KOMENTARZ

KOMENTARZ
DO MAPY SOZOLOGICZNEJ
W SKALI 1:50 000
ARKUSZ N-34-123-D
GOSTYNIN
w Kotlinie Płockiej (Pojezierze Gostynińskie). Współczynnik jeziorności zlewni Skrwy Lewej
wynosi 1,67% (Brykała 2009). W granicach analizowanego obszaru znajduje się 10 jezior
25,0°C. Najliczniejsze są dni z pogodą bardzo ciepłą i jednocześnie pochmurną bez opadu
(z zachmurzeniem ogólnym nieba za okres doby 21–79%).
o powierzchni przekraczającej 1 ha (Tabela 1). Do największych z nich należą: Lucieńskie
oraz Białe.
FORMY OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Tabela 1. Jeziora i ich cechy morfometryczne.
Lp.
Nazwa jeziora
1. Czarne
2. Główki
Opracował zespół w składzie:
Mieczysław Kunz, Leon Andrzejewski, Paweł
Molewski, Bogusław Pawłowski, Rafał Kot
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO OBSZARU
Położenie fizycznogeograficzne
Zgodnie z podziałem Polski na regiony fizycznogeograficzne opracowanym przez
Kondrackiego (2000), obszar objęty arkuszem mapy Gostynin położony jest w granicach
podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie (315) i makroregionów – Pradolina ToruńskoEberswaldzka (315.3) oraz Pojezierze Wielkopolskie (315.5), a także podprowincji Niziny
Środkowopolskie (318) i makroregionów – Nizina Południowowielkopolska (318.1) oraz
Nizina Środkowomazowiecka (318.7). W dalszym podziale wyróżnić można cztery
następujące mezoregiony: Kotlina Płocka (315.36) na północy, Pojezierze Kujawskie
(315.57) w części środkowej i zachodniej, Wysoczyzna Kłodawska (318.15) na
południowym-zachodzie oraz Równina Kutnowska (318.71) na południowym-wschodzie.
Zasięgi poszczególnych jednostek fizycznogeograficznych na tle schematycznej sieci
hydrograficznej oraz ważniejszych miejscowości przedstawia poniższa rycina.
Wys.
[m
n.p.m.]
-
Powierzchnia [ha]
Głęb. Głęb.
Objętość
śred. maks.
plani[tys. m3]
IRŚ
KJP
AJP
[m] [m]
metr
8,8
4,5
5,19
320,0
3,6
7,0
4,5
-
4,60
279,0
2,6
6,4
36,7
29,5
1758,0
4,8
9,0
W zasięgu analizowanego arkusza zlokalizowano 21 pomników przyrody (Tabela 2),
4 rezerwaty przyrody, kilka użytków ekologicznych, 5 zespołów przyrodniczo-
4. Gościąż
79,8
13,9
10,0
12,6
7,00
175,0
1,2
2,1
krajobrazowych, a także wytypowano obszary chronionego krajobrazu (OChK), park
5. Popówek
-
5,2
4,0
-
3,75
105,0
2,0
4,0
konieczności zorganizowania kompleksowego systemu gromadzenia, segregacji i wywozu
-
4,2
3,7
-
3,70
90,0
2,1
4,0
7. Kocioł
-
4,1
3,7
-
3,86
248,0
6,0
16,6
krajobrazowy (Gostynińsko-Włocławski) oraz obszary w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej
Natura 2000 – specjalnej ochrony siedlisk (SOO) i specjalnej ochrony ptaków (OSO).
W północnej części arkusza (zarówno na terenie województwa kujawskopomorskiego, jak i mazowieckiego) przebiega nieznacznej powierzchni fragment
analizowanego obszaru charakteryzował się słabym stanem ekologicznym (klasa IV).
6. Czarne
Badania jakości wód powierzchniowych prowadzone były także w zlewni Osetnicy,
w profilu Gostynin. W 2013 roku wykazały one dobry stan ekologiczny (klasa II) tych wód.
Należy zwrócić uwagę, że ocena stanu ekologicznego wszystkich wymienionych powyżej
odpadów, a także nadzoru nad tym procesem. Na wybranych odcinkach autostrady A1
zamontowano ekrany akustyczne. W obrębie arkusza brak jest punktów monitoringu
ustanowionego w 1979 roku Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego.
Powierzchnia tego parku wynosi 38 950 ha, a jego otuliny 14 195 ha (Rąkowski i in. 2004).
Jednolitych Części Wód, ze względu na stosunkowo niewielką liczbę analizowanych
parametrów, cechuje zwykle niski lub średnio niski poziom ufności. Wody w dobrym stanie
ekologicznym prowadzi Rakutówka, natomiast za niezadowalający uznany został ich stan
8. Lucieńskie
73,3
203,3 198,5 196,6 185,51 17016,0
8,4
20,0
9. Białe
73,6
150,2 142,5 148,0 148,31 14885,0
9,9
31,3
10. Trzebowskie
76,7
10,7
1,4
2,0
7,5
11,5
2,37
155,0
IRŚ – Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
KJP – Katalog Jezior Polski, A. Choiński (2006)
AJP – Atlas Jezior Polski, praca zbiorowa pod red. J. Jańczaka (1997)
Spadek rzeki Skrwy był już w średniowieczu wykorzystywany przez człowieka. W roku
1500 istniało tam 11 młynów a ich liczba rosła do XIX wieku. Oprócz budowli piętrzących
powstawały tzw. "młynówki", kanały doprowadzające lub odprowadzające wodę z zakładu
młyńskiego. Po zaprzestaniu działalności z biegiem czasu ulegały dewastacji. Melioracje
prowadzone były w obszarze dorzecza już od końca XVIII wieku (rejon jeziora
Lucieńskiego). W dalszej kolejności prowadzono je w Kotlinie Płockiej, a po 1926 roku
także w części wysoczyznowej dorzecza. W latach 50. i 60. XX wieku przeprowadzono
odbudowę i renowację a także rozbudowę istniejącego systemu. W latach 80. meliorowano
kolejne obszary w zlewni Osetnicy (Brykała 2009).
mazowieckim. Rezerwatami tymi są, począwszy od północy: rezerwat leśny Komory,
Wody podziemne
krajobrazowy Dybanka, leśny Drzewce oraz najdalej wysunięty na południe rezerwat
krajobrazowy Dolina Skrwy. Rezerwaty Drzewce i Dybanka oraz poza arkuszem Osetnica
zostały ustanowione w zasięgu administracyjnym miasta Gostynin.
miąższości od około 35 do 50 m. Ich maksymalna miąższość wynosi około 104 m (obszar
wysadu w Łaniętach), minimalna zaś nie przekracza kilku metrów. Litostratygraficznie na
osady czwartorzędowe składa się, aż siedem pokładów glin zwałowych: dwa ze
zlodowaceń południowopolskich, cztery zaliczone do zlodowaceń środkowopolskich
i jeden ze zlodowacenia Wisły. Gliny te oraz głównie osady wodnolodowcowe
poszczególnych zlodowaceń rozdzielają miejscami interglacjalne osady rzeczne i jeziorne.
Utwory późnoglacjalne i holoceńskie stanowiące minimalną część osadów
czwartorzędowych to przede wszystkim osady rzeczne, eoliczne, deluwialne oraz namuły
i torfy (Roman 2012a, 2012b).
