£wI, Przedmiotowy, litera K 2 OK

Transkrypt

wszystko poprawione !!!!!!
dostęp internetowy:
http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/collectiondescription?dirids=6
[ NIEOPUBLIKOWANE, RĘKOPIS !!!! ]
ŹRÓDLAK Wojciech
k ust os z Muzeum Trad yc ji Niep odleg łośc io wyc h w Ło d zi
Skorowidz ikonografii łódzkiej.
(przedmiotowy)
(w dodatku ilustrowanym p.t. „Łódź w Ilustracji” do „Kuriera Łódzkiego”,
24 VIII 1924 – 27 VIII 1939, nr 34)
>> ostatni opracowany numer „Łodzi w Ilustracji”:
nr 52, z 29 XII 1935 r.
<<
© korz ystaj do w oli z t yc h informacji, ale nie zapomnij w ods yłac zu podziękow ać;
uzupełnienia, korekt y i uw agi mile widziane
UWAGA:
KORZYSTAJ Z PRZYCISKU „PLAN DOKUMENTU”, KTÓRY ZNAJDZIESZ NA
PASKU W GÓRZE EKRANU (lupa na tle ikony dokumentu), ŻEBY POZNAĆ
OGÓLNIE STRUKTURĘ HASEŁ LUB SZYBKO ODNALEŹĆ POSZUKIWANE
HASŁO.
WSTĘP
Zasady opisów
1 . N a tym et a pie pr ac y sk onc en t r owa n o s ię wyłą c zn ie na za p isach b ib lio g r a fic zn ych
2 . In fo r m acj e p od d a n ym h as łem o in s tyt ucj i, s to w ar zys ze n iu itp . m a ją wyłąc zn ie c har ak t er r ob oc zy. Ic h
r ze te lne opr ac ow an ie j es t zap la no w a ne na dr ug i e ta p pr ac na d sk or ow id ze m .
3 . W zasa d zie w s zys tk ie in fo rm acj e za wa r te w op isac h p od h as łam i p oc h odzą z p od p is ó w po d zd j ęc iam i
o p ub lik o wa n ym i w „ Ło d zi w I lu s tr ac j i” . J e żeli zos t ały r o zs ze r zo n e w o parc iu o inn e m a ter ia ły, t o
w ym ie n io n o j e w „ Bib liog r a f ii” d a n ej os ob y.
4 . U kła d i ilo ść h as e ł j es t od zwie rc ied len iem o d n a le zio n yc h fo to g ra fii do da n e g o tem a t u. In a c ze j m ó wiąc:
n ie m a zd j ęc ia n ie m a h as ła !
5 . Ż ó łte p o dś wie tle n ia to inf o rm acj e „ d o wyj aśn ie ni a” lub „d o u zup e łnie nia ” .
6 . Op is y zo s ta ły t a k s form u ło wa n e , a b y m ożn a b yło d ok o na ć wst ęp ne go w ybo r u p os zu k iw a n eg o zd j ęcia b e z
j e g o og lą d a n ia .
7 . T am g d zie b yło to d o u s ta len ia lu b t ak a in form ac j a zo s ta ła za w ar ta w p o dpis ie p o dano dok ła dn e da ty
w yk o n a n ia d an e go zdj ęc ia .
8 . W od n ies ien iu d o p lac ó wek łó dzk ic h r ó żn eg o r o dza j u instyt uc j i, s to war zys ze ń i o r g an iza c j i it p. p r zyj ę t o
j e d no litą fo rm ę „ o d d zia ł łó d zk i” zam ias t np . „ w Ło dzi”
LITERA „K”
1.
KABARETY
B IB L IOG RAF I A:
[ 1] D UN IN J a nus z, W „ B i–Ba – Bo” i g d zie in d zie j . W yd . 2. Ł ó d ź 2 01 0 .
– „Moulin Rouge”
p or ó w naj : O SOB Y – SZ CZERB IE C –S Z CZ E RB IŃ SK A Nu n a (p iose nk arka)
A dr es : u l. .. ... ... .. . ..
– “Qui pro Quo”
A dr es : W ars za wa, u l. .. ... ... . .. ... ..
J ed en z n a j b ard zie j zna n yc h w a rs zawsk ich ka b are tó w . W ys t ęp o w ał k ilk akr o tn ie gośc in n ie w
Ł o dzi, m .in. w m arc u 19 2 7 ro ku .
1927
– nr 11, z 13 III, s. 2: scena z programu „Karuzela polityczna” prezentowanego w Łodzi
2.
KANALIZACJA w Łodzi
p a tr z: F IRM Y , P RZE DS IĘ B IOR S TWA – P r ze d s ię b iors t wo W od oc ią g ów i Ka n a li za c j i m . Ł o d zi
3.
KARAWANY
Uw a ga w łas n a : Os obiśc ie pam ię tam pr a w dop o do b nie os ta tn i kon n y k ar aw an , k tór y b ył u żywa n y d o
p och ó wk ów p o II wo j nie ś wia to we j . W ed łu g m nie d o końca la t 6 0 - tyc h X X w. lu b n a we t do p o łow y la t
7 0- tyc h . P o d ob n y b ył w fo rm ie d o tyc h na zd j ęc iac h za m ies zczo n yc h w „Ł wI” . Ca łkiem n ie oc ze k iw anie
zn ala złe m j e go zd j ęcie ( te n sam ! ?) j ak o ilu s tr acj a do in fo rm acj i z m aj a 1 9 9 5 r . o w ys ta w ie n iu g o n a
s pr ze da ż w au t o- k om is ie Kr zyszt o fa S za ła k a pr zy u l. S tr yk owsk iej 80 w Ł odzi. Po d a n o tu ta j
in fo rm acj ę , że p o ws ta ł w okr es ie 1 89 5 – 18 9 6 [ 1] . Pr aw d op o do b nie k o lor o we zd j ę c ie te g o k ar aw a nu ,
s toj ąc e go w t ym że a u to-k om is ie , zo s ta ło o p u b liko w a ne w „ P o lityc e ” z c ze r wca 19 9 8 [ 2] . Po d o bny, a
m o że t e n s am , kar a w an zo s ta ł w yst a wion y n a s pr ze d a ż p r ze z p a ńs t wa Myc ie l skic h z Ł o d zi, u l.
Sia n ok os y. Po d o bn o tr a fił d o n ic h z R a dom ska , g dzie d o był w u żyt k ow a n iu j es zc ze n a p oc z. la t 8 0tyc h X X wie k u. Z a gr ał w film ie „ V a b ank” [ 3] ,
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] [fo t o] , [ w:] „D zie n nik Ł ód zk i” , 1 1–1 2 V 1 9 9 6 , nr 110, s . 7
[ 2] [fo t o] [ w:] „ P o lityk a ” , 27 VI 1 9 98 , n r 26 , s . . ... ... .
[ 3] MA ZU R KOW Ed war d , 100 - le tn ie k ar aw a ny n a s pr zeda ż. [ w:] „ E xpr ess” , 10 VI II 20 0 7 , nr .. ... , s . 7
1930
– nr 16, z 19 IV, s. 5: na pogrzebie inż. Stanisława Wojciechowskiego, naczelnika W ydz.
Opieki Społecznej Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi
1934
– nr 3, z 21 I, s. 1: trzy karawany wiozące zwłoki robotników fabryki „Gentelman”, którzy
zginęli w wypadku
1935
– nr 4, z 27 I, s. 6: karawan ze zwłokami płk S. Walawskiego w drodze na cmentarz
4.
KAROLEW, wieś
p or ó w na j : F ABR YK I – włó kie n nic ze – F abr yka W yr ob ów Tr yk o to w yc h i D zia n yc h „ Le on
P L IHA L i
S- ka”
[ d o: MI EJ S C OW OŚC I I W S IE – p o d łó d zk ie ]
5.
KASA CHORYCH w Łodzi
p or ó w na j : – OSOB Y – DWORS K I J a n (d yr . ; 1 9 3 3 –19 3 .. .) , ŁOP US Z AŃ SK I ... . .. ... ... ( d yr .;
19 3 .. – X1 9 3 2) , S AM BO RS K I E ra zm (p .o . d yr ek t or a; 1 9 2 6– 19 2 ..) ,
SZ US T ER L uc ja n ( in ż., v-c e d yr . Kas y C h o r ych) , ŻM IGR OD ZK I
Fe lik s ( nac ze ln y r et aks a t or rec e p t)
– Z WI ĄZK I – Po lsk i Z wią zek Pr ac o w nik ó w Ins tytu c j i U b ezp iec ze ń
Sp o łe c zn yc h w Ł od zi
Ad r es : u l. Ł a gie wn ick a 34 /36 .
K a sy Ch or yc h p o ws t ały z m oc y us t a wy z dn . X XXX X . 19 2 5 . Od zia ł łó d zk i w 1 9 2 2 rok u . W rok u
1 93 3 , r ów n ie ż m ocą us ta wy, K a s y u le gły lik w id a cj i, a w ich m iejsc e p ows ta ł Z ak ła d Ub e zp ie c ze ń
Sp o łec zn yc h .
P o czą t kow o m iała c zte r y przyc h o dn ie: d wie du że ( P io t rk owsk a 17 i pr zy u . Ł a g iew nick ie j) or a z
d wie m a łe ( u l. Szp ita ln a n a W idze w ie i n a C h ło d ne j l u b Z i m n e j n a C h o j n ac h) .
B u dyn e k łó d zk ie j K as y zo st ał o dd a n y d o u żytk u w d n. [ p o m i ę d z y 1 0 a 1 4 ] lis to p ada 1 9 3 0 r oku .
Mieśc iła s ię tu j e dnoc ze ś n ie j ej „ Lec zn ic a Nr I ” .
K a sy p os zc ze g ó ln yc h m iast b ył y zg r u p o wan e w w o je w ód zk ich Okrę g o wych Zwią zk a c h Kas
Ch or yc h . D o Okrę g owe g o Z w ią zk u Kas Ch or ych W oje w ód zt wa Ł ód zk ieg o n a le ża ło tr zyn a ś c ie Kas :
Ł od zi, Ka l is za , P io tr k o wa, Tom as zo w a, R a d om ska, Pa b ia n ic , W ie lu n ia , S ier a d za , Z duńsk ie j W oli,
T ur k u, K o ła K o nin a i P yzd r . Od p o ło w y 1 9 2 6 r . do 19 2 8 r. n a c ze ln ym le k ar zem Zwią zku Okrę g o we g o w
Ł od zi zo s ta ł m ia n o wa n y dr W inc en ty T om as ze wic z.
K a sy Ch or yc h zos t ały r ozw ią za n e w p o ło w ie 1 9 2 9 r oku . W m iejsc e ic h za r zą d ó w zo s ta li
m ian o wan i k om is ar ze p ańs tw o wi. P ó źn ie j w m ie j sce Ka s p o wsta ły Z a k ła d y U b ezp ie c ze ń S p o łe c zn yc h .
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] „ Pam ię tn ik i le k ar zy
[ 2] T O MA SZ EW IC Z W ince n ty, Ze ws p om n ie ń lekar za . W a rs za wa 196 5 .
– ogólne
1930
– nr 44, z 26 X, s. 3: fasada budynku Kasy i Lecznicy I przy ul. Łagiewnickiej 34/36
– nr 47, z 16 XI: fotoreportaż z uroczystości poświęcenia budynku Kasy i Lecznicy I przy ul.
Łagiewnickiej (.... 11 lub 14 ....11.1930)
s. 1: uczestnicy uroczystości z v-ce ministrem pracy ......... Hubickim na
czele
s. 3: fragment klatki schodowej budynku Kasy i Lecznicy I przy ul.
Łagiewnickiej
– nr 48, z 23 XI s. 5: fragment elewacji frontowej budynku Kasy i Lecznicy I; przed nim
samochody gości zaproszonych na uroczystość poświęcenia budynku
1932
– nr 43, z 23 X, s. 1: uroczystość pożegnania odchodzącego do Warszawy dyrektora Kasy
Chorych w Łodzi – ............. Łopuszańskiego; grupa lekarzy i innych
pracowników Kasy; zdjęcie wykonane na tle budynku Kasy przy ul.
Zagajnikowej
– nr 49, z 4 XII, s. 7: grupa najstarszych pracowników Kasy „in corpore”, pracujących tu od
czasu jej powstania
1933
– nr 31, z 30 VII, s. 5: – grupa łódzkich dzieci w sanatorium „Na Górce” w Busku–Zdroju,
wysłanych przez łódzką Kasę Chorych, Wojewódzki Komitet
Niesienia Pomocy Bezrobotnym w Łodzi i Państwową W ytwórnią
Wódek w Łodzi
– jak wyżej; inne ujęcie
– Lecznice
= Lecznica Nr I
A dr es : u l. Ł a gie wn icka 34 / 36
M ie śc iła s ię w b u d ynk u K asy, kt ó r y zo s ta ł o dd a n y d o u żytk u [ p o m i ę d z y 1 0 a 1 4 ] lis to p ad a 1 9 3 0 rok u .
W okres ie ok u pacj i h itle r owsk iej bud yn e k zn ala zł s ię n a te r en ie łó d zk ie g o ge t ta ( 30 I V 1 9 4 0 –29 V III
1 9 44) . Do wr ze śn ia 1 94 2 r . m ieśc ił s ię t u s zp ita l N r 1 żydo w s k iej a dm in is tr acj i g e tt a. Mie s zk a ł t u te ż
p re ze s żyd o wsk iej adm in ist r acj i g e tta – Mo rd ec h aj C h aim Rum ko wsk i. P o t zw . „ w ie lk ie j s zper ze ” i
w yw ie zien iu ws zys tk ic h ch or yc h d o m ie j sca za gła dy w Ch e łm nie na d Ner em pom ies zc zo n y tu zo s ta ł j e de n
z r es or t ó w kra wieck ic h, kt ór y fu nkc j on o wa ł do c za s u likw id ac j i g e tta . Po wyw ie zie n iu ws zys tk ich
m ieszk a ńc ó w g e tt a hitle r o wc y p o zos t a wili g r up ę 8 7 6 osób j ak k om and o pr zy p r aca ch pr zy os t at ec zne j
lik wid acj i i g e tt a. Z o s ta li o n i p om ies zc ze n iu w t ym b u d yn ku.
P o za k o ńc ze n iu I I w o j n y ś w ia to w ej b u d ynek p o wróc ił d o s woj ej p ier w o tne j f unkc j i lec zn icy. W la tac h
5 0- tyc h X X w. n o s ił n azw ę O śr o dek Z dr ow ia P r e zyd iu m Ra d y N ar odo w ej m . Ł od zi [ 1]
.
B IBL IOGR AF I A:
[ 1] SA K OW IC ZOW A J . , Ośro dek Zdro w ia pr zy ul . Ła g ie w n ick ie j m o że i p o winie n le p ie j pr ac o wać . [w:]
„ Głos Ro bo tn ic zy” , 2 II 1 9 5 4, nr 27 , s . 3
[ 2] ( MA K) , S zp it al r u ina st o i. Ur zą d m ias ta n ie m a p e łn ej d ok um en t acj i, wła śc ic ie l – ze zwo le nia n a
p r ze b u d ow ę . [ w:] „ D zie n nik Łó d zki” , W yd . A , 1 8 III 2 0 0 5, nr 6 5 , s . 7 ( b ud yn ek p o wo j en n eg o
s zp it a la im . dr He len y W o lf) .
1930
– nr 44, z 26 X, s. 3: fasada budynku Kasy i Lecznicy I przy ul. Łagiewnickiej 34/36
– nr 47, z 16 XI,: fotoreportaż z uroczystości poświęcenia budynku Kasy i Lecznicy I (.... 11 lub
14 ....11.1930)
s. 1: uczestnicy uroczystości z v-ce ministrem pracy ......... Hubickim na
czele
s. 3: fragment klatki schodowej budynku Kasy i Lecznicy I
– nr 48, z 23 XI, s. 5: fragment elewacji frontowej budynku Kasy i Lecznicy I; przed nim
samochody gości zaproszonych na uroczystość poświęcenia budynku
1934
– nr 50, z 16 XII, s. 3: widok ogólny budynku Lecznicy; zdjęcie wykonane z piętra domu
stojącego na przeciwko
= III Lecznica
A dr es : u l. .. ... ... .. . ...
1931
– nr 27, z 5 VII, s. 6: grupa lekarzy, farmaceutów i innych pracowników III Lecznicy; zdjęcie
wykonane z okazji 10-lecia pracy Lecznicy
= Szpitale
p a tr z: S ZP IT ALE = S zp it a l K a s y Ch or yc h im . I. Mo ś c ickieg o
= K a s y Ch or yc h , u l. Ła g iew n ick a [le c zn ic a ?? ]
6.
KASY
– chorych
= Kasa Chorych w Łodzi
p or ó w naj : S Z PI T AL E – im . Ig nac e go Mo ś c ick ie go
– pr zy u l. Ł ag iew n ick iej
Ad r es : A l. T. K o śc ius zki 1 ( 19 2 1 r .)
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] T O MA SZ EW IC Z W ince n ty, Ze ws p om n ie ń lekar za . W a rs za wa 196 5 .
[ 2] „ Pr aw d a” , nr 9 /1 9 2. .. ( ilu s tr o wan y do d a tek p .t . „ Kasa C h or yc h m . Łod zi)
– emerytalno–pożyczkowe
= Kasa Emerytalno–Pożyczkowa Pracowników Elektrowni Łódzkiej
p or ó w na j : – EL E KT RO WNI E – m ie jsk a – E lek tr ow n ia Ł ód zk a
– OS OB Y – AN DR Z EJ AK ... ... , K N API K He n r yk ( czł. Zar zą d u K asy) ,
KR ACH UL EC Z yg m u nt (c zł. Za r zą d u K as y) , U LM ANN E dw ar d ( d yr .
n a cz. E le k tr o wn i; 1 92. .– I.1 9 3 5)
Ad r es : u l. P r zej a zd 4 6 ( od 19 2 9) .
Po w s ta ła w 1 9 .. ... .
1928
– nr 2, z 8 I, s. 2: „choinka” dla dzieci członków Kasy; na zdj. organizatorzy i rodzice
1929
– nr 53, z 29 XII, s. 3: uroczystość otwarcia i poświęcenia nowego lokalu Kasy
Emerytalno-Pożyczkowej Prac. Elektrowni przy ul. Przejazd 46:
– prezydium uroczystości
– zgromadzeni pracownicy Elektrowni
– Zarząd Kasy „in corpore”
– występ chóru „Echo”
– dyrektor Elektrowni – Edward Ullman, w gronie pracowników
Elektrowni
1930
– nr 2, z 12 I, s. 7: urzędnicy Elektrowni lub – i członkowie Kasy Emerytalno–Pożyczkowej
z rodzinami, na „choince” w siedzibie Zarządu Elektrowni przy ul.
Przejazd.
– oszczędnościowe
= Komunalna Kasa Oszczędności m. Łodzi
p or ó w na j : O SO BY – HANE M ANN N ... .. . ... . ( d yr ek t or K asy) , N AR US Z EW ICZ . ... ... . ( dyr ek t or
Ka s y)
Ad r es : u l. Nar u t ow ic za 4 2
lub
Łaska . ... ... ..
Miej sk a ins tyt uc j a kre d ytu kr ó tko term in ow e go .
1930
– nr 52, z 21 XII, s. 4: siedziba KKO przy ul. Łaskiej
1932
– nr 11, z 13 III, s. 5: fotoreportaż z powiększonego lokalu Kasy przy ul. Narutowicza 42:
– fronton siedziby [dziś mieści się tu apteka – WŹ]
– stanowiska pracy dyrekcji (dyrektorów Naruszewicza i
Hanemanna)
– stanowiska obsługi wkładów–czeków i kasa
– pomieszczenie księgowości Kasy
– nr 15, z 10 IV, s. 7: dział księgowości
– nr 46, z 13 XI, s. 6: Zarząd, dyrekcja i pracownicy Kasy „in corpore”
= Komunalna Kasa Oszczędności Powiatu Łódzkiego
por ów na j : OSOB Y – HE R TEL E ug e n ius z ( dyr . za r zą d za ją c y) , M AKOW SK I W inc e nt y
( pr ze w . R a d y K as y)
Ad r es : u l. P io trk owska 10 6 lu b 1 0 4
In s tyt uc j a kre d ytu kr ó tko term in o w ego dla m ieszk a ńcó w po w ia tu łó d zk ie g o, ro lnik ó w i
h an d lowc ó w.
1932
– nr 13, z 26 III, s. 3: fotoreportaż z siedziby Kasy:
– fronton domu z szyldem Kasy
– pomieszczenie księgowości (buchalterii)
– stanowisko dziennika (rejestracja podań) Kasy, w głębi
stanowisko kasy
– dyrektor Kasy – Eugeniusz Hertel – w swoim gabinecie
– pomieszczenie zgłoszeń
= Pocztowa Kasa Oszczędności, oddz. w Łodzi
p or ó w na j : – KOŁA – S zk o ln e K oło O szc zę d n ościo we przy S zk . Po w s z. N r 3 0
– S zk oln e Ko ło Os zc zę d nośc iow e pr zy S zk . Po w s z. N r 5 6
– O SO BY – J AR A S ta n is ła w (d yr .)
Ad r es : u l. Nar u tow ic za . ... .
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] D ekr e t o u t wor ze n iu P oczto we j K a sy Os zc zę d nośc iow e j [ w:] „D zie n n ik P ra w Pa ńs tw a
P o ls k ie go” , z 7 I I 1 9 1 9 , n r 14 , p o z. 1 6 3 .
Od d zia ł łó d zk i PK O p o ws t ał .. ... .. . ... 19 2 .. . P oc zą tk o w o m ieśc ił s ię pr zy ul. .. .. . ... ... ... . .. .,.
Na s tęp n ie ( o d 1 1 V 1 93 0) zo s ta ł pr ze n ies io n y d o n o w o wyb u d o wa n e go d omu pr zy u l. G.
Nar u to w ic za .. ... ( t zw . „ d om p o d At la s am i) . W r oku 1 9 3.. . K a s a wyk u p iła bu d yn e k d aw n e go B a nku
... ... . . p r zy a l. Ko śc ius zk i 1 5 i t am pr zen iosła obs łu gę k lie n tó w, a le w b u dynk u „ p o d At la sam i”
po zo s ta ła c zę ść b iur a. W okr es ie od 1 3 IX d o 4 X I 1 93 9 r . w b u dynk u pr zy A le j ac h p om ieśc ił s ię
łó d zk i A r be it s am t ( Ur zą d Pr ac y) , p o tem , d o ko ńca oku p acj i h it le ro wskie j w Ł o d zi w dn iu
19 . 01 . 19 45 r . m ieśc ił s ię t u Po s tam t 1 ( Ur zą d Po c zto w y nr 1 ) . P o II w o j n ie ś w ia tow e j w m iej sce
Po c zto w e j K as y Os zc zę d nośc i p ows ta ła w 1 9 ... r . Po ws zec hn a K asa Os zc zę dn ości, k tó ra pr ze j ę ła
bu d yn e k pr zy al. Ko śc iu szk i i p o zo s t aj e w n im po d zień d zis ie j s zy. A k tu a ln ie po d na zw ą
Po w s zec h n a K asa Os zc zę d noś c i, B a nk Pa ńs tw owy.
Pr zed w oj n ą c en tr ala Po wszec h n ej K asy O s zczę d n ości ( P KO) m ieściła s ię w W ars zaw ie ,
pr zy u l. J a s nej 9 .
O t w a r c i e O d d z i a ł u m i a ł o m i e j s c e 1 1 . 0 5 . 1 9 3 0 r o k u (A . K e m p a )
1925
– nr 33, z 15 VIII, s. 3: budynek dla PKO w trakcie prac wykończeniowych (ustawianie
figur Atlasów)
1932
– nr 15, z 10 IV, s. 5: prezes PKO – dr Henryk Gruber podczas wizytacji nowo
utworzonego w oddziale łódzkim W ydziału Służby
Bezpieczeństwa PKO
– nr 47, z 13 XI, s. 7: widok ogólny gmachu PKO przy ul. G. Narutowicza; zdjęcie
wykonane z okazji wizyty uczennic gimnazjum im. E.
Orzeszkowej z okazji „Dnia Oszczędności”
1933
– nr 46, z 12 XI, s. 5: laureatki konkursu PKO pod hasłem „Najoszczędniejsza
Pracownica Domowa m. Łodzi na 1933 rok”
1934
– nr 45, z 11 XI, s. 1: uroczystość zakończenia konkursu na „Najoszczędniejszą
Pomoc Domową m. Łodzi na 1934 rok”, która zwieńczyła
obchody „Dnia Oszczędności” w Łodzi; odbyła się w budynku
PKO „pod Atlasami”, przy ul. Narutowicza, w tzw. dużej sali
– widok ogólny sali i zgromadzonych; w I rzędzie trzy laureatki
(Franciszka Grabowska – I miejsce, K. Gawrońska i H.
Majewska) oraz dyr. Oddziału PKO – Stanisław Jara
– wspólne zdjęcie trzech laureatek
– fotokopia dyplomu Franciszki Grabowskiej – zdobywczyni
nagrody (250 zł) i tytułu „Najoszczędniejszej Pracownicy
Domowej m. Łodzi na 1934 rok”
7.
KASYNA
– Oficerskie DOK IV
p a tr z: WO J SKO – Kas yn a
– Podoficerskie 28 pułku piechoty Strzelców Kaniowskich
p a tr z: WO J SKO – kas yn a
8.
KATASTROFY w Łodzi
– budowlane
1929
– nr 50, z 8 XII, s. 3: zawalony fragment nowo wznoszonego budynku przy ul. S.
Żeromskiego 65
– kolejowe
= na Karolewie, 14 VIII 1929 r.
W wyn ik u m yln e go sk iero wan ia p oc ią gu to war o we go na to r za j ę t y p r ze z s to j ąc y na nim poc ią g z
tr ansp or tem woj sk a d os zło d o zd e r ze nia . W j e g o w yni ku zg in ę ło p ięc iu żo łn ie r zy i t r ze ch ko le j ar zy. Ic h
p o gr ze by o db ył y s ię n a łó dzk ic h cm e n tar za ch : 1 5 s ierp nia ( 2 żo łnie r zy p o c hod ze n ia żyd o wsk ie go) , 1 6
s ier p n ia ( 3 żo łn ier zy k a to lik ów ; ze s zpita la ga r n izo no w ego pr zy u l. S. Ż e rom sk ie go 1 1 3) i 1 7 s ier pn ia (3
k o lej ar zy) .
1929
– nr 34, z 25 VIII, s. 1: pogrzeb ofiar katastrofy (16 i 17.08.1929)
– żołnierze (2 zdjęcia)
– kolejarze (2 zdjęcia)
s. 2: rozbite wagony
s. 3: fotoreportaż z miejsca katastrofy i prac ratowniczo–porządkowych (6
zdjęć)
B IBL IOGR AF I A::
[ 1] „Re p ub lika” , 1 7 V III 1 9 29, ss . 1 i 2
= na Widzewie, 15 X 1932 r.
K a ta s tr o f a w yda r zyła s ię n a st acj i Ł ó d ź-W id ze w, o go d z. 20 . 30 . N a m an e wru jąc y z w a go n am i
to war o w ym i n aj ec ha ł z winy za w ia d o wc y s t ac j i lu b m aszynis ty p o c ią g u m a ne wr uj ące g o pos pies zny r e lac j i
Łó d ź – L wó w . W w yn ik u zd e r ze nia d zie s ię ć w ago n ó w zo s t ało r o zb ityc h , o f ia r n ie b yło, t ylk o s ze r eg o só b
od n ios ło obr a że n ia , ale n ie zb yt c ię żk ie. Z ap e wne d l at e go , że gd y o b a j m aszyn iś ci s p os tr ze g li
nie be zp iec ze ń s tw o ko lizj i t ow ar o wy za c zą ł uc iek ać , a p as ażersk i h am o w ać, więc s iłą u der ze n ia był a
st os unk o w o m a ła .
1932
– nr 43, z 23 X, s. 3: rozbite wagony [niezbyt dobre ujęcie] (16.10.1932)
BIB L IOG RAF I A::
[ 1] „ Kur ier Ł ó dzk i” , 16 X, nr 2 8 6 , s . 1 (r ela cj a)
– lotnicze
p or ó w na j : P OG RZ E BY
1929
– nr 43, z 27 X, s. 3: samolot typu „Potez XXV” prawdopodobnie z 62 Eskadry Liniowej
stacjonującej we Lwowie, który przymusowo wylądował na pl.
Hallera w Łodzi; zdjęcie wykonane na Placu
– inne
1929
– nr 43, z 27 X, s. 7: zasypanie kilku robotników podczas prac ziemnych przy budowie
kanalizacji na Zdrowiu, w której jeden z nich zginął; 2 zdjęcia
9.
KAWIARNIE
– „Grand Cafe”
p or ó w na j : O SO BY – LE WAK Ma ur yc y ( d yr yg e nt o rk ies try k a wia r n ia ne j)
A d r es : u l. P io tr kowsk a 7 4
M ie śc iła s ię w gm ac h u h o te lu „Gr a nd” . W 1 9 28 r . j e j d zie r ża wc ą ( właśc ic ie lem ) b ył Hipo lit
T om as ze wsk i [ 1] .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] [Gr a nd Ho te l w Ł od zi. Ł ó d ź 1 9 8 ..] .
[ 2] Ż YC IE w o j sk a DOK IV i S am or zą d u łó d zk ie g o . D o dat ek s pecj aln y „ P o lsk i Zbr oj ne j” . W ars za wa V II
1928, s. 72
1935
– nr 22, z 2 VI, s. 6: uroczystości pożegnania nacz. W ydz. Komunikacyjno–Budowalnego
Urzędu W ojewódzkiego w Łodzi – Franciszka Szczygła,
odchodzącego na podobne stanowisko do Lwowa, zorganizowane
przez członków Koła Urzędników Administracji Ogólnej w Łodzi, z
udziałem m.in. v-ce wojewody łódzkiego – Antoniego Potockiego (V
1935)
– Manteuffel
p or ó w naj : R E ST AUR AC J E – Ho te l Ma n te u ff el
A d r es : u l. Z acho d n ia X ..
W gm ach u h o te lu Ma n te u ff l’a .
1930
– nr 45, z 1 XI, s. 2: duet taneczny „Pirra i Simons” występujący w kawiarni hotelowej
– “Moulin Rouge”
p or ó w naj : O SOB Y – SZ Á NTHO Mar ia ( t anc erk a)
A d r es : u l. XX .
– park im. H. Sienkiewicza
p or ó w naj : R E ST AUR AC J E – p ar k im . H . S ienk iew ic za
K a wia r n ia park o wa w bu d yn k u obec n eg o Mu ze u m Pr zyr o d n ic ze g o .
1925
– nr 14, z 5 IV, s. 1: widok fragmentu parku, w głębi widoczny budynek kawiarni parkowej
– park im. J. Poniatowskiego
Z a ło że n ia d o p ro j ek t u o pr acow a n e w W ydzia le P la n ta c j i M ie j sk ic h Ma g is tr at u m . Ł odzi w I p oł. la t
3 0- tyc h X X wie k u. P o d nad zo rem in ż. og r od n ic t wa i N a cze ln ik a W yd zia łu – S te fa n a Ro g o wic za . P r o jek t
n ie zr e alizo w an y.
1934
– nr 36, z 9 IX, s. 6: rysunek projektowo–wizualizacyjny pawilonu kawiarni
– „Teatralna”
porównaj: OSOBY – BAJON K......... (artysta estradowy), BRÜHELL Eugenia (tancerka estradowa)
Adres: ul. Piotrkowska 67
– „Tivoli”
p or ó w naj : R E ST AUR AC J E – „T iv o li”
A d r es : u l. P r ze ja zd . ... .
– „Ziemiańska”
porównaj: OSOBY – ELEKTOROWICZ Witold (pianista)
Adres: Piotrkowskiej 76
Dawna kawiarnia Aleksandra Sprzączkowskiego. Po II wojnie światowej, do końca lat 80-tych XX wieku
kawiarnia „Łodzianka”. W 2004 r. salon obsługi klientów sieci „Dialog”. Obecnie XXXX..
BIBLIOGRAFIA
[1] BONISŁAWSKI Ryszard, ..................... [w:] „Dziennik Łódzki”, wyd. A, 21–22.05.2004, nr ..... , s. XX.
1932
– nr 52, z 24 XII, s. 6: warszawski pianista Witold Elektorowicz przy fortepianie
kawiarnianym podczas gościnnych występów
1935
– nr 51, z 22 XII, s. 2: warszawski pianista Witold Elektorowicz przy fortepianie
kawiarnianym podczas gościnnych występów
10.
KINA, łódzkie
– ogólne
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] PAW LIN A Ag n ies zk a , „He lio s” . Po c zą tk i k in a w Ł o d zi. [ w:] „ K u lt ur a i bizn es” , I V/ V. 20 0 4 , nr 1 3 /1 4 ,
s . 10 .
[ 2] KR AJEW S KA H an n a, Ż yc ie f ilm owe w Ł o d zi w lat a ch, 1 8 9 6– 19 3 9 . Ł ód ź .. .. . ...
[ 3] GR ON CZ EW SKA A nna , Pam ię tas z n a s ze łó d zk ie m ałe k ino ? [ w:] „ Koch am Ł ód ź” ( d od . Ż yc ie
fi lm ow e w Ł od zi w la ta c h 1 89 6 –19 3 9 . Ł ód ź . ... . ... 2 0 1 2.
[ 4] KA CZ YŃS K I Ł u k as z, L o k aj w lib e r ii, czyl i gd zi e s ię p o d zia ły d aw n e łó d zk ie k in a. [ w :] „ Koc h am
Ł ó d ź” ( do d . d o „ P olska . D zie n n ik Ł ó d zk i”) , 2 2 V II 2 0 11 , nr 1 39 , ss . 6- 7 .
1935
– nr 27, z 7 VII, s. 1: uczestnicy ogólnopolskiego zjazdu Związku Właścicieli Kin (Łódź,
25–26.06.1935); na zdj. in corpore przed werandą rest. „Tivoli”,
przed wspólnym obiadem
– „Adria”
p or ó w na j : K IN A – „W od e wil”
A d r es : u l. G łó wn a 1
P ie r ws ze k in o w tym m iejscu d zia łało o d 3 X d o 3 X II 190 3 r . ( na zw a k in a i j e g o w ła śc ic iel n ie zn a n i) .
N as t ępn ie p o d na zwą „ Oaza ” ( 25 X 1 9 0 8– . ..? .. ..1 9 1 4 , w ła śc . Gers z S ze n wic; 2 5 V 1 9 16 – .. .? .. .1 9 17 ,
w ła śc . n ie zn a n y; 3 1 I II 1 9 18 – .. ..? . ... 19 1 9 , właśc . Gus ta w En de ; 2 5 XI I 19 19 – ... .? .. ..1 9 2 8 , właśc.
B r o n is ła w W id a wsk i. Zm iana na zw y n a „W od ewi l” ( . ... ?. ... .1 9 2 8– . ... ?. ... .1 9 3 2, wła śc. Jer zy S to b ie c k i) .
Zm ia na n azwy n a „ Adr ia ” ( ... .? ... ... 19 3 2 – 5 I I 193 7, wł a ść . B ro ni s ław Neuge bau e r i Fr an c isz ek
Żm ig rodz ki ; 1 0 l u b 1 9 ( w g A . K e m p y ) X 1 93 8 – . ... ?. ... .1 9 3 9, wła śc . B o les ła w Zie lińsk i) . Zm ian a na zw y n a
„ B ałt yk ” ( .. ..? .. ... 1 93 9 – 1 9 I 19 3 9 , w łaśc . Sa lezy F r a nk en ber g . Zm ian a n a zwy n a „ Rom a” ( 1 I 19 3 9 –
.. . I X 1 93 9 . wła śc . E dm u nd Gier ło wsk i i W ło d zim ier z A n d re j ew) .
Z lik wid ow an e w tym m iej scu w 1 96 0 r ., pr ze n ies io ne w p ob liże , n a p os es j ę pr zy ul. P io t rk owsk ie j
1 5 0 (w p od w órku) . Bu d yn ek, p r zy d . ul. G łó w ne j ) , zo s ta f ł r oze b r a n y w I p o łow ie la t 7 0- tyc h X X wie k u, w
tr akc ie b ud o wy A le i Mic k ie w ic za ( d ziś a l. P iłs udsk i ego ) . O b ecn ie w tym m ie jscu s to i fr agm ent kina
„ S ilv ers Scr ee n” .
B IBL IOGR AF I A:
[ 1] „Ro zw ó j” , 8 X II 19 1 2 , nr .. .., s . ... .. (r ek lam a k in a „Now ośc i” , u l. Głó wn a 1)
1933
– nr 20, z 14 V, s. 5: widok ogólny fragmentu skrzyżowania ul. Głównej i Piotrkowskiej;
widoczny również budynek kina „Adria”
– „Bałtyk”
p a tr z: K INO – „W ode w il”
– „Casino”
p or ó w na j : O SO BY – K IR KI EN L e s zek ( ws pó łwłaśc ic ie l) , Z AGRO DZ IŃ S KI S ta n is ła w (w ła śc ic ie l)
A d r es : u l. P io tr k owsk a 6 7 .
O bec n ie „ P o lo n ia” . Ot war t e 3 X 1 9 1 1 r . p o d na zw ą „ Ca s in o” i z tą n a zwą p r ze trw a ło d o 1 95 . .., k ie d y
zm ie nio n o j ą n a „ Po lo n ia” . Pier ws zym i właśc ic ie lam i, d o 19 21 r . , b yli Ma k s G lic en s tein i Fra ncis zek
F e zer ; 19 2 1– 1 925 ( właśc . Sp ó łk a „ Cas ino –O deo n” , H enr yk i Ma ks Glice ns te in, Mic ha ł P a nk owsk i,
H er m a n Faus t) ; 1 9 25 – ? (w ła śc . L es ze k K irke n, Sa lom o n C yn am o n , He nr yk G lice ns te in) ; 1 93 0–1 9 3 5
(w ła ś c . St an is ł aw Zag rodzi ńsk i z War sz awy) ; 1 9 3 5– 19 3 9 (wła śc . To war zys tw o K in em a tr ogr af ic zn e
„ P a tr ia” , W ar s zaw a) .
1930
– nr 16, z 19 IV, s. 4: kierownictwo Kina „in corpore” w towarzystwie Zofii Batyckiej – „Miss
Polonia 1930”; zdjęcie wykonane z okazji premiery filmu Bolesława
Niewolina „Moralność pani Dulskiej”
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] „Gie wo n t” , 1 92 8, nr 3 , s . 23 3 ( c ałos tro n n ic o wa rekla m a z dw om a zd j ęc iam i)
– „Dolina Szwajcarska”
p a tr z: K IN A – „ Re d u ta”
– „Europa”
p or ó w na j : O SO BY – K IR KI EN L e s zek ( ws pó łwłaśc ic ie l)
A d r es : pre z. G. Na r u t ow ic za 2 0 .
O b ec n ie kin o „ B ałtyk” . Na jele ga n ts ze i n aj le ps ze łó d zk ie k in o . Po wst a ło w m ie j sce da w n ego t ea tr u
„ Re d ut a” o d k tór eg o w zię ło n a zw ę. Ot war t e 1 9. 03. 1 92 5 p o d n a zwą „ Red u ta” ( właśc . Ma u r yc y R ys Ru ś?) .
