Systemy informatyczne wspierające organizacje z sektora

Tomasz Szymański*
Systemy informatyczne wspierające organizacje
z sektora budownictwo
Wstęp
Korzystanie z rozwiązań informatycznych w budownictwie w Polsce rozpoczęło się po roku 1990 i było ściśle związane z dostępnością:
sprzętu, oprogramowania i łączności z wykorzystaniem sieci telefonicznej. Olbrzymie przyśpieszenie, nastąpiło z chwilą wprowadzenia pierwszych programów kosztorysowych, funkcjonujących na kilku komputerach połączonych poprzez sieci komputerowe. Innym równie ważnym
czynnikiem, było wymuszenie informatyzacji w związku z obowiązkami informacyjnymi, nakładanymi na spółki giełdowe, przez GPW
w Warszawie. W ówczesnym czasie raporty były składane z wykorzystaniem dedykowanego komputera, wyposażonego w systemem informatyczny giełdy (system Emitent), poprzez połączoną na stałe linię
dzierżawioną, ze zryczałtowanym kosztem miesięcznym. Równocześnie
coraz popularniejsze stało się korzystanie z Internetu z wykorzystaniem
modemu analogowego oraz poczty e-mail, celem pozyskania i wymiany
informacji. To z kolei przyśpieszało efekt synergii, wynikający z połączenia komputerów, urządzeń, baz danych, pierwszych systemów księgowych i kosztorysowych. Wdrażanie rozwiązań wynikało wówczas
z chęci posiadania rozwiązania, związanego z komputerami, a nie z konieczności konkurowania z innymi podmiotami na rynku. W latach 90tych na rynku funkcjonowały duże podmioty gospodarcze, uzyskujące
zamówienia z sektora państwowego, a firmy państwowe przekształcały
się w spółki akcyjne. System informacyjny w tych przedsiębiorstwach,
obejmował w założeniu, wszystkich członków organizacji, natomiast
występowały ograniczenia związane z kompetencjami i zakresem dostępu do informacji. Problematyka związana z ochroną informacji oraz
z jej dostępnością dla określonych adresatów, powodowała iż, należało
wykształcić środki techniczne, które w założeniu wyłączałyby konieczność nadzoru bezpośredniego nad informacją, a także pozwalałyby na
jej ochronę i składowanie. Przyjęto, iż techniczne aspekty systemu in-
Mgr inż., Wydział Zarządzania, Uniwersytet Gdański, [email protected], ul. Armii
Krajowej 101, 81-824 Sopot
*
544
Tomasz Szymański
formacyjnego mają wspólną nazwę – system informatyczny. Ewolucja
systemów informatycznych następuje do dziś. Podział trójwarstwowy
dostępności danych (źródło danych – warstwa pośrednia – odbiorca
docelowy) nie zmienił się, natomiast dołączyły do niego nowe elementy
składowe, którymi są współczesne urządzenia prezentacyjne (telefony,
smartphony, tablety). Kolejnymi elementami są warstwy, które stanowią
wyższą warstwę logiczną, jak systemy dostarczania treści (geopozycjonowanie), a także tworzenie personalizowanej informacji kierowanej do
określonego adresata, jakim jest pracownik danej organizacji. W przypadku przedsiębiorstw budowlanych, podane informacje mają znaczenie np. dla optymalizacji procesów logistycznych.
Na polskim rynku, sektor budownictwa jest jedną z ważnych dziedzin gospodarki. Według statystyk GUS wytwarza blisko 5-7% PKB. Jest
także podatny na okresowe zmiany, wynikające z warunków klimatycznych, jak również niezwiązaną z temperaturami, cykliczność koniunktury. Według danych GUS koszt uzyskania przychodu wynosi
85%, natomiast średnia rentowność to 4%. Poziom informatyzacji przedsiębiorstw z sektora budowniczego w Polsce, można ocenić jako etap
wczesnego rozwoju, skierowanego na integrację systemów i danych,
celem osiągania wymiernych (czasowych lub finansowych) korzyści
biznesowych. W porównaniu z gospodarkami rozwiniętymi np. Norwegia, Szwecja, sytuacja na rynku jest zdecydowanie odmienna od sytuacji w Polsce. Na tamtejszym rynku funkcjonują duże podmioty, które
współpracują z dużymi dostawcami materiałów budowlanych. Stała
współpraca, owocuje niższymi cenami materiałów, dostawami zgodnie
z określonymi harmonogramami, wyższym poziomem obsługi klienta,
a także z punktu widzenia rozwiązań informatycznych, również wytworzeniem interfejsów i standardu wymiany danych, pomiędzy firmą
wykonawczą, a firmą dostawczą czy nawet bezpośrednio sprzedawcą
materiałów. Dla kierowników projektów1 możliwe do osiągnięcia oszczędności, w wymiarze finansowym w wyniku korzystania z wyżej
wymienionych systemów, sięgają do 3% wartości projektu. Należy
uwzględnić fakt, iż dla projektów na tamtejszym rynku, przyjmuje się
marżę na poziomie 20-25%. Dla porównania na rynku polskim marża
(dla firm, które nie zaniżają drastycznie swoich ofert i wyceniają swoje
Podane wartości są uzyskane poprzez wywiady bezpośrednie z osobami kierującymi
projektami w przedsiębiorstwach budowlanych Skanska (Szwecja), NCC (Szwecja),
Veidekke (Norwegia).
