Szkoła jako czynnik w(y)kluczenia społecznego 1

Szkoła jako czynnik w(y)kluczenia społecznego 1
prof. zw. dr hab. Bogusław Śliwerski
UNIWERSYTET ŁÓDZKI
WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA
W ŁODZI
15.09.2007
SZKOŁA
o
starogr. - scholé
- miejsce spokoju, wolności, odpoczynku, tajemniczego uroku, oddania się czynnościom sprawiającym radość.
o
łac. - schola
- spokojny czas poświęcony naukom.
ROLA SZKOŁY
o
koncentracja na pomocy uczniom w wyrobieniu nawyków uczenia się, w rozmiłowaniu ich w zdobywaniu wiedzy i radowaniu się korzyściami, jakie może im ona
przynieść,
o
wspomaganie i zachęcanie do procesu, który trwa przez całe życie.
Praca oświatowa wg Aleksandra Kamińskiego
o
jest nierozłączną z walką, podwójną walką:
o
z czynnikami, co światło zasłaniają w obawie, by nie rozświeciło ono zbyt
jaskrawo nędzy ludowej,
o
i walką z przesądami, biernością, śpiączką mas ciemnych, które światła nie
dostrzegają, często dostrzec nie mogą.
Ogólnopolski Zjazd Oświatowy 14.IV. 1919
o
Pragniemy, żeby szkoła nie urabiała dziecka polskiego dla celów i interesów ani
chwilowo panujących partii politycznych, ani dla widoku biurokracji, imperializmu, socjalizmu czy jakiegokolwiek innego kierunku społeczno-politycznego,
lecz dla interesów samego dziecka.
o
Dziecko samo w sobie, jego rozwój duchowy i fizyczny, jego dusza i serce, jego
wyszkolenie obywatelskie, zdolności twórcze i zainteresowanie do pracy – oto
1 Uwaga: tezy prezentacji przedstawionej w trakcie konferencji Instytutu Edukacji Ustawicznej dr Beaty Owczarskiej
w dn. 15.09.2007 r. w Łodzi nie są pełną treścią referatu, toteż należy je traktować jako materiał utrwalający najważniejsze kwestie. cel, któremu służyć chcemy, któremu w naszym imieniu – służyć winna szkoła
polska.
Wkluczanie istotą i misją wychowania w szkole
Edukacja
o
(łac. ēdŭcātĭō – wychowanie, ēdūcō – wyprowadzić, wyciągnąć, poprowadzić, wychować) - ogół wielowymiarowych działań oraz procesów służących wychowaniu
i kształceniu osób czy grup społecznych.
o
To sprawiedliwe konstruowanie „społecznej nierówności”. „Wszyscy mają równe
szanse, wygrywają najlepsi”.
Negatywna funkcja szkoły
o
Szkoła staje się instytucją zagrażającą blokadą rozwoju dzieci i młodzieży.
o
Szkoła staje się straconą okazją do rozwoju dla dzieci i rodzin, które same nie
potrafią doprowadzić siebie najbliżej górnej granicy możliwego rozwoju.
Edukację szkolną krytykuje się najczęściej za to, że:
*nie spełnia swoich założonych funkcji wychowawczych i emancypacyjnych,
*pogłębia w sposób mniej lub bardziej nowoczesny nędzę dzieci "upośledzonych" materialnie i społecznie, prowadząc tym samym do dalszej polaryzacji społeczeństwa,
*jako obowiązkowy kanał nauczania usuwa poza nawias codziennego świata kultury,
*nie sprzyja kształceniu i sprawiedliwości społecznej oraz pozbawia swoich uczniów praw do
swobód obywatelskich,
*dyskredytuje samouctwo, naturalną skłonność każdego człowieka do uczenia się i do samorealizacji oraz pozbawia jednostkę odpowiedzialności za proces zdobywania wiedzy,
*poprzez ciągłe ocenianie i klasyfikowanie uczniów oraz narzucanie im aktywności rywalizacyjnej - niszczy radość uczenia się oraz więzi tego procesu z codziennymi doświadczeniami i
imponderabiliami.
