząc w wielu projektach teatralnych, recytatorskich i krasomówczych,
zdobywają nagrody oraz zyskują obycie sceniczne i pewność siebie, które procentują na dalszych
etapach edukacji.
Jak nasza szkoła wychowuje?
Wydaje się, że w dzisiejszych realiach naszego życia tym, co wyróżnia szkoły niepubliczne, stanowi
o ich jakości i rynkowym sukcesie, jest spełnianie funkcji wychowawczej.
2
Ważne jest, aby określić zakres odpowiedzialności szkoły w tym zakresie.
Za wychowywanie dzieci odpowiadają przede wszystkim rodzice. Szkoła może i powinna wspierać dom
rodzinny, zwłaszcza w dziedzinie rozwoju społecznego i relacjach w grupie rówieśniczej.
Wychowawca w szkole jest koordynatorem, „sędzią”, negocjatorem i animatorem życia klasowego.
Psycholog i pedagog szkolny wspierają rodziców, wskazują możliwe ścieżki postępowania, doradzają,
ale nie prowadzą terapii indywidualnej ani grupowej.
Mimo wszystko od szkoły oczekuje się stwarzania przyjaznego, akceptującego środowiska.
Od wychowawców oczekuje się, że „poukładają” relacje w klasie, zbudują zgrany zespół, nauczą sztuki
rozwiązywania konfliktów, omówią wiele ważnych „wychowawczych” tematów i w ogóle sprawią,
że dzieci będą w szkole szczęśliwe.
Wiemy, że od tych wszystkich zadań nie da się uciec, ale trochę tej odpowiedzialności za dużo,
a umiejętności i czasu u wychowawców za mało.
Na przestrzeni ostatnich lat życie pokazało, że każdego dnia w szkole dzieje się coś, co angażuje
wychowawców, pedagoga, często psychologa, rodziców i dyrektora. Takich spraw jest zwykle kilka
każdego dnia.
Staramy się temu sprostać najlepiej, jak umiemy, pamiętając o świętym prawie rodziców do wychowania.
„Moje dziecko – moja odpowiedzialność”.
W podsumowaniu: mamy klasy mniej i bardziej zgrane, dobrze znamy wszystkich naszych uczniów,
ich mocne i słabe strony oraz sytuację rodzinną. Dla każdej ważnej sprawy wychowawczej znajdujemy
czas prawie od razu.
My, dorośli – nauczyciele i rodzice, mamy ze sobą dobry kontakt. Szukamy rozwiązań, nierzadko
rozmawiając długie godziny.
Bywa, że nie ma rozwiązań, które odpowiadają wszystkim.
Ogólna ocena – czwórka z plusem.
Warunki nauki
Dobra, nowoczesna szkoła powinna zapewniać dobre warunki do nauki.
Jak to wygląda w naszym przypadku?
Słabo – jeśli porównywać się z wieloma szkołami publicznymi.
Nieźle – jeśli brać pod uwagę szkoły niepubliczne.
Dystans, jaki nas dzieli do szkół zachodnioeuropejskich, jest bardzo duży.
Podstawowe braki to:
•
zbyt mała liczba sal zajęć i pracowni,
•
zbyt mała powierzchnia sal,
3
•
brak dużej sali gimnastycznej z zapleczem,
•
skromne warunki do pracy nauczycieli,
•
brak należytego zaplecza technicznego.
Pomimo to do granic możliwości wykorzystujemy te warunki, jakimi dysponujemy, zagospodarowując
każdą wolną przestrzeń.
Mamy jednak świadomość, że komfort pracy uczniów, nauczycieli i efekty naszej pracy mogłyby być
znacznie lepsze.
Niestety, nie możemy liczyć na wymierną pomoc władz dzielnicy oraz miasta w tym zakresie.