1
Systemy informatyczne wspierające organizacje z sektora…
545
oferty na poziomie kosztorysów inwestorskich), zawiera się w granicach
do 7%2 (wartość udziału kosztów to: 50-60% koszty materiałów, 20-30%
robocizna, 10-20% narzuty związane z kosztami ogólnymi i kosztami
zarządu). Podane wartości potwierdzają, że poziom informatyzacji
w polskich przedsiębiorstwach w podziale na wielkość przedsiębiorstwa jest różny. Z jednej strony spotykamy się z bardzo dużymi podmiotami, stosującymi efekt skali i zaawansowane rozwiązania informatyczne. Natomiast z drugiej, napotykamy podmioty gospodarcze z brakiem środków na bieżącą działalność operacyjną, problemami ze ściąganiem należności oraz brakiem zdefiniowanego celu przeprowadzania
wdrożeń informatycznych. Środki własne to nie jedyna metoda finansowania wdrożeń informatycznych, gdyż małe i średnie firmy mogą
skorzystać z oszczędności oraz z dofinansowania do systemów informatycznych, potraktowanych jako środek trwały, który będzie amortyzowany w czasie, jako wartość niematerialna i prawna. Brak informatyzacji oraz brak zarządzania podstawowymi procesami funkcjonującymi
w budownictwie (zarządzanie projektami, zarządzanie przepływami
gotówkowymi, zarządzanie ryzykiem), jest dużym zagrożeniem dla
funkcjonowania przedsiębiorstw do 49 zatrudnionych osób. W tablicy 1
pokazano jak w ostatnich 8 latach kształtowała się liczba przedsiębiorstw w branży budowlanej.
Tablica 1. Liczba przedsiębiorstw branży budowlanej ze względu na liczbę
zatrudnionych
Liczba
0-9
10-49
50-249
250-999
1000
zatrudnionych
2004
340 392
12 905
2 049
206
23
2005
342 545
13 255
2 010
191
17
2006
351 765
13 547
2 006
178
17
2007
376 254
14 367
2 025
182
16
2008
407 479
15 244
2 101
184
19
2009
410 364
16 136
2 160
179
23
2010
447 563
17 168
2 211
180
23
2011
441 497
17 272
2 156
175
23
2012
454 479
15 553
2 036
159
24
Źródło: [http://www.stat.gov.pl, dostęp dnia 05.01.2013].
Wartość na podstawie otwarcia ofert w postępowaniu przetargowymi i analizie ofert
konkurencyjnych dla porównywalnych projektów.
2
546
Tomasz Szymański
W efekcie zmian na rynku, istnieje wiele małych i średnich przedsiębiorstw, kilka dużych z punktu widzenia rynku lokalnego, natomiast
przedsiębiorstw faktycznie dużych, które mogą konkurować na rynku
europejskim, jak i światowym posiadamy tylko 13. Pomimo iż, na rynku
polskim funkcjonują również inne duże przedsiębiorstwa budowlane,
ich wyniki nie są pokazywane jako wyniki firm polskich.
Tablica 2. Kapitalizacja wybranych przedsiębiorstw branży budowlanej
w Europie
Kapitalizacja
Sprzedaż
EBIT
Poz. Przedsiębiorstwo Kraj
rynku
(mln €)
(mln €)
(mln €)
1
Vinci SA
Francja
36 956
3 601
19 077
2
Bouygues SA
Francja
32 706
1 819
7 665
3
ACS SA
Hiszpania
28 472
1 374
7 206
(…)
(…)
(…)
(…)
(…)
1 171
33
194
(…)
44
Polimex Mostostal
Polska
SA
Źródło: [http://www.deloitte.com, dostęp dnia 05.01.2013].