Uczeń w konfrontacji ze szkołą
o
uczy się w szkole szkoły;
o
uczy się wyzwalać od szkoły, która pozwala mu przekreślać sens i wartość
szkoły;
o
człowiek musi w sobie zniszczyć szkołę, przezwyciężyć ją.
Ostrzeżenie Z. Baumana
Dla osób wykluczonych i spisanych na straty nie przewidziano dróg powrotu do pełnego członkostwa w społeczeństwie, gdyż - na skutek wpisanych w intencjonalne i instytucjonalne działa-
nia aberracje - „zło” staje się odpadem procesu poprawiania świata
Sytuacje negatywne w szkole
o
Szykanowanie
o
Wagarowanie
o
Usunięcie ze szkoły
o
Stres negatywny
o
Przemoc
o
Trauma, przygnębienie
o
Przestępczość
WAGAROWANIE A ABSENCJA
o
Nie każda nieobecność w szkole to wagarowanie (np. choroba).
o
Wagarowicz – to uczeń, który nie dysponuje z tytułu nieobecności w szkole
legalnym jej usprawiedliwieniem.
Rodzaje wagarów wg Chris Kyriacou (Helping troubled pupils 2003)
o
wagary właściwe – nieobecność ucznia w szkole bez wiedzy o tym rodziców;
o
wagary za przyzwoleniem rodziców – uczeń nie chodzi do szkoły (bez uzasadnionego powodu), ale rodzice o tym wiedzą (np. dziecko pomaga w opiece
nad rodzeństwem, albo odsypia po imprezie);
o
wagary z okłamaniem rodziców – podanie fałszywego uzasadnienia (np. ból
brzucha);
o
ucieczki ze szkoły, z lekcji (wagarowanie internistyczne) – uczeń odnotował
obecność i opuścił salę lekcyjną lub szkołę;
o
(po-)odrzucenie szkoły na skutek traumy, fobii, doznania szykan, depresji.
TRZY ASPEKTY WYKLUCZENIA
o
ZEWNĄTRZSZKOLNE (MAKRO-)
o
WEWNĄTRZSZKOLNE (MEZO-)
o
PODMIOTOWE - SAMOWYKLUCZENIE (MIKRO-)
Badania zagraniczne
1) Galloway badał w Sheffield chronicznych wagarowiczów (mających w I sem. min. 50%
nieobecności w szkole)
o
W szk. podst. – 2%
o
W szk. średnich 11%
2) Badania Beinarta (2002) w Anglii, Szkocji i Walii – ok. 14,5 tys. uczniów w 11-16 r. ż.
Wagarowanie wzrasta wraz z wiekiem
o
W 6 kl. – 7%- dz. i 11% - chł.
o
W 9 kl. – 41% dz. i 38% chł. (w tym 16% chł. i 18% dz.- wagary właściwe);
3) Instytut Badań Wykluczenia Społecznego (Wlk. Brytania)
WAGAROWANIE – w 1997 r. ok. 1 mln. wszystkich uczniów (ok. 15%) miał
o
min. 1 godz. nieobecności nieusprawiedliwionej - (w tym ok. 30% uczniów
w wieku 10-11 lat);
10% chronicznych wagarowiczów uzyskało dobry wynik na egzaminach (5
o
lub więcej przedmiotów), a 21% nie zdało żadnego egzaminu).
Wagarowicze doraźni (od czasu do czasu) – 38% zdało egz., a 5% nie zda-
o
ło.
4) Przyczyny wagarowania (badania Malcolma, Reid – 1999)
o
nudne lekcje,
o
zbyt trudne zadania w czasie lekcji,
o
zbyt rygorystyczna atmosfera w szkole,
o
problemy uczniów z niektórymi nauczycielami,
o
poczucie uczniów, że są przez szkołę odrzucani,
o
brak ze strony szkoły troski o uczniów,
o
bycie szykanowanym,
o
niezadowolenie z programu nauczania w szkole.
