PROGRAM edukacji leśnej społeczeństwa w Nadleśnictwie

REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH
W ZIELONEJ GÓRZE
PROGRAM
edukacji leśnej społeczeństwa
w Nadleśnictwie Szprotawa
na lata 2011 – 2020
Opracował
Zatwierdził
Dariusz Chełski
Nadleśniczy
Nadleśnictwa Szprotawa
Leszek Banach
Dyrektor
Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych
w Zielonej Górze
Nadleśnictwo Szprotawa
2011 r.
2
Spis treści :
I. Wprowadzenie.
 Podstawy prawne programu. Cel działalności edukacyjnej.
 Podsumowanie działalności edukacyjnej nadleśnictwa za okres
miniony - tzn. do .31.12.2010r.
II. Ustalenia.
Protokoły z posiedzeń Komisji Programu Edukacji Leśnej Społeczeństwa w Nadleśnictwie
Szprotawa.
III. Charakterystyka (naturalnych) walorów edukacyjnych
nadleśnictwa.
IV. Obiekty edukacji leśnej nadleśnictwa.
V. Obiekty edukacji przyrodniczej innych podmiotów znajdujące
się na terenie nadleśnictwa.
VI. Partnerzy w edukacji leśnej społeczeństwa.
VII. Wydawnictwa edukacyjne o nadleśnictwie.
VIII. Plany roczne działalności edukacyjnej.
IX. Sprawozdania z działalności edukacyjnej.
a/. Zbiorcze z lat 2003 – 2010.
b/. Roczne z lat 2011 – 2020.
3
I. Założenia wstępne.
Program edukacji leśnej społeczeństwa w nadleśnictwie zwany dalej PROGRAMEM ,
określa zakres i zadania edukacji leśnej społeczeństwa, realizowane na poziomie
nadleśnictwa.
A . Podstawy prawne PROGRAMU Edukacji Leśnej Społeczeństwa,
( wynikają z założeń Polityki Leśnej Państwa 1997 ).
PROGRAM wprowadza do praktyki zawodowej leśników planowane działania edukacyjne
ustalone w:
 Zarządzeniu nr 57 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 09 maja 2003
roku w sprawie wytycznych prowadzenia edukacji leśnej społeczeństwa w Lasach
Państwowych - „Kierunki rozwoju edukacji leśnej w Lasach Państwowych”.
 „Wytycznych do tworzenia programu edukacji leśnej społeczeństwa w nadleśnictwie”.
B . Cele stałej i powszechnej edukacji leśnej :
1 . Upowszechnianie w społeczeństwie wiedzy o środowisku leśnym, oraz o wielofunkcyjnej i
zrównoważonej gospodarce leśnej.
2 . Podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie racjonalnego i odpowiedzialnego
korzystania z wszystkich funkcji lasu.
3 . Budowanie zaufania społecznego dla działalności zawodowej leśników, w tym:
a) Kształtowanie postaw i świadomości ekologicznej społeczeństwa, ze szczególnym
uwzględnieniem znaczenia ekosystemów leśnych i leśnictwa.
b) Poznanie funkcji lasu w przyrodzie i życiu człowieka.
c) Zrozumienie zależności istniejących w środowisku przyrodniczym, w tym zależności
łączących człowieka i środowisko przyrodnicze.
d) Uczenie podstaw właściwego zachowania w lesie.
e) Uświadomienie zagrożeń dla lasu, oraz poznanie metod przeciwdziałania tym
zagrożeniom.
f) Kształtowanie pozytywnego wizerunku leśników i leśnictwa.
g) Poznanie leśnictwa – ważnej gałęzi gospodarki narodowej zarządzanej zgodnie z ideą
zrównoważonego rozwoju.
h) Promowanie wiedzy leśnej, kultury i historii związanej z leśnictwem.
i) Upowszechnianie wiedzy o działaniach Lasów Państwowych w zakresie ochrony przyrody
i środowiska.
C . Podsumowanie działalności edukacyjnej nadleśnictwa za miniony okres tzn.
do 31 grudnia 2010 r.
Edukacja leśna społeczeństwa w Nadleśnictwie Szprotawa prowadzona jest już od wielu lat.
W tym typowo leśnym środowisku, gdzie lesistość sięga 34%, miejscowa ludność nagminnie
korzysta z walorów leśnych kompleksów .
4
W celu podkreślenia tych walorów, przybliżenia wiedzy o nich i udostępnienia
możliwości ich odwiedzania, podejmowano szereg działań.