Ukształtowanie powierzchni terenu i geomorfologia
W południowej części obszaru objętego arkuszem Gostynin, w przybliżeniu na linii
miejscowości Antoniewo – Osiny – Leśniewice, przebiega granica ostatniego zlodowacenia
– Wisły. Oddziela ona obszar młodoglacjalny, z urozmaiconą rzeźbą polodowcową
o większych deniwelacjach i obszar staroglacjalny, ze zrównaną denudacyjnie rzeźbą
zlodowaceń środkowopolskich (zlodowacenie Warty). Na rozpatrywanym obszarze
zaznacza się charakterystyczny, pasowy układ rzeźby terenu (Roman 2003). Na południu
występuje płaska, zdenudowana wysoczyzna morenowa, która ku północy przechodzi
w obszar wysoczyzny morenowej falistej i pagórkowatej, a następnie opada zboczem
o wysokości do 25 m i przebiegu z NW–SE ku terasie pradolinnej w dolinie Wisły. Obszar
wysoczyznowy obniża się z południa na północ od wysokości około 135 do około 105 m
n.p.m. Najwyżej położonymi punktami terenu na analizowanym obszarze są wzniesienia
w obrębie wysoczyzny staroglacjalnej o wysokości 138 m n.p.m. w okolicach miejscowości
Witoldów i Sieraków. Najniżej położony teren w granicach arkusza położony jest
w otoczeniu jeziora Lucieńskiego w dolinie Wisły, tj. około 74 m n.p.m. Deniwelacja całego
terenu w granicach arkusza wynosi około 64 m, a deniwelacje lokalne sięgają maksymalnie
25 m na zboczach doliny Wisły i 30 m na zboczach rynien subglacjalnych. Znajdującą się
na południu rozpatrywanego obszaru zdenudowaną wysoczyznę morenową ze
zlodowacenia Warty przecina w części środkowej sandr Skrwy, którego powierzchnia
położona jest około 10 m niżej. Na wschód od sandru, w okolicy Sierakowa, znajduje się
kilka pagórków morenowych martwego lodu. Na północ od starszej wysoczyzny morenowej
rozpościera się falista i pagórkowata wysoczyzna morenowa ostatniego zlodowacenia. Jej
powierzchnię urozmaicają liczne zagłębienia wytopiskowe oraz kemy i moreny martwego
lodu. Wysoczyznę rozcinają rynny subglacjalne różnej wielkości o przebiegu NE–SW,
w dnach których występują równiny biogeniczne. U wylotu największe rynny –
gostynińskiej, uformowany został sandr Skrwy. W rynnie i przy jej krawędzi położony jest oz
gostyniński (pomnik przyrody nieożywionej). Na wschód rynny gostynińskiej zbocze doliny
Wisły jest połogie, na zachód zaś wyraźne i porozcinane suchymi dolinami. U wylotu
niektórych
z
nich
uformowane
zostały stożki
napływowe.
W
północnej
części
analizowanego obszaru, poniżej zbocza doliny, występują terasy pradolinne o wysokości
od około 85 do 77 m n.p.m. Terasy urozmaicają rynny polodowcowe z jeziorami i równinami
biogenicznymi oraz wydmy paraboliczne o wysokości do 20 m.
Wody powierzchniowe
Charakteryzowany obszar należy do dorzecza Wisły. Wyodrębnione zlewnie stanowią
w większości obszary zasilania cieków uchodzących do Skrwy Lewej lub ich
bezpośrednich dopływów, stąd w hierarchii działów wodnych dominuje rząd III i IV.
Z jeziora Kocioł wypływa Rakutówka (ciek IV rzędu) odprowadzająca wody poprzez
Lubienkę do Zgłowiączki. W skrajnej, południowo wschodniej części arkusza znajduje się
fragment dorzecza Bzury – jest to cześć zlewni IV rzędu rzeki Przysowa (całkowita długość
17 km) uchodzącej do Słudwi (46,1 km, powierzchnia zlewni 649 km2), która jest dopływem
Bzury (Pawłowski, Gorączko 2015).
Głównym ciekiem na analizowanym obszarze jest Skrwa Lewa, lewobrzeżny dopływ
Wisły. Bierze ona początek na wysokości około 130 m n.p.m. na południe od miejscowości
Łanięta (województwo łódzkie). Rzeka ta, o łącznej długości 42,8 km, odwadnia obszar
o powierzchni 418,4 km2. Najważniejszym dopływem Skrwy Lewej jest rzeka Osetnica
o powierzchni zlewni 137 km2. Kształt dorzecza Skrwy lewej wykazuje symetryczność
wzdłuż osi S–N która jest głównym kierunkiem odpływu wód. Rozwinięty system
hydrograficzny w części wysoczyznowej ulega koncentracji w głęboko wciętych rynnach
subglacjalnych i w strefie krawędziowej wysoczyzny ma tylko 7,5 km szerokości.
W wysoczyznowej części systemu Skrwa przyjmuje dwa razy więcej dopływów, niż
w części pradolinnej. Ze względu na gęstą sieć rowów melioracyjnych, na obszarach
łączących sąsiadujące zlewnie występują liczne przypadki pseudobifurkacji. Wiele
niewielkich cieków to cieki okresowe, funkcjonujące jedynie w okresach wilgotnych.
W dorzeczu znajduje się łącznie 557 zbiorników wodnych, głównie niewielkich oczek
powstałych w wytopiskowych obszarach wysoczyzny. Większe jeziora znajdują się
Lokalizacja
Tabela 4. Stan czystości badanych cieków i jezior.
Lp.
Rzeka lub jezioro
/ km biegu rzeki
Punkt
pomiarowokontrolny
Rok
Ocena stanu
ekologicznego
Kategoria
podatności na
degradację
1.
Skrwa Lewa
Dopływ do jeziora
Lucieńskiego
2013
słaby
-
2.
Osetnica
profil Gostynin
2013
dobry
-
3.
Jezioro Białe
-
2013
bardzo dobry
-
4.
Jezioro Lucieńskie
-
2013
słaby
-
* W związku z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r.
w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz
środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2014, poz. 1482), które
wprowadziło zmianę klasyfikacji wskaźników jakości wód w ciekach naturalnych, jeziorach i innych
zbiornikach wodnych, na mapie nie stosuje się symboli dotyczących jakości wód powierzchniowych
w punktach pomiarowych.
Z występujących na rozpatrywanym obszarze jezior w ostatnich latach kontrolę
jakości przeprowadzono na dwóch akwenach. Stan ekologiczny jeziora Białego
położonego na północ od Gostynina oceniono w latach 2010–2013 jako bardzo dobry
OGÓLNA OCENA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
I STOPNIA JEGO DEGRADACJI
Stan środowiska przyrodniczego analizowanego arkusza wynika z funkcjonowania
dwóch istotnych geoekosystemów, tj. zwartej powierzchni wysoczyzny morenowej
(Wysoczyzna Kujawska, Równina Kutnowska) w centralnej, zachodniej i południowowschodniej części oraz kompleksu leśnego w ramach Lasów Gostynińsko-Włocławskich
w części północnej i północno-wschodniej porastających wyższe poziomy teras doliny
Wisły, a także lasów związanych z przebiegiem doliny i sandru Skrwy Lewej na południe od
Gostynina. Pierwszy z wymienionych geoekosystemów charakteryzuje się względnie dużym
stopniem degradacji wynikającym z intensywnej gospodarki rolnej związanej m.in. z bardzo
dobrymi i dobrymi kompleksami ornymi o wysokiej przydatności rolniczej, a także
Lucień
dąb szypułkowy
Lucień
świerk pospolity (4 szt.)
kilkunastometrową warstwą glin zwałowych a zwierciadło wody ma charakter napięty.