5) Rayner i Riding badali wagarowanie a styl uczenia się. Wśród uczniów odrzucających
szkołę:
o
47% preferuje holistyczny, kompleksowy styl uczenia się, a tylko 6% analityczny.
o
wystarczy zmienić metody kształcenia w szkole – na integralne, a nie
analityczne.
6) Przyczyny wagarowania (1998) Inst. Bad. Wyklucz. Społ. :
Wagarują dzieci, które:
o
mają trudności z czytaniem,
o
obawiają się wyników egzaminów, sprawdzianów,
o
1/3 dz. i ¼ chł. – ze względu na ich szykanowanie,
o
nie lubią niektórych przedmiotów lub niektórych nauczycieli.
7) Badania Grahama i Bowlinga – (1995) – osób w wieku 14-25 lat
o
37% mężczyzn i 28% kobiet przyznało się do co najmniej 1 godziny wagarowania
Powody:
o
w rodzinie nie było troski, opieki,
o
złe relacje w domu z rodzicami i rodzeństwem,
o
kolegowanie się z osobami będącymi w kolizji z prawem.
8) Kinder – 3 główne przyczyny wagarowania (badania w 1995)
o
Indywidualne patologie i zaburzenia osobowości - niskie poczucie
własnej wartości, brak kompetencji społecznych, niski poziom umiejętności uczenia się, niskie potrzeby edukacyjne, zła koncentracja i niezdolność panowania nad sobą.
o
Negatywne uwarunkowania rodzinne lub negatywny system wartości i
niekorzystne
warunki życia w środowisku rodzinnym – rodzice deprecjo-
nują wartość wykształcenia,
brak troski, opieki ze strony rodziców, bez-
robocie rodziców i ekonomiczna deprywacja.
o
Czynniki szkolne – problemy z konkretnymi nauczycielami, niewłaściwe
relacje spo-
łeczne w klasie, dezakceptacja zasad życia w szkole, trud-
ności w opanowaniu wiedzy,
niedostosowanie ofert dydaktycznych do
potrzeb i zainteresowań uczniów, brak indywi- dualizacji, poświęcenia uwagi
uczniom z problemami.
W Polsce powinniśmy brać pod uwagę jeszcze:
Czynniki zewnątrzszkolne
o
wypowiedzi czołowych polityków - wspomnienia szkolne,
o
politykę oświatową,
o
kulturę i oświatę.
Każdy ustrój polityczny państwa – wg A. Kamińskiego -
staje się jednym ze znaczących czynników w procesie socjalizacji, możliwości animowania
działań wychowawczych oraz w rozwijaniu się osobowości młodego człowieka.
Właściwości zewnętrznego środowiska życia ucznia,
rzutujące na jego absencję w szkole to:
o
poziom cywilizacyjny społeczeństwa,
o
terytorialna struktura życia,
o
dostępność do szkół,
o
struktura stratyfikacyjna społeczeństwa,
o
zakres cywilizacyjnego rozwoju i warunków ekonomicznych środowiska życia,
o
otwartość lub elitarność systemu edukacyjnego
Koło kulturowej reprodukcji
o
niski poziom życia obywateli, bieda i ubóstwo, złe odżywianie i zły stan zdrowia,
niepełne wyposażenie szkół oraz niskie zarobki,
o
to ‘drugie oblicze nędzy’, rodząc niesprawiedliwość większą od biedy fizycznej
czy społeczno-ekonomicznej, uniemożliwia wydobycie się z sytuacji kryzysowej.
W niewykształconym społeczeństwie
powstają strefy reprodukcji degradacji społecznej, gdzie analfabeci wykonują prace bez posiadania umiejętności pisania i czytania, będąc często pozbawionymi praw, dewiantami,
przedstawicielami grup uciskanych i wykorzystywanych.
WYPOWIEDZI POLITYKÓW
Minister edukacji: ANDRZEJ STELMACHOWSKI
12. 1991- 07.1992 rząd konserwatystów (ROP)
Jeśli ktoś nie chce, niech idzie na wagary. W deklaracjach każdy chce reformy, ale
reforma zawsze burzy dotychczasowy porządek i wprowadza element niepewności.
JERZY WIATR - 1996
Na oświacie to ja się nie znam.
