higiena kanalow wentylacyjnych

HIGIENA UKŁADÓW
WENTYLACJI
I KLIMATYZACJI
Zanieczyszczenia
Wiele chorób oraz złe samopoczucie uŜytkowników jest w
duŜej mierze skutkiem niewłaściwych parametrów
nawiewanego powietrza. Powodem takiego stanu rzeczy jest
brak czystości instalacji z osadów i drobnoustrojów.
Zanieczyszczenia instalacji klimatyzacyjnych wpływają
równieŜ na zwiększenie oporów przepływu powietrza w
instalacjach, co powoduje wyraźne zmniejszenie efektywności
tych urządzeń.
Rodzaje zanieczyszczeń powietrza dzielimy na:
•Zanieczyszczenia powietrza zewnętrznego
•Zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego
Zanieczyszczenia powietrza zewnętrznego
Na czystość powietrza w pomieszczeniach istotny wpływ ma stan
powietrza
zewnętrznego
dostającego się
do
środowiska
wewnętrznego. Nie jest moŜliwe całkowite ograniczenie dostawania
się zanieczyszczeń do instalacji klimatyzacyjnych. NaleŜy wziąć pod
uwagę, Ŝe pewna ich część osadzając się w środku instalacji będzie
wtórnym źródłem zanieczyszczeń powietrza nawiewanego oraz
środowiskiem
dla
rozwoju
szkodliwych
dla
człowieka
mikroorganizmów
Zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego
Znaczącymi źródłami lotnych produktów toksycznych są materiały
budowlane: farby, kleje i róŜnego typu elementy wykonane z tworzyw
sztucznych. Ponadto tworzywa sztuczne znajdują powszechne
zastosowanie w produkcji elementów wyposaŜenia wnętrz, takich jak:
meble, materiały wykładzin podłogowych i ścian, materiały wystrojowe
(dywany, obicia, firanki i zasłony) oraz materiałów temoizolacyjnych.
Wszystkie te źródła emitują toksyczne gazy, a między innymi:
formaldehyd, fenol, formalfenol, toluen, benzen, ksylen, naftalen i wiele
innych syntetycznych chemikaliów. MoŜna, więc stwierdzić, Ŝe obecnie
większość zanieczyszczeń powietrza w pomieszczeniach pochodzi nie
od ludzi, ale (jak wyŜej podano) z materiałów budowlanych i
wyposaŜenia pomieszczeń oraz z samych instalacji wentylacyjnych,
wprowadzających zanieczyszczenia z powietrzem zewnętrznym.
Zanieczyszczenia wewnątrz pomieszczeń podzielono na dwie grupy:
Do pierwszej naleŜą cząsteczki stałe, zawieszone w powietrzu i
obejmujące: wdychane cząsteczki pyłów, dym tytoniowy (zwierający
ciała stałe i ciecze), substancje uczulające (zarodniki pyłowe i
pleśniowe), zarazki (bakterie i wirusy) prawie zawsze unoszone przez
inne cząsteczki oraz radioaktywne produkty rozpadu
Drugą grupę zanieczyszczeń chemicznych, na które naleŜy zwrócić
szczególną uwagę, stanowią pary i gazy, zawierające: tlenek węgla,
radon (produktami jego rozpadu są cząsteczki zawieszone w powietrzu),
dwutlenek węgla, formaldehyd i inne aldehydy, tlenki azotu oraz inne,
lotne składniki organiczne (tylko w dymie tytoniowym zidentyfikowano
ich kilkaset).
Długotrwałe przebywanie w zanieczyszczonym powietrzu, wewnątrz
pomieszczeń bez odpowiedniej, skutecznej wentylacji, jest przyczyną
powstawania u ich uŜytkowników, nieznanych dotychczas chorób.
Do symptomów takich chorób naleŜy zaliczyć:
•bóle i zawroty głowy,
•mdłości,
•osłabienie, ogólne wyczerpanie
•brak moŜliwości skoncentrowania się,
•nieuzasadnioną depresję,
•nieregularne bicie serca,
•podraŜnienie oczu, nosa i gardła
Rodzaje zanieczyszczeń występujących
w instalacjach wentylacyjnych i
klimatyzacyjnych
W skład podstawowych zanieczyszczeń układów klimatyzacyjnych i
wentylacyjnych wchodzą:
•Zanieczyszczenia pyłem
•Zanieczyszczenia mikroorganizmami patogenicznymi
•Zanieczyszczenia, których źródłem są instalacje klimatyzacyjne
Zanieczyszczenia pyłem
Pył dostaje się do wnętrza instalacji wentylacyjnych lub
klimatyzacyjnych wraz z powietrzem zewnętrznym oraz powietrzem
recyrkulacyjnym pochodzącym z obsługiwanych pomieszczeń. Zbiera
się i akumuluje na filtrach powietrza oraz na powierzchniach wewnątrz
instalacji.
