Nr 71 4/2011 Rynek: Druga chińska rewolucja

Polish
Stone
Magazine
nr 4 (71) lipiec 2011
www.swiat-kamienia.pl
Ciągle młody wilk –
wywiad z Michałem Nowakiem »42
Still a young gun – an interview with Michał Nowak
Ostrożny i optymistyczny –
raport z polskiego rynku kamienia »24
Careful and optimistic – the report from Polish stone market
Dziesiątki lat w branży –
kamieniarski dwugłos jubileuszowy »58
Decades in the business – a stone jubilee dispute
R
E
K
L
A
M
A
ŚWIAT KAMIENIA nr 71
1
RYNEK
Druga chińska rewolucja (cz. 1)
W Chinach jestem przynajmniej
dwa razy w roku. Za każdym
razem, kiedy tam jestem,
ulegam fascynacji zachodzącymi
w tym kraju zmianami.
Za każdym razem wydaje mi
się, że na moich oczach w tym
kraju dzieje się rewolucja.
Za każdym razem próbuję
zgłębiać inne aspekty Chin.
Nie tylko obracam się dookoła
mojego ulubionego Xiamen
i nie tylko wewnątrz chińskiego
rynku granitowego.
lusze góralskie na Krupówkach w Zakopanem? Tak jak miód „z własnej pasieki”
sprzedawany przy polskich drogach (nie
ma przecież takich pszczół, co by robiły 50 gatunków miodu w jednej polskiej
pasiece stojącej w jednym i tym samym
sadzie)...
Rys. Andrzej Sznejweis
No to mamy chyba dobre wiadomości
dla rodzimych producentów. Otóż na naszych oczach kończy się kosztowa dominacja Kraju Środka. Nie, to nie nadmiar
chińskiego Tsing Tao, to szczera prawda.
Tak jak globalizacja wyniosła chińską gojuż od dość długiego czasu najtańsze na-
spodarkę na wyżyny opłacalności i najniż-
Wielokrotnie w różnych rozmowach,
grobki z Chin nie wzbudzają aż takiego jak
szych kosztów produkcji, tak niekończący
i to nie tylko w Polsce, mówiłem wszyst-
na początku apetytu. Okazało się, że ni-
się wzrost tejże produkcji za sprawą tej
kim, żeby się nie bać Chin. W kilku po-
ska cena nie jest wystarczającym magne-
samej globalizacji podnosi Chiny do góry
przednich tekstach przewidywałem, że sy-
sem, by kupować mało trwałe wyroby
w kategorii kosztów wytwarzania swoich
tuacja zalewania polskiego rynku nie będzie
robione przecież w Chinach z najtańszych
krajowych wyrobów.
trwała wiecznie, za każdym moim poby-
rodzimych kolorów. Mało tego, niestety
tem w Chinach branża chińskiego grani-
czasami również najtańszych kategorii
tu ewoluowała bowiem w kierunku wy-
jakościowych. Kilka zim zweryfikowało
raźnego zwiększenia kosztów produkcji,
jakość niejednego takiego cuda za 800 zł
Dzisiejsza nowoczesna Azja urosła
czyli zwiększenia zarówno cen eksporto-
i dzisiaj takie „żywe” wystawki są skutecz-
już na tyle, że pora zacząć konsumować
wych, jak i – co za tym idzie – adekwat-
nym lekiem do odstraszania potencjalnych
to, co już poszczególne kraje osiągnę-
nego zmniejszania atrakcyjności cenowej
klientów przez konkurujących rodzimych
ły. Choć branża kamieniarska w Polsce,
chińskich wyrobów. Do niedawna przy
producentów. Nie mam tu oczywiście
myśląc Azja, ma na myśli Chiny, to jed-
relatywnie niskich cenach np. za gotowe
na myśli porządnych jakościowo wyrobów
nak musimy zdać sobie sprawę z tego,
chińskie nagrobki jakiekolwiek podwyżki
importowanych z Kraju Środka po dużo
że Azja to także głodująca Korea Północ-
po stronie chińskiej raczej nie wzbudza-
wyższych cenach – tylko że tych nieste-
na, w której pensje robotników w fabry-
ły paniki. Bo jeśli coś jest potwornie ta-
ty jest mniejszość i są oferowane na pol-
kach to około 5–7 euro miesięcznie, jak
nie w stosunku do wyrobów krajowych,
skim rynku przez ludzi, którzy się na tym
i osiągająca szczyty zarobków tej samej
to nawet po dość sporej podwyżce dalej
naprawdę znają i wiedzą, gdzie i co kupić
siły roboczej Japonia. Chiny są gdzieś po-
jest bardzo tanie. Stąd jeszcze do niedaw-
w Chinach.