Zbyteczni rzecznicy PRAW UCZNIA!
Co tam oświata… zdaniem b. ministra edukacji ROMANA GIERTYCHA
Jeżeli chodzi o ochronę życia, to od młodości o nią walczę. Byłem współzałożycielem Polskiej
Federacji Ruchów Obrony Życia i jako prezes Młodzieży Wszechpolskiej podpisywałem akt założycielski tej organizacji.
To jest sprawa, która mnie bardziej obchodzi niż wszystko inne, co robię.
Żaden minister nie zaszczyci swoją obecnością słabej szkoły
Cieszę się, że spotykam się z pedagogami, rodzicami, uczniami, dzięki którym Zespół Szkół
Ogólnokształcących im. Jana Kochanowskiego w Radomiu określany jest mianem szkoły olimpijczyków. - R. Legutko
Inauguracja roku szk. 2007/2008:
Szkoła ma 843 finalistów, w tym 232 laureatów i 20 uczestników olimpiad międzynarodowych.
VI LO zajęło ósme miejsce w ogólnokrajowym i pierwsze w wojewódzkim rankingu szkół ponadgimnazjalnych miesięcznika "Perspektywy" i "Rzeczpospolitej"
Jarosław Kaczyński – wywiad w Newsweek 30.04.2006
Na dobre zacząłem popalać dopiero w liceum i to też przy rozmaitych okazjach. Na przykład
ucieczki ze szkoły (…). W Liceum Lelewela: Odmawialiśmy pacierz, ale nie chodziliśmy w
starszych klasach na religię. Zawsze byliśmy wierzący, ale nie chciało nam się. Ja wróciłem
do praktykowania dopiero po studiach, w wieku 24 lat.
Lech Kaczyński – wywiad w Newsweek 30.04.2006
Jestem przeciw biciu ludzi, zakłócaniu spokoju, ale życie według ustalonego odgórnie rytmu –
to nie jest mój styl. Sam jestem raczej luzakiem. Cenię sobie momenty, kiedy mogę się
trochę poobijać. Paliłem wawele z takim zapałem, że zawieszono mnie w prawach ucznia. A
potem w dziesiątej klasie, kiedy przeniesiono mnie do Liceum Dywizjonu Wojsk Lotniczych,
(…) chodziłem palić z tzw. klopowym towarzystwem w szkolnej łazience.
Szkolne wspomnienia
Kazimierza Marcinkiewicza
Od ósmej klasy szkoły podstawowej do trzeciej klasy szkoły średniej, bardzo zaniedbałem
naukę. Wpadłem w złe towarzystwo. Zawsze zresztą byłem rozrabiaką w szkole.
Mam w sobie dużo wolności i dużo zawziętości, ciężko jest mi się podporządkować. Nauczyciele to wiedzieli. Ci najlepsi potrafili to uszanować i mnie okiełznać, natomiast z tymi gorszymi
bywało różnie. To było towarzystwo podwórkowo-dyskotekowe na granicy bijatyk, bandziorki,
cwaniactwa. Chodziłem na wagary, robiłem inne różne rzeczy, ale nie powiem co, bo
nie ma się czym chwalić. Nie lubię tego okresu mojego życia. Wiem, że przesadzałem, ale z
drugiej strony to też było takie doświadczenie, które musiałem przejść, żeby życie poznać, to
życie podwórkowe.
Kanalizacja oporu przez władze oświatowe:
Dzień „Wagarowicza”
Kuratorium Warszawskie objęło patronatem „Dzień Wagarowicza” i zorganizowało koncert na
warszawskiej Agrykoli.
„Kultura” kłamstwa edukacyjnego
o
poradniki, instruujące metodycznie i na konkretnych przykładach, jak przeżyć
szkołę,
o
jak oszukiwać nauczycieli,
o
jak nie zwariować w szkole,
o
jak skutecznie manipulować innymi.
Marek Jarosiński
Jak oszukiwać nauczycieli
Pamiętaj! Nie ucz się wiedzy szkolnej – ucz się umiejętnie oszukiwać nauczycieli!
