Wystawy przyjadą z Ratingen - www.bilingua.haus.pl www.bilingua
Transkrypt
Wystawy przyjadą z Ratingen - www.bilingua.haus.pl www.bilingua
Karta języków mniejszości została przez Polskę ratyfikowana. Gorzej z realizacją. Koncert adwentowo-świąteczny był podsumowaniem 25-lecia TSKN. STR. II-III STR. IV HEIMAT Środa, 9 grudnia 2015 Redaguje: Krzysztof Ogiolda PARTNERZY Związek Niemieckich Stowarzyszeń SpołecznoKulturalnych w Polsce ul. Krupnicza 1545-013 Opole Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim ul. Konopnickiej 6 45-004 Opole Dom Współpracy Polsko Niemieckiej ul. 1 Maja 13/2 45-068 Opole mała ojczyzna Wystawy przyjadą z Ratingen A Marie-Luise Fasse z Fundacji Haus Oberschlesien oraz Bernard Gaida, przewodniczący zarządu VdG podpisali umowę o współpracy między mniejszością a Muzeum Ziemi Górnośląskiej w Ratingen. Historia i tożsamość Krzysztof Ogiolda [email protected] - 77 44 32 581 FOT. FUNDACJA HAUS OBERSCHLESIEN H istoryczny dokument został podpisamy w minioną sobotę. Dzięki współpracy Związku Niemieckich Stowarzyszeń w Polsce i działającego pod auspicjami Haus Oberschlesien Muzeum Ziemi Górnośląskiej w Ratingen (kierowanego przez dra Stephana Kaisera) w latach 20152020 partnerzy będą współpracować w celu zachowania szeroko rozumianego dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska. - Chcielibyśmy doprowadzić do tego, co nie udało się dotychczas przy polsko-niemieckim „okrągłym stole” - mówi Bernard Gaida. - Chodzi o prezentację muzealną obecności i dorobku mniejszości niemieckiej. Podczas mojej wizyty w tamtejszej b Zasady współpracy ustalano przez kilka miesięcy. Podsumowaniem dwustronnych rozmów było złożenie podpisów pod porozumieniem przez Marie-Luise Fasse i Bernarda Gaidę. placówce doszliśmy do wniosku, że tej problematyki brakuje bardzo w muzeach na Śląsku i w Polsce, ale jej niedostatek odczuwalny jest i w Ratingen. Okazuje się, że ta biała plama funkcjonuje po obu stronach granicy. Współpraca będzie się odbywać, a równolegle toczyć się będzie nadal dialog przy „okrągłym stole”. W ramach zadeklarowanej w umowie współpracy przewi- dziane jest m.in współdziałanie przy prezentowaniu wystaw dotyczących historii Górnego Śląska, prowadzenie wspólnych projektów badawczych, organizowanie międzynarodowych konferencji i sympozjów oraz wydawanie – będących efektem współpracy publikacji naukowych i popularnonaukowych. Współdziałanie VdG z placówką w Ratingen będzie się to- czyć niezależnie stałej współpracy, którą niemieckie muzeum prowadzi z wieloma odpowiednikami zarówno w województwie śląskim, jak i w opolskim. W ostatnim czasie niemieckie muzeum pokazywało m.in. w Muzeum Wsi Opolskiej - wystawę poświęconą sekularyzacji klasztorów śląskich w XIX w., a także, w ramach Dni Kultury Niemieckiej na Śląsku Opolskim, ekspozycję „Orzeł nad Śląskiem. Historia lotnictwa – wydarzenia i pionierzy”. Wystawa ta była dostępna w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Opolu. - Nie umawialiśmy się jeszcze na żadne konkretne przedsięwzięcia – dodaje Bernard Gaida. Nie chodzi o to, żeby wziąć gotową wystawę i zawiesić ją w nowym miejscu. Potrzebne są robocze dyskusje o tym, co będziemy wspólnie pokazywać. Przygotowanie wystaw to są długie procesy. Będą wymagać badań oraz pozyskiwania nowych materiałów. a ¹ Ausstellungen aus Ratingen wird es auch bei uns geben Marie-Luise Fasse von der Stiftung Haus Oberschlesien und Bernard Gaida, Vorstandsvorsitzender des VdG, haben einen Vertrag über Zusammenarbeit zwischen der deutschen Minderheit und dem Oberschlesischen Landesmuseum in Ratingen abgeschlossen. Das historische Dokument wurde am vergangenen Samstag unterzeichnet. Dank der Absprache des Verbandes deutscher Gesellschaften in Polen mit dem von der Stiftung Haus Oberschlesien getragenen Oberschlesischen Landesmuseum in Ratingen (unter Leitung von Dr. Stephan Kaiser) werden beide Institutionen in den Jahren 2015-2020 zugunsten einer breit verstandenen Bewahrung des oberschlesischen Kulturerbes zusammenarbeiten. - Wir möchten das verwirklichen, was bisher am deutschpolnischen „runden Tisch” nicht gelungen ist - sagt Bernard Gaida. - Es geht um die museale Präsenz der Existenz und Erbes der deutschen Minderheit. Wäh- rend meines Aufenthaltes in der dortigen Institution sind wir zu dem Schluss