Sprawozdanie w wersji PDF

Sprawozdanie z przebiegu sympozjum naukowego
„Profilaktyka zdrowia prokreacyjnego - Wokół porodu XXI wieku”
W dniu 14 października 2012 r. w auli Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego odbyło
się sympozjum pt. „Profilaktyka zdrowia prokreacyjnego. Wokół porodu XXI wieku”.
Była to druga z tego cyklu konferencja naukowa zorganizowana wspólnie przez wszystkie
działające w Polsce organizacje promujące zdrowie prokreacyjne i metody rozpoznawania
płodności, tj. Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny
(PSNNPR), Liga Małżeństwo Małżeństwu (LMM), Towarzystwo Odpowiedzialnego
Rodzicielstwa (TOR), Instytut Naturalnego Planowania Rodziny wg metody prof. J. Rötzera
(INER), Stowarzyszenie „Miłość i Odpowiedzialność” (MiO), Fundacja MaterCare Polska,
Fertility Care Center of Poland. Współorganizatorami byli Zakład Dydaktyki Ginekologiczno
– Położniczej Wydziału Nauk o Zdrowiu WUM oraz Fakultet: Metody Rozpoznawania
Płodności. Większość spośród wymienionych organizacji działa od ponad 20-lat na terenie
Polski i za granicą, starając się upowszechniać wiedzę dotyczącą profilaktyki zdrowia
prokreacyjnego.
Patronat honorowy objęli:
Prof. dr hab. n med. Mirosław Wielgoś – Dziekan I Wydziału Lekarskiego WUM, Szpital
specjalistyczny Św. Zofii w Warszawie, Szpital Ginekologiczno-Położniczy im. Św. Rodziny
w Warszawie, Polskie Towarzystwo Położnych, Polskie Towarzystwo Medycyny Perinatalnej
Oddział Warszawa, Centrum Nauki o Laktacji, Fundacja Mleko Mamy, Stowarzyszenie
Niezależna Inicjatywa Rodziców i Położnych „Dobrze Urodzeni”, Polskie Stowarzyszenie
Obrońców Życia Człowieka.
Uroczystego powitania oraz zaprezentowania idei sympozjum dokonali lek. Ewa
Ślizień – Kuczapska – prezes PSNNPR oraz prof. Michał Troszyński, specjalista ginekolog –
położnik, kierownik Zakładu Analiz Zdrowia Kobiet w Instytucie Matki i Dziecka. Do
zagadnień tematycznych konferencji odniósł się również sekretarz Naczelnej Izby Lekarskiej
w Warszawie – lek. Krzysztof Makuch.
Sesja I „Wokół zdrowia i płodności rodziców” objęła zagadnienia dotyczące
możliwości edukacji w zakresie troski o płodność młodych pracowników służby zdrowia oraz
potencjalnych rodziców. Zainicjował ją wykład „Płodność i życie” prof. dr. hab. n. med.
1
Mariana Gabrysia z Akademii Medycznej we Wrocławiu. Podkreślono konieczność
odbudowy humanistycznego, duchowego i transcendentnego wymiaru medycyny w
odniesieniu do osoby ludzkiej i jej godności. Pośród licznych profilaktycznych i
diagnostycznych działań lekarza, szczególnie ginekologa, ważne miejsce winno zajmować
korzystanie z nowoczesnych metod rozpoznawania płodności oraz ich stosowanie dla zdrowia
kobiety i rodziny. Szczególnie zaakcentowano potrzebę troski o zdrową szyjkę macicy.
Profesor Gabryś wspomniał również o zjawisku marginalizacji wiedzy na temat fizjologii
prokreacji w trakcie edukacji pracowników służby zdrowia. W zakończeniu swego
wystąpienia Prof. Gabryś jako członek Rady Naukowej Fundacji Życie i Płodność przedstawił
decyzję o zawieszeniu wydawania na dotychczasowych warunkach kwartalnika „Życie i
Płodność”, jednocześnie podkreślając jego rolę w promocji płodności i nadzieję na jego
kontynuację w nowej formie.
Lek. Natalia Suszczewicz - członek Zarządu PSNNPR, pracownik Szpitala im. św.
Rodziny w Warszawie, konsultant medyczny NaProTECHNOLOGY, Instruktor Creighton
Model - nakreśliła temat o znaczeniu wiedzy o płodności ludzkiej w praktyce młodego
lekarza, położnej, pielęgniarki w kontekście fakultetu z Metod Rozpoznawania
Płodności w Polsce. Zaprezentowała działania inicjatorów fakultetu w Warszawie i działania
podjęte w kierunku rozpoczęcia warsztatów i fakultetów MRP na poszczególnych uczelniach
medycznych w innych miastach kraju. Przedstawione dane z ewaluacji fakultetu
organizowanego na WUM przeprowadzane wśród uczestników świadczą wysokiej ocenie
poziomu merytorycznego oraz przydatności tej wiedzy w praktyce lekarskiej.