Do najistotniejszych należy zaliczyć :
 Wykonanie infrastruktury turystycznej przy pomniku przyrody dąb „Chrobry” .
W rezerwacie „Buczyna Szprotawska” założono ścieżkę edukacyjną „Szlak
Popielicy” wraz z infrastrukturą w postaci dwunastu oznakowanych przystanków,
opisanych w tematycznym folderku. Wyznaczono czerwony i niebieski szlak
spacerowy łączący rezerwat „Buczyna Szprotawska” z dębem „Chrobry”.
 Wykonanie ścieżki dydaktycznej na terenie Rezerwatu „Annabrzeskie wąwozy”.
W 1997 r. wybudowano w Rezerwacie „Annabrzeskie wąwozy” wieżę widokową.
 Opracowanie w współpracy z PTOP „Salamandra” przewodnika turystycznego po
rezerwacie „Buczyna Szprotawska”.
 Wydanie pierwszej w rdlp Zielona Góra pocztówki nadleśnictwa - „Nadleśnictwo
Szprotawa”.
 Wydanie książeczki edukacyjnej „Przygody skrzata Choinka” z ilustracjami
wykonanymi przez dzieci z szkół w Szprotawie i w Nowej Soli.
Działalność edukacyjna społeczeństwa na terenie Nadleśnictwa Szprotawa zaczęto prowadzić
w sposób zorganizowany od 1997 r .
 Pod hasłem „Wiosna bez płomieni” rozpoczęto cykl corocznych spotkań z dziećmi w
szkołach, konkursów plastycznych i literackich. W latach następnych powyższe hasło
poszerzono o temat „Akcja sprzątania świata”.
 W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Szprotawa znajduje się 8 gmin, na terenie
których działa 25 szkół. Do każdej szkoły został imiennie przypisany leśnik –
opiekun, który utrzymuje ze szkołą stały kontakt, prowadzi pogadanki i wycieczki,
służy pomocą i kontaktuje się z nauczycielami zgodnie z potrzebami.
 Od wiosny 2003 r. Nadleśnictwo Szprotawa wręczało zainteresowanym
nauczycielom ( po spełnieniu wymogów ) „CERTYFIKATY LEŚNEGO
WTAJEMNICZENIA” .
 Od 2006 rozpropagowano w szkołach ogólnopolską akcję „ Pomóżmy kasztanowcom”.
Działania te prowadzone są corocznie jesienią.
 W 2007 roku dwie szkoły z terenu Nadleśnictwa Szprotawa wzięły udział w
Ogólnopolskim Konkursie „ Czysty Las” organizowanym pod patronatem Dyrektora
Generalnego Lasów Państwowych oraz Prezesa Towarzystwa Przyjaciół Lasu.
Praca wykonana przez Warsztat Terapii Zajęciowej w Wiechlicach zajęła III miejsce
w skali kraju, w kategorii „ Sprzątanie lasu”.
 Wspólnie z Urzędem Miasta Szprotawa utworzono w 2008 roku ścieżkę przyrodniczo
- leśną „ Park Słowiański” w lesie komunalnym miasta Szprotawa.
 Rok 2010 był rokiem obchodów 750 – lecia miasta Szprotawa. Nadleśnictwo
Szprotawa wystawiło na Błoniach Szprotawskich stoisko z licznymi eksponatami.
Prowadzono tam również szeroko zakrojoną działalność informacyjno – edukacyjną.
5
II. Ustalenia z posiedzeń Komisji Programu Edukacji Leśnej Społeczeństwa.
Posiedzenia Komisji odbyły się w dniach 11 maja i 08 czerwca 2011r. (protokóły z posiedzeń
Komisji w załączeniu).
Wnioski Komisji stanowią podstawę opracowania planu edukacji na lata 2011 – 2020..
III. Charakterystyka ( naturalnych ) walorów edukacyjnych nadleśnictwa .
Nadleśnictwo Szprotawa znajduje się w zlewni rzeki Odry. Do najważniejszych rzek należą:
Bóbr, Szprotawa i Kwisa.
Położenie Nadleśnictwa Szprotawa na północnym skraju Borów Dolnośląskich sprawia, że
tereny te są bardzo atrakcyjne dla społeczeństwa z następujących względów:
- Znaczna lesistość terenu - 34%, w tym zwarty kompleks leśny w Obrębie Szprotawa
- Dobra dostępność lasów i sieć dróg leśnych udostępnionych dla turystyki pieszej i
rowerowej.