Perspektywa najbliższych lat nie wskazuje na możliwość łatwej zmiany tej sytuacji. Mamy za to,
co prawda, plan związany z modernizacją obecnego budynku szkoły. Jeśli uda się ją przeprowadzić,
rozwiąże to wiele wymienionych wcześniej problemów.
Osobną kwestią jest wyposażenie szkoły w środki nowych technologii, które wspierają proces edukacji.
Poprawienie tej sytuacji leży w naszym zasięgu i jest realizowane.
Sytuacja finansowa szkoły
Od ponad 10 lat finanse szkoły są stabilne. Udało się nawet zgromadzić pewną ilość środków, które
stanowią rezerwę na działania inwestycyjne.
Podstawowym dochodem – przeznaczonym na działalność – jest czesne płacone przez rodziców uczniów,
które stanowi ok. 72% budżetu. Oprócz tego szkoła otrzymuje publiczną subwencję oświatową, która
stanowi 26% budżetu. Pozostałe przychody to środki z 2% oprocentowania lokat, wpisowego.
W ostatnich 10 latach wysokość czesnego wzrosła z 8 800 zł do 11 500 zł za 1 rok nauki, tj. o 30,5%.
Znaczącą poprawę finansów szkoły mogłoby przynieść:
•
zwiększenie wysokości subwencji oświatowej (na co się nie zanosi),
•
zwiększenie liczebności klas (co jest obecnie niemożliwe),
•
lub podwyższenie czesnego (co zawsze budzi emocje u rodziców).
Należy zatem racjonalnie gospodarować środkami, szukać możliwości uzyskania grantów na działalność
i pracować w kierunku uzyskania większych możliwości lokalowych.
Oferta zajęć dodatkowych
W ostatnich latach jednym z wyznaczników „dobrej szkoły” stała się jej oferta zajęć dodatkowych.
Uczniowie spędzają w szkołach niepublicznych coraz więcej czasu. Nierzadko jest to 8, a nawet 9 godzin.
Wielu rodziców widzi potrzebę zorganizowania swoim dzieciom każdego dnia, stojąc na stanowisku,
4
że możliwości, chłonność dziecka są w okresie podstawówki największe lub też nie mając możliwości
wcześniejszego odebrania dziecka ze szkoły.
Niestety to nie jest dobry kierunek. Każde dziecko po intensywnej pracy potrzebuje czasu na odpoczynek,
swobodną zabawę, nicnierobienie, ale przede wszystkim czasu, który spędzi w domu z rodzicami
lub w poczuciu ich obecności.
W budynku szkolnym na zajęciach plastycznych, teatralnych, matematycznych czy sportowych dziecko
nie odpoczywa – pracuje dalej. Korytarz, klasa, quasi-świetlica – nie dają możliwości wyciszenia
i odpoczynku.
Wniosek jest jeden – uczniowie, szczególnie młodsi, nie powinni przebywać w szkole więcej niż
7,5 godziny dziennie.
•
Szkoła powinna tworzyć możliwość rozwijania zainteresowań, zabawy, sportu w formule zajęć
dodatkowych i nasza szkoła to robi.
•
Rodzice i uczniowie powinni z tej możliwości rozsądnie korzystać i w tym zakresie myślę,
że jesteśmy w połowie drogi.
•
Istotą zajęć dodatkowych powinna być ich dobrowolność, ale jednocześnie odpowiedzialność. Innymi
słowy, nie powinniśmy ucznia zmuszać do chodzenia na warsztaty czy kółko, ale jeśli już wybierze –
powinien w tych zajęciach uczestniczyć przez określony czas, np. semestr.
Nasza szkoła oferuje możliwość uczestnictwa w 6 typach zajęć sportowych, 4 typach zajęć o charakterze
plastycznym i artystycznym, 4 typach zajęć świetlicowych, 6 typach zajęć przedmiotowych; dodatkowo
są organizowane konsultacje przedmiotowe oraz zajęcia reedukacyjne.
Jacy nauczyciele pracują w szkole? Czy w tej grupie jest rotacja? Czy nauczyciele
podnoszą swoje kwalifikacje?