Zanieczyszczenia mikroorganizmami patogenicznymi
Powietrze pomieszczeń mieszkalnych zawiera zanieczyszczenia
mikrobiologiczne występujące w postaci bioaerozolu, czyli
zawieszonych cząsteczek biologicznych. Znajdują się w nim róŜnorodne,
pochodzące z wielu źródeł mikroorganizmy i cząsteczki substancji
organicznych. Ich obecność moŜe spowodować powaŜne zagroŜenia dla
Ŝycia. Stopień zagroŜenia przebywających ludzi zaleŜy od wieku, stanu
zdrowia, trybu Ŝycia, sprawności układu immunologicznego i
predyspozycji uwarunkowanych genetycznie ludzi.
Podstawowe źródła i przyczyny zanieczyszczeń
w instalacjach
•Uszczelki, materiały doszczelniające, kleje
•Materiały włókniste
•Produkty degradacji metali
•Smary
•Ozon - emisja ozonu przez filtry elektrostatyczne na skutek oddziaływania pola
elektrostatycznego powoduje zbieranie się zanieczyszczeń.
•Pył
•Lotne związki organiczne
•Inne pozostałości organiczne - ptasie odchody pozostające w otworach
wlotowych do instalacji stwarzają ryzyko wystąpienia w nich grzybów i
bakterii.
•Mikroorganizmy patogenne - kondensacja wilgoci na powierzchniach
urządzeń, wydzielanie się jej przez materiały higroskopijne oraz adiabatyczny
proces nawilŜania w komorze zraszania są powodem występowania w
instalacjach mikroorganizmów. Wytwarzający się w wyniku rozmnaŜania
mikroorganizmów bioaerozol oraz lotne związki organiczne niekorzystnie
wpływa na zdrowie ludzi.
Kontrola czystości instalacji
oraz przyrządy inspekcyjne
Boreskopy to urządzenia optyczne, przeznaczone do inspekcji stanu
zanieczyszczenia central klimatyzacyjnych i sieci przewodów
wentylacyjnych w miejscach niedostępnych w inny sposób. Przyrządy te
zazwyczaj są wyposaŜone w okular (wziernik) i system optyczny z
moŜliwością zmiany kierunku obserwacji. Istnieją dwa rodzaje
boreskopów: sztywne i giętkie (fiberoskopy), róŜniące się metodą
przekazywania obrazu do oka obserwatora.
Badanie wnętrza przewodu wentylacyjnego
przy pomocy boreskopu sztywnego
Boreskopy sztywne
(endoskopy sztywne) – są
to przyrządy optyczne
wyposaŜone w układ
soczewek umieszczony w
sztywnej rurce, z
obiektywem na początku
układu i okularem na jego
końcu.
Boreskopy giętkie (fiberoskopy) są to przyrządy optyczne z sondą
elastyczną zbudowane na zasadzie
obrazowodu, którym obraz z
obiektywu transmitowany jest do
okularu endoskopu. Obraz
widziany przez wiązkę
światłowodową jest powiększany i
posiada mniejszą rozdzielczość niŜ
w boreskopie sztywnym.
Wideoboreskopy – pod względem budowy są podobne do
fiberoskopów, ale róŜnią się przede wszystkim w sposobie
przekazywania obrazu. Obraz jest o wiele dokładniejszy, ma lepszą
barwę i kontrast. Zazwyczaj stosuje się wideoboreskopy o długości
roboczej sondy ok. 7,5 m
Samojezdne pojazdy inspekcyjne – są to zdalnie sterowane łaziki
wyposaŜone w kamerę bądź kamery oraz w oświetlenie i róŜnego
rodzaju czujniki. Zasięg roboczy tych urządzeń to przewaŜnie
30m÷50m; pozwala on na inspekcję wentylacji średniej wielkości.
Metody czyszczenia
elementów układu wentylacji
i klimatyzacji
Czyszczenie parą wodną i wodą
Metodę czyszczenia instalacji parą wodną i wodą stosuje się w przypadku usuwania
tłustych, mocno przywierających zanieczyszczeń (np. w instalacji wyciągowej z
kuchni). Do oderwania takich zanieczyszczeń stosuje się preparaty czyszczące, których
działanie jest wspomagane przez strumień gorącej wody pod ciśnieniem bądź strumień
pary wodnej o temperaturze do 150 °C.
Preparaty czyszczące stosowane w wyciągowych instalacjach kuchennych nie mogą
być łatwopalne. Nie wolno czyścić łatwopalnych elementów instalacji lub czujek
automatycznego systemu przeciwpoŜarowego za pomocą czyszczących substancji
chemicznych. W zanieczyszczonej instalacji kuchennej niezbędne jest regularne
(przynajmniej raz w roku) czyszczenie okapów, filtrów przeciwtłuszczowych,
wentylatorów oraz przewodów wentylacyjnych.
Po oczyszczeniu z wykorzystaniem środków czyszczących trzeba dokładnie spłukać
przewody, zbierając spływającą ciecz do zbiorników, a następnie przed wlaniem do
kanalizacji, poddać ją neutralizacji.