- Miejsca postoju pojazdów zlokalizowane przy najatrakcyjniejszych turystycznych
fragmentach nadleśnictwa na terenie obrębu Szprotawa
- Funkcjonujące leśne ścieżki dydaktyczne
Ważną cechą naszego regionu jest bogactwo przyrodnicze, którego najcenniejsze fragmenty
objęte są ochroną prawną:
1. Dwa rezerwaty częściowe - ,,Buczyna Szprotawska” o powierzchni 152,32ha
,,Annabrzeskie wąwozy” o powierzchni 56,11ha
2. Użytki ekologiczne- ,,Żurawie bagno” o powierzchni 18,25ha
,,Łabędzie stawy” o powierzchni 20,40ha
,,Sowie bagno” o powierzchni 7,09ha
3. Pomniki przyrody - 24 drzewa pomnikowe, w tym: ,,Dąb Chrobry”.
4. Elementy przyrodnicze o znaczeniu regionalnym i krajowym.
Regionalne:
- stanowiska archeologiczne datowane od epoki kamiennej do późnego średniowiecza
np. ,,Wały Chrobrego”)
- jedyne w RDLP Zielona Góra stanowisko pełnika europejskiego
- jedyne w RDLP Zielona Góra stanowisko łabędzia krzykliwego
Krajowe:
- pomnik przyrody ,,Dąb Chrobry” najstarszy dąb szypułkowy w Polsce
- stanowisko popielicy w rezerwacie ,, Buczyna Szprotawska”
Korzystają z tych walorów:
- szkoły podstawowe, gimnazjalne i średnie ( 25 placówek ), skupiające dzieci i młodzież,
głównych odbiorców oferty edukacyjnej nadleśnictwa
- mieszkańcy Szprotawy i okolic
- turyści krajowi i zagraniczni
(
6
IV. Obiekty edukacji leśnej Nadleśnictwa.
Na terenie nadleśnictwa Szprotawa według stanu na 01.01.2011 r. funkcjonują jedynie
„terenowe” obiekty, wykorzystywane w edukacji leśnej społeczeństwa:
- Dwie ścieżki dydaktyczne, w tym ,,Szlak popielicy” wyposażony w dwanaście
oznakowanych słupkami przystanków.
- Trzy szlaki spacerowe: czerwony, żółty i niebieski przebiegające przez rezerwat
,,Buczyna Szprotawska” oraz szlak turystyczny ,,Dziadoszan” przebiegający przez cześć
nadleśnictwa na wysokości rezerwatu „Annabrzeskie wąwozy”.
Miejsca z wiatami znajdujące się w:
 rezerwacie ,,Buczyna Szprotawska”
 nad użytkiem ekologicznym ,,Łabędzie stawy”
Są one wykorzystywane do celów edukacji leśnej i jako miejsce odpoczynku turystów.
- Szkółka leśna w Krzywczycach - wykorzystywana do tematu „Jak powstaje las?”
- Omawianie zagadnień z zakresu ochrony przeciwpożarowej prowadzone (między innymi)
jest po dostrzegalnią „Bobrowice” w leśnictwie Śliwnik.
V. Obiekty edukacji przyrodniczej innych podmiotów znajdujące się na terenie
nadleśnictwa.
Istniejące parki miejskie i lasy komunalne cieszą się w ostatnim okresie szczególnym
zainteresowaniem lokalnej społeczności, której służą.
 Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna ,,Park Słowiański” i miejsce ostoi przyrody
,,Wzgórza Bunkrowe” utworzone na terenach po JAR w Wiechlicach.
(współfinansowana przez nadleśnictwo z UM Szprotawa ).
 Na uwagę zasługują leżące na terenie nadleśnictwa liczne parki zabytkowe wraz z
występującymi w nich pomnikowymi drzewami i rzadkimi gatunkami roślin. Według
dostępnych źródeł, wyróżniamy 27 parków leżących m.in. w takich miejscowościach
jak: Mycielin , Wiechlice , Długie , Sucha Dolna, Małomice, Sobolice itp.
VI. Partnerzy w edukacji leśnej społeczeństwa.
 Najważniejszymi partnerami nadleśnictwa w prowadzeniu edukacji leśnej
społeczeństwa są miejscowe szkoły podstawowe, gimnazjalne i średnie a w nich
głównie nauczyciele przedmiotów przyrodniczych. Współpraca na tym polu układa
się dobrze, chociaż nauczyciele orientujący się w potrzebach uczniów zbyt mało
odważnie wychodzą z propozycjami do nadleśnictwa. W związku z tym planuje się
cykliczne spotkania z gronem pedagogicznym zajmującym się nauką przyrody, celem
wypracowania wspólnych metod edukacji leśnej dzieci i młodzieży.