Analiza referencji oraz prestiżowych realizacji (projekty realizacji
elektrowni, zapór wodnych, lotnisk czy też tuneli) z czołówki rankingu
pokazuje, iż poziom złożoności realizowanych projektów oraz poziom
zaangażowania zarówno sprzętu, materiałów, jak i zasobów ludzkich,
nie jest możliwy bez wykorzystania wsparcia ze strony systemów informatycznych i dostępu do baz danych.
1. Wykorzystanie systemów informatycznych w branży
budowlanej w Polsce
Informacje dotyczące wykorzystania technik informatycznych są
uzyskiwane zgodnie z badaniem statystycznym, w którym brały udział
przedsiębiorstwa budowlane o liczbie pracujących co najmniej 10 osób,
które prowadzą działalność gospodarczą zaklasyfikowaną według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) 2007 w sekcji F. Badanie [http://ww
Wyniki przedsiębiorstwa Budimex SA zostały włączone do wyników finansowych
spółki Ferrovial SA z Hiszpanii. Podobnie wyniki Bilfinger-Berger zostały włączone do
wyników firmy Hochtief.
3
Systemy informatyczne wspierające organizacje z sektora…
547
w.stat.gov.pl, dostęp dnia 05.01.2013] to w oparciu o formularz SSI-01,
było prowadzone metodą reprezentacyjną. Wynikiem badania jest potwierdzenie, iż w przypadku przedsiębiorstw branży budowlanej, gdy
są one na początku informatyzacji: rośnie udział szerokopasmowego
dostępu do Internetu (zob. tablica 1) oraz wzrasta potrzeba wykorzystywania systemów zintegrowanych – ERP i systemów zarządzania relacjami z klientami CRM (zob. tablica 4), nawet z wykorzystaniem oprogramowania open source. Zaskoczeniem jest natomiast to, iż przedsiębiorstwa budowlane, pomimo że mają stronę internetową (55%), to nie
pokazują w czym się specjalizują i nie prezentują swoich wyrobów czy
też usług. Czyni to tylko 30% przedsiębiorstw (zob. tablica 3).
Tablica 3. Informacje statystyczne dla branży budowlanej
Budownictwo
2008
2009
1) Dostęp do Internetu:
95,0%
88,0%
a) w tym szerokopasmowy dostęp
2) Przedsiębiorstwa posiadające własną stronę internetową:
a) prezentacja, wyrobów, katalogów
lub cenników
b) zamawianie produktów wg własnego projektu
c) zamawianie lub rezerwacja online, np. „koszyk/ wózek”
d) personalizacja strony dla stałych
użytkowników
e) informacje o wolnych stanowiskach pracy i przesyłanie aplikacyjnych dokumentów on-line
2010
2011
97,0%
92,0%
52,0%
52,0%
64,0%
70,0%
47,3%
50,0%
59,3%
55,1%
-
-
36,7%
30,4%
-
-
9,8%
6,8%
-
-
3,9%
5,3%
-
-
4,5%
6,1%
-
-
8,2%
9,3%
Źródło: [http://www.stat.gov.pl, dostęp dnia 05.01.2013].
Według danych GUS 76,4% ankietowanych firm, wykorzystuje
oprogramowanie open source w działalności. Jego podział rodzajowy
znajduje się w tablicy 4. Na niskim poziomie utrzymuje się korzystanie
z faktur elektronicznych (zob. tablica 5), natomiast coraz częściej, do
przesyłania formularzy i chęci uczestnictwa w platformie przetargowej,
wykorzystywany jest Internet (zob. tablica 6).
548
Tomasz Szymański
Tablica 4. Przedsiębiorstwa budowlane korzystające z bezpłatnego oprogramowania open source w 2011 roku
Systemów PrzegląOprograSerwerów BezpłatPozostaoperacyjdarek inmowania
strony
nych apli- łych
nych
ternetobiurowego internekacji ERP
wych
towej
lub CRM
13,3%
66,2%
57,6%
12,1%
5,5%
19,6%
Źródło: [http://www.stat.gov.pl, dostęp dnia 05.01.2013].
Tablica 5. Przedsiębiorstwa budowlane korzystające z elektronicznego fakturowania (otrzymujące lub wysyłające e-faktury) w 2011 roku
Budownictwo
%
Ogółem przedsiębiorstw
23,0
Ogółem otrzymujące e-faktury
12,8
Ogółem wysyłające e-faktury
14,1
Wysyłające e-faktury. Nienadające się do automatycznego przetwarzania (np. e-mail z załącznikiem w formacie pdf)
Wysyłające e-faktury. Posiadające standaryzowaną strukturę
umożliwiającą ich automatyczne Przetwarzanie (np. edi, ubl,xml)
13,8
1,3
Źródło: [http://www.stat.gov.pl, dostęp dnia 05.01.2013].