P o d tą na zwą fu nkcj on owa ło d o 19 2 7. O d 2 0 .0 5 .1 92 7 zm ia n a na zw y n a „ Sp len d id” ( właśc . A lf re d
S tr a uch , L es ze k Kirk ien i M os ze k W erd yg ie r ) . W okres ie 3 0 .0 9 .19 3 3 – ... .? .. ... 19 3 4 n os iło n azw ę „ R oxy”
( w łaśc . Ber ek K ró wka , Mo s ze k W erd yg ie r) . Od 1 . 09 . 19 34 d o 1 IX 1 9 3 9 „ Eu ro p a” (wł aś c . To w ar zys t wo
K in em ato gr af i czne „ P at r ia w War sz awie) . Z t ą na zwą pr ze tr wa ło okr es ok u p acj i h it le r o wskie j ( w g
ks ią żk i t e le f. Litzm a nns ta d tu z V II 1 9 4 0 r . n a pe wn o n a zyw ało się „ Eur op a”) . P o I I w oj n ie ś wia to wej
u p a ńs t wo w io ne w 19 4 8 r . i p o d na zw ą „ Ba łtyk ” pr zek aza n e pr zeds ięb iors tw u „F ilm P o lsk i” . W dn iu
1 8 .1 2 .1 9 92 r . pr ze j ęt e pr zez s pó łk ę p. n . C en tr um F ilm o w e „ He lio s 2 000” gd zie m ie śc i s ię j ej s ie d zib a i
k tór e j es t j ej f la g ow ym kin em . W g ksią żk i t ele fo n ic zn e j Ł o d zi na la ta 1 9 3 7– 1 9 39 o ficj a ln a n a zwa k in a t o
„ E uro p a” , S p . z o .o ..
W dn iu 1 4 .1 1 .1 9 29 r . zo s ta ł tu w yś w ie tlo ny p ie r ws zy d źwię k ow y f ilm w Ł o d zi. B ył t o am er yk ańsk i
o br a z p .t. „ S ta tek k om e d ia ntó w ” . W la tach 1 96 5– 19 6 7 k in o pr zes zło g r u n town y r em o nt w wyn ik u c ze g o
o tr zym ało j ak o p ier ws ze w P o lsc e a para t ur ę n a taśmę 7 0 m m . W id o wn ia p o t ym rem o nc ie m a 8 0 9
m ie jsc .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] PAW LIN A Ag n ies zk a , „He lio s” . Po c zą tk i k in a w Ł o d zi. [ w:] „ K u lt ur a i Bizne s ” , IV – V 2 00 4 , nr 1 3– 1 4,
s. 10
1935
– nr 2, z 13 I, s. 7: Maria Bogda i Adam Brodzisz podczas promocyjnej wizyty w Łodzi ich
wspólnego filmu p.t. „Młodość” w kinie „Europa”; zdjęcie wykonane w
foyer kina, na tle afisza zapowiadającego ich przyjazd do Łodzi
– nr 42 z 20 X, s. 7: akademia z okazji „Dnia Oszczędności” w kinie „Europa”
zorganizowana przez Komitet [organizacyjny] Dnia, pod
przewodnictwem dyr. łódzkiego oddz. PKO– Stan. Jary; widok ogólny
sali od ekranu
– „Grand–Kino”
p or ó w na j : O SO BY – G OL D BE RG A d olf ( d yr ekt or ; 19 3 0–19 3 5)
Adres :
ul. Kró t ka 1 .
P o II wo j nie ś w ia to wej te a tr „ 7 1 5 ” .
P o ws ta ło w 1 9 08 r . gm ac h u h o te lu „ Gra n d” p od na zw ą „ Th e a tr e Mo der n e” ( 21 V I 1 9 0 8 – 1 2 XI .1 9 12 ;
w ła śc . B e ne dyk t Zar zyck i; 12 X I 1 91 2 – 20 III 1 91 3 , właśc. K a zim ier z R óża ń sk i; 2 0 II I 1 9 1 3 – 1 1 II 1 914 ,
w ła śc . L e w Sam ue l Ru b as zkin) . W 1 91 4 r . zm iana n a zwy n a „ T ea tr Mir ag e” ( 1 1 II 1 9 1 4 – 1 91 6 ; właśc .
„Gr a n d Ho te l” ) . W 1 91 6 r . zm ian a n a zwy n a „ Gr and –Ki n o ” ( 1 916 – 19 1 7, właśc . „Gr an d Ho tel” ; 1 9 17 –
1 9 2 4, w łaśc . Kin em a to gra f “ Corso” w W ars za wie; 1 9 2 5 –19 3 0 , wła śc . Szu lc Li e be sm an i Ado lf
G ol db er g ; 1 9 3 0– 19 35 , w łaśc . Ad o lf Go ldb er g ; 1 I 19 3 5 – 1 9 39, właśc . W ac ła w G old ber g; 3 I 193 9 – 1 I
1 9 3 9, w łaśc . J ó ze fa G o ld berg .
1926
– nr 51, z 19 XII, s.1: kiermasz dobroczynny Towarzystwa „Kropla Mleka” w salach kina
(4–5.12.1926)
1929
– nr 2, z 13 I, s. 7: wystawa prac łódzkiego artysty–malarza Romana Rozentala w holu kina
– „Luna”
A d r es : u l. P r ze ja zd 1 .
P o II wo j n ie ś w ia to wej p o d n azw ą „W is ła” . Kin o p o ws ta ło w bu d yn k u zbud o w an ym pr ze z
Z gr om ad ze nia Ma j s tr ó w Tka ckic h w Ł o d zi. O tw ar te w 6 X II 1 91 1 – .. ..? .. ... 1 92 8 , w ła śc . R ys zar d Bem e ,
c za s am i w ym ien ia s ię ró wnie ż J óze fa Ma szyc k iego ; ... .? ... ..1 9 2 8 –. ... ? ... ..1 9 3 5 , w ła śc . J ó ze f Ma s zyc k i.
W 19 3 5 r . zm ian a na zw y n a „M uza” ( . ... ? ... ..1 9 3 5 , w ła śc . n ie zn a n y; .. . .? .. ... 1 93 6 – 1 IX 1 9 39 , właśc .
J ó ze f P e lik an , L e on K arb o wic z) . Dziś m ieśc i s ię tu lu ksus o wa d ysk o tek a p .n . „ Cab are t ” .
1926
– nr 29, z 18 VII, s. 2: artyści występujący w programie estradowym w sali kina – Amelia
Cielecka i Mieczysław Dobrowolski
1934
– nr 46, z 18 XI, s. 4: uczestnicy obchodów 110-lecia Zgromadzenia Majstrów Tkackich w
Łodzi w sali „Luny” (9.11.1934)
– „Muza”
p a tr z: K IN A – „ L un a”
– „Oaza”
p a tr z: K IN A – „W o dew il”
– „Przedwiośnie”
A d r es : u l. S . Ż er om skie go 74 / 76 .
K in o – te a tr Z wią zk u Maj s tr ów F abr yc zn yc h w Łod zi, k tó re g o s ied ziba zn a j d o wa ła s ię w bu d ynk u
o b ok . Ot war te 3 1. 1 2.1 92 9 roku . Na in au gur acj i d zia ła ln o śc i wyś w ie tlo no f ilm p .t . „N ie śm ier te lna m iłość ”
G eor ga F itzm a nr ic’a z G a r y C oo p erem w r o li g łó wn e j [ 1]. Ob o k fu nkcj i k in o w ej s a la była w yk o r zys t ywa n a
n a w s ze lk ie go ro d za j u ur oc zys to śc i i zg r om ad ze n ia zw ią zk o we .
P o II w oj n ie ś w ia to wej kino Z w ią zk u Z a wod o weg o P r ac ow n ik ó w Pr zem ys łu W łók ie nnic ze go ,
O dzie żow e g o i Sk ór zan e g o p o d zac ho w aną pr ze d woj enn ą n a zwą – „ Pr ze d wioś n ie” . na p oc zą tk u la t 9 0tyc h X X w . s pr yw a tyzo wa n e .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] „Has ło Ł ód zk ie” , . ... . X II 1 9 29 , nr . ... ., s . . ... ..
1929
– nr 42, z 20 X, s. 6: budynek kina w trakcie budowy (fragment frontonu)
– „Rakieta”
A d r es : u l. H . S ie n k ie w ic za 4 0 .
P o ws t ało w 1 90 7 r . p o d na zwą „ Be lle – Vu e” (1 3 XI 1 9 0 7 – 1 X I 1 9 1 0 , w ła śc . Gus ta w Mj u nk er , Oskar
K u la wiń ski) , w s ali Mü lle r a (u l. Mik o ła j e wska 40) . Zm iana n a zw y n a „ Mou l in R o ug e” ( 1 X I 1 9 10 – V II
1 9 1 1, w łaśc . B e n e dyk t Zar zyc ki) . W 1 9 1 1 r . j ak iś c zas no s iło inn ą , n ie zn a ną , n azw ę . O kr es j ego
d zie j ów o d 1 9 1 1 d o 19 20 r . p o zo s ta je nie zna n y; zam k n ię te ? ? . Od 1 92 0 r . zm ia n a na zw y n a „ Do lin a
S zwa j c arsk a” (5 IV 1 9 2 0 – 19 2 2 , w ła śc . n ie zna n y. zm ia na n a zwy na „ Sp ó łdzie ln ia P r a co wn ików
P a ńs t wo w ych” ( S PP ; 3 V 1 92 2 – 19 3 1 , właśc . S pó łdzie ln ia Pr ac ow nikó w P a ńs tw ow yc h) . W 19 31 r .
zm ia na na zw y n a „ R ak ie ta” ( X 1 93 1 – 1 IX 1 9 39 , właś ć B er nar d Firs t; w la ta ch 1 9 33– 19 3 9 j e go
w ła śc ic iel w ydzie r ża wiał j e wie lu o s o bom ) .
W poło wie 1 93 4 ob ok k ina po w s ta ło k in o le tn ie, w ed ł u g te rm in o lo g ii o kres u m ięd zyw oj e nne g o – „ k in o
o gr o d ow e” . J ed yn e t eg o r odza j u k in o w Ł o dzi.
P o II wo j nie ś w ia to wej „T a try” i „ T atr y– le tn ie ” . U le g ło likw id a cj i n a pr ze łom ie lat 8 0 - tyc h i 9 0 - tyc h X X
w ie k u .
1934
– nr 28, z 15 VII, s. 2: fotoreportaż z kina:
– wejście główne
– alejka wiodąca na teren kina
– pawilon kina
– „Reduta”
p a tr z: K IN A – „ Eur op a”
– „Resursa”
p or ó w na j : O RG AN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – za wo d ow e – R es ur sa Rzem ieś ln ic za w Ł o d zi
A d r es : u l. K iliń s k ie g o 1 2 3.
P o I I wo j n ie ś wia t ow e j fu n kc jo n o wa ło p . n. „ St ylo w y” . Kin o– t ea t r w b ud yn k u T owar zys tw a
R zem ieś ln ic ze g o „ Resurs a” . Uruc h om io ne we wr ze ś n iu 1 91 9 r . p . n. „ Res urs a” (24 IX 1 9 19 – 19 33 ,
w ła ś c. To w. Rz em ieś ln icze „ R es ur s a”) . Zm ia na n azw y n a „ S tylow y” ( 1 933 – 19 3 5, w ła śc . Ma r ia n
Gr o be lny; 1 9 3 5 – IX 1 9 3 9 , w ła śc . Zw ią ze k R zem ieś ln i ków C hr ze ścij ańsk ic h)
P o II w o j n ie św ia to w e j fu nkcj o n o wa ło p. n . „ S tylow y” . Zam k n ięt e w 1 99 ... .P óźn ie j fu nk cj on o wa ła t u
d ys k o tek a ( d o 19 9 ..) .
1929
– nr 19, z 12 V, s. 3: fragment frontonu kina
– „Roma”
p a tr z: K IN A – „W o dew il”
– „Roxy”
p a tr z: K IN A – „ Eur o p a”
– „Splendid”
p a tr z: K IN A – „ Eur o p a”
p or ó w na j : O SO BY – K IR KI EN L e s zek ( ws pó łwłaśc ic ie l)
– SPP („Spółdzielnia Pracowników Państwowych”)
p a ft r z: KIN A – „ R e du t a”
– „Stylowy”
p a tr z: K IN A – „ Res urs a”
– „Wisła”
p a tr z: K IN A – „ L un a” (d o 1 935 r .)
– „ Mu za ” (1 9 3 5– 19 39)
– „Wodewil”
p or ó w na j : K IN A – „ A d r ia”
A d r es : u l. G łó wn a 1
P ie r ws ze k in o w tym m iejscu d zia łało o d 3 X d o 3 X II 190 3 r . ( na zw a k in a i j e g o w ła śc ic iel n ie zn a n i) .
N as t ępn ie p od n azw ą „ Oa za ” (2 5 X 1 90 8 – 19 1 4 , w łaśc. G er s z S ze n wic ; 2 5 V 1 9 16 – 1 917 , właśc . n ie
zn a n y; 3 1 III 1 91 8 – 1 919 , właśc . Gus ta w End e ; 25 X II 19 1 9 –1 92 8 , w ła śc . Br o n isła w W id a wsk i. Zm ia na
n az wy n a „ Wod ew il” (1 9 28– 1 9 3 2 , w ła ś c. J e rz y S to bi ec k i) . Zm ia na na zw y n a „ A dr ia ” ( 1 932 – 5 II 19 37,
w la ść . Br on is ła w Ne u ge b aue r i Fr a nc is zek Żm igro d zki ; 1 0 X 19 38 – 1 939 , właśc . Bo le s ław Z ie liń sk i) .
Zm iana n a zwy na „ Ba łt yk ” (1 9 3 9 –1 9 I 1 93 9 , w łaśc . Sa lezy F r a nk en berg . Zm ian a na zw y n a „ R om a” ( 1 I
1 9 3 9 – IX 1 9 3 9 . w łaśc . Edm u n d G ier łowsk i i W ło dzim i er z A nd r e j ew) .
Z lik wid ow an e w tym m iej scu w 1 96 0 r ., pr ze n ies io ne w p ob liże , n a p os es j ę pr zy ul. P io t rk owsk ie j
1 5 0 ( w p od w órku) . B u d ynek, p r zy d . u l. G łó wn e j) , zo s tał r o ze br an y w I po ło wie la t 7 0- t ych X X wiek u, w
tr akc ie b ud o wy A le i Mic k ie w ic za ( d ziś a l. P iłs udsk i ego ) . O b ecn ie w tym m ie jscu s to i fr agm ent kina
„ S ilv ers Scr ee n”
1929
– nr 19, z 12 V, s. 7: widok ogólny budynku kina „Wodewil” (1.05.1929)
– Związku Majstrów Fabrycznych
p a tr z: K IN A – „ P r ze dw ioś n ie”
p or ó w naj : ZWI ĄZ K I – za w od o w e – Z wią zek Ma js tr ó w F ab r yc zn yc h
11.
KLASZTORY
– o.o. Franciszkanów
A d r es : Ła g ie wn ik i.
P o ws t ał w . ... ... . .. .. T e re n p od k laszt o r zo s ta ł o d d an y f r a ncis zkan om w 1 6 8 1 r . p r ze z Ż ele wsk ich ,
ó wc zes n yc h w łaśc ic ie li Ł ag ie w nik . Kośc iół klas zto r n y p . w. ś w . An t on ieg o p o wsta ł n a m iej sc u k a p lic y
Ż e le wsk ich . Jeg o bu d owę ro zpo c zę to w r oku 1 70 1 a u k o ńczo n o w 1 7 26 . W d niu 16 V 17 26 r . zo s ta ł
k on sekr owa n y p r ze z a r c yb isk up a g n ie źn ie ń sk ie g o T eod or a P o tock ie go [ 1] .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] „Ł ó dź w Ilu s tr acj i, 1 9 30 , n r 51 , s . 4
[ 2] „Ro zw ó j” , 8 /2 1 .11 .1 9 10 , n r 226 , s . 2 („W yj azd fr a nc iszk a n ów z Ła g iew n ik”)
[ 3] „Ro zw ó j” , 1 6 /2 9 .1 1 .19 1 0 , n r 273 , s . 4 ( in f or m acj a o wyj e źd zie p ie r ws zyc h d w óc h zak o n n ik ó w z
Ł a gie wn ik)
[ 4] „Ro zw ó j” , 1 7 /3 0 X I 1 91 0 , n r 27 4 , s . 4 ( inf orm acj a o wyj eźd zie j u ż w s zys tk ic h za ko n n ikó w)
[ 5] W IT KOW S KA Mat yld a , K r yp ta , w k tór ej c ia ła s ię n ie r ozk łada j ą. [w :] „ K oc ham Ł ó dź” ( d od . d o „ Po lska .
Dzie nn ik Ł ó dzk i” , 21 V 201 0 , nr 7 8
1924
– nr 3, z 7 IX, s. 3: widok ogólny klasztoru łagiewnickiego
1930
– nr 43, z 19 X, s. 1: członkowie łódzkich stowarzyszeń kolarskich przed kościołem klasztornym
z okazji zamknięcia sezonu kolarskiego w Łodzi
– nr 51, z 14 XII, s. 4: fotoreportaż z klasztoru łagiewnickiego (W łodzimierza Pfeiffer’a ??)
– widok ogólny klasztoru
– nawa główna kościoła klasztornego
– portal wejściowy do kościoła
– korytarze klasztorne
– ołtarz MB Szkaplerznej
– ołtarz główny (z 1723 r.)
– ołtarz Serca Jezusowego
1933
– nr 41, z 8 X, s. 8: wycieczka członków oddziału łódzkiego Polskiego Towarzystwa
Krajoznawczego przed bramą wejściową na teren klasztoru łagiewnickiego
1935
– nr 3, z 20 I, s. 5: fotoreportaż W łodzimierza Pfeiffer’a p.t. „Łagiewniki”
– kościół i fragment klasztoru od strony zachodniej
– kościół klasztorny od strony północnej
– dwie drewniane kapliczki w pobliżu klasztoru, p.w. św. Antoniego
(bliższa) o św. ......... (dalsza)
– widok ogólny wnętrza refektarza klasztornego
– niewielka rzeźba w niszy muru otaczającego klasztor
– Karmelitanek Bosych
A d r es : J u lia n ów , u l. Św ię te j T er es y ... ..
U roc zys to ść p oś więc e n ia kam ie n ia w ę g ie ln e g o po d b ud ow ę k las zto r u m ia ła m ie j sce 23 VI I 1 9 3 3
r oku . Od d anie d o u żytk u i k o ns ekr acj a: .. ... ... .. . ... . 1 9 3 ... r ok u .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] (HO D.) , Mn is zk i o p us zc zą k las zt or . [ w:] „D zie n nik Ł ód zki” , wyd . A, 2 3 V 2 0 0 6, n r 1 1 9 , s. 7 ( sp ecj a ln a
d ys p e n sa na opus zc ze n ie n a j ed ną d o b ę k las zto r na
s p o tk a n ie z p ap ie że m B en e d yk tem XI I)
1933
– nr 31, z 30 VII, s. 1: uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę Klasztoru
(23.07.1933)
s. 3: tymczasowy (drewniany) budynek klasztoru; widok od ul. Św. Teresy
s. 5: – Komitet Budowy klasztoru „in corpore”
– chór Towarzystwa Śpiewaczego „Hejnał” z parafii św. Zbawiciela na
Kozinach „in corpore” biorący udział w uroczystości poświęcenia
12.
KLINIKI
– weterynaryjne
= Klinika weterynaryjna Mikołaja Warikoff’a
p a tr z: L E CZNI CE WE T ER YN ARY J NE – d r Mik o łaj a W arik of f’a
13.
KLUBY
p or ó w na j : – KOŁA
– OR GANIZ ACJ E I ST O WAR Z YS Z EN I A S PO ŁE C ZN O– Z AWO DO WE – s p or tow e
– TO WARZ YS T WA
– artystyczne
= Klub Artystyczno – Literacki
pa t r z: K L UB Y – ar tys tyc zn e – P o ls k i K lu b L it er ack o – Ar tys tyc zn y w Ł o d zi
= Klub Bałałajkowy w Łodzi
A d r es : K aro la 4 ( 1 93 1) .
P o ws t ał . ... II I 1 9 3 1 r ok u . Mie śc ił s ię w s ie dzib ie S to w ar zys ze n ia To w a r zys twa Śp ie w a c ze g o
„ Lu tn ia” .
1931
– nr 13, z 29 III, s. 8: członkowie Klubu „in corpore”
= Polski Klub Literacko – Artystyczny w Łodzi
p or ó w naj : O SOB Y – DI EN ST L –DĄBR OW A Mar ia n
K lu b za łożo n y 8 I V 1 92 6 z in ic j at ywy Ma r ia n a D ie ns tl–Dą br o wy, d yr e kt ora Mie j sk ie j Ga ler ii S ztu k i w
Ł o d zi.
1928
– nr 9, z 26 II, s. 3: bal członków Klubu w salach Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi
– hobbystyczne
– Aeroklub Łódzki
p or ó w na j : – KL UB Y – s p or to w e – Ł ód zk i K lu b L o tn ic zy
– LU BL IN E K – lo tn isko
– OS OB Y – BU RG E R A .. ... ... ( sk arb n ik) , C ZARN E CK I . ... .. ( p ilot s zyb o wc o wy) ,
EG IE RS KI X X . (c zł. za r zą du ) , K AU CZ Y ŃS KI XX . ( in ż. , c zł.
za r zą d u) , NO WAKOW SK I S ta n isła w (pr e zes ; 1 93 ..– 1 9 3 9) ,
PR ĄD Z YŃ SK I T. ... . .. . (s ekre t ar z) , R ACH AL E WSK I S ta n isła w (c zł.
Za r zą d u) , SĄCZ E WS KI X XX . (k pt W P , c zł. zar zą d u) , S ZYM LÓW NA
... . .. ... ( sekr e tarka B iu ra) , WOŹN IC KI Ta de us z ( v-c e pre zes) ,
Z ACH ARZ EW SK I J . ... ... . ( in ż., k ie r . Sekcj i S zyb o w c owe j )
– ST OW AR ZY S ZE N I A = S to war zys ze n ie L o tn ik ów w Ł o d zi
A d r es : F . Żw ir ki 4 ( 19 3 5) .
Ae r ok lub R zec zp os p o lit e j P o lsk ie j ( A RP) po ws ta ł 1 5 XII 1 9 27 r ok u . Pier ws zym pr eze s em zo s ta ł
J an us z R ad ziw iłł, a s e kr . gen er a lnym m j r d yp l. o b s er wa to r – B og d a n K wiecińsk i.
Od d zia ł łó d zk i Ae rok lub u RP p o ws ta ł z d n iem 22 IV 19 3 9 r ., d o t eg o c zas u był to Ł ó d zk i Klu b
L o tn ic zy, a fi liow a n y p r zy A e r oklu b ie R P. Ł KL pows ta ł 20 IX 1 9 29 r ., a a filia c j a nas t ąp iła w g ru d n iu 19 29
r . popr ze z Ra d ę K lub ó w A filiow a n yc h d o A RP . Z dn iem 2 2 IV 1 93 9 r . r o zwią zan o Ra d ę K lub ów
A filiow a n yc h do A RP w zwi ą zk u ze zm ia n ą s ta tu tu A RP , a ŁK L zo s ta ł p r ze ks zta łcon y w o d dzia ł łó d zk i
A R P[ 4] .
W lipc u 1 939 r . (2 2 – 23 V II) Ae r ok lub zor ga n izo w a ł m is tr zos t wa t ylk o d la s w o ic h p ilo tó w. W gr up ie
s en io ró w zw yc ię żył p i l. – – A le ks and er W róble wsk i, a w g ru p ie j u n ioró w – p il. R ys za r d S zu lc .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] HA NI SZ EW S KI Ed w ar d , A e r ok lub Ł ó d zk i, 1 92 9 –1 9 69. Ł ó dź 1 97 0
[ 2] ( A BO) , Zos tan ą t ylk o s am o lo t y. [ w:] „ D zie n n ik Ł ó d zki” , w yd . A , 2 9 .0 9 .2 0 0 3 , n r 22 7 , s . 2 0 .
[ 3] P olsk ie lo tn ic tw o s p or tow e. A lm an ac h . Kr ak ów 1 98 6 ( r o zdz. II : P o ls k ie lo tn ict wo sp or to we w l. 1 9 1 9–
19 3 9 , ss. 2 1 – 3 3)
1935
– nr 33, z 18 VIII: II Łódzki Zlot Gwiaździstym Samolotów na lotnisku Lublinek w Łodzi,
zorganizowanym przez oddz. łódzki LOPP, przy współudziale
Aeroklubu Łódzkiego (10–11.08.1935)
s. 1: – ..........................
– ..........................
– ..........................
– ..........................
s. 2: – ..........................
– ..........................
– nr 44, z 3 XI, s. 5: niektóre pomieszczenia klubowe przy ul. F. Żwirki 4
– sekretariat; w nim: A. Burger (skarbnik), Prądzyński T. (sekretarz),
inż. J. Zacharzewski (kier. Sekcji Szybowcowej), Szymlówna
(sekretarka)
– sala posiedzeń Klubu; tu A. Burger (skarbnik), Prądzyński T.
(sekretarz), inż. J. Zacharzewski (kier. Sekcji Szybowcowej),
= Klub Lotniczy w Łodzi
p a tr z: K L UB Y – h ob b ys tyc zn e – Ł ó d zk i K lu b L o tn ic zy ( A e r oklub Ł ó dzk i)
= Klub Miłośników Fotografii w Łodzi
p or ó w naj : O SOB Y – KÜ RB IT Z R ud o lf ( za łożyc iel, pr eze s ;1 91 7 – 19 3 2) , PF E IF F ER
W łod zim ier z (c zło n ek) , PR AD E Ar tu r E .. ... ... . ( c zło ne k)
A d r es : Ro zwa d o wsk a 3 4 ( 192 0) .
K lu b ( pod ó wc za s po d n a zwą „ Am a te ur P h oto gr aph e n K lub in L od z”) p o ws ta ł w 1 9 17 r., za ło żo ny
p r ze z g r u pę łód zk ic h fo to gra fó w za wo d o wyc h i m iło ś n ikó w fo to gr a fii: Ru d o lf a H. K ür bitza ( właśc ic ie l
za k ła d u fo t ogr a f ic zn e go pr zy u l. Pio tr k o wsk ie j 1 0 5) , Ar tu ra P ie ń ko wsk ieg o , Sie gf r ied a F isch er a ,
B r o n is ła w a Kr üger a, C es ara St ar k a, A lfr ed a K ur tzw e g a i Ru d o lfa Hü ff er a. P ie r ws zy s ta tu t zo st a ł
za tw ie r d zo n y p r ze z w ła d ze 3 .0 7 .1 9 18 rok u. N as t ęp n y, w nie p od leg łe j P o lsc e , 3. 0 9.1 92 0 r ok u . Os t at n ia
zm ia na s ta tu tu i j eg o za tw ie r d ze n ie m ia ło m iej sc e w 1936 r oku .
P o o d zys ka n iu pr zez Po lsk ę nie po d leg ło śc i n a zwę K lub u zm ie n io n o n a „ K lu b Miło ś n ik ó w F o to gra fii w
Ł o d zi” .
P ie r ws zym i d łu g o le t nim pr eze s em Klub u b ył R ud o lf K ü rb itz ( 1 9 17 – 1 932) , W p aźd zie r nik u 19 35 r .
p re ze s em b ył J er zy B og d a no w, a w 1 93 6 r . – Ar t ur Pr a de. W 19 2 0 r . K lu b sku p ia ł 4 0 c zło n k ów , w 193 6 r . –
3 9 . Os ta tn ią „W ys ta w ę F ot ogr af ii K r a j o zn awc ze j” („ Ł ód ź i wo j ew ó d ztwo łó d zk ie w ś wie tle fo to g r a fii”)
c zło n k o wie K lu b u ur zą dzili w 1 9 35 r ok u. W sie d zib ie K lu b u , na com ies ię c zn yc h s p ot k a niac h c zło n k ow ie
o ce n ia li s wo j e zd j ę c ia , wyg ła s za li r e f er at y n a a k tua ln e t em a ty f ot og r af ic zn e . Mo gl i t e ż k o r zys ta ć z
k lu b o we j c iem ni, klu b ow ych a p ar a tó w i b o ga te j bib li ot e ki f ac h owe j [1] .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] ST RZA Ł K OW S KI J ac ek, H is tor ia fo t ogr a f ii w Ło d zi d o 1 94 4 r oku , ss . 1 6 –1 7 (r o zd z. p. t. Po c zą tk i
fo t og r af ii am a torsk iej ) .
1927
– nr 8, z 20 II,: wystawa jubileuszowa prac członków Klubu w Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi
z okazji 10-lecia działalności (16 wystawiających 142 prace [1])
s. 1: – reprodukcja zdjęcia E........ Artura Prade p.t. „Zima”
s. 2: – grupa uczestników uroczystość otwarcia wystawy
– reprodukcja zdjęcia Rudolfa Kürbitza p.t. „Krajobraz”
1928
– nr 52, z 23 XII, s. 7: biesiada koleżeńska z okazji XII rocznicy powstania Klubu
1935
– nr 7, z 17 II, s. 4: grupa uczestników czwartego bezpłatnego kursu fotografii,
poprowadzonego przez .............. (na zdj.); 22.01.1935
= Klub Motocyklowy w Łodzi
p a tr z: K LU BY – hob b ys tyc zn e – Ł ó d zk i K lu b Mot o r o wy
= Łódzki Klub Jazdy Konnej
v e l Łó d zk i Klu b Je ździe ck i
por ó w naj : OSOB Y – BI ED ERM ANN P a we ł ( dr) , B IED E RM AN .. ... .. . ... . ,
BI ED RM AN ÓWN A ... . .. ... . .. . , BU HL E .. ... ... .. . .. ( p re zes Klu bu ) ,
BU HL E .. ... ... ... . , CZ Y LI NGAR I AN . ... ... .. . ., EN DE R .. ... ... ... . ,
GO RZ EŃ S KA– OS TR ORÓG .. ... ... ... ... . ( hr ab in a) , GRO HM AN
L eo n ( pr eze s Klub u) , H AE B L E R . ... ... . ( bar on) , K EI LI CH .. ... .. . ,
KI ELM ANÓ WNA . ... .. . ... , K I N DE RM AN .. .. . . 1 . ... .. . .., KI N D ERM AN
... ... . 2 .. . .. ., PL IC H AL .. .. 1 ... ... , P L IC H AL ... .. 2 . . .. ., PL IC H AL
... ... 3 .. ... , R AM IS CH .. ... . .. ... ., RÓM M E L K ar ol ( p łk , t r en er )
P o ws ta ł .. ... .. ( pr ze d X 1 93 1; „ Ł wI” , 44 / 19 3 1 , s . 3 ( tu n azwa : Ł ód zk i K lu b J e źd zie c ki)
1931
– nr 4, z 1 XI, s. 3: grupa członków Klubu podczas gonitwy „za lisem” z okazji dnia św.
Huberta kończącego letni sezon jeździecki [tu nazwa: Łódzki Klub Jeździecki]
1934
– nr 5, z 4 II, s. 4: grupa członków Łódzkiego Klubu Jazdy Konnej na treningu
prowadzonego przez płk Karola Rómmla w hali przy ul. ............
– nr 6, z 11 II, s. 6: grupa członków Klubu (z rodzin największych łódzkich przemysłowców),
uczestników „pierwszego pokazu jazdy sportowej ŁKJK” przygotowanego
pod kierunkiem płk K. Rómmla
= Łódzki Klub Jeździecki
v e l Łó d zk i Klu b Ja zdy Ko n n e j
p a tr z: K L UB Y – s p or to we – Łó d zk i Klu b J a zdy Ko n n e j
= Łódzki Klub Lotniczy (Aeroklub Łódzki)
p or ó w na j : – LO TN IC TWO
– LO T NIS KO
– OS OB Y – GEY ER R ob ert (v-c e pre ze s) , HOL CGRE BE R J a n ( in ż. , p r ze w .
Ko m is j i T ech n iczn e j) , L E RO CH– ORLOT Rud o lf (se kr . gen er a lny) ,
M AR K OWS KI J an ( prze w. K o m isj i P ro p a gan d ow o– P r aso wej) ,
RO TARS K I . ... . .. . ( p łk, 1 . p r e zes Klu bu) , T ORWIŃSK I D. ... ... . .
( skar b nik)
– SZ K OŁ Y – in n e – „ Szk o łą Pilo tó w ”
A d r es : u l. P io tr kowsk a 6 7 ( 19 3 0)
K lu b p o w st a ł w 2 0 I X 19 29 ro ku . W gr u d n iu 19 2 9 r . zo s ta ł a f ilio wa n y d o A e r ok lu b u RP d zia ła j ą c w
sk ła d zie Ra d y K lu b ó w A filio wa n yc h d o AR P [ 4] . W k ońcu lut e go 19 3 0 r . w aln e zg rom a d zen ie c zło n kó w
w ybr ało Z ar zą d, k tór y z d n ie m 8 m arc a uk ons tytu o wa ł s ię w sk ład zie : in ż. . . ... .. . .. R o ta rsk i ( pre ze s) or a z vc e pre ze s i i p r ze w od n ic zą c y K om isj i: R o ber t G eyer (k omis j a sk arb o wo– fina ns o wa) , inż. J a n Ho lc gr eb er
(k om is j a t ech n iczn a) , pr ok . J an Ma r ko wsk i (kom isj a pr op a ga nd o wo –pr as owa) , in sp . ... ... .. To r w ińsk i
(sk arb n ik) i Ru d o lf L er oc h –Or lo t (s ekr . ge n era ln y) [1] .
W tym c zas ie sekr e tar ia t K lu b u zn aj d o wa ł s ię w lok a lu Kom ite tu W oj e wó d zk ie go L ig i Ob ro n y
P o wiet r zn e j i P r ze c iw ga zo w ej pr zy u l . P io t r k owsk a 67 .
Z d n iem 2 2 IV 1 9 3 9 r . r o zwią zan o R a d ę Klu bó w A filio w a nyc h d o A R P w zw ią zk u ze zm ia n ą s ta tu tu
A RP , a Ł KL zo s ta ł p r ze ks zta łc o n y w o d dzia ł łó dzk i A RP .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] „Has ło Ł ód zk ie” , 1 3 .03 .19 3 0 , nr 7 1, s . 7.
[ 2] HA NI SZ EW S KI Ed w ar d , A e r ok lub Ł ó d zk i, 1 92 9 –1 9 69. Ł ó dź 1 97 0
[ 3] MA CHW ITZ Ma r ek , T łok n a łód zk im n ie b ie. N a swo je 80 - lec ie A er ok lu b Łó d zk i c hc e w yb ud o wać
lo tn is k o s ezo n o we w H ar b ica ch p o d L u tom ier sk iem . [w:] „ D zie n n ik Łód zk i” ,
w yd . A, 2 1 V I II 2 00 7 , n r 19 4 , s . 6 .
[4] P o lsk ie lo tn ic two sp or towe . Alm an ach . Kr ak ów 1 9 8 6 (r o zd z. II: P ols k ie lo tn ic tw o s p or to w e w l.
1 9 1 9 – 1 9 3 9 , ss . 2 1 – 3 3)
= Łódzki Klub Motorowy
p or ó w na j : O SO BY – J AS TR ZĘ B SK I S ta n isła w (c zł.) , S T AR OŃ SK I M.. ... ( c zł. )
P o ws t ał w 1 9 3. ... r ok u
1932
– nr 30, z b, s. 3: jazda na motocyklu w masce p-gaz. po ataku gazowym; pokaz
zorganizowany LOPP i m.in. Klub
= Łódzki Klub Radioamatorów – Przyjaciół
p or ó w na j : – OSOB Y – PAW Ł OWI CZ B o hda n ( 1. pr e zes); ST E FAŃS K I B X . (c zł. 1 . za r zą d u ;
r e d. Ł RP R)
P o ws t ał p om ięd zy 3 1 V a 7 VI 1 93 6 rok u . P ier ws zym pr e zesem zo s ta ł wybr a n y d yr ek tor łó d zk iej
r o zgło śni P o lsk ie g o R a dia – B . P a wło wic z.
= Polski Klub Turystyczny, oddz. łódzki
p a tr z: – K L UB Y – hob b ys tyczn e – P o ls k i T our ing –K lu b” , o d dz. łód zk i
= Polski „Touring–Klub”, oddz. łódzki
p or ó w na j : O SO BY – BU CZ Y ŃS KI He nr yk ( p łk , pr eze s od d z.)
= Żydowski Klub Motorowy w Łodzi
1931
– nr 17, z 26 IV, s. 4: uroczystości złożenia wieńcy na płycie „Grobu” przez członkowie
łódzkich klubów motorowych z okazji inauguracji sezonu (19.04.1931)
– polityczne
= Łódzki Klub Demokratyczny
p or ó w na j : – PART IE – p o lit yc zn e – S tr on n ic t wo D em okra tyc zn e
– OS OB Y – GAL L AS Ka zi m ier z ( ws p ó łza ło życ ie l) , HI LL E R Kar o l
( wsp ó łza ło życ ie l) , T OM ASZE WIC Z W inc e n ty ( wsp ó łza ło życ ie l) ,
WI ĘC KO WS KI S ta n is ła w ( ws półza ło życ ie l)
Z e br an ie za ło życ ie ls k ie K lub u m ia ło m iejsc e 7 I I 1 9 38 r ., w k am ie n ic y pr zy u l. J . K iliń s k ie g o 89 .
J ed n ym z o r g a n iza to r ów K lu b u b ył p łk S ta n is ław W ięc k ow sk i.
K lu b y D e m okr a tyc zn e , p ost ę po w e u gru p o wa n ia sp ołec zno – p o lityc zn e int e lig e n c j i p o lsk ie j , tw or zo n e w
lat a ch 1 93 7 – 19 3 9 ; o p o zyc yj n e wo b ec r zą d u s an ac yj n ego , p o p ie ra ły sze r ok o fr o nt sił a nt yfa s zys to wsk ich ;
c zo ło w i d zia ła cze , m .in . Mar c eli H a nd elsm an , M... ... ... Mic ha łow ic z, W inc e nty R zym owsk i, A lf r e d
F id erk iew ic z; nie o fic j a ln y o rg a n: „ C zar n o na b iałym ” [ 1]. W m aj u 1 9 39 r . K lu b pr zeks zta łc ił s ię w od d zia ł
łód zk i St r o n nic twa Dem okr at yc zne g o .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] Enc yk lo pe d ia P o ws ze c hn a PW N. T om II . W ar sza wa 1 9 74 , s . 48 4 .
[ 2] T OMAS Z EW I CZ W ince nty, Z e w s p om n ie ń lek ar za . W a rs za wa 1 96 5 , ss . 485 i n ast.
= Klub Obywatelski
p a tr z ( tym c zas ow o ; p o us ta len iu c o to b ył za K lu b ) : KL UB Y – inn e
– pracownicze (zawodowe, kulturalno–oświatowe)
= Klub Oficerów Policji Państwowej w Łodzi
p a tr z: P OL IC J A P AŃS T WOWA w Ł ODZI – K lu b O ficer ów P o licj i Pa ń s two wej w Ło dzi
= Klub Pracowników Towarzystwa Akcyjnego Łódzkiej Fabryki Nici S.A.
A d r es : u l. N ic iar n ia na ... . ( na pr ze c iwk o Fa br yki; po wo jnie d om k u lt ur y „ Ar iad n a”)
1935
– nr 13, z 31 III, s. 6: akademia dla pracowników, członków fabrycznego Koła Związku
Rezerwistów, zorganizowanej przez to Koło z okazji imienin marsz. J.
