Praca licencjacka 27.05.2014

Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Wydział Matematyki i Informatyki
Lidia Wasielewska
nr albumu: 244871
Praca licencjacka
na kierunku matematyka
Wybrane modele handlu
międzynarodowego
Opiekun pracy dyplomowej
dr Krzysztof Leśniak
Wydział Matematyki i Informatyki
Toruń 2014
Pracę przyjmuję i akceptuję
Potwierdzam złożenie pracy dyplomowej
.............................................
.....................................................
data i podpis opiekuna pracy
data i podpis pracownika dziekanatu
Wstęp
Handel – proces gospodarczy polegający na wymianie dóbr i usług na pieniądze.
Procesem tym zajmują się pośrednicy, których celem jest osiągnięcie jak największego zysku.
Jedną z odmian handlu jest handel zagraniczny (międzynarodowy). Jest to odpłatna wymiana towarów lub usług z kontrahentami międzynarodowymi lub partnerami handlowymi posiadającymi stałą siedzibę poza granicami celnymi państwa.
Obejmuje on obroty majątkowo – kredytowe oraz obroty bieżące, na które oprócz
wymiany, składają się: sprzedaż lub zakup usług. Daje to możliwość m.in. alternatywnych zastosowań dóbr ekonomicznych kraju we wszystkich dziedzinach międzynarodowego podziału pracy.
W swojej pracy skupiam się przede wszystkim na dwóch modelach handlu międzypaństwowego takich jak: dynamiczny i grawitacyjny.
W rozdziale 1 wprowadziłam w tematykę handlu i przybliżyłam wzór jakim teoretycznie mogą posługiwać się ekonomiści w celu obliczenia obrotów handlu międzynarodowego.
W rozdziale 2 omówiłam przykłady mające na celu zobrazowanie oraz przybliżenie tematyki handlu. Zastosowanie przeze mnie wykresy oraz mapki państw
urozmaiciły oraz uatrakcyjniły moją pracę.
Jeśli chociaż trochę moja praca zainteresowała Cię Drogi Czytelniku i chcesz
dowiedzieć się trochę więcej na temat ekonomii polecam książkę [Krugman P., Ekonomia międzynarodowa].
3
Rozdział 1.
I model
1.1. Wprowadzenie
W tym rozdziale omówię dynamiczny model wymiany handlowej między dwoma
krajami. Pokażę, co wpływa na dochód narodowy.
Wprowadzam dla krajów funkcje czasu t indeksowane 1 lub 2 (zależy od tego,
którego kraju dotyczy pierwszego lub drugiego), tzn. indeks i = 1, 2. Czas t =
0, 1, 2, · · · . jest dyskretny.
Oznaczenia 1. Yi (t) – dochód narodowy w czasie t,
Ci (t) – wydatki ogólne na konsumpcję w czasie t,
Ji (t) – nakłady na inwestycje w czasie t,
Xi (t) – wartość eksportu w czasie t,
Mi (t) – wartość importu w czasie t,
Di (t) – wydatki na własną konsumpcję w czasie t.
W tym modelu należy przyjąć następujące założenia:
1.
Yi (t) = Ci (t) + Ji (t) + Xi (t) − Mi (t)
dla i = 1, 2
Jak to rozumieć?
W każdym kraju dochód narodowy składa się z wydatków na konsumpcję, na inwestycję i na eksport, mniej na import.
2.
Di (t) = Ci (t) − Mi (t)
dla i = 1, 2.
5
Rozdział 1. I model
6
Jak to rozumieć?
Wydatki na własną konsumpcję równają się różnicy wydatków na konsumpcję ogólną i na import.
3.
D1 (t) = m11 Y1 (t − 1),
D2 (t) = m21 Y1 (t − 1).
Jak to rozumieć?
Wydatki na konsumpcję własną są proporcjonalne do dochodu państwowego z poprzedniego okresu.
4.
M1 (t) = m21 Y1 (t − 1),
M2 (t) = m12 Y2 (t − 1).
Jak to rozumieć?
Proporcjonalna jest wielkość importu do dochodu narodowego z okresu poprzedniego.
5.
X1 (t) = M2 (t),
X2 (t) = M1 (t).
Jak to rozumieć?
Eksport jest równy importowi w drugim kraju.
Podstawiając wszystkie te wielkości otrzymuję następujący układ równań rekurencyjnych:
Y1 (t) = m11 Y1 (t − 1) + m12 Y2 (t − 1) + J1 (t),
Y2 (t) = m21 Y1 (t − 1) + m22 Y2 (t − 1) + J2 (t).
1.1. Wprowadzenie
7
Głównym czynnikiem składającym się na wymianę handlową jest P KB.
Produkt krajowy brutto (P KB) – pojęcie ekonomiczne oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych.
P KB można opisać jako sumę wydatków ogólnych na konsumpcję, nakładów na
inwestycje, wydatków na własną konsumpcję oraz eksport. Do obliczeń P KB nie
jest brany import. W związku z tym wzór, dzięki któremu możliwe jest obliczenie
wartości P KB wygląda następująco:
P KBi (t) = Ci (t) + Ji (t) + Di (t) + Xi (t) − Mi (T ).
Rozdział 1. I model
8
Rozdział 2.
II model
2.1. Wprowadzenie
W tym rozdziale omówię model grawitacyjny handlu, który powstał z rozszerzonego wzoru na model dynamiczny.