Rośnie wymiana danych dla branży budowlanej. W roku 2010 stanowiła ona 40% przekazywanych danych, natomiast w roku 2011 stanowiła już 60%. Informacja o wzroście wymiany danych, jest o tyle
istotna, iż po przekroczeniu poziomu charakterystycznego dla danego
rynku, następować będą procesy standaryzacji przesyłu danych. Podobnie było w przypadku przesyłania informacji o kosztorysach ofertowych, jak i projektach budowlanych.
Tablica 6. Przedsiębiorstwa korzystające z e-administracji według celów,
wielkości oraz rodzajów działalności (w %)
Typ działania
2007 2008 2009 2010
Pozyskiwanie informacji
58,8
50,4
77,3
82,1
Pobieranie formularzy
58,0
54,0
78,5
79,3
Odsyłanie wypełnionych formularzy
61,4
54,9
88,3
84,5
6,6
6,7
12,9
32,9
Składanie ofert w elektronicznym systemie zamówień publicznych
Źródło: [http://www.stat.gov.pl, dostęp dnia 05.01.2013].
Systemy informatyczne wspierające organizacje z sektora…
549
W przypadku 30,8% ankietowanych firm, podejmowane są działania pro środowiskowe, które mają na celu wykorzystanie technik ICT,
celem zmniejszenia kosztów lub negatywnego wpływu na środowisko.
Wśród działań takich, wymienia się: redukcję zużycia papieru (22%),
redukcję zużycia energii pochłanianej przez wyposażenie ICT (23,6%)
oraz stosowanie telefonów i prowadzenie wideokonferencji zamiast odbywania podróży służbowych (11,7%).
Analiza danych polskich firm, dostarczających sprzęt i systemy informatyczne pokazuje (tablica 7), że tylko 5% wartości dostaw, to dostawy do polskich przedsiębiorstw budowlanych. Uzupełnieniem tej
informacji jest to, iż w przypadku zagranicznych podmiotów budowlanych, ich obsługa odbywa się przez wydzielone centra obsługi księgowo-informatycznej. Stąd, wartości przychodów zaprezentowane w tablicy 7, przyjmują tak niskie wartości.
Tablica 7. Firmy osiągające przychód z obsługi sektora budownictwo
Przychody ze
Sprzedaż produk- Przychody ze
Przychody ze
sprzedaży w
tów i usług IT
sprzedaży prosprzedaży prosektorze budow- Użytkownik końduktów i usług IT duktów i usług
lanym (w tys. zł) cowy wartość
w 2009 r. (w tys.
IT w 2010 r.(w
sprzedaży (w tys.
zł)
tys. zł)
zł)
79 786
1 382 250
1 406 464
1 665 485
Źródło: [Top 200, 2011, s. 74].
2. Systemy informatyczne wspierające przedsiębiorstwa
z sektora budownictwo
Polskie firmy budowlane wykorzystują informatykę, jako proces
pomocniczy. Oznacza to, że z jednej strony, bez rozwiązań informatycznych nie można funkcjonować, natomiast z drugiej strony przedsiębiorstwa budowlane, nie wykorzystują rozwiązań, które oferuje informatyka
w sposób sprawny i efektywny. Inaczej mówiąc, rozwój cywilizacyjny
spowodował, iż wyłączenie narzędzi ICT (w szczególności usług uznawanych za podstawowe: telefony, poczta elektroniczna czy też dostęp
do Internetu), spowoduje całkowity paraliż funkcjonowania przedsiębiorstwa, z czego nie każdy decydent zdaje sobie sprawę. Sytuacja taka
jest jak najbardziej normalna, gdyż wykorzystanie systemów informatycznych do wsparcia obsługi lub zarządzania procesami, następuje
sukcesywnie od połowy lat 90-tych. Skutkiem przyśpieszenia wymiany
550
Tomasz Szymański
informacji z wykorzystaniem ICT jest to, iż nie można ich zastąpić adhoc, gdyż to one zastąpiły tradycyjną wymianę danych opartą o dokumenty papierowe. Działania takie, nazywany mapowaniem procesów.
Jest to integracja obsługi procesów w moduły, które realizują funkcję
obsługi specyficznych procesów przedsiębiorstwa: dostawy, logistyki
itp. W przypadku sektora budowniczego w szczególności w działach
i przedsiębiorstwach projektowych oraz budowlano-montażowych,
sprawność informatyzacji procesów, przełożyła się na szybkość działania przedsiębiorstwa oraz na dostarczanie informacji w odpowiednim
czasie, co z kolei wpłynęło na kolejne etapy i zależne procesy budowlane, a tym samym ma to swoje odzwierciedlenie w postaci zysków czasowych, obniżce kosztów lub bardziej optymalnym wykorzystaniu zasobów. Nie tylko procesy, ale również systemy informatyczne podlegają
ciągłemu doskonaleniu i dopasowywaniu do organizacji czy też systemu działania przedsiębiorstwa.