Piłsudskiego w sali widowiskowej zakładowego Klubu Pracowniczego
(ok. 19.03.1935)
= Klub Pracowników Zjednoczonych Zakładów K. Scheiblera i L. Grohmana
p or ó w na j : – FABR Y KI – włó k ie n n ic ze – Z j ed n oc zon e Z ak ła d y P r zem ys ło w e K . S c he ib le r a i
L .Gr ohm ana
– KL UB Y – sp or to we – K S „Z j ed noc zo n e”
A d r es : u l. P r zę d zaln ia n a 6 8 .
W bud yn k u K lu b u zn a jd o wa ła s ię m . in . s a la te a tr aln a d la w id o w isk am a tor sk ic h . W la ta ch 1 9 2 5–1 9 28
d zia ła ł tu te a tr p. n. „ Sc e na Ro b o tn ic za ” W it old a W a nd ur skie g o. P o II wo j nie ś wia to we j , w la ta c h 1 94 6–
1 9 9 1 fu nkcj o n owa ł tu D om Ku ltu r y Z ak ła dó w Pr zem ys łu Ba w ełn ia n e go im . Obr o ńc ów Po k oj u („ U nio n te x”) .
B IBL I OGR AFI A:
[1] Sprawozdanie Klubu Pracowników Zjednoczonych Zakładów Włókienniczych K. Scheibler i L. Grohman w
Łodzi. Łódź 1934. [w:] B-ka im. Piłsudskiego w Łodzi, sygn. 3581–A.
[ 2] PU Ś W ies ław , PYT L AS S te fa n , Dziej e Ł ó dzk ic h Zakła dó w P r zem ys łu Ba w ełn ia ne go „ Un ion t ex” . Ł ód ź
19 7 9 , ss . 28 6 –28 7 .
[ 3] SZ UB ER T He nr yk , Tea tr n a łód zk im Ks ię żym Młyn ie. [ w:] „ Dzie nn ik Ł ó dzk i” , 29 III 1 9 93 , n r X . , s . X
1929
– nr 48, z 24 XI, s. 6: akademia z okazji święta 11 Listopada; w gronie zaproszonych dr
Alfred Grohman
– nr 49, z 1 XII, s. 6: członkowie Sekcja kółka dramatycznego „in corpore”
1932
– nr 1, z 3 I, s. 3: „gwiazdka” dla najbiedniejszych zorganizowana przez Stowarzyszenie
Katolików Mówiących po Niemiecku w podpisie: „w sali fabrycznej na
Księżym Młynie”
1933
– nr 28, z 9 VII, s. 2: akademia z okazji „Święta Morza”
1934
– nr 49, z 8 XII, s. 7: uroczystość wręczenia nagród przedstawicielom łódzkich sportowych
klubów fabrycznych, które brały udział w święcie klubów fabrycznych w
Spale, we wrześniu; w sali teatralnej
– nr 2, z 13 I, s. 1: uroczystość zakończenia kursu obrony przeciwgazowej w Kole Nr 14
LOPP przy zakładach Scheiblera i Grohmana
1935
– nr 11, z 17 III, s. 2: uroczystości zakończenia kursu dla członkiń drużyn samarytańsko–
ratowniczych PCK; zdjęcie wykonane w sali kinowo-teatralnej Klubu
– nr 23, z 9 VI, s. 1: uroczystość zakończenia kursu instruktorskiego III stopnia obrony
przeciwgazowej dla członków zakładowego Koła nr 14 LOPP; zdjęcie
wykonane na tle zakładowej muszli koncertowej przy ul. Przędzalnianej
68
– nr 27, z 7 VII, s. 3: uroczystość nadania grupie działaczy łódzkiego PCK odznak
organizacyjnych za aktywną działalność z okazji „Tygodnia PCK”;
uhonorowanie siedzą na scenie sali teatralnej Klubu
== Sekcja Kobiet
p or ó w naj : O SOB Y – RADK OWA ... ... .. . ( pr ze w od . S ekcj i)
1934
– nr 25, z 24 VI, s. 3: uroczystość poświęcenia przedszkola Sekcji Kobiet Klubu
Pracowników (?) Pracowniczego (?) Zjedn. Zakładów K.
Scheiblera i L. Grohmana
– nr 47, z 25 XI, s. 3: członkinie Sekcji „In corpore”; zdjęcie wykonane na scenie
zakładowej muszli koncertowej przy ul. Przędzalnianej 68
1935
– nr 4, z 27 I, s. 6: „gwiazdka” dla dzieci pracowników Zjedn. Zakładów „K. Scheibler i L.
Grohman” zorganizowana z inicjatywy kierownictwa Sekcji Kobiet i
dyrekcji Zjednoczonych Zakładów Włókienniczych „K. Scheibler i L.
Grohman” (12.01.1935)
= Klub Sędziów Piłkarskich w Łodzi
1931
– nr 46, z 15 XI, s. 3: fotoreportaż (2 zdjęcia) z towarzyskiego meczu piłkarskiego pomiędzy
Klubem Sędziów Piłkarskich w Łodzi a dziennikarzami sportowymi
łódzkiej prasy na stadionie Wojskowego Klubu Sportowego (8.11.1931)
– sportowe – amatorskie, zawodowe
„W p ołow ie 19 0 3 r . , a w ięc s to la t tem u , gr upa ch ło pcó w z I L w o w sk ie j S zk o ły Re aln ej p o d w o d zą
s zó s to k las is t y Ka zim ier za S o łt y ńsk ieg o m ia now a ła s i ę I Lw owsk im K lu b em P iłk i Nożne j „ S ła wa ” . N ik t n ie
p r zyw ią zyw a ł w ów c za s d o t e go w ięks zeg o zna c ze n ia . Tym c za s em w łaś n ie o d „ S ław y ” zac zy n a s ię
h is tor ia p o lsk ich k lu b ów sp or tow ych” („ Po lityk a ” , nr 3 3 , 16 VI II 20 0 2 , ss . 8 2 –84) .
B IBL IOGR AF I A:
[ 1] BO GU SZ A n dr ze j , [z d zi ej ó w łó d zkie g o s por tu 1 8 20- 19 4 5 ]. Ł ó dź 20 0 7
= „Absolwenci” – Łódź
= Akademicki Klub Sportowy – Warszawa
v e l Z w ią ze k Ak ad em ick o– S p or to wy ? ?
= Akademicki Związek Sportowy – Poznań
p or ó w na j : O SO BY – FÖ ER S TE R M.. . .. ... .
1934
– nr 20, z 20 V, s. 3: lekkoatletyczna kobieca reprezentacja AZS–Poznań „in corpore”
podczas międzymiastowego spotkania Poznania i Łodzi, zakończonego
zwycięstwem Poznania 64 : 54 (Łódź, stadion „WiMy” (W idzewskiej
Manufaktury, przy ul. Rokicińskiej; 13.05.1934; w zbiorach Muzeum Tradycji
Niepodległościowych w Łodzi, sygn. A–........., jedenaście zdjęć z tego spotkania )
= Akademicki Związek Sportowy – Warszawa
v e l Z w ią ze k Ak ad em ick o– S p or to wy ? ?
p or ó w na j : O SO BY – NOWAC KA . ... ... . ( za w o dn ic zk a)
= „Akademik” – .........
= „Ares” – Łódź
= „Argo” – Łódź
= Automobilklub Polski, oddz. łódzki
p or ó w na j : O SO BY – BE LL EN Em er yk , C Z IL ING AR I AN Eu g e n ius z, GR AP OW Eu g e niu s z,
SC HI CH T Eu g e n iu s z, SC HE IB LE R K ar ol W ilh e lm ( pr e zes)
A d r es : u l. P io tr kowsk a 1 0 2
= „Aurora” – Łódź
p a tr z:
O RG AN IZ ACJ E i ST OW AR ZY S ZE NI A – s p or to we – St o wa r zys ze n ie S p or to wo–
G im n as tyc zn e „ A ur ora ”
= AZS – ........
p a tr z: K LU BY – s p or towe – Ak a d em ick i K lu b S p o r tow y
= „Cegielski” – Poznań
= „Concordia” – ................
= „Cracovia” – Kraków
= Centralny Wojskowy Klub Sportowy – Warszawa
[ „CWKS” ??? ]
= „Czarni” – .........., Ludowy Klub Sportowy
= „Czerwoni” – Łódź
= „D.F.C. – .........
[ Deutsche FootbolClub ????? ]
= „EK” – ..........
= „Garbarnia” – ..........
1934
– nr 22, z 3 VI, s. 5: fragment meczu piłkarskiego „Garbarnia” – ............ – ŁKS (stadion
ŁKS-u)
= „Gedania” – Gdańsk
= „Gentleman” – Łódź
= „Geyer” – Łódź
Z akła d ow y k lub sp or to wy f a br yki w łók ie n n ic ze j „ L . G e ye r” .
1930
– nr 32, z 3 VIII,: festyn sportowy zorganizowany przez Radę Klubów Sportowych w Łodzi i
Pabianicach (27.07.1930)
s. 1: defilada zawodników z klubów biorących udział w festynie (głównie
widoczni zawodnicy klubu zakładowego fabryki Geyera w Łodzi
= „G....... M...... S......” – Łódź
= „Grażyna” – Łódź
p a tr z: S TO WARZ YS Z EN IA I OR GANI Z AC JE – s p or t ow e – S to w ar zysze n ie Sp o r t ow o– Gim nas t yc zne
„ Gra żyn a ”
= „Hakoah” – Łódź
Ż yd o wsk i k lu b sp or to w y. P o ws ta ł w .. ... ... .
== Sekcja piłki nożnej
1925
– nr 32 [jest mylnie 31] , z 9 VIII [jest mylnie 2.08] , s. 3: w fotoreportażu z otwarcia boiska
Wojskowego Klubu Sportowego drużyny piłki nożnej „Hakoah” –
Łódź i Wojskowego Klubu Sportowego przed inauguracyjnym
meczem
== Sekcja bokserska
= „Hakoah” – Wiedeń
= „Harcerski Klub Sportowy” – Łódź
P o ws t ał w 1 9 2. ... w Ł o dzi. P o I I w o j n ie ś w ia t owe j K S „ Ch em ia”- Łó d ź, n as t ęp n ie KS „ Un ia ”– Ł ó d ź a
o s ta tec zn ie „ An ila n a”– Łó d ź.
= „Hasmonea” – Łódź
= ”Hazomir” – Łódź
p or ó w na j : TO WAR ZY S TW A – ... ... .. . .. – T ow a r zys tw o L ite rack o – Mu zyc zn e „ Ha zom ir”
= „Hertha” – Wiedeń
= „I..... Footbol Club” – Górny Śląsk
= „I.K.P.” – Łódź
vel
“Ikape” – Łódź
A d r es : u l. O gr od o wa XX ..
Z ak ła d o wy k lub sp or t ow y fa b r yk i I.K . Po zn a ńsk i w Ło d zi. P ow s ta ł w . ... ... ... 1 92 7 l u b 19 2 8 rok u . O d
m aj a 1 9 34 r . m ia ł s ie d zib ę w b u d ynk u ( b arak u) n a ter e nie f a br yk i, k tór y d zie lił z za k ła d o wym K o łem
Z wią zku Re ze rw is tó w .
– ogólne
1927
– nr 52, z 24 XII, s. 3: spotkanie grupy młodzieży Klubu władzami sportowymi i
Przysposobienia Wojskowego w Łodzi
1935
– nr 47, z 24 XI, s. 7: uroczystość wręczenia dyplomów uczestnikom kursu PCK;
zdjęcie wykonane na tle siedziby Klubu na terenie fabryki
(10.11.1935)
– Sekcja bokserska
p or ó w na j : O SO BY – CHM IEL EWS K I H e nr yk (b oks er) , KO NARZ E WSK I Tom as z ( b oks er ,
T ABO RE K Cze s ław ( b oks er)
1931
– nr 5, z 1 II, s. 3: drużyny bokserskie „Warty” – Poznań i „IKP” – Łódź przed spotkaniem
towarzyskim rozegranym w salach łódzkiej Filharmonii (!!)
1935
– nr 49, z 8 XII, s. 4: – podpis pod zdj. „Popularny bokser polski o wadze średniej
łodzianin – Henryk Chmielewski (IKP-Łódź) dopiero ma 21 lat i
został powołany do odbycia służby wojskowej. Na zdj. Chmielewski
podczas „tradycyjnego” strzyżenia włosów.” [służbę odbył w
XXXX..]
– drużyna bokserska „IKP – Łódź” „in corpore”, która zakwalifikowała
się do finału drużynowych mistrzostw Polski
– Sekcja hazena (piłki ręcznej)
– Sekcja lekkoatletyczna
= „Ikape” – Łódź
p a tr z: K LU BY – s por to we – „ I.K .P .” – Łó d ź
= „Jutrzenka” – Łódź
= „Kaliski Klub Sportowy” – Kalisz
= „Kaniów” – Łódź
== Sekcja szermiercza
= Klub Lotniczy w Łodzi
p a tr z: K LU BY – hob b ys tyc zn e – Ł ó d zk i K lu b L o tn ic zy
= Klub Motocyklowy w Łodzi
p a tr z: K L UB Y – h ob b ys tyc zn e – K lu b Mo to c yklo wy w Ł o d zi
N a e ksp o zyc j i w m u zeum m iej sca zag ład y w C he łm n ie n . N e rem zn a j du j e s ię p lak ie tk a z n a p is em :
„ p . Jó ze fo w i Jak u bowsk iem u za 1 . m ie jsc e n a gym kunie (? ??) m o tocyk lowe j , n a m o tocyk lu „ S okół– 6 00 ,
Gor d on –B e n et” od p . R. K lin g er ; d n . 3 0 V II 1 9 36 .”
= Klub Sportowy Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych
= Klub Sędziów Piłkarskich
= Klub Turystów w Łodzi
p a tr z: K LU BY – s por to we – „To ur in g– C lu b” – Łód ź
= „Kraft” – Łódź
p a tr z: K LU BY – s por to we – Żyd o wsk i R obo tn ic zy K lu b S p or t o wy “ Kr a f t” – Łó d ź”
= „Korona” – Łódź
= „Lechia” – Poznań
= „Legia” – Warszawa
= „Libertas” – .............
= Ludowy Klub Sportowy „Czarni” – .........
p a tr z: K LU BY s p or towe – „Cza r n i” – . ... ... ..
= Łódzki Klub Lawn–Tenisowy
= Łódzki Klub Sportowy
p or ó w na j : – OSOB Y – HE RB S TR E ICH . ... ... ... . ( p iłk ar z), K R ACH UL E C Z ygm u n t ( d zia ła c z
k lu b ow y) , OD AR T US .. ... ... .. ( k o lar z)
– ST ADIO NY – Łó d zk ie g o K lu b u S p or towe g o
P o ws t ał w 1 9 0 8 r ., j ako Tow ar zys two S p o r to we „ Łó d zk i K lu b S p or to wy” . Bu r zliw y r o zwó j od 1 9 2 1
r oku . Od ok . 19 2 2 r . Klub d zie r ża w i p la c pr zy Al. U n ii, g d zie p ows ta ł p ier ws zy j e g o s t a dio n w e dłu g
p ro j ek tu in ż. Ch r ist b auer a i a rch . St a nis ła w a Ko wa lsk ieg o .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] ST RZA Ł KOW S KI J ac ek, Ł ó d zki K lu b s p or tow y, 1 9 0 8 – 19 8 3 . Łód ź 1 9 8 3
[ 2] 8 0- lec ie Ł ó d zk ie g o K lu bu S por t o we go ( 1 9 08 –1 98 8) , po d r ed . M. S tr ze le c k ie g o . Łó d ź 1 9 8 8
[ 3] ww w. lks lo d z.p l
[ 4] GU MOL A Mar c in , Dum a p r ze d w oj e nne j Ło dzi. Łó d zk i Klu b Sp o r to w y (c z. 1 ) . [ w:] „ Kr on ik a m ias ta
Ł o d zi” , n r 2 /2 00 7 , ss . 1 23 – 12 8 ..
[ 5] KO ND RA C IUK Ma r ek , C ię żk i o dd ec h s tu lat ka . [w :] „Z iem ia Ł ódzk a” , 2 0 08 , nr 1 , s . 2 4 .
[ 6] KUCZ MER A Da r iusz, Ł K S og łas za u p a d łość s p ó łk i. N a tyc hm ias t p o tr ze b a 7 0 0 tys . zło t yc h . [ w:]
„ P o lsk a . D zie n n ik Ł ó d zk i”, 2 1 -2 2 I 20 1 2 , nr 17 , s . 2 4 .
== ogólne
1933
– nr 43, z 22 X, s. 2: stadion przy Al. Unii; w głębi fragment budynku Zarządu ŁKS-u
== Sekcja Pań gimnastyczna
1927
– nr 6, z 6 II, s. 3: zajęcia gimnastyczne Sekcji Pań ŁKS-u w sali gimnastycznej
prywatnego Gimnazjum Humanistycznego Adeli Skrzypkowskiej przy
ul. Piotrkowskiej 187.
== Sekcja bokserska
== Sekcja hokejowa
1931
– nr 8, z 22 II, s. 3: drużyny hokejowe ŁKS-u i „Marymontu”–Warszawa na wspólnym zdjęciu
przed spotkaniem na boisku ŁKS-u (wynik: 5:0 dla „Marymontu)
== Sekcja kolarska
== Sekcja lekkoatletyczna
1929
– nr 47, z 17 XI, s. 7: Zdzisław Starosta, żołnierz 28 pp, zdobywca I nagrody w biegu
przełajowym na 4,5 km, zorganizowanym przez Łódzki Klub Sportowy
na zakończenie sezonu lekkoatletycznego w Łodzi 1928/1929
== Sekcja piłki nożnej
p or ó w na j OSO BY – U ZN AŃ S KI L u dw ik ( zm . w 1 93 6)
P ie r ws zy m ec z p iłk i n ożn e j w Ł o d zi m iał m ie j sc e 17 V III 1 9 0 9 r . na o bec n ym p l. J .
D ąbr owsk ie go p om ięd zy Ł K S- em a W ar sza wsk im Klu bem S por t o wym ( w 19 50 r . P o lo n ia – K o le j ar z) .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] PI EKA RS KI R oc h , Roc zn ic a p ier ws ze g o m ec zu p iłk a rsk ie g o w Ło dzi.
[ w:] „ D zie n n ik Łód zk i” , 1 7 V II I 1 9 5 0 , n r 225 , s . 3
1934
– nr 15, z 15 IV, s. 5: fragment meczu piłki nożnej pomiędzy ŁKS-em a Łódzkim
Towarzystwem Sportowo–Gimnastycznym o mistrzostwo klasy A
(8.04.1934)
1934
– nr 22, z 3 VI, s. 5: fragment meczu piłkarskiego „Garbarnia” – ............ – ŁKS na
stadionie ŁKS-u
– nr 44, z 4 XI, s. 7: fragment meczu ŁKS – „Wisła” (Kraków) na stadionie ŁKS-u
== Sekcja pływacka
p or ó w naj : O SOB Y – EL S NER ... ... . . ( p ływ a k) , G IN TE R . ... ... ... ( p ływ a k )
== Sekcja piłki wodnej
p or ó w naj : B ASE NY – Łó d zk ie g o K lu b u S p or to we g o
1933
– nr 30, z 23 VII,: mecz piłki wodnej „Legia” (Warszawa) – ŁKS (zwycięzca:
..................); basen .............
s. 3: fragment basenu z widokiem na trampolinę
s. 6: jak wyżej; nieco inne ujęcie (Chempiński i Majchrzak) w
trakcie wykonywania skoków z trampoliny; widać jej fragment
== Sekcja strzelecka
== Sekcja szermiercza
== Sekcja tenisa ziemnego
== Strzelnica sportowa
= Łódzkie Towarzystwo Cyklistów
= Łódzkie Towarzystwo Kolarskie
= Łódzkie Towarzystwo Motocyklowe
Z p o d p is u po d zd j ęc iem : „W u b ie g łym tyg o dn iu [‘Łw I” , nr ... .. z 8 V I 1 9 3 0 r . ] o tw ar to n ow ą p lac ówk ę
s por tow ą . J es t n ią Ł ód zk ie Tow ar zy s tw o Mo tocyk low e, z s ie d zib ą p r zy u l. P io tr k ow sk ie j 17 4” .
= Łódzkie Towarzystwo Sportowo–Gimnastyczne
vel „Siła” – Łódź
1928
– nr 39, z 23 IX, s. 7: drużyn y piłki nożnej Łódzkiego Towarzystwa Sportowo–
Gimnastycznego i „Pogoni”–............. przed meczem o wejście
do ekstraklasy (stadion ŁKS-u)
1930
– nr 21, z 18 V, s. 4: fragment meczu piłkarskiego pomiędzy „Turystami” – Łódź a Łódzkim
Towarzystwem Sportowo–Gimnastycznym na stadionie W ojskowego
Klubu Sportowego
1934
– nr 15, z 15 IV, s. 5: fragment meczu piłki nożnej pomiędzy ŁKS-em a Łódzkim
Towarzystwem Sportowo–Gimnastycznym o mistrzostwo klasy A
(8.04.1934)
= Łódzkie Towarzystwo Zwolenników Gry Szachowej
= „Makabi” – Łódź
p a tr z: K LU BY – s p or towe – Ż ydo w sk ie S to war zys ze n ie Sp o r to w e „ Mak a b i” – Łó d ź
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] KOW A LS K I J ak u b , Śc ia na z lu s ter . [ w:] „ P o lityk a” , 7 III 2 0 0 9, n r 10 , ss . 9 0– 9 2 ( o żyd o ws k ic h k lu b ach
s p or to wyc h „ Ma k a bi”) .
K lu b p o ws t ał . ... ... ... 1 9 2. ... . P O II wo j n ie ś wia to we j n ie o dr o d ził s ię .
= „Marymont” – Warszawa
1931
– nr 8, z 22 II, s. 3: drużyny hokejowe ŁKS-u i „Marymontu” – Warszawa na wspólnym zdjęciu
przed spotkaniem na boisku ŁKS-u (wynik: 5:0 dla „Marymontu)
= „Minerwa” – Berlin
= „Morgenstern” – Łódź
p a tr z: K LU BY – s p or towe – „J u tr ze nk a” – Ł ód ź
= M........ T....... K...... – Budapeszt
= „Naprzód” – ..........
= „Oberschlesien 31” – Górny Śląsk
= „OIimpia” – ........
p a tr z: O RG AN IZ ACJ E i ST OWAR ZY S ZE AN I A – s por t owe – St ow ar zys ze nie S po r t o we „ OIim p ia” –
.. ... ...
= „Oratorium” – Łódź
p or ó w na j : S Z KO ŁY – za w o do w e – S zk ołą R zem ios ł Towa r zys tw a Sa lezj a ńsk ie go w Ł o d zi
A d r es : W od na 3 4 .
K lu b p o ws t ał pr zy łód zk im Z gr om ad zen iu Sa lezj a nó w w 19 2 .. . r ok u . Sied zibą b ył a Szk o ła R ze m ios ł
T o war zys tw a S a le zj ańsk iego k la s ztor S ale zj a n ó w pr zy u l. W o d ne j . W łaśc iw ie nie b ył to os o bn y klu b
s por to w y a s ekc j a s por to wa w r am ac h dom u m ło d zie żo we g o „ Or at or ium ” pr ow ad zon e g o w Ł o d zi p r ze z
s a le zj a n ó w w o parc iu o s w oj ą s ie d zib ę p r zy u l. W o dn e j .
D ru żyn a p in g –p o n g o wa t eg o K lub u zd o b yła w 1 9 3 0 r . m is tr zo s tw o Łod zi w te j d ys c yp lin ie [ 1] .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] GO SS Mar ius z, Z a p om n ia n e fo t ogr a f ie . [ w:] „D zie n n ik Ł ód zk i” , wyd . A , 1 5 – 1 6 II 2 00 0 , nr .. .., s . 41 .
[ 2] Pięć dzie s ięc io le c ie m a tur y, la t a 1 95 0 – 1 954 i 1 9 5 1 –19 5 5 . W yd . To war zys tw o S ale zj a ń sk ie w Ł od zi.
Łó d ź 2 0 0 5 .
[ 3] RA DZ IS Z EW SK I Gr ze g orz, Sa le zj ańsk a S zk o ła Mec ha n ic zn a w Ł o dzi, 19 2 2 – 1 96 2. L ąd – L u b lin 19 9 6 ;
pr aca m a g is tersk a .
1930
– nr 49, z 30 XI, s. 3: drużyna ping–pongowa “Oratorium” – Łódź „in corpore” po zdobyciu
mistrzostwa Łodzi
= „Orkan” – Łódź
p a tr z ? p or ó wn a j ?: KL UB Y – s p or tow e – „ Ar g o” – Łó dź
= „Orlę” – Łódź
p a tr z: O RG AN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – s po r t o we – „ St owar zys ze n ie S p or to we „ Or lę”
– Ł ód ź
= „Podgórze” – Łódź
= „Pogoń” – Lwów
= „Pogoń” – Łódź
1928
– nr 39, z 23 I X, s. 7: drużyn y piłki nożnej Łódzkiego Towarzyst wa Sportowo–
Gimnastycznego i „ P og oni” – .. ... ... ... .. pr zed m ec zem o w e jśc ie do
eks tr ak las y (s t ad ion ŁK S -u)
= „Pole Zachodnie” – Katowice
= „Policyjny Klub Sportowy” – Katowice
p or ó w na j : O SO BY – BR OŻ YŃ S KI Gw id o n ( d ziała c z) ,
1934
– nr 37, z 16 IX, s. 6: posterunkowi Głowacki i Morga z Łodzi na wspólnym zdjęciu z
pucharami zdobytymi w wyścigu kolarskim zorganizowanym przez PKS
– Katowice (IX 1934)
= „Policyjny Klub Kolarski” – Łódź
a lb o c h o dzi tu o Po l ic yj n y K lub Sp o r to w y – Ł ó d ź
p or ó w naj : O SOB Y – GŁ OWAC KI ... ... . ( za wo d n ik) , M ORG A ... ... ... ( za wo d n ik)
= „Policyjny Klub Sportowy m. Łodzi” – Łódź
= „Polonia” – Kraków
= „Polonia” – Warszawa
= „Polski Klub Sportowy” – Łódź
= Polskie Towarzystwo Gimnastyczne w Łodzi
= „Punching–Club” – Wrocław
= Radogoskie Towarzystwo Sportowe
= „Rapid” – Łódź
p a tr z: O RGAN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – sp o r t owe – S to w ar zys zen ie Sp o r t owe „ Ra p id” – Łó d ź
= „Rekord” – Łódź
p a tr z: O RGAN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – s p or to we – St ow a r zys ze nie S p or to we „ Recor d” –
Łódź
= „Resursa” – Łódź
p or ó w na j : – O RG AN IZ ACJ E i ST OWAR ZY S ZE NI A – za wo d o we – Res urs a Rzem ieśln icza w Ł o d zi
– OS OB Y – CE GI EŁ KOWS KI J a n (c zł. Z a r z.) , E CK ERS DOR F J .. ... .. (c zł. Z ar z.) ,
G AL I ŃS KI W .. ... . ( czł. Z ar z. ) , K OŁO DZ IE J CZ Y K W ac ław ( k olar z) ,
K R ZEM I ŃS KI S ... ... . ( c zł. Z a r .) , K UROW SK I H .. ... . ( czł. Z a r z. , k ier . S ekc j i
S tr zele c k ie j) , P OD ULK A S .. ... .. ( c zł. Z ar z.) , SN AY J (c zł. Z ar z.)
A d r es : u l. J . Kilińsk ie go 123.
K lu b s p or tow y łód zk ich r ze m ieś lnik ó w Res urs a” po ws t ał w 1 9 1 0 rok u .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] GL IC A Se b as tian , S ekc j a s por to wa To w ar zys twa Rzem ieśln ic ze g o „ R es ursa” (ka ta lo g w ys ta wy w Mu ze um
S po r tu w Ł odzi) . Łó d ź 2 0 1 0 .
1927
– nr 41, z 9 X, s. 3: grupa kolarzy szosowych „Resursy” (25.09.1927)
1934
– nr 11, z 18 III, s. 5: Zarząd K.S. „Resursa” – Łódź „in corpore”
= „Rezerwa” – Łódź
= Robotnicze Stowarzyszenie Sportowe „Świt” – Łódź
= Robotnicze Towarzystwo Sportowe „Widzew” – Łódź
„ B łęd em j es t p is an ie , że w 1 9 1 0 r . za ło żo n y zo s ta ł „W id ze w ” – Ł ódź ( c hoc ia ż sam i w id ze w ia cy t ak
tw ier d zą ) . Da t a ta je s t s pr epar ow ana pr ze z w ła d ze m inio n e go us tr o ju [ soc j alis t yczn e g o – W Ź]. Pr aw d ziw a
to na jp raw d o pod o bn ie j 1 92 2 r ok” . [ 1]
W s ierp n iu 200 4 r . wyk u p ion y p r ze z Zb ign ie wa B ońka , n ieg d ys ie j s zeg o p iłkar za RT S W id ze w a w
tym c za s ie b izn e sm e n a w b ra n ży p i łk a rsk iej zam ieszk a łeg o na s ta łe we W łos ze c h . B on ie k wyku p ił
w yłą c zn ie s ekc j ę p iłkar ską . W tej s ytu acj i od teg o m om en t u piłk arsk i k lu b s por towy R T S W id ze w n ie m a
n ic ws p ó ln eg o z d a wn ym W id ze wem . R a da Na d zo rc za p o s t ano w iła w zwią zk u z t ym zm ie n ić lo g o k lu bo we .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] „ Polit yka” , nr 31 , 3 0 V III 2 00 3 , s . 9 1 ( z lis tu d o r e dakcj i)
[ 2] KUCZ MER A Da r iusz, N ow e log o i s ied em n as tu w łaśc ici e li n o we g o W idze w a. [ w:] „ Dzie nn ik Ł ódzk i” ,
w yd . A, 3 1 VI I I 2 00 4 , n r 20 4 , s . 3 1
[ 3] KUDE J J aros ław , Gd yb y T om as ze w sk i b ył B oń k iem . [ w:] „ D zie n n ik Ł ó d zk i” , wyd . A , 1 9 X I 20 0 4 , nr
2 7 1 , s . 3 5.
[ 4] DE RD Z IK OW SK I B a r tłom ie j , W id zew a uc iec zk a z p ie k ła . N a jn o ws za h ist or ia k lu bu z a l. Pi łs u dsk ie g o .
[ w :] „Ga ze ta W yborc za – Ł ódź” , 1 7 V I 20 0 5 , s. 8 .
= „Rodzina Wojskowa” – Łódź
= „Rodzina Wojskowa” – Warszawa
= „Ruch” – Katowice
= „Rudzki Klub Sportowy” – Ruda Pabianicka
p or ó w naj : O SOB Y – GODOS Ma r ia n ( ko lar z) , ST ROIŃ SKI St a nis ła w (ko lar z)
= „Rudzkie Towarzystwo Sportowe” – Ruda Pabianicka
patrz „Rudzki Klub Sportowy” – Ruda Pabianicka
= „Rzemieślnik” – Łódź
= „Siła” – Łódź
p a tr z: S to war zys ze n ie Sp o r to w o –G im n as t yczn e „ Siła” – Łó d ź
= „Simmering” – Wiedeń
= „Skoda” – Warszawa
= „Skra” – Warszawa
= „Sokół” – Łódź
= Stowarzyszenie Sportowe Katolickiej Młodzieży
p a tr z: O RG AN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – s p or to we – .. ... .. . ... . .. ... .
= Stowarzyszenie Sportowe „OIimpia” – ........
p a tr z: O RG AN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – s p or to we – .. ... .. . ... . .. ... . ]
= Stowarzyszenie Sportowe „Orlę” – Łódź
= Stowarzyszenie Sportowe „Rekord” – ..........
= Stowarzyszenie Sportowe „Rapid” – Łódź
= Stowarzyszenie Sportowe „Record” – Łódź
= Stowarzyszenie Sportowe „Szturm” – Łódź
= Stowarzyszenie Sportowe „Unia” – Łódź
= Stowarzyszenie Sportowe „Union” – Łódź
p a tr z: K LU BY – s por to we – Un io n – Tour in g –K lu b w Ł od zi
= Stowarzyszenie Sportowe Katolickiej Młodzieży – Łódź
= Stowarzyszenie Śpiewacze im. J. Słowackiego w Łodzi
== Sekcja kolarska
= Stowarzyszenie Sportowo–Gimnastyczne „Aurora” – Łódź
= Stowarzyszenie Sportowo–Gimnastyczne „Grażyna” – Łódź
= Stowarzyszenie Sportowo–Gimnastyczne „Siła” – Łódź
A d r es : u l. G łó wn ej 1 7 ( 19 27 r .) .
1927
– nr 51, z 18 XII, s. 3: Sekcja żeńska „in corpore”
= Stowarzyszenie Zwolenników Gry Szachowej w Łodzi
p a tr z: T OWAR ZY S TW A – .. . ... ... ... – Ł ó d zk ie T o war zys tw o Z wo lenn ików Gr y S za ch o w ej
= Szkolny Klub Sportowy w Łodzi
= „Szturm” – Łódź
p a tr z: O RGAN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – sp o r t owe – S to w ar zys zen ie Sp o r t owe
„ S ztu rm ” – Ł ó d ź
= „Świt” – Łódź
p a tr z: O RG AN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – s po r t o we – R o b ot n ic ze S to wa r zys ze n ie
S p o r to we „Św it ” – Łó d ź
= „Teutonia” – Berlin
= „Touring–Klub” – Łódź
p a tr z: K LU BY – sp or to we – K lu b T ur ys tó w w Ł o dzi i U ni o n– To ur in g – Klu b
= „Tramwajarz” – Łódź
p or ó w na j : O SO BY – JANI AK Fr a nc is ze k (s ze rm ier z) , URB AŃ SK I ... . .. .. ( s ier ż. W P, tr ener
Se k c j i S zer m ier cze j ) , WOJ C IE CH OWS KI K azim ier z (s zerm ier z) ,
WRÓ BL E WSK I Ad am ( in ż., p r e ze s)
A d r es : u l. Ż wirk i 4 ( I II 1 934 – 19 3 6) , Pio trk owska 21 1 ( 1 93 6 – 195 .. ..)
–
–
–
–
za k ła d o wy k lu b sp or to w y p rac ow n ik ó w „ K o le i Ele ktr yczn e j Ł ó d zk ie j” ( tr am waj e m iej sk ie)
p o ws t a ł 3 I II 1 93 4 r . z in ic j at ywy 26 . p r a co wn ik ó w um ys ło w yc h i 40 . r o b o tn ik ó w za tr ud n io n yc h w KE Ł
p os ia d a ł sekcj e: p iłk i n o żn e j , s zerm ier ki
w r oku 1 9 3 ... c zło nk o wie S ekcj i S ze rm ierc ze j zd o b yli .. ... .. . ., na g r o dą b yła szp a d a , o b e cn ie w zb io r ac h
Mu ze um Sp or tu w Ł od zi
– w 1 9 3 6 r . Klu b u zys k a ł n owy lo k al w r a z z s a lą ć wi cze ń p r zy u l. Pio tr k owsk iej 2 1 1 .
– w .. .. 1 93 6 r . p o wst a ło pr zy K lub ie „ K ó łk o m yś liw skie” , k tór eg o pr e zesem zos ta ł in ż. A d am W r óble wsk i
1934
– nr 17, z 29 IV, s. 4: klubowa drużyna piłki „in corpore” przed meczem z zespołem RTS
„Widzew” – Łódź; zdjęcie wykonane na boisku „Widzewa” (22.04.1934)
– nr 50, z 16 XII, s. 6: – grupa członków Sekcji Szermierczej wraz z prezesem Klubu – inż. A.
Wróblewskim i trenerem sierż. ........ Urbańskim
– dwaj członkowie Sekcji Szermierczej – Franciszek Janiak i Kazimierz
Wojciechowski w zwarciu szermierczym
= „Triumf” – ...........
= [Trzydziestego] 31 pułku Strzelców Kaniowskich w Łodzi
p a tr z: K L UB Y – s p or to we – „ Ka n iów” – Łó d ź
= „Turyści” – Łódź
p a tr z: KL UB Y – s p or towe – „T o ur in g –Club” – Ł ó dź
= “Touring–Club” – Łódź
1930
– nr 21, z 18 V, s. 4: fragment meczu piłkarskiego pomiędzy „Turystami” – Łódź a Łódzkim
Towarzystwem Sportowo–Gimnastycznym na stadionie Wojskowego Klubu
Sportowego w Łodzi
= „Ùjpest” – Budapeszt
W ęg ier ski k lu b s por t ow y Ú jp e st F ootb a ll Cl ub ( UT E ; N o wo p eszt e ńsk ie T owar zys tw o Gim nas tyc zn e;
d o 1998 r o ku Újp e st i To rna E gyl et ) , zn a n y te ż j a k o „Új p est” – B u dap es t. N azw a k lu b u poc ho d zi o d IV
d zie ln ic y B u da p e szt u - Ú jp est u . W s wej h is t or ii zd ob ył 2 0 r a zy m is tr zo s two i 7 r a zy P u ch ar W ęg ier .
K lu b p o ws tał 16 VI 1885 r oku . Za ło życ ie le m b ył J á nos Go ll - s zk o ln y n a u c zyc ie l. Új pe st b ył w te d y
m ias tem , gr an ic zą c ym o d p o łu d n io w ej s tr on y z B u d a pe szt em .. J es t n a js tars zym w ę g ie rsk im k lu bem
s por to w ym is tn ie jąc ym do dziś .
N a k lubo we b ar wy w ybr an o f io let i b ie l. Pr ze z p ier ws ze la ta w k lu b ie upr a wia no o g ó ln ie po j ętą
g im n as t ykę i s zerm ier kę . W 1 89 9 r . w m ieśc ie p o ws t ała dr u żyn a p iłk arsk a – Új p es ti FC , z f io le t ow o –
b ia łym i ba r w am i. W 1 90 1 r . k lu b te n s ta ł s ię s ekcj ą p iłk arską UT E . W tym s am ym r oku UT E pr zys tą p iło
d o d o p ier o c o u tw or zo n ej wę gie rsk iej lig i p i łk arsk ie j , w k tór ej gr a do t ej p or y. Lig a d zie liła s ię z p o c ząt k u
n a I i II lig ę . „ Ú j p es t” za d e b iu to w ał w I I lid ze i g r a ł w n ie j p r ze z c zte r y p ier ws ze s e zon y. W 190 5 r .
za d e biu to wa ł w I lidze . Grał w n ie j d o se zo n u 1 91 0 /1 91 1 , w k tór ym sp a d ł d o II lig i. S e zo n 19 1 1 /1 91 2
za k o ńc zył j a ko m is tr z II lig i i od p o łow y 1 9 12 r . n ie pr zer wa n ie d o d ziś gr a w N B I. W d n iu 1 7 I X 1 9 2 2 r .
zo s ta ł o twa r t y s ta d io n UT E na zw a ny o d u lic y, p r zy k tór ej s ię zna j do w a ł Me gye r i u ti .
U T E gr ało r ac ze j w śro dk u t ab e li d o c za s ów am at ors twa lig i. S yt ua c j a s ię zm ie n iła , g d y lig a pr zes zła
n a zaw o d ows tw o w 19 26 ro ku . P o pr zej śc iu na za w odo ws tw o K lu b p o wr aca d o n a zwy „ Új p es ti” F C.
Z b ie g ło to s ię w c zas ie z w ie lk im i s ukcesam i ze s po ł u . Od p o łow y la t 2 0- tyc h XX w . d o k o ńca 3 0- t ych .