gekommen, dass die Behandlung dieser Themen in den Museen in Schlesien und Polen nicht stattfindet, doch der Mangel ist auch in Ratingen zu spüren. Es stellte sich also heraus, dass dieser weiße Fleck auf beiden Seiten der Grenze vorhanden ist. Es wird nun unsere Zusammenarbeit geben und gleichzeitig wird der Dialog am „runden Tisch” weitergeführt. Im Rahmen des unterzeichneten Vertrags über Zusammen- arbeit wird u.a. eine Kooperation im Rahmen der präsentierten Ausstellungen zur Geschichte Oberschlesiens, Durchführung gemeinsamer Forschungsprojekte, Organisation internationaler Konferenzen und Symposien sowie Herausgabe von wissenschaftlichen und populärwissenschaftlichen Publikationen möglich sein. Die Zusammenarbeit des VdG mit der Einrichtung in Ratingen wird unabhängig von der ständigen Zusammenarbeit realisiert, die das deutsche Museum mit vielen ähnlichen Institutionen in den Woiwodschaften Schlesien und Oppeln verbindet. In der letzten Zeit zeigte das deutsche Museum u.a. eine Ausstellung zur Säkularisation der schlesischen Klöster im 19. Jahrhundert im Museum des Oppelner Dorfes und - im Rahmen der Deutschen Kulturtage im Oppelner Land - die Exposition „Adler über Schlesien. Geschichte der Luftfahrt – Ereignisse und Pioniere”. Diese Ausstellung war in der Woiwodschaftsbibliothek in Oppeln zu sehen. - Wir haben noch über kein konkretes Vorhaben gesprochen - fügt Bernard Gaida hinzu. - Es geht nicht darum, eine fertige Ausstellung zu nehmen und diese dann an einem anderen Ort aufzustellen. Es werden Arbeitsdiskussionen darüber nötig sein, was wir gemeinsam zeigen werden. Die Vorbereitung einer Ausstellung ist ein langer Prozess, der viel Forschungsarbeit und Sammeln neuer Materialien erfordert. a TŁUM. ELF ¹ II • Heimat - mała ojczyzna Nowa Trybuna Opolska Środa, 9 grudnia 2015 www.nto.pl Zdaniem nauczycieli „Niko” będzie dla uczniów lepszy Nowa Trybuna Opolska Środa, 9 grudnia 2015 www.nto.pl Heimat - mała ojczyzna • III Pochwalili za dialog i finanse, edukacja do poprawki b Pedagodzy praktycy przyglądali się podręcznikom pod kątem potrzeb uczniów, którzy od września będą z nich korzystać. Edukacja Niemieckie Towarzystwo Oświatowe zapytało ośmioro nauczycieli o opinię w sprawie nowego podręcznika do języka mniejszości. P Przypomnijmy, MN porozumiała się z wydawnictwem Klett Verlag Polska w sprawie przygotowania nowych podręczników do nauki niemieckiego jako języka mniejszości. Pierwszy tom ma być gotowy na początek roku szkolnego. Materiałem wyjściowym, który pozwoli przygotować tę książkę, są używane do nauki niemieckiego w Republice Federalnej podręczniki „Niko” oraz „Bücherwurm”. Nauczyciele poproszeni przez Niemieckie Towarzystwo Oświatowe o opinię starannie przeczytali obie publikacje. - Poprosiliśmy o zdanie pedagogów z różnych ośrodków – mówi Martyna Halek z Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego. - Każdy z podręczników ma swoje silne strony. „Bücherwurm” jest zaopatrzony w atrakcyjną maskotkę, która byłaby zachętą dla dzieci. Ma wyraźną czcionkę, ale niestety, mało zróżnicowane ćwiczenia. Ostatecznie aż siedmiu na ośmiu konsultantów wybrałoby do pracy z uczniami podręcznik „Niko”. Za jego zaletę nauczyciele uznali m.in. przejrzystość i ciekawą a stonowaną szatę graficzną oraz progresywne ćwiczenia i teksty (ich trudność rośnie stopniowo). Taką sugestię NTO przekaże wydawnictwu Klett, sugerując, by w nowym podręczniku znalazły się także najlepsze elementy z „Bücherwurm”. a KOG ¹ Koncert na jarmarku w Görlitz Do dyskusji Krzysztof Ogiolda [email protected] - 77 44 32 581 A utorzy raportu pozytywnie ocenili funkcjonowanie w Polsce dialogu między władzą a reprezentantami mniejszości. Wysoką ocenę przyznano także za wsparcie finansowe przekazywane przez władze polskie mniejszościom narodowym i etnicznym na wspieranie mediów, naukę języka oraz pielęgnację kultury i podtrzymywanie tożsamości. Eksperci zwrócili uwagę na fakt, iż w latach ubiegłych Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji umożliwiało organizowanie konferencji, wykładów czy wydawanie publikacji dla Niemców w Polsce. Komitet Ministrów Rady Europy podkreśla, że jest to jeden z aspektów polskiej polityki wobec MN, który działa wręcz modelowo. Dostrzeżono, że w 2014 roku polskie władze prowadziły kampanię