Lek. Elżbieta Gołąb oraz inż. Jakub El Mahdi z Instytutu Naturalnego
Planowania Rodziny wg. metody Prof. J. Rötzera przedstawili współczesne narzędzia
komunikacji on-line w zakresie konsultacji lekarz – pacjentami odnośnie zdrowia
prokreacyjnego. INER zaproponował użytkownikom metody nowoczesne rozwiązania
dotyczące nauki i konsultacji z lekarzem oraz instruktorem. Nowe technologie – e-Karta oraz
e-Kurs – tworzą system, który daje możliwości wczesnej diagnostyki zaburzeń oraz ich
profilaktyki. Podkreślono rangę współpracy i tworzenia zaufania między osobami
zainteresowanymi MRP a personelem medycznym, w celu profesjonalnej pomocy i troski o
ekologiczną prokreację.
Lek. Piotr Klimas – Dyrektor Fertility Care Center of Poland, rezydent z ginekologii
i położnictwa w Szpitalu im. św. Rodziny, konsultant medyczny NaProTECHNOLOGY –
zaprezentował cele i działalność FCCP oraz Fundacji Instytut Rozwoju Ginekologii i
2
Położnictwa. Dokonał przypomnienia działań inicjujących NaProTECHNOLOGY w Polsce.
Nakreślił istotę FCCP, która ogniskuje działania aktywnych, afiliowanych instruktorów
Creighton Model. Podejmowane działania FCCP, która jest częścią Fundacji Instytut
Rozwoju Ginekologii i Położnictwa, obejmować mają organizację inicjatyw dydaktycznych
(konferencje, szkolenia) oraz naukowych (badania i projekty naukowe) w ramach realizacji
przedstawionych zamierzeń.
Pani mgr Barbara Wiater, prezes Stowarzyszenia „Miłość i Odpowiedzialność”
przedstawiła szerokie spektrum podejmowanych działalności. Koncentrują się one na
nauczaniu jednej z metod NPR – metody polskiej wg lekarza ginekologa – położnika Teresy
Kramarek, edukacji narzeczonych i małżonków w świetle nauki Kościoła na temat ludzkiej
prokreacji. Stowarzyszenie stawia sobie za cel prowadzenie badań naukowych z zakresu
użytkowania metody polskiej oraz pracę wychowawczą z rodzicami i młodzieżą.
Prezes Ligi Małżeństwo Małżeństwu w Polsce – mgr Maciej Tabor dokonał
przedstawienia internetowej i wydawniczej działalności LMM.
obecnie już XX letniego dorobku
Dokonał przeglądu
Stowarzyszenia. Opisał priorytetowe działania, m.in.
edukację nauczycieli NPR, promocję karmienia piersią i metody LAM oraz znaczenie
katolickiej etyki seksualnej dla relacji małżeńskiej. Wymienił obszary, które służą realizacji
powyższych celów. Należą do nich: szeroka oferta wydawnicza z danymi naukowymi,
pomocami dydaktycznymi oraz interaktywne witryny internetowe .
II sesja „Rodzicielstwo w XXI wieku” była poświęcona zagadnieniom przygotowania
do dwurodzicielstwa oraz próbie odpowiedzi na pytanie o źródła lęków, obaw i negacji
rodzicielstwa współcześnie.
Wykład mgr inż. Doroty Świątkowskiej z Kliniki Położnictwa i Ginekologii
Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie na temat znaczenia diety przyszłych rodziców,
zawierał zalecenia będące obecnie standardem
żywienia kobiet i rodzin w wieku
prokreacyjnym. Zwrócono uwagę na szereg czynników cywilizacyjnych zakłócających
prawidłowy stan odżywienia kobiet i mężczyzn. Zaprezentowano czynniki zwiększajace
ryzyko zaburzeń pokarmowych oraz następstwa deficytów żywieniowych, błędów
dietetycznych oraz negatywnych postaw. Pokreślono, że żywienie jest fundamentem stanu
zdrowia dziś i jutro całej rodziny.
Mgr Tomasz Duda (pracownik Zakładu Dydaktyki Ginekologiczno – Położniczej
WUM) przybliżył uczestnikom konferencji uwarunkowania społeczne, kulturowe oraz
3
psychologiczne lęku przed rodzicielstwem oraz wydarzeniami z nim związanymi.