„ Új p es t” n ie o pus zc za ł c zo łó wk i lig i. Z ta k im i za w od n ikam i j ak Gy ö rg y S z űcs , A nt al S z a la y, I stv á n B a log h
I , J e nő V inc ze , c zy Gy u la Z s e nge l lé r UT E wyw alc zyło p ię ć tytu łó w m is tr za W ęg ie r w tym okr es ie i
d wukr o t nie było na j le p s zym zes p o łem śr odko w ej Europ y, w yg r ywa j ąc P u ch a r Mit ro p a w 1 92 9 i 1 9 3 9
r oku . U TE b yło w okr es ie m ię d zywo j e nn ym s t a ło s ię o b ok F T C n aj le ps zym ze s połem W ęg ier , kt ór yc h
r epr e ze n tac j a w ic em istr zó w ś w ia ta z 1 9 3 8 r . op ier a ł a się g łó wn ie na za w od n ikach tyc h d w óc h k lubó w
[ 1] .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] W ik ip ed ia
= „Unia” – Łódź
p a tr z: O RGAN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – s p or to we – St o wa r zys ze n ie S p or to we „ Un ia”
– Ł ód ź
= Towarzystwo Sportowe „Union” – Łódź
patrz: KLUBY – sportowe – Union–Touring–Klub w Łodzi
= „Varsovia” – Warszawa
= „Victoria” – ............
N iem ieck i k lub s por t ow y, k tór eg o dr u żyn a p iłk ar sk a r o zegr a ła m ec z to w ar zys ki z ŁK S- em w okr es ie
Z ie lon yc h Ś wią te k 19 3 5 r oku .
1934
– nr 24, z 16 VI, s. 7: fotoreportaż z meczu z ŁKS-em
– drużyna „Victorii” pozdrawiająca hitlerowskim „heil Hitler” zawodników
ŁKS-u przed rozpoczęciem meczu
– drużyna „Victorii” in corpore ustawiona „według wzrostu”
= „Warszawianka” – Warszawa
= „Warta” – Poznań
1931
– nr 5, z 1 II, s. 3: drużyny bokserskie „Warty” – Poznań i „IKP” – Łódź przed spotkaniem
towarzyskim rozegranym w salach łódzkiej Filharmonii
= Warszawskie Towarzystwo Cyklistów
p or ó w na j : O SO BY – ... ... ... . . ., p s . „ Igo” ( ko lar z)
= „Widzew” – Łódź
p a tr z: K LU BY – s por to we – Ro b o tn ic ze T o war zys tw o S p or towe „W id ze w” – Ł ó d ź
= „Wi-ma” – Łódź
p or ó w na j : – OSOB Y – KO N Ma k s (s p ons or )
– ST ADIO NY – „W id ze wskie j Ma nu f ak t ur y”
A dr es : Rok ic ińsk a 5 2 (o d 2 II 1 9 3 6)
== Sekcja bokserska
1930
– nr 7, z 16 II, s. 6: uczestnicy turnieju bokserskiego, który odbył się w salach Filharmonii,
drużyny „W idzewskiej Manufaktury” i grupa pięściarzy wagi ciężkiej ze
Śląska
== Sekcja kolarska
p or ó w na j : O SO BY – RY KH AJM .. ... ... ( ko la r z)
== Sekcja strzelecka
p or ó w na j : S T RZ E LN IC E – sp or to we – K. S. „W i- Ma”
= „Wisła” (Kraków)
1934
– nr 44, z 4 XI, s. 7: fragment sytuacji podbramkowej podczas meczu ŁKS – „Wisła” (Kraków)
na stadionie ŁKS-u
= „Włókniarz” (Łódź)
= Wojskowy Klub Sportowy w Łodzi
p a tr z: WO J SKO – W ojsk o wy Klub Sp o r to w y
= Robotniczy Klub Sportowy Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych (Łódź);
RKS TUR
p or ó w na j : O SO BY – AN DR ZE J EW SK I S .. ... .. . ( lekk oa tle ta - b ie gac z))
P o ws t ał w 1 9 27 r ok u. S p adko b ie rcą j e go tra d ycj i, o d 1 9 .. ., j e s t K S „ S po łem ” (Ł ó dź) .
B IBL IOGR AF I A:
[ 1] PA K UŁ A Ra fał, Klub Sp o r to w y „ S po łem ” , S ekcj a K olars k a , 1 92 7 –1 9 8 0 . [ Ł ód ź 20 12 ].
= Towarzystwo Zwolenników Sportu w Łodzi
= “Union–Touring” – Łódź
p a tr z: K L UB Y – s p or to we – „ Un io n– To ur in g – Klu b” w Ło dzi
Ad r es : Pio trk o wsk a 22 0 .
W dniu 2 8 X I 1 9 3 6 r . Klu b ob cho d ził 3 9 - le c ie is tn i e nia w s wo im loka lu pr zy u l. P io tr ko w sk iej 22 0
(„Ł wI” , 19 3 6 , nr 49 , s . 2) .
= “Union–Touring–C
lub
Klub” w Łodzi
p or ó w naj : – BO IS KA – U n io n –T our ing – C lub Klu b
– OS OB Y – AJ Osk ar ( czło n ek) , S Z YM AŃ SK I v e l S ZYM S KI W ac ła w
( d zia ła c z k lu bo w y)
A d r es : u l. P io tr k owsk a 2 2 0 (1 9 34)
== Sekcja motocyklowa (motorowa)
p or ó w na j : – OSOB Y – BE RN H AR DT J XX X BX XXX (c zło n e k S ekcj i) , B UD NI K StX XX
( c zło n ek Sekc j i) , GU ESE L JX XXX X BX XXXX . (c zło n ek S ekcj i) ,
R AAB E Z yg m un t (c zło n ek S ekcj i) .
1935
– nr 51, z 22 XII, s. 2: doroczna uroczystość rozdania nagród w konkursie dla jej
członków o mistrzostwo Sekcji
== Sekcja piłkarska
1935
– nr 28, z 14 VII, s. 2: drużyna piłkarska „Union–Touringu” „in corpore” po meczu
rozegranym z „Wimą” – Łódź
== Sekcja tenisa ziemnego
1934
– nr 23, z 10 VI, s. 6: grupa tenisistów „Union–Touring’u” i ŁKS-u po turnieju
wygranym przez ŁKS 7 : 0
= Zakładowy klub sportowy przy Państwowej Wytwórni Wyrobów Tytoniowych w
Łodzi
1927
– nr 26, z 26 VI, s. 3: Sekcja lekkoatletyczna zakładowego klubu sportowego
= „Zjednoczone” – Łódź
v e l „ Zj e dnoc ze n i” – Ł ód ź
p or ó w na j : – KL UB Y – pr acown icze – Klu b Pr ac o wn ik ów Zj edn oc zo n ych Zak ł ad ó w
W łók ie nn ic zyc h K . S ch e ib le r a i L . Gr ohm an a
– OS OB Y – KR OH Br on is ław ( in ż.) , WIL K OŃ SK I T oma s z ( pr eze s R ad y
Na d zo r c zej K lu b u , 1 93 5 – 193 9)
– ST ADIO NY – K. S. „ Z j e dn oczo n e ”
Z ak ła d o wy klu b s p or to wy Zj e dn oc zo n yc h Zak ładó w W łók ie nn ic zych K. S ch e ible ra i L . G ro hm a na.
P o ws ta ł w 1 9 28 r ., j ako e lem en t Klub u P r ac own ikó w Zj edn oc zo n yc h Z ak ła dó w. Po c zą tk owo , r ó wn ie ż w
zw ią zk u z w ielk im kr yzys e m g ospo d arc zym , ko nc en tro wa ł s ię n a w yc ho wa niu s por to w ym m ło d zieży.
S ze r s zą dzia ła ln o ść r o zw in ął do p ier o po j e g o ust a ni u , od ok . 19 3 3 rok u . W tym c za s ie na c ze le j ego Ra d y
N ad zo rc ze j st a ł ó wczes n y d yr e k tor Fa br yk i Ta d eus z K ok e li, a o d 19 35 r . pr e ze s em R ad u zos tał d yr . ds .
p rac o wn iczyc h – Tom as z W ilkońsk i. W c zer wcu 19 3 5 r . n as tą p iło ot warc ie j e go s t a dio nu pr zy u l. E m ilii
(r óg J. K iliń s k ie g o) . Po w oj nie s ta dio n K .S . „W łók n iar z” .
W okres ie m ięd zywo j en n ym , w I I p o ło w ie la t 3 0 - t ych był to j e d e n z na j więks zyc h łó d zk ic h k lub ó w
s por to w ych .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] PU Ś W ies ław , PYT L AS S te fa n , Dziej e Ł ó dzk ic h Zakła dó w P r zem ys łu Ba w ełn ia ne go „ Un ion t ex” . Ł ód ź
19 7 9 , ss . 28 6 –28 7 .
– ogólne
1929
– nr 18, z 5 V, s. 7: zarząd zakładowego klubu sportowego „Zjednoczeni”
lub komórki kierującej
wychowaniem fizycznym w zakładzie
1934
– nr 33, z 19 VIII,: fotoreportaż z „Dnia Legionów” w Łodzi
s. 3: – drużyna klubu sportowego „Zjednoczone”, która zwyciężyła w
biegu sztafetowym; zdjęcie wykonane pod pomnikiem T.
Kościuszki na pl. Wolności (por. foto na str. 7: nieco inne ujęcie w tym
samym miejscu)
s. 4: – puchar wojewody łódzkiego A. Hauke–Nowaka dla zwycięskiej
drużyny w biegu sztafetowym w „Dniu Legionów”
– meta biegu sztafetowego na pl. Wolności i kończący w tym
momencie bieg zawodnik „Zjednoczonych” – ........ Janczyk
s. 7: zwycięska w biegu sztafetowym drużyna „Zjednoczonych”; zdjęcie
wykonane pod pomnikiem T. Kościuszki na pl. Wolności (por. foto na
str. 3: nieco inne ujęcie w tym samym miejscu)
– Sekcja kolarska
S e kcj a p o ws ta ła w 192 9 r oku .
1934
– nr 23, z 10 VI, s. 6: trzech pierwszych zwycięzców wyścigu kolarskiego na 150 km,
zorganizowanego z okazji 5-lecia Sekcji
– Sekcja lekkoatletczna
p or ó w na j : O SO BY – FR AK . ... .. ( b ie g acz) , N OWAK .. ... . .. ( b ie g ac z) , G AL E WS KI .. .. .. ...
( b ie g acz) , K OŁ ÓS ZCZ YK ... ... . ( b ie gac z) , J AN CZ Y K ... ... . ( le kkoa t le ta ,
bie g ac z) , S ZU S TROWSK I . ... .. . ... .. . . ( b ie gac z) , S TARO ST A Z d zis ła w
( b ie g acz) ,
= Związek Akademicko – Sportowy – Warszawa
v e l A k ad em ick i Zw ią ze k Sp or to w y ? ?
= „Zryw” – ..........
= Żydowski Amatorski Klub Sportowy w Łodzi
= Żydowski Klub Sportowy Głuchoniemych
= Żydowski Klub Sportowy im. Trumpfeldera w Łodzi
= Żydowski Klub Sportowy „Makabi” – Łódź
p a tr z: O RGAN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – s p or to we – Żyd o w sk ie S to war zys ze n ie S p or to w e
„ Ma k a b i” – Ł ód ź
= Żydowskie Stowarzyszenie Sportowe „Makabi” – Łódź
– sportowe – „dzikie”
K lu b y lu b t ylk o dr u żyn y, na j c zę śc iej p iłk arsk ie , d zia łaj ąc e w śr od o wiskac h lo ka ln yc h ( n p . n a
p o dw órkac h kam ien ic y, w r ej o nie k ilk u k am ien ic) , b ądź t wo r zo n e a d h oc d la u dzia łu w tu r n ie j ac h t ak ic h
d ru żyn o r g a nizo wa n yc h n p . p r ze z lo ka ln e g aze t y.
= „Gdynia” – ............
p or ó w na j : O SO BY – F ULD E .. ... .. . .. ( p iłkar z) , GLI NE K .. ... ... .. . ( p iłk ar z) , GOD OS . ... ... . ( piłk ar z) ,
H ART ON OW ... ... . ( br am kar z) , KWI AT KO WS KI .. ... ... ... . .. ( p iłk ar z) ,
O L EJ N ICZ AK .. . ... . .. ... ( p iłkar z) , RO JEK .. ... ... . ( p iłk ar z) , S TOL EC KI .. ... ... ..
( piłk ar z) , ŚM I EC HU RA . . ... ... ( p iłk ar z) , WITM AN ... .. . ... ( p iłk ar z) ,
Z AJ ĄC ZK OWS K I . ... ... .. . ( p iłk ar z)
„ D zik a” dru żyna pi łk arsk a z Ł o d zi, k tó r a w pa źd zie r n ik u 19 3 5 r . zd o b yła IV m ie jsce w t ur niej u t akich
d ru żyn , zo r g an izo w an ym pr ze z r e d akc ję łód zk ieg o d zi en n ik a „ Ec h o” . Na gr o dą b yła piłk a .
.
1935
– nr 47, z 24 XI, s. 5: drużyna „in corpore”
= „Jedność” – Łódź-Chojny
p or ó w na j : O SO BY – B ADO WSK I . ... ... . . ( za wo d n ik) , GIM Z IŃ SK I ... ... ... ( za wo d n ik) , J AM BROZ IAK
. ... ... .. ( tr en er) , P AW ŁO WSK I ... ... .. . ( za wo d n ik) , POD SI AD Ł Y .. . ... . ..
( zaw o d nik) , ROLI ŃS KI .. ... ... . ( zaw o d nik) , SZC ZE PAN I AK . ... ... .. ( za wo d n ik) ,
S Z M O LE C .. ... ... . ( za w o dn ik) , Ś R ÓDKA .. ... . .. . ( za w o dn ik) , TOM CZY K .. ... ... .
( zaw o d nik) , WIT AS I AK .. ... .. .. ( za w o dn ik) , WOJ CI EC HO WS KI .. ... ... .
( zaw o d nik) , WRO ŃS K I . ... ... . . ( za wo d n ik)
„ D zik a” dr u żyn a p iłk a rska z Ch o j e n , k tór a w pa źd zie r n ik u 1 93 5 r . zd o była I m iej sc e w tur n ie j u
ta k ich dru żyn , zo r g a n izo w an ym pr zez r ed akcj ę łó dzk i e go d zien n ik a „ Ec h o” . N a gr odą b yło 1 1 par b u tó w
p iłk ar sk ic h i p iłk a .
.
1935
– nr 47, z 24 XI, s. 5: drużyna „in corpore”; po prawej jej trener („kierownik” wg podpisu) –
.......... Jamroziak
= „KKO” [Koło Kulturalno-Oświatowe] przy Miejskich Kursach Dokształcających
– Łódź
p or ó w na j : O SO BY – J AŁ OWIE C KI X X X . ( za wo d n ik) , KM IE Ć .. ... ... . ( za w o dn ik) , M EK S A . .. ... ...
( zaw o d nik) , PR E SL E R . ... ... . . ( za wo d n ik) , RY B CZ YŃŚ KI .. ... .. . . ( za w o dn ik) ,
S Z CZ E RB IŃ SK I ... ... . .. ( za wo d n ik) , S ZYM AŃ SK I . ... ... .. ( za wo d n ik) ,
S Z YN K IE LE WS KI .. ... . .. . ( za w o dn ik) ,ŚLAWS KI .. . .. .. . . ( za w o dn ik) , TO MA L AK
X X X ( za wo d n ik) , WOŹNI AK .. . ... .. . ( za w od n ik) .
„ D zik a” dr użyn a p i łk arsk a , kt ór a w pa źd zie r n ik u 1 93 5 r . zd o b yła I I m ie jsc e w turn iej u ta k ic h dr u żyn ,
zo r g a nizo wa n ym pr ze z r e da kcj ę łó d zk ie go d zien n ika „ E c h o” . W n a gro d ą o tr zym a ła k om p le t kos t ium ó w
s por to wyc h ( nagr o da Ł K S- u) i p ołę n o żn ą ( n a gr od a r edakcj i „ Ec h a”)
1935
= „Strzelec” – Łódź
p or ó w na j : O SO BY – AR AB S K I X X X . ( za w o dn ik) , D E KA X X .. ( za w o dn ik) , K AB AL S KI .. ... . .. .
( zaw o d nik) , LE WY . ... ... .. ( za wo d n ik) , L UD WIS IAK . ... ... . .
za w o dn ik) ,N AG AŃ SK I X XX .( za w od n ik) , P Ł US A .. . ... ... ( za w od n ik) , SM UŻ NY
. ... ... .. ( za wo d n ik) , SYS K A . .. . ... . . ( za wo d n ik) , WOJT AK I .. .. . ... . ( zaw o d nik) ,
W OJ T AK I I X X .. ( za w od n ik) .
„ D zik a” dr użyn a p i łk arsk a , kt ór a w pa źd zie r n ik u 1 93 5 r . zd o b yła I I m ie jsc e w turn iej u ta k ic h dr u żyn ,
zo r g a nizo wa n ym pr ze z r e da kcj ę łó d zk ie go d zien n ika „ E c h o” . W n a gro d ą o tr zym a ła k om p le t kos t ium ó w
s por to wyc h ( nagr o da Ł K S- u) i p ołę n o żn ą ( n a gr od a r edakcj i „ Ec h a”)
1935
– towarzyskie
.. ... ... ... ... .. ..
– ubezpieczeniowe
p or ó w na j : U BEZ PI EC Z EN IA
= „Polonia”, oddz. w Łodzi
= Zakład Ubezpieczeń od Wypadków, oddz. w Łodzi
P o c ząt k owo m ieśc iło s ię w sie d zib ie Okr ęgo w ego I nsp ekto r a Pr ac y pr zy u l. Po łud n io w e j 4 . Od oko ło
po łow y 1 9 2 4 r . n a III p ię t r ze k am ie n icy pr zy u l. Na r ut ow ic za 4 7 .
– wojskowe (kasyna)
p a tr z: WO J SKO – k as yn a
– inne
= Klub Obywatelski
p or ó w na j : O SO BY – BIŁ Y K Alfr e d ( pr ezes)
A d r es : u l. S . Mo niu s zki . ... .
P o ws t ał w p a ździe r n iku 19 3 4 r oku . Po lit yc zn ie zwią za n y ze śr o dow iskiem le g io n ow ym .
W spó łor g an iza to r em i p ier ws zym pre ze s em zos ta ł wyb ra n y le g ion is ta , a dwok a t – Alfr e d Biłyk , pó źn iej s zy
w oj e wo d a tar no p o lsk i ( V III 1 9 3 6– I V 19 37) i lwo w sk i ( I V 19 3 7 – IX 1 93 9) .
1934
– nr 46, z 18 XI, s. 6: – sala klubowa nr I
– sala klubowa nr II
– nr 51, z 23 XII, s. 1: uczestnicy obchodów 10-lecia oddz. łódzkiego Banku Gospodarstwa
Krajowego w salach Klubu (15.12.1934)
= „Rotary–Club Łódź”
p or ó w na j : O SO BY – BAJE R K ar ol ( pr ezyd e n t K lu b u , 19 3 7 /1 9 3 8) , FI CH NA B o le s ła w
( c zło n e k) , L OTH Em ilia n ( pr e z. w s e zo nie 1 9 39 / 19 40 ) , PRZ ER ADZ KI
J an ( c zło n ek)
Adres: G. Narutowicza 107 (1936)
P o ws t ał 14 XI 19 3 3 r . n a ze b r a n iu 1 9- t u c złon k ó w–za ło życ ieli zg r om a d zon yc h w je d n ej z s a l
r es taur acj i „ T iv o li” pr zy ó w c ze sne j u l. Pr zej a zd (J . Tu w im a) . B ył d ru g im tak im k lub em w P o lsc e . N a
p ie r ws ze go pre zyd e n ta zo s ta ł w ybr an y in ż. Osk ar Gross . Fu nkc j ę tę spr a wo w ał d o 19 3 6 r ok u . Ost a tn im
m ię d zyw o j e n n ym pre zyd e n t em w s e zo n ie 1 9 3 9 /19 40 był E m ilia n L o th .
K ilk u c zło n k ów K lu b u m ies zk ało w kam ie n ic y p r zy u l. Na r u tow ic za 1 0 7 (Oska r Gr oss , Ma r ia n
H or s zew ic z, W acła w K o wa lew sk i, Em ilia n Lo t h, Ro b er t P ir a do f f i K a zim ier z R os za k) . Tam te ż Klu b m ia ł
s w ój adr es m iej sk i („ Ks ię ga A d res o wa m . Ł o dzi, 1 9 3 6 –19 3 9 . Łó d ź [1 9 3 6 ]) ; ta b lica p am ią tk o wa z r . 20 0 ...
n a śc ia n ie te g o d om u , u p amięt n ia j ą ca t en fak t.
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] CH RZ ANOW SK I J a n, Za ło życ ie le Ro ta r y Clu b – Ł ó dź, 1 9 3 3 r ok . Ł ód ź 2 0 0 8.
14.
KOLEJ ELEKTRYCZNA ŁÓDZKA [tramwaje miejskie]
p a tr z: K OL EJ E – K o lej E le k tr yc zn a Ł ó d zk a
15.
KOLEJE
– Kolej Elektryczna Łódzka [tramwaje miejskie]
p or ó w na j : – CHÓR Y – ... ... .. . ... – C h ór Pr ac own ik ów KE Ł
– KL UB Y – sp or to we – „ Tr am wa j ar z” – Łó d ź
– OR GANIZ ACJ E i ST O WAR Z YS Z EN I A – S to wa r zys ze n ie K u lt u r a ln o –Oś wia to we
Pr aco w n ikó w Tr am wa j owyc h „ Ks ią żk a”
– OR KIE S TR Y – d ę te – Ork ies tr a D ęt a Pr aco w n ik ó w KE Ł
– OS OB Y – AN T ON IE WSK I Ma r ia n ( k ier . g os p . KE Ł) , GE RL ICZ W ies ła w ( in ż.,
p. o . d yr . 1 8 99 –1 9 0 0) , J ANI AK F r ancis ze k (ur zę d n ik , czł. K. S.
„ Tr am wa j ar z” , pr e ze s Ko ła nr 6 Z w. R eze r w is t ó w p rac KE Ł) ,
KU NI TZ E R J u liu s z ( ws półza ło życ ie l) , M AL IN OWS K I R ys zar d (ks .
pr ef ek t) , M AŁC Z YŃ SK I W a le n ty ( ks. pr e fek t) , R AC HW AL S KI J óze f
( pr ac . B iu ra KE Ł) , RIN G Jan ( d yr . 193 2- 19 3 9) , TR ĄB CZ Y ŃS KI J an
( in ż. w W ydz. D r o go wym ) , WOJC IE CH OW SK I K a zim ier z ( pr ac . K EŁ ,
c zł. K. S. T r am wa j ar z”) , WRÓ BL E WS KI Ad am ( in ż. , n a c z. S łu żb y
Ru c h u) ,
– Z AJ EZ D NI E T R AM WAJ O WE
– ZW I ĄZ K I – p ar am ilita rne – Z w ią ze k Re zer w is t ów R P, K o m e n da gr od zk a ( ve l
o kr ę go wa) ; Okr ę g IV – Łód ź)
= Ko ło Nr 2 ( prac o wnik ó w KE Ł )
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] Spra w o zda n ia Tow ar zys tw a „ K ole i E le k tr yc zne j Ł ódzk i e j” od r ok u 1 90 0 d o 19 4 0 r. ( w : B U Ł, s yg n . D –
2 0 7 9 ; B -k a im . J . P iłs u dsk ie go w Ło d zi, s yg n . 1 6 6 0– A )
[ 2] [s tr aj k tr am waj ar zy K EŁ ; fo to r ep or ta ż], [ w :] „ Pan or am a” , 3 1 I 19 32 , s. 3 .
[ 3] c .d . f o tore p or ta żu ze s tr aj k tr am waj ar zy K EŁ w s tyc zn iu 1 93 2 , p t. „ Gd y n ie b yło w Ł o dzi
tr am waj ówX” , [ w:] „ Pa no ram a” , 7 II 1 9 3 2, s . 4– 5 .
1925
– nr 23, z 7 VI, s. 12:
– nr 35, z 30 VIII, s. 2:
1926
– nr 29, z 18 VII, s. 3:
1927
– nr 33, z 14 VIII, s. 4:
– nr 45, z 6 XI, s. 3:
1928
– nr 13, z 25 III, s. 1:
1929
– nr 1, z 6 I, s. 3:
– nr 30, z 28 VII, s. 3:
1930
– nr 6, z 9 II, s. 3:
– nr 29, z 13 VII, s. ...:
1931
– nr 28, z 12 VII, s. 4:
1932
– nr 41, z 9 X, s. 3:
– nr 45, z 6 XI, s. 3:
1933
– nr 4, z 22 I, s. 7:
1934
– nr 2, z 14 I, s. 3 i 5
– nr 31, z 5 VIII, s. 3 i 4:
– nr 36, z 9 IX, s. 2 i 3:
– nr 38, z 23 IX, s. 3:
= ogólne
1935
– nr 3, z 20 I, s. 3: zdjęcie inż. Jana Sułowskiego, m.in. kierownika W ydziału Kanalizacji i
Wodociągów Magistratu m. Łodzi użyte do biletu wolnej jazdy KEŁ; na
zdjęciu widoczny odcisk suchej pieczęci KEŁ
= organizacje społeczno–polityczne przy KEŁ
++ .. nr ... drużyna ratownicza PCK przy KEŁ
por ó w na j : OSOB Y – ... ... ... . . . .. ... ... ... .. ( k om en da n t)
P ow s ta ła ... ... ... . .. ... .. 19 . .. r ok u.
1934
– nr 38, z 23 IX, s. 3: drużyna „in corpore” podczas przemarszu ul. Piotrkowską w
defiladzie z okazji „Tygodnia PCK”; na czele jej komendant ...?.....
= zajezdnie
++ Nr I
A d r es : u l. Tr am wa j ow a 6 .
++ Nr II
A d r es : u l. D ą bro wsk a ( o b . J. D ą br o wsk ie g o) . ... .
W yb u d owa n a w 1 92 8 r . w e d łu g pro j ek t u łód zk ieg o ar c hite k ta – R ud o lfa S un der la n da .
O d da na in w es tor o wi w użyt k owa n ie w c ze r wcu t eg o r ok u (h a la pos toj u ta b oru) , p ełn ą e ks p lo a tac j ę ,
p o uzys k a n iu ws zys tk ic h n ie zb ę d nyc h p ozw o le ń , rozp oc zę to 1 6 X II 1 9 2 8 roku . W tym c zas ie
p r zys to so w ana d o o bs łu g i 1 00 wa g o nó w, k tór e ws zys tk ie m ieśc iły s ię w ha li. Okr es ok u p acj i
za j e zd n ia pr zet r wa ła b ez wię kszyc h zn is zc ze ń .
W 2 00 8 r . w ła d ze m ia s ta , n a w nio s ek za r zą d u s pó łk i „ MPK - Ł ód ź” , p od j ęły d e c yzj ę o
za k o ńc zen iu j ej eks ploa tacj i. W r oku n as tęp n ym sp r ze d a na w dr o d ze pr ze ta rg u pr yw at n em u
p r ze ds ię b iorc y w Ło d zi – Ro m ano w i B ie r zg a lsk iem u .
W dn iu 2 8 I 20 1 1 p o raz o s ta tn i tr am wa j e z t e j zaj e zdn i w yj e c h ały n a m ia s to . P o
za k o ńc zen iu k urso wa n ia zj e ch a ły do za j e zd n i " Ch o c ia n o wice " lu b "T e le fo n ic zn a" . O d r a zu t e ż
zo s ta ły p o d j ę te n a ter e n ie ob ie kt u , b ez zg o d y W oj ewó d zk ie g o K o ns er wa tor a Za b ytk ó w, r ó żn e g o
r od za j u pr ace dem ont a żo w e m .in. tor o wisk i s iec i trakc yj n ej , k t ór y w m arcu 2 011 w yd a ł d e cyzj ę
n ak a zuj ąc ą ic h ws tr zym a n ie. W d n iu 7 s ier pn ia 2 0 1 1 za j e zd n ia zo s ta ła p od p a lo n a prze z " n iezn a n yc h
s pra wc ów" . Sp a le n iu u le g ło o k . 4, 5 tys . m 2 dac h u . Dn ia 1 4 I X 20 1 2 ( p ią tek) , pom ię dzy 1 6 .0 0 a 1 8 .0 0
w ła śc ic ie l b e zpr a wn ie po lecił zbu r zyć ob iek t (h a lę) . W p o n ie d zia łek ( 1 8 wr ze ś n ia) za wia d om ie nie d o
łó dzk ie j pr okur at ur y o p opełn ie n iu p r zest ę ps t wie sk ier ow a ł p ose ł Kr zys zto f K w ia tk o wsk i wra z z
g ru p ą r ad n yc h ora z p r e zyd e nt m ia st a - Ha n n a Zd an o ws ka
B IB LI OG RAFI A:
[ 1] 8 0 la t za j e zd ni D ą br owsk ie g o , 1 92 8 - 20 08 ; [w :] " Pa n to gr a f" (p ism o Klu b u Miło ś n ik ó w St ar ych
T r am wa j ów w Ł o dzi [ ww w.km st.m pk. lo d z.p l] , l is to p a d 2 0 0 8, ss . 1- 4 .
[ 2] " Os ta tn i d zie ń s ta r ej zaj e zdn i. B ę d zie g a le r ia h a nd low a "
[ 3] PI ERZ CH AŁ Ą W ies ła w, C en n a za j e zd n ia j e d nak po dp a lo n a . [ w:] " P o lsk a . Dzie n n ik Łó d zk i" , 1 I X
20 1 1 , nr 2 03, s . 4 .
[ 4] (G) , W ybur zyli za b ytk o w ą za j e zd nię! [ w:] " E xpress Ilu str owa n y" , 1 5 IX 2 0 1 2, nr 21 6 , s . 3 .
[ 5] Z BO IŃS KA Alic j a, Z a je zd n ia zb u r zo n a. W łaśc ic ie l n ie m ia ł zg o d y k o n s erwa tor a zab yt kó w n a
r o zb ió r k ę o b iek tu . [w :] " P olska . D zie n n ik Ł ó d zk i" , 15 -1 6 IX 2 0 1 2, nr 20 1 6 , s. 7 .
[ 6] PI ERZ CH AŁ A W ies ła w, Od p o w ie za zb u r ze n ie za j e zd n i? [ w: ] " Po lsk a . Dzie nn ik Ł ód zk i" , 1 7 I X
20 1 2 , nr 20 7, s . 6 .
[ 7] PI ERZ CH AŁ A W ies ła w, R uin y za j e zd n i w p r o kur a turze . [w : ] " Po lsk a. D zie n nik Ł ó d zki" , 1 8 IX
2 0 12 , n r 21 8 , s . 5 .
– Łódzkie Wąskotorowe Elektryczne Koleje Dojazdowe
[tramwaje podmiejskie]
p or ó w naj : – FI RM Y – tr a nspo r towe – s am oc hod o w e – Ł ódzk ie W ąsko tor o we .. ...
– GE RL IC Z W ies ła w ( in ż., d yr . 19 0 1 – 193 3) , V OGE L Alf r e d ( p łk , n ac z.
S łu żb y Ru c h u) , WR E DE S ta n is ław ( in ż., d yr ., 1 93 3 –1 93 9) ,
– Z AJ EZ DN IE – t r am waj o we – Łó d zk ie W ąsko t or ow e .. ..
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] Spra w o zda n ia Tow ar zys tw a „Ł ó dzk ic h W ąskot or o wych E le k tr yczn e j Ko le i D o j a zd o wyc h” o d r oku 19 0 8
d o 1 93 9 r . ( w: BU Ł , s yg n . P– 1 1 0 99 ; B-k a im . J . Piłs u d sk ie go w Ł o dzi, s yg n . ... . .. . – A)
1929
– nr 42, z 20 X, s. 7:
1930
– nr 31, z 27 VII, s. 4:
1931
– nr 13, z 29 III, s. 3:
1934
– nr 24, z 17 VI, s. 5:
– nr 30, z 29 VII, s. 4:
1934
– nr 30, z 29 VII, s. 4: inauguracja funkcjonowania linii autobusowej ŁW EKD z Łodzi, przez
Łask, Zduńską W olę do Sieradza z udziałem głównie łódzkich
dziennikarzy (20.07.1934)
– uczestnicy inauguracji na tle autobusu „Polski Saurer” z tej linii;
zdjęcie wykonane na szosie pabianickiej, przed zajezdnią
„Chocianowice”
– uczestnicy inauguracji zwiedzają w towarzystwie dyrektora
naczelnego ŁWEKD – inż. Stanisława Wrede zajezdnię
„Chocianowice”
– Polskie Koleje Państwowe
p or ó w na j : – DWO RC E – Ł ódź– F a b r yc zna
– Ł ód ź– K alis k a
– OS OB Y – F EL DT W ... ... ... ( inż. )
– ZW I ĄZ K I – za w o do w e – Z wią zek Ko lej ar zy
„We w t or ek ( 25 IX 194 5 r.) , o go d z. 3 .0 0 c za s u m o skiewsk ieg o , n as tą p i n a c a łe j s ie ci PK P
p r ze jś c ie z c za s u m osk iew sk ie g o n a c za s m ie jsc owy . O g o d zin ie t e j w sk a zó w ki ze g ar ów n a ws zy s tk ich
s tac jac h k o lej owyc h w P o lsce b ę dą c of n ię te n a go d z. 2 . 00” [ 4] .
B IBL IOGR AF I A:
[ 1] Us ta w a z 1 1 I V 1 9 1 9 o bu d o wie linii k ole j o we j Łó d ź – K ut n o – P ło ck [ w:] „ Dzien n ik Pr a w P a ńs twa
P ols k ie g o” , 19 1 9 , nr 3 2, po z. 2 6 6 .
[ 2] J ERCZ YŃS KI Mic h ał , ... . .. ... .. .. ... . .. ., Ł ód zk i wę ze ł k o le j o w y. Ł ó d ź 2 0 04
[ 3] ( AG A) , S u p er poc ią g za wiezie n a s d o s to lic y! C zy ło d zian ie, k tór zy do j e żd ża j ą do W ars za wy b ę d ą
w r es zc ie p o dr ó żo wać j ak pra wd ziw i eu r ope jc zyc y? K li m a tyza c j a , m iękk ie fo te le i kam er y
„ a n tyw a n da lo we”.[ w:] „ E xpr ess Ilus tro wa n y” , 1 0 VI 2 0 0 5, nr 1 3 4 , s. 7
[ 4] „Dzie nn ik Ł ó dzk i” , 26 IX 1 9 45 , nr 8 2 , s . 1 ( „ Od d zi ś n o wy c za s n a k o le j ach.”)
[ 5] Ro zp o r zą dze n ie Min is te rs tw a K ole i Ż e la zn yc h o tr ybi e p os tę p owa n ia z os o b am i po dr óżu j ącym i b e z
bile tó w lub z b ile t am i n iew łaśc iw em i [ w:] Dzien n ik Pr aw P a ńst wa Po lsk ie go” , 4 I V
19 1 9 , nr 3 9 , po z. 2 9 3 .
= ogólne
1935
– nr 7, z 17 II, s. 2: – wnętrze jednego z dwóch wagonów pociągu–wystawy z eksponatami
przygotowanymi przez łódzki przemysł; tu witryna „W idzewskiej
Manufaktury”
– grupa łódzkich dziennikarzy przed „łódzkimi” wagonami wystawowymi
ustawionymi, przed wysłaniem ich z Łodzi, na bocznicy „Widzewskiej
Manufaktury”, prezentowanymi przez Maksa Kona – właściciela
„Wimy”
= węzeł łódzki
1935
– nr 40, z 6 X, s. 5: magazyny „Społem” na bocznicy stacji Łódź – ..............
== Koło Środowiskowe Pracowników Kolejowych BBWR
1934
– nr 12, z 25 III, s. 3: fotoreportaż z odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej J.
Piłsudskiemu na frontonie budynku dworcowego, ufundowanej z
inicjatywy Koła (18.03.1934):
– widok ogólny zgromadzonych na uroczystości; na 1. planie grupa
zaproszonych gości
– zdjęcie tablicy autorstwa łódzkiego rzeźbiarza Zygmunta Kowalewskiego
– prezydium Koła podczas uroczystości
– przemawia przedstawiciel Ministra Komunikacji – inż. E. Zienkiewicz
== Parowozownia Łódź–Kaliska
1933
– nr 21, z 21 V, s. 1: uczestnicy uroczystości X–lecia Koła Ligi Obrony Powietrznej i
Przeciwgazowej przy parowozowni Łódź–Kaliska
– nr 29, z 16 VII, s. 7: orkiestra dęta pracowników Parowozowni Łódź–Kaliska
– nr 37, z 10 IX, s. 6: Komitetu Założycielski Koła Ligi Morskiej i Kolonialnej przy
Parowozowni PKP Łódź–Kaliska.
1935
– nr 7, z 17 II, s. 6: Zarządu zakładowego koła Ligi Morskiej i Kolonialnej ”in corpore”
podczas akademii z okazji 15-tej rocznicy odzyskania przez Polskę
dostępu do morza (9.02.1935)
== Przysposobienie Wojskowe Kolejarzy „Ruch”
– Towarzystwo Kolei Fabryczno–Łódzkiej
16.
KOLEKTURY PAŃSTWOWEJ LOTERII w Łodzi
p a tr z: L OT E RI E – Pa ńs tw o wa L o ter ia – K o le k tur y
17.
KOLONIE LETNIE
p or ó w na j : – FU ND USZ E – Fun d us z P r ac y, P o wia to wy K om ite t w Ło d zi
– KOM IT ETY = K om ite t Bisku p i Ko lo nii Le t nic h w Ł odzi
= Kom ite t ko lo n i le tn ie j d la d ziec i z n a j b ie dn iej s zyc h r od zin p o wia tu
łó d zk ie g o w J e dlic zu k . Gr ot n ik
= Ku r at or yj n y K o m it e t K o lo nij n y w Ł od zi
= Po w ia to w y K o m it et K o lo n ii L e tn ic h n a [ w] Cho j nac h
= W o je w ód zk i K om ite t K olo nii L et n ic h w Ł o dzi
– P ÓŁ KOLO NI E LET NI E
– S T OW ARZ Y SZ E NI A – St ow a r zys zen ie K olo nii Le t nic h d la Mło d zie ży „ Juve n a t”
– dla łódzkich dzieci
= ogólne
1929
– nr 25, 23 VI, s. 7: zabawa ogrodowa w parku „Helenów” z której dochód został
przeznaczony na organizację kolonii letnich przez łódzką komendę
Chorągwi ZHP
1933
– nr 22, 28 V, s. 3: grupa łódzkich dzieci wyjeżdżająca na kolonie letnie; zdjęcie
wykonane na dworcu Łódź–Kaliska
= ................. w Dlutowie
1930
– nr 36, z 31 VIII, s. 1: fotoreportaż z kolonii letniej w Dłutowie zorganizowanej dla
łódzkich dzieci z inicjatywy bp W. Tymienieckiego
– ...................
– ...................
– ...................
– ...................
= ................. w Sokolnikach
1932
– nr 34, z 21 VIII, s. 3: grupa dzieci z łódzkich szkół powszechnych specjalnych na koloni
letniej w Nowosolnej
= ................. w Osmolinie
1932
– nr 34, z 21 VIII, s. 6: grupa dzieci z rodzin robotniczych wyjeżdżających na kolonie
letnie do Osmolina k. Zduńskiej Woli z dworca Łódź–Kaliska
– Ośrodek kolonijny dla dzieci Polonii niemieckiej
p or ó w na j : K OM IT ET Y = W oj ew ó d zk i K om ite t O p iek i na d D zie ćm i i Mło d zie żą Po lsk ą z
Niem iec w Ł o d zi
= W oj e wó d zk i K om ite t O p ie k li n a d Dzie ćm i W ycho dźc ó w
– Ośrodek kolonijny Komitetu Biskupiego Kolonii
Letnich w Łodzi w Kazimierzu k. Lutomierska
p or ó w naj : K OM IT ET Y – K omite t Bisk u p i Ko lo nii Le t nic h w Ł od zi
W 193 5 r . pr ow a dziły j ą ss . Urs zu la nk i.