Od wielu lat mamy dobry zespół nauczycielski. Zarówno wysokie są kwalifikacje i umiejętności
poszczególnych jego członków, jak i wysoko oceniam umiejętność współpracy przy realizacji projektów
i wspólnych działań szkolnych.
Jest to ocena ogólna.
Każdy nauczyciel jest tylko człowiekiem, ma swoje mocniejsze i słabsze strony. W szkole stawiamy
na rozwój i doskonalenie. Nie możemy i nie chcemy prowadzić polityki transferowej, jak to ma miejsce
w korporacjach czy klubach piłkarskich.
Szkoła tworzy możliwości rozwoju, współfinansując udział w szkoleniach, warsztatach, prowadząc
procedury awansu zawodowego.
Temat ten jest również ważny podczas prac zespołów przedmiotowych oraz przy realizacji zadań
wynikających z nadzoru pedagogicznego.
5
Jest jednak łyżka dziegciu w tej beczce miodu. Mam świadomość wielu uwarunkowań związanych
z wykonywaniem zawodu nauczyciela:
•
z jednej strony – nauczyciele wskazują na zbyt niski poziom wynagrodzeń w tej grupie zawodowej,
który zmusza do szukania dodatkowych godzin, co z kolei rozprasza ich zaangażowanie. Podnoszą
też, i słusznie, kwestię stworzenia dobrych warunków do pracy w szkole;
•
z drugiej strony jest twarda ekonomia i prawa rynku, które nie zwiastują cudownego rozwiązania
kwestii wynagrodzeń. W naszej szkole od wielu lat staramy się tworzyć warunki do zwiększania
dochodów poprzez realizację dodatkowych zajęć edukacyjnych;
•
pośrodku jest proste z pozoru stwierdzenie, że zawód nauczyciela to pasja, powołanie, predyspozycje
i niezależnie od warunków lokalowych oraz finansowych można być bardzo dobrym nauczycielem
albo złym.
Nasza szkoła nie jest wolna od tych wszystkich dylematów.
Osobiście uważam, że zawód nauczyciela to wybór z pełną świadomością konsekwencji:
•
relatywnie średnie wynagrodzenie, często bez możliwości dorobienia i znaczącego awansu
zawodowego,
•
praca w obciążających, stresujących warunkach, wymagająca dużego zaangażowania i ciągłego
podnoszenia kwalifikacji,
•
ryzyko rutyny i wypalenia zawodowego,
•
znacznie dłuższe wakacje i ferie.
Wielką zaletą naszego zespołu jest wspólne spojrzenie na wiele spraw wychowawczych, dążenie
do osiągania wysokich wyników – każdy „na swoim podwórku”, bardzo duże umiejętności wspólnego
działania, chęć do podejmowania kolejnych działań oraz sympatia, jaką darzymy to miejsce – naszą
szkołę.
W zespole nauczycieli SSP 26 nie zachodzą duże zmiany personalne.
Pomoc psychologiczna i pedagogiczna
W naszej szkole od kilku lat działa zespół psychologiczno-pedagogiczny, w skład którego wchodzą:
pedagog szkolny, psycholog-logopeda (klasy 1-3), psycholog (klasy 4-6) oraz reedukatorzy (klasy 1-3).