Ten poradnik niech będzie Twoim przewodnikiem.
mgr nieuctwa
Poradnik fikcji i pozorowania kompetencji
Janusz Gęsicki wieloletni pracownik MEN:
Uczenie się jest najczęściej bardzo nudnym i uciążliwym zajęciem. Nie zawsze musisz zadawać sobie tę katorgę. Czasami zamiast się uczyć, możesz robić ściągawki!
Dla kogo jest szkoła?
*współczesna szkoła odwraca się od ucznia „drugiej kategorii”,
*współczesna szkoła mówi, że jest dobrą szkołą (znaczy „czystą” od niedostosowanych społecznie).
Społeczeństwo merytokratyczne
o
Rządy osób najlepszych
ANGIELSKI „MERIT SYSTEM” – system mianowania i awansowania zgodny z
„systemem zasług” i dokonywany w drodze konkursów.
o
Drabina społeczna.
Selektywna polaryzacja przestrzeni
o
Dobre szkoły przyciągają dobrych klientów (zmiana zameldowania).
o
Nie przestrzeń produkcyjna, ale przestrzeń społeczna decyduje o jakości
życia, edukacji (szkoła międzynarodowa to przypływ kapitału inwestycyjnego).
o
Klasa kreatywna wędruje za lepszymi warunkami rezydencjalnymi.
o
Pułapka „lokalności” – skazanie na szkołę taką, jaka jest w miejscu zamieszkania.
Mechanizm podgrzewania ambicji
O przyjęciu do wybranej szkoły decyduje największa suma punktów uzyskanych przez kandydata w postępowaniu rekrutacyjnym
WYKLUCZENIE WEWNĄTRZSZKOLNE
o
przemoc strukturalna szkoły,
o
przemoc symboliczna szkoły,
o
przemoc fizyczna szkoły
Wagary obnażają intencje edukatorów
o
W szkole dzieje się zupełnie coś innego, niż nam się wydaje.
o
Uczeń, idąc do szkoły typowej wchodzi w świat, który mu kolonizuje poczucie życia, wchodzi w świat dziwny, sztuczny, absurdalny, nudny, jałowy, bez wartości.
Czeka, aż niezbędne godziny skończą się w szkole, bo ani nie ma z kim porozmawiać – nauczyciel nie rozmawia, ani nie ma o czym – bo nauczyciel do rozmowy nie jest dla niego ciekawy.
o
Nauczyciel niszczy więc możliwość ciekawej dla ucznia interakcji.
Ogólnopolski Konkurs "Szkoła bez korepetycji"
na najlepszy program efektywności pracy szkoły prowadzący do ograniczenia
udziału uczniów w korepetycjach
•
o
Liczba szkół zgłoszonych do KONKURSU - 349
o
Liczba szkół, które nadesłały programy do 30 marca 2005 - 144
A ogółem w kraju jest ponad 17 tys, szkół podstawowych!
INTERNETOWE OPINIE O SZKOLE
o
Nauczyciel to wielki skarb, więc trzeba go zakopać!!!
o
Nauczyciele są jak nietoperze, nie dowidzą, nie dosłyszą, a wszystkiego się
czepiają.
o
Nauka to przyjemność, a ja nie mam czasu na przyjemności.
o
Wykształcenie to nie piwo, nie musi być pełne.
Biurokratyzacja aktywności edukacyjnej
Celebrowanie samych czynności sprawozdawczych, wypełnianie nimi czasu, w wyniku czego
jest go mniej na działalność rzeczywistą, efektywną.
Gra fałszywymi kartami
Hospitacja – wizytacja w szkole
o
lepiej, by niektórzy uczniowie nie uczestniczyli w lekcji;
o
wyuczenie ról – lekcja jak sztuka teatralna;
o
fałszowanie statystyk szkolnych, by lepiej wypaść w rywalizacji;
o
niedostrzeganie problemu.