4.
Lucień
dąb szypułkowy
5.
Lucień
lipa drobnolistna
6.
Lucień
modrzew europejski (12 szt.)
7.
Lucień
dąb szypułkowy (3 szt.)
8.
Choinek
sosna pospolita
Przyporządkowano je do klasy jakości IIb (średniej jakości wymagające uzdatnienia),
lokalnie są pozaklasowe (Antoniewo) (Pawłowski, Gorączko 2015).
Piętro neogeńskie reprezentują wody typu wodorowęglanowo-wapniowego z żelazem
i manganem (klasa IIb). Jakość wód kredowych to również klasa IIb. Stopień zagrożenia
wód podziemnych jest zróżnicowany; zależy zarówno od głębokości poziomu, stopnia jego
9.
Choinek
sosna pospolita
izolacji, jak i obecności ognisk zanieczyszczeń i intensywności ich oddziaływania. Wysokie
zagrożenie charakteryzuje poziom czwartorzędowy, zwłaszcza w północnej, pradolinnej
części arkusza, w rejonie Gostynina, rejonach przebiegu rurociągów paliw płynnych, terenu
w niewielkim stopniu wpływ mogą mieć zanieczyszczenia docierające z Włocławka
i Płocka. Największe zróżnicowanie w ocenie stanu środowiska dotyczy wód
powierzchniowych i podziemnych, a zwłaszcza Skrwy Lewej i jej dopływów oraz jeziora
Lucieńskiego.
wzdłuż doliny Skrwy Lewej a także w Skrzanach i Lisicy (zakłady przemysłowe) oraz rejonie
wysypiska Nagodów. Na pozostałym obszarze, ze względu na izolację występuje niski
Rozproszona zabudowa rolnicza w części centralnej i zachodniej, a także
południowo-wschodniej, zazwyczaj bez kanalizacji oraz obszarowe zanieczyszczenia
stopień zagrożenia. Piętro neogeńskie i kredowe charakteryzuje bardzo niski stopień
zagrożenia (Włostowski, Gregosiewicz 2002). Negatywny wpływ na jakość wód
rolnicze sprawiają, że do cieków i w konsekwencji do Skrwy Lewej dostają się znaczne
interglacjału
mazowieckiego
(zwierciadło
swobodne).
W zachodniej
dąb szypułkowy (3 szt.)
NIEUŻYTKI
W zasięgu przestrzennym opisywanego arkusza nie zinwentaryzowano nieużytków
naturogenicznych czy antropogenicznych.
(klasa I), natomiast w przypadku jeziora Lucieńskiego jako słaby (Pawłowski, Gorączko
2015).
Pomnik przyrody
Nowego, Leśniewic i na południe od Skrzan.
3.
Degradacja wód podziemnych
10.
Gostynin
0,2 ha lasu z okazami bluszczu pospolitego
11.
Gostynin
sosna pospolita, dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata
wody waha się zwykle od kilku do 20–30 m na wysoczyźnie, zaś miąższość utworów
12.
Gostynin
dąb „Robert”
13.
Gostynin
dąb szypułkowy
14.
Gostynin
dąb „Przemko”
15.
Gostynin
dąb szypułkowy
16.
Gostynin
dąb szypułkowy (3 szt.)
17.
Leśniewice
18.
Łanięta
lipa drobnolistna (2 szt.)
19.
Łanięta
jesion wyniosły (3 szt.)
20.
Łanięta
dąb szypułkowy
21.
Łanięta
dąb szypułkowy
pyłu węglowego) występujące niemal na całym terenie. Największe znaczenie użytkowe
mają w środkowej i południowej części obszaru arkusza. W części południowo-wschodniej
tworzą wspólne piętro z poziomem kredowym. Poziom wodonośny występuje pod izolacją
utworów słabo przepuszczalnych a zwierciadło wody występujące na głębokości 50–80 m
ma charakter napięty. Miąższość warstwy wynosi 12–30 m. Są to wody typu
wodorowęglanowo-wapniowego z żelazem i manganem. Poziom wodonośny w utworach
kredowych, występujący na głębokości 80–100 m, mający znaczenie w południowowschodniej części obszaru tworzą piaskowce kredy dolnej oraz wapienie i margle kredy
górnej. Występują w postaci piętra neogeńsko-kredowego, którego ujęcia znajdują się
w Gostyninie (zwierciadło napięte). Ich wydajność potencjalna osiąga 120 m3/h (Pawłowski,
Gorączko 2015).
Gleby
Wiodącymi czynnikami glebotwórczymi (Mocek 2015) oprócz klimatu są na obszarze
w granicach arkusza litologia powierzchniowa (skała macierzysta) i rzeźba terenu.
Wpłynęły one na zróżnicowanie i „mozaikowe” rozmieszczenie gleb. W północnej części
rozpatrywanego obszaru, w dolinie Wisły, na osadach wodnolodowcowych i rzecznych
terasów pradolinnych, częściowo zeolizowanych, wykształconych w postaci piasków słabo
gliniastych i piasków luźnych powstały gleby bielicowe, rdzawe i brunatne kwaśne
zaliczane do kompleksu żytniego bardzo słabego. W obniżeniach terenu wykształciły się
czarne ziemi i gleby hydrogeniczne (torfowe, murszowo-torfowe, murszowo-mineralne)
zaliczane do kompleksu zbożowo-pastewnego słabego lub użytków zielonych średnich,
słabych i bardzo słabych (Mapa gleb Polski...1960, Mapa glebowo-rolnicza...1987, Iwańcz
Wytypowane zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego po
Zuzinowskie, Lucieńskie i Białe.
Na podstawie tzw. Dyrektywy Ptasiej z 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków
utworzono w północno-zachodnim fragmencie arkusza, obszar specjalnej ochrony ptaków
„Błota Rakutowskie” (PLB040001), który jest bardzo ważną ostoją dla ptaków migrujących
i zimujących, w tym w szczególności dla orła bielika (Rąkowski i in. 2012a). W tym samym
rejonie utworzono na podstawie tzw. Dyrektywy Siedliskowej specjalny obszar ochrony siedlisk
„Błota Kłócieńskie” (PLH40031), którego zadaniem jest ochrona higrofilnych lasy i łąki oraz
ostoi bobra (Rąkowski i in. 2012b).
Formy ochrony środowiska dodatkowo uzupełnia kilkanaście ujęć wód podziemnych
oraz wytypowanie trzech obszarów najwyższej ochrony w obrębie Głównego Zbiornika Wód
Podziemnych – nr 225 (Zbiornik międzymorenowy Chodcza – Łanięta), nr 220 (Pradolina rzeki
środkowa Wisła, Włocławek – Płock) oraz nr 215 (Subniecka Warszawska) (Kleczkowski 1990).