promującą wykorzystanie języków regionalnych lub mniejszościowych w życiu publicznym. Niemniej potrzebne są dalsze wysiłki na rzecz promowania tolerancji i akceptacji języków mniejszości i ich kultur. FOT. SYLWIA MICHALA b Zdaniem Rady Europy wciąż za mało jest szkół oferujących nauczanie dwujęzyczne, a placówek z wykładowym niemieckim nie ma wcale. wystarczającą liczbę przedszkoli, w których naucza się języka mniejszości lub prowadzi zajęcia dwujęzycznie. Zbyt mało jest szkół ponadgimnazjalnych, które oferowałoby uczniom takie nauczanie. Autorzy raportu uważają, że za mało uczniów korzysta z przedmiotu: własna historia i kultura mniejszości. Zdaniem ekspertów, brakuje odpowiednio przygotowanych nauczycieli, co powinno być troską państwa. W odniesieniu do mniejszości niemieckiej raport opowiada się także za zwiększeniem obecnoś- ci języka niemieckiego w przestrzeni publicznej, m.in. poprzez używanie go w kontaktach urzędowych ze starostwami oraz wprowadzanie np. dwujęzycznych nazw ulic. - Warto podkreślić, że te uwagi krytyczne – dodaje Bernard Gaida nie odnoszą się do jakiegoś ogólnego europejskiego standardu, bo takiego standardu nie ma. Odnoszą się do zobowiązań, jakie wzięła na siebie Polska, ratyfikując Kartę Języków Mniejszościowych i Regionalnych. Są wśród nich m.in. uruchomienie szkolni- ctwa w językach największych mniejszości: niemieckiej, ukraińskiej i białoruskiej (obecnie nie ma ani jednej szkoły z wykładowym językiem niemieckim) oraz umożliwienie korzystania z nauczania języka mniejszości lub edukacji dwujęzycznej wszędzie tam, gdzie według spisu mniejszość funkcjonuje. Tymczasem nadal – jak przed ratyfikacją – działa system obowiązkowych rodzicielskich deklaracji. - Europejska karta zmienia filozofię podejścia do języków mniejszości – zauważa Rafał Bartek, przewodniczący zarządu TSKN. - Akcentuje nie tyle zapobieganie dyskryminacji mniejszości i ich języków, ile ich promocję. Warunek składania deklaracji obowiązuje niezmiennie od 25 lat. To na „dzień dobry” zaprzecza karcie języków i jej duchowi. Jeśli spojrzymy szerzej niż z perspektywy opolskiej i z pozycji mniejszości niemieckiej, to pozostałe mniejszości – poza niemiecką i kaszubską – pozostają na poziomie status quo, jakie obowiązywało w PRL-u (z tamtych czasów wywodzi się szkoła z wykładowym językiem litewskim w Puńsku). Raport potwierdza to, co od lat mówimy. Jeśli języki mniejszości mają być naprawdę promowane, trzeba zmienić podejście do nich. Samo prawodawstwo nie wystarczy. Na dowód lider TSKN przypomina, że mniejszość niemiecka dysponuje strategią rozwoju oświaty, od blisko pięciu lat podpisane są dokumenty polsko-niemieckiego „okrągłego stołu”, a postępu w dziedzinie edukacji nie ma poza tymi inicjatywami, które wyszły ze środowiska mniejszości (ostatnio umowa na nowy podręcznik). - Raport podkreśla, że należy postawić zwłaszcza na rozwój największych mniejszości w Polsce i ich języków – dodaje Rafał Bartek. - Tymczasem od lat nie mogliśmy się doprosić o przygotowanie nauczycieli do uczenia niemieckiego jako języka mniejszości. Takiej „mniejszościowej” filologii nie ma. Języka mniejszości oraz jej historii kultury uczą pedagodzy przygotowani do prowadzenia zajęć z niemieckiego jako języka obcego. Gdyby dziś na germanistyce taką specjalizację wprowadzono, nie zmieni to wiele. Rynek pracy w szkołach, także ten dotyczący niemieckiego, jest nasycony. Rafał Bartek jest rodzicem wychowującym dzieci dwujęzycznie i z tej perspektywy patrzy na nauczanie niemieckiego w przedszkolach. - W tym wieku dzieci bezproblemowo wchłaniają dru- gi język – zauważa. - A my prawie nie mamy przedszkoli, w których jeden nauczyciel mówi do dzieci tylko po polsku, a drugi po niemiecku. Państwo takiej dwujęzyczności nie promuje. Bez tego dyrektor przedszkola zorganizuje zajęcia z niemieckiego, ale na taką szeroką dwujęzyczność nie pójdzie. Nie będzie do niej rodziców przekonywał, nawet jeśli ma przygotowanych nauczycieli. Na problem wykraczający poza politykę państwa realizowaną z Warszawy zwraca uwagę Waldemar Gielzok, prezes Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego. - Państwo daje niemałe pieniądze na nauczanie języka mniejszości w postaci zwiększonej subwencji – mówi. - Pytam, ile samorządy, także te, na czele których stoją członkowie MN, wydają na doskonalenie zawodowe nauczycieli niemieckiego jako języka mniejszości, ile na doposażenie szkół w pomoce i bibliotek w odpowiednią literaturę, na kupienie filmu, komputera, dofinansowanie wycieczki do Niemiec. Za chwilę będziemy mieli sprawdzian, czy samorządy wesprą rodziców kupujących nowy podręcznik do niemieckiego, czy też subwencja zostanie przeznaczona raczej na remont dachu szkoły lub na malowanie. a ¹ Lob für Dialog und Finanzen, im Bildungsbereich gibt es Verbesserungsbedarf Das Komitee des EU-Ministerrates hat die Umsetzung der Europäischen Charta der Regional- und Minderheitensprachen kritisch beurteilt. Polen hat die Charta im Jahr 2009 ratifiziert. b Chór „Canthabiles” z Kątów Opolskich zaśpiewał w dniu św. Mikołaja, 6 grudnia, podczas jarmarku bożonarodzeniowego „Schlesischer Chritskindelmarkt” w Görlitz - mieście wysuniętym najbardziej na wschód Niemiec. Śpiewacy ze Śląska Opolskiego zaprezentowali ciekawy repertuar adwentowo- świąteczny – w języku niemieckim i polskim. Bardzo się podobali i dostali za swój koncert gromkie brawa. Poza uczestnictwem w jarmarku chórzyści podziwiali także uroki miasta oraz poznawali historię i ciekawostki dotyczące Görlitz. - Dziękujemy organizatorom wyjazdu i mieszkańcom miasta za miłe przyjęcie – mówi Sylwia Michala, liderka koła DFK w Kątach Opolskich. (KOG) Jedną ze spraw nierozwiązanych jest wciąż kwestia mediów. Komitet ekspertów zaleca stworzenie co najmniej jednej publicznej stacji radiowej oraz jednej publicznej telewizji, które nadawałyby w języku mniejszości. - Trzeba podkreślić, że nie chodzi o rozgłośnie i audycje prowadzone siłami własnymi mniejszości podkreśla Bernard Gaida, przewodniczący zarządu VdG. - Raport mówi o państwowym kanale radiowym i telewizyjnym, który realizowałby misję polegającą na dbaniu o żywotność języków mniejszości narodowych. Taki kanał uruchomiono w Słowenii dla mniejszości włoskiej i we Włoszech dla słoweńskiej. W polskich warunkach prawdopodobnie mniejszości musiałyby dzielić czas antenowy między sobą, ale póki co nie ma politycznej decyzji, by takie radio lub telewizję tworzyć. Bardzo krytycznie raport ocenia stan szkolnictwa. Jego autorzy odwołują się do poprzedniego raportu Rady Europy, w którym także zwracano uwagę na niewystarczające standardy, dotyczące szkolnictwa mniejszości, nie tylko niemieckiej. Oprócz zbyt małej liczby szkół dwujęzycznych i braku szkół z językiem niemieckim jako wykładowym, komitet wytknął władzom nie- FOT. PRO LIBERIS SILESIAE FOT. NIEMIECKIE TOWARZYSTWO OŚWIATOWE A Komitet Ministrów Rady Europy krytycznie ocenił realizację Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych. Polska ratyfiowała ją w 2009 roku. Die Autoren des Berichts haben den Dialog zwischen Behörden und Vertretern der Minderheit positiv beurteilt. Sehr hoch wurde auch die finanzielle Unterstützung der nationalen und ethnischen Minderheiten seitens der polnischen Behörden bewertet. Die finanziellen Zuwendungen unterstützen Medien der Minderheiten, Sprachunterricht und dienen der Pflege der Kultur und Identität. Experten haben darauf aufmerksam gemacht, dass in vergangenen Jahren das Ministerium für Verwaltung und Digitalisierung die Veranstaltung von Konferenzen, Lesungen oder Herausgabe von Publikationen für Deutsche in Polen möglicht gemacht hat. Das Komitee des EU- Ministerrates unterstrich, dass dies ein Aspekt der polnischen Politik gegenüber der deutschen Minderheit ist, welcher geradezu modellhaft funktioniert. Man nahm zur Kenntnis, dass die polnischen Behörden im Jahr 2014 eine Werbekampagne für den Gebrauch der Regional- und Minderheitensprachen in der Öffentlichkeit durchgeführt haben. Dennoch bedarf es weiterer Bemühungen für die Bewerbung von Toleranz und Akzeptanz für die Kultur der Minderheiten und für die Minderheitensprachen. Zu den ungelösten Bereichen gehört die Medienfrage. Das Expertenkomitee empfiehlt die Gründung von mindestens einem öffentlichen Radiosender sowie einer Fernsehstation, die Sendungen in der Minderheitensprache ausstrahlen würde. Man muss betonen, dass es sich dabei nicht um Sender und Sendungen handelt, welche die Minderheit aus eigener Kraft auf die Beine stellen sollte - so Bernard Gaida, Vorstandsvorsitzender des VdG. - Der Bericht spricht von einem staatlichen Radio- und