Zwrócił uwagę na głębokie przemiany cywilizacyjne, prowadzące do zapaści demograficznej
w Europie. Prześledzono zmiany relacji i stosunków międzyludzkich od klasycznych i
tradycyjnych modelów rodziny do współczesnych związków partnerskich. Podkreślono
negatywny wpływ polityki socjalnej państwa, promocji konsumpcjonizmu oraz
kryzysu
wartości rodziny na percepcję rodzicielstwa. Wskazano na kojarzenie go z obciążeniem,
balastem, trudem ciąży i porodu oraz wychowania potomstwa.
Lek. Ewa Maria Prokop – Prezes Zarządu Fundacji MaterCare Polska –
zaprezentowała działalność fundacji i jej inicjatywy wspierania rodzicielstwa w krajach
rozwijających się. Nakreśliła stan ochrony zdrowia matek i dzieci w krajach Trzeciego
Świata i katastrofalne statystki dotyczące umieralności okołoporodowej. Działania na rzecz
poprawy tej sytuacji podejmowane przez UN i WHO przynoszą bardzo znikome zmiany. W
celu zminimalizowania dramatycznych skutków takiego zaniedbania Fundacja MaterCare
International podjęła szereg działań podnoszących jakość opieki nad matkami i ich dziećmi.
W krajach potrzebujących stworzyła i realizuje model podstawowej opieki położniczej.
Ponadto zespół MaterCare stworzył Kartę Praw Matek, by chronić godność kobiet i dziecka.
Prof.
dr
hab.
Dorota
Kornas
–
Biela,
w
wykładzie „Polski
model
psychoprofilaktyki porodowej według prof. Włodzimierza Fijałkowskiego” opisała ponad
50-letni dorobek pracy pioniera polskich szkół rodzenia. Zwrócono uwagę na kluczowe
elementy polskiego modelu np.: uruchomienie i spotęgowanie naturalnych sił i uzdolnień
rodzącej kobiety, włączenie do przygotowań mężczyzny – ojca dziecka, podjęcia porodu jako
wyzwania i zadania dla obojga rodziców. Polska koncepcja szkół rodzenia wg. prof.
Fijałkowskiego ma w swej ofercie edukacyjnej kompleksową edukację kinezyadaptacyjną
(wyuczenie
oddychania
i
ekonomia
wysiłku
fizycznego)
i
psychoprofilaktyczną
(przeniesienie uwagi na dziecko). Model ten wpisuje się w program prokreacji ekologicznej,
której pomysłodawcą jest prof. W. Fijałkowski.
Ostatnim punktem II sesji była prezentacja multimedialna pt: „Projekt Dziecko”
mgr. Piotra Miśkiewicza, która przybliżyła partycypację ojca w wydarzeniu, jakim jest
oczekiwanie na poród i przyjęcie nowej roli.
Sesja III „Poród współczesny w świetle nauki i praktyki” traktowała
szeroko o
początkach akcji rodzenia po ludzku oraz jej następstwach w szpitalu, na sali porodowej czy
podczas porodu domowego. Zwrócono uwagę na liczne dobre i złe strony przemian w
położnictwie, z podkreśleniem nadmiernej medykalizacji porodów oraz niepokojącego
4
narastania odsetka cięć cesarskich, które przyczyniają się do ograniczenia dzietności
Polaków.
Wprowadzając w zagadnienia III sesji głos zabrała Prezes Zarządu Fundacji Rodzić po
Ludzku – mgr Anna Otffinowska, która zaprezentowała „kamienie milowe” w drodze o
ludzki wymiar porodu w Polsce. Jej wystąpienie zostało wzbogacone o wypowiedzi p. Ewy
Smuk – Stratenwerth i p. Ewy Niteckiej – osób zaangażowanych u początków akcji.
Następnie z referatem pt: „ Poród w Polsce w XXI wieku na podstawie
doświadczeń Szpitala św. Zofii” wystąpił jego dyrektor dr. n. med. Wojciech Puzyna.
Przedstawił pokrótce 100-letnią historię szpitala, jak również zarys obecnego stanu i
podejmowanych inicjatyw. Nowoczesny charakter szpitala w aspekcie zasobów sprzętu,
wyposażenia sal i przede wszystkim zaangażowania personelu, koresponduje z misją tej
placówki opartej na wartościach ogólnoludzkich. 15 października br. został otwarty w
Szpitalu pierwszy w Polsce Dom Narodzin.
Położna Magdalena Witkiewicz – pracownik Szpitala św. Zofii w Warszawie –
zaprezentowała ofertę szpitala wobec rodzących kobiet. Podkreśliła specyfikę tych działań
nastawioną na respektowanie oczekiwań rodzących oraz wysokie umiejętności i kwalifikacje
personelu medycznego. Współpraca z pacjentkami i edukacja zarówno rodziców, jak i
pracowników szpitala są filarami działań w kierunku optymalizacji przebiegu wydarzenia
jakim jest poród.
Dziekan ds. Położnictwa Wydziału Nauk o Zdrowiu – dr hab. n. med. Ewa
Dmoch – Gajzlerska – nakreśliła sytuację porodu w XXI wieku w świetle etyki
milczenia. Zaznaczyła trudność, jaka wiąże się z postępem medycyny i równoczesnym
zagrożeniem przekraczania granic moralnych i etycznych. Etyka medyczna zakłada
konieczności świadomej zgody pacjenta, jego autonomii w podejmowaniu decyzji. Obecny w
działaniach medycznych paternalizm, koncentrujący się na dobru osoby bez respektowania jej
wolności, dotyczy również postaw ignorujących prawo pacjenta do informacji o stanie
zdrowia. Zjawisko to dotyka kobiet rodzących, a działania podejmowane bez ich zgody
wyjaśnia się domniemaniem o ich niezdolności psychologicznej do podjęcia właściwej
decyzji.
Prof. dr hab. n. med. Bogdan Chazan – Dyrektor Szpitala im. św. Rodziny w
Warszawie – w swoim referacie omówił zagadnienia dotyczące etyki wyboru drogi
porodu. Akcentował wyjątkowość tego wyboru oraz nie zawsze jednoznaczną ocenę korzyści
5
i ryzyka. Zaznaczył, iż na decyzję wpływa szereg zmiennych, nierzadko związanych z
systemem wartości lekarza i rodziców. Konieczne jest precyzyjne i kompleksowe
naświetlenie przez lekarza poszczególnych opcji działania, w celu wyboru korzystnej formy
porodu przez rodzącą. Wskazał na niezasadność krytyki porodów domowych i równoczesnej
aprobaty cięć cesarskich w kontekście troski o stan matki i dziecka oraz przyszłą płodność
rodziców.
Pani mgr Bożena Kierył – terapeuta neurorozwoju i rozwoju emocjonalnego – w swym
wystąpieniu „Poród i co dalej? Neurofizjologiczne podstawy rozwoju dziecka w okresie
okołoporodowym” przedstawiła
szereg czynników dotyczących porodu i sytuacji
okołoporodowej, które określają późniejszy rozwój emocjonalny, społeczny, w tym stan
zdrowia psychicznego i fizycznego noworodka. Poród naturalny generuje niezwykle
intensywne dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego. Konfrontacja z rzeczywistością
porodu jest warunkiem wyodrębnienia się właściwych mechanizmów radzenia sobie ze
stresem, uruchamia się wówczas naturalna zdolność obronna i mobilizacja do działania.
Zaburzenie tego porządku poprzez jakąkolwiek ingerencję niesie za sobą ryzyko zaburzeń o
podłożu neurorozwojowym. Droga przez kanał rodny zgodnie z etapami tworzy w mózgu
człowieka wzorzec wewnątrzustrojowej organizacji niezbędnej dla psychofizycznej harmonii.
Referat pana prof. dr. hab. n. med. Jacka Rudnickiego z Pomorskiej Akademii
Medycznej, kierownika Kliniki Patologii Noworodka PAM,
koncentrował się na
własnych doświadczeniu neonatologa w opiece nad noworodkami z przedwczesnych
porodów. Pan Profesor zaprezentował działania medyczne w stosunku do dzieci z niską masą
urodzeniową, z
porodów przedwczesnych i pozostających „rezydentami” kliniki w
Szczecinie przez około trzy miesiące.
O doświadczeniu z 48 lat pracy położnej opowiedziała mgr Irena Chołuj – członek
Niezależnej Inicjatywy Rodziców i Położnych „Dobrze Urodzeni” przekrojowo opisując
postawy personelu medycznego i rodzących wobec porodu. Podkreśliła potrzebę pochylenia
się nad tajemnicą wydarzenia, jakim jest poród fizjologiczny z jego intymnością i przeżyciami
rodzącej oraz jej męża i ojca dziecka. Z ubolewaniem podkreśliła pomijanie „sacrum” porodu
w realiach szpitalnych na rzecz medykalizacji. Wskazała na konieczność edukacji położnych
w kierunku etycznych standardów, w zgodzie z fizjologią i holistyczną opieką nad matką,
dzieckiem i całą rodziną. Wspomniała również o Niezależnej Inicjatywie Rodziców i
Położnych „Dobrze Urodzeni”, skupiającej rodziców i położne prowadzące porody domowe.
