Zamówienia publiczne w Niemczech

Zamówienia publiczne
Zamówienia publiczne
w Niemczech
NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
Regionalne Centrum Innowacji i Transferu Technologii, zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Zamówienia publiczne w Republice Federalnej Niemiec rokrocznie osiągają wartość około 350 mld EUR. Dokładne dane
dotyczące wielkości tych kwot są przedmiotem statystycznego udokumentowania zamówień, zawartego w „Statistische
Daten im öffentlichen Beschaffungswesen”,
którego opracowaniem zajmuje się Związkowe Ministerstwo Gospodarki i Technologii (Bundesministerium für Wirtschaft und
Technologie ­– BMWi). W chwili obecnej szacuje się, że wartość zamówień publicznych
w Niemczech wynosi około 12% produktu
krajowego brutto. W całej Unii Europejskiej
kwota ta opiewa na około 17% PKB krajów
Unii Europejskiej (Internal Market Scoreboard nr 19, s. 23) i wynosi około 2 bln EUR.
Z uwagi na bliskość RFN, wielkość rynku
usługowego oraz obecnie wzrastający
poziom koniunktury, kraj ten powinien
cieszyć się dużym zainteresowaniem polskich oraz zagranicznych przedsiębiorców,
także pod względem możliwości, które
oferują zamówienia publiczne. Statystyki wskazują jednak na niemalże zupełny
brak udziału przedsiębiorców zagranicznych w niemieckim rynku zamówień
publicznych. Zgodnie z najnowszym opracowaniem BMWi udział zagranicznych, tj.
nieniemieckich, przedsiębiorstw w przetargach publicznych nie przekroczył 5%.
W zakresie tzw. krajowych zamówień
publicznych udział przedsiębiorców zagranicznych wynosił zaledwie 0,14%, zaś
w przetargach tzw. unijnych 2,63%, z czego 3,98 % dotyczyło dostaw usług.
Zamówienia publiczne
w aktach prawnych
Niemieckie prawo zamówień publicznych
jest zbliżone do uregulowań polskich. Nie
jest ono jednakże skodyfikowane w jednym akcie prawnym. Opiera się na wytycznych europejskich, w tym w szczególności
na Dyrektywach Wspólnot Europejskich
2004/17/WE oraz 2004/18/WE. Podstawowymi aktami prawnymi są:
1) Gesetz gegen Wettbewerbsbeschränkungen (GWB) – Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów,
2) Vergabeverordnung (VgV) – Rozporządzenie o zamówieniach publicznych,
3) Verordnung PR Nr 30/53 über die Preise
bei öffentlichen Aufträgen – rozporządzenie o sposobie ustalania cen w przypadku zamówień publicznych,
4) Vergabe- und Vertragsordnungen (znajdują zastosowanie w przypadku osiągnięcia wartości granicznych):
●VOB – dotyczy zamównień budowlanych,
●VOL – dotyczy zamówień dostaw
i usług,
●VOF – dotyczy usług wolnych zawodów,
●SektVO – usługi dotyczące zaopatrzenia
w wodę pitną lub energię elektryczną
oraz usługi komunikacyjne,
5) Haushaltgesetz – Ustawa budżetowa
oraz ustawodawstwo krajów związkowych
– w dużej mierze przepisy wykonawcze
obejmujące zasięgiem pojedyncze kraje
związkowe, doprecyzowujące powyższe
ustawy.
Faktem, którego nie można przeoczyć,
jest obowiązek składania dokumentacji umożliwiającej udział w przetargu
wyłącznie w języku niemieckim – wynika to z § 23 Verwaltungsverfahrensgesetz
(VwVfg).
Wartości graniczne
Niemiecki system zamówień publicznych
ma charakter dualny. Wartości graniczne
zamówień, na podstawie których rozróżnia się przetargi krajowe oraz europejskie,
zgodnie z art. 78 Dyrektywy 2004/18/
WE, ustala co 2 lata Komisja Europejska.