1935
– nr 31, z 4 VIII: wizytacja członków Zarządu Komitetu Kolonii
s. 2: uczestniczki, członkowie Komitetu, grupa sióstr urszulanek;
zdjęcie wykonane na werandzie budynku kolonijnego
s. 3: gimnastyka poranna; zdjęcie wykonane na placu ośrodka
kolonijnego
– Ośrodek kolonijny Komitetu Biskupiego Kolonii
Letnich w Łodzi w Brzezinach k. Sieradza
p or ó w naj : K OM IT ET Y – K omite t Bisk u p i Ko lo nii Le t nic h w Ł od zi
1934
– nr 34, z 26 VIII, s. 5: grupa kolonistów
1935
– nr 36, z 8 IX. s. 4: ks. Stan. Nowicki, czł. zarządu Komitetu, podczas wizytacji
kolonii
– ks. Nowicki z grupą kolonijnych sportowców
– z młodszymi chłopcami nad rz. Wartą
– nr 41, z 13 X. s. 4: grupa kolonistów przed budynkiem kolonijnym; zdjęcie wykonane
podczas wizytacji ks. Stan. Nowickiego
– Ośrodek kolonii letnich im. dyr. Leona Starkiewicza
Gimnazjum Miejskiego im. J. Piłsudskiego w Łodzi
M ie śc ił s ię w Gr o tn ikac h ( na wp ros t s tacj i k o lej o w ej ) . Ur uch om iony w 19 3 .. . r ok u .
1934
– nr 31, z 5 VIII, s. 2: grupa uczniów Gimnazjum i grupa chłopców ze Śląska; zdjęcie
wykonane na tle budynku kolonijnego
– Ośrodek kolonii letnich Gimnazjum im. Emilii
Sczanieckiej
p or ó w naj : – OSOB Y – PAC HU CK A Ro m a na ( d yr . Gim na zj um )
– SZ K OŁ Y – g im na zj a – pa ńs t wo w e – Gim n a zj um Że ńsk ie P a ńs tw owe im .
E . S c zan ie ckie j
W Soko ln ik ach k . Ł od zi.
P o ws t ał z in ic j a t ywy ó w c zesn e j d yr ek tork i Gim n azj um – R om an y P a ch uck iej pr zy w sp ółp rac y
i w s parc iu Ko ła Ro d zic ielsk ie g o . Uroc zys to ść poś w ię ce n ia f u ndam e n tó w po d pie r ws zy p aw ilo n
o śro dk a o db yła s ię .. .. I V 1 9 3 3 r oku . W dn iu 1 4 X 19 3 4 r . zo s ta ł o n o d da n y d o u żyt ku . Zos ta ł
2
p om ies zc zo n y w le s ie o p ow ie r zch n i 2 0 .0 0 0 m . W 1 9 4 7 r . u pa ńs tw owio ny i p r ze ks zta łco n y n a
P r e we n tor ium d la łó d zk ic h dzie c i.
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] ( MAW I) , Z h is tor ii pr e w en t or ium . [ w :] „ Dzien n ik Łó dzk i” , w yd . A , 6 IX 1 9 9 9, n r . ... , s . X .
1934
– nr 42, z 21 X: fotoreportaż z uroczystości oddania do użytku pierwszego budynku
kolonii gimnazjalnej (14.10.1934)
s. 1: – grupa gości; wśród nich m.in. komisarz rządowy m. Łodzi – inż.
Wacław Wojewódzki
– przemawia do zgromadzonych dyrektora Gimnazjum – Romana
Pachucka
– moment wciągnięcia flagi państwowej
– przemawia jedna z uczennic
s. 2: – widok ogólny budynku oddanego do użytku
– moment poświęcenia budynku przez ks. Jana Bączka, prob. par.
św. Krzyża w Łodzi
– jak wyżej; inne ujęcie
– poczet sztandarowy Gimnazjum
– jadalnia ośrodka kolonijnego w oddanym do użytku budynku
– jedna z sypialni oddanego do użytku budynku
– Ośrodek kolonii letnich Gimnazjum A. Zimowskiego
W m iej sc ow ośc i W ia der no k. T om as zow a Ma zo w ie c k ie go . P o ws t ał n a ter en ie za k u pio n ym w 1 9 3 2
pr ze z S zk o lne Ko ło Ro dzic ie ls k ie .
lub
1933
– Ośrodek kolonii letnich Kuratoryjnego Komitetu
Kolonijnego w Łodzi w Inowłodzu
p or ó w na j : K OM IT ET Y – K ura to r yj n y Kom ite t Ko lon ij n y w Ł o d zi
1935
– nr 33, z 18 VIII, s. 3: dzieci myjące nogi w miskach przed nocnym spoczynkiem
– Ośrodek kolonii letnich Powszechnej Spółdzielni
Spożywców w Łodzi w Ustroniu k. Łodzi
Z b u do w a ny w e ws i Us t ro nie k . Ło d zi n a te r e n ie za kup io nym pr zez S p ó łd zie lnię . P o św ięc on y 9 I X
1 9 3 4 rok u p o dc za s d uże j ur oczys t ośc i zor g anizo wa n e j pr ze z S pó łd zie ln ię z o k a zj i 1 0- lec ia is tn ie n ia ,
p oś więce n ia n o weg o s zta n d ar u i bu d yn k u k o lo n ij ne go . U r oc zyst o ść zgr om a d ził a o k . 4 .0 00 os ó b
d o wie zio n y d wom a s p ecj a lnym i p oc iąg am i z Ł o d zi. W ur oc zys to śc i uc ze s tn iczyli m .in. m . in . Kom is ar za
m . Ł o dzi – in ż. W ac ła wa W olc zyńs k ie go z m a łżo n k ą, po s ła J ó ze fa W o lc zyń sk ie g o , s tar os t y łó d zk ie g o
.. ... .. . ... Ma k o w sk ie go or a z p r ze dst a wicie li c e n tr a ln yc h i łó d zk ic h w ła d z S p ó łd zie lni .
1934
– nr 37, z 16 IX, s. 3: fotoreportaż z uroczystości poświęcenia
– msza święta odprawiona przez ks. prof. .............. Wojtkiewicza z
Łodzi
– grupa uczestników uroczystości przed budynkiem kolonijnym
– widok ogólny zgromadzonych
– uroczystość poświęcenia budynku kolonijnego; zdjęcie wykonane
w jednej z sal budynku
– grupa uczestników uroczystości z nowopoświęconym sztandarem
Spółdzielni
– chóry męski i żeński Towarzystwa Śpiewaczego im. S. Moniuszki
uczestnicząca w uroczystości w lesie k. Ustronia
18.
KOŁA
– Akademickie Koło Łodzian w Krakowie
p a tr z: O RGAN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – ak a d em ick ie – A ka dem ick ie K o ło Ło dzia n w
Kr ak o w ie
– Akademickie Koło Łodzian przy Uniwersytecie
Poznańskim ( lub Warszawskim)
p a tr z: O RG AN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – ak a d em ickie – A ka dem ick ie Ko ło Ło dzia n
p r zy Un iw e rs yte c ie ... ... .
– Koło Absolwentów Gimnazjum A. Zimowskiego w Łodzi
P o ws t ało .. ... . 1 9 2 6 r ok u .
1931
– nr 40, z 4 X, s. 3: członkowie Koła składający z okazji 5-lecia jego powstania na grobie
Kazimierza Łukaszkiewicza [kim był ? uczeń ? ] na cmentarzu na Zarzewie,
który poległ w wojnie polsko–sowieckiej w 1920 r.; członkowie Koła wraz z
dyrekcją Gimnazjum
– nr 41, z 11 X, s. 3: grupa członków Koła wraz z dyrekcją Gimnazjum; zdjęcie wykonane z
okazji 5-lecia powstania Koła wykonane na korytarzu szkolnym
– Koło Absolwentów Szkoły Powszechnej nr 2 im. J.
Słowackiego w Łodzi
p a tr z: O RG AN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – k ultu r a ln o- ośw ia to w e – S to w. K ultu ra ln oOś wia to we im . T . K o ściu s zk i
P o ws ta ło ok oło gru d n ia 1 936 r . z p r ze ks zta łc e n ia s i ę u tw or zon e g o w 1 9 21 r . S to w arzys zen ia
K ultu r a lno-Oś wia to we go im . T. K ośc iuszk i pr zy S zk . Po w sz. N r 2 im . J . S ło w ackie go, p r zy u l.
P odm ie jsk iej 2 1 .
A dr es : P o dm iejsk a 2 1 ( Szk . Po w s z. n r 2) .
– Koło Kawalerów Krzyża Walecznych „Virtuti Militari”,
oddział łódzki
– Koło Młodzieży Rzemieślniczej Łódź–Chojny
– Koło Młodzieży Spółdzielczej przy Spółdzielni Spożywców
w Łodzi
p or ó w naj : O SOB Y – DU RKO S. ... .. . .. ( p re zes)
– Koło Przyjaciół Harcerstwa przy .........
K o ła ta k ie dzia ła ły p r zy ka żd e j z pos zc ze g óln yc h dr użyn , wsp ier a j ąc j e or g an iza c yj n ie i fina n s o wo .
Mię dzy in n ym i fu n d ow a ły im pr op orc e .
= ogólne
1930
– nr 9, z 2 III, s. 3: bal karnawałowy Koła Przyjaciół Harcerstwa w Łodzi
= Koło Przyjaciół Harcerstwa przy 9 ŁDH (męskiej) im. gen. H. Dąbrowskiego
p or ó w naj : H ARC ER ST WO – d ru żyn y – 9 ŁD H (m ęska)
W kwiet n iu 1 93 4 r . dr u żyna obc h o d ziła 10 - lec ie is tn ie n ia i z t e j o k a zj i j ej K o ło Pr zyj a c iół H ar c er s twa
u fu n d owa ło d ru żyn ie s zt a nd a r .
1934
– nr 18, z 6 V, s. 5: uczestnicy uroczystości poświecenia sztandaru drużyny z udziałem
wojewody łódzkiego Aleksandra Hauke–Nowaka (29.04.1934)
= Koło Przyjaciół Harcerstwa przy 16 ŁDH (męskiej) im. gen. K. Pułaskiego
p or ó w naj : – HARC ER S TW O – d r użyn y – 16 Ł D H (m ęsk a)
– O SO BY – Ś N IE GOC KI S ta n is ław S te fa n ( 1. p r ze w .)
W m aj u 1 93 6 r . K oło P r zyj a ció ł H ar c er s twa uf und o wał o d r u żyn ie s zta n d a r .
B IBL IOGR AF I A:
[ 1] Mo n ogr af ia 1 6 Ł D H im . ge n. K a zim ie r za Pu ła skie go, 1 9 3 2–1 9 3 9 ( 19 4 6) . W yd . 2 . Ł ó d ź 2 0 0 5. K r ąg
S ta r s zyzn y Ha rc ersk iej „ Pu ła s zc za c y” [ dr uk p ow ie l., nak ł. 1 0 e g z.]
= Koło Przyjaciół Harcerstwa przy 18 ŁDH im. W. Jagiełły
p or ó w na j : O SO BY – KOWAL CZ Y K J ... ... , c złon e k ; pr e zes?) , N AJ DE R S ta n is ła w ( pre ze s
Ko ła 19 . ..– 1 9 3 2) , WEY ER S ta n is ław
1930
– nr 6, z 9 II, s. 2: zabawa karnawałowa 18 ŁDH w siedzibie komendy łódzkiej ZHP przy ul.
Ewangelickiej zorganizowana przez Koło
1932
– nr 25, z 19 VI, s. .....: członkowie Koła Przyjaciół 18 ŁDH „in corpore” wraz z byłym
prezesem – S. Najderem i aktualnym – S. Weyerem
– Koło Przyjaciół m. Łodzi
– Koło Przyjaciół Przedszkoli Parafialnych przy kościele św.
Kazimierza w Łodzi-Widzew
p or ó w na j : O SO BY – ST AŃ C ZAK C ze s ła w (ks .)
– Koła Przyjaciół Przysposobienia Wojskowego
= ogólnie
1935
– nr 6, z 10 II, s. 3: uczestnicy wieczornicy urządzonej przez członków Koła dla junaków
P.W. w lokalu Cechu Rzeźniczo–Wędliniarskiego przy ul. M. Kopernika 46.
s. 4: uroczystość pożegnania odchodzącego ze stanowiska komendanta
miejskiego P.W. – por. Józefa Łubnickiego z udziałem m.in.
przedstawicieli Kół Przyjaciół baonów i hufców P.W. i WF
– Koło Przyjaciół I baonu im. A. Mickiewicza 128 Miejskiego
Pułku Przysposobienia Wojskowego
P o ws ta ło ... ... ... ... .
1934
– nr 4, z 28 I, s. 5: „opłatek” zorganizowany przez Koło w sali gimnastycznej Szkoły
Powszechnej Nr 1 im. A. Mickiewicza (Nowo-Targowa 24) dla żołnierzy I
baonu
– Koło Przyjaciół III baonu im. gen. Jaxy–Rożena 128
Miejskiego Pułu Przysposobienia Wojskowego
1935
– nr 10, z 10 III, s. 3: zdjęcie zbiorowe uczestników wieczornicy zorganizowanej przez Koło
dla jego junaków pułku w Szkole Powszechnej nr 56, przy ul. Wspólnej
5/7
– Koło Przyjaciół IV baonu im. W. Łukasińskiego 128
Miejskiego Pułku Przysposobienia Wojskowego
p or ó w na j : WOJ SK O – j e dn os tk i – 1 0 d ywi zj a – 1 2 8 Mie j sk i Pu łk Pr zys po s ob ie n ia
W o jsko we go – I V ba on
K o ło p o w st a ło
.. ... ... ... 1 93 3 r oku .
1933
– nr 23, z 4 VI,: uroczystość oddania hołdu mjr W. Łukasińskiemu pod jego pomnikiem w
Piaskowicach k. Zgierza, zorganizowana przez Koło Przyjaciół IV baonu 128
Miejskiego Pułku Piechoty Przysposobienia Wojskowego, z okazji „Święta
Sportu i Pieśni” w Zgierzu (28.05.1933)
s. 1: uczestnicy uroczystości pod pomnikiem
s. 3: – grupa uczestników uroczystości
– mieszkańcy Zgierza biorący udział w uroczystości
– Koło Przyjaciół V (5) Baonu im. gen. Józefa Olszyny–
Wilczyńskiego 128 Miejskiego Pułku Przysposobienia
Wojskowego
K o ło p o w st a ło .. ... ... .. 1 93 3 r oku . Na le żeli do nie g o m .in. c złon k o wie w ła d z K ur at or ium Szk o lne g o w
Ł o d zi, St ow a r zys ze nia U r zę dn ik ów Sk arb o wyc h , C ech u Rze źn ic zo –W ęd lin ia rsk ie g o w Ł od zi
1933
– nr 14, z 2 IV, s. 1: uczestnicy akademii z okazji imienin J. Piłsudskiego, zorganizowanej
przez dowództwo baonu i Koło Przyjaciół V baonu przy współudziale
Miejskiego Seminarium Nauczycielskiego w Łodzi
– nr 18, z 30 IV, s. 4: członkowie Koła Przyjaciół 5 baonu 128 Miejskiego Pułku
Przysposobienia Wojskowego wraz z dowództwem pułku na
wielkanocnym „jajku” w lokalu Cechu Rzeźniczo–Wędliniarskiego w
Łodzi, ul. Kopernika 46
1934
– nr 4, z 28 I, s. 1: uroczystość wręczenia dyplomów członkom–założycielom Koła Przyjaciół
V baonu (nadanych przez d-cę 10 dywizji piechoty) oraz wręczenia odznak
junackich Przysposobienia Wojskowego strzelcom baonu za wzorową
służbę. Widok ogólny zgromadzonych na uroczystości w sali posiedzeń
Rady Miejskiej przy ul. Pomorskiej
– nr 25, z 24 VI, s. 4: – uroczystość zakończenia roku szkoleniowego w V baonie; widok
ogólny
– Zarząd Koła Przyjaciół V baonu oraz kadra instruktorska baonu „in
corpore”; zdjęcie wykonane z okazji jak wyżej.
1935
– nr 6, z 10 II, s. 4: uczestnicy zabawy tanecznej dla członków Koła, zorganizowanej w lokalu
Cechu Rzeźniczo–W ędliniarskiego w Łodzi, przy ul. M. Kopernika 46.
– Koło Przyjaciół VI (6) baonu 128 Miejskiego Pułku
Przysposobienia Wojskowego
1934
– nr 1, z 18 III, s. 3: uczestnicy pożegnania ppor. H. Pierzchowskiego, d-cy VI [6] baonu 128
Miejskiego Pułku Przysposobienia W ojskowego w Łodzi odchodzącego na
inne stanowisko (11.03.1934)
– Koło [Stowarzyszenie] Racjonalnego Myślistwa RP, oddz. w
Łodzi
p or ó w na j : – OSOB Y – RŻ EWSK I Ale ks y ( h on . pr ze w.)
– ZW I ĄZ K I – h o b b ys tyc zn e – P olsk i zw ią ze k Ł o wieck i, o dd z. w Ło d zi
– Zw ią ze k S to w ar zysze ń S tr ze le ck ic h , Ł o wieck ich i
Łu c zn ic zyc h
1930
– nr 44, z 26 X, s. 3: członkowie Koła „in corpor e”
1931
– nr 12, z 22 III, s. 5: doroczne zebranie członków Koła
– nowy zarząd Koła „in corpore”
– członkowie Koła podczas wspólnego posiłku
– Koło Środowiskowe Pracowników Kolejowych BBWR
p a tr z: K OL E JE – Po lsk ie K ole j e P a ńs two w e – K oło Śr o dow isk o we ... ... .
– Szkolne Koło Oszczędnościowe przy Szk. Powsz. Nr 30
p or ó w na j : K ASY – o s zc zę dn o śc io w e – P o czt o wa K as a Os zc zę d n ośc iow a , o dd z. w Ł o d zi
S zk o ln e K a sy Os zc zę d nośc iow e b yły two r zo n e p r ze z P o c zto we K a s y Os zc zę d n ośc io we o d 1 9 3 .. ... .. .
1938
– nr 42 z 20 X, s. 7: wspólna akademia uczniów szkół powszechnych Nr 30 (ul. Wspólna 5/7)
i 56 (ul. Zgierska 166/Wspólna 8) z okazji „Dnia Oszczędności” w sali
gimnastycznej Szkoły Nr 30; program artystyczny w wykonaniu członków
szkolnych Kół SKO (Szkolna Kasa Oszczędności); zdjęcie kierownictw
obu szkół, zaproszonych gości i wykonawców programu artystycznego
wykonane na tle okolicznościowej dekoracji (30.10.1938 !!??);
zagadką i ewenementem tego zdjęcia jest DLACZEGO w podpisie jest data o trzy lata
późniejsza (1938 r.) i dlaczego ten sam rok wretuszowano w dekorację !!?? bo zdjęcie
jest z 1938 r.
– Szkolne Koło Oszczędnościowe przy Szk. Powsz. Nr 56
p or ó w na j : K ASY – o s zc zę dn o śc io w e – P o czt o wa K as a Os zc zę d n ośc iow a , o dd z. w Ł o d zi
S zk o ln e K a sy Os zc zę d nośc iow e b yły two r zo n e p r ze z P o c zto we K a s y Os zc ze d n ośc io we o d 1 9 3 .. ... .. .
1935
– nr 42 z 20 X, s. 7: wspólna akademia uczniów szkół powszechnych Nr 30 (ul. Wspólna 5/7)
i 56 (ul. Zgierska 166) z okazji „Dnia Oszczędności” w sali
gimnastycznej Szkoły Nr 30; program artystyczny w wykonaniu członków
szkolnych Kół SKO (Szkolna Kasa Oszczędności); zdjęcie kierownictw
obu szkół, zaproszonych gości i wykonawców programu artystycznego
wykonane na tle okolicznościowej dekoracji (30.10.1938 !!??);
zagadką i ewenementem tego zdjęcia jest DLACZEGO w podpisie jest data o trzy lata
późniejsza (1938 r.) i dlaczego ten sam rok wretuszowano w dekorację!!??
19.
KOMISJE
p or ó w na j : WOJ SK O – Kom isj e Uzu p e łn ie ń
– Komisja Międzyzwiązkowa Związków byłych Wojskowych
Województwa Łódzkiego
20.
KOMISARZE RZĄDU m. Łodzi
p a tr z: OS OB Y – IŻ Y CK I S tan isła w (k om is ar z) , J ANIS Z E W SK I K a zim ie r z ( z- ca
k om is ar za S . I życ k iego) , WO J EWÓDZ K I W ac ław (k om is ar z)
21.
KOMITETY
– Biskupi Komitet Kolonii Letnich w Łodzi
p a tr z (ve l) : KOM IT ET Y – Kom it et B isk up i K olo ni i Let n ic h w Łodz i
– Komitet Akcji Katolickiej „Caritas”
p a tr z: O RG AN IZ AC J E I S T OWARZ Y SZ E NI A – c ha r yt at ywn e – „ Car itas”
– Komitet Biskupi Kolonii Letnich w Łodzi
v e l B is k up i K om ite t K o lo n ii L e tn ic h
p or ó w na j : – KOLO NI E – Ośro d ek k o lo n ij n y Kom ite t u w Ka zim ie r zu k . L u tom i er ska
– Ośr o dek k o lo n ij n y K om ite t u w Br ze zin ac h k . S ie r ad za
– O SO BY – J ABŁ KO WS KI .. ... .. ( c zł. zar ząd u ) , K ONAR ZE WS KI .. ... ... ( c zł.
za r zą d u ) , NO WIC KI St a nis ław (ks ., c zł. za r zą d u)
K om ite t p o wst a ł w 1 9 3 ... . z in ic j a tywy i d ziała ł p o d p r o tek t or atem bp W inc en t ego T ym ie n ieck ie g o .
P o sia d ał k ilk a s w o ich ośr odkó w kolo n ij n yc h : w Ka zim ie r zu k . L u tom ierska , w B rze zin a c h k . S ie ra d za
.. ... .. . ... .. , lu b w yn a jm o wa ł p om ieszc ze n ia na ko lo nie w o kres ie let n im w po d łód zk ich ws iac h .
1934
– nr 34, z 26 VIII, s. 5: grupa dzieci na kolonii letniej w Brzezinach k. Sieradza,
zorganizowanej przez Komitet
1935
– nr 31, z 4 VIII: wizytacja członków Zarządu Komitetu Kolonii na kolonii w Kazimierzu k.
Lutomierska prowadzonej przez ss. Urszulanki
s. 2: uczestniczki, członkowie Komitetu, grupa sióstr urszulanek; zdjęcie
wykonane na werandzie budynku kolonijnego
s. 3: gimnastyka poranna; zdjęcie wykonane na placu ośrodka kolonijnego
– nr 36, z 8 IX. s. 4: ks. Stan. Nowicki, czł. zarządu Komitetu, podczas wizytacji kolonii dla
chłopców w Brzezinach k. Sieradza
– ks. Nowicki z grupą kolonijnych sportowców
– z młodszymi chłopcami na rz. Wartą
– nr 41, z 13 X. s. 4: grupa kolonistów przed budynkiem „biskupiej” kolonii w Brzezinach k.
Sieradza; zdjęcie wykonane podczas wizytacji ks. Stan. Nowickiego
– Komitet Budowy Domów Robotniczych
p or ó w na j : O SI EDL A – im . Mo n tw iłła – Mir e ck ie go
– Komiet Budowy Domu-Pomnika im. Marszałka Józefa
Piłsudskiego w Łodzi
p or ó w na j : O SO BY – N OW AK OWS KI S ta n is ła w (pr ze w . S e kcj i B ud o w la n ej K om ite tu) ,
R ACH AL E WSK I St a nis ła w (c zł. K o m it et u B ud ow y)
K om ite t p o wst a ł o k . 21 VI II 1 93 3 r ., k ie d y to w g ro n ie dzia ła c zy o kr ę g ow yc h łó d zk ich zwią zk ó w
k om ba ta nck ich sku p io n yc h w o dd ziale łód zk im F e der ac j i Po ls k ich Z wiązk ów Obr on y O jc zyzn y.
P o ś więc en ie k am ie n ia w ę g ie ln e g o p o d bud o wę „ D om u” m ia ło m ie jsc e j u ż 1 1 X I 1 9 3 3 r ., p o dc zas
o bc h odó w 4 0- lec ia pr ac y s po łe czn e j J . P iłs u dsk ie go i 25 - lecia d zia łaln ośc i „ S ok o ła”. Na tom ias t b u d o wę
r o zp oc zęt a n ie om a l d ok ła dnie w r ok p ó źn ie j – 9 l u b 1 0 19 34 r ok u.
1934
– nr 10, z 11 III, s. 7: członkowie Komitetu Budowy Domu–Pomnika „in corpore”; zdjęcie
wykonane najprawdopodobniej w siedzibie oddz. łódzkiego Związku
Legionistów
– nr 37, z 16 IX, s. 1: fotoreportaż z uroczystości rozpoczęcia prac przy budowie „Domu” (9
lub 10.09.1934); wśród uczestników uroczystości członkowie Komitetu
– nr 40, z 7 X, s. 4: moment ułożenia poświęconego rok wcześniej kamienia węgielnego
przez przewodniczącego Sekcji Budowlanej Komitetu Budowy Domu –
Stanisława Nowakowskiego (9 lub 10.09.1934)
– Komitet Budowy Klasztoru Karmelitanek Bosych na
Julianowie [w Łodzi]
– Komitet „Dnia Oszczędności”
p or ó w na j : – K ASY – P o ws ze c hn a Kas a Os zczę d n ośc io wa
– OS OB Y – JAR A S ta n isła w (pr ze w.; d yr . o dd z. łó d zk ie g o P KO )
1935
– nr 42 z 20 X, s. 7: akademia z okazji „Dnia Oszczędności” zorganizowana przez Komitet
Dnia, pod przewodnictwem dyr. łódzkiego oddz. PKO – Stan. Jary;
widok ogólny sali od strony ekranu
– Komitet „Doraźnego Posiłku” w Łodzi
– Komitet Koloni Letniej dla Dzieci z Najbiedniejszych
Rodzin Powiatu Łódzkiego w Jedliczu k. Grotnik
P r o wa d zo n a pr ze z T ow a r zys tw o :O pie ka” ? ? ?
– Komitet Niesienia Pomocy Bezrobotnym w Łodzi
v e l K om ite t P om oc y O byw a te lsk iej
p or ó w na j : – KU CH NI E – Ku ch n ia d la Be zr o b o tn yc h K om it et u P om oc y
Be zr o b o tn ym w Ł o d zi
– OS OB Y – WŁOD AR EK X X .. (c zł. Ko m ite t u) , WŁOD ARK ÓWN A X X .. (c zł.
Ko m ite tu) , WRON A S t an is ła w ( pre ze s)
K om it et p o ws ta ł w XI I 19 3 4 lu b I 19 3 5 r . z in ic ja tyw y łó d zk ie g o B BW R i d zia ła ł d o po ło wy s ier pn ia
1 9 35 r ok u.
= Komitet III dzielnicy
por ó w naj : OSOB Y – AN DZ I AK ... ... . ( I v-c e pr eze s) , CHO JN ACK I M. .. ... . . ( pr e zes) , G IN SB ER G
.. ... .. . ( c złon ek Z ar zą d u) , LATE K .. ... ... ( c zło n e k Z ar zą d u) , U RB AN OW SK I
.. ... .. ( II v-c e pre ze s) ,
= Komitet IV dzielnicy
K om ite t d zia ła ł p r zy 4 . k om is ar iacie P olicj i P a ńst wo w ej . Kom ite t za k o ńc zył d zia ła ln o ść w lip c u 1 9 3 5
r oku .
1935
– nr 28, z 14 VII, s. 4: uroczystość zakończenia działalności Komitetu; członkowie Komitetu
„in corpore” wraz ze starostą łódzkim dr S. Wroną, zdjęcie wykonane
w pomieszczeniu Komisariatu
= Komitet XI dzielnicy (............)
p or ó w na j : O SO BY – RYM K IE WIC Z ... ... ... .. . ( pr e ze s)
= Komitet XIII dzielnicy (Chojny)
p or ó wna j : O SO BY – H OE HNE .. ... . .. .. ( c zł.) , K UR Y LU K ... ... .. . ( c zł.) , KU RYL UK OWA
(c zł. ) , P IW AK OWS KI Z ygm unt (k p t, c zł. ) , WIS ŁAWS KI .. ... . ( c zł.) ,
WŁ ODAR KO W A ... ... ( c zł. )
. ... .. . .
K om ite t d zieln ic y X II I p o ws tał w X II 1 93 4 lu b I 1 9 3 5 r . z in ic j a tyw y s ta r os t y łó d zk ie g o d r S ta n isła wa
W ron y i c zło n k ó w łó d zk ie g o B BW R z Ch o j en .
1935
– nr 7, z 17 II, s. 2: uroczystość otwarcia i poświęcenia Kuchni; na zdj, członkowie Komitetu
Pomocy Najbiedniejszym „in corpore”
– Komitet Opieki nad Dzieckiem Ociemniałym przy Szkole
Specjalnej Nr 82 w Łodzi
– Komitet Opieki nad Głuchoniemymi w Łodzi
p or ó w naj : – IN ST YTU T Y – In s tytu t d la G łu c h oniem yc h w Ł o dzi
– IN TE R NATY – I n te r n a t d la Głuc ho n iem ych w Ł o d zi
– OS OB Y – ks . N ASIE R O WS KI K a j e ta n , b p T YM IE N IE CK I W inc ent y
A d r es : u l. P a bia n icka .. ...
D e c yzj a o j e g o p o woła n iu za pa d ła w gr o n ie uc zes t nik ó w o tw arc ia Int er n at u dla Głuc ho n iem yc h w
d n iu 1 9 XI 1 92 6 z u d zia łe m m .in. b p W inc ent e go T ym ie nieck ie g o. In n ym inicj a to rem j eg o pow o ła n ia d o
życ ia b ył k s . K a je ta n Nasie ro wsk i, d yrek tor Ins tytu tu i I n t er n at u d la Głuc h on iem yc h, p ro b os zc z par a f ii ś w.
Fr a nc is zk a z A s yżu . F o rm a lnie r o zp oc zął f un kc j on o wan ie z d n ie m ... ... ... . 19 2 .. . .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] „Ł ó dź w Ilu s tr acj i” 5 X II 19 2 6 , nr 4 9 , ss . 1 i 2 .
1926
– nr 49, z 5 XII, s. 1: uroczystość otwarcia Internatu dla Głuchoniemych w Łodzi (19.11.1926)
s. 2: poczęstunek dla zaproszonych gości z okazji otwarcia Internatu na
którym podjęta została decyzja o powołaniu Komitetu
– Komitet Pomocy Najbiedniejszym w Łodzi
p a tr z: K OM IT ET Y – K om it et N ie s ie n ia Pom oc y N a j b ie d n ie j s zym w Ł o dzi
– Komitet Pomocy Obywatelskiej w Łodzi
p a tr z: K OM IT ET Y – K om it et N ie s ie n ia Pom oc y N a j b ie d n ie j s zym w Ł o dzi
– Komitet Pomocy Zimowej
= Komitet IX dzielnicy
por ów na j : OS OB Y – B ABS KI St ... ... . . ( c zło n ek Kom itetu ) , CI ES IE L SK I M... ... . ( ska rb n ik zar ząd u) ,
G RO SZ Y ŃS KI L ... .. ( sekre ta r z za r zą d u ) , H ALI ŃS KA A . .. ... ... .. (c zło n e k
za r zą d u ) , R EDZI SZ W .. ... ... (c zło n e k zar zą d u) , S IWI ŃS K A W ... ... (c zło n e k
za r zą d u ) , W IE CZ ORKO WSKA K . .. ... . . ( c zło n ek za r zą d u) ,
A d r es : u l. A br am o wsk ie go 21
– Komitet Pracowników Kolejowych
– Komitet Wychowania Fizycznego przy Inspektoracie
Szkolnym m. Łodzi Kuratorium Okręgu Szkolnego
Warszawskiego
– Komitet Wykonawczy Zjazdów Murarskich
p or ó w na j : C E CH Y – Mu r ar zy
K om órka or g a n iza c yj n a Cech u Mu r ar zy w Ł o d zi ? ? ? ?
1935
– nr 40, z 6 X, s. 3: członkowie Komitetu w gronie uczestników uroczystości nadania tytułu
honorowego członka Cechu Murarzy w Łodzi wojewodzie łódzkiemu Al.
Hauke-Nowakowi
– Kuratoryjny Komitet Kolonijny w Łodzi
p or ó w na j : K OL ONIE L E TN IE – O śro d ek k o lo n ij ny Kur a tor yj n ego Kom ite tu K o lo n ij n ego w
In o w ło d zu
– Miejski Komitet Wychowania Fizycznego i
Przysposobienia Wojskowego w Łodzi
p or ó w naj : O SOB Y – WOJ E WÓDZ KI W ac ła w ( pr ze wo d . 1 93 3- 19 3 5)
P o ws ta ł .. ... .. 19 3 .. .. r o ku .
1935
– nr 11, z 17 III, s. 3: członkowie Komitetu kadencji 1933–1935 „in corpore”
– Powiatowy Komitet Kolonii Letnich na Chojnach
– Wojewódzki Komitet „Dni Przeciwgruźliczych” w Łodzi
p or ó w naj : D N I – „ Dn i Pr zec iwgr u źlic ze ”
– Wojewódzki Komitet Kolonii Letnich w Łodzi
p or ó w naj : K OL ONIE L E T NIE
– Wojewódzki Komitet Dni Przeciwgruźliczych w Łodzi
p or ó w na j : D NI – „ D n i pr zec iwgr u źlic ze ”
A d r es : . ... ... ... ... ..
K om it et p o ws t ał . ... ... 1 9 3. .. r ok u.
1931
– nr 1, z 4 I, s. 4: członkowie prezydium Wojewódzkiego Komitetu „Dni” w Łodzi „in corpore”
1935
– nr 9, z 3 III, s. 2: uroczystość wręczenia nagród za wypracowania w konkursie dla
młodzieży szkolnej n.t. gruźlicy w siedzibie Komitetu
– Wojewódzki Komitet Niesienia Pomocy Najbiedniejszym w
Łodzi
1933
– nr 31, z 30 VII, s. 5: – grupa łódzkich dzieci w sanatorium „Na Górce” w Busku–Zdroju,
wysłanych przez łódzką Kasę Chorych, Wojewódzki Komitet Niesienia
Pomocy Najbiedniejszym w Łodzi i Państwową W ytwórnią Wódek w
Łodzi
– jak wyżej: inne ujęcie
– Wojewódzki Komitet Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą
Polską z Niemiec w Łodzi
– Wojewódzki Komitet Opiekli nad Dziećmi Wychodźców
22.
KOMORNICY
23.
KOMUNIKACJA
p or ó w na j : ANE K S 4 ( s am och o dy i m o toc ykle)
– międzymiastowa
– autobusowa międzymiastowa
p a tr z: F IRM Y – tr ans p or t owe – s am och o d owe
– autobusowa miejska
p a tr z: AUT OB USY – m iejsk ie
– tramwajowa
p a tr z – K OL EJ E – K o le j Ele k tr yc zn a Ł ó dzk a [ tr am waj e m ie j sk ie ]
– Ł ód zk ie W ąsk ot oro we E lek tr yc zne Ko le j e Doj azd o w e [tr am waj e
po dm ie jsk ie ]
24.
KONKURSY
– śpiewacze
p or ó w na j : – CHÓR Y
– OR GANI Z AC JE i S TO WARZ YS Z EN I A – ś p iew a c ze
– T OWARZ Y ST WA – ś p iew a c ze
N o s iły te ż n a zwę „ Zj a zdó w Ś p ie wa c zyc h” . W e wr ze śn iu 1 9 35 r . o d b ył s ię V z k o lei.
1935
– nr 45, z 6 X, s. 3: chór Towarzystwa śpiewaczego „Chór Mariański”, zdobywca I
miejsca na „V W ojew. Zjeździe Śpiewaczym”
25.
KONSULATY HONOROWE w Łodzi
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] JUN G R a fa ł, Tra d yc ja zo b o wiązu j e. K o nsu lat y w Ł o dzi m ię d zyw o j e n n ej . [w:] „ Kro n ik a m ias ta
Ł od zi” , n r 2 /20 07 , ss . 1 1 – 14 .
[ 2] RO MA NOW SK I Gus ta w , Ł ó d ź k o ns ular na . [ w:] „ Kr onik a m . Ł odzi” , 2 /2 0 07 , ss . 6– 8 .
[ 3] W RZ E SI ŃS K I W ło dzim ier z, K o n su la ty h o n or o we . [w:] „ P io tr k owsk a 10 4 , nr 7- 8/ 201 0 , s . 1 4 .
[ 4] Pr zeds ta w ic iels tw a p ańst w ob c ych w Ł o dzi. [ w:] „ Łód ź w I lus tr ac j i” , 1 9 24 , nr 9 , ss . 2 –5 .
– angielski (Wlk. Brytanii)
A d r es : u l. E wa n ge lick a 1.
P o ws t ał, w r . 19 23 , w r a nd ze v-c e k ons ula tu h on or ow e go . Fu nkcj ę tę s pra wo wał Er nest
G ilb e r t ( 192 . ..– 1 9 ... ) . Ob ej m o wa ł s w ym d zia łan iem tylk o o bszar w o je w ód ztw a łó d zk ie g o . W r ok u
1 9 2 4 na o bs zar ze j e g o d zia ła n ia m ies zk a ło 1 2 5 o byw a te li b r yt yj skic h . V-c e k o ns u l n ie u d zie la ł wi z
n a w j a zd d o W lk. B r yta n ii, j e d yn ie p r zyj m owa ł wn io s k i o ic h w yd a nie .
„ Łw I’, 1 9 2 4, nr 9 , s . 2 : „( ...) Op ła ta za w i zę na c a ły r ok do w ja zd u i w y ja zd u w d ow o ln e j
ilo ś c i w y n os i 4 0 zło ty c h fr anków , o d p ow ie dn io d o p o b ie ra n e j pr ze z P o ls kę o d An glik ó w op łat y . ( . ..)
C hcący u zy skać w izę a n g ie lsk ą m us i zło ży ć w tu t ej s zy m w ic ek ons u lac ie s pec j aln ą de k lar ac j ę , d o
k tór e j n a le ży te ż d o łą c zy ć fo to g ra fię. D o d zia ła ln o ści t u te js ze g o w ic e kons u la n ale ży p r ze d e
w s zys tk im obr ona o byw a teli br yt y jsk ich , a p o za t ym t akże ud ziela nie w s ze lk ich in f or m ac ji
h a n dlowyc h , le g a li zow a n ie t łu m ac ze ń z ję zy k a a n g ie lsk ie go c zy n a a n g ie lsk i, m ian ow ic ie za ś
w y daw a nie p ośw iadc ze ń p o c hod ze n ia t o w a ru n a pr ze s yłk i e ks por tow a ne z Po ls k i do A n glii.( . ..) ” .