środku i permanentnie się przesuwają,
NISKIE MARŻE, DUŻY OBRÓT
na jakiekolwiek ruchy cenowe w Chinach
Warto zadać w tym miejscu kilka
kopiując kolejne stopnie rozwoju Japonii
nie miały zasadniczego wpływu na popyt
istotnych pytań. Czy jest możliwe, by je-
i Korei Południowej. Korea Północna jest
ze strony polskich nabywców. Mało tego,
den kraj, nawet tak potężny jak Chiny,
obecnie w przededniu wybuchu i to tam
ten popyt wciąż rósł, albowiem prawie każ-
mógł nieustannie i bez końca przewo-
niebawem po spodziewanym już rychło
dy zakład oferujący gotowe nagrobki chciał
dzić w kumulowaniu światowej produk-
upadku obecnego totalitarnego systemu
mieć w ofercie te najtańsze z Chin.
cji? Czy to możliwe, by jedno państwo,
władzy ruszy najtańsza azjatycka produk-
nawet tak ludne jak Chiny, było w stanie
cja przemysłowa. To tam będą już nieba-
opanować praktycznie całą światową pro-
wem przerzucane chińskie maszyny m.in.
dukcję w danych dziedzinach produkcji,
do przetwarzania granitu. Tak, to jest bo-
JAKIE PSZCZOŁY
ROBIĄ TEN MIÓD?
78
„made in China” – tak jak ciupagi i kape-
jak np. przemysł zabawkarski? Czy na-
wiem lekarstwo na rosnące koszty siły
Tylko że ostatnimi czasy jednocześnie
prawdę grozi nam, Polakom, by wszystko,
roboczej w Chinach. Wietnam czy inne
malał popyt u finalnych klientów, gdzie
co będziemy kupować w przyszłości, było
biedniejsze kraje regionu już mają dużą
ŚWIAT KAMIENIA nr 71
ilość inwestorów z Chin. Ale ta fala idzie
byli aż tak uniwersalni? A w Chinach tak
teraz coraz szerszymi kręgami, skutecznie
właśnie jest. Czy ktoś jest w stanie wy-
podnosząc poziom zarobków i zarazem
szkolić pracownika w ciągu roku, by był
życia w najbiedniejszych krajach Azji.
w pełni wydajnym i jakościowo dobrym
Wieloletni lider, Japonia, choć to bo-
pracownikiem? Pewnie są takie przypadki,
gaty kraj, rozwija się obecnie najwolniej
ale chyba nie za wiele. I teraz wyobraź-
z całego regionu. Oczywiście procento-
cie sobie, że po roku, gdy nastaje chiński
wo, bo przecież dochód narodowy Japo-
Nowy Rok, tacy ludzie wam uciekają z za-
nii przypadający na jednego mieszkańca
kładu i zatrudniacie nowych. Nikt mi nie
jeszcze długo będzie wzbudzał podziw
powie, że bylibyście w stanie utrzymać
w całej Azji i będzie stanowił niedości-
wysoką jakość produkcji w swoich zakła-
gniony wzorzec.