Badania nad tożsamością nauczycieli (Henryka Kwiatkowska)
uczniowie przypisują nauczycielom w 42,1% - cechy negatywne:
I - arogancja – 28,8%
II – niesprawiedliwość w postępowaniu z uczniami – 18,5%
III – poczucie mniejszości (kompleks intelektualny) – 10%
Niskie kwalifikacje – 9%
Intelektualna przeciętność – 9%
Przykład idzie z góry…
Znam dyrektorkę szkoły w prawie milionowym mieście, która przy mnie w towarzystwie powiedziała, że do swoich rozrabiających uczniów zwracała się pieszczotliwie "ty ch.., k... jak ci
przyj..", bo inaczej nie rozumieją co się do nich mówi.
Wypalony nauczyciel w III RP?
o
84% polskich nauczycieli jest niezadowolonych czy wręcz rozczarowanych z
tego zawodu.
o
70% nauczycieli upatruje przyczyn nieudanego życia w wykonywaniu tego
właśnie zawodu.
•
Typologia nauczycieli wg Stanisławy Tucholskiej (2003) – tylko 32% nauczycieli cechuje
zdrowie psychiczne z kompetencjami radzenia sobie z sytuacjami problemowymi.
Nauczyciel sprawcą oporu
o
Nauczyciel mówi: ty jesteś drań, natomiast uczeń przyznaje: tak jestem draniem, bo jestem przez to bardziej wyrazisty od moich kolegów.
o
Relacje między nauczycielami a uczniami mogą generować efekt zupełnie odwrotny do intencji - z winy nauczyciela. (np. słaby nauczyciel toleruje nieobecność ucznia zdolnego w szkole, by ten nie przeszkadzał i go nie
kompromitował ).
Wagary jako znak protestu
Stanowi zamierzony protest przeciwko jakiejś normie prawnej lub niesprawiedliwej polityce
społecznej albo niezgodnej z elementarnymi zasadami moralnymi – np. uczniowie nie idą do
szkoły na znak protestu przeciwko odwołaniu dyrektora.
Wagary jako akt moralnego nieposłuszeństwa
o
protest ma charakter publiczny, jawny,
o
czyn popełnia się celowo,
o
zmierzając do udoskonalenia porządku prawnego, a nie jego obalenia,
o
czyn nie jest aktem przemocy fizycznej,
o
sprawca jest gotów ponieść karę za swój czyn.
Kultura bólu w szkole
o
nauczyciel chcąc pacyfikować niewygodnych dla siebie uczniów próbuje ich napiętnować, krytykować, karać, czyli zadawać im jakąś formę dolegliwą;
o
kultura bólu polega na tym, że uczniowie potrafią odwrócić znaczenie bólu zadawanego im przez nauczyciela.
CZYNNIKI PODMIOTOWE - AUTOWYKLUCZENIE
Bunt przeciwko szkole czy sobie?
o
młodzież - buntując się przeciw szkole, jako instytucji obcej ich kulturze, przeciwko narzucanym jej rolom społecznym, postrzeganym przez tę młodzież jako
rodzaj zniewolenia - porzucając szkołę, sama pozbawia się jedynej szansy
emancypacji, wyzwolenia się poprzez edukację ze społecznego statusu przypisanego jej przez klasę pochodzenia;
o
bunt potwierdza schemat reprodukcji: dzieci robotników dostają pracę robotników, gdyż nie mają wykształcenia.
OPÓR BIERNY (wewnętrzny)
Małe zaangażowanie w działania oporne, przyjęcie postawy biernej, obojętnej, izolowanie się
czy wycofywanie się z interakcji z wychowawcą, przyjmowanie postaw ucieczkowych i
unikowych. Należą do tego typu oporu także symboliczne zachowania antywychowawcze
czy antyszkolne.
Opór szkolny stawiają uczniowie, którzy
o
nie widzą potrzeby uczęszczania do szkoły,
o
mają poczucie nadużycia, przymusu,
o
nie są w pozytywnych relacjach z nauczycielami, są nastawieni wrogo,
o
są bezradni, nie wiedzą jak postępować,
o
współpracując z nauczycielem tracą twarz (chcą podtrzymać własny honor),
o
sprawdzają swoje poczucie siły, mocy.