Udokumentowane złoża surowców mineralnych, głównie kruszyw naturalnych, a także
węgla brunatnego, soli kamiennej i potasowej występują w kilku wybranych obszarach.
geologicznej utworach zwałowych wysoczyzn morenowych wykształconych w postaci glin
(lekkich, średnich i ciężkich) oraz piasków gliniastych (lekkich i mocnych) na glinach,
DEGRADACJA KOMPONETÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
powstały głównie gleby płowe, czarne ziemie i gleby brunatne. Gleby te stanowią
kompleksy gleb ornych wysokiej przydatności rolniczej zaliczanych do kompleksów
pszennych i żytnich dobrych i bardzo dobrych oraz kompleksów zbożowo-pastewnych
mocnych. Na obszarach zbudowanych na powierzchni głównie z piasków i żwirów równin
sandrowych, wykształconych głównie w postaci piasków słabo gliniastych lub piasków
gliniastych lekkich lokalnie na glinach uformowały się gleby bielicowe, rdzawe i brunatne
kwaśne. Są to w większości gleby o niskiej przydatności rolniczej zaliczane głównie do
słabego kompleksu żytniego lub zbożowo-pastewnego (Mapa gleb Polski... 1960, Mapa
glebowo-rolnicza... 1987, Iwańcz 1988).
Naturalne zbiorowiska roślinne omawianego obszaru wykształciły się stopniowo
w okresie późnego glacjału ostatniego zlodowacenia i w holocenie. Według geobotanicznego
podziału Polski (Szafer, Zarzycki 1972) analizowany obszar leży w całości w granicach
Państwa
Holarktyda,
Obszaru
Eurosyberyjskiego,
Prowincji
Niżowo-WyżynnoŚrodkowoeuropejskiej, Działu Bałtyckiego (A), Poddziale Pasa Wielkich Dolin (A2), Krainie
Wielkopolsko-Kujawskiej (7) i Okręgu Kujawskim (d).
Zgodnie z podziałem Polski na regiony geobotaniczne zaproponowanym przez
Matuszkiewicza (2002) obszar arkusza położony jest w dwóch Działach – dominującym
Brandenbursko-Wielkopolskim (B), Krainie Kujawskiej (B.3) w części zachodniej, centralnej
i południowej oraz Dziale Mazowiecko-Poleskim (E), Krainie Chełmińsko-Dobrzyńskiej (E.1) na
północnym-wschodzie. W ramach podziału na jednostki niższego rzędu można wyróżnić
siedem Podokręgów – Lubieńskokujawski (B.3.2.b), Lubraniecki (B.3.1.d), Włocławski (E.1.6.f),
Łącki (E.1.6.g), Szczawiński (E.1.6.h), Żychliński (B.3.2.d) oraz Sierakówecki (B.3.2.c).
Opracowana przez Tramplera i in. (1990) regionalizacja przyrodniczo-leśna, oparta
na podstawach ekologiczno-fizjograficznych, wydziela regiony o podobnych warunkach
dla hodowli lasu. Według tego podziału obszar arkusza położony jest na granicy Krainy
Wielkopolsko-Pomorskiej (III) w części północnej i Dzielnic – Niziny WielkopolskoKujawskiej (III.7) i Kotliny Toruńsko-Płockiej (III.5) oraz Krainy Mazowiecko-Podlaskiej (IV)
i Dzielnicy Równiny Warszawsko-Kutnowskiej (IV.3) w części centralnej i południowej.
Obszar objęty arkuszem mapy Gostynin charakteryzuje przewaga krajobrazów
rolniczych w części środkowej, zachodniej i południowo-wschodniej, a leśnych w części
północno-wschodniej i wschodniej. Obszary leśne stanowią około 24% powierzchni
arkusza (niecałe 7650 ha) i występują zasadniczo w postaci kilku skupisk związanych
z Lasami Gostynińsko-Włocławskimi. Zdecydowana większość obszaru zarządzana jest
przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Łodzi i położona w zasięgu
terytorialnym Nadleśnictwa Gostynin oraz fragmentarycznie Nadleśnictwa Kutno. Skrajnie
północno-zachodnie fragmenty przynależą do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych
w Toruniu i Nadleśnictwa Włocławek (Mapa przyrodnicza – Lasy… 2003).
Pod względem siedliskowym dominuje bór świeży, bór mieszany świeży i las
mieszany świeży, a na obszarach podmokłych także bór mieszany wilgotny oraz łęgi, olsy.
Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, ale miejscami występuje olsza, dąb i brzoza.
Flora obszaru jest bardzo różnorodna. W obrębie Gostynińsko-Włocławskiego Parku
Krajobrazowego zinwentaryzowano ponad 900 gatunków roślin naczyniowych, w tym wiele
gatunków rzadkich i chronionych (Mapa obszarów chronionych…2001). Na uwagę
zasługuje roślinność parku dworskiego w Gostyninie oraz wybranych cmentarzy.
Klimat
Na podstawie Atlasu klimatu Polski (Lorenc 2005) opartego na 30-letnim okresie
obserwacyjnym (1971–2000) można stwierdzić, że na rozpatrywanym obszarze dominują
wiatry z kierunku zachodniego (około 20%). Średnie dobowe usłonecznienie wynosi około
4,5 godziny. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 8°C (minimalna 6,5°C,
maksymalna 9,5°C), przy średniej najchłodniejszego miesiąca (styczeń) około -1,5°C
i najcieplejszego (lipiec) około 18°C. Średnia liczba dni mroźnych w roku wynosiła
w okresie obserwacyjnym około 30, a przymrozkowych około 100. Średnia wysokość
opadów jest niska i wynosi około 550 mm (minimalna 350 mm, maksymalna 700 mm).
Średnia liczba dni z opadem śniegu i pokrywą śnieżną w roku wynosiła około 50 w okresie
obserwacyjnym. W świetle częstości występowania różnych typów pogody obszar
w granicach arkusza zaliczony został do Środkowopolskiego Regionu klimatycznego Polski
wsi Kłótno. Uciążliwe źródła odorów skupiają się w kilku miejscach, a ich przyczyną są
fermy drobiu, zlokalizowane głównie w okolicach Leśniewic, Sierakowa, Helenowa i wsi
Budy Kozickie. Ze względu na sprzyjające warunki naturalne w centralnej i zachodniej
części obszaru i korzystne użytkowanie terenu występują turbiny wiatrowe (w Załuszkowie,
Górkach Drugich i Leśniewicach), które są lokalnymi źródłami hałasu. Do grupy tych
emitorów należą jeszcze tartaki, w Gostyninie i Leśniewicach.
Źródłem liniowych emisji zanieczyszczeń pyłowych, gazowych oraz hałasu są także
drogi krajowe i wojewódzkie. Najważniejsze znaczenie ma autostrada A1 w południowozachodniej części arkusza oraz droga krajowa nr 60 we wschodniej jego części, która
przebiega przez Gostynin i łączy Łęczycę z Ostrowem Mazowiecka. Do dróg
wojewódzkich należą droga nr 265 (na odcinku Brześć Kujawski – Gostynin), nr 573 (na
odcinku Żychlin – Nowy Duninów) oraz nr 581 (na odcinku Gostynin – Krośniewice).