Zespół ten realizuje zalecenia oświatowe, a w szczególności:
•
prowadzi badania przesiewowe klas pierwszych,
•
prowadzi diagnozę pod kątem specyficznych problemów z uczeniem w klasach 1-5,
6
•
organizuje bieżącą pomoc pedagogiczną i konsultacje psychologiczne dla uczniów, rodziców
i nauczycieli,
•
prowadzi zajęcia logopedyczne dla klas 1-3,
•
prowadzi zajęcia korekcyjno-kompensacyjne dla klas 1-3,
•
prowadzi warsztaty ortograficzne dla klas 4-6,
•
prowadzi zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze (indywidualne) dla uczniów z klas 1-6,
•
organizuje we współpracy z rodzicami wsparcie korekcyjno-kompensacyjne dla uczniów
tego wymagających,
•
organizuje porady, konsultacje, warsztaty dla rodziców, uczniów i nauczycieli,
•
podejmuje działania z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci,
•
wspiera i współpracuje z wychowawcami klas w zakresie rozwiązywania bieżących problemów,
form i czasu udzielania pomocy uczniom,
•
inicjuje działania mediacyjne i interwencyjne w sytuacjach kryzysowych,
•
uczestniczy w postępowaniu rekrutacyjnym,
•
współpracuje z poradnią psychologiczno-pedagogiczną przy ul. Narbutta.
SZKOŁA NIE ORGANIZUJE i NIE PROWADZI TERAPII indywidualnej ani grupowej dla dzieci
i dorosłych.
Zapewnienie bezpieczeństwa w szkole
W obliczu dramatycznych wydarzeń mających miejsce w szkołach na całym świecie, o których szeroko
informują media, wydaje się, że kwestia bezpieczeństwa dzieci urasta do rangi jednego z poważniejszych
problemów.
Sprawy bezpieczeństwa nie należy bagatelizować i daleko jesteśmy od tego. Dlatego też staramy się
wypełniać wszelkie niezbędne i możliwe do wypełnienia w tym zakresie procedury.
Najważniejsza w tym względzie wydaje się świadomość potencjalnych zagrożeń zarówno u dorosłych,
jak i dzieci. To wspólne zadanie dla szkoły i domu.
Równie ważne jest zapewnienie bieżącego nadzoru – dyżurów nauczycielskich w klasach, na korytarzach
podczas przerw i po lekcjach. W tym zakresie mamy jeszcze trochę do zrobienia.
Kolejnym elementem jest posiadanie przećwiczonych procedur postępowania. Dotyczy to zarówno
ewakuacji z budynku, jak i postępowania ratowniczego.
Zarówno dyrektor, jak i pedagog szkolny nieustannie zwracają uwagę na prawidłowe wypełnianie przez
nauczycieli i pracowników obowiązków w tym względzie.
Wszelkie niezbędne przeglądy i naprawy wykonywane są na bieżąco.
7
Myślę, że ryzyko zagrożenia terrorystycznego jest niewielkie. Najwięcej incydentów i wypadków,
w których uszczerbku doznają dzieci, jest powodowana przekraczaniem przez nie granic bezpiecznej
zabawy, zdrowego rozsądku, czasami zachowań agresywnych.
Raz jeszcze podkreślę, że najlepszą profilaktyką jest budowanie świadomości konsekwencji, do czego
mogą prowadzić niepożądane, nieodpowiedzialne zachowania oraz „wspólny front” domu i szkoły
w zakresie zakazu niebezpiecznych zachowań.
Rodzice w szkole
Sposób i wymiar zaangażowania Rodziców naszych uczniów w życie szkoły należy ocenić bardzo
wysoko.
Istotą i fundamentem tego zaangażowania jest zaufanie, jakim rodzice obdarzają szkołę.
Dzięki temu zaufaniu udaje się nam tworzyć wyjątkowe miejsce, w którym nauczyciele rzeczowo
i otwarcie rozmawiają z rodzicami, gdzie potrafimy i chcemy sobie bezinteresownie pomagać, nie istnieją
podziały społeczne i we wszystkich jest przekonanie, że szkoła jest naszym wspólnym dziełem
i odpowiedzialnością i dlatego wspieramy ją naszą pracą i wszechstronną pomocą.
Określeń „wszystkich”, „wszyscy” użyłem z 90% przekonaniem.
Ogólna ocena tej sfery: mała, ale jednak szóstka!
Zatem....
zapraszam na Puławską
Jacek Chmiel
dyrektor SSP 26 STO
8