dach. No i właśnie tak działają chińskie zakłady kamieniarskie. Dodatkowo im tych
je zasada niskich marż przy bardzo dużej
rotujących ludzi wciąż brakuje. Jeśli chcą
Rys. Andrzej Sznejweis
W Chinach, jak i w całej Azji dominuilościowo produkcji, gdzie zysk osiąga się
głównie dzięki korzyści skali. Im więcej
produkujesz, tym robisz to taniej i tym
samym więcej sprzedajesz. To dlatego
zatrzymać choć małą część na następny sezon, cały czas muszą podwyższać
pensje, by w branży kamienia były pensje
wyższe niż w innych gałęziach przemysłu.
w Chinach w sklepach zabawki chińskie
w zanadrzu trzecia podwyżka. Po pro-
Jest to wtedy magnes – choć robota bar-
są 2–3 razy droższe niż te same kupowa-
stu przychodzą pracownicy do właścicie-
dzo ciężka, ale płaca lepsza niż np. przy
ne całymi kontenerami przez światowych
la firmy i proszą o podwyżkę. Nie chce
szyciu spodni. Kiedyś takie podwyżki płac
hurtowników w ich fabrykach.
dać podwyżki, to idą do konkurencji. Jak
(naprawdę symboliczne) miały miejsce
Wiem, że to kuriozalnie zabrzmi, ale
się jeden złamie, to łamią się też sąsiedzi
zawsze po chińskim Nowym Roku, kiedy
Chiny naprawdę zaczynają mieć poważ-
i tak wszędzie podnosi się płace. W chwili
ludzie wracali do pracy. Teraz ma to miej-
ne problemy z siłą roboczą, wprawdzie
obecnej pensje netto w rejonie Fujan się-
sce również w trakcie sezonu.
nie wszystkie branże, ale między innymi
gnęły aż 5000 RMB dla podstawowej siły
W Chinach jest niestety tak, że ludzie
ta, która nas najbardziej interesuje. Dzi-
roboczej. Do tego dochodzą jeszcze inne
zmieniają pracę nawet za symbolicznego
siaj przeciętna fabryka czy zakład kamie-
koszty – chociażby ubezpieczenia 500
juana więcej. Naprawdę wystarczy już nie-
niarski w Chinach w najbardziej znanym
RMB, podatki. A przecież pracodawca
wielka kwota, by młody Chińczyk (osoba
nam rejonie Fujan ma braki w zatrudnie-
daje też zakwaterowanie, jedzenie, ubra-
pomiędzy wiekiem ukończenia edukacji
niu. Powoduje to, że – po pierwsze –
nie, media. Ale już samo 5000 RMB netto
a zawarciem związku małżeńskiego) –
tutejsze firmy muszą inwestować w no-
to około 555 EURO!!! Czemu tak szybu-
a to ta właśnie grupa stanowi trzon na-
woczesne maszyny do obróbki kamienia,
ją pensje? Bo młodzi Chińczycy nie chcą
jemnej siły roboczej – zmienił nie tylko
bo inaczej nie będą w stanie realizować
pracować przy kamieniu, stać w wodzie
pracę w ramach jednej branży, ale i bran-
wszystkich zamówień. Nikt już nie prze-
i wdychać kwarcytowego pyłu. W innych
żę produkcji. To jest prawdziwy problem
biera w stojących w kolejce pracownikach
branżach też pensje poszły w górę, ale nie
w utrzymaniu jakości i zarazem wydajności
zgłaszających się do pracy po chińskim
tak. W przemyśle tekstylnym jeszcze dwa
produkcji. Stąd jej model – każda osoba
Nowym Roku, jak to było jeszcze 5–6 lat
lata temu pensja oscylowała w okolicach
wykonuje krótkie i wysoce powtarzal-
temu. Teraz do pracy bierze się wszyst-
nieco ponad 1000 RMB, dzisiaj – w grani-
ne cykle produkcji. To jedyny sposób, by
kich, każdego, kto chce pracować. Jakie
cach 3000. To naprawdę ogromny skok!
zapewnić wysoką wydajność i by szybko
są tego skutki?