Emitorem liniowym zanieczyszczeń powietrza i hałasu jest także przebiegająca
w południowo-wschodniej części arkusza linia kolejowa nr 33 (Kutno – Brodnica).
Na podstawie Raportu o stanie środowiska... (2010–2013) województwa kujawskopomorskiego na opisywanym obszarze nie zanotowano przekroczenia dopuszczalnych
stężeń dwutlenku węgla, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego.
fragmentarycznie w dolinie Skrwy Lewej. W strefach tych występuje wzmożona denudacja
mechaniczna i chemiczna, oraz erozja rozproszona, jak i linijna. Lokalnie dno doliny Skrwy
1.
Załuszkowo
2.
Helenów
3.
Helenów
4.
Górki Drugie
5.
Budy Kozickie
6.
Budy Kozickie
7.
Gostynin
8.
Gostynin
9.
Gostynin
10.
Gostynin
11.
Gostynin
12.
Gostynin
13.
Gostynin
14.
Gostynin
15.
Belno
16.
17.
Składowiska surowców, głównie przemysłowych zlokalizowane są w obrębie
Gostynina i jego bezpośredniego otoczenia oraz Górek Pierwszych, Solca, Strzałek, Lisic
w okolicy Gostynina, Zieleńca i Lisic, a gazowych typu magazynowego w obrębie Bud
Kozickich. Stacje paliw funkcjonują w Gostyninie, Łaniętach, Sokołowie oraz Załuszkowie.
Składowiska surowców rolniczych zinwentaryzowano w okolicy Bab Górnych, Górek
Drugich, Sokołowa i Suchodębia, natomiast leśnych Leśniewic, Kozic i Gostynina.
W okolicach większości miejscowości zlokalizowane są cmentarze.
Degradacja gleb
Gleby w przeważającej części arkusza nie są zdegradowane. Gleby występujące na
obszarach wysoczyznowych w części centralnej, południowo-zachodniej, południowowschodniej są intensywnie eksploatowane rolniczo i narażone na degradację uprawową.
Natomiast gleby narażone na denudację naturogeniczną dotyczą przede wszystkim strefy
krawędziowej doliny Wisły oraz Skrwy Lewej. Odsłonięte i wyniesione obszary
wysoczyznowe cechują się brakiem większych zadrzewień śródpolnych oraz zwartych
Miejscowość
Zakład
Źródło Źródło
gazy
hałasu odoru
bez CO2
pyły
gazy
z CO2
-
-
-
+
-
-
-
-
-
+
ferma drobiu
elektrownia wiatrowa
(2 turbiny wiatrowe)
-
-
-
-
+
-
-
-
+
-
ferma drobiu
-
-
-
-
+
elektrownia wiatrowa
(2 turbiny wiatrowe)
ferma drobiu
ferma drobiu
-
-
-
-
+
Zakład Masarski Edlas
Kutnowskie Zakłady
Drobiarskie "Exdrob" SA
(zakład wylęgu drobiu)
Katharina Tillmann
Papier-und
Wellpappenfabrik E.K.
Miejskie
Przedsiębiorstwo
Komunalne w Gostyninie
Sp. z o.o.
DUBIMEX Zakład
Przetwórstwa Mięsa
Miejskie
Przedsiębiorstwo
Energetyki Cieplnej
w Gostyninie
Przedsiębiorstwo Robót
Drogowo-Budowlanych
tartak
0,5
139,73
136,44
-
-
-
157,55
157,5
-
-
-
99,74
99,64
-
-
0,500
87,710
85,100
-
-
-
602,73
600,78
-
-
2,060 26658,750 50,990
-
-
-
101,920
101,780
-
-
-
-
+
-
ferma drobiu
-
-
-
-
+
Leśniewice
ferma drobiu
-
-
-
-
+
Leśniewice
ferma drobiu
-
-
-
-
+
18.
Stanisławów
Skrzański
wytwórnia mas
bitumicznych
-
119,01
118,29
-
-
19.
Leśniewice
ferma drobiu
-
-
-
-
+
20.
Leśniewice
tartak
-
-
-
+
-
21.
Leśniewice
Polska Spółka
Gazownictwa, Sp. z o.o.
(Oddział w Warszawie)
-
19,370
19,350
-
-
22.
Leśniewice
ferma drobiu
-
-
-
-
+
23.
Suchodębie
ferma drobiu
-
-
-
-
+
24.
Sieraków
ferma drobiu
-
-
-
-
+
zlokalizowanych poza arkuszem, tj. Włocławka i Płocka.
25.
Sieraków
turbina wiatrowa
-
-
-
+
-
Degradacja wód powierzchniowych
26.
Sieraków
ferma drobiu
-
-
-
-
+
Na obszarze objętym arkuszem Gostynin funkcjonuje 6 oczyszczalni ścieków
(Tabela 3), z których 5 oczyszcza ścieki komunalne, a jedna ścieki mieszane.
27.
Skrzany
ferma drobiu
-
-
-
-
+
Degradacja lasów
Lasy są trwałym i ważnym elementem szaty roślinnej, który istotnie oddziałuje na
krajobraz obszaru. Obserwowana degradacja lasów na obszarze objętym arkuszem jest
zróżnicowana. Lasy najsilniej zdegradowane występują na północ od Gostynina i w okolicy
wsi Okna, a także w okolicy Łanięt. W pierwszym przypadku wynika to z czynników
antropogenicznych, a w drugim biotycznych. Na pozostałym obszarze lasy wykazują
mniejszy stopień zdegradowania, a klasy ich uszkodzeń zaliczają się do słabych
i średnich. W tym przypadku do głównych przyczyn uszkodzenia aparatu asymilacyjnego
należą czynniki biotyczne. Częstą przyczyną degradacji jest także intensywna,
niekontrolowana turystyka i rekreacja oraz zbiór runa i grzybobranie. Czynniki te powodują
zaśmiecania lasów oraz zwiększenie możliwości występowania pożarów. Na stan lasów,
głównie w części północno-zachodniej oraz południowo-wschodniej wpływ mogą wywierać
zanieczyszczenia przemieszczające z dwóch ośrodków miejsko-przemysłowych
* numeracja zgodna z numeracją na mapie
Tabela 3. Ważniejsze zrzuty ścieków.
Ilość [m3/d]
Urządzenie
max/aktual. oczyszczające
Zakład
Rodzaj
ścieków
Lucień
Urząd Gminy
Gostynin
komunalne
Gostynin
WSZP ZOZ
w Gostyninie
Białotarsk
Urząd Gminy
Gostynin
4.
Gostynin
MPK
w Gostyninie
Sp. z o.o.
mieszane
7668/3300
biologicznomechaniczne
Skrwa Lewa
(pośrednio)
5.
Sokołów
Urząd Gminy
Gostynin
komunalne
b.d./8
biologicznomechaniczne
Skrwa Lewa
6.
Łanięta
Urząd Gminy
Łanięta
komunalne
226/150
biologicznomechaniczne
Skrwa Lewa
Lp.* Miejscowość
1.
2.