B IB LI OG RAFI A:
[ 1] JUN G Ra fa ł, Tra d yc ja zo b o wią zuj e . K o n su la ty w Ł o d zi m ię d zywo j e n n ej . [w:] „ Kro n ik a m ias ta
Ł od zi” , nr 2 /20 0 7, ss . 11 – 14 .
[ 2] RO MA NOW S KI Gus ta w , Ł ó d ź k o ns u lar na . [ w:] „ Kr onik a m . Ł od zi” , 2 /2 0 0 7, ss . 6– 8 .
[ 3] W RZE S IŃS K I W ło d zim ier z, K o n s ula ty h o n or o we . [w:] „ P io trk o wsk a 10 4 , nr 7- 8 /20 10 , s . 14 .
[ 4] Pr zeds t aw ic ie ls tw a p ańst w ob c ych w Ł o d zi. [ w:] „ Łód ź w I lu str ac j i” , 19 X 1 9 24 , n r 9 , s . 2 .
– austriacki
p or ó w na j : K ON S UL AT Y – n iem ieck i
F u nkcj o n owa ł o d 1 9 2 ... d o An sc h luss u Aus tr ii pr ze z II I Rze s ze w m arc u 19 38 r oku . Po tem
j eg o k om pe te nc je pr zej ą ł kon su la t n iem ieck i.
A d r es : u l. T arg o wa 63 .
– beligijski
Ad r es : u l. Na wro t 1 3 .
P o ws t ał w 1 9 23 r ok u .
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] Pr ze ds ta wic ie ls t wa p aństw o b c ych w Ło d zi. [ w :] „ Łód ź w I lu s tr ac j i” , 1 9 X 1 9 24 , n r 9 , s . 2 .
– duński
p or ó w na j : O SO BY – EI SE RT K a r o l (k o nsu l)
A d r es : P io tr k owsk a 13 5
– fiński
A d r es : P io tr k owsk a 28 2.
– francuski
p or ó w na j : – OSOB Y – M ARSY Alb e r t ( ag e n t k onsu lar n y; 1 9 24 – 1 9 3 ..) , S L AD IN E r ne s t
( k o nsu l; 1 9 3 6)
Ad r es : u l. Pio trk owsk a 1 7 7 .
U tw or zo ny w 1 92 3 r ., n aj pie r w w r a n d ze a g e ncj i k o ns u lar na . A g en t em w tym cza s ie b ył
Alb er t Mar s y. W r . 19 3 .. . p od n ie s io na d o r a ng i k onsu la t u.
Z o p is u w „Ł w I” , 1 92 4 , nr 9 , s . 2 : „( ...) Fr anc j a nie m a tu [w Ł o d zi] k o nsu la tu , a ty lk o
ut r zym u je a g en t a ko ns ularn e go w os o b ie p . A lb er t a Ma rsy , d osk o na le w ła da ją ce go ję zy k iem
po lsk im . Go d zin y pr zyj ę ć : co d zie n n ie o d 9 .0 0 d o 1 3 .0 0 i o d 1 5. 0 0 d o 17 . 00 , je d yn ie w s o bo ty ty lko
do 1 5 .0 0 . W izy p . A g en t n ie u d zie la, n a tom ia s t s tw ie rd za [p o tw ie r d za ] d okum en ty p odr ó żn e i
op in iu je , a w i zo w a n ie d ok o nuj e g e ner alny k o nsu lat fr anc usk i w W ar s zaw ie , pr zy a l. Ró ż 2. Z a w izę
na j e dn ora zo w y w ja zd p o b ie ra s ię 1 1 zł, r o b o tn icy w y je żd ża j ą cy do Fr anc ji p ła c ą po ło wę , b ied n i
zup e łnie d ar m o . O b ok ud zie la n ia in f or m ac ji h an d low y ch Ag e nc ja o be jm uj e op iek ą pr ze byw a jącyc h
w w o jew . łó d zk im Fr anc u zó w , k tóryc h jes t 12 0 g łów . P r zy A ge n c ji is t nie je „ S oc ie te Fr a nc a is e d e
Bie n Fa is ance e t d e Se c o urs Mu t ue ls” – t ow ar zy s tw o dobr oc zy n n ośc i lic zą c e 8 0 c zło n k ów , a tak że
bib liot e k a f ra nc usk a po d za r zą d em p an i Sav ary d e K erm a bo n, z k tó re j k or zy st a ją i lic zn i Po lac y ,
zw łas zc za zo r g a n izo w an i w p op u lar nem „T ow ar zys tw ie Pr zy j a c ió ł Fr anc j i”.
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] Pr ze ds ta wic ie ls t wa p aństw o b c ych w Ło d zi. [ w :] „ Łód ź w I lu s tr ac j i” , 1 9 X 1 9 24 , n r 9 , s . 2 .
1925
– nr 45, z 8 XI, s. 3: agent konsularny w Łodzi – Albert Marsy składa wieniec na płycie
Nieznanego Żołnierza z okazji Święta Zmarłych w imieniu
Republiki Francuskiej (2.11.1925)
1935
– nr 29, z 21 VII, s. 7: uroczystość złożenia wieńca na Płycie Nieznanego Żołnierza
przez przedstawicieli konsulatu francuskiego w Łodzi, z okazji
święta narodowego Francji (14.07.1935)
– widok ogólny Płyty i zgromadzonych przy niej uczestników
uroczystości
– wieniec prezentowany przez delegację konsulatu przed jego
złożeniem; wśród jej członków prawdopodobnie ówczesny
konsul – Ernest Saladin
– grecki
A d r es : u l. Z acho d n ia 41 .
– holenderski
p or ó w na j : O SO BY – TE E PE I. H. B ( v-ce k o ns ul)
A d r es : u l. K o pern ik a 40 .
F u nkcj o n owa ł w r a ndze V -c e Ko ns u la tu Hon or ow eg o . J e dn oc ze ś n ie re pre ze n to wa ł
L uk sem b ur g.
„ Łw I” , 1 9 24, nr 9 : „ Ho le n dersk i vice k o nsu lat pr zy u l. M. Ko p er n ika 4 0 to j e dyn a z łó d zkic h
p la c ówek ko ns u lar nych , k t ór a obok r od zim e g o n ap is u „V ic ec o ns u l d er B ed er land e n” um ieśc iła te ż
ta b lic ę z p o ls k im na p isem „ W ic ek onsu la t Ho le n d erski” i t o n a w e t p o lsk i na p is n a pie rws zym
m ie jsc u . G o dn ość v-c e ko ns u la p ias tu j e in ży n ie r I .H .B . T e pp e , nad zw yc za j sym p a tyc zn a
o so b is tość , j ak na j ży c zl iw ie j o d n o szą c y s ię d o Po ls k i, a le t e ż z p e w n ą d um n ą ro zm aw ia jący o
sw oj e j o j c zy źn ie .
W izę h o le n d e rsk ą , w a żn ą n a 3 m ies iąc e , m o żn a o tr zy m ać n a m ie j sc u za op ła tą 6 zł.
h o le n d ersk ic h , w izy tr a nzy t ow e j n a pr ze ja zd p r ze z Ho l an d ię u d ziela s ię d a rm o , w w łaśc iw ie jes t
o n a zu p ełn ie zb y te c zn ą .
N a o bs za r ze w o je wó d ztw a łó d zk ie g o , d la k tór eg o tu t ejs zy v-ce k onsu lat je s t kom p e te n tny ,
za m ies zk u j e Ho le ndr ów oko ło 4 0 os ó b. Pr óc z o p ieki n a d zio m k am i, w izo w an ia p as zpo r tów ,
d ok o nu j e p . k ons ul sze r e gu in nyc h c zy n n ośc i, np. od b ie r a pr zys ię g ę w m yś l h o le n d ersk ie g o
k od eks u cyw iln e g o , za w ier a zw ią zk i m a łżeń s k ie o bywa t eli h o le n d er sk ic h , a naw e t d ecyd u je w
s praw ac h r ozw o d ow ych , w ażny c h w e d łu g pr aw a ho lende r sk iego . Do sw yc h ob ow ią zk ów za lic za t e ż
śc ią g an ie p re t ensy j, c o m ian ow ic ie w os ta tn im c za s ie d o ść c zę s to s ię zd ar zało .
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] Pr ze ds ta wic ie ls t wa p aństw o b c ych w Ł o d zi. [ w :] „ Łód ź w I lu s tr ac j i” , 1 9 X 1 9 24 , n r 9 , ss . 2- 3
( z dj. p o rtr eto w e k ons u la Te e pe) .
– kostorykański
B yła t o j e d yn a p la c ó wk a d yplom a t yczn a t e go kra j u w P olsc e .
A d r es : u l. A n dr zej a 3 .
– księstwa Luksemburg
p or ó w na j : O SO BY – TE E PE I. H. B ( ko ns u l)
A d r es : u l. M. K o p er nika 4 0 .
[w p is ać fr a gm ent y z o p is u ko ns u la tu ho le nd ersk ieg o ]
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] Pr ze ds ta wic ie ls t wa p aństw o b c ych w Ł o d zi. [ w :] „ ... ... ... .. . ... .” , 1 9 24 , n r . ... , s . 2
( z dj. p o rtr eto w e k ons u la Te e pe) .
P o ws t ał w 1 9 2 .. r ok u. K o nsulem b ył in ż. I .H .B . T e p pe , v-c e k ons u l h o n oro wy Ho la n d ii w
Ło d zi.
– łotewski
p or ó w na j : O SO BY – BAGU N– B ER SI N W o ld em ar ( ko nsu l 1 93 X . – 2 1 II 1 9 32) ; WE IS S FE L D
J óze f ( k ons ul o d II 1 9 3 3)
A d r es : u l. P io tr kowsk a 1 4 3.
U twor zon y w . ... ... .. 19 3 .. ... r oku
– niemiecki
p or ó w na j : K ON S UL AT Y – a u s tr iacki
Ad r es : a l. T. K ośc ius zki 8 5 (1 9 2 0 – 1 92 4) , ul. P io t rk o wsk a 15 7 ( 1 92 4 – 1 9 2 ...) , P iot rk o wska
25 8 /2 6 0 ( 19 2 .. . – 1 IX 1 9 39 r .) .
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] Pr ze ds ta wic ie ls t wa p aństw o b c ych w Ł o d zi. [ w :] „ Łód ź w I lu s tr ac j i” , 1 9 X 1 9 24 , n r 9 , ss . 4- 5 .
P ow s ta ł w 1 9 20 r oku . P oc zą tk o wo , b yło t o t ylk o Biu r o Pa s zp or to we P os e ls tw a Niem iec w
W ars za wie. Od po ło wy 1 9 2 4 r . p o dn ies io ne do r a ngi K o ns u lat u Rze s zy N ie m ieck ie j w Ło d zi.
K on su lo w ie n iem iecc y w Ł o d zi: He rm a n Ho ffm a n n-F oe lk es am b ( 19 21 –1 9 2 6) , E r ik vo n
Luc kw a ld ( 1 9 26 – 193 4) , Ed ua rd vo n B erc hem – Kö n igs fe ld ( 19 3 4- 1 93 9) .
Nie d łu g o pr zed w yb u ch em II w o j n y ś w ia to w ej w k ons u la c ie fu nkcj o n ow a ła k om órka N SD A P.
Po A n sch lussie Aus tr ii, s ta ł s ię r ówn ie ż k o ns ula tem teg o kr a ju . Po w yb u c h u II w o j n y ś wia to wej
per so n e l k ons u lat u zo s ta ł inte r no wa n y w W ars za w ie .
Z op is u w „ Ł w I” , 1 9 X 1 924 , n r 9 : „ Na j w ięks zą fr ekw e nc j ą , z n a tu ry r ze c zy , c ie s zy s ię w
Ło d zi ko n su la t niem ieck i (De u tsch es Ko ns u la t) , pr zy u l. Pio tr k owsk ie j 1 5 7, c zy n ny c o d zie n n ie w
go d zina c h 9 .0 0 – 1 3 .0 0 . Kon su lem je s t od la t b lis k o tr zech p . He r m a nn Ho ffm an n-Foe lk esem b , a w
[r a zie ] n ie o b ec nośc i zas t ę pu j e g o s ekr . k o ns u la tu – p. U rb a nek , k tóry , ze w zg lęd u n a b ar d zo lic zn ą
fr ekw enc j ę, m a p o d s ob ą wc a le p ok a źn y a par a t b iu r ow y. Ob ok o p iek i n ad o b yw at e lam i
niem ieck im i, za ła tw ia k o ns ula t te o s ław io n e s pr awy u zn a n ia o byw a te ls tw a , r e g u lowa n e w r es zc ie w
m yś l um ow y w ied eńsk ie j . Dla ot r zym an ia w izy zb y tec zn e j u ż je s t sk ła dan ie fo to gr a fj i.
W łaśc ic ie lo w i po lskie g o pas zp or tu ud zie la się w i zy w pr zec ią gu 5 m in u t, oc zy w is ta , o ile nie
zac h o d zą n ad zw yc za j n e pr zes zk o dy . Wys t ar c zy pr zed łoże n ie d o w od u , ze w y je żd ża ją cy u tr zym u j e
s tos unk i h a nd low e z N ie m cam i lu b , że w ią żą g o w ę zły r od zin n e . W iza k o s ztu je 1 0 0 m arek , to jes t
ty le , ile P o ls ka te ż o d N ie m ców p o b iera . J es t a to li n ad ziej a , że r zą d p o ls k i zr ed uk u je n ie b aw em
zna c zn ie p o b ier a n e o p ła ty , c o a ut om a tyc zn ie p o c ią g n ie za s ob ą zn iżk ę w tym sam ym s tos unk u ze
s tr o ny N iem iec . P r zy w y ja zd ach na kur ac j ę n ie s t os u j e się ulg i, ty lk o ta k im k ur acj uszom , k t ór zy p o
pow r oc ie d o P o lsk i wyk a żą s ię pośw ia dc ze n ie m , że p r zy najm n ie j c zte r y tyg od n ie pr ze b yw a li u w ód
w N iem c ze c h zw r ac a się ¾ p o br a ne j o p ła t y. D zie n nik arzo m , u d a jącym się w spr aw a ch p ras ow yc h
do N iem iec, ud ziela się w izy zu p e łn ie b e zpła tn ie . W iza t r a n zyt ow a n a pr ze j a zd p r ze z Niem cy
k os zt uj e 1 0 m arek . Na w ja zd d o B aw ar ii k on iec zn ie tr ze b a pr ze d ło ży ć p o zw o len ie pre zy dium p o lic ji
w M on ac h ium Ko ns ula t w Ło d zi k om pe t en t ny j est ty lko d la o bs za r u w o j ew ó d ztw a . W ko ns u lac ie
niem ieck im m ożn a p o r o zu m ie ć s ię r ów n ie ż p o p o ls ku .[ 1] ”
– norweski
p or ó w na j : O SO BY – KIN DERM AN A r n o ( v- c e k o nsu l; 4 X I 1 93 2 – IX 1 93 9)
F u nkcj o now a ł w r an d ze W ice k ons u lat u Ho n oro w ego .
A d r es : u l. .. ... ... .. . ... . .. .
– portugalski
F u nkcj o n owa ł w ra nd ze v- ce Ko n s u la tu Ho n or owe g o .
A d r es : u l. .. ... ... .. . ... . .. .
– rumuński
p or ó w na j : O SO BY – EI SE RT E m il (ko ns u l h o nor o w y)
A d r es : . ... ... ... ... ...
– szwajcarski
p or ó w na j : O SO BY – WETTLER E u ge n iu s z ( ag e nt k o nsula r n y)
Ad r es : u l. Po d leś n a ( ob . M. Cur ie - Sk ło do wsk ie j) 6
A g e nc j a k onsu lar n a Szw a jca r ii w Ł od zi zo st a ła o tw a r ta w .. .. . 1 92 0 r ok u . „ Ł wI” , 1 92 4 , n r 9 ,
s . 4- 5 : „ P o do b n ie [d o ] Fr anc ji i S zw a jc a r ia u tr zy m u j e w Ł od zi ty lk o a ge nc j ę k ons u lar ną ,
s pr aw owa n ą pr ze z p a na Eu g e n ius za W e t tler a , od lat w L od zi za m ies zka łe go i p ows ze c hn ie
zna n e g o o byw a te la w o ln e j S zw a j c ar ii. P an We t tle r w ł ad a j ęzy k iem p o lsk im jak r od ow ity Po la k , t o
te ż zr o zu m ia łe, że m am y w n im j a k n aj ży c zliw s ze go o b serw at ora n as ze g o ży c ia ze s tr ony r zą d u
s zw a jc arsk iego . A g e ncj a k on su la r na S zw a jcar ii w Ł od zi zna j du j e się pr zy ul. P o d le ś ne j [o b . M.
Sk łod ow sk ie j- C ur ie ] 6 ; p . We ttle r pr zy jm uj e in t er es a n tów w e w tork i i c zw ar tki, w go d zin a c h 1 5. 0017 . 00 , a w so b o ty p om ię d zy 1 0 .00 a 1 2. 0 0. W iza n a 3 -m ies ię c zn y po by t k os ztu j e 8 fr a nków , a le
ud zie la j ej p o u pr ze d nim s tw ier dze n iu do kum e n tów ze s tr ony tu te js ze j a ge nc ji w y łą c zn ie p o s els tw o
s zw a jc arsk ie w Wars za w ie p r zy u l. S m o ln e j 2 5 . W i za t r a nzy t ow a n a pr ze j a zd p r ze z S zw a jc a r ię
nie k onie c zn ie m us i być u zy sk a na w kra ju , m o żn a ją o tr zym ać n a s zw a jc arsk ie j s t ac j i g r an iczn e j za
op ła tą 1 fr ank a s zw a j c arsk ie g o. Zr es ztą w izy w ja zd ow e wym a ga n e s ą je dy n ie o d pr zy j e zd n y ch ze
Wscho d u – d la u tr u dn ie n ia pr zy ja zd u g o ś c iom z So w dep ii [Z wią zku Ra d zieck ieg o ] o d str ony
fr a ncuskie j nie o b ow ią zu je w izow a n ie p as zp or tów .
N a st u dia d o S zw a jcar ii w yj ec ha ło w b ie żą c ym s ezo n ie 1 1 os ób z Ło d zi. W nie kt órych
wy pa dk ac h w ym ag a s ię o d s tu de n tów ud a jącyc h s ię d o S zw a j car ii zło żen ia ka u c ji w w ysokośc i
pr zy na jm n ie j je d n or oczn yc h k os ztó w u tr zym a n ia a c zy ni s ię [t o ] d la u n ik n ięc ia c ię ża ru u tr zym an ia
nie za m o żne g o c ud zo zie m ca.
P o lsk ę w ią że ze S zw aj c ar ią tr ak t h an d low y , za w ar ty je s zc ze w r ok u 1 9 1 9 , w ięc o ba kra j e
ut r zym u ją ze so b ą d ość oży w ion e s tos u nki han d low e. Z P o lsk i s zło d o n ied aw na dr ze w o d o
S zw a jc ar ii, te r a z p r ze w a żn ie p r o duk t y n a ft ow e , n at om ias t ze S zw a jc a r ii na dc ho dzą d o P o ls ki
wy tw orn ie j sze tk a nin y , j ak ba t ys ty , e tam iny or a z k o r onki i h a fty . Im por t c ze ko la dy je s t n iezn a c zn y
wsk u tek w ys ok ieg o p o lsk ie g o c ła oc hro n neg o . S a in t G a llen , ot o m ie jsc ow o ść n a jw ięce j
eks por t uj ąc a d o Po lski. Pr óc z t k a nin n a byw a P o lsk a tak że m as zy n y par ow e poc h o d zen ia
s zw a jc arsk iego . W sam e j Ł od zi zn aj d u je s ię s zw a jc arsk ic h m as zy n p a r ow ych o łą czn e j s ile 6 0 .0 0 0
k on i. Na w zó r fr a nc usk ie go t ow ar zy s tw a d o br oc zy nno ś c i pr zy fr a nc uskie j a ge nc j i k ons u larn e j
is tn iej i p r zy s zw aj c arsk ie j age nc ji „ S oc iè te de Su isse de Bien f als a nc e .
S zw a j c ar ów lic zy wo j ew ó d zt w o łód zk ie 3 6 g łów . D o za d a ń ag e nc ji kons u lar ne j nale ży t e ż
in k as o na le żn o śc i i śc ią g a nie za le g ły ch pr e te ns ji, c zę ś c iow o j es zc ze p r ze d w oj e nnyc h . P . W et tler
zap e w nił, że w ła d ze s zw a jca rsk ie za w s ze s k łonn e s ą do n a jd a le j idą cyc h u lg w zg lę d em P o lak ów .
O b ec n ie [w 1 9 2 4 r .] ilość w y ja zd ó w d o S zw a jcar ii zn a c zn ie s ię zm n ie js zy ła , n a j w id oc zn ie j
wsk u tek w ysokie j ce ny pas zp or tu p o lsk ie go , wy n os zą c ej j ak w ia dom o, 5 0 0 zło ty c h”[ 1] .
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] Pr ze ds ta wic ie ls t wa p aństw o b c ych w Ł o d zi. [ w :] „ Łód ź w I lu s tr ac j i” , 1 9 X 1 9 24 , n r 9 , ss . 4- 5
( o pis + f oto po rtr eto we age n ta k ons u l. – E . W et tler a).
– szwedzki
p or ó w na j : – OSOB Y – EI SE R T Kar o l (k o ns ul; 19 3 .. . – 19 3 4) , KO N Ma ks ym ilia n (k on su l
ho n o r o wy w Ło d zi; 1 9 3 4. .. – 1 9 39 )
– TO WARZ YS T WA – p r zyj a źn i – T ow a r zys tw o Po lsk o–S zwe d zk ie
F u nkcj o now a ł w r an d ze W iceko ns u la tu Ho nor o weg o .
A d r es : Ce gie ln ia n a 2 0 .
– urugwajski
A d r es : u l. a l. T . K o śc ius zk i 37 .
– włoski
p or ó w na j : – OSOB Y – OS SER A dam (k ons u l h o n oro wy w Ł o d zi)
– TO WARZ YS T WA – in n e – T o war zys t wo P o lsk o–W łosk ie
A d r es : u l. J . Kilińsk ie go 220.
26.
KONSUMY
– „Konsum” Widzewskiej Manufaktury”
p a tr z: F IRM Y – ha n d lo we – „ K onsum ” W id zewsk ie j Ma n u fa k tur y
27.
KORPORACJE
– akademickie
= Korporacja Akademicka „Icaria”
– zawodowe
= Korporacja Przemysłu Kominiarskiego Województwa Łódzkiego
p a tr z: Z WIĄZ KI – za wo d o we – Zw ią ze k K om in iar zy W o j ew ó dzt wa Ł ó d zk ie g o
28.
KOŚCIOŁY, CERKWIE, SYNAGOGI w Łodzi
p or ó w na j : – WOJ S KO – Duszp a s ters t wa W oj sk owe
– ww w. tu r ys tyk a .lod z. pl/ ( po dstr o na świą tyn ie i n e kr opo lie )
– ewangelicko–augsburskie
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] KO PC Z YŃ S KA – J AW ORSKA Br o n isła wa , Ew a n ge licka p r ow en i encj a . G un d lac h o wie . [ w:] „ Kr o n ik a
m ia s ta Ło d zi” , 3 –4 / 20 04 , ss. 2 3 5 –2 4 4 .
[ 2] Pr zes zło ść pr zys zło ś c i. Z d zie j ó w lu t er an izm u w Ło dzi i r e g io n ie . Pr aca zbio r owa p o d r e d . ks .
Bo g u s ła wa Mi le rsk ie g o i K rzys zto fa W o źn ia k a . Łó d ź 1 99 8
[ 3] W eg e d er Ev an ge lisc h- Au gs b ur g isc h en Kirc h e in Po le n . Zum 1 5 0. J a hrs ta g d er Gr ü n dun g d er ers te n
e va n ge lisch e n Gem e ind e u nd 5 0 . Jahrs t ag der E in we ihun g d er S t. - Ma t th äi- K irc h e in L o dz. D üss e ldor f
1 9 7 8.
= św. Jana
p or ó w na j : O SO BY – AN GE R S T EI N W ilh e lm (p as tor)
A d r es : u l. H . S ie n k ie w ic za . . .. .
O d XX 1 9 45 r . k a to licki k ośc ió ł o .o . j e zu itó w p w. N aj świę ts ze go Im ie nia J e zus .
= św. Mateusza
p or ó w na j : O SO BY – AN GE R S T EI N W ilh e lm (p as tor) , LÖF FL ER A .. ... ... . B r u n on ( p asto r)
A d r es : u l. P io tr k owsk a 2 7 9/2 81 .
P a r a fia p . w. ś w . Mat e us za zo s ta ła w yo dr ębn ion a z p ara fii ś w. J a na n a pr ze łom ie XI X i XX w ie k u
w ob ec wzr as t aj ąc ej lic zb y e wa n g e likó w w Ł od zi. In ic j at o rem bud o w y k ośc io ła b ył p a s tor (pr o bos zcz)
p ar a fii ś w. J a na – W ilh e lm An g e rs te in, k tór y p o d j ą ł t en t em a t w 18 9 8 r ok u . W 19 0 1 r . p owo łan y zo s ta ł
K om it et Bu d o wy n o wej ś w ią t yn i, k tó r y 3 1 pa źd zie r n ik a t eg o s am eg o r oku u zys ka ł z Ko n s ys tor za te g o
k ośc io ła ze zwo len ie n a bu d o wę k ośc io ła p .w . ś w. Mat e us za . W 19 0 4 K om ite t zak u p ił pla c p od j eg o
b u d ow ę . W dn iu 8 X 1 9 0 9 r . od b yła się u r oc zys to ść p o ło że nia k am ie n ia wę g ie lneg o. Bu d o wę r ozp o c zę to w
1 9 1 0 r oku . W pier ws ze j k o lej n ośc i po ws ta ła k ap lic a ś w. Ma te u s za , zw a n a o bec n ie „ Ma te u s ik” , u fu nd ow an a
p r ze z m a łże ń s two łó d zk ich fa br yk an tów Her bs tó w . Do wyb u chu I woj ny świa to we j b u do wę k ośc ioła
d o pr o wa d zo no „ po d d ac h” . D u że d o n ac j e n a je g o bud ow ę zło żyli te ż: A nn a S c h eib le r , Ed war d i Ma t yld a
H er bst o wie, O. ... .. S c h we ike r t, R . B uhle i R o b er t Ge ye r . W 1 912 r . k ośc ió ł s t an ął po d d ac hem . Z brak u
śr odk ó w n as tąp iła p r ze rw a w b u d o wie tr w aj ąc a o d 19 12 d o 1 9 1 8 r oku. P odc za s I wo j n y ś w ia to w ej ( 1 91 4 –
1 9 1 8) k ośc ió ł zo s ta ła za m ien io n y n a m ag a zyn o d zie ży, żyw n o ś ci i op a łu. Da ls za bu d o wa po d ję ta zo s ta ła
p o d ję ta w 19 1 9 r . z in icj a tywy p as t or a J ... ... . D ie t r ic h a . W yk o ńc zo n y k ośció ł zo s ta ł p oś więco n y 1 lis to p a da
1 9 2 8 r ok u . W okr esie 1 9 29 (2 II 1 9 3 0) – 1 9 45 pr o b os zc zem był k s . A. ... ... .. Lö f fle r .
K o śc ió ł zb u d o wan y w st ylu n e or om a ńsk im , na p la nie k rzyża g r eckie go. Pos iad a org a n y zn ak om itej
n iem ieck ie j fir m y „ R ie g ie l, Or g g elb au” z J äger nd or f u. D ziś , w o b ec nie liczn e j s połe c zn ośc i ew a ng elick iej w
Ł o d zi, k o śc ió ł j est wyk or zys tyw a ny te ż j a k o s a la k onc er t ow a , s zc ze gó lnie dla ko nc er tó w or g an ow ych .
R ob o ty b u d o wlane w okr esie m ię d zywo j en n ym w yk onyw a ła łó d zk a fir m a „W end e i Kla u se” . Po lic hr om ie
w yk on a ł łó d zki ar tys t a–m ala r z – R. ... ... L au b a . I nt eresuj ąc e są r oze ty w tr ans epc ie , kt óre m a ją p o 8 m .
śr ed n ic y or a z żyr an d o l, p o noć j e d en z n a j w ię ks zyc h w Po lsc e , n a 2 40 żar ów ek .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] CZ E MB OR He nr yk , Dzie j e e w an ge lic yzm u w Ł o dzi ( od p oc zą tk u d o r oku 1 9 3 9) . [w:] „ K a le n d ar z
Ew a n ge lick i” , R oc znik 9 2- g i, W ars za wa 197 8 .
[ 2] CI EŚ L AR M ie c zys ła w, S ło wo ws tę p n e . Pr ze s zło ść przys złoś c i: P a r a fia Ew a nge lick o – Au gs b urska ś w.
Ma t eu s za w Ł o d zi. [ w:] Pr ze s zło ść pr zys zło ś c i. Z d zie j ów lu te r a n izm u w Ł o d zi i
r e g io n ie. Pr ac a zb io r owa po d r ed . ks . Bo g us ła wa Mile r sk ie g o i Kr zys zt of a
W o źn ia k a . Łó d ź 1 9 9 8 , ss . 5 –12 .
[ 3] ST RZA Ł KOW S KI J A CE K, P r ze wo d n ik po kośc ie le e wa n g e lick im ś w . Ma te u s za w Ło d zi. Ł ó d ź 2 0 09 .
[ 4] GR ON CZ EW SKA A nna , Ko n cer ty u ś wię te g o Ma te u sza .[ w :] „ Koc h am Łó d ź” ( dod. d o Po lska . D zie n nik
Ł ód zk i”) , 1 6 III 2 0 1 2, nr 17 3 , s. 1 3 .
1928
– nr 46, z 11 XI, s. 3: uroczystość poświęcenia kościoła
– moment poświęcenia przez ........
– uczestnicy uroczystości w procesji do nowego kościoła
1930
– nr 6, z 9 II, s. 3: uroczystość wprowadzenia do kościoła nowego proboszcza – A.........
Löffler’a
1934
– nr 52, z 30 XII, s. 5: fotoreportaż W łodzimierza Pfeiffera z wnętrza kościoła p.t. „Kościół
ewangelicki św. Mateusza w Łodzi”
– widok ogólny wnętrza kościoła spod chóru w kierunku ołtarza
głównego
– ołtarz główny
– żyrandol wykonany przez warszawską firmę metalową „Bracia
Łopieńscy”
– widok ogólny jednego z witraży w transepcie
– widok ogólny organów
– widok ogólny górnej części organów z polichromiami R. Lauba
– widok ogólny wejścia do kościoła od wewnątrz
1935
– nr 26, z 30 VI, s. 5: fragmenty kościoła w fotoreportażu W łodzimierza Pfeiffera
– fragment organów (piszczałki)
– fragment witraża w transepcie i organów
= p.w. św. Trójcy
p or ó w na j : C HÓ RY – . ... ... ..
A d r es : P lac W o ln ośc i .. ...
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] ( MA L ) , Zn a le zisk o w kośc iele . [ w:] „ E xpr ess Ilus tr o wa n y” , wyd . A, 1 6 II I 2 0 0 5 , n r 63 , s . 6.
[ 2] GR ON CZ EW SKA A nna , Św ią t yn ia z N o we g o Ryn k u . [w:] „ K oc h am Łó d ź” ( d od . d o „ Po lsk a . Dzie nn ik
Ł ód zk i”) , 2 3 III 2 0 12 , nr 1 74 , s. 1 3 .
[ 3] GR ON CZ EW SKA A nna , Me to d yś c i z łó d zk ic h B a łu t. [w :] „ Koc h am Łó d ź” ( dod . d o „ P olsk a . D zie n n ik
Ł ód zk i”) , 1 VI 2 0 1 2, nr 18 4 , s . 1 2 .
O d XX 1 946 r . ka to lick i k ośc ió ł g ar nizo n ow y p .w . Z e s ła n ia D uch a Ś wię te g o. Z te go k ościo ła p o II
w oj n ie ś w ia to w ej r ed . Lu d w ik S zum le wsk i z P o ls k ieg o Ra d ia – Ł ó d ź n ad a wał tr ansm is j e m s zy wo j sko w ych
( wg in f . Z . Ko n ick ie go) .
W r . 1 93 . .. p o ws t ała st ar an iem te j p ar a f ii f ilia ln a k ap lic a pr zy ob e c n ej u l. Or ga n iza c j i W iN ( ró g
Ł a g ie wn ickiej) , k tór a s łu żyła , j ak o m ie jsce pr ób i w ystę p ó w c h óru par af ia ln e g o i ork ie s tr y p ar a fia ln e j .
O dpr aw ia n o tu r ów nie ż na b o że ń st wa . Po II wo j nie ś wi at o we j , w ko ńc u 19 45 r . , ka plic a zo s ta ła p r ze j ęta
p r ze z łód zk ich m e to d ys tów, k tór zy od r . 1 9 9 .. . s ą j e j praw n ym w łaśc ic ie lem j ak ró w nie ż d zia łk i p o d n ią [ 3] .
– grecko – katolickie
p or ó w na j : – OSOB Y – IL KOW Mik o ła j ( pro b oszc z)
– WOJ S KO – D uszp as terst wo W oj sk ow e – gr eko-k a to lick ie
Z „W ik ip ed ii” : „ Kośc io ły gr eck o-ka t olick ie to zb io r c za n a zw a K ośc io łów ( Cerkw i) kat o lic k ic h tr a dyc ji
w sc ho d n ie j. Okreś le n ie „ gr eck o-ka to lick i" p o zw ala odró żn ić j e od inn y ch tra dyc ji k at o lick ic h – pr ze d e
w szy s tkim o d r ytu " ła c ińsk ie go " . K ośc io ły gr eck o-ka to lick ie na le żą d o k a to lick ic h Ko śc iołów w sch od n ich ,
b ę dąc je d noc ze ś n ie c zę śc ią Ko śc io ła kat o lick ie go .
K o śc io ły grecko- ka tolick ie p ows taw a ły z r e g u ły w dr od ze un i i c zę śc i C er kw i p r awos ław n e j z
K ośc io łem k a to lick im (r zym sk ok a to lick im ) , je d n ak ni e ws zy s tk ie - Kośc iół g r eck ok a to lick i p o łud n iow ych
W łoc h ( I ta lo -a lba ńsk i) n ie m us ia ł za w ier ać un ii, g d y ż n ig d y nie zer wa ł k ośc ie lnej je d n ośc i z r zym sk ą
s to lic ą pa tr iars zą ( p o d o bn ie j a k K ośc ió ł m aro nick i) . Ta k w ięc Kośc iołów gr ecko-k a to lick ic h n ie n ale ży
u to żs am iać a u tom atyc znie z K ośc io łam i u nick im i, a n i tym bar d zie j ze ws zy s t kim i wsc h od n im i K ośc io łam i
k a to lick im i.”
W Łod zi fu n kc j on o wa ła par af ia p w Z wia st o wa n ia N MP z kośc iołem pr zy u l. X X X
1930
– nr 4, z 27 I: pierwsze w Łodzi, po okresie zaborów, uroczystość „Święta Jordanu”
specjalnie zorganizowane dla żołnierzy z łódzkiego garnizonu tego wyznania
na stawie w parku im. księcia J. Poniatowskiego (19.01.1930)
s. 1: trzej duchowni grecko–katoliccy na lodzie zamarzniętego stawu
s. 3: – przemarsz żołnierzy tego wyznania z chorągwiami kościelnymi ulicami
Łodzi na miejsce uroczystości
– grupa duchownych grecko–katolickich biorących udział w uroczystości
1934
– nr 4, z 28 I, s. 5: uroczystość „Święta Jordanu” na stawie w parku im. J. Poniatowskiego,
zorganizowana przez łódzką parafię grecko-katolicką; moment
poświęcenia wody przez ks. Ilkowa (19.01.1934)
– katolickie
p or ó w na j : – ORGANIZ ACJ E i ST OW AR ZY S ZE N I A SP O Ł E CZ NO–Z AWO DO WE – w yzn a n io w e
= Ak c ja Ka to lick a D iec ezj i Ł ó dzk iej
= Kr u cj at a E uc har ys tyc zn a [ od d zia ł łó d zk i]
= Po ls k a Y MC A , o d d z. w Ł o d zi
= St ow a r zys ze nie K at o lik ó w Mó w ią c yc h p o N iem iecku
= St ow a r zys ze nie Ma te k Ch r ześc ij ańsk ic h
= St ow a r zys ze nie Mło d zie ży Po ls kie j D iece zj i Ł ó d zk ie j
= St ow a r zys ze nie Mło d zie ży Po ls kie j Mę sk iej Ka to lick ie j
= St ow a r zys ze nie Mło d zie ży Po ls kie j D iece zj i Ł ó d zk ie j
= St ow a r zys ze nie Mło d zie ży Po ls kie j Że ńsk iej Die cezj i Łó d zk ie j
= St ow a r zys ze nie Mło d zie ży Po ls kie j Że ńsk iej w Rad o g os zc zu
= St ow a r zys ze nie Mło d zie ży Po ls kie j (ka to lick ie j) , od dz. w Ł o dzi
= St ow a r zys ze nie Oj c ów K a to lic k ic h w Ł od zi
= St ow a r zys ze nie P ols kie j Mło d zieży Ka to lic k ie j ( YMC A) , o d d z. w Ł o d zi
= St ow a r zys ze nie R ob o t n ikó w C hr ześc ij a ńsk ic h
= St ow a r zys ze nie S ió s tr Miło s ie r d zia „ Te b e a”
= St ow a r zys ze nie S po r to we K a to lick ie j Młod zie ży
– O SO BY – AL BR E CH T J an (ks ., se n a tor R P) , BĄCZ E K J an (ks . pr ała t) ,
BI EŃ KO WSK I bb .. (ks . d zie k an) , B RZ EZI ŃS KI R om u ald (ks .
k an . ) , B UR AK OWS K I .. ... ... ( ks . pr a ła t.) , D YL ON G S ta n is ła w (ks.
p ro b.) , F R AN CZ E WSK I . ... . .. .. ( sekr . gen . m ło d zieży) , GU ZO WS KI
W ła d ys ła w ( p ar . Pr zem ie n ia n ia P a ńsk ie go)) , GW OŻ DZ IC KI ... ... ...
(ks . pro b .) , J ABŁ O ŃS KI . ... ... ... .. ( ks .) , J ACH IM E K XX X . . (ks .)
J AS IŃ SK I W łod zim ier z ( bp ) , KACZ Y ŃS K I D om in ik (ks .- pr ała t) ,
ŁAS KI X X X ( ks.) , Ł AT K A X X X . ( ks .; s a le zj a n in) , Ł UB IE ŃS KI
X X ..
(ks .
pr ob.) ,
ŁU KAS ZE WS KI
S ta n is ła w
(ks .
pro b .) ,
M AKO WSK I Aleksa nd er ( ks . pre f .) , M ASS ALS K I X X X . . (ks .) ,
N ASI ER OW SK I K a j e ta n (ks . p ro b.) , N OW ICK I St an is ła w (ks . k an .) ,
P AT RY CY C zes ła w ( p ar . w W ida w ie i Pr zem ie n ie n ia P ań sk ie go w
Ł od zi) , P IC IŃ SK I X X .. (ks. K a n w R zgo w ie) , PR US K I Fr anc is zek
(ks .) , R AJ C HE R T Rom an (ks . ka n .) , ROGOZ IŃ SK I An d r ze j (ks .
k an. ) , ROZWAD OW SK I X X . (ks . k a n.) , R YB US St an is ła w (ks .
p ro b.) , S IT E K XX . (ks . p ro f .) , ST AŃ CZ AK C ze s ław (ks . k a n .) ,
SZ YM ANO WSK I An t on i (ks . pro b .) , Ś WIĄTC Z AK X X XX . (ks .
p ro b.) , ŚW IETL IŃ S KI K azim ier z ( Ł ód ź, Be d o ń) , TOM C ZAK
Ka zim ie r z ( bp) , TYM I EN IE CK I W inc en t y ( b p) , T YT KO He nr yk (ks .
p ro b. na Rad o gos zczu ) ; WIL K S ta n is ław (ks . pr o b .) , Z ALE WS KI
J óze f (ks ., p ar . ... ..)