Systemy informatyczne w budownictwie, są systemami, które powoli otwierają się na otoczenie zewnętrzne oraz na współpracę z innymi
podmiotami, poprzez systemy EDI, czyli wymiana danych, np. o potrzebach materiałowych, w określonym formacie danych. Dlatego potrzebne są pełne kwalifikacje i możliwość integracji systemów IT z otoczeniem. Z ankiet dotyczących firm budowlanych wynika, iż by integracja miała miejsce, potrzeby informacyjne muszą przekroczyć pewien
poziom, który jest określany poprzez:
 ilość projektów,
 ilość osób włączonych w działanie procesowe,
 wymuszenie dopasowania do otoczenia sektorowego przedsiębiorstwa.
Systemy informatyczne pozwalają na automatyzację zadań stawianych określonym organizacyjnie działaniom, natomiast działania te powinny być przewidywalne z wykorzystaniem systemów predykcyjnych
czyli takich, które będą określać, co się będzie działo w czasie. Dane te
są potrzebne do koordynacji. W przedsiębiorstwach budowlanych, spośród wszystkich procesów, zarządzanie projektami jest jednym z procesów podstawowych dla branży [http://akropolis.pol.lublin.pl, dostęp
dnia 05.01.2013] i jednocześnie jest również zintegrowanym procesem
zarządczym. Natomiast brakuje w nim metod matematycznych i statystycznych, optymalizujących działanie przedsiębiorstwa. Dla przedsię-
Systemy informatyczne wspierające organizacje z sektora…
551
biorstw budowlano-montażowych, z punktu widzenia przepływu informacji, mamy do czynienia z następującym przepływem danych:
 informacje wymagane do przetargu – postępowania ofertowego,
 dane do wyceny (cenniki, katalogi cen),
 wycena, wycena bazowa,
 aktualizacja wyceny podczas prowadzenia projektu,
 etapy związane z procesem projektowym,
 tworzenie bazy wiedzy na podstawie realizacji projektu, tworzenie
wnioskowania,
 elementy analityczne oraz opracowanie optymalizacji realizowanego
procesu,
 realizacja inwestycji,
 utrzymanie wykonanego obiektu.
Szczegółowa analiza powyższych zagadnień wymaga podziału na
odpowiednie moduły funkcjonalne i procesy realizowane przez systemy
informatyczne. Zestawienie takie znajduje się z tablicy 8.
Tablica 8. Systemy i moduły informatyczne wspierające organizacje z sektora
budownictwo
Przykładowe cele biznesowe: straRealizacja celów biznesowych
tegiczne, operacyjne lub taktyczne
Jaki jest TCO dotyczący infrastrukSystemy informatyczne oparte o sietury? Jaki jest czas odtworzenia
ciowe systemy operacyjne budowane
infrastruktury? Jaki jest poziom
i projektowane zgodnie z wytycznymi
dostępności danych? Jaki jest czas
dotyczącymi infrastruktury teleinforotwarcia nowego projektu?
matycznej (Basic, Standarized, Rational, Dynamic). Wykorzystanie rozwiązań określanych jako IaaS (Infrastruktura jako usługa), AaaS (Aplikacje jako
usługa), PaaS (Platforma systemów
operacyjnych jako usługa). Stosowanie
rozwiązań określających dopuszczalne
maksymalne czasy usunięcia usterek
(SLA – Service Level Agreement).
Z jakimi kosztami wiąże się utrzySystemy wspierające zarządzanie wymanie obiektu? Ile kosztuje wykokonanym/oddanym obiektem, urząrzystanie obiektu/sprzętu? Która
dzeniem np. budynek, autostrada lub
forma jest korzystna z punktu wikosztowny sprzęt budowlany. Infordzenia projektu lub przedsiębiormacje o historii ponoszonych nakłastwa: leasing, dzierżawa czy zakup dów, o wygenerowanym zysku, czasie
i amortyzacja?
pracy, zwrocie z inwestycji.
552
Tomasz Szymański
Jaki jest średni koszt wykonania
jednostkowego zadania? Czy w
porównaniu z konkurencją uzyskujemy przewagę czasową czy kosztową? Czy użycie własnego sprzętu
jest lepszą opcją?
Jaka będzie różnica w ofercie w
przypadku wykorzystania alternatywnego materiału? Jak zmieni się
stosunek materiałów do kosztów
robocizny?