3.
komunalne
komunalne
Kierunek
zrzutu
81/35
biologicznomechaniczne
392/150
biologicznomechaniczne
Osetnica
75/11
biologicznomechaniczne
dopływ
z Kanibrodu
Skrwa Lewa
Rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
Na obszarze objętym arkuszem Gostynin zinwentaryzowano jedną inwestycję
mogącą znacząco oddziaływać na środowisko przyrodnicze (Tabela 6). Jest nią wytwórnia
mas bitumicznych w Stanisławowie Skrzańskim. Dodatkowo w południowo-zachodniej
części arkusza przebiega fragment autostrady A1, równoleżnikowo w części centralnej
napowietrzna linia elektro-energetyczna oraz fragment ropociągu „Przyjaźń”.
Tabela 6. Rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
Lp.*
1.
Miejscowość
Obiekt
Stanisławów Skrzański
Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów,
Oddział Robót w Stanisławowe.
* numeracja zgodna z numeracją na mapie
(Woś 1993). Położony jest on w północnej części tego regionu w strefie o relatywnie bardzo
małej zmienności pogody. Na tle innych regionów, wyróżnia się on znaczniejszą liczbą dni
* numeracja zgodna z numeracją na mapie
z typem pogody bardzo ciepłej, z temperaturą średnią dobową powietrza od 15,1°C do
W obrębie zlewni Skrwy Lewej wydzielone zostały trzy Jednolite Części Wód (JCW),
z których dwie znajdują się w całości na analizowanym obszarze. Na podstawie Raportu
o stanie środowiska… (2014), stan czystości rzeki ulega pogorszeniu wraz z przyrostem jej
źródeł
energii.
powietrze atmosferyczne i gleby i częściowo lasy jest zadawalający, m.in. z powodu braku
większych ośrodków miejsko-przemysłowych zlokalizowanych w ramach arkusza, chociaż
jedynie miejscowe zagrożenie dla stanu środowiska.
WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁTOWANIA I OCHRONY ŚRODOWISKA
Analizowany obszar charakteryzuje się różnorodnością krajobrazową. Z tego też
względu wskazania dotyczące kształtowania i ochrony środowiska mają charakter
wieloaspektowy i wynikają ze specyfiki tworzących je geokomponentów. W kontekście
obszarów użytkowanych rolniczo istotnym wskazaniem jest ochrona gleb, a także wód
powierzchniowych przed szkodliwymi związkami związanymi z gospodarką rolną. W tym
celu należy podjąć działania w sektorze rolnictwa i gospodarki wodnej, dotyczące m.in.
okresów nawożenia i ograniczeń w stosowaniu nawozów, wielkości dawek i sposobów ich
wprowadzania do środowiska, warunków przechowywania nawozów naturalnych oraz
postępowania z odciekami. Proces ten może także wspomóc rozbudowa sieci
kanalizacyjnej w miejscowościach jej pozbawionych oraz budowa oczyszczalni ścieków
stanowią podstawowe elementy mające na celu przeciwdziałanie degradacji środowiska.
Redukcja negatywnego wpływu rolnictwa na wody powierzchniowe oraz podziemne może
odbywać się poprzez działania rolno-środowiskowe. Ze względu na pozytywną rolę
ekologiczną i krajobrazową, jaką odgrywają fragmenty leśnych kompleksów wskazania ich
dotyczące powinny głównie koncentrować się w zakresie poprawy ich jakości i utrzymania
stabilności ich ekosystemów.
Do innych zadań w zakresie kształtowania i ochrony środowiska zaliczyć można:
• zachowanie i funkcjonowanie drobnych hydrotopów, wysp leśnych i zadrzewień
śródpolnych w części wysoczyznowej przy jednoczesnym tworzeniu nowych,
ograniczenie intensywnego nawożenia i stosowania środków ochrony roślin,
• ustabilizowanie lokalnych procesów stokowych w obrębie zboczy dolin i rynien
-
kompleksów leśnych i w związku z tym narażone są na przesuszenie gleb oraz erozję
wietrzną.
alternatywnych
• wprowadzenie korzystniejszej struktury upraw i użytkowania ziemi zmierzające do
Emisja w t/rok
Lp.*
i Stanisławowa Skrzańskiego. Składowiska pali stałych występują przede wszystkim
Szata roślinna
zabudowanych, stanowią lokalne zagrożenie dla jakości środowiska. Występują one we
wschodniej i północno-wschodniej części arkusza, m.in. w Gostyninie i Lucieniu oraz we
W obrębie arkusza, obszary narażone na degradację dotyczą głównie strefy
krawędziowej doliny Wisły, na odcinku pomiędzy Kurowo Parcele a Budami Kozickimi oraz
Lewej powyżej Łanięt narażone jest na zalewy powodziowe. Do innych form degradacji
powierzchni terenu należą czynne materiałów budowlanych, m.in. w Osinach, Maciejówku,
Rumunkach i Górkach Pierwszych.
lokalizację
przez opisywany obszar linie infrastruktury drogowej są lokalnymi emitorami hałasu
i źródłem zróżnicowanych zanieczyszczeń. Źródła niskiej emisji gazów i pyłów stanowią
Tabela 5. Ważniejsze emitory przemysłowe zanieczyszczeń do atmosfery.
Degradacja powierzchni terenu
pod
Degradacja powietrza atmosferycznego
bezpośrednim otoczeniu (Leśniewice, Stanisławów-Skrzański). Największymi z nich są:
Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej oraz Zakłady Drobiarskie i Przetwórstwa
Mięsnego. W sezonie grzewczym źródła niskiej emisji gazów i pyłów z terenów
Obejmuję one następujące jeziora wraz z najbliższym otoczeniem: Gościąż, Przytomne,
obszarów
ilości zanieczyszczeń, co miało miejsce m.in. w latach 80. XX wieku podczas skażenia tej
rzeki substancjami ropopochodnymi. W wybranych miejscach występują składowiska
surowców, zarówno przemysłowych, jak i rolniczych oraz składowiska paliw. Przebiegające
Analizowany obszar cechuje się nagromadzeniem lokalnych emitorów pyłowych
i gazowych do atmosfery (Tabela 5). Najwięcej z nich występuje w Gostyninie i jego
położone są na terenie
jego mazowieckiej stronie.
tych
Powierzchnie leśne cechują się zróżnicowanym stanem i stopniem ich degradacji.
Dodatkowo, na stan środowiska w zachodniej części obszaru ma wpływ największy obszar
miejsko-przemysłowy arkusza – Gostynin.
Stan ekologiczny wybranych komponentów środowiska przyrodniczego, takich jak:
podziemnych ma niski stopień skanalizowania występujących na analizowanym obszarze
pozamiejskich jednostek osadniczych (Pawłowski, Gorączko 2015).
dąb szypułkowy
* numeracja zgodna z numeracją na mapie
1988). Na dominujących na rozpatrywanym obszarze w powierzchniowej budowie
przeznaczeniem
Wody czwartorzędowe charakteryzują się podwyższonymi zawartościami żelaza
i manganu a lokalnie także azotanów i azotynów (Suchodębie) oraz siarczanów (Antonin).
i południowo-zachodniej części obszaru wody występują w osadach piaszczystych
interglacjału mazowieckiego i zlodowacenia Warty (zwierciadło napięte). Głębokość do
neogeńskich, poziom użytkowy stanowią piaszczyste osady miocenu (lokalnie z domieszką
osadami paleogenu i neogenu, a osady miocenu uległy deformacji (Roman 2012a). Osady
plejstoceńskie w obrębie rozpatrywanego obszaru stanowią ciągłą pokrywę o średniej
Lp.*
Na obszarze objętym arkuszem mapy Gostynin w kilku miejscach występują wodne
formy rekultywacji środowiska przyrodniczego. Spotkać je można m.in. w okolicy Osin
w obrębie wyrobiska materiałów budowlanych oraz w sąsiedztwie Białotarska, Zaborowa
sanitarny (Raport o stanie środowiska... 2014).