To jest rewolucja!
nauczyć taką osobę pracy w nowej ga-
Nagminnym problemem Chin jest
łęzi produkcji. W modelu europejskim
ROBOTNICY ZNIKAJĄ
PO SEZONIE
ogromna fluktuacja siły roboczej. Czy
przeciętny robotnik pracuje na o wiele
wyobrażacie sobie sytuację, że robotnik
dłuższym cyklu produkcyjnym, wykonując
jednego roku pracuje w fabryce zabawek,
wiele różnych, choć pokrewnych czynno-
Spada wydajność i co najważniejsze
drugiego roku szyje spodnie, kolejnego
ści. Gdybyśmy model chiński zastosowa-
– jakość produkcji. Skąd my to znamy…
roku pracuje w zakładzie kamieniarskim,
li w Europie, to po roku wkręcania śru-
Teraz uwaga: w rejonie Fujan – czyli tu,
by czwartego roku zostać u ojca na go-
bek w te same elementy nikt by nie chciał
gdzie Polacy najczęściej jeżdżą robić za-
spodarstwie rolnym, bo są spodziewane
u nas pracować. Gdybyśmy zastosowali
kupy – tylko w tym roku były dwie fale
wysokie ceny płodów rolnych? Czy można
model europejski w Chinach, to po No-
podwyżek płac i już wiadomo, że czeka
sobie to w Polsce wyobrazić, żeby ludzie
wym Roku rozruch produkcji zasilonej
ŚWIAT KAMIENIA nr 71
79
RYNEK
armią nowych pracowników trwałby bar-
pracodawca musi takich osób po prostu
mają coś do ukrycia. Kolejne pytanie: ilu
dzo długo, a to powodowałoby albo brak
pilnować i nie dawać do rąk wszystkiego
pracuje tu ludzi? Ponad 600 – pada odpo-
zysku, albo nawet straty. Ta monotonia,
– ani całego know-how, ani wszystkich
wiedź. Popatrzyłem na hale oraz produko-
powtarzalność i krótkie procesy produkcji
klientów. Ktoś powie, że to dotyczy jedy-
wane produkty i już wiedziałem. W takiej
wykonywane przez poszczególnych pra-
nie zagranicznych przedsiębiorstw w Chi-
fabryce w Europie nie pracowałoby więcej
cowników w Chinach pewnie też mają
nach. Oczywiście, że nie, to dotyczy na-
niż 100 ludzi. Rozpoczęliśmy zwiedzanie.
znaczenie przy zmienianiu pracy – tylko
wet chińskich przedsiębiorstw, gdzie sami
Ja jednak nie szedłem za przewodnikiem,
że tam pracodawcy nie mają wyjścia, jak
Chińczycy, odchodząc, tworzą dla swoje-
ale ciągnąłem całą grupę w stronę budyn-
chcą po chińskim Nowym Roku wystar-
go poprzedniego pracodawcy konkuren-
ków nieco z wyglądu starszych. Wywoła-
tować z normalną wydajnością i jakością
cję. Jak kraj długi i szeroki, wszyscy chcą
ło to małą konsternację gospodarzy, ale
produkcji.
się dorobić jak najwięcej i jak najszybciej.
jakoś się udało. A tam… manufaktura!