Czy aktualny popyt rynkowy pozwoli na dostarczenie wyższej ilości tańszego produktu A, czy też
mniejszej ilości droższego produktu B, tak by zmaksymalizować zysk
przedsiębiorstwa? Czy szybsze
rozliczenie etapu A projektu pozwoli na szybsze uzyskanie kwot
gwarancyjnych, niż w przypadku
etapu B?
Jakie jest szacowane, dopuszczalne
odchylenie wykonania projektu w
stosunku do założonego kosztorysu
lub czasu realizacji? Czy wykorzystanie zasobów jest optymalne, czy
należy podjąć decyzję o pozyskaniu
dodatkowych zasobów?
Aktualnie realizujemy 15 projektów, czy zaangażowanie w kolejne
2 projekty będzie korzystne organizacyjnie i finansowo? Czy też nie
należy się angażować?
W jakim dziale jest aktualnie autoryzowana faktura? Czy opóźnienie
w potwierdzaniu merytorycznym
i księgowym może spowodować
wstrzymanie obsługi i wygenerować koszty w postaci odsetek
ustawowych i umownych? Czy
odmowa płatności ma uzasadnienie
związane z realizowanymi projek-
Bazy danych dotyczące norm nakładczych oraz średnie ceny dotyczące
materiałów, robocizny i sprzętu. Wykorzystanie ogólnodostępnych cenników.
Systemy kosztorysowe wraz z jednostkowymi cenami sprzętu, materiałów i kosztów pracy dla danego
przedsiębiorstwa.
Systemy rozliczania produkcji.
Systemy wspierające zarządzanie projektem.
Systemy wspierające zarządzaniem
portfelem projektów.
Systemy wspierające obieg dokumentów.
Systemy informatyczne wspierające organizacje z sektora…
tami np. brak odbioru prac z powodu nienależytego wykonania?
Czy pracujemy na tej samej wersji
projektu uzyskanego od pracowni
projektowej? Czy konieczna jest
zmiana projektu spowodowana
brakiem uwzględnienia kolizji
w miejscu prowadzonych prac?
Czy dopuszczalne jest zastosowanie materiału firmy A? Czy firma
B jest na liście zatwierdzonych dostawców towaru? Czy produkcja
odpadów na poziomie 120% nominału rok do roku jest zgodna z uzyskanymi pozwoleniami?
Jakie są maksymalne terminy dotyczące odwołań lub w jakim czasie
należy zakwestionować poziom
jakości wykonania?
Jaki jest poziom naszego udziału
w rynku w ciągu ostatnich 5 lat?
Czy zastosowanie technologii firmy
X, będzie korzystne z punktu widzenia czasu prowadzenia projektu? Czy właściwości gruntu pozwolą na wykorzystanie autorskiej metody?
W jaki sposób najszybciej dostarczyć zamówiony materiał do 4 lokalizacji?
Czy wartość oferty firmy konkurencyjnej jest bardziej realna czy też
należy podjąć działania związane
z przekazaniem wykonania firmie
tańszej?
Konkurencja, która działała na rynku drogowym zaczyna działać na
rynku przemysłowym. Czy należy
rozpatrywać dywersyfikację rynku
czy pozostać na rynku drogowym?
553
Systemy wspierające zarządzanie dokumentacją techniczną.
Systemy wspierające zarządzanie systemem jakości i ochroną środowiska.
Systemy wspierające analizę umów
prawnych.
Systemy pośredniczące w wymianie
informacji pomiędzy systemami różnych producentów na poziomie danych źródłowych.
Systemy zarządzania wiedzą w organizacji. Bazy informacji o przydatności
technologii.
Systemy wspierające logistykę i zarządzanie dostawami.
System zarządzania ryzykiem. Systemy analizy konkurencji na podstawie
ofert oraz cen ofertowych, a także aktualnego zaangażowania w projekty.
System pozyskiwania informacji strategicznych.
554
Tomasz Szymański
Pula pieniędzy na inwestycje jest
ograniczona, liczba firm, które mogą przystąpić do projektu jest ograniczona czy powinniśmy konkurować ceną czy jakością prac?
Gdzie aktualnie wykorzystany jest
kosztowny sprzęt i przez jaki łączny czas pracuje? Czy jest to zgodne
z kosztorysem i planem prowadzenia projektu?
Systemy wspomagania decyzji, systemy symulacyjne.