2.
notuje się na wysoczyźnie. W latach 1965–2005 ich amplituda sięgała tam ponad 4 m,
podczas gdy w części pradolinnej Wisły niecałe 2 m (Brykała 2009). W utworach
brunatnych. Jedynie we wschodniej części wysadu solnego w Łaniętach odsłaniają się
w powierzchni podczwartorzędowej iły, gipsy i anhydrtyty czapy wysadu. Jednocześnie
w strefie wysadu na skutek zjawisk tektonicznych powstał rów tektoniczny wypełniony
Tabela 2. Pomniki przyrody.
REKULTYWACJA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
się w kierunku doliny Wisły. Bazą drenażu jest także dolny odcinek Skrwy. W dolinie Wisły,
wody pierwszego poziomu pozbawione są izolacji, na obszarze wysoczyzny są izolowane
wodonośnych – od 10 do 30 m. Potencjalna wydajność studni waha się od 10 do 120 m /h;
największa jest w rejonie miejscowości Łanięta i Gostynin a także Kłótno, gdzie
zlokalizowane są największe ujęcia (Włostowski, Gregosiewicz 2002). Wahania poziomu
wód gruntowych są zróżnicowane w zależności od położenia posterunku; największe
czwartorzędu to niemal na całym obszarze objętym arkuszem osady neogeńskie
wykształcone w postaci iłów pstrych, miejscami piasków, mułków, iłów węglistych i węgli
3 422 ha (Program ochrony…2010).
środowiska przyrodniczego.
Lucień
3
piaskowce, wapienie, margle, kreda pisząca, opoki i gezy (Roman 2012a). Osady podłoża
Znaczną powierzchnię opisywanego obszaru zajmuje OChK Dolina Skrwy Lewej. Ten
położony w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Skrwa Lewa w czterech rozłącznych
przestrzennie płatach otaczających Gostynin obszar chroniony, zajmuje łączną powierzchnię
Zaborowie Nowym, Sokołowie, Łaniętach, Suchodębiu i Leśniewicach. Na większości
analizowanego obszaru gospodarka odpadami jest uregulowana, co nie zmienia faktu
1.
rzecznymi
są cechsztyńskie sole wysadu w Łaniętach. Na pozostałym obszarze wału występują skały
wszystkich pięter jury wykształcone głównie w postaci: iłowców, piaskowców, zlepieńców,
wapieni, margli i łupków, a na jego północno-wschodnim skłonie mułowce, piaskowce
i iłowce kredy dolnej. Na obszarze niecki brzeżnej występują: piaski glaukonitowe,
Główną kategorią pokrycia terenu tego obszaru chronionego są lasy (około 62% jego
powierzchni) oraz jeziora i tereny podmokłe, a nadrzędnym celem ochrona wyjątkowych
wartości przyrodniczych, historycznych i kulturowych.
Obszary leśne wchodzące w skład trzech Nadleśnictw Gostynin i Łąck (RDLP Łódź)
oraz Włocławek (RDLP Toruń) weszły z dniem 1 stycznia 1995 roku w skład Leśnego
Kompleksu Promocyjnego „Lasy Gostynińsko-Włocławskie”. Jest to szczególna forma
gospodarczo-ochronna, która zajmuje łączną powierzchnię 53 093 ha (Cyzman 2003).
Lasy tego kompleksu mają duże znaczenie przyrodnicze i ochronne dla aglomeracji
Włocławka i Płocka (obie miejscowości poza arkuszem), gdzie zlokalizowane są uciążliwe
dla człowieka i środowiska zakłady przemysłowe (Mapa przyrodnicza… 2003).
Wszystkie cztery wyróżnione rezerwaty przyrody położone są w województwie
jest głównie z osadami piaszczystymi stadiału górnego zlodowacenia Wisły i piaskami
kenozoicznego są domniemane uskoki o kierunkach NW–SE i SW–NE. Najstarszymi
skałami odsłaniającymi się w powierzchni podkenozoicznej na obszarze wału kujawskiego
mieszkańców. W sześciu miejscowościach arkusza zlokalizowano oczyszczalnie ścieków.
Sieć kanalizacji sanitarnej i częściowo burzowej występuje w Gostyninie, a niepełnej
sanitarnej w Miałkówku, Lucieniu, Bierzewicach, Budach Kozickich, Solcu, Białotarsku,
instalacji technicznych i procesów technologicznych ograniczających lub likwidujących
procesy degradacji środowiska. Działalność w tym kierunku obejmuje więc cały szereg
zabiegów, procesów, nakazów i zaleceń, także podniesienie świadomości ekologicznej
28,5
w środkowej części obszaru, brak go w południowej). Występowanie tych wód związane
soli cechsztyńskiej. Oprócz słupa solnego istotnym elementem tektoniki podłoża
Lewa na odcinku od ujścia dopływu spod Polesia Nowego do ujścia Osetnicy, podobnie
jak w górnym biegu, prowadziła wody o stanie poniżej dobrego. W tym przypadku jednak
o kwalifikacji cieku zadecydowała zdecydowanie większa liczba kontrolowanych
parametrów (OWO, azot amonowy, azot Kjeldahla i azot ogólny). Odcinek Skrwy Lewej, od
dopływu z jeziora Lucieńskiego do ujścia, którego fragment znalazł się w zasięgu
i proekologicznych do planowania przestrzennego oraz na umiejętnym stosowaniu
10,7
Głębiej występujące poziomy wodonośne zasilane są przez infiltrację z piętra
czwartorzędowego, często utrudnionego przez iły plioceńskie (Pawłowski, Gorączko 2015).
Główny poziom użytkowy stanowi piętro czwartorzędowe (jego znaczenie jest podrzędne
i górnej, która na rozpatrywanym obszarze przebiega na kierunku NW–SE na linii
miejscowości Czarne – Strzałki – Anielin. W rejonie Łaniąt osady mezozoiczne przebija słup
przeciwdziałania degradacji środowiska
wprowadzaniu podstaw przyrodniczych
36,6
zasobów wynosi 2 487,8 m3/h. Obszar leży w strefie zasilania i tranzytu wód podziemnych.