Czyszczenie spręŜonym powietrzem
Czyszczenie kanałów za pomocą spręŜonego powietrza wypływającego z duŜą
prędkością z dyszy specjalnej konstrukcji (Rotating Whipstream Nozzle), którą
przedstawiono na Rys.16. Obraca się ona z prędkością wynoszącą 10 000÷12 000
obr/min, generując jednocześnie pulsujące strumienie powietrza, które z duŜą siłą
uderzają o ścianki kanału, działając jak „bicz powietrzny”. Zasięg tych strumieni
wynosi do 1m. Konstrukcja głowicy umoŜliwia podsysanie od strony czołowej
powietrza wraz z cząstkami zanieczyszczeń, oderwanymi od powierzchni kanału, co
jest dodatkowym wzmocnieniem efektu czyszczącego.
Czyszczenie suchym lodem
Powszechnie występująca nazwa „suchy lód” określa dwutlenek węgla
(CO2) w stanie stałym. Produkt ten nazywamy lodem suchym poniewaŜ
sublimując (utleniając) się oddaje do otoczenia swoją temperaturę -73°C
nie zostawiając przy tym wody.
Schemat czyszczenia przewodów wentylacyjnych przy pomocy suchego lodu
Skuteczność czyszczenia granulatem suchego lodu zapewniona jest dzięki:
1.Uderzeniu – podczas uderzenia energia kinetyczna, wyraŜona prędkością i
masą granulek suchego lodu, jest zamieniana w siłę czyszczącą.
3.Gwałtownej sublimacji – transfer ciepła pomiędzy cieplejszą powierzchnią
czyszczoną a zimnym granulatem powoduje natychmiastowe przejście suchego
lodu w stan gazowy. W tym procesie środek czyszczący zwiększa swoją objętość
około 500 razy co pomaga oderwać wstępnie „poluzowane” zabrudzenie od
podłoŜa i usunąć je strumieniem granulatu i powietrza.
5.Szokowi termicznemu – z powodu nagłego, miejscowego ochłodzenia
czyszczonej powierzchni oraz róŜnego stopnia rozszerzalności cieplnej
zanieczyszczenia i przedmiotu czyszczonego powstaje napięcie, które
powoduje utratę przyczepności i ułatwia odrywanie się zanieczyszczeń.
7.Zeszkleniu – materiały plastyczne twardnieją pod wpływem niskiej temperatury,
a po przekroczeniu punktu zeszklenia stają się kruche i są łatwiej usuwane.
Czyszczenie mechaniczne szczotkami obrotowymi
•Proces mechanicznego czyszczenia zawsze odbywa się przy wyłączonej instalacji,
•W celu ograniczenia przemieszczania się zanieczyszczeń, naleŜy odizolować
czyszczony odcinek przy pomocy balonów barierowych, lub zamontowanych w
przewodach przepustnic,
•NaleŜy uszczelnić czyszczony fragment instalacji,
•Na końcu kaŜdego czyszczonego odcinka powinien znajdować się wentylator
wyciągowy, mający na celu usunięcie z przewodu uwolnionej warstwy pyłu
Czyszczenie za pomocą ultradźwięków
System oparty jest na wytwarzaniu infradźwiękowych fal
akustycznych generowanych wysokim ciśnieniem.
InfradŜwięki
wytwarzane
są
przez
specjalnie
zaprojektowany do tego celu agregat w którym moŜna
regulować zarówno częstotliwość jak i amplitudę
wytwarzanych drgań. Fale akustyczne powodują drgania
ścianek kanałów na skutek których zostają oderwane od
nich cząsteczki zanieczyszczeń. Trwa to tylko sekundy.
Cząsteczki mniejsze niŜ te, które są widzialne dla oka
ludzkiego, mogą być usunięte zarówno z kanałów
poziomych jak i pionowych.
Ręczne czyszczenie przewodów
Czyszczenie przewodów
wentylacyjnych w latach 30tych XX wieku
Czyszczenie urządzeń uzdatniających powietrze
Wentylatory i wymienniki ciepła
Do ręcznego czyszczenia
wentylatorów i wymienników
ciepła moŜna wykorzystać
specjalnie w tym celu
wykonane szczotki
Dezynfekcja
instalacji za
pomocą
biocydów
W pojęciu
techniki
wentylacyjnej za
biocydy uwaŜa się
preparaty
unieszkodliwiając
e mikroorganizmy
(zatrzymujące
rozwój lub
zabijające
drobnoustroje)
rozwijające się na
powierzchniach
przewodów i
urządzeń w
instalacjach.
Ze względu na skuteczność,
biocydy moŜna podzielić na:
•odkaŜające - muszą
redukować, lecz
niekoniecznie muszą
eliminować, zanieczyszczenia
mikrobiologiczne (99,9%);
•dezynfekujące - muszą
eliminować mikroorganizmy
chorobotwórcze (99,9%);
•sterylizujące - muszą
eliminować wszystkie formy
Ŝycia mikroorganizmów
(100%).