W takim tempie ciężko jest dbać o przy-
Owszem, w hartowalni była linia auto-
zwoitość czy lojalność. Osobiście bardzo
matyczna – ale nie było hartowania trój-
współczuję pracodawcom w Chinach,
stopniowego, jak podano w katalogach,
bo obecnie naprawdę nie mają lekko.
a jedynie dwustopniowe. Dalej już było
ZNIKA SZEF I KNOW-HOW
Do problemu fluktuacji podstawowej
siły roboczej dochodzi jeszcze problem
Opiszę teraz pewien przykład. Zwie-
gorzej. Nowoczesne maszyny z katalogu
fluktuacji kadry menedżerskiej. To jest
dzałem bardzo dużą, wręcz ogromną fa-
były, ale jedynie w jednej hali – tam, gdzie
dopiero plaga. Czy ktoś z Państwa się
brykę śrub i wszelkiego rodzaju łączników
robiono jedynie śruby samochodowe dla
zastanowił, dlaczego w Chinach zagra-
śrubowych. Robili śrubki od małych, wi-
znanych marek. Reszta to były stare ma-
niczni inwestorzy preferują wyraźnie za-
docznych w zabawkach, do ogromnych,
szyny. Zaraz potem po analizie folderów
granicznych menedżerów? Nie ma takiej
mocujących łopaty w siłowniach wiatro-
okazało się, że choć producent wymienił,
zagranicznej firmy w Chinach, gdzie byłby
wych (popularnych „wiatrakach”). Naj-
że ma kupę certyfikatów jakości, to jed-
zarząd chiński. Owszem, są poszczegól-
pierw zrobiono nam prezentację i po-
nak wszystkie te certyfikaty dotyczyły je-
ne osoby, ale gros stanowią osoby zagra-
kazano liczne katalogi. Cały „szoł” zrobił
dynie jednego rodzaju śrub – znowu tych
niczne – albo tożsame z narodowością
na nas ogromne wrażenie. Pokazano nam
samochodowych. Finalnie okazało się,
pracodawcy, albo inne, ale nie chińskiej
liczne certyfikaty jakościowe, listę klien-
że jedynie kilka rodzajów śrub produku-
narodowości.
tów z Mercedesem i BMW włącznie. Zo-
ją tu na liniach automatycznych. Reszta
Czy to oznacza że nie ma dobrych me-
baczyliśmy na filmie, jak działa kontrola
to była pełna ręczna robota ewentualnie
nedżerów? Są, ale ich utrzymać w firmie
jakości i jakie nowoczesne maszyny po-
ręcznie obsługiwane maszyny. A gdzie ob-
też jest ciężko. Do nagminnych sytuacji
siada zakład. Ja pracowałem w produkcji
rabiarki numeryczne widziane w katalogu?
w Chinach należy to, że pracująca kilka
i wiem doskonale, jak działa wiele fabryk.
Bo przecież na całym świecie już od wie-
lat osoba, która nauczyła się fachu, od-
Stąd film i prezentacja zrobiły na mnie
lu lat małe elementy metalowe wykonuje
chodzi i zakłada własną działalność gospo-
ogromne wrażenie.
się na obrabiarkach numerycznych. Tak,
darczą, zabierając sporą część know-how
Zaczęliśmy zwiedzanie fabryki. Czy
i jeszcze klientów. Mowa tu oczywiście
można robić zdjęcia? Oczywiście, że nie.
o wspomnianej wcześniej kadrze. Czyli
Aha, pomyślałem – to oznacza, że jednak
tylko kto je obsłuży, jak ludzie się co roku
wymieniają. Proste, nie?
Rafał Zahorski
Wszystkie nasze artykuły dostępne są na:
www.magemar.com.pl
6 kamer internetowych pokazujących port i miasto Szczecin,
duża galeria zdjęć i archiwaliów o tematyce morskiej i portowej,
skany wszystkich numerów Morza od pierwszego
z roku 1924 do 1963 oraz wiele innych...
Magemar Polska Sp. z o.o.
Biuro w Szczecinie
tel. 91 430 88 91 lub 2, fax 91 430 88 93
[email protected]
80
ŚWIAT KAMIENIA nr 71
Biuro w Gdyni
tel. 58 660 16 00 lub 01
fax 58 660 16 21
[email protected]
Biuro w Katowicach
tel. 32 201 15 60 lub 1
fax 32 201 13 33
[email protected]
R
E
K
L
A
M
A