Ostatnie doprecyzowanie ich wysokości
obowiązuje od 1 stycznia 2010 r. Krajowa
regulacja zawierająca wartości graniczne
znajduje się w powyżej wymienionej ustawie VgV oraz SektVO. Wartości graniczne
(bez podatku obrotowego) wynoszą:
● 387 000 EUR – w przypadku zamówień dostaw lub usług dotyczących
zaopatrzenia w wodę pitną lub energię
elektryczną oraz usługi komunikacyjne
(SektVO),
● 125 000 EUR – w przypadku zamówień
dostaw lub usług dotyczących najwyższych oraz wysokich urzędów państwowych i podobnych instytucji poza usługami w dziedzinie badań naukowych,
● 193 000 EUR – wszystkie inne zamówienia dostaw i usług,
● 4 845 000 EUR – zamówienia budowlane,
● krajowa procedura, która ma prowadzić
do zamówienia usługi – zgodnie z wartościami granicznymi zamówień na
usługi,
● pozostałe krajowe procedury – wartości
graniczne obowiązujące dla zamówień
na usługi,
● oferta częściowa na zlecenia budowlane pod punktem 4: 1 mln EUR lub
w odniesieniu do każdej części, której
szacunkowa wartość, bez podatku VAT,
jest mniejsza niż 1 mln EUR pod warunkiem, że całkowita wartość szacunkowa
tych części nie przekracza 20% całkowitej wartości wszystkich części;
● oferta częściowa na zlecenia usług pod
punktem 2 i 3: 80 000 EUR lub w odniesieniu do każdej części, której szacunkowa wartość, bez podatku VAT, jest
mniejsza niż 80 000 EUR pod warunkiem, że całkowita wartość szacunkowa
tych części nie przekracza 20% całkowitej wartości wszystkich części.
Środki ochrony prawnej
Około 90% wszystkich zamówień publicznych w Niemczech nie przekracza wartości
granicznych. Do uczestnictwa w przetargu
Biuletyn euro info (09)
23
Zamówienia publiczne
Fot. Bartosz Bartosiński
Ponadto właściwy organ obowiązany jest
do unikania podwójnych wymogów i środków kontroli, których cel jest równoważny
lub zasadniczo porównywalny w odniesieniu do celu, któremu usługodawca podlega w państwie swego pochodzenia (art.
10 ust. 3 dyrektywy). Zezwolenia powinny
być zasadniczo udzielane na czas nieograniczony i bez ograniczeń terytorialnych,
o ile ograniczenie nie jest uzasadnione
nadrzędnym interesem publicznym.
dopuszczeni są wszyscy przedsiębiorcy
z krajów członkowskich. Zastosowanie
w tym przypadku znajduje wyłącznie prawo krajowe. Jedynym środkiem prawnym
umożliwiającym obronę przed decyzjami organu zamawiającego jest zażalenie
przed organem nadzorującym zamawiającego lub wniosek o zabezpieczenie przed
sądem cywilnym.
W przypadku zaś przetargów europejskich, w pierwszym rzędzie możliwe jest
wszczęcie postępowania sprawdzającego
(Nachprüfungsverfahren) przed Izbą Zamówień Publicznych (Vergabekammer) wg
§ 102 GWB. Od decyzji izby przysługuje
zażalenie do senatu zamówień publicznych przy sądach okręgowych (Vergabesenat des Oberlandesgerichts), właściwych
dla danej izby (§ 116 GWB). Podstawą materialną zarzutów jest GWB, VgV, VOL oraz
poszczególne paragrafy VOB i VOF.
Dyrektywa o usługach
Nieodzownym elementem rynku wewnętrznego Unii Europejskiej jest swoboda transgranicznego przepływu usług.
Usługi można świadczyć w krajach Unii
poprzez skorzystanie ze swobody przedsiębiorczości (art. 49 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – dalej jako
TFUE) lub swobody przepływu usług (art.
56 TFUE). Głównym zaś aktem wtórnego
prawa wspólnotowego jest Dyrektywa
2006/123/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca
24
Biuletyn euro info (09)
usług na rynku wewnętrznym (dalej jako
dyrektywa usługowa).
Przedmiotem dyrektywy usługowej są
wszelkie usługi, które nie są z niej jednoznacznie wyłączone, a więc także te świadczone w ramach zamówień publicznych.
Wyłączenia z zakresu stosowania dyrektywy uregulowane są w art. 2 ust. 2 dyrektywy i dotyczą usług o charakterze nieekonomicznym, świadczonych w interesie
ogólnym, usług finansowych, usług i sieci
łączności elektronicznej, usług w dziedzinie transportu, usług agencji pracy tymczasowej, usług zdrowotnych, usług audiowizualnych, działalności hazardowej,
działań związanych z wykonywaniem władzy publicznej, usług socjalnych świadczonych przez państwo, usług ochrony osobistej, usług świadczonych przez notariuszy
i komorników.
a) Swoboda przedsiębiorczości
Jednym z podstawowych czynników hamujących rozwój transgranicznej wymiany usług jest system zezwoleń. Art. 9-13
dyrektywy ustanawiają szereg reguł dokonywania przeglądu i dopasowywania systemu zezwoleń. Aby zezwolenie nie było
sprzeczne z prawem wspólnotowym, musi
ono mieć charakter niedyskryminujący,
proporcjonalny i być uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym. Innymi słowy
usługodawca polski nie może być w sposób pośredni lub bezpośredni inaczej traktowany niż usługodawca niemiecki.