Rozmiary handlu między państwami można opisać równaniem:
Yij =
A·Pi ·Pj
Dij
Handel Y między krajami i oraz j jest wprost proporcjonalny do iloczynu dochodu
obu krajów (P ) oraz odwrotnie proporcjonalny do odległości między nimi (D). A
jest stałą.
Oznaczenia 2. Yij – wartość handlu między krajem i a j,
A – stała,
Pi – P KB kraju i,
Pj – P KB kraju j,
Dij – odległość między krajem i a j.
Muszę wziąć pod uwagę to, że nie tylko P KB oraz odległość mają znaczący
wpływ na handel międzynarodowy. Ważnymi czynnikami mającymi znaczący wpływ
na wielkość i jakość handlu są również:
• Granice – przekraczanie ich jest równoznaczne z podniesieniem kosztów eksportu/importu np. poprzez opłatę cła.
• Ukształtowanie terenu – np. brak gór ułatwia wymianę handlową (ułatwiony
transport).
• Podobieństwo kulturowe – kraje powiązane kulturowo zazwyczaj posiadają
znacznie silniejsze więzi handlowe.
9
Rozdział 2. II model
10
• Wielkie korporacje międzynarodowe – transport produktów pomiędzy oddziałami rozlokowanymi w różnych częściach świata.
• Różnorodność językowa i walutowa w dużym stopniu może przyczynić się do
utrudnienia handlu.
2.2. Przykłady
11
2.2. Przykłady
Zastosowanie wzoru omówionego w poprzednim podrozdziale zostanie omówione
na poniższych przykładach.
W pierwszym przykładzie zaprezentowałam i porównałam model grawitacyjny wymiany handlowej pomiędzy Szwajcarią – Niemcami a Szwajcarią – Belgią.
Drugi przykład, również, odwołuje się do modelu grawitacyjnego, jednak opisuje on
wymianę handlową pomiędzy USA – Austrią a USA – Chinami.
Przykład 2.1. Model grawitacyjny dla Szwajcarii
Rysunek 2.1: Odległość pomiędzy Szwajcarią a Belgią
Rysunek 2.2: Odległość pomiędzy Szwajcarią a Niemcami
Państwo Import (mln USD)
Belgia
410.8
Niemcy
4693.7
Eksport (mln USD)
310.5
3145.9
PKB (mld USD)
471.7
3306.0
P KB Szwajcarii = 550.7 mld USD, dane z roku 2010.
Odległość (km)
ok. 490
ok. 750
Rozdział 2. II model
12
Wartość handlu (mld USD) dla Szwajcarii i Belgii:
1.8 · 550.7 · 471.7
= 954.239
490
Wartość handlu (mld USD) dla Szwajcarii i Niemiec:
Y =
Y =
1.8 · 550.7 · 3306
= 4369.474
750
Wniosek 1. Szwajcarię i Niemcy łączy dystans o ponad 30% dłuższy niż Szwajcarię
i Belgię. Pomimo tej różnicy wartość handlu dla Szwajcarii i Niemiec jest ponad 4–
krotnie wyższa, a w związku z tym handel między tymi państwami jest bardziej
opłacalny.
2.2. Przykłady
13
Przykład 2.2. Model grawitacyjny dla USA
Rysunek 2.3: Odległość pomiędzy USA a Austrią
Rysunek 2.4: Odległość pomiędzy USA a Chinami
Państwo P KB (mld USD)
Austria
394.5
Chiny
8227.0
Odległość (km)
ok. 8000
ok. 11000
P KB USA = 16240.0 mld USD, dane z roku 2012.
Rozdział 2. II model
14
Wartość handlu (mld USD) dla USA i Austrii:
Y =
1.8 · 16240 · 394.5
= 1441.503
8000
Wartość handlu (mld USD) dla USA i Chin:
Y =
1.8 · 16240 · 8227
= 21862.878
11000
Wniosek 2. Z obu powyższych przykładów wynika, że dystans pomiędzy handlującymi państwami nie stanowi tak kluczowej roli jak P KB poszczególnych krajów.
Odległość między kontrahentami ma dużo większe znaczenie, jeżeli P KB posiada
zbliżone wartości.
Bibliografia
[Caves R.] Caves R., Frankel J., Jones R.: Handel i finanse międzynarodowe.
Warszawa, PWE, 1998
[Krugman P.] Krugman P., Obsteld M.: Ekonomia międzynarodowa. Teoria i
polityka. Warszawa, PWN, 2007
[Koźniewska Ira] Koźniewska Ira: Równania rekurencyjne. Warszawa, PWN,
1972
[1] coin.wne.uw.edu.pl/ggrotkowska/twm cwiczenia/cwiczenia 01.pdf
[24.05.2014]
[2] Grawitacyjny model handlu | Wiedza i Edukacja,
wiedzaiedukacja.eu/archives/75 [21.05.2014]
[3] coin.wne.uw.edu.pl/jhagemejer/wp − content/uploads/excel gravity.pdf
[20.05.2014]
[4] World Group Bank,
www.worldbank.org/ [24.05.2014]
[5] coin.wne.uw.edu.pl/ggrotkowska/mse msem/wyklad01.pdf [24.05.2014]
[6] Gross domestic product - Wikipedia, the free encyclopedia,
en.wikipedia.org/wiki/Gross domestic product [19.05.2014]
15
Spis treści
Wstęp
3
1. I model
1.1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
5
2. II model
9
2.1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2.2. Przykłady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Bibliografia
15
17