Kłamstwo edukacyjne
polega na odrzuceniu przez osobę odpowiedzialności za swoje wykształcenie, kulturę, życie w
horyzoncie aksjologicznym; w aspekcie hierarchii wartości uderza ono wprost w godność
osoby.
Szkoła „kulturą ciszy”
o
Szkoła jest stronnicza przeciw cierpieniom, krzywdzie i niesprawiedliwości,
jakich doświadczają w niej uczniowie.
o
Uczniowie o niskim kodzie językowym uczą się milczenia, tworząc strefy „kultury
ciszy” w związku z niezdolnością do mówienia własnym głosem, do artykulacji
własnej wizji.
Zakłamanie edukacyjne
o
postać indywidualna - samooszukiwanie siebie przez uczniów celem uzyskania jak najkorzystniejszych dla siebie wartości;
o
społeczna - obejmuje całą społeczność szkolną, klasę czy instytucję oświatową.
Fenomen samozakłamania autodeformacji
uczeń wycisza własne sumienie jako
instancję kontrolną, poszukując usprawiedliwienia dla
własnego postępowania wbrew obowiązującym normom moralnym,
uśrednia swą odpowiedzialność
moralną - „inni też tak postępują; przecież wagarują
wszyscy, a więc moja sytuacja nie jest wyjątkowa”,
kwestionowanie norm
- „nie ma w tym nic złego”.
Solidarność społeczna
o
Uczniowie, którzy wagarują, chcąc uzyskać aprobatę społeczną dla swoich czynów - eksponują walor solidarnościowy wobec tych, którzy tak czynią.
o
Pozycja w klasie szkolnej zależy często od postaw nie tylko tolerancji, ale i lojalnego wspomagania tych, którzy wagarują.
Sposoby ograniczania wagarowania w Polsce
o
W szkołach zatrudnia się ochroniarzy i instaluje kamery;
o
Alkotester, test ciążowy
•
Dzienniczek elektroniczny
•
Powiadamianie rodziców sms-em
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Obrony Praw Ucznia "Veto".
Pabianice (2005)
Bartek Gryndzia upomniał się o prawo pełnoletniego ucznia do samodzielnego usprawiedliwiania swoich nieobecności.
WSZYSTKIE SPRAWDZIANY NA 5
„SUPER OKAZJA! KUP DŁUGOPIS POTRZEBNY CI W SZKOLE - WYKONANY PRZEZE MNIE! JEDYNY, PROFESJONALNY NA ALLEGRO !!!”
„ŻADEN NAUCZYCIEL SIĘ NIE SKAPNIE, ŻE COŚ JEST W TYM DŁUGOPISIE, CHYBA, ŻE SAM KUPI
GO ODE MNIE I SIE DOWIE JAK TO DZIAŁA :)”
W Anglii – działania na rzecz zmniejszenia wagarowania
o
lepsze dokumentowanie zjawiska,
o
zwiększenie zainteresowania uczniami i ich problemami,
o
udzielanie pomocy wagarowiczom,
o
doskonalenie programów i wymagań w procesie kształcenia,
o
współpraca szkół z organizacjami pozaszkolnymi.
Collins – rozwiązania pomocowe
o
analizowanie wraz z rodzicami wagarowiczów przyczyn,
o
metody motywujące do uczenia się,
o
diagnozowanie, klasyfikowanie i ewidencjonowanie absencji,
o
informowanie rodziców o nieusprawiedliwionych nieobecnościach,
o
wsparcie władz dla szkół z dużą absencją,
o
współpraca z organizacjami pozaszkolnymi.
PROGRAM INTERWENCYJNY DLA UCZNIÓW - ostrzeżenie
Jeśli opuszczę na jeden dzień szkołę, to może się zdarzyć, że:
o
Będę miał zaległości w uczeniu się.
o
Osiągnę gorsze wyniki na egzaminach końcowych.
o
Będzie mi trudniej nawiązać przyjaźń i ją utrzymać.
o
Mogę stać się ofiarą szykan.
o
Nie będę mógł uczestniczyć w niektórych akcjach szkolnych.
o
Mogę mieć problemy z policją.
o
Nie otrzymam w przyszłości pracy, którą chciałbym wykonywać lub nie będę
mógł studiować.
o
Nie będę mógł wykorzystać swoich umiejętności.
Inne rozwiązania:
o
nagrody lub premie dla wagarowiczów, którzy spróbują sami mieć 100% obecność w określonym okresie czasu (bilet do kina, przybory piśmienne, bilet na
mecz czy na basen itp.),
o
sponsorowanie przez lokalny klub sportowy wejściówek na stadion dla takich
uczniów,
o
współzawodnictwo w obniżaniu nieobecności między klasami w ciągu tygodnia.
W Polsce program „Likaon” przeciw bezradności młodzieży
to działania na rzecz ochrony dzieci z rodzin marginalizowanych społecznie przed nędzą i
demoralizacją. Dawniej wykluczenie dotyczyło dzieci opuszczonych, żebrzących, sierot wojennych. Dzisiaj obejmuje dzieci, które nie znajdują oparcia w rodzinie, w szkole, w placówkach
opiekuńczych, poszukujące przyjaźni, miłości, poczucia bezpieczeństwa i przynależności
właśnie na ulicy.
Potrzebna jest nam pedagogika pozytywna !
o
Koncentracja na pozytywnych aspektach wychowania człowieka.
o
Fascynacja dobrem zamiast fascynacji złem.
o
Wzmacnianie motywacji (siły woli) – formowanie ludzi silnej nadziei.
o
Budowanie optymistycznej teorii na temat własnej osoby, wytworzenie wysokiego poczucia własnej wartości.
Wychowanie w miłości

Danie oparcia dziecku (punkty odniesienia przez porównanie z życiem
osób związanych z dzieckiem i przez które jest ono w pewien sposób
prowadzone).

Stworzenie emocjonalnego bezpieczeństwa; bezwarunkowe zaakceptowanie dziecka ze wszystkimi jego wadami i zaletami.
o
Zagwarantowanie spokoju (możliwość stałej, wewnętrznej koncentracji, aktywność także w momentach ciszy).
o
Respektowanie dziecięcego świata; nienarzucanie dziecku własnego obrazu
świata, przysłuchiwanie się innym.
o
Rozmawianie z uczniem o bardzo bolesnych i osobistych problemach w domu.
o
Dostosowanie wystroju pomieszczeń do aktywności edukacyjnej dziecka (porządek i urządzenie pomieszczenia przeciwko "optycznemu" hałasowi i dekoracyjnemu kiczowi).
o
Pielęgnowanie wspólnoty (troska o wzajemną komunikację, wzajemne zrozumienie, czułą akceptację i zaufanie).
Metody wychowania w miłości
o
poszukiwanie dziecku bliskich osób lub osób, które mogłyby stać się dla dziecka
bliskimi,
o
utrwalanie więzi emocjonalnej między dzieckiem a bliskimi mu osobami,
o
wykorzystywanie związków uczuciowych dziecka do osiągania celów wychowawczych.
Cechy szkoły przyjaznej
o
wzbogacenie zadań odtwórczych - zadaniami wymagającymi twórczych, innowacyjnych postaw i zachowań,
•
uznanie w praktyce zasady jedności kształcenia i wychowania, ale nie przez sztuczne łączenie treści poznawczych z moralno - społecznymi czy politycznymi, ale przez traktowanie
rozwoju osobowości jako integralnego procesu,
o
zwiększenie zakresu samorządności uczniów we wszystkich sytuacjach szkolnych i pozwolenie im na praktyczne uczenie się i podejmowanie decyzji,
o
zaczynanie od wewnątrzszkolnych dyskusji i samokształcenia nauczycieli oraz
osiąganie consensusu kadry wychowującej,
o
stopniowe (lecz konsekwentne) zmienianie stylu kierowania wychowawczego w
szkole z paternalistycznego na partnerski.
Wszyscy mówili, że to niemożliwe, że się nie da wyeliminować wagarowania ze
szkoły.
Ale przyszedł do szkoły taki, który nie wiedział o tym, że to niemożliwe.
I tego dokonał.
Dziękuję za uwagę!