Zasilanie ma miejsce głównie poprzez infiltrację opadów atmosferycznych oraz
w niewielkim stopniu z dopływu lateralnego z południowego zachodu. Spływ wód odbywa
wschodniej niecki brzeżnej (Dadlez, Marek 1974, Dadlez i in. 2000). Za linię podziału
między tymi jednostkami przyjmuje się podkenozoiczną granicę wychodni kredy dolnej
Aktywność człowieka w zakresie
przyrodniczego polega na właściwym
-
Gostynina. Ujmowane są: piętro czwartorzędowe, w mniejszym stopniu neogeńskie, a na
terenie Gostynina także piętro kredowe. Ze względu na brak dużych cieków, w obszarze
arkusza wody podziemne stanowią jedyne źródło wody pitnej. Wielkość zatwierdzonych
W części południowo-zachodniej na obszarze wału kujawskiego, a w części północno-
występują tereny zieleni urządzonej.
natomiast poniżej stanu dobrego biorąc pod uwagę elementy fizykochemiczne (nadmierna
zawartość azotu amonowego). Stan ekologiczny wód Skrwy Lewej na tym odcinku został
oceniony jako umiarkowany. W biegu środkowym w obrębie, od dopływu spod Polesia
Nowego do Osetnicy, stan ekologiczny wód także oceniono jako umiarkowany, natomiast
pod względem elementów fizykochemicznych zostały one zakwalifikowane do klasy
III (wartość makrofitowego indeksu rzecznego). Pod względem fizykochemicznym, Skrwa
79,6
mazowiecko-kujawskiego. Stan rozpoznania wód podziemnych jest najlepszy w rejonie
Obszar w granicach arkusza Gostynin leży na pograniczu dwóch jednostek
strukturalnych pierwszego rzędu kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego Niżu Polskiego.
gruntów ornych, a wybrane fragmenty lasów, zwłaszcza na południe od Gostynina pełnią
funkcje ochronne. W kilku miejscowościach, np. w Gostyninie, Sokołowie czy Łaniętach
PRZECIWDZIAŁANIE DEGRADACJI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
3. Przytomne
Według podziału regionalnego zwykłych wód podziemnych (Paczyński 1993), część
północno-zachodnia obszaru należy do regionu kutnowskiego, zaś pozostała do
Budowa geologiczna
Opisywany obszar cechuje się występowaniem znacznej liczby obiektów objętych
ochroną prawną, zarówno obszarową, jak i indywidualną. Gleby chronione dominują wśród
dorzecza. W biegu górnym (Skrwa Lewa od źródeł do dopływu spod Polesia Nowego) pod
względem parametrów biologicznych prowadziła wody w dobrym stanie (klasa II),
Kwalifikacja powyższych przedsięwzięć została dokonana na podstawie Rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397).
subglacjalnych,
• doskonalenie gospodarki odpadami, w tym polepszenie systemu odbioru odpadów
komunalnych i ich deponowania na istniejących składowiskach,
• likwidację niekontrolowanych miejsc składowania odpadów w otoczeniu wsi,
• zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza poprzez stopniową wymianę kotłowni
węglowych na gazowe.
Szczegółowe wytyczne i wskazania dotyczące kształtowania i ochrony środowiska
przyrodniczego zawarte są w opracowywanych dla gmin strategiach rozwoju, planach
gospodarki odpadami oraz programach ochrony środowiska.
Literatura i materiały źródłowe
Brykała D. 2009, Przestrzenne i czasowe zróżnicowanie odpływu rzecznego w dorzeczu
Skrwy Lewej, Prace Geograficzne nr 221, IGiPZ PAN, Warszawa.
Choiński A., 2006, Katalog Jezior Polski, Wyd. Naukowe UAM, Poznań.
Cyzman W., 2003, Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Gostynińsko-Włocławskie” –
przyroda, gospodarka, edukacja, turystyka i strategia działań, LKP, Gostynin-ŁąckWłocławek.
Dadlez R., Marek S., 1974, Polska północno-zachodnia i środkowa, [W:] Budowa
geologiczna Polski, T. IV, Tektonika cz. 1, Wyd. Geol., Warszawa.
Dadlez R., Marek S., Pomorski J. (red.), 2000, Mapa geologiczna Polski bez utworów
kenozoiku, 1:1 000 000, PIG, Warszawa.
Iwańcz T., 1988, Warunki przyrodnicze produkcji rolnej, woj. płockie, IUNiG w Puławach.
Jańczak J. (red.), 1997, Atlas jezior Polski, T.2, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań.
Kleczkowski A.S., 1990, Mapa obszarów GZWP w Polsce wymagających szczególnej
ochrony (1:500 000), Inst. Hydrogeol. i Geolog. Inż. AGH, Kraków.
Kondracki J., 2000, Geografia regionalna Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Lorenc H. (red.), 2005, Atlas klimatu Polski, IMGW, Warszawa.
Mapa gleb Polski 1:300 000, arkusz Płock, Wyd. IUNiG w Puławach, 1960.
Mapa glebowo-rolnicza województwa włocławskiego w skali 1:100 000, IUNiG w Puławach, 1987.
Mapa obszarów chronionych – kujawsko-pomorskie, 2001, PGK Digikart/Wyd. Urbański.
Mapa przyrodnicza – Lasy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu, 2003,
Digikart, Toruń-Olsztyn.
Matuszkiewicz J.M., 2002, Zespoły roślinne Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Mocek A. (red.), 2015, Gleboznawstwo, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Paczyński B. (red.), 1993, Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500 000, PIG, Warszawa.
Pawłowski B., Gorączko M., 2015, Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50 000,
arkusz N-34-123-D Gostynin, Główny Geodeta Kraju, GEPOL, Warszawa.
Program ochrony środowiska dla gminy miasta Gostynina na lata 2010–2013
z uwzględnieniem lat 2014–2017 (aktualizacja), 2010, Maszynopis, Gmina Miasta Gostynina.
Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 roku, 2014,
Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz.
Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku, 2013,
Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz.
Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2011 roku, 2012,
Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz.
Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2010 roku, 2011,
Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz.
Rąkowski G., Smogorzewska M., Janczewska A., Wójcik J., Walczak M., Pisarski Z., 2004,
Parki krajobrazowe w Polsce, IOŚ-PIB, Warszawa.
Rąkowski G., Walczak M., Smogorzewska M., 2012a, Obszary Natura 2000 w Polsce I,
Obszary specjalnej ochrony ptaków, IOŚ-PIB, Warszawa.
Rąkowski G., Walczak M., Smogorzewska M., 2012b, Obszary Natura 2000 w Polsce II,
Specjalne obszary ochrony siedlisk w Polsce Północnej, IOŚ-PIB, Warszawa.
Roman M., 2012a, Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali
1:50 000, arkusz 481 Gostynin, PIG-PIB, Warszawa.
Roman M., 2012b, Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz 481
Gostynin, PIG-PIB, Warszawa.
Roman M., 2003, Rozwój rzeźby plejstoceńskiej okolic Gostynina, Acta Geographica
Lodziensia 84.
Szafer W., Zarzycki K. (red.), 1972, Szata roślinna Polski, Tom II, PWN, Warszawa.
Trampler T., Mąkosa K., Girżda A., Bąkowski J., Dmyterko E., 1990, Siedliskowe podstawy
hodowli lasu, PWRiL, Warszawa.
Włostowski, J., Gregosiewicz, R., 2002, Objaśnienia do mapy hydrogeologicznej Polski
w skali 1:50 000, arkusz Gostynin, SEGI - AT spółka z o.o., PIG, Warszawa.
Woś A., 1993, Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów
pogody, Zeszyty IGiPZ PAN 20.
© Copyright by Mieczysław Kunz, Leon Andrzejewski, Paweł Molewski, Bogusław
Pawłowski, Rafał Kot, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu