J. Szewczuk, Strategie rozwoju gospodarczego miast w Polsce

STRATEGIE
ROZWOJU GOSPODARCZEGO
MIAST W POLSCE
Janusz Szewczuk
Katowice, Grudzień 2008
ROZWÓJ GOSPODARCZY MIAST
• Czym jest rozwój gospodarczy?
• Jak mierzyć rozwój gospodarczy?
• Stan gospodarki polskich miast
• Uwarunkowania rozwoju gospodarczego miast
• Polityka gospodarcza miast polskich
ROZWÓJ GOSPODARCZY MIAST
•
•
•
•
•
Wzrost stabilności ekonomicznej oraz bogactwa
miasta i mieszkańców poprzez:
Wzrost konkurencyjności produktów miasta na
globalnych rynkach
Wzrost efektywności ekonomicznej lokalnych firm
Wzrost wartości kapitałów (technicznego,
ekonomicznego, instytucjonalnego, kulturowego)
Wzrost dochodów i wzrost liczby mieszkańców
osiągających dochody z aktywności gospodarczej
Wzrost dochodów publicznych będących efektem
aktywności gospodarczych
CZYNNIKI ROZWOJU MIAST
Dostępność dróg transportowych
↓
Dostępność czynników produkcji (skilled city)
↓
Dostępność konsumentów (consumer city)
Decyduje czynnik który jest dobrem bardziej rzadkim, mniej
dostępnym
CZAS PRZEŁOMU
–Zmiany kulturowe
–Nowe technologie
–Transformacja ustrojowa
–Transformacja społeczno-gospodarcza
ZMIANY KULTUROWE W KRAJACH
ROZWINIĘTYCH
–Zmiana modelu rodziny
–Zmniejszenie gospodarstw domowych
–Spadek liczby małŜeństw
–Wzrost liczby rozwodów
–Spadek przyrostu naturalnego
–Tylko Albania w Europie ma przyrost naturalny pozwalający na
wzrost demograficzny bez imigracji
–Liczba mieszkańców Europy spadnie z 728 mln w 2000r. do 600
nlm w 2050r.
–Zwrot koncentracji z czynników wytwarzania na
pozyskanie odbiorców wytworzonych dóbr i usług
TRANSFORMACJA SPOŁECZNOGOSPODARCZA
–Zmiany technologii, organizacji i lokalizacji produkcji
–Zmiana kwalifikacji i wynagradzania pracowników
–Zmiana nośnika kapitału i podziału dochodów
ZMIANY USTROJOWE
Regulowany rozdział dóbr, ludzi, idei
⇓
Swobodny przepływ dóbr, ludzi, idei
CZYNNIKI ZMIAN W GOSPODARCE USA
KLASTERY
ZMIANA
ZATRUDNIENI
A
1975-95 (%)
ZMIANA WARTOŚCI
DODANEJ NA
ZATRUDNIONEGO (%)
ZMIANA
WYNAGRODZENIA
1975-95 (%)
ŚREDNIE
WYNAGRODZENIE
(TYS. $)
USŁUGII WYKONYWANE
OSOBIŚCIE
163
-32
16
33,39
USŁUGI MEDYCZNE
132
-29
13
30,38
TURYSTYKA I ROZRYWKA
115
13
-2
14,47
USŁUGI FINANSOWE
61
16
34
41,01
BUDOWNICTWO
49
0
-9
30,73
PRODUKTY MEDYCZNE
45
66
16
43,95
TRANSPORT I SPEDYCJA
41
40
-16
32,09
DOSTAWY DLA
PRZEMYSŁU
31
62
2
36,42
PRZEMYSŁ WYDAWNICZY
23
3
1
33,20
TELEKOMUNIKACJA
15
145
14
40,32
ŚRODKI TRANSPORTU
7
64
8
41,54
ZAOPATRZENIE
MATERIAŁOWE
2
60
3
32,10
CZYNNIKI ZMIAN W GOSPODARCE USA
KLASTERY
ZMIANA
ZATRUDNIENIA
1975-95 (%)
ZMIANA WARTOŚCI
DODANEJ NA
ZATRUDNIONEGO (%)
ZMIANA
WYNAGRODZENIA
1975-95 (%)
ŚREDNIE
WYNAGRODZENIE
(TYS. $)
2
60
3
32,10
PRZEMYSŁ
OBRONNY I
LOTNICZY
-11
54
10
44,11
ROLNICTWO I
PRZETWÓRSTWO
-17
75
18
24,44
WYDOBYCIE
SUROWCÓW
-18
77
9
43,07
PRZEMYSŁ
MASZYNOWY
-20
86
-5
38,39
TOWARY
KONSUMPCYJNE
-23
79
12
37,79
PRZEMYSŁ
TEKSTYLNO
WŁOKIENNICZY
-28
117
0
20,75
ZAOPATRZENIE
MATERIAŁOWE
SKUTKI ZMIAN STRUKTURALNYCH GOSPODARKI DLA
MIAST
•8 z 15 największych miast USA z 1950 traciło mieszkańców w
kaŜdej dekadzie
• 12 miast ma do dziś mniej mieszkańców niŜ w 1950
• Spadek liczby mieszkańców osiągnął 33%
• Wzrost ubóstwa
SKUTKI ZMIAN STRUKTURALNYCH
GOSPODARKI DLA MIAST PRZYKŁAD DETROIT
•Spadek liczby miejsc pracy w przemyśle
•338 tyś miejsc pracy w 1963
•62 tyś - w 1992
•Spadek dochodów mieszkańców, mediana dochodów
gospodarstwa domowego - 62% poziomu USA
•Spadek wartości nieruchomości wartość 80 % domów i 30 %
mieszkań spadło poniŜej 70 % kosztu budowy nowych
ZMIANY
Pierwsza dekada 2000 - rozkwit miast i obszarów metropolitalnych
•80% ludności
•87% wzrostu gospodarczego
•85% dochodów mieszkańców i wzrostu liczby miejsc pracy
•93% wzrostu eksportu i rozwoju technologii
•48 obszarów metropolitalnych wchodzi do listy 100
największych gospodarek świata
PIERWSZA DEKADA 2000 - ROZKWIT MIAST
WYZWANIA
Nowe miejsca pracy oferują wynagrodzenie 15% niŜsze niŜ
zlikwidowane miejsca pracy
Boston
Kryzys lat siedemdziesiątych
•Zmniejszającej się ilości mieszkańców z 788000 w latach 1930 do
560 000 w roku 1980 ( spadek w rankingu miast amerykańskich pod
względem ilości mieszkańców z 9 na 20 pozycję)
•Bardzo złe wskaźniki gospodarcze
• Regres gospodarczy doprowadził do spadku atrakcyjności
miejsca, a tym samym do spadku cen na rynku nieruchomości
( 75% domów kosztowało mniej niŜ nowobudowane domy w
Cleveland lub Filadelfii)
KLUCZOWE UWARUNKOWANIA
ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIAST
• Zmiany kulturowe
• Zmiany demograficzne
• Zanikanie tradycyjnej gospodarki i rozwój
gospodarki opartej na wiedzy
• Zmiany źródeł dochodów mieszkańców
• Rozwarstwienie społeczne
• Rozwój obszarów metropolitalnych
KLUCZOWE UWARUNKOWANIA
ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIAST
•
•
•
•
•
Zmiany koniunktury gospodarczej
Zmiany na rynkach kapitałowych
Zmiany kursów walutowych
Postępująca globalizacja
Skracanie się cyklu Ŝycia produktu
ROLA MIAST I OBSZARÓW
METROPOLITALNYCH W NOWEJ
GOSPODARCE
–Centra innowacji zaawansowanych technologii, usług i
informacji
–Centra edukacji badań i medycyny
–Centra kultury, rekreacji, sportu, rozrywki, turystyki
–Centra handlu i węzły transportowe
–Centra rozwoju technologii i lekkich przemysłów
–Centra siły roboczej i rynek pracy
FILARY ROZWOJU
W DOBIE NOWEJ GOSPODARKI
•
•
•
•
•
•
rozpoznanie roli w globalnej gospodarce
kreowanie wysoko kwalifikowanej siły roboczej
inwestowanie w infrastrukturę dla innowacji
poprawa jakości Ŝycia
pielęgnowanie klimatu dla innowacyjnej gospodarki
zdefiniowanie na nowo roli i form działania
administracji samorządowej
Kluczowy problem
Efektywność strategii realizowanych przez instytucje
publiczne w Polsce jest w duŜej mierze zaleŜna od
sprawności systemów monitorowania pozwalających
na:
-ciągłą obserwację i ocenę zmian zachodzących
w otoczeniu,
-realną ocenę efektów prowadzonych działań,
-ciągłe dopasowywanie programów
realizacyjnych do dynamicznie zachodzących zmian w
otoczeniu
ROZWÓJ GOSPODARCZY MIAST
Zdolność przyciągania i zatrzymania:
• mieszkańców
• przyjezdnych
• inwestorów
SCENARIUSZE ROZWOJU MIAST
Efekty
• ZrównowaŜona
gospodarka oparta
na
wysokowydajnych
sektorach
• Urbanizacja
• Zinternalizowany
•Powiązania funkcjonalne: szkół, samorządurozwój
i firm
•Wzrost łańcucha wartości dodanej i
J
przechodzenie do bardziej efektywnych branŜ
WÓ
Z
• Niskie szanse
•WydłuŜenie łańcucha dostawców
RO
UTRZYMANIE POZYCJI
rozwojowe
• Zatrzymanie procesu
ZAL
•Nieznaczny wzrost łańcucha wartości
EśN
urbanizacji
OŚĆ
dodanej
•Ograniczone wydłuŜenie łańcucha
dostawców
•Erozja łańcucha wartości
dodanej i łańcucha
dostawców
• Nasilenie patologii
•Przyciąganie produkcji
społecznych
niskokosztowej
• Zanik dochodów
budŜetów lokalnych
CZAS