Streszczenie rozprawy doktorskiej

mgr Tomasz SANAK
Ocena przygotowania żołnierzy do wykonywania zabiegów ratujących życie
w fazie przedszpitalnej na podstawie standardu Taktyczno-Bojowej Opieki
nad Poszkodowanym
STRESZCZENIE
Utrzymanie umiejętności ratowniczych z zakresu Tactical Combat Casualty Care
powinno, obok ukończonego szkolenia, stanowić element profesjonalnego przygotowania
żołnierza do udzielania pomocy medycznej w realnym środowisku taktycznym.
Celem ogólnym pracy była ocena znajomości procedur udzielania pierwszej pomocy
w trzech najczęściej występujących przyczynach zgonów do uniknięcia w poszczególnych
przedziałach czasu. Punktem odniesienia był kurs typu Combat Lifesaver.
Do szczegółowych celów pracy należały:
1.
Ocena przygotowania żołnierzy sił specjalnych i wojsk regularnych do udzielania
pierwszej pomocy w trzech najczęściej występujących przyczynach zgonów do uniknięcia
(masywny krwotok z kończyn, odma prężna jamy opłucnej, niedrożność górnych dróg
oddechowych) w środowisku taktycznym.
2.
Kształtowanie się wiedzy z ratownictwa taktycznego w trzech okresach czasu: przed
szkoleniem, po szkoleniu oraz trzy miesiące po zakończeniu szkolenia.
3.
Ocena znajomości patomechanizmów, patofizjologii oraz leczenia stanów chorobowych
zaliczanych do grupy zgonów do uniknięcia.
4.
Określenie czy szkolenie żołnierza sił specjalnych oraz wojsk regularnych może mieć
wspólną platformę, jaką jest kurs ratownictwa taktycznego typu Combat Lifesaver.
5.
Opracowanie matrycy kształcenia, której celem będzie optymalizacja oraz wzmocnienie
efektów kształcenia, szczególnie w dłuższym przedziale czasu od ukończenia szkolenia.
Do badań zakwalifikowano 164 żołnierzy wojsk regularnych. Z powodu dobrowolności
udziału w badaniu oraz zaangażowaniu żołnierzy w pełnienie obowiązków służbowych,
ostateczna grupa poddana ewaluacji w poszczególnych przedziałach czasu 112 osób
(pierwszego dnia na badania zgłosiło się 276 żołnierzy).
Do badań zakwalifikowano 116 żołnierzy sił specjalnych. Z powodu dobrowolności
udziału w badaniu oraz zaangażowaniu żołnierzy w pełnienie obowiązków służbowych,
ostateczna grupa poddana ewaluacji w poszczególnych przedziałach czasu składała się z 36 osób.
Okres służby wojskowej u ponad połowy badanych żołnierzy w wojskach regularnych
nie przekraczał 5 lat (n=60, 56,6%), u 32% badanych żołnierzy mieścił się w przedziale 5-10
lat. Niespełna 4% badanych żołnierzy pełniło służbę wojskową przez okres 10-15 lat, a 7,5%
żołnierzy powyżej 15 lat. Wśród osób, które zadeklarowały służbę w Polskich Kontyngentach
Wojskowych (PKW), 50% badanych służyło w jednej zmianie PKW (6 miesięcy), 37,5%
w dwóch, a 12,5% deklarowało służbę w trzech zmianach PKW (nikt nie zadeklarował
w więcej niż trzech zmianach).
Okres służby wojskowej u 41,7% badanych żołnierzy sił specjalnych (n=15) nie
przekraczał 5 lat, u 38,9% badanych żołnierzy mieścił się w przedziale 5-10 lat, u 13,9%
10-15 lat, u 5,6% – powyżej 15 lat. Wśród osób, które deklarowały służbę w Polskich
Kontyngentach Wojskowych (PKW), 25% osób służyło w jednej zmianie PKW (6 miesięcy),
25% w dwóch zmianach, 12,5% w trzech zmianach, a 37,5% zadeklarowało służbę
w czterech zmianach PKW.
Badanych podzielono na dwie grupy: pierwszą grupę stanowili żołnierze wojsk
regularnych, drugą – żołnierze sił specjalnych. Grupę kontrolną stanowili żołnierze dobierani
według zasady „sami dla siebie”, ponieważ zamierzeniem autora była ewaluacja
wiedzy/umiejętności w odniesieniu do poprzedniego wyniku.
Badania wykazały, że kurs typu CLS generował u uczestników istotne statystycznie
zmiany dotyczące umiejętności wykonywania procedur ratunkowych w trzech najczęściej
występujących zgonach do uniknięcia (tamowanie masywnych krwotoków z kończyn,
zabezpieczenie odmy prężnej jamy opłucnej, udrożnienie górnych dróg oddechowych za
pomocą rurki nosowo-gardłowej). Szkolenie CLS przyniosło istotne statystycznie zmiany
w zakładaniu opaski uciskowej wśród żołnierzy wojsk regularnych wg procedury samopomocy
dla kończyny górnej (p=0,008, test McNemara) oraz dla kończyny dolnej (p=0,022, test
McNemara). U żołnierzy wojsk specjalnych wynik kształtował się istotnie statystycznie
odpowiednio dla kończyny górnej (p<0,001, test McNemara) oraz dla kończyny dolnej
(p<0,001, test McNemara).
