Włóknienie wątroby – laboratoryjna alternatywa dla biopsji

diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics
2010 • Volume 46 • Number 1 • 87-88
Diagnostyka laboratoryjna w Internecie • Diagnostics on the Internet
Włóknienie wątroby – laboratoryjna alternatywa dla biopsji
Spośród wielu chorób, które pojawiają się w ostatnich latach w zwiększonej częstotliwości można wyróżnić choroby wątroby. „Najczęstsze choroby wątroby” autorstwa prof.
dr. hab. med. Kazimierza Janickiego (stanowiącej fragment
publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa) zamieszczone na stronie http://www.forumzdrowia.
pl/id,189,art,8777,ptitle,najczestsze-choroby-watroby.htm,
przedstawiają proste podziały i podstawowe dane dotyczące
chorób jednego z najistotniejszych narządów. Artykuł nie jest
adresowany do osób zajmujących się na codzień hepatologią, ale może być punktem wyjścia do dalszych poszukiwań
informacji w Internecie. Znajdziemy w nim również dane dotyczące marskości wątroby, podziałów pod względem etiopatologicznym. Na pierwszym miejscu autor wymienia marskość pozapalną.
Nasuwa się pytanie, czy wspomniany problem jest rzeczywiście tak istotny? Czy wobec wprowadzania kolejnych
szczepień i nowych metod leczenia należy poświęcać mu
tak dużo uwagi? Odpowiedź na tak postawione pytania
znajdujemy we wstępie artykułu zamieszczonego na stronie
http://www.termedia.pl/magazine.php?magazine_id=41&article_id=8250&magazine_subpage=FULL_TEXT pod tytułem „Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby – aktualne
wyzwania epidemiologiczne, kliniczne i terapeutyczne”. Autorzy, Andrzej Cieśla, Tomasz Mach w pracy zamieszczonej w „Przeglądzie Gastrologicznym” 2/2007 przedstawiają
wręcz zatrważające dane dotyczące epidemiologii zakażeń
wirusem zapalenia wątroby typu B. Według autorów serologiczne markery przebytego zakażenia można stwierdzić u
ok. 2 miliardów ludzi. Z tej grupy u około 200-350 milionów
pozostaje nosicielami HBsAg, zaś około 1 mln rocznie umiera z powodu powikłań. W przypadku zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu C przedstawione dane opisują 170 milionów osób zakażonych, z czego w Polsce 500-700 tysięcy.
Należy wspomnieć, że wirus typu C odpowiada za 20-40%
wszystkich przewlekłych uszkodzeń wątroby. Charakterystyczną cechą zakażenia wirusem typu C zapalenia wątroby
jest niska około 1% częstość objawowego ostrego WZW z
wysokim odsetkiem, sięgającym 85% przewlekania procesu
chorobowego. Jednocześnie wysoki jest odsetek powikłań
w postaci włóknienia wątroby.
Dodatkowo na stronie http://www.poradnikmedyczny.pl/mod/
archiwum/8335_wirusowe_zapalenie_w%C4%85troby.html
znajdziemy bardzo interesujące dane epidemiologiczne dotyczące Polski. Po rozmowie z autorytetami w tej dziedzinie,
prof. Jackiem Juszczykiem i prof. Krzysztofem Simonem
dziennikarka Agata Puk przedstawiła dane dotyczące szacunków liczb chorych na WZW typu B i C, które wynoszą
odpowiednio 300-600 tysięcy, około 700 tysięcy versus zakażonych wirusem HIV 10-20 tysięcy.
Biorąc pod uwagę duże liczby osób narażonych na zakażenie
wirusami o wysokim hepatotropizmie, inne uznane czynniki
prowadzące do przebudowy miąższu wątroby (dietetyczne,
toksyczne, lekowe, autoimmunologiczne), istotnym problemem staje się diagnostyka zwłóknienia narządu. Klasyczne
„próby wątrobowe” wydają się być zdecydowanie niewystarczające. Czy możemy więc zaproponować pacjentom i klinicystom inne rozwiązania? Zdecydowanie tak. Najprostszym
rozwiązaniem jest wykonanie badania histopatologicznego.
Nie wszyscy pacjenci jednak chcą zdecydować się na taką
formę diagnostyki. Mamy w laboratorium alternatywę.