b) Swobodny przepływ usług
Przedsiębiorca nieposiadający siedziby w Niemczech może świadczyć (także
w ramach zamówień publicznych) usługi
w ramach swobody świadczenia usług
w rozumieniu art. 16-24 dyrektywy. Dyrektywa gwarantuje usługodawcom z innego
kraju Unii, że nie zostaną objęci przepisami prawa przyjmującego państwa członkowskiego, o ile nie jest to uzasadnione
względami: ochrony porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, zdrowia
publicznego, ochrony środowiska naturalnego.
Zgodnie z zapisami dyrektywy niedozwolone są praktyki ograniczające swobodę
świadczenia usług, takie jak: obowiązek
posiadania siedziby na terytorium, na
którym świadczone są usługi, obowiązek uzyskania zezwolenia lub rejestracji,
ograniczenie zakresu wykonywania usług
w formie własnej działalności, obowiązek
posiadania określonego dokumentu tożsamości wydanego przez państwo przyjmujące, ograniczenia dotyczące usługobiorców.
c) O
graniczenia ze względu na nadrzędny interes publiczny
Ograniczenia swobodnego przepływu
usług zawarte są w art. 17 dyrektywy. Są
one podyktowane ochroną nadrzędnego
interesu publicznego. Zgodnie z zapisami
dyrektywy możliwe jest wprowadzenie
przez państwo członkowskie ograniczeń
w następujących zakresach:
● usługi świadczone w ogólnym interesie
gospodarczym, w ramach specjalnych
zadań użyteczności publicznej. Jako
przykład wymienić należy tzw. usługi
sieciowe, w tym usługi objęte prawem
wspólnotowym (usługi pocztowe oraz
określone usługi w sektorze gazowym
i energetycznym),
● zagadnienia objęte Dyrektywą 96/71/
WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącą
delegowania pracowników w ramach
Zamówienia publiczne
świadczenia usług, dotyczące maksymalnego czasu pracy, minimalnych
okresów wypoczynkowych, minimalnego rocznego urlopu wypoczynkowego,
minimalnych stawek płacy, warunków
wynajmowania pracowników, zdrowia,
bezpieczeństwa i higieny pracy, środków ochronnych kobiet, które niedawno urodziły lub są w ciąży,
● zagadnienia objęte dyrektywą 95/46/
WE dotyczącą przetwarzania danych
osobowych,
● zagadnienia objęte dyrektywą 77/249/
EWG mającą na celu ułatwienie skutecznego korzystania przez prawników
ze swobody świadczenia usług,
● działalność usługowa polegająca na sądowej windykacji należności,
● zagadnienia objęte przepisami tytułu
II dyrektywy 2005/36/WE w sprawie
uznawania kwalifikacji zawodowych
oraz krajowe wymogi, które zastrzegają
daną działalność dla przedstawicieli zawodu regulowanego,
● zagadnienia objęte rozporządzeniem
EWG nr 1408/71 dotyczącym koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, określającym m.in., który krajowy system zabezpieczeń społecznych
obejmuje osoby pracujące czasowo
w innym państwie jako osoby pracujące
czasowo,
● zagadnienia objęte dyrektywą 2004/38/
WE w odniesieniu do formalności administracyjnych dotyczących swobodnego
przepływu osób i ich miejsca zamieszkania, np. obowiązek meldunkowy, którego dopełnia się w Wohnmeldeamt,
mającego siedzibę przy radzie miasta,
● zagadnienia objęte rozporządzeniem
EWG nr 259/93 dotyczącym przesyłania
odpadów,
● prawo własności intelektualnej,
● działania, do których ustawowo wymagany jest udział notariusza,
● zagadnienia objęte dyrektywą 2006/43/
WE dotyczącą ustawowych badań przez
biegłych rewidentów,
● rejestracja pojazdów wziętych w leasing
w innym państwie lub stale korzystających z ich dróg.
Dokładne omówienie poszczególnych
kwestii związanych z dyrektywą o usługach znajdą Państwo w „Podręczniku
wdrażania dyrektywy o usługach”, który
dostępny jest bezpłatnie w internecie pod
następującym adresem: http://ec.europa.
eu/internal_market/services/docs/services-dir/guides/handbook_pl.pdf
Pojedyncze punkty kontaktowe
Na podstawie art. 6 dyrektywy państwa
członkowskie obowiązane zostały do
ustanowienia tzw. pojedynczych punktów kontaktowych (Einheitlicher Ansprechspartner), których celem jest – w ramach
jednego punktu – pozyskanie i udostępnienie wszelkich informacji, jak i załatwienie formalności niezbędnych do podjęcia
działalności usługowej przez usługodawców z zagranicy.
