iskierki
Transkrypt
iskierki
Opisany obrządek ciałopalenia, naczynia i róż− nego rodzaju przedmioty o− raz stosowana ornamentyka dawały możliwość hipotety− cznego odtworzenia ówcze− snego systemu wierzeń. Wy− daje się, że skupiał się on przede wszystkim wokół kultu Słońca, któ− rego odpowiedni− kiem na ziemi był ogień. Prawdopodo− bnie wierzono w o− czyszczającą rolę o− gnia, który wy− zwalając duszę z cia− ła umożliwiał jej kierowanie się wraz z płomieniami i dy− mem ku Słońcu. Występowanie w sztuce symboliki związanej ze słoń− cem i ogniem na− silało się od schyłku młodszej epoki kamienia − neolitu (początek II tysiąc− lecia p.n.e.) i osiągnęło apo− geum w połowie epoki brązu (około 1200−1000 lat p.n.e.). Do symboliki kultu Słońca zaliczyć można motywy krzyży lub ornamenty gwia− ździste spotykane w zdo− bnictwie naczyń lub na in− nych przedmiotach (np. ka− miennych toporach). Z systemem wierzeń można także wiązać figurki zwierząt. Na przykład po raz pierwszy tak licznie, właśnie w kulturze łużyckiej, pojawił się motyw ptaka. Wśród róż− nych przedstawień ptaków trudno określić, jaki gatunek przedstawiają poszczególne wyobrażenia. Wydaje się jed− nak, że ich twórcom chodziło raczej o całkowicie zrozu− miały symbol ptaka, a nie wizerunek ptaka jakiegoś konkretnego gatunku, będą− cy swoistym “odtworze− niem” przyrody. Na przykład grzechotki w kształcie pta− ków mogły pełnić rolę in− strumentów muzycznych w obrzędach kultowych lub za− biegach magicznych. Do dzi− siaj w plemionach o żywej tradycji (np. w Afryce, Au− stralii) w trakcie rytualnych ceremonii używane są przede wszystkim instrumenty per− kusyjne, a wśród nich grze− chotki. Innym potwierdze− niem funkcji takiej figurek ptaków jest umieszczenie ich na wózkach brązowych, któ− rych rola kultowa jest o− czywista. Motyw ptaka był bardzo rozpowszechniony w różnych późniejszych reli− giach i wierzeniach. Współ− występowanie z figurkami byka i kozła−barana wiążą go z kultem płodności, lecz większość mitów astralnych i kosmicznych oraz częste podobieństwo do ptactwa logią solarną i księżycową − w tym ostatnim przypadku podkreśla się podobieństwo rogów do sierpa księżyca. Jak widać rekon− strukcja religii społeczeństw, które znamy jedynie z odkryć archeolo− gicznych, jest za− daniem nie− łatwym − należy zdawać sobie sprawę, że ma ona jedynie wartość hipotezy. Pod− kreślić więc na− leży antropomor− fizację wyobra− żeń bóstw oraz narastanie prze− wagi kultu solar− nego, którego bóstwa często by− ły utożsamiane z bóstwem naczel− nym. Wierzono niami plastycznymi, które wówczas w kontynuację ży− wiązać można z systemem ówczesnych wierzeń, są na− czynia w kształcie rogu byd− lęcego (tura, wołu, byka lub Ubieg³oroczna pelekozła?). Przedstawienia takie należałoby łączyć z rozpo− ryna wodza zosta³a wzbowszechnionym od neolitu gacona o nowe elementy. kultem byka jako symbolu Doszyto aplikacjê ze skópłodności, lub też z mito− ry symbolizuj¹ce ko³a i wodnego, co łączy się z po− daniem o barce słonecznej ciągniętej przez ptactwo wod− ne, stały się podstawą do powszechnego przekonania o związku z kultem solarnym. Innymi przedstawie− cia po śmierci wynikającą z ponownych narodzin i zmar− twychwstania. W życiu ówczesnych społeczeństw większość dzia− łań człowieka związana była ściśle z ówczesnym syste− mem magiczno−wierzenio− wym, co powodowało, że ma− gia była zjawiskiem społecz− nym. Prawdopodobnie każ− dej czynności praktycznej podporządkowany był okreś− lony sens symboliczny. Zre− sztą magia przeżywa się do dziś nawet w społeczeństwach cywilizowanych, czego do− wodem są liczne materiały etnograficzne. Trzeba więc wrócić do źródeł, prześledzić śmigły lot ptaka, zachwycić się potęgą drzew spinających niebo z ziemią, posłuchać plusku biskupińskiego jezio− ra i poczuć podmuchy wiatru z dawnych opowieści. ANNA GROSSMAN iskierki s³oñce. Jak dowiedzieliœmy siê nieoficjalnie, wódz Aleksander Bursche ma te¿ nowy garnitur. (wa)