Fernsehsender, deren Aufgabe die Pflege des Erhalts von Minderheitensprachen wäre. Ein solcher Sender wurde in Slowenien für die italienische Minderheit und in Italien für die slowenische Minderheit gegründet. Unter polnischen Bedingungen müssten sich einzelne Minderheiten wahrscheinlich die Sendezeit teilen. Doch bis jetzt gibt es keine politische Entscheidung, ein solches Radio oder Fernsehen zu gründen. Sehr kritisch wird im Bericht die Lage des Schulwesens beurteilt. Seine Autoren berufen sich auf den letzten Bericht des Europarates, in dem auf die unzureichenden Standards des Minderheiten-schulwesens, und zwar nicht nur in Bezug auf die deutsche Minderheit, aufmerksam gemacht wurde. Neben der zu kleinen Anzahl von zweisprachigen Schulen und fehlenden Schulen mit Deutsch als Unterrichtssprache hat das Komitee den Be- hörden auch die unzureichende Zahl von Kindergärten mit Minderheiten- oder zweisprachigen Sprachunterricht vorgehalten. Es gibt auch zu wenige weiterführende Schulen, die einen solchen Unterricht anbieten würden. Die Autoren des Berichts sind der Ansicht, dass zu wenige Schüler das Unterrichtsfach „Eigene Geschichte und Kultur der Minderheit“ in Anspruch nehmen. Nach Meinung von Experten fehlt es an qualifizierten Lehrern für dieses Schulfach, wofür der Staat sorgen sollte. In Bezug auf die deutsche Minderheit spricht sich der Bericht auch für mehr Deutsch in der Öffentlichkeit, u.a. in Form von Gebrauch dieser Sprache in Kontakten mit den Behörden auf Kreisebene und für die Einführung von zweisprachigen Straßennamen aus. - Es lohnt sich hervorzuheben, dass sich diese kritischen Bemerkungen nicht an irgendwelchen allgemeinen europäischen Standards orientieren, weil es solche Standards nicht gibt- fügt Bernard Gaida hinzu. - Sie beziehen sich vielmehr auf Verpflichtungen, welche Polen mit der Ratifizierung der Europäischen Charta der Regional- und Minderheitensprachen auf sich genommen hat. Dazu gehören u.a.: Einrichtung eines funktionierenden Schulwesens in den Sprachen der größten Minderheiten, d.h., der deutschen, ukrainischen und weißrussischen (derzeit gibt es keine einzige Schule mit Deutsch als Unterrichtssprache) sowie Ermöglichung des Minderheitensprachunterrichts oder zweisprachigen Bildung überall dort, wo es laut dem Volkszählungsergebnis eine Minderheit gibt. Demgegenüber funktioniert weiterhin – wie vor der Ratifizierung der Charte – das System von obligatorischen Deklarationen der Eltern. - Die Europäische Charta ändert die Philosophie des Umgangs mit den Minderheitensprachen - bemerkt Rafał Bartek, Vorstandsvorsitzender der SKGD. Sie hebt nicht unbedingt hervor, dass man der Diskriminierung von Minderheiten und deren Sprachen vorbeugen soll, sondern legt den Akzent auf die Propagierung der Minderheitensprachen. Die Pflicht zur Abgabe von Elterndeklarationen gilt unverändert seit 25 Jahren. Das steht von vornherein im Widerspruch mit der Charta und ihrem Geiste. Wenn wir die Sache aus einer breiteren Perspektive betrachten und nicht nur auf die Woiwodschaft Oppeln und die deutsche Minderheit blicken, dann stellt sich heraus, dass außer den Deutschen und den Kaschuben alle übrigen Minderheiten lediglich den gleichen Status beibehalten haben, der für sie bereits in der Volksrepublik Polen galt (auf diese Zeit nämlich geht die Schule mit Litauisch als Unterrichtssprache in Puńsk zurück). Der Bericht bestätigt das, wovon wir seit Jahren sprechen. Wenn Minderheitensprachen wirklich propagiert werden sollten, dann muss sich die Einstellung zu ihnen ändern. Die Gesetzgebung alleine reicht nicht aus. Als Beleg für diese These erinnert Rafał Bartek daran, dass die deutsche Minderheit über eine Strategie der Entwicklung des Bildungswesens verfügt, seit fast fünf Jahren Dokumente des deutsch-polnischen „runden Tisches” unterschrieben sind und dennoch kein Fortschritt im Bildungsbereich zu verzeichnen ist, abgesehen von den Initiativen aus den Reihen der deutschen Minderheit (zuletzt Vertrag über ein neues Lehrbuch). - Im Bericht wird hervorgehoben, dass man vor allem auf die Entwicklung der größten Minderheiten und deren Sprachen in Polen setzen soll - so Rafał Bartek. - Dabei haben wir seit Jahren vergebens um die Ausbildung von Lehrern für Deutsch als Minderheitensprache gebeten. Eine solche „Minderheitenphilologie” gibt es nicht. Die Sprache der Minderheit und deren Kulturgeschichte unterrichten Lehrer, die lediglich für das Unterrichten von Deutsch als Fremdsprache ausgebildet sind. Wenn man heute im Institut für Germanistik ein solches Studienfach einrichten würde, würde es auch nicht viel bringen. Der Arbeitsmarkt für die Lehrer, auch im Bereich Deutsch, ist gesättigt. Rafał Bartek ist selbst Vater und erzieht seine Kinder zweisprachig. Aus dieser Perspektive betrachtet er den Deutschunterricht in den Kindergärten. - In diesem Alter lernen die Kinder problemlos eine zweite Sprache -bemerkt er. - Wir haben aber fast keine Kindergärten, in denen ein Erzieher zu den Kindern Polnisch und der andere Deutsch spricht. Der Staat wirbt für solche Zweisprachigkeit nicht. Ohne eine solche staatliche Unterstützung wird ein Kindergartenleiter zwar einen Deutschunterricht organisieren und anbieten, doch auf eine soeben erwähnte breite Zweisprachigkeit wird er sich nicht einlassen. Er wird nicht versuchen, die Eltern davon zu überzeugen, selbst wenn er über geeignete Erzieher verfügen würde. Auf ein Problem, das über die von Warschaus aus betrie- bene Politik des Staates hinausgeht, weist Waldemar Gielzok, Vorsitzender der Deutschen Bildungsgesellschaft, hin. „Der Staat stellt beträchtliche Summen für den Unterricht der Minderheitensprache in Form von einer größeren Bildungssubvention zur Verfügung“, so Gielzok. „Ich frage, inwieweit die Kommunen, auch jene, mit Vertretern der deutschen Minderheit an der Spitze, die Lehrerfortbildung für den Minderheitensprachunterricht, den Ankauf von Hilfsmaterialien, Büchern für die Bibliothek, Einkauf von Filmen, Computern oder eine Schulreise nach Deutschland finanziell unterstützen. Wir werden bald sehen, ob die Kommunen diese „Prüfung“ bestehen. Werden sie Eltern beim Kauf des neuen Lehrbuchs für den Deutschunterricht unter die Arme greifen oder die Bildungssubvention eher für Dachrenovierung oder Sanierungsarbeiten an den Schulen verwenden. a TŁUM. ELF ¹ W skrócie BJDM Świąteczny jarmark mniejszości w Opolu Zgodnie z sięgającą 2003 r. tradycją w 3. niedzielę adwentu - 13 grudnia 2015 odbędzie się na opolskim Rynku „Dzień Niemiecki Opolskiego Jarmarku Bożonarodzeniowego”. O 11.00 opolan powitają konsul Niemiec Sabine Haake, prezydent Opola Arkadiusz Wiśniewski oraz liderzy mniejszości niemieckiej. Atrakcją dla najmłodszych będzie uruchomioma specjalnie z tej okazji karuzela. Od 11.30 do 15.30 odbywać się będą występy w konkursie niemieckiej piosenki świątecznej, a także warsztaty świąteczne dla wszystkich. Planowane zakończenie około 16.00 (KOG) ¹ MŁODZIEŻ MNIEJSZOŚCI Nie tylko dzieci będą „bastlować” Związek Młodzieży Mniejszości Niemieckiej organizuje warsztaty bożonarodzeniowe dla dzieci z domów dziecka w Chmielowicach i Opolu. W sobotę, 12 grudnia przedstawicielka BJDM pokaże dzieciakom sposoby na własnoręczne wykonanie ozdób świątecznych. W formie zabawy dowiedzą się również ciekawych rzeczy na temat tradycji świątecznych z Niemiec. Porozmawiają z przedstawicielami młodzieży MN na temat innych projektów. BJDM ma też propozycję wspólnego „bastlowania” dla wszystkich. Zaprasza w czwartek, 17 grudnia od 16.00 do sali konferencyjnej na IV piętrze przy ul. Marii Konopnickiej 6 w Opolu na majsterkowanie pod okiem oraz za radą fachowca. Zgłoszenia oraz wszelkie informacje dotyczące projektu w biurze ZMMN (3.piętro) do 16 grudnia lub emailem na adres: [email protected] lub [email protected] oraz telefonicznie: 77/441 62 05. (KOG) ¹ BIBLIOTEKA CARITAS Spotkanie z Georgiem Mitschke Biblioteka Caritas w Opolu (ul. Szpitalna 7a) zaprasza dziś o 16.00 na spotkanie: „Osobowości życia kulturalnego na Śląsku. Georg Mitschke artysta i historyk sztuki”. Pan Mitschke pracuję między innymi nad renowacją wnętrza bazyliki na Górze św. Anny. (KOG) ¹ IV • Heimat - mała ojczyzna Nowa Trybuna Opolska Środa, 9 grudnia 2015 www.nto.pl Medale zasługi za wierność „„Schlesien Journal“ w TVP Opole we wtorek o 18.15 (powtórka pt. 18.25, nd. 18.00) , w TVP Katowice w poniedziałek o 20.45, TVS - we wtorek 17.30. 1. Szkolenie dla kobiet mniejszości niemieckiej; 2. Centrum Badan Mniejszości Niemieckiej. Audycja radiowa „Schlesien Aktuell Kompakt“ w Radiu Opole przez siedem dni w tygodniu o 20.04: - w środę - sylwester ze Związkiem Młodzieży Mniejszości Niemieckiej; - w czwartek - „Georg Mitschke - artysta i historyk sztuki”; - w piątek - Nowe kompendium wiedzy o Górnym Śląsku; Jeżeli macie ciekawy temat, dziennikarze ZP Pro Futura, proszą o kontakt [email protected], tel. 77 454 65 56. W sobotę, 12 XI I o godzinie 16.15 w Radiu Doxa kolejna audycja z cyklu Abgekanzelt/Minderheit Aktuell: Pieśni bożonarodzeniowe na Śląsku. W niedzielę, 13XI I o 21.00 w Radiu Doxa koncert życzeń Musikschachtel: Gotuj po niemiecku. Świąteczne potrawy. Bezpłatne pozdrowienia można wysyłać: [email protected] lub 77 454 65 56. W Radiu Opole 13 XII w godz. 17.05 - 18.00 program publicystyczny Schlesien Aktuell das Magazin : Pieśni adwentowe na Śląsku. W każdą środę TSKN na Śląsku Opolskim publikuje w internecie Newsletter. A w nim znajdziecie Państwu m.in. aktualne informacje z życia Towarzystwa, kalendarz wydarzeń oraz przegląd prasy. - Roman Kolek - zarzuty wobec wicemarszałka województwa z mniejszości niemieckiej; - Historyczna współpraca VdG i Fundacji Haus Oberschlesien; - Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej. HEIMAT mała ojczyzna Przed świętami Krzysztof Ogiolda [email protected] - 77 44 32 581 Z anim Julia Ledwoch zaśpiewała pieśń „Heilige Nacht” z repertuaru Helene Fischer, rozpoczynając adwentowoświąteczny koncert, wypełnionej do ostatniego miejsca sali Filharmonii Opolskiej zabrzmiały jubileuszowe refleksje i świąteczne życzenia. Rafał Bartek, lider TSKN przypomniał, że w tym samym miejscu 15 lutego 2015 zaczęły się obchody srebrnego jubileuszu istnienia TSKN. Podkreślił, że dorobkiem tego ćwierćwiecza są m.in. język niemiecki w szkołach, msze św. w języku serca,dwujęzyczne tablice i ustawa o mniejszościach. Przypomniał ostatnie osiągnięcia MN: szkółki piłkarskie, setki imprez w ramach ożywiania domów spotkań, b Jesteście ważną cząstką tego, kim dziś jesteśmy mówił Rafał Bartek, wręczając zasłużonym działaczom TSKN medale z okazji srebrnego jubileuszu organizacji mniejszości. bardzo udane Dni Kultury Niemieckiej i Festiwal Kultury Mniejszości. Odznaczonym podziękował za ich wierność niemieckiej tożsamości i wieloletnie honorowe zaangażowanie w działalność MN. - Je- steście ważną cząstką tego, kim dziś jesteśmy – mówił. Konsul Niemiec Sabine Haake cieszyła się bardzo, że mogła przemawiać po niemiecku, bez wsparcia tłumacza, i była rozumiana. - Na opolskiej ulicy jeszcze niemiecki słychać słabo. To jeszcze wymaga pracy – przyznała. - Ale tym większe podziękowania dla tych, którzy nie siedzą na sofie, lecz angażują się na rzecz upow- szechniania niemieckiego języka, kultury i tradycji. Jako ostatni zabrał głos poseł Ryszard Galla. Namawiał gorąco, by rodzice posyłali dzieci wszkole na język mniejszości i nie wycofywali deklaracji. Cieszył się, że nieprzerwanie już ósmą kadencję mniejszość niemiecka ma reprezentanta w Sejmie. Ale i ubolewał, że został sam w niemal zupełnie zmienionej komisji mniejszości narodowych. - Idzie nowe – mówił. - Jakie będzie? Będzie trudne. Ale damy radę. Potem już zabrzmiały adwentowe pieśni i kolędy w wykonaniu laureatów Konkursu Piosenki Niemieckiej „Superstar”. Nie mogło też zabraknąć wspólnego śpiewu kolędy „Cicha noc, święta noc”. Formalnie adwentowy koncert kończy obchody 25-lecia TSKN, ale okazją do jubileuszowej radości będą jeszcze świąteczne spotkania w DFK. a ¹ Verdienstmedaillen für Treue Über 70 Mitglieder der DM erhielten Medaillen anlässlich des 25. Gründungsjubiläums der „Sozial-Kulturellen Gesellschaft der Deutschen im Oppelner Schlesien“. Eine Gelegenheit zur Übergabe der Auszeichnungen war das Adventskonzert am Montag in der Philharmonie. Bevor Julia Ledwoch das Lied „Heilige Nacht” aus dem Repertoire von Helene Fischer zum Auftakt des Adventskonzerts im bis zum letzten Platz gefüllten Saal der Oppelner Philharmonie gesungen hat, waren Jubiläumsreflexionen und Weihnachtswünsche erklungen. Rafał Bartek, Vorsitzender der SKGD, erinnerte daran, dass am gleichen Ort am 15. Februar 2015 die Feierlichkeiten zu Beginn des Silberjubiläums der SKGD begannen. Er betonte, dass zu den Errungenschaften dieses Vierteljahrhunderts u.a. Deutsch an den Schulen, Messen in der Sprache des Herzens, zweisprachige Ortsschilder und das Minderheitengesetz gehören. Er erinnerte an die letzten Erfolge der deutschen Minderheit: Fußballschulen, Hunderte Veranstaltungen im Rahmen des Programms der Belebung der Begegnungsstätten, sehr gelungene „Deutsche Kulturtage“ und das Kulturfestival der deutschen Minderheit. Bei den Ausgezeichneten bedankte er sich für die Treue zur deutschen Identität und das langjährige ehrenamtliche Engagement in den Reihen der deutschen Minderheit. - Ihr seid ein wichtiger Teil dessen, was wir heute sind sagte er. Konsulin der Bundesrepublik Sabine Haake freute sich sehr, dass sie ihre Ansprache in Deutsch und ohne Unterstützung des Dolmetschers halten konnte und verstanden wurde. Auf den Oppelner Strassen ist Deutsch noch kaum zu hören. Das bedarf noch Arbeit - sagte sie. - Daher gebührt umso größeren Dank jenen, die nicht auf der Couch sitzen und sich für die Verbreitung der deutschen Sprache, Kultur und Tradition einsetzen. Als letzter sprach Sejmabgeordneter Ryszard Galla. Er richtete eine Botschaft an die Eltern, dass sie ihre Kinder in das Fach Deutsch als Minderheitensprache schicken und die entsprechenden Erklärungen nicht zurücknehmen. Er brachte seine Freude darüber zum Ausdruck, dass die deutsche Minderheit seit acht Regierungsperioden ununterbrochen im Sejm vertreten ist. Doch er bedauerte, dass er allein in einer fast gänzlich ausgewechselten Sejmkommission für nationale Minderheiten geblieben ist. - Es kommt Neues - sagte er. Wie wird es sein? Es wird schwierig sein. Doch wir werden es schaffen. Danach erklangen Adventslieder und Weihnachtslieder aufgeführt von den Preisträgern des Wettbewerbs „Superstar”. Es fehlte auch nicht ein gemeinsames Singen des Weihnachtslieds „Stille Nacht, heilige Nacht”. Formell hat das Adventskonzert das Jubiläumsjahr der SKGD abgeschlossen, doch Gelegenheit zum Feiern werden noch die Adventstreffen in den DFKs bieten. a TŁUM. ELF ¹ „Rocznik Niemców w Polsce” ukazał się 5. raz Coś do poczytania Krzysztof Ogiolda Dodatek finansowany ze środków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Federalnej Niemiec oraz środków Mniejszości Niemieckiej będących w dyspozycji Fundacji Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych pochodzących z wcześniejszych dotacji Rządu Nimieckiego. Diese Beilage wurde finanziert aus Mitteln des Bundesministeriums des Inneren sowie aus Mitteln der deutschen Minderheit, welche in Verfügung der Stiftung für die Entwicklung Schlesiens und Förderung lokaler Initiativen stehen und aus den früheren Zuwendungen der deutschen Regierung stammen. FOT. SŁAWOMIR MIELNIK Program telewizyjny A Ponad 80 członków MN otrzymało medale na zakończenie roku 25-lecia TSKN-u. A Okazją do ich wyróżnienia był poniedziałkowy koncert adwentowy w filharmonii. [email protected] - 77 44 32 581 W serii „Mała Biblioteka VdG” Związek Niemieckich Stowarzyszeń SpołecznoKulturalnych w Polsce wydał „Rocznik Niemców w Polsce 2016”. We wstępie do publikacji lider VdG Bernard Gaida przypomina, że zbliżający się nowy rok przyniesie dwa - ważne dla środowiska mniejszości - srebrne jubileusze: w 1991 roku podpisany został polsko niemiecki Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy; w tym samym roku organizacje MN założyły organizację dachową, czyli VdG. Do owych jubileuszy nawiązują trzy obszerne wywiady otwierające merytoryczną zawartość rocznika. Udzielili ich: Joachim Niemann, wieloletni dyrektor biura VdG, Bernard Gaida, przewodniczący zarządu oraz prof. Dieter Bingen, dyrektor Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich w Darmstadt. W środku tomu autorzy umieścili fotograficzną i tekstową kronikę ważnych działań VdG w roku 2015. Nie zabrakło w niej informacji m. in. o otwarciu kolejnych Niemieckich Szkółek Piłkarskich, pierwszej wizycie w Polsce i w Bibliotece Caritas pisarki Sabriny Janesch, obecności przedstawicieli VdG na berlińskim spotkaniu rocznym BdV, otwarcia wystawy „Dziadek z Wehrmachtu oraz oczywiście Festiwalu Kultury Mniejszości Niemieckiej. Podobnie jak we wcześniejszych edycjach rocznik zawiera także teksty o ważnych postaciach i zjawiskach dotyczących niemieckiej literatury, kultury i historii na Śląsku. Ich bohaterami są m. in. pisarze Gustav Freytag i Max Halbe, Benjamin Bilse- kompozytor i dyrygent, poeta Max Hermann-Neisse. Jeden z esejów przybliża dzieje śląskich browarów. a ¹