W Niemczech odpowiedzialność za zorganizowanie punktów spoczywa na krajach
związkowych. Wyszukiwarka punktów
kontaktowych według podziału administracyjnego RFN znajduje się na poniżej
wymienionej stronie: http://einheitlicheransprechpartner.info/fr-auswahl-list.htm.
Pojedynczy punkt kontaktowy dostępny
jest przez internet, drogą pocztową, jak
i osobiście. Jednym z punktów krajów
związkowych graniczących z Polską jest
punkt mający siedzibę w Poczdamie, dostępny pod adresem internetowym: www.
eap.brandenburg.de. Na stronie tej istnieje możliwość wyszukania branży, w której
działalność prowadzi usługodawca (Tätigkeitssuche). Następnie z listy wyszczególnionych branż należy wybrać interesujący
usługodawcę zawód. Lista wykonywanych
zawodów jest wyłącznie niemieckojęzyczna. Po wybraniu zawodu pojawi się informacja w języku niemieckim nt. wymogów,
które należy spełnić, aby móc transgranicznie wykonywać usługi w RFN.
Alternatywnym sposobem jest bezpośrednie skontaktowanie się z pracownikami
punktu. Zasadniczo punkty kontaktowe nie
są obowiązane do używania języków obcych. Punkt kontaktowy w Brandenburgii
będzie nam jednak w stanie pomóc również
w języku angielskim. Najlepszym sposobem
będzie zredagowanie e-maila w języku niemieckim lub angielskim, opisując działalność, którą chcemy wykonywać w RFN, z zapytaniem o wymogi, wysyłając go na adres:
[email protected]. Z informacji udzielonych w punkcie
wynika, że już duża liczba przedsiębiorców
z Polski skorzystała z tej opcji.
Informacje na temat
przetargów w Niemczech
Wszelkie informacje na temat przetargów
europejskich, również w języku polskim,
znajdą Państwo w internetowym wydaniu
suplementu do Dziennika Unii Europej-
skiej na stronach: http://www.ted.europa.
eu/TED/main/HomePage.do.
Na stronie tej istnieje możliwość zdobycia
informacji na temat przetargów w całej
Unii Europejskiej według następujących
kryteriów:
● możliwości biznesowych,
● branży – zgodnie z klasyfikacją CPV,
● miejsca dostawy (NUTS),
● nagłówka.
Odnośnie zamówień krajowych, jak i europejskich, informacje o aktualnych przetargach można znaleźć na poniżej wymienionych stronach internetowych:
● h ttp://www.evergabe-online.de/home;jsessionid=B8A837F7E59AD71BDA18B490B75865B8.node11?content=spracheSetzen&navi=14&selectedLanguage=en
● h ttp://w w w.deutsches-ausschre ibungsblatt.de/ – strona płatna
● h ttp://www.bund.de/DE/Ausschreibungen/ausschreibungen_node.html
Certyfikacja
– tzw. Präqualifizierungsstellen
Dla usługodawców biorących częsty
udział w przetargach jest dostępna opcja
zdobycia certyfikatów, które poświadczają
posiadanie kompetencji wymaganych do
udziału w przetargach przez zamawiające podmioty (stawianych przez ustawy
VOL/A, der VOB/A i VOF). Certyfikaty te
w znacznym stopniu zmniejszają wysiłek
organizatorski usługodawcy, jednakże
zamawiający może wciąż domagać się
określonych dowodów poświadczających
kompetencje usługodawcy, pomimo iż
były one zatwierdzone certyfikatami. Wydawaniem certyfikatów zajmują się tzw.
Auftragsberatungsstellen (adres internetowy siedziby w Brnadenburgii i Saksonii:
http://www.pq-abst.de/). Koszt takiego
certyfikatu to 180 EUR, a przedłużenie po
roku kosztuje 130 EUR. Dużym plusem jest
umieszczenie przedsiębiorstwa, które posiada certyfikat, na tzw. Unternehmer- und
Lieferantenverzeichnis (wykazie przedsiębiorców i dostawców), z którego korzystają państwowe jednostki przeprowadzające zamówienia publiczne. Wykaz ten jest
również otwarty dla przedsiębiorców mających swoją siedzibę na terenie Polski. n
Materiał wydany przez Regionalne
Centrum Innowacji i Transferu Technologii
w ramach projektu Enterprise Europe
Network.
Biuletyn euro info (09)
25