Z badania kontrolnego wykonanego po 3 miesiącach wynikało, że szkolenie wśród
żołnierzy wojsk regularnych nie przyniosło zmiany istotnej statystycznie w przypadku
założenia opaski uciskowej na kończynę górną (p=0,248, test McNemara) oraz na kończynę
dolną (p=0,159, test McNemara), podobnie jak w przypadku żołnierzy wojsk specjalnych, gdzie
założenie opaski również nie przyniosło zmiany istotnej statystycznie dla kończyny górnej
(p=0,999) oraz dla kończyny dolnej (p=0,366). Satysfakcjonujący wynik utrzymania
umiejętności należy tłumaczyć nabyciem wystarczającej pamięci sensomotorycznej, tzw.
pamięci mięśniowej.
Objawami dominującymi u badanych żołnierzy wojsk regularnych była konsolidacja
wiedzy teoretycznej w badanych przedziałach czasu (p<0,001; test Friedmana) z zakresu
postępowania w masywnym krwotoku, odmie prężnej jamy opłucnej oraz niedrożności górnych
dróg oddechowych. Charakterystyczna była istotna statystycznie utrata zdolności praktycznego
postępowania ratunkowego w przypadku procedur pomocy koleżeńskiej dla masywnych
krwotoków z kończyn, odmy prężnej jamy opłucnej oraz niedrożności górnych dróg
oddechowych. Analiza porównawcza obu prób wykazała konieczność powtarzania minimum raz
na trzy miesiące ćwiczeń z zakresu praktycznego postępowania ratunkowego w zakresie tzw.
zgonów do uniknięcia. W odstępie trzech miesięcy od zakończonego szkolenia zaobserwowano
pozytywny efekt dydaktyczny w przypadku procedur związanych z zakładaniem opaski uciskowej
w trybie samopomocy, co należy tłumaczyć skutecznością zastosowanych technik edukacyjnych i
odpowiednią ilością powtórzeń celem nabycia pamięci mięśniowej, zarówno wśród żołnierzy
wojsk regularnych, jak i wojsk specjalnych (test Mc Nemara).
Na podstawie przeprowadzonych badań ustalono następujące wnioski:
1.
Znajomość podstawowych procedur ratownictwa taktycznego wśród żołnierzy sił
specjalnych i wojsk regularnych prezentuje się na niskim poziomie, w szczególności
u osób, które pełnią służbę wojskową od ponad 5 lat.
2.
Kursy z ratownictwa taktycznego powinny zapoczątkować posiadanie umiejętności
udzielania pierwszej pomocy w środowisku pola walki. Rekomenduje się, aby co najmniej
raz na trzy miesiące w jednostkach wojskowych były przeprowadzane zajęcia
przypominające z zakresu taktyczno-bojowej opieki nad poszkodowanym przez
certyfikowanych instruktorów (Combat Lifesaver Intructor lub Tactical Combat Casualty
Care Instructor) lub wprowadzony był system Serious Games – interaktywnych gier,
których celem będzie podtrzymanie wiedzy teoretycznej na temat taktyczno-bojowej
opieki nad poszkodowanym. Wprowadzenie obowiązkowych egzaminów z ratownictwa
taktycznego powinno stanowić obowiązkowy element kształtowania umiejętności
ratowniczych żołnierzy.
3.
Umiejętność założenia opaski uciskowej w terminie trzech miesięcy od zakończonego
szkolenia utrzymuje się na zadowalającym poziomie, w przeciwieństwie do procedury
udrożnienia górnych dróg oddechowych, a także zaopatrzenia odmy prężnej jamy opłucnej.
4.
Żołnierze sił specjalnych i wojsk regularnych powinni mieć wspólny program szkoleniowy
na bazie kursu podstawowego z ratownictwa taktycznego. Następnie każdy rodzaj wojsk
powinien
odbywać
szkolenie
medyczne
uwzględniające
specyfikę
środowiska
taktycznego, do którego jest przeznaczony.
5.
Należy wykształcić w żołnierzach świadomość tego, czym jest symulacja medyczna oraz
na czym polega proces uczenia się, korzystając z ww. metody nabywania umiejętności
ratowniczych.
SUMMARY
Maintaining of rescue skills in the field of Tactical Combat Casualty Care should, in
addition to the completed training, be part of a professional preparation enabling
a soldier to provide medical assistance in a real tactical environment.
The main aim of this study was to assess the knowledge of first aid procedures for the
three most common causes of the so-called preventable deaths evaluated at different time
points. The benchmark was the Combat Lifesaver training.
The particular aims of the study were:
1.
The assessment of special forces soldiers and regular troops preparation for first aid
administration for the three most common causes of preventable deaths in the tactical
environment (massive hemorrhage from extremities, tension pneumothorax, upper airway
obstruction).
2.
The formation of soldiers’ knowledge concerning the tactical life-saving in three periods:
before the course, after the course and three months following the end of the training.