Na stronie http://www.pzh.gov.pl/oldpage/przeglad_epimed/59-2/592_46.pdf znajdziemy artykuł Dariusza Lebensztejna „Odwracalność zaawansowanego włóknienia wątroby
– możliwości terapeutyczne i biochemiczne monitorowanie
procesu chorobowego”. Artykuł pochodzi z Przeglądu Epidemiologicznego 2005; 59: 535-540. Bardzo interesujące są,
zawarte w artykule, informacje na temat możliwości cofania
się procesu włóknienia. Znajdziemy tu również ciekawe dane
dotyczące nomenklatury marskości wątroby. Spośród informacji dotyczących leczenia na pierwszy plan przebija się
konieczność wyeliminowania czynnika wywołującego. Dane
przedstawiające cofanie się zmian włóknistych w przebiegu
leczenia wirusowych zapaleń wątroby wydają się potwierdzać odwracalny, przynajmniej do pewnego momentu, charakter choroby. W artykule znajdziemy również informacje
dotyczące parametrów wykorzystywanych w laboratoryjnej
diagnostyce i monitorowaniu włóknienia wątroby. Informacje
te obejmują również panele z matematycznymi algorytmami
stosowanymi w postępowaniu diagnostycznym. Należy jednak podkreślić, że w artykule z 2005 roku autor podkreśla,
że przydatność wykorzystywania paneli nie została jeszcze
jednoznacznie ustalona.
Autor wspomnianego powyżej doniesienia jest również
współautorem kolejnej publikacji przedstawionej w Pediatria
87
Włóknienie wątroby – laboratoryjna alternatywa dla biopsji
Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie
Dziecka 2009, 11, 1, 23-26, a prezentowanej na stronie: http://
www.almamedia.com.pl/pliki/PW/2009/1/PW_2009_1_23.
pdf. Zaprezentowane zostały różne wskaźniki laboratoryjne
stanowiące alternatywę dla biopsji. Autorzy przedstawiają
również oczekiwania co do idealnego markera, który mógłby
być stosowany w diagnostyce i monitorowaniu. Podkreślona zostaje także ujemna strona badania morfologicznego.
Biopsja wątroby, pomimo, iż pozostaje nadal złotym standardem, niesie ze sobą duże obciążenie dla pacjenta. Niewątpliwie jeśli nie było alternatywy była jedynym rozwiązaniem.
Dziś już możemy znaleźć rozwiązania równie użyteczne, a
zdecydowanie mniej obciążające.
Jedną z metod alternatywnych jest z całą pewnością FibroScan. Informacje znajdziemy na stronie: http://fibroscan.pl/.
W zakładce „najważniejsze publikacje” zawarto szereg pozycji piśmiennictwa poświęconego analizie wyników badania w odniesieniu do biopsji i innych metod diagnostycznych.
Ponieważ jednak wspomniana metoda nie wykorzystuje elementów diagnostyki laboratoryjnej do strony odsyłam jedynie zainteresowanych.
Czymże jest wspominany kilkakrotnie Fibro Test? Starając
się unikać stron firmowych w tym przypadku uznałem, że
najlepiej będzie sięgnąć jednak do źródła. Opis testu, wykorzystanie w różnych chorobach, parametry używane w
procesie diagnostycznym znajdziemy na stronie: http://www.
biopredictive.com/intl/physician/fibrotest-for-hcv/view?set_
88
language=pl. Strona jest przyjaźnie skonstruowana. Pozwala
nie tylko uzyskać wiedzę o możliwościach diagnostycznych
lecz także o interpretacji zarówno przez osoby merytorycznie przygotowane jak i przez pacjentów. Znajdziemy tu również wykaz laboratoriów wykonujących badania. Podobne
informacje zostały zawarte na stronie http://www.novencia.
pl/index.php?what=testy_cz_met. W zakładce artykuły, na
stronie http://www.prometeusze.pl/artykuly.php zamieszczono liczne pozycje piśmiennictwa związanego z diagnostyką
i monitorowaniem włóknienia wątroby. W zdecydowanej
większości są to artykuły godne polecenia. Warto poświęcić trochę czasu by usystematyzować swoją wiedzę, poznać
najnowsze doniesienia w temacie marskości, włóknienia wątroby, a także zapaleń narządu.
Nie wspomniałem w opracowaniu o wykorzystaniu oznaczeń
kwasu hialuronowego oraz szeregu innych parametrów wykorzystywanych chociażby w sferze testów.
Zachowując jak najdalej idący dystans do ocen metody muszę zaznaczyć, że i dziś część klinicystów kwestionuje wyniki uzyskiwane przy użyciu Fibro Testu i Fibro Max. Jednak z
całą pewnością, uwzględniając doświadczenia własne mogę
stwierdzić, że Fibro Test jest użyteczną metodą diagnostyki i
monitorowania przebiegu włóknienia wątroby. Ma niewątpliwie pewne ograniczenia lecz może stanowić alternatywę dla
biopsji narządu.
(opracował: Andrzej Marszałek)