6
Ostatnia sesja IV zatytułowana „Połóg – co warto wiedzieć?” objęła 2 wykłady lekarzy
specjalistów, koncentrujących się na ważnych aspektach karmienia piersią.
Pierwszy z nich wygłosiła lekarz specjalista ginekolog-położnik Ewa ŚlizieńKuczapska – prezes PSNNPR, NFP medical consultant, na co dzień pracująca w
Szpitalu św. Zofii w Warszawie. W wykładzie „Powrót płodności po porodzie –
podstawy naukowe, elementy seksualności małżeńskiej w połogu” nakreśliła czynniki
warunkujące tempo powrotu płodności. Jako kluczowy wymieniła sposób karmienia dziecka
po porodzie, podkreślając potrzebę ciągłej promocji wyłącznego karmienia piersią w
pierwszym półroczu życia dziecka, jako standardu zachowania zdrowia rodziny.
Zaprezentowano metodę LAM (Lactation Amennorhea Method) oraz zasady obserwacji wg
metody angielskiej w okresie poporodowym i cyklach po porodzie. Wyjaśniono
neuroendokrynne mechanizmy opóźniania jajeczkowania, podkreślając ciągłą konieczność
badań naukowych w tym zakresie. Podjęto próbę przedstawienia pewnych odmienności w
relacjach intymnych małżonków po porodzie. Zwrócono uwagę na szereg nowych, czasem
niesprzyjających zjawisk utrudniających scalenie więzi między małżonkami, akcentując
potrzebę ciągłego dialogu i otwartości obojga na tematykę seksualności po porodzie.
Dr. n. med. Magdalena Nehring – Gugulska rozwinęła wcześniejsze zagadnienie
w temacie „Karmienie piersią – ważny czynnik zdrowia rodziny. Żywienie podczas
laktacji”. Rekomendacje światowych organizacji, które przedstawiła były wyrazem uwagi i
troski na rzecz zdrowia i właściwego żywienia dzieci w pierwszych 6 miesiącach życia.
Zaakcentowała wartość karmienia piersią, określając mleko matki jako fenomen biologiczny,
chroniący matkę i dziecko przed wieloma chorobami, zarówno w wieku niemowlęcym, jak i
latach późniejszych. Pani Doktor wymieniła szereg walorów społecznych, emocjonalnych i
psychicznych wynikających z karmienia piersią. Opierała swoje tezy na doniesieniach z
badań nad stanem zdrowia dzieci nie karmionych mlekiem matki. W ramach swej prezentacji
zaproponowała zasady odżywiania i postępowania służące zdrowiu matki i dziecka w czasie
laktacji. Był to ostatni wykład, zamykający konferencję.
Ocena sympozjum przez uczestników - posumowanie.
Uczestnicy sympozjum mieli możliwość wyrazić swoją opinię w ankietach
ewaluacyjnych. W sympozjum wzięło udział 305 osób. Zebrano 94 ankiety, w tym 87
wypełnionych przez kobiety. Wśród ankietowanych przeważali ludzie młodzi – 84% to osoby
między 20 a 30 rokiem życia. Większość ankietowanych to osoby ze środowisk medycznych:
studenci kierunków medycznych (52%), położne (24%), lekarze (6%) i pielęgniarki (6%).
7
Główne źródła informacji o konferencji to znajomi (36%), Internet (36%, podawano
najczęściej portal facebook.com i strony serwisu WUM) oraz plakaty ogłoszeniowe (18%).
Poziom organizacji i wybór tematu sympozjum zostały ocenione odpowiednio na 4,46
oraz 4,67 w skali 2-6. W tym roku oceny prelegentów były bardzo zróżnicowane. Najlepiej
oceniono wykłady Pana Prof. Jacka Rudnickiego, Pana Mgr Piotra Miśkiewicza i Pani Mgr
Magdaleny Witkiewicz.
Wszystkim bardzo dziękujemy za wypełnienie ankiet. Będą one pomocne w
organizowaniu kolejnych konferencji.
Pragniemy wyrazić wdzięczność władzom Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
oraz zaproszonym autorytetom naukowym, że zechcieli po przez swoją obecność wyrazić
poparcie dla naszej konferencji. Szczególnie mocno pragniemy podziękować wykładowcom,
którzy wzbogacili konferencję poprzez swoje wystąpienia. Mamy nadzieję, że następne
sympozjum z cyklu „Profilaktyka zdrowia prokreacyjnego” w październiku 2013 roku,
dotyczące problemu niepłodności małżeńskiej, będzie cieszyć się równie wysokim
zainteresowaniem.
8