3.
The assessment of soldiers’ knowledge regarding pathomechanisms, pathophysiology, and
treatment of illnesses classified as preventable deaths.
4.
Determining whether the training of a special forces soldier and a regular troops soldier
may have a common training foundation in the form of a Combat Lifesaver tactical course.
5.
Developing an education matrix aiming at optimizing and achieving better learning
outcomes, particularly over a longer period of time after completion of training.
164 regular army soldiers were enrolled in the study, however, because their
participation was voluntary and the soldiers were occupied with their daily duties the final group
subjected to evaluation at different time points was 112 people on the first day, a total of 276
soldiers reported their readiness to participate in the study).
116 special forces soldiers were enrolled in the study. Again, because their participation
was voluntary and the soldiers were occupied with their daily duties, the final group subjected
to evaluation at different time points was 36 people.
For more than 50% of the regular army soldiers enrolled in the study the time in service
did not exceed 5 years (n=60, 56.6%). For 32% of soldiers the time in service was between 5
and 10 years; for less than 4% - 10-15 years and for 7.5% - over 15 years. Among those who
have served overseas as members of the Polish Military Contingents (PMC), 50% of veterans
have served in one rotation (6 months), 37.5% , and 12.5% declared duty in 3 rotations, no one
has declared participation in the more than three PMC rotations.
For 41.7% of the special forces soldiers enrolled in the study (n=15) the time in service
did not exceed 5 years; for 38.9% of the soldiers was between 5 and 10 years; for 13.9% - 1015 years, and for 5.6% - over 15 years. Among those who have served as members of the Polish
Military Contingents (PMC), 25% soldiers have served in one rotation, 25% in two rotations,
12.5% in 3 rotations, and 37.5% have participated in four rotations of PMC.
The subjects were divided into two groups: group I - regular troops soldiers, group II special forces soldiers. Soldiers were their own controls because the author's intention was to
evaluate the knowledge/skills in comparison to the previous result.
The study showed that the completion of the CLS course resulted in participants
a statistically significant improvement in the ability to perform rescue procedures for the three
most common preventable deaths (controlling massive hemorrhage from extremities, managing
tension pneumothorax, performing endotracheal intubation to restore airway patency).
Completion of the CLS course brought significant changes in the ability to self-apply the upper
limb
tourniquet
(p
=0.008,
McNemar
test)
and
the
lower
limb
tourniquet
(p =0.022, McNemar test). Similarly, for the special forces soldiers the results were statistically
significant for the self-application of the upper extremity (p<0.001, McNemar test) and the
lower extremity tourniquet (p<0.001, McNemar test).
The results of the follow-up investigation showed that there were no statistically
significant changes in the ability to self-apply the upper extremity tourniquet (p=0,248,
McNemar test) and the lower extremity tourniquet (p=0,159, McNemar test) for the regular
army soldiers as well as for the special troops soldiers: the upper limb (p=0.999, McNemar test)
and lower limb (p=0.366 McNemar test). Maintaining the ability to use a tourniquet properly
may be explained by the acquisition of a sufficient level of the sensorimotor memory, the socalled “muscle memory”.
The follow-up assessment revealed that the regular army soldiers have consolidated
their theoretical knowledge at the studied time points (p<0.001; Friedman test) as regards the
guidelines on the management of massive hemorrhage, tension pneumothorax and upper airway
obstruction but have lost the practical skills to manage the above conditions (the difference was
statistically significant). The results of the statistical analysis carried out for both groups suggest
the need for practical training in the management of the “avoidable deaths” to be conducted at
least once every 3 months. The follow-up assessment conducted 3 months after the initial
training showed that the only positive educational outcome of the CLS course was acquiring
the ability to self-apply a tourniquet, both for the regular troops and the special forces. This fact
can
be
accounted
for
the
use
of
effective
teaching
methods
and
a sufficient number of repetitions leading to the acquisition of the so-called “muscle memory”
(Mc Nemar test).
Conclusions:
1.
Knowledge of the basic procedures for emergency tactical among special forces and regular
troops present at a low level, in particular in people who perform military service for over
5 years.
2.
Exchange of tactical rescue should have the skills to initiate first aid in the environment of
the battlefield. It is recommended that at least once every three months in military units
were carried out activities like the field of tactical combat care needed by certified
instructors (combat lifesaver intructor or tactical combat casualty care instructor) and
introduced a system of Serious Games - interactive games, whose aim will be to keep the
theoretical knowledge on tactical combat care of the injured. The introduction of
mandatory tests for tactical rescue should be a compulsory element in shaping the skills of
rescue soldiers.
3.
Ability tourniquet within three months ended training is maintained at a satisfactory level,
in contrast to the procedure for unblocking the upper respiratory tract, as well as the supply
tension pneumothorax pleural cavity.
4.
Soldiers of special forces and regular troops should have a common training program
based on the basic course of tactical rescue. Then, each type of troops should take medical
training dealing specifically with tactical environment, for which it is designed.
5.
Educate the soldiers aware of what a medical simulation and what is the process of
learning, using the above. methods of acquiring skills rescue.