Systemy monitorowania pojazdów
i maszyn z wykorzystaniem GPS.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie [Kaplinski, 2002]; [Bogusz, 2008]; [Radziszewska, 2010]; [http:// www.itcon.org, dostęp dnia 05.01.2013]; [http://www.biswbis.p
b.edu.pl, dostęp dnia 05.01.2013]; [http://www.itcon.org, dostęp dnia 05.01.2013];
[http://itc.scix.net, dostęp dnia 05.01.2013]; [http://www.microsoft.com, dostęp dnia
05.01.2013].
W dużych firmach widać początki mechanizmów, które są na styku
systemów informacyjnych, a systemów informatycznych. Są to mechanizmy, których podstawowym zadaniem jest podnoszenie poziomu
sprawności procesów na wyższy poziom. Cykl Deminga, bardziej znany
jako cykl PDCA, jest właśnie takim mechanizmem, jednak jako jego wadę należy podać to, że nie znajduje on przełożenia na działania strategiczne organizacji. Jako przyczyny takiej sytuacji można wymienić: zbyt
późne wprowadzanie ulepszeń i zmian, a także brak ujęcia wpływu dynamiczne zmieniającego się otoczenia. Jedną z propozycji ulepszenia
tego mechanizmu, jest szersza analiza uzupełniona o zmienność otoczenia w przypadku zarządzania procesami. Zostało to określone, jako dynamiczne zarządzanie procesami w oparciu o metodę ShewhartaDeminga [http://dbpm.pl, dostęp dnia 05.01.2013]. Jako przykład empiryczny, dla zobrazowania wykorzystania wsparcia ze strony np. systemu zarządzania projektem, podać można funkcjonalności, jakie są zaimplementowane w tego typu systemach. Jednymi z podstawowych są:
wyznaczanie ścieżek krytycznych dla projektu, wyznaczenie wariantów
kosztowych w zależności od zmian na ścieżce krytycznej, analiza wielowariantowa w zależności od daty rozpoczęcia lub zakończenia projektu, optymalizowanie wykorzystania zasobów, balansowanie wykorzystania zasobów dla wielu projektów, kalendarze wykorzystania sprzętu,
a także alternatywne scenariusze dla prowadzonego projektu włącznie
z rezygnacją z jego prowadzenia. W przedsiębiorstwach, w których
prowadzone są takie projekty, pojedynczy projekt (budowa stacji uzdat-
Systemy informatyczne wspierające organizacje z sektora…
555
niania wody, modernizacja oczyszczalni ścieków, przebudowa portu
i budowa nowych nabrzeży) często zawiera 6000-10000 powiązanych
zadań, integrujących również prace odbiorowe od podwykonawców.
W takich przypadkach, opóźnienie liczone w godzinach na początku
projektu, może skutkować opóźnieniami na poziomie dni lub tygodni
na etapie końcowym. Modyfikacja ścieżki krytycznej dla zadania, poprzez korektę, jest do zrealizowania, ale tylko z wykorzystaniem systemu, który automatycznie przeliczy i uaktualni wszystkie zadania, będące następnikami dla zadania modyfikowanego. Nietrudno wyobrazić
sobie, czym skutkowałby powrót do ręcznie modyfikowanego harmonogramu: przekroczenie budżetu, czasu realizacji i nieefektywnego wykorzystania zasobów. Na podstawie tylko tego jednego wycinkowego
systemu zarządzania projektem, wyraźnie widać, iż wsparcie ze strony
narzędzi informatycznych jest koniecznością, związaną z analizą potrzeb wdrożenia praktycznych narzędzi, wspomagających działalność
na szczeblach operacyjnym, taktycznym i strategicznym.
Zakończenie
Wdrożenie systemów informatycznych w przedsiębiorstwach
branży budowlanej, musi być poprzedzone dokładną analizą i określeniem potrzeb wdrożenia. Do celów wdrażania systemów informatycznych zaliczyć można, sprawniejsze zarządzanie procesami oraz wsparcie dla prowadzenia biznesu, co w języku ekonomii można przedstawić,
jako generowanie dodatkowych zysków dla przedsiębiorstwa z wykorzystaniem systemów i narzędzi informatycznych. Analiza ich zastosowania pokazuje, iż duże przedsiębiorstwa budowlane, zdecydowanie
wyprzedziły te mniejsze w wykorzystaniu narzędzi informatycznych.