– SE M I NARI A – Se m in ar ium Duch o wn e w Ł o dzi
– ŚWI ĘT A – g r ek o-k a to lick ie i k a to lick ie
– ZW I ĄZ K I – k a t olick ie – .. ... ... ..
= ogólnie
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] BUDZ I AR EK Mar ek, Ł ó dź P io tr o w a . Kr ó tk a h is tor ia K o śc io ła w Ło d zi. Ł ó d ź 2 0 05 .
[ 2] KO BOJ EK Gr a żyn a, H is to r ia r zym sk o –ka to lick ie j Łodzi w d at a ch . Ł ódź 2 00 6 .
[ 3] W IT K OW SKA Ma t yld a , K o śc ió ł świę te g o kr ó le w ic za [ o r e likw ia ch w Ł o d zi]. [ w :] „ Po lska . Dzie n nik
Ł ó d zk i” , 5 I II 20 1 0 , nr X s . 4 .
[ 4] W ITK OW SKA Ma t yld a, K r yp ta , w k t ór ej c iała s ię nie r o zk ła da j ą . [w :] „ Koc h am Łód ź” (d od . d o „ P o lsk a .
Dzie nn ik Ł ó dzk i” , 21 V 201 0 , nr 7 8
[ 5] ZW OL I ŃS KI P io tr , D zia ła lno ść s po łec zn o- d obr oc zyn n a K o śc io ła łó d zkie g o w okr es ie m iędzyw o j e n n ym .
Łódź 2006.
1935
– nr 5, z 2 II, s. 1: fotoreportaż z przygotowań do ingresu nowego ordynariusza diecezji
łódzkiej – bp Włodzimierza Jasińskiego (27.01.1935)
– brama powitalna zbudowana na ul. Piotrkowskiej przy Radwańskiej
– grupa przedstawicieli władz i duchowieństwa uczestnicząca w powitaniu
– jak wyżej; nieco inne ujęcie
– grupa łódzkich policjantów uczestnicząca w uroczystości
– nr 17, z 28 IV, s. 4: grono uczestników półzamkniętych rekolekcji wielkanocnych dla
bezdomnych, zorganizowanych przez „Caritas”, które poprowadził ks.
Stanisław NOWICKI
s. 6: wielkanocne „święcone: urządzone dla najbiedniejszych w jednym z
pomieszczeń Kuchni dla Najbiedniejszych przy ul. 11-go Listopada ......
= „Akcja Katolicka”
p a tr z: O RG AN IZ AC J E I S T OWARZ Y SZ E NI A – „ Akc j a Kat o lic k a”
p or ó w na j : O SO BY – NOWIC KI St a nis ła w (ks ., d yr ek tor)
1933
– nr 31, z 30 VII, s. 5: łódzkie dzieci na wypoczynku letnim nad rz. Wartą pod Sieradzem na
kolonii zorganizowanej przez „Akcję Katolicką”
1934
– nr 34, z 26 VIII, s. 2: – grupa łodzian podczas pielgrzymki do Krakowa, Kalwarii
Zebrzydowskiej i Częstochowy zorganizowanej przez „Akcję”, pod
przewodnictwem ks. Stanisława Nowickiego ; tu na zdjęciu
wykonanym na dziedzińcu na Wawelu
– jak wyżej; zdjęcie wykonane pod pomnikiem ks. Kordeckiego na
terenie klasztoru Jasnogórskiego
= Kolegium Organistów Diecezji Łódzkiej
= „Krucjata Eucharystyczna”
p a tr z: O RG AN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – w yzn a nio we –„ Kr uc j at a E uc h ar ys tyc zn a”
p or ó w na j : D NI – „ D zie ń K r ucj a t y E uc h ar ys tyc zn e j”
1933
– nr 4, z 22 I, s. 2: „opłatek” Krucjaty Eucharyst ycznej przy SP nr 31; na zdj.
dziewczęta z Krucjaty wr az z kier. Szkoły M. Brzezińską i
katechetką – s. Pelagią Kopczyńską
= Pielgrzymki
„W yc ie c zka r e ligij n o –s połe czna ” – okreś le n ie p ie lgr zym i w po d p is ie p od zdj ęc iem ( „Ł wI ” , 3 0 /1 9 33 , s .
5).
1934
– nr 30, z 29 VII, s. 5: grupa łodzian, uczestników pielgrzymki do Piekar Śląskich pod
kierownictwem ks. Stanisława Nowickiego; zdjęcie wykonane przy
ostatniej stacji Męki Pańskiej w sanktuarium w Piekarach
– nr 34, z 26 VIII, s. 2: pielgrzymka łodzian do Krakowa, Kalwarii Zebrzydowskiej i
Częstochowy; tu na zdjęciu wykonanym na
– grupa na Wawelu
– pod pomnikiem ks. Kordeckiego na terenie klasztoru Jasnogórskiego
= Sodalicja Mariańska
p a tr z: O RGAN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – ka t olic k ie – S od a lic j a Ma r iań ska
= Sodalicja Mariańska przy kościele św. Podwyższenia Krzyża
p a tr z: O RG AN IZ AC J E i S T OWARZ Y SZ E NI A – k at olic k ie – S od a lic j a Ma r iań ska
= Kuria biskupia
= Seminarium Duchowne w Łodzi
p a tr z: S EM IN AR I A – S e m in a r ium D uc ho w ne w Ło d zi
= świątynie
== p.w. Dobrego Pasterza
A d r es : u l. .. ... ... ..
== p.w. Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia
p or ó w na j : K OŚ CIOŁ Y , C ERK WIE , SY N AGO GI – m ar iawick ie – p w. P r ze n aj świę ts ze go
Sa kr am en t u
A d r es : u l. P o dleś na ( d ziś M. C u r ie- Sk ło d owsk ie j) 22
Ko śc iół p o ws ta ł w 19 05 r . , j ako kośc ió ł m ar ia wick i, w g p ro j ek tu A lw illa J a nk au ’a , a rc h it ekt a
niem ieck ieg o p oc h odze n ia , zam ies zk a łe g o i p rac u jąc e go w Ł o d zi ( o d ko n . XI X w .; zm . w Ł o d zi w
19 1 6 r .) . P ows t ał w n ies amo witym t em p ie : k am ie ń węgie ln y po ś w ię c on o 8 XI, a już 1 X II 19 0 8 r .
zos t a ł o dd a n y d o u żytk u , c ho c ia ż p rac e w yk o ńcze n iow e tr wa ły j e s zc ze w 1 9 09 r oku . O tr zym a ł
wó wcza s we zw a nie P rz en ajś więt sz eg o S akr am entu . P o n ie wa ż m ar iaw ic i n ie p o s ia da li
oso b o wośc i pra w n ej d zia łk a , n a któr e j p ost a wion o ko śc ió ł i s am k ośc ió ł, zos t ały zap is an a na
k on w er tytę z k a to licyzm u n a m ar iaw it yzm – ks . E d wa rd a Ma rks a . K ie d y te n p o wr óc ił n a ło n o
k ośc io ła ka to lick ie g o w 19 13 r . a wr a z z n im gr u pa p ar af ia n , p r ze k a za ł k ośc iół, j ako j e g o form aln y
właśc ic ie l, w ła d zo m łó dzk iej d iece zj i. De c yzj ą bp W . Tym ie n ieck ie g o z 1 9 2 6 r . zo s ta ł o n
pr zek a za n y łó d zkim je zu it o m . Otr zym a ł w te d y n o w e w ezw a n ie : M B N iep oka l ane g o P o cz ęc ia.
Ma r ia w ic i n ie m o gąc po g o d zić s ię z tym w yt o c zyl i k s . E . Ma r ks owi p roc es , k tór y pr zeg r ali.
Dziś m ieśc i s ię t u Dus zp as te rs two Ś ro do w isk T wórc zyc h i s ied zib a or az s ala te a tr u „ L og os” .
Do d ziś w j e g o wnę tr zu wid oc zn e są e lem ent y w yst ro j u m ar ia w ick ie g o .
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] G RONC ZEW S KA An na , K s ią d z E d wa rd Ma rks i j e g o k ośc io ły. [ w :] „ Koc ham Łó d ź” ( do d . d o
„ Po lsk a . D zie n n ik Ł ó d zk i”) , 2 9 V I 2 0 12 , nr 1 88 , s . 11.
1930
– nr 40, z 28 IX, s. 3: widok ogólny kościoła
– nr 46, z 9 XI, s. 7: fotoreportaż z wnętrza z tymczasowym (po przejęciu) wystrojem
katolickim
– lewa nawa, widok ogólny; ołtarz Serca Jezusowego
– prezbiterium i ołtarz główny
– prawa nawa i ołtarz św. Józefa
– ołtarz główny (zbliżenie)
–
–
–
–
chór
wejście na chór
nawa główna, widok ogólny
fragment kruchty
1935
– nr 26, z 30 VI, s. 5: fragmenty kościoła w fotoreportażu W łodzimierza Pfeiffera;
lunety i górne części okien w nawie bocznej
== p.w. Matki Boskiej Różańcowej
A d r es : u l. W id ze w sk a .. ... .. ( St ok i)
== p.w. Matki Boskiej Zwycięskiej
p or ó w naj : – OCHR ONKI – pa ra fii MB Zw yc ię s k iej w Ł ódzi
– OS OB Y – KAB AN J ó zef ( arch ite k t) , KAC ZY ŃS K I D o m in ik ( pro b os zcz)
– T OWARZ Y ST WA – k o ście ln e – „ As ys t a” pr zy k o śc ie le Ma tk i Bo s k iej
Z wyc ię sk ie j
– ś p iew a c ze – T owar zys tw o Ś pie wac ze „ H ar fa”
A d r es :, ul. Ł ąk o wa 42 .
P a r a fia er ygo w a na 1 V II 1 92 6 rok u . K am ie ń wę g ie ln y p o d b u do w ę k ośc io ła p oś więco n o 15
V III 1 9 2 6 r . w ś w ię to W nie bow zię c ia Na jś w ię ts ze j Ma r ii P a n ny, r oc zn ic e „ cu du n a d W isłą” i Ś więt o
Ż o łn ier za . Pie r ws zym pr o bos zc zem zos t ał ks . Dom in ik K a c zyńs k i ( 1 9 26 – IX 1 9 3 9) . K o n sekrac j a 2
X 1 9 38 r ok u . W ie żę d o bu d owa n o d o p iero w 19 5 0 r ok u . W okr es ie II w o j n y ś w ia tow ej k ośc ió ł b ył
za m k n ię t y. H itle r o wc y p om ie śc ili t u za kła d s ze wsk i pr oduk u jąc y ob u w ie w o jsk o we .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] GR OC HOW AL S K I W o j c ie ch , ks . Dom in ik K ac zyń sk i ( 18 8 6 –19 4 2) [ w:] „ K u ltur a i B izn e s” , VI I–
VI I 2 0 0 3 , n r 9 , s . 2 .
[ 2] „ Kur ier Ł ó d zk i“ , 1 8 VI 1 93 2, nr 1 6 7 , s. , 5 („ P ięk n y d ar k o le j ar zy d la k ośc io ła MB Z wyc ięskie j .
U fu n d ow a n ie ws pan iałyc h o rg a nów i k o nkurs n a nap is an ie m s zy [ na te
o r g a ny] .“
1926
– nr 14, z 3 VI, s. 1: makieta kościoła, widok od strony elewacji południowowschodniej
s. 2: jak wyżej; widok od strony frontonu
s. 3: jak wyżej; widok od strony południowo-wschodniej z dzwonnicą
1927
– nr 18, z 1 V, s. 3: warta honorowa młodzieży Przysposobienia Wojskowego przy
grobie wielkanocnym grobie Chrystusa
– 14.08, nr 33, s. 3: budowa Kościoła; wejście do dolnej kaplicy
1928
– nr 34, z 19 VIII, s. 3: budowa Kościoła; fragment elewacji frontowej
– nr 53, z 30 XII, s. 1: prowizoryczny ołtarz główny i fragment niewykończonej nawy
głównej; zdjęcie opublikowane z okazji poświęcenia Kościoła
1929
– nr 36, z 8 IX, s. 3: widok ogólny kościoła od strony parku im. J. Poniatowskiego (to
samo zdjęcie opublikowane w „ŁwI”, 12 X 1930, nr 42, s. 3)
1930
– nr 20, z 11 V,: uroczystość z okazji 40-lecia Związku Majstrów Fabrycznych w Łodzi
s. 1: uczestnicy uroczystości oraz poczty sztandarowe; zdjęcie
wykonane na schodach kościoła
s. 2: grono jubilatów Związku
– nr 25, z 15 VI, s. 6: uczestnicy zjazdu delegatów Katolickiego Stowarzyszenia
Młodzieży Męskiej Diecezji Łódzkiej na stopniach kościoła wraz
z bp K. Tomczakiem
– nr 42, z 12 X, s. 3: widok ogólny kościoła od strony parku im. J. Poniatowskiego (to
samo zdjęcie opublikowane po raz pierwszy w „ŁwI”, 8.09.1929, nr 36, s. 3)
1931
– nr 38, z 20 IX, s. 2: skończony niedawno fronton kościoła
1932
– nr 18, z 1 V, s. 1: uczestnicy ogólnopolskiego zjazdu Stowarzyszenia Elektryków
Polskich na stopniach kościoła (.....04.1932)
– nr 21, z 22 V, s. 1: uczestnicy uroczystości poświęcenia sztandaru oddz. łódzkiego
Związku Młodzieży Polskiej „Grażyna”; zdjęcie wykonane na
stopniach kościoła (15.05.1932)
– nr 25, z 19 VI, s. 1: zdjęcie zbiorowe uczestników obchodów łódzkich „Dni Krucjaty”
(12.06.1932)
s. 3: jak wyżej; inne ujęcie
– nr 26, z 26 VI, s. 5: uczestniczki I zjazdu Katolickiego Związku Polek Diecezji
Łódzkiej; zdjęcie wykonane na stopniach kościoła
– nr 42, z 16 X, s. 3: 3-zdjęciowy fotoreportaż z uroczystości wręczenia sztandaru
„Przysposobienia W ojskowego i W ychowania Fizycznego i
pucharu przechodniego najlepszemu hufcowi szkolnemu w
Łodzi, w r. szkolnym 1931/1932 (z gimnazjum A. Zimowskiego);
na jednym ze zdjęć widać perspektywę ulicy bp W.
Bandurskiego od strony kościoła
1933
– nr 9, z 26 II, s. 3: uczestnicy uroczystego nabożeństwa z okazji przejścia na
emeryturę długoletniego kierownika Szkoły Powszechnej nr 19 w
Łodzi – Szymona Merkleina.
– nr 21, z 21 V, s. 4: uczestnicy VII zjazdu delegatów Stowarzyszenia Związku
Młodzieży Polskiej Żeńskiej Diecezji Łódzkiej; zdjęcie wykonane
na stopniach kościoła po uroczystym nabożeństwie (14.05.1933)
– nr 25, z 18 VI, s. 2: uczestniczki mszy świętej rozpoczynającej diecezjalny zjazd
Katolickiego Związku Polek; zdjęcie wykonane na stopniach
kościoła (11.06.1933)
s. 3: fotoreportaż z uroczystości zakończenia roku szkolenia
organizacji łódzkiego Przysposobienia W ojskowego i
Wychowania Fizycznego (11.06.1933)
– widok ogólny kościoła i zgromadzonych pod nim
pododdziałów PW i WF
– widok ogólny ze stopni kościoła alei przed kościołem i
zgromadzonych tam pododdziałów PW i WF
– grupa gości honorowych
– nr 34, z 13 VIII, s. 5: organy główne kościoła MB Zwycięskiej ufundowane przez
Związek Pracowników Kolejowych, oddz. w Łodzi
– nr 46, z 12 XI, s. 1: zdjęcie zbiorowe uczestników mszy z okazji jubileuszu 115-lecia
Cechu Krawców w Łodzi
1934
– nr 2, z 14 I, s. 1: uczestnicy uroczystości poświęcenia nowego sztandaru Związku
Kominiarzy W ojewództwa Łódzkiego (6.01.1934)
– nr 17, z 29 IV, s. 1: delegaci Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej Męskiej Diecezji
Łódzkiej po mszy na stopniach kościoła z okazji IX zjazdu
diecezjalnego (22.04.1934)
– nr 18, z 6 V, s. 1: uczestnicy uroczystości poświęcenia sztandaru łódzkiego
Przysposobienia Wojskowego Kolejarzy z udziałem m.in.
wojewody łódzkiego A. Hauke-Nowaka i d-cy DOK IV – gen. Stan.
Małachowskiego; zdjęcie wykonane na stopniach kościoła
(29.04.1934)
s. 4: jak wyżej: moment przysięgi na nowy sztandar jego chorążego
– nr 23, z 10 VI, s. 2: obchody święta Bożego Ciała w Łodzi; zdjęcie wykonane przed
kościołem MB Zwycięskiej
– nr 30, z 29 VII, s. 5: kościół zimą na obrazie łódzkiego malarza Karola Endego p.t.
„Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej w Łodzi”
1935
– nr 34, z 25 VIII, s. 5: Zarząd i członkowie chóru parafialnego Towarzystwa
Śpiewaczego „Harfa”; zdjęcie wykonane w dolnej nawie
kościoła po występie tamże na akademii ku czci MB
Zwycięskiej i rocznicę „Cudu nad Wisłą”; w gronie chórzystów
księża tej parafii; akademia zorganizowana przez zarząd
Towarzystwa
..........................
1938
– nr 41, z 9 X, s. 5: uroczystość konsekracji Kościoła
– brama triumfalna ustawiona na ul. W. Bandurskiego, około 50 m.
przed kościołem
== p.w. Opatrzności Bożej
p or ó w na j : – ORGANIZ ACJ E i ST OW AR ZY S ZE N I A – k a to lic k ie – S to w ar zysze n ie Mło d zie ży
Po ls k ie j Męsk ie j K a to lic k iej Die ce zj i Ł ó d zk ie j – K oło p r zy p a r a fii
Op a tr zn ośc i B o że j im . ks . S . Sk oru pk i
– OS OB Y – SZ YM ANO WSK I An to n i ( pr ob . 1 9 3 2 –19 3 9)
A d r es : u l. Ja g ie llo ń ska ( d ziś J . Ko liń sk ie g o) 26 ; n a Ma r ys in ie II
P a r a fia p ows ta ła z in ic j a tyw y b p . W . T ym ie n ieck ieg o w I p o ł. 1 93 2 r oku . J e j p ier ws zym
p ro b os zczem zo s ta ł m ia no wa n y k s . An t on i S zym a no wsk i, k tór y p o zo s ta ł n im do wyb u ch u II wo j n y
ś w ia to wej .
K am ień wę g ie ln y po d b u d owę k ośc ió ł zo s ta ł p oś w ię co n y p r ze z b p . T ym ie nieck ie g o 3 V II
1 9 3 2 r . a j u ż o k . 2 X te g o sam eg o r ok u k ośc ió ł zo st a ł ko ns ekr o wa n y. Ko śc ió ł wg pr o j ek tu inż.
a rch . W ies ła wa L is owsk ie go. T r zy d zwo n y zo s ta ły u fu n d ow a n e pr ze z: N N os o b ę , r odzin ę W en zló w
o ra z – n a j więks zy – ze s kład ek spo łeczn yc h . Ur oc zys to ść ich p oś w ięc e n ia o db yła s ię w 1 . d zień
ś w ią t W ie lka n oc nych w 1 9 34 r oku .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] bb bbb . , [ w:] „W ia d om ośc i D ie ce zj a lne Łó d zk ie” , 1 9 5 2, nr 1 0 –1 1 , s s . 3 20 – 323 (ro zd z. 9:
Ł ó d ź, Pa r a fia Op a tr zno śc i B oże j ) .
1932
– nr 28, z 10 VII, s. 1: fotoreportaż z uroczystości poświęcenia kamienia węgielnego
(3 VII 1932)
– ogólny widok miejsca uroczystości
– msza celebrowana przez bp. W. Tymienieckiego
– ks. bp udaje się na miejsce poświęcenia kamienia węgielnego
– moment poświęcenia kamienia
– nr 41, z 9 X, s. 1: uroczystość konsekracji kościoła (ok. 2.10.1932)
– widok ogólny budynku kościoła
– widok ogólny procesji przed poświęceniem kościoła
1933
– nr 1, z 1 I, s. 3: grupa ministrantów na tle szopki bożonarodzeniowej (XII 1932)
s. 5: ołtarz boczny XXX z wizerunkiem Chrystusa na krzyżu,
ufundowany przez właściciela jednej z największych łódzkich
drukarni – Bolesława Kotkowskiego
1934
– nr 13, z 31 III: uroczystość poświęcenia trzech dzwonów przez bp. K. Tomczaka
s. 1: przed poświęceniem; widok ogólny miejsca poświęcenia
s. 5: moment poświęcenia dzwonów
1935
– nr 16, z 20 IV, s. 4: ambona sfinansowana przez małż. Józefa i Stanisławę
Trawkowskich; J. Trawkowski – właściciel apteki przy ul.
Brzezińskiej 56
== p.w. Podwyższenia świętego Krzyża
p or ó w na j : – CHÓR Y – k ośc ie ln e – P o lsk i Ch ór R ó ża ńc ow y „ A r fa”
– K OŚ CIÓ Ł – k a to lick i – ś wiąt yn ie – N ie p o k ala neg o P o c zę cia n a W idze w ie
– OR GANI Z AC JE i S TO WARZ YS Z EN I A – k a to lic k ie – So d a lic j a Mar iań ska
p r zy k o śc ie le P o d wyżs ze n ia Ś w. Kr zyża
– O S OBY – BĄCZ E K J an ( ks. pro b .) , C ES AR Z J an ( pr o b . 19 2 8 –19 3 0),
C HR OŚ CI AK – PO PI EL T e ofil ( a b p) – DĄBR OWS KI L ud w ik (1 .
p ro b os zc z) , ŁUB IE ŃS KI ... ... ... ( ks . , p ro b.) , R OGOZ IŃ SK I An d r ze j
( w ik ar y) , S ZM ID EL Ka r ol (ks . pr o b .) , T YM I EN IE C KI W inc en t y
( w ik ar y; 1 8 9 7- 189 9)
– PR Z ED SZ K OL A – p ar a fii P o dw yżs ze nia ś w. K r zyża
– TO WARZ YS T WA – ś p ie w ac ze – Tow . Ś p ie w ac ze „ Or ga n”
A d r es : u l. H . S ie n k ie w ic za 3 8 .
K am ień w ęgie ln y p o ło żo n y w 1 8 5 9 r oku. B ud o w ę r o zp o c zę to 4 V II 1 8 6 0 r ., k ie d y p ro b os zc zem b ył
ks . W ojc iec h Jaku b owic z. Bu d o wę uko ńc zo n o w 18 7 5 r oku . Ko ns ekro wa n y 1 9 V 1 98 8 r . pr ze z a b p
w ar s zaw sk ie g o T e of ila Chr ośc iak – P o pie la .
D o uko ńc ze n ia k ośc io ła pr zyc zyn ił s ię zn a k om ic ie ew ang e lik – Kar ol Sc he ible r , k tó r y of ia ro w ał n a
j eg o b u do wę 5 0 .0 00 r ub li o ra z u f un d o wa ł o łt ar z g łó w ny, o łt ar z b oczn y – ś w. An n y, am b onę , org a ny i d zw o ny.
w ie ża wr az z ze g a r em po wst a ła z fu n d acj i in n e go łó dzk ie go pr zem ys ło wc a , k t ór y w p o b liżu m ia ł fa br yk ę –
J u liusza K u n it ze r a . Po p ier s ie ks . K or deck ie g o , umie szc zo n e n a śc ia n ie . ... ... .., zos t a ła w yko n a na
(s f in a nsow a na) z inic j a tyw y r ed akc j i łó d zk ie go „ R ozw o ju” i j e go ó wc zes ne go r e dak tor a n ac ze ln e g o – W ik t or a
C zaj e wsk ie go . W yk on a ł ją ... ... ... ... W o j tas ie wicz.
W ikar ym te j para f ii, w lat a c h 1 89 7 –18 9 9 był p óźn ie j szy o r d yn a r ius z d ie ce zj i łó d zk ie j – W inc en t y
T ym ien ieck i.
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] „Ł ó dź w Ilu s tr acj i” , 1 9 34, n r 49 , s . 4 ( ar t. p .t. .. ... ... . .. ... ... . .. ”)
[ 2] W ilk osze w sk i B o les ła w , W id ok i m . Ło d zi [a lb u m fo tog ra ficzn y] . Ł ó d ź 1 9 9. .. ( wid oki kośc io ła n a kk .
3 i 24)
[ 3] „Gie wo n t” , 1 92 8, nr 3 , s . 15 5 ( widok o g ó ln y kośc ioła)
1926
– nr 37, z 12 IX, s. 6: koncert charytatywny i zabawa w parku helenowskim, z której
dochód został przeznaczony na odnowienie kościoła św. Krzyża
(5.09.1926)
1927
– nr 7, z 13 II, s. 1: procesja z relikwiami św. Stanisława Kostki przy kościele Podwyższenia
Świętego Krzyża (2.02.1927)
s. 2: jak wyżej; inne ujęcie
1928
– nr 16, z 15 IV, s. 7: wielkanocny Grób Chrystusa
1929
– nr 5, z 2 II, s. 1: członkowie Cechu Mistrzów Zduńskich na tle głównego wejścia do
kościoła (I 1929)
– nr 11, z 17 III, s. 6: fasada kościoła widoczna z pobliskiego boiska „Union–Tourist’u”
– nr 15, z 14 IV, s. 3: wielkanocny Grób Chrystusa
1930
– nr 42, z 12 X, s. 5: fotoreportaż z wnętrza kościoła; prawdopodobnie autorstwa
łódzkiego fotografa – Włodzimierza Pfeiffera
– kaplica MB z Lourdes; po prawej stronie transeptu
– widok ogólny prezbiterium
– ołtarz MB Częstochowskiej; po lewej stronie transeptu
– kaplica św. Antoniego
– kaplica Serca Jezusowego i ambona
– wejście główne z fragmentem chóru widoczne od strony wnętrza
– kropielnica w głównej kruchcie
– widok ogólny prawej nawy
1933
– nr 2, z 8 I, s. 3: uroczystość poświęcenia figury Chrystusa Króla; figura ustawiona na
zewnątrz kościoła (...... 1932)
– nr 5, z 29 X, s. 5: duchowieństwo parafialne „in corpore” z proboszczem Janem Bączkiem
na czele; zdjęcie wykonane podczas uroczystości 10-lecia Sodalicji
Mariańskiej przy tym kościele (22.01.1933)
1934
– nr 49, z 8 XII: fotoreportaż z kościoła p.w. Podwyższenia Świętego Krzyża, przy ul. H.
Sienkiewicza; najprawdopodobniej autorstwa W. Pfeiffera
s. 3: – widok ogólny kościoła od strony północno–wschodniej; widać też
fragment domu parafialnego, w którym mieściło się też przedszkole
parafialne
– popiersie księdza Kordeckiego na ścianie ....... nawy
– ołtarz św. Anny w transepcie, ufundowany przez K. Scheiblera
s. 4: – widok ogólny nawy głównej; widok z kruchty wejściowej
– widok ogólny na chór i organy od strony ołtarza głównego
– nr 51, z 23 XII, s. 4: zestaw archiwalnych zdjęć z konsekracji kościoła (19 V 1888)
– widok ogólny ołtarza głównego podczas konsekracji
– abp Teofil Chrościak–Popiel u stóp ołtarza głównego z młodzieżą
komunijną
– abp T. Chrościak–Popiel; zdjęcie portretowe
– ks. Ludwik Dąbrowski – pierwszy proboszcz parafii
świętokrzyskiej; zdjęcie portretowe
1935
– nr 10, z 10 III, s. 7: fragment parkanu otaczającego kościół na narożniku ul. Przejazd (J.
Tuwima) i H. Sienkiewicza; widoczna też statua św. ............
usytuowana w tym miejscu; parkan rozebrany w 194..., a statuę
usunięto w 195...
– nr 26, z 30 VI, s. 5: fragment dachu prawej nawy z widoczną figurą św. .............;
foto: W. Pfeiffer
– nr 37, z 15 IX, s. 3: jubileusz 50-lecia kościoła (15.09.1935), widok ogólny na ołtarz
główny i ambonę
– nr 38, z 22 IX: jubileusz 50-lecia kościoła (15.09.1935)
s. 2: – widok ogólny kościoła od strony północno–wschodniej
– portret aktualnego proboszcza par. Podwyższenia św. Krzyża – ks.
Jana Bączka
– śp. ks. Ludwik Dąbrowski, pierwszy proboszcz parafii
świętokrzyskiej; zdjęcie portretowe
– śp. ks prałat hr ............. Łubieński, proboszcz w latach 1......–
1.......; zdjęcie portretowe
– zdjęcie portretowe abp T. Chrościak-Popiela, który konsekrował
kościół
s. 3: – konsekracja kościoła (19 V 1988); zdjęcie pamiątkowe abp
Chrościaka-Popiela z uczestniczącym w uroczystości
duchowieństwem
– widok ogólny (z chóru) ołtarza głównego podczas uroczystości
konsekracyjnych (b. mało uczestniczących wiernych; nie ma
jeszcze ławek !)
– śp. ks. Karol Szmidel, proboszcz par. Podwyższenia św. Krzyża w
latach 1902 – XII 1920; zdjęcie portretowe
– widok ogólny z boku na ołtarz główny i ambonę; brak jeszcze
ławek w kościele
s. 4: – figura Matki Boskiej z Lourdes na bocznym ołtarzu w transepcie,
po prawej stronie
– figura Najświętszego Serca Jezusowego na bocznym ołtarzu w
transepcie, po lewej stronie
== p.w. Przemienienia Pańskiego
p or ó w na j : – CHÓR Y – c hór k a tedr y łód zk iej
– T ow a r zys tw o Śp iew acze Ch ó r u W ot ywn e go „ H ier on im us”
– DOM Y – D om L u dow y p a ra fii Pr ze m ie n ie n ia P a ńsk ie g o
– O SO BY – M AL IN OWS KI Rys zar d ( pr o b ., 191 5 – 192 . ..) , R YL S KI S te fa n (ks .
k an .) , S KO RU PK A Ig n a c y ( ks .)
A d r es : u l. R zgo w ska 8 8.
W la t ac h 1 93 6 – 1 9 38 ko śc ió ł zo s ta ł p r ze b ud ow any wg p r o j ek tu in ż.– a rch . W ies ła wa
L is o wskie g o u zysk u j ąc n owo c zesn ą , m o der n is t yc zn ą f o rm ę . Była to pie r ws za t e go r o d zaj u
r ea liza c j a w Ł o dzi.
1929
– nr 15, z 14 IV, s. 3: grób ks. Ryszarda Malinowskiego, proboszcza parafii
Przemienienia Pańskiego (ul. Rzgowska), zmarłego w 19.... r.,
pod murem kaplicy cmentarnej (małej)
== p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
p or ó w na j : – ORGANIZ ACJ E i ST OW AR ZY S ZE N I A – k a to lic k ie – S o dalic j a Ma r iańska
Mło d zie ń c ó w i Pa n ie n p r zy ko śc iele p .w . W n ie bowzię c ia N MP
– OS OB Y – PY S ZY Ń SK I . ... ... ( p r ob .) , S ZM ID EL Kar o l ( pro b os zcz)
– TO WARZ YS T WA – ś p ie w ac ze – Tow ar zys two Śp ie w a c ze „Ju tr ze n k a”
A d r es : P lac K ośc ie ln y .. . ..
B u d ow ę k ośc ioła r o zp oc zę to w 1 8 87 r ok u . K ons ekr ow an y 5 .0 6 .1 8 9 7 r . pr zez s u fr ag a na
w ar s zaw sk ie g o bp K a zim ier za Ru s zk ie w ic za .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] (Z .C H.) , K ośc ie ln y p e r g am in spr ze d 1 14 la t. [ w:] „ Dzien n ik Ł ód zk i” , w yd . A . 11 X 20 0 4 , nr
239, s. 4.
[ 2] ZW OLI ŃS K I P io tr , D zie j e par af ii W n ie bo wzię cia N MP n a tle Ł od zi . Ł ó d ź X X ..
1929
– nr 42, z 20 X, s. 7: widok ogólny frontonu kościoła
1930
– nr 41, z 5 X, s. 5: fotoreportaż prezentujący wnętrze kościoła
– statua św. Franciszka z Asyżu
– statua św. Antoniego Padewskiego
– widok ogólny nawy głównej; widok od wejścia w stronę ołtarza
głównego
– widok ogólny nawy głównej; widok od ołtarza głównego w
kierunku wyjścia
– fragment transeptu i kaplica Serca Jezusowego
– wejście do zakrystii ozdobione neogotyckim portalem
– fragment transeptu i kaplica MB Ostrobramskiej
1935
– nr 2, z 13 I, s. 3: w fotoreportażu W łodzimierza Pfeiffera, który można zatytułować
„Architektura współczesnej Łodzi”:
kościół p.w. Najświętszej Marii Panny na pl. Kościelnym; z
podpisu: „strzelista i zwięzła budowa świątyni N.M.P. Na Starym
Mieście w stylu czystego północnego gotyku gotyku
nadwiślańskiego, majestatycznego piękna, szczególnie od naw
bocznych; przypomnieć należy na wieży tej w dniu 6 grudnia 1914
r. ukazała się biała chorągiew na znak, że miasto po wyjściu wojsk
rosyjskich poddaje się okupantowi [niemieckiemu]”
== p.w. św. Anny
p or ó w na j : – OSOB Y – WYRZ YK OW SK I W ac ła w ( pr oboszc z)
– TO WARZ YS T WA – ś p ie w ac ze – Tow . Ś p ie w ac ze „ Jut r zn ia ”
A d r es : u l. Z ar ze wsk a . ... ...
B u d ow ę k ośc io ła r o zp oc zę t o 2 4 V 1 9 0 4 rok u. Kam ień w ę g ie ln y p o ś więc ił w t ym d n iu b p
w ar s zaw sk i W ince n ty C h ościak- Po p ie l.
K o śc ió ł pows ta ł n a gr unc ie o fiar owa n ym pr ze z za kr ze w skie g o m łyn ar za J ó ze fa Me is ner a . O n
te ż o f ia r o wa ł c e g łę n a w zni e s ie n ie św ią tyn i. P o wa żn ie f in a ns ow o , s um ą 2 0 t ys r b , w s par li b u do wę
k ośc io ła E d war d i Ma t yld a Her bs t ow ie . Pokr yli w te n sp os ó b kos zt b ud o w y wie ży or az wyk o n an ia
tr zec h d zwo n ó w, ze g ara wieżo w eg o , sc ho d ów na c ho r or az p osa dzk i m o zaik owe j . W zam ia n
k ośc ió ł o tr zym a ł n a p a tr o nkę ś w. A nn ę , im ie nn ic zk ę ic h zm ar łe j c órk i – An n y- Mar ii.
A u to rem pr oj ek tu b ył P a we ł Rü b e ns ham , „ na d worn y” ar c hitek t S ch e ib le ró w ( Mat yld a Her bs t
z d o m u Sc he ib le r ) .
A k tu p oś więc e n ia k ośc io ła d ok o n a ł ks . Kar o l Sc hm id e l, pr o bos zc z p ar . P o d wyżs ze nia ś w.
K r zyża . w g r u dniu 1 9 05 r ., po n iew a ż o bsza r te n n a le ża ł d o te j p ara fii, a k ośc ió ł b ył j e j k ośc io łem
filia ln ym . Para f ia ś w . A n n y n a Zar zew ie zo s t ała er yg o wa n a 1 I 1 91 0 r . wr a z z p a r a fiam i ś w. J ó zef a
i ś w. S ta n is ła w a K os tk i.
W 19 07 r . na dzie dziń c u pr zed k ośc io łem d oszło d o krwa w e go s t ar c ia p om ię d zy c zło n k am i
P PS - u a c zło n k am i Nar o d ow e g o Zw ią zk u Ro b o tn ic ze g o ., k t ór zy n ie chc ieli w p u śc ić d o k ośc io łą
d wóc h tr um ien ch o wa nyc h czło nk ó w P PS .
P o d c zas I I w o j n y ś wia to we j dw ó ch wik ar ius zy te g o k ośc io ła – ks . X . . Jac o bi i ks . W ac ław
B il iń sk i zg in ęło w KL Au s c hwitz. Ko ś c ió ł w c zasie o ku pacj i n iem ieck ie j b ył zam knię ty.
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] W IT K OW SKA Ma t yld a , S t o la t ś w. An n y. [w :] „ Koc h am Ł ó d ź” ( d od . d o „ P o lsk a . Dzie n n ik
Łó d zk i” ) , 10 X II 2 0 1 0, n r 1 07 , s . 4 .
[ 2] K ośc ió ł ś w. An n y w Ł o d zi ( Zar ze w) . Łó d ź 1 9 3 6 .
[ 3] G RONC ZEW S KA An na , P a r a fia ze ws i Z ar ze w, [w :] „ K oc ham Łó d ź” , nr 11 7 ( d o d. do „ Po lsk a.
D zie n n ik Ł ó d zk i”) , 18 I I 2 0 1 1 , s . 9 .
1932
– nr 48, z 27 XI, s. 3: uczest nicy uroczystości 20-lecia działalności paraf ialnego
chóru pn. „Jutrznia”; zdjęcie wykonane na tle kościoła
jeszcze nie otynkowanego (20.11.1932)
== p.w. św. Antoniego (Łagiewniki)
p a tr z: K L AS ZT O RY – o o Fra nc is zk an ó w w Ł ag ie w n ik ach
== p.w. św. Antoniego (Żubardź)
p or ó w naj : – CHÓR Y – Ch ór Sum o w y pr zy k ośc ie le ś w. Ant o nie go
– OS OB Y – RAJ OB ER T R X .. ( pro b os zc z)
A d r es : u l. A n to n ie g o .. ...
P a r a fia er yg ow a na w 1 924 r oku . Na j pier w pows ta ł m a ły d re wn ia n y k ośc ió ł. W la tac h 1 9 3 X .
– 1 9 3 X p o ws t ała o b ecn a m u ro wa na św ią tyn ia . J e j b u d owę d ok o ńc zon o d op ie ro w la ta c h 90- tyc h
X X, k ie d y t o d ob u d o wa n o w ie żę .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] BAZ AN IA K Ra f ał, D zie j e p ar a fii ś w. A n to n ie g o n a Ł ódzk im Ż u bar d ziu . Ł ó d ź 2 0 1 0 .
== p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła
p or ó w na j : – OSOB Y – RY BU S S ta n is ła w (1 . pr o bos zc z)
– OR GANIZ ACJ E i ST O WAR Z YS Z EN I A – k a to lick ie
– St ow a r zys ze nie Mło d zi e ży Po ls k ie j Że ńsk ie j – K olo p r zy p a r .
ś w . św . Ap os to łó w P iotr a i Pa w ła
– Ka to l ic k ie S to w ar zys zen ie Mę żc zyzn p r zy p a r . św. ś w.
A p o s to łó w P io tr a i P awła
A d r es : u l. N awro t 1 04 .