 Kolejnym partnerem jest Szprotawski Dom Kultury, w którym organizowano
spotkania z młodzieżą szkolną w ramach podsumowania akcji ,,Wiosna bez
płomieni” oraz akcji ,,Sprzątanie świata”, a także organizowano wystawy plastyczne.
7
 Potencjalnym partnerem w prowadzeniu działalności edukacyjnej jest powstałe w roku
2000 Towarzystwo Bory Dolnośląskie oraz powstały w roku 2003 Szprotawski
Ośrodek Edukacji Przyrodniczej. Ponadto nadleśnictwo Szprotawa współpracuje z :
1. samorządami lokalnymi
2. organizacjami i stowarzyszeniami pozarządowymi ( LOP, PZŁ, PTTK, ZHP )
3. policją; strażą pożarną w tym: OSP;
4. studentami wydziałów leśnych i innych wyższych uczelni
VII.
-
-
Wydawnictwa edukacyjne opracowane w Nadleśnictwie Szprotawa.
Folder rezerwatu ,, Annabrzeskie Wąwozy”
Foldery ( dwie edycje ) rezerwatu ,, Buczyna Szprotawska” z pomnikiem przyrody
„ Dąb Chrobry”,
Film video p.t. Rezerwat ,, Buczyna Szprotawska” pokazujący m-in „zieloną lekcję”
prowadzoną przez pracowników nadleśnictwa, nakręcony i wydany przez RDLP w
Zielonej Górze.
Przewodnik turystyczny po rezerwacie „Buczyna Szprotawska”.
Książeczka edukacyjna „Przygody skrzata Choinka”
Broszurka - Legenda „Chrobrego”
VIII. Plan działalności edukacyjnej nadleśnictwa Szprotawa na okres
01.01.2011 – 31.12.2020r.
A. W celu wzbogacenia oferty edukacyjnej, w najbliższym 10 -leciu zakłada się:
1. Uwzględnienie w planach nowego budynku biurowego, pomieszczenia
przeznaczonego na izbę edukacyjną wyposażoną w instalację audiowizualną.
W otoczeniu budynku posadzenie występujących w nadleśnictwie drzew i krzewów
( około 30 gatunków ), opatrzonych tabliczkami informacyjnymi.
2. Wykonanie/remont wiaty przy użytku ekologicznym „Łabędzie stawy”, dostosowanej
do prowadzenia „zielonych lekcji”. Analogicznie wiata w rezerwacie „Buczyna
Szprotawska”.
3. Opracowanie folderu nadleśnictwa. ( opcjonalnie, w wersjach językowych :
niemieckiej i rosyjskiej ).
4. Odtworzenie i uzupełnienie wyposażenia ścieżek edukacyjnych ( oznakowanie, tablice
informacyjne itp. )
B. Planowane przedsięwzięcia z zakresu edukacji leśnej:
1. Pogadanki dotyczące ochrony przeciwpożarowej w ramach akcji ,,Wiosna bez
płomieni”.
2. Udział w ogólnopolskich akcjach i konkursach typu: ,,Sprzątanie Świata”.
3. Konkursy na temat lasu i leśnictwa
 Klasy I – VI ; plastyczny, w dwóch kategoriach wiekowych. Tematyka
ustalona w regulaminie.
 Gimnazja – literacki ; wypracowania na zadany temat
 Szkoły średnie – formy literackie : opowiadanie, wiersz
 Wszystkie kategorie wiekowe – fotograficzny
8
4. Kontynuacja zajęć na ścieżkach dydaktycznych. Docelowo, również w izbie
edukacyjnej.
5. Udzielanie ,, Certyfikatów leśnego wtajemniczenia” zainteresowanym nauczycielom,
w oparciu o opracowane przez nich konspekty.
IX. Sprawozdania z działalności edukacyjnej.
A. Sprawozdanie zbiorcze z lat 2003 – 2010
B. Sprawozdania roczne - lata 2011 – 2020
X. Załączniki
1. Protokół z I posiedzenia Komisji Programu Edukacji Leśnej społeczeństwa z
11 maja 2011 roku.
2. Protokół z II posiedzenia Komisji Programu Edukacji Leśnej społeczeństwa z
08 czerwca 2011 roku.