Różnica 15 lat informatyzacji jest trudna do nadrobienia, jednak małe
i średnie przedsiębiorstwa mogą podpatrywać, w jaki sposób następuje
zarządzanie i mapowanie procesów oraz w sposób dla siebie adekwatny, wprowadzać rozwiązania właściwe dla swojej firmy. Działaniami,
jakie firmy z sektora MSP mogą stosować są m.in.: wydzielenie wszystkich procesów i kosztów, niezwiązanych z prowadzeniem corebusinessu, na zewnątrz, do firmy zewnętrznej, czyli outsourcing [Matwiejczuk i inni, 2004, s. 45]. Wśród tych kosztów są m.in. koszty informatyczne. Jednak takie działanie wymagają zmiany podejścia do biznesu, z punktu widzenia kosztów utrzymania rozwiązania informatycznego, w tym kosztów osobowych i licencyjnych. Rozwiązania informa-
556
Tomasz Szymański
tycznie pozwalają na intensywne korzystanie z danych, a także generowanie wszelakich raportów dotyczących różnych obszarów działalności,
umożliwiają także nadzorowanie kluczowych procesów.
Literatura
1. Björk B. C. (2001), Document management – a key IT technology for the
construction industry, http://itc.scix.net/data/works/att/ecce-20012.content.pdf, dostęp dnia 05.01.2013.
2. Bogusz W. (2008), Informatyczne systemy wspomagające analizę ryzyka
w procesie budowlanym, Przegląd Naukowy. Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, Warszawa, 1 (39).
3. Core IO, http://www.microsoft.com/optimization/model/coreio.ms
px, dostęp dnia 05.01.2013.
4. Kapliński O., Zavadskas E. (2002), An overview of the problems related
to research in construction engineering, management and economics in Poland, http://dx.doi.org/10.1080/13923730.2002.10531283, dostęp dnia
05.01.2013.
5. Mach B. (1997), Narzędzia komputerowego wspomagania procesów budowlanych. Standardy integracyjne komputerowej bazy informacyjnej i narzędziowej dla budownictwa, http://akropolis.pol.lublin.pl/users/bmach
/artykulyBM/STANDARDY_KWB.pdf, dostęp dnia 05.01.2013.
6. Matwiejczuk W., Matwiejczuk T. (2004), Outsourcing w budownictwie,
Przegląd Budowlany.
7. Radziszewska-Zielnia E. (2010), System Informatyczny do zarządzania
relacjami partnerskimi przedsiębiorstw budowlanych, Czasopismo Techniczne, Wyd. Politechniki Krakowskiej, 19 (107).
8. Raport Deloitte - EPoC 2011, European powers of construction, http://ww
w.deloitte.com/assets/Dcom-Germany/Local%20Assets/ Documents/11_RealEstate/2012/European.Powers.of.Construction.2011.Pu
blication.pdf, dostęp dnia 05.01.2013.
9. Rivard H. (2004), Case Studies on the use of Information Technology In
the Canadian Construction Industry, http://www.itcon.org/2004/2/,
dostęp dnia 05.01.2013.
10. Samuelsson O. (2002), IT Barometer 2000. The use of IT in the Nordic
Construction Industry, http://www.itcon.org/2002/1/, dostęp dnia
05.01.2013.
Systemy informatyczne wspierające organizacje z sektora…
557
11. Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat
2007-2011 (2012), http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/nts_ spolecz_inform_w_polsce_2007-2011.pdf, dostęp dnia 05.01.2013.
12. Szelągowski M. (2010), Udoskonalenie cyklu Deminga-Shewharta zgodnie z dynamic BPM, http://dbpm.pl/pdf/11.pdf, dostęp dnia
05.01.2013.
13. Tomana A. (2011), Integracja projektowanie i kosztorysowania na platformie BIM, http://www.biswbis.pb.edu.pl/2011_03/330.pdf, dostęp
dnia 05.01.2013.
14. Top 200 Computer World, Polski Rynek Teleinformatyczny (2011), IDG,
Warszawa.
15. Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze
REGON 2012 r. (2013), http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/pgw
f_zmiany_strukturalne_grup_podmiotow_2012.pdf, dostęp dnia
05.01.2013.
Streszczenie
Artykuł opisuje aktualny poziom wykorzystania techniki informatycznej
w branży budowlanej w Polsce. W artykule zawarto problematykę, z jaką spotykają się zarządzający przedsiębiorstwami budowlanymi, a dotyczącą zastosowania możliwych systemów informatycznych, celem wsparcia dla podstawowych procesów budowlanych. Celem artykułu jest prezentacja zależności
pomiędzy potrzebami biznesowymi, a ich realizacją i wsparciem ze strony systemów informatycznych.
Słowa kluczowe
systemy informatyczne, moduły informatyczne, budownictwo
Information systems in the construction industry (Summary)
The article describes the current level of use of information technology in
the construction industry Poland. The article includes the problems faced by
construction companies and managers about the possible use of information
systems to support the core processes of construction industry. The purpose of
this article is to present the relationship between the business-needs and their
implementation and support by dedicated information systems.
Keywords
information systems, information modules, construction industry