K o śc ió ł pows ta ł w 19 0 5 r . j ak o k ośc ió ł m ar iaw ick i p w. MB N ie us ta j ące j Pom oc y, wg p ro j ek t u
Alwilla Ja nk a u ’a , arc h itek ta n iem ie ck ie go poc h od zen ia , za m ies zk a łe g o i pr acu j ąceg o w Ł od zi ( o d
k on . X IX w. ; zm . w Ł o d zi w 1 9 1 6 r .) . P o n ie wa ż m ar ia w ici n ie p o s ia d a li o s o bow ości p r aw nej d zia łka ,
na k tór e j p os ta w io n o kośc iół i s am k ośc iół zos t a ła zap is an a n a k on wer t ytę z k a to lic yzm u n a
m ar ia w it yzm – ks . Ed w ar d a Ma r ks a . G d y te n w 1 9 13 r . p o wr óc ił n a ło n o k ościo ła ka to lic k ie go w ra z
z g r u p a par a f ia n m ar ia wickic h ak tem n o tar ia ln ym z 8 IV 1 9 26 r ., sp is a nym w Gr ój cu pr zek a za ł te n
k ośc ió ł p ar a fii Po d wyżs ze n ia Ś w . K r zyża ( u l. H . S ie n k ie w ic za ) , k tór y s t ał s ię j e j k ośc io łem filia ln ym
pom im o pr ot est ó w p o zo s ta łyc h łó dzk ic h m ar ia w it ów. W yrok s ądu z 27 I I 1 9 2 8 r . u zna ł
pr a wom oc ność te j d aro wizn y. Z d nie m 4 IV 1 93 0 r . or d yn a r ius z die c ezj i łód zk iej – bp W incen t y
Tym ie n ieck i p oświę c ił t e n k ośc ió ł a w d wa d n i p ó źn ie j er yg o wa ł tu now ą p ar a fię p .w . Ś wię tyc h
Ap o s to łó w P io tr a i Pa w ła . Je j p ier ws zym pr o bos zc zem zo s ta ł ks . S ta n is ła w R yb u s.
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] G RONC ZEW S KA An na , K s ią d z E d wa rd Ma rks i j e g o k ośc io ły. [ w :] „ Koc ham Łó d ź” ( do d . d o
„ Po lsk a. D zie n nik Ł ó d zki”) , 2 9 V I 2 0 1 2 , nr 188 , s . 11 .
1932
– nr 44, z 30 X, s. 1: grupa uczestników uroczystości poświęcenia sztandaru
parafialnego Koła Stow. Młodzieży Polskiej Żeńskiej, z
udziałem m.in. bp. K. Tomczaka i księży tego kościoła
(23.10.1932)
== p.w. św. Elżbiety
A d r es : u l. .. ... ... .. ( D oły) .
== p.w. św. Franciszka z Asyżu
p or ó w naj : O SOB Y – NAS I E R OWS K I K a je ta n ( pr ob os zcz)
A d r es : u l. P r zys zk o le 2 ( N owe Rok ic ie) .
T er e n p o d b udo w ę o fiar ow a li j e s zc ze w 1 9 1 3 r . m a łż B o h em e ve l Bo em e zam ies zk ali w t ym
r ej on ie. B u dow ę k ośc io ła zl e c ił b p W . Tym ie n ieck i pr obo s zc zo wi te j p ar a fii ks . Ka j et a no w i
N as iero wsk iem u . W rok u 1 92 9 p o wo ła no K om it e t B u do wy. A u to r em pr oj ek tu b ył J ó zef K a ba nK o rsk i. Bu d o wę uko ńc zo n o w 19 3 2 r ok u .
W okres ie II w o j n y ś wia to wej zn a j d o wa ł s ię t u m a ga zyn c zap ek w ojsk o wyc h .
1934
– nr 41, z 14 X, s. 2: uroczystość zakończenia sezonu pracy w łódzkich cegielniach
Związku „Praca”
1935
– nr 44, z 3 XI, s. 3: uroczystość zakończenia sezonu pracy w łódzkich cegielniach
Związku „Praca”; uczestnicy uroczystości „in corpore” przed
wejściem głównym do kościoła
== p.w. św. Jana Chrzciciela
A d r es : u l. .. ... ... .. ( N ow e Z łotn o )
P o ś więcon y 3 0 X I 19 3 0 r . pr ze z b p. W inc e n te go T ym ien ieck ie go . P ows ta ł n a
o fia r o wa n ej pr ze z p o s ia d ac za d u żej ilo ś c i dzia łe k n a N ow ym Zło tn ie – Ja na S u wa lskie g o.
zie m i
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] DĘ B OW S KI Gr zeg or z, D obr oc zyń c y N o we g o Z ło tn a . R o d zin a S u wa lsk ic h. [w :] „ Kr on ik a m ias t a
Ło d zi” , n r 2 /20 07 , ss . 18 9 – 1 92 .
1930
– nr 38, z 14 IX, s. 3: budowa kościoła parafialnego na Nowym Złotnie pw. św. Jana
Chrzciciela; widok ogólny od frontu
– nr 53, z 28 XII, s. 5: kościół pw. św. Jana Chrzciciela udekorowany na uroczystość
poświęcenia (30.11.1931)
1931
– nr 1, z 4 I, s. 4: bp W. Tymieniecki na stopniach nowo poświęconego kościoła
== p.w. św. Jerzego (garnizonowy)
p or ó w na j : – KOŚ C IOŁ Y , C ERK WIE , SY N AGO GI – pr a wo s ław n y – p .w . św . Alekse go
– WOJ S KO – D uszp as terst wo W oj sk ow e – k a to lick ie
Ad r es : u l. Jer zeg o . ... ...
B u d yne k p ows ta ł w k o ńc u XIX w . j ak o c erk ie w gar n izon o w a ( p oświęce n ie 21 XI 1896 ) . Ju ż w
pie r wszym r ok u po I wo j nie ś wia to wej pr zeks zt ałc o na w k a to lick i k ośc ió ł g ar n izon o w y ( w p o b liżu
k os zar y 2 8 i 3 1 pułk ów S tr ze lc ów Ka n io wsk ich) . Pr ze j ęc ie zo s ta ło p ołąc zon e z p r ze b u d ową , m .in .
zlik w id o w an o c har ak ter ys tyc zn e pr a w os ła wn e „c e bu le ” zw ie ń c ze ń wie ż. P ie r w s ze re g ular ne
k at o lick ie na bo że ńs t wa o dpr awion o w nim 2 3 XI 191 9 r ok u . P ara fię er yg o wa no d o pier o w 19 2 7
r oku.
P ie r w o tn ie , a le r ó wn ie ż i w okr es ie m ię dzyw o j e n nym , bu d yn ek s p e łn ia ł ró wn ie ż r o lę
uj e żd ża ln i k o n i dla łó d zk ic h p u łk ó w , k t ór a m ieśc iła s ię w d a lsze j c zęśc i b u d yn ku . Podc za s II w oj n y
ś wiat o wej tylk o u j eżd ża ln ia k on i. P o II wo j n ie ś wia to we j n a bo że ń s twa za czę t o w n im o d pra wiać od
19 4 6 r . , a le w t ym c zas ie ko śc ió ł b ył t ylk o filią wo jsk ow ą para f ii p w. ś w. Tr ój c y przy p l. W o ln ośc i.
Sam o d zie ln ą p ar af ię u loko wa no tu p o wt ór n ie d o p ier o w 1 9 6 7 r ok u .
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] G RONC ZEW S KA An na , W oj sk ow y k ośc ió ł z u lic y J e r ze g o; [ w :] „ Koch am Ł ó d ź” ( d od . d o
„ Po lsk a. D zie n nik Ł ó d zki”) , 4 I II 20 1 1 , nr 1 1 9, s . 9
1929
– nr 48, z 24 XI, s. 7: widok ogólny kościoła garnizonowego, jeszcze w anturażu
cerkiewnym
1933
– nr 31, z 30 VII, s. 6: widok ogólny kościoła w trakcie demontażu oznak świątyni
prawosławnej („bąbli” na szczytach wieżyczek i krzyży
prawosławnych
== p.w. św. Józefa Oblubieńca
p or ó w na j : O SO BY – M AŁ C ZY Ń SK I W ale nt y ( pro b .; 1 9 2 2- 19 5 2)
A d r es : u l. O gro do wa 2 2
– p ier wo tn ie , j ak o bud yn e k , p o ws t a ł w lat a ch 176 5 – 17 68 na pl. K o śc ie ln ym , j ako kośc iół p ar a fia ln y
r o ln ic ze j Ł o d zi pw . Na jś w ię t sze j Ma r ii Pa n n y z i n ic j a tyw y b p k u j awsk ie g o – A nt o nie g o
O s tr o wsk ie go
– w 1 8 8 8 r . zd em o nt owa n y, w zw ią zk u z b u d o wą w t ym m ie jsc u no wej m uro w ane j świą tyn i i
p r ze n ie s ion y o r az po w tó r nie zm o n to wan y za p ien ią dze I zr a e la P o zna ń sk ie g o n a pos esj i p r zy n a
u l. O gr od ow ą 2 2 , n a t er enie b . cm en t ar za e wa n g el ick ieg o , n ie u żytk o w an eg o o d 18 5 6 r . (pr ze d I
w o j n ą ś w ia to wą i p o n iej było to p r ze dm iot em k o n tr o we rsj i ze zb o r em e w ang e lick im w k wes tii
w ła s n ośc i zie m i) [1] ;
„ P o d ług i c h z at arg ac h i układ ac h z d oz orem kośc ioła św. Józ ef a, koleg ium ewangelic ki e,
pos iad ając wyr ok sąd ow y , w c zo r a j w es zło w p os ia d a nie c zę ś c i cm en t ar za p r zy k ośc ie le św .
J ó zef a” [ 2]
– n a p oc zą tk u X X w. zn a czn ie p r ze b ud o wan o w nę tr ze d zie lą c j e n a pse u don a w y i t yn k uj ąc ; p om im o
t eg o ze w n ęt r zn ie za c h o wał k s zta łt wie j sk ie g o k oś c io ła; a k tu a ln ie to n a js tar szy b ud yn e k w Ł o dzi,
zw a ny „m o dr ze wio wym kośció łk iem ”
– o k . 1 92 9 r . kośc ió ł zo s ta ł po d d an y g r u n to wn em u o dn owie niu w nę t r za
– p ier ws i pr ob oszc zo w ie t ej p ar a fii: He n r yk Pr ze źd zie c k i ( p óźn iej s zy b p p o d la sk i; o d 1 92 4 r .
s ied le ck i – w l. 1 8 9 5 – 1 89 7) , ks . pr a ła t Br o n isłą w Sie nick i ( 18? – 19 22) , ks . pr a ła t W a len ty
Małc zyńs k i ( 1 9 22 –V I 1 95 2)
B IB LI OG RAFI A:
[ 1] „ Spr a wa cm en tar za p r zy k ośc ie le ś w . Józe fa ” . [ w :] „Ro zw ó j” , 4 /1 7 V I 19 1 0 , nr 136, ss . 1- 2 .
[ 2] „ Po dzia ł cm en t ar za” . [ w:] „ Rozw ó j” , 3 /1 6 I II 1 91 1 , nr 6 2 , s . 2 .
1927
– nr 17, z 24 IV, s. 2: uroczystość poświęcenia nowej chorągwi kościelnej
1928
– nr 34, z 19 VIII, s. 3: nowy, ale jeszcze nie wykończony, ołtarz główny
1929
– nr 35, z 1 IX, s. 3: widok ogólny od strony pd–wsch. (od strony głównego wejścia)
– nr 48, z 24 XI, s. 6: małż. Maria i Karol Ruprechtowie, którzy obchodzili srebrne gody
w kościele; portrety obu małżonków
1933
– nr 20, z 14 V, s. 7: figura św. Józefa (autorstwa – Zygmunta W yrzykowskiego),
ustawiona przed kościołem, poświęcona właśnie przez ks. prałata
......... W yrzykowskiego
1934
– nr 47, z 25 XI, s. 6: uroczystość poświecenia przez bp K. Tomczaka trzech nowych
dzwonów (18.11.1934)
– nr 48, z 2 XII, s. 7: jeden z trzech nowo poświęconych dzwonów o nazwie „W alenty”
– nr 51, z 22 XII: fotoreportaż z okazji 25-lecia parafii
s. 4: – widok ogólny kościoła od frontu
– brama wjazdowa na teren kościelny z ul. Ogrodowej
s. 5: krzyż w kruchcie kościelnej
s. 7: krzyż misyjny na dziedzińcu kościelnym
== p.w. św. Józefa
A d r es : u l. . ... ... ... ( C hoj n y) .
== p.w. św. Kazimierza
p or ó w na j : – KOŁA – K o ło P r zyj a c iół P r ze d s zkoli Pa r a fia ln yc h pr zy k ośc ie le ś w. Ka zim ier za
w Ł od zi-W id ze w
– OS OB Y – M ALI NO WS KI Rys za r d ( ks . pr e fek t) , M AŁ CZ Y ŃS KI W a len t y (ks .
pr ef ek t, pr ob . 1 919 – 19 2 2) , S T AŃ CZ AK C ze s ła w (p ro b os zc z)
A d r es : u l. K a zim ier za (W idze w) .
P r oj ek t an t : arc h . J óze f K ab a n – Korsk i. K o n sekr owa n y .. ... . 1 9 2 ... . D o k o ńc a XX w ie k u
p o zo st a wa ł n ie o tyn k o wan y. Te n os ta t ni e ta p b ud o wy zo s t ał zr e a lizo wa n y d o p ie r o w lat a ch 200 0 –
2 0 0 3.
W ed ług le g end y k r ążą c ej wśr ód n a j stars zyc h wid zew ia k ó w, w ie lk ość o bs za ru , n a k t ór ym
zo s ta ł zb ud o w an y ko śc iół i p os ta wion e in n e b ud yn k i p ar af ia ln e zo s ta ł okr eś lo n y p r ze to c ze n iem po
j eg o ob w od zie d uże g o k am ie nia p r ze z m ies zkańc ó w W id ze wa . T a k war u nek p os ta wił Ma k s K on ,
w ła śc ic iel „W id ze wsk iej Ma n u fa k tur y” d o k tór e go n a le ża ł t e n te r en [ 2] .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] (J XB) , K ośc ió ł d ok o ńc zon y p o 7 8 la ta c h . Z os ta ło jeszc ze p okr yc ie d ac hu . [ w:] „ Dzien n ik
Ł ód zk i” , w yd . A , 28 VI II 20 0 3 , nr 2 0 0, s . 8
[ 2] G RONC ZEW S KA An na , G ła z w yto c zył gr an ic eX [ w:] „ K oc ham Ł ó d ź” ( do d . do „ Po lsk a. D zie n nik
Ł ó d zk i”) , . ... .. 20 1 1 , nr 11 0, s . 8
== p.w. św. Krzyża
p a tr z: K OŚ CI OŁ Y, C ER KWIE, SYN AGOG I – k at o lick ie – P od w yżs zen ia ś wię te g o Kr zyża
A d r es : u l. S ie n k ie w ic za . ... .
== p.w. św. Stanisława Kostki (katedra)
p or ó w naj : – CHÓR Y – Ch ór k at edr y łó d zk ie j
– Ch ó r Mar ia ń sk i
– K a te d r a ln y C h ór S um o wy
– OS OB Y – C ES AR Z J a n ( pr ob . I 1 9 3 7– I X 19 39) , CH ROŚ CI AK– P OP IE L
Te o fil ( a bp) , K UCZ YŃSK I An to n i (ks .) , NOWI CK I S ta n is ła w
( ks . pr ob .) , T YM IE N IE CK I W inc en t y
( 1 . pr o b os zc z, b p) , TOM CZ AK K a zim ier z ( b p –su fr ag a n) ,
WYR Z YK OWS K I . ... ... .. ( pr o bos zc z, 1 92 . ..– 1 9 3 ... )
– T OWARZ Y ST WA – ś p ie w ac ze – Tow ar zys tw o Śp iew a c ze Ch ór u
W o t yw n e go „ Hier o n im us”
P o ś więcen ie kam ie n ia w ęg ie ln e g o pr zez a b p w ar s zaw sk ie g o T eo f ila C h rośc ia k– Pop ie la ( 1 6
V I 1 9 0 1 r .) . B u do wę r ozp oc zę to w 1 9 ... , w e d łu g p la n u w ie d e ńsk ie go ar chite k ta . ... .. St er na.
P ie r ws ze n a bo że ńs tw o w ko śc ie le od pra w io n o w 1 9 0 8 r ., w j ed nej z b o c znyc h n aw. Dzw o n
„Z ygm u n t” uf u ndo w an y pr ze z łó d zk ic h r zem ieś ln ik ó w, od la n y w f a br yc e Joh n a ( 1 2 V 1 9 1 1) [ 2 ,3 ,4 ,
1 4] w Ł o dzi. P oś w ięc o n y i tym c zas o wo zaw ie s zo n y w s ie rp n iu 191 1 r . n a dr ew n ia n e j wie ży
u s ta w ion ej o b ok k ośc io ła [ 5 ,1 2] . W ybuc h I woj n y ś wiat owe j pr ze r wa ł pr ac e b u do w lan e . W zno w io n e
j e p o j ej za ko ńc ze n iu w .. ... ... 19 2 .. . r ok u . Do g odn ośc i k a t edr y p o d n ies io n a 1 0 XI I 1 9 2 0 r . b u llą
p a p ie ża B en e d yk ta X V w zw iązk u z u tw or ze n iem d iec e zji łód zk ie j .
K o n sekr acj a 14 X 1 92 2 . W ieża w ys ok ośc i 1 17 m . zos t ała uk o ńc zo n a w 19 30 r oku . W 1 93 2 r .
d ac h ka te dr y zo s ta ł po kr yt y b la c hą . P r ze d I wo j n ą ś w ia to w ą i j e s zc ze w po c zą tkac h lat 3 0 - tyc h X X
w . k a tedr a p osia d ała naj wię ks ze w K ongr es ó wce org an y. P ie r w s zym pro b oszc ze k ośc io ła zo s ta ł
m ia n owa n y ks . W ince nt y T ym ie n ieck i ( 19 1 0 – 1 92. .) .
W itr a że s ą au t or s twa ar t .-m a lar za . ... .. W in iar za . W ej ście głó wn e d o k a te dr y po ws t ało z
fu n d ac j i łó dzk ie j r o d zin y P r zyb yłów , k tó r zy u fu n d o wa li te ż k la s zto r s iós tr Urs zu la n ek pr zy u l.
O byw a te lsk iej .
W ka te dr ze m ieśc i s ię 10 tys ięc y w ie r n yc h .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] „ Ro zwó j ” , 1 /1 3 .1 2 .19 10, n r 2 84 , s. ( in f. p. t. „ Dzw o n [Z yg m u n t]” )
[ 2] „ Ro zwó j ” , 2 /1 5 ,0 5 .19 11, n r 1 10 , s. 1 ( o d lan ie d zwo n u „Z ygm un t”)
[ 3] „ Ro zwó j ” , 3 /1 6 ,0 5 .19 11, n r 1 11 , s. 3 ( o d lan ie d zwo n u „Z ygm un t”)
[ 4] „ Ro zwó j ” , ... .., 06 . 19 1 1 , nr .. ... , s . .. . ( a n a liza c h em ic zn a s top u d zwo n y „ Zygm unt” )
[ 5] „ Ro zwó j ” , 2 8 . 0 7 / 9 ,0 8 .1 911 , nr 1 8 0 , s . 3 ( za w ies ze n ie tym c zas o we d zwo n u „ Z yg m u n t”)
[ 6] „ Łó d ź w I lu s tr acj i” , 6 .0 1 .1 9 35 , nr 6 , s . 6 ( g arść in for m acj i e ncyk lo pe d yc zn yc h o k a tedr ze )
[ 7] C HA BOW S K I Z ygm u n t, Ka t ed ra od zys k uj e b lask . [w :] „ Dzien n ik Ł ód zk i” , wyd . A , 2 4 XI 2 0 0 4,
nr 2 7 5, s . 8
[ 8] ( MA L) , N o we m eble sprze d 9 3 la t . [ w :] „ Expr ess Ilus tr owa n y” , 3 0 I V 2 00 5 , nr 10 1 , s . 3 .
[ 9] ( HO D.) , K r yp ta b iskup ów d la zw ie d za j ą c yc h . [ w:] „d zie n n ik Ł ó d zk i” , w yd. A , 1 3 I V 20 0 6 , nr
88, s. 7
[ 10] ( HOD. ) , Co w ok ół ka te dr y. [ w:] „D zie n n ik Ł ó d zk i” , wyd . A , 1 4 I V 2 00 6 , n r 8 9 , s . 6 .
[ 11] SZ CZE PAŃ SK I Edm u nd, Z Ł od zi d o Rzym u. Z ok a zji m ięd zyn a r o do we g o zj a zd u m ło dzie ży
k a to lic k iej w 2 00- le tn ią r oczn ic ę k ano n iza c j i ś w . Sta n isła wa K os tk i i
ś w . A lo j zeg o . Ł ód ź 1 9 2 8
[ 12] P IE RZ CH A ŁA W ies ła w , Ł ó d zk i „ Zygm u n t” wr óc i. [ w: ] „ K och am Ł ó d ź” ( do d . d o „ Po lska .
D zie n n ik Ł ó d zk i” , 3 0 V 2 0 10 , nr 7 5 , s . 4
[ 13] ( IJ) , Z b iór ka na „ Ser ce Ło d zi” [d zw o n „Z ygm u nt” ], [w :] „ Expr ess I lus tro w a ny” , 3 0 V II 2 0 10 , n r
XX, s. 4.
[ 14] .. ... ... , J a k ą n a zwę bę dzie m ia ł s łyn n y d zw on : St e f a n , W ładys ła w c zy J an P a weł II , [ w:]
„ K oc ham Ł ód ź” (d o d . d o „ Po lsk a . Dzien n ik Ł ód zk i”) , 2 4 IX , 2 0 1 0 , nr 9 6, s . 6.
[ 15] W I TKOW SKA Ma t yld a, „ S erce Ł o dzi” j u ż w Ł od zi, [ w:] „ P olska . D zie n n ik Ł ó d zki” , 9 I X 2 0 1 1 ,
n r .. ... , s . 5 .
[ 16] „ S erc e Ło d zi. D zien n ik n ad zw yc zaj n y, r d ze n n ie łó d zk i, s p o łe c zn y i lite r a ck i, b oga t o
ilu s tr o wan y” [B ezp łat n y d o da t ek do : „ P o lsk a . D zie n n ik Łó d zk i” ], 18 IX 2 0 11 , nr 1 .
[ 17] W I TKOW SKA Ma t yld a, K r yp ta , w k t ór ej c iała s ię n ie r o zk ła da j ą . [w :] „ Koc h am Łó d ź” ( d od . d o
„ P olsk a. D zie n n ik Ł ó d zk i” , 2 1 V 2 0 10 , nr 7 8 , s . .. ...
1925
– nr 13, z 29 III,: uroczystość odsłonięcia i poświęcenia „Grobu” Nieznanego Żołnierza
położonego obok Katedry
s. 2: – moment poświęcenia „Grobu” przez bp W incentego
Tymienieckiego
– msza polowa na ołtarzu przed katedrą
s. 3: – grupa duchowieństwa łódzkiego i alumnów łódzkiego
Seminarium Duchownego na uroczystości odsłonięcia
– gen. Władysław Sikorski wraz z przedstawicielami władz
państwowych i lokalnych przyjmuje defiladę pododdziałów z
łódzkiego garnizonu biorących udział w odsłonięciu
– poczty sztandarowe łódzkich organizacji
– nr 24, z 14 VI, s. 1: msza na stopniach łódzkiej katedry żołnierzy z letniego poboru
(7.06.1925)
1928
– nr 16, z 15 IV, s. 7: wielkanocny grób Chrystusa
– nr 17, z 22 IV, s. 1: uroczystość otwarcia sezonu kolarskiego w Łodzi; poczty
sztandarowe klubów i zrzeszeń kolarskich przed katedrą
(15.04.1928)
– nr 19, z 6 V, s. 1: uczestnicy zjazdu mistrzów zawodów budowlanych po uroczystym
nabożeństwie w łódzkiej katedrze (23.04.1928)
– nr 20, z 13 V, s. 1: poczet sztandarowy 28 pułku piechoty podczas nabożeństwa
przed łódzką katedrą z okazji święta 3 Maja
– nr 27, z 3 VII, s. 3: uroczystość wyświęcenie na księży alumnów łódzkiego
Seminarium Duchownego (24.07.1928)
– nr 28, z 8 VII, s. 2: nocna iluminacja katedry z okazji Kongresu Eucharystycznego
(29.06 – 1.07.1928)
– nr 47, z 18 XI, s. 3: pododdziały 28 i 31 pułków piechoty na uroczystej mszy w
czasie święta 11 Listopada przed łódzką katedrą
1930
– nr 40, z 28 IX, s. 5: ołtarz św. Stanisława Kostki w łódzkiej katedrze, ufundowany
przez robotników i urzędników fabryki Geyera
1931
– nr 11, z 15 III, s. 3: uroczystość poświęcenia sztandaru Sekcji Kotlarzy z Cechu
Metalowców w Łodzi
– nr 15, z 12 IV, s. 1: warta honorowa WP przy wielkanocnym grobie Chrystusa w
łódzkiej katedrze
– nr 37, z 13 IX, s. 3: młodzież szkół łódzkich przed nabożeństwem w łódzkiej
katedrze z okazji rozpoczęcia nowego roku szkolnego
1931/1932
– nr 38, z 20 IX, s. 1: uczestnicy obchodów 50-lecia Zjednoczenia Gospody Czeladzi
Tokarskich; zdjęcie wykonane przed łódzką katedrą gdzie odbyło
się uroczyste nabożeństwo z tej okazji
1933
– nr 17, z 23 IV, s. 3: warta honorowa żołnierzy WP przy wielkanocnym grobie
Chrystusa w łódzkiej katedrze
1934
– nr 39, z 30 IX, s. 5: grupa członkiń Asysty kościoła katedralnego w Łodzi,
uczestniczek pielgrzymki na Jasną Górę
1935
– nr 1, z 6 I, s. 6: fotoreportaż z łódzkiej katedry
– widok ogólny katedry, prawdopodobnie z dachu fabryki Steinerta
–
–
–
–
–
widok ogólny ołtarza głównego
widok ogólny fragmentu kościoła pod chórem
widok ogólny lewej strony nawy głównej
fragment lewej nawy widziany z chóru
widok ogólny katedry „od tyłu”; od strony południowo zachodniej
1935
– nr 26, z 30 VI, s. 5: fragmenty katedry w fotoreportażu W łodzimierza Pfeiffera
– fragment ołtarza głównego (pinakel)
– fragment sklepień neogotyckich w jednej z naw bocznych
– fragment dolnej partii chóru na wysokości wejścia głównego
== p.w. św. Teresy
p or ó w na j : O SO BY – DY LO NG S ta n is ław ( pr ob . ; 1 9 3 5 , 19 3 6)
Ad r es : u l. Pom or ska 123 .
P a r a fia p w. Ś w. T eres y zo s ta ła u tw or zon a w r . 1 92 8 r oku. J ej pro wa d ze n ie zo s ta ło
po w ier zo n e s pr o wa d zon ym pr zez b . W . Tym ie n ieck ie go s a le zj a n om . P ie n ią d ze n a za k u p ter e nu
po d k ośc ió ł wyło żyli p o s p o łu b p W . Tym ie n ieck i ( 30 t ys .) i s a le zj a n ie ( 43 t ys .) . Za ku p u d ok o na n o
20 III 1 9 27 rok u.
P o n ie wa ż n a r a zie nie m ieli p ien ię dzy n a r o zp o c zę ci e b u do w y k ościo ła za k u p ili d re wn ian y,
m o dr ze wiow y k ośc ió ł o d par . ś w . W oj c ie ch a na Ch o jn ach , k tór y tam b ył d em o n to wan y p o d b u do w ę
no w e j , c eg lan e j świąt yn i. T e n kośc ió ł w n o wym m iej s cu p oś w ięc ił k ar d . A . Hlon d 1 6 X 1 9 27 r oku .
W rok p óźn ie j , 1 9 V II 1 9 2 8 r . b p W . T ym ie nieck i u tw or zył n o wą łód zk ą p ar a fię pw . ś w. Ter es y.
Pie r ws zym pr obos zc zem zo s ta ł ks . S ta n is ła w Ł uk as ze wsk i. W 1 93 0 r . gen . za k onu s a lezj a nó w , ks.
Filip R en a ldii, u tw o r zył p rzy t ej p ar a fii n o wy dom za k o n ny sa le zj a n ó w, p w . ś w . T er esy o d
Dziec ią tk a J e zu s.
W c zas ie I I wo j ny ś w ia to we j kośc ió ł zo s ta ł za m k n ięt y p r ze z N ie m có w i p r ze zn a czo n y n a
m a gazyn . W zn o wie n ie fun kcj o now a n ia nas t ąp iło w 1 9 45 r ok u . Pier wszym p o w oj e nn ym
pr o bos zc zem zo s ta ł ks . A le ks an d er Dr o zd . O n t ez r ozp o c zą ł s tar a n ia o ze zwo le n ie n a b udo wę
no w e j , j u ż m ur o wa nej ś wią tyn i, n a co u zys k a ł zg o d ę w 19 5 0 r ok u . B u d o wa z pr ze s zk o dam i trwa ła
do poc zą tk u la t 6 0- t ych XX w ie k u .
S ta r y kośc iół zo s ta ł zd em on to w a ny w 1 96 1 r . i pr ze n ie s io n y d o ws i Ł ęka wa k . Be łc h a towa .
Tu funkc j on o wa ł do la t 9 0- tyc h X X w ., k ie d y to zo s ta ł ro ze b r an y w zwią zk u z bu d ową no wej
ś wiąt yni.
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] G RONC ZEW S KA An na , Mo dl it wa o j c a Pio. [ w :] „ Koch am Łó d ź” ( d od . d o „ P o lska . D zie n n ik
Ł ó d zk i” , 14 X 20 11 , nr 1 5 1, s . 10 .
== p.w. św. Urszuli
A d r es : u l. O byw a te lsk a 2
== p.w. św. Wojciecha
p or ó w na j : O SO BY – CE SAR Z Ja n ( pr ob. 1 9 1 8– 1 9 28) ,
A d r es : u l. R zgo w ska .. ... ( Cho j ny) .
== p.w. św. Zbawiciela
A d r es , u l. .. ... ... .. ( K o zin y)
– mariawickie
Mar ia wic i od łąc zyl i s ię o d kośc io ła k a to lick ie g o n a począ t ku XX w ie ku . N ie u zn a j ą p r ym at u pap ie ża ,
m aj ą r o zwin ię t y ku lt m ar yj n y, czc zą za ło życ ielk ę s woj e j r elig ii – Ma r ię Fr a nc is zk ę K o zło w s ką , ich ka p ła n i
n ie m aj ą o b owią zku życ ia w c e lib a c ie . W 19 0 6 r . pap ież P iu s X r zu c ił k lą tw ę na za ło życ ie li r u ch u
m ar ia witó w. W m iast ac h g dzie p o w st a wa ły w ię ks ze skup isk a m ar iaw itó w d oc h od ziło nie r a z do is tn yc h
w oj e n r e lig ij n yc h, n a w et ze śm ier te ln ym i of ia r am i (np. Str yk ów , Z g ier z, Ł ó d ź) .N aj większe sk u pisk a
m ar ia witó w w okr ę gu łó d zk im pr ze d I w o j n ą ś wia to wą : Łó d ź – o k . 4 0 tys . ( d ziś (2 0 05 r .) ok o ło 1 0 00 ,
Z g ier z – ... .. . .. ( d ziś . ... . .. .) , St r yk ó w – ... ... ... ( d ziś po n a d 3 t ys. ) .
W Ło d zi zn an ym pr o pag a torem m ar iaw it yzm u b ył k a to lick i ks ią d z z p a r . W nie bow zię c ia Na jśw ię ts ze j
MP n a p l. K o ś c ie ln ym – Edwa rd Ma r ks , za co zo s ta ł s usp e n d o wa n y o k . 1 9 0 5 rok u . W 1 9 13 r . powr óc ił n a
łon o kośc io ła k a tolick ieg o . Niej ak o w e „ w ia n ie p o wr o tu” wnió s ł d wa k ośc ioły m ar iawickie , k tór ych , or a z
d zia łek po d n im i, b ył fo rm a lnie wła śc ic ie lem (m ar ia w ic i n ie m ie li o s ob ow ośc i pr a wne j , w ię c d la om in ięc ia
te j tru d ności ws zys tk ie c zyn n ośc i w pr zyp ad k u tyc h ko śc io łó w popr o wa dzili na j eg o n a zwisk o) . S ą t o
o b ec ne k ośc io ły p .w. ś w. A p os to łów P io tr a i P aw ła p r zy u l. N aw r o t i p .w . MB N ie p ok a la n ego P o c zęc ia
p r zy o b e c n ej u l. M. C u r ie - Sk ło d o wsk iej 2 2 (k ośc ió ł śro do wisk tw órc zyc h) .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] MA Ł EK Mar cin , S to la t m ar ia w itó w . [ 1] „ D zie n n ik Łó d zk i” , w yd . A , 3 1 I 2 0 05 , n r . ... , s . 1 8 .
[ 2] SI DO R Ma te u s z, Mis j o n ar ze B a łu t. S tu le c ie Ko śc io ła St ar oka t olick ieg o Ma r ia w itó w w Ł o dzi. [ w:]
„ K r on ik a m ias ta Ł o d zi” , n r 1 /2 0 0 6 , ss . 2 0 3–2 1 4 .
[ 3] GR ON CZ EW S KA A n na, K s ią d z E dw a rd Mar ks i j e g o k ośc io ły. [ w:] „ K oc ham Łó d ź” ( do d . d o „ Po lska .
Dzien n ik Ł ód zk i” ) , 29 VI 2 0 12 , n r 18 8 , s . 11 .
= p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy
p or ó w na j : K OŚ CIOŁ Y , C ERKW IE , SY N AGOG I – k at o lick ie – Ś w. A pos to łó w P iot r a i Pa w ła
Ad r es : ul. Na wr o t 1 0 4 (r ó g P r zę d za ln ia n e j )
K o śc ió ł p o ws ta ł w 1 9 0 5 r . j a ko k ośc ió ł m ar ia wick i p w . MP N ie u s ta j ąc ej Pom oc y, wg pr oj ek tu A lwilla
J an kau ’a , ar ch it e k ta n iem ieck ie g o p och o d ze n ia , za m ie szk ałe g o i p r ac uj ąc e go w Ł o dzi ( zm . w Ł o d zi w 1 9 1 6
r .) . P o nie wa ż m ar ia wic i n ie p os ia da li o so bo wośc i p r awn e j d zia łk a, n a k t ór ej p os t a wio no k ośció ł i sam
k ośc ió ł zos t ała za p is a n a n a ko n wer tytę z k at olic yzm u na m ar ia w ityzm – ks . E d war da Mar ksa . Ten w 1 9 13
r . po wr óc ił n a ło n o k ośc io ła k a t olick iego . Ak tem n ot ar ialnym z 8 IV 1 9 2 6 r ., s p isa nym w Gr ój cu pr ze kaza ł
te n k ośc ió ł p ar . Po d wyżs ze n ia Ś w . K r zyża , k t ór y s ta ł s ię j e j kośc io łem f ilia ln ym pom im o pr o t es t ów łó d zkic h
m ar ia witó w. W yrok s ąd u z 2 7 I I 19 28 r . u zn a ł pr a wom ocn ość t ej d ar ow izn y. Z d niem 4 I V 19 30 r .
o rd yn a r ius z die c ezj i łó d zk ie j – b p W inc en t y T ym ien ie ck i p oś w ięc ił t e n k ośc ió ł a w d wa d ni p ó źn ie j
e r yg o wa ł tu n o wą par a fię p .w. Ś więt yc h Ap os to łó w P io tr a i P aw ła . J ej p ier ws zym pr ob os zc zem zo s ta ł ks .
S ta n is ław R yb us .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] G RONC ZEW S KA A n na , K s ią d z E d wa rd Ma rks i j e g o k ośc io ły. [ w :] „ Koc ham Łó d ź” ( do d . d o „ P olsk a.
D zie n n ik Łó d zk i” ) , 2 9 V I 2 01 2 , nr 1 8 8 , s . 1 1 .
= p.w. Przenajświętszego Sakramentu
p or ó w na j : K OŚ CIOŁ Y , C ERKW IE , SY N AGOG I – k at o lick ie – MB N ie p o k a la n e go Poc zę c ia
A d r es : u l. P o dleś na ( d ziś M. C u r ie – Sk ło dowsk ie j ) 2 2 .
K o śc ió ł p o ws ta ł w 1 908 r . j ak o dr ugi k ośc ió ł m ar iaw ick i w Ło d zi, r ów n ie ż wg p ro j ek tu Alwilla
J an kau ’a , ar ch it e k ta n iem ieck ie g o p och o d ze n ia , za m ie szk ałe g o i p r ac uj ąc e go w Ł o dzi ( zm . w Ł o d zi w 1 9 1 6
r .) . Z b u do wa no g o w n ies am ow it ym tem p ie : k am ie ń węg ie lny po ś w ię co n y 8 XI , a j u ż 1 XI I 1 9 0 8 r . od d an y
d o u żytk u , ch oc ia ż pr ace w yk o ńc ze n io we tr w a ły j es zc ze w 19 0 9 r ok u. O tr zym a ł wó wcza s we zw a nie
P r ze n aj ś wię ts ze go S akram en tu . P o n ie wa ż m ar ia wic i n ie pos iad a li os o bo w ości prawn e j dzia łk a , n a k tóre j
g o p os ta wio no i sam kośc ió ł, zos t ał y za p is a n e n a k onw er tyt ę z k a to lic yzm u n a m ar iaw it yzm – ks . Ed w ard a
Ma r ks a . Kie dy po w r óc ił w 1 9 1 3 r . na ło n o k ośc ioła k a to lic k ie go pr zek a za ł te n k o śc ió ł, j a ko j e g o form al n y
w ła śc ic iel, wła d zom łó d zkie j d iec e zj i. De c yzj ą b p W . Tym ie n ieck ie go z 1 9 2 6 r . zo s ta ł o n pr ze k a za n y
łód zk im j ezu itom . Otr zym a ł w te d y n o we w e zwa n ie : MB N ie p o kala n eg o P oc zęc ia . Mar ia wic i r ó wn ie ż i w tym
p r zyp a d ku w yto c zyli k s . E . Ma r ks ow i pr oc es , k tór y pr zegr a li tym s am ym w yr ok iem z 2 7 I I 1 9 28 r ., c o w
p r zyp a d ku k ośc ioła pr zy u l. N a wr o t .
O b ec n ie m ieśc i s ię tu D us zp as t ers tw o Śr o d owisk Twórc zyc h i s ie d zib a o r a z s a la t e at ru „ L o gos” . D o
d ziś w j e go wn ę tr zu widoc zn e s ą e lem en t y wys t r oj u m ar ia wick ie g o .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] G RONC ZEW S KA A n na , K s ią d z E d wa rd Ma rks i j e g o k ośc io ły. [ w :] „ Koc ham Łó d ź” ( do d . d o „ P olsk a.
D zie nn ik Ł ó dzk i”) , 2 9 VI 2 0 1 2, nr 1 8 8 , s . 1 1 .
1930
– nr 40, z 28 IX, s. 3: widok ogólny kościoła
– nr 46, z 9 XI, s. 7: fotoreportaż z wnętrza z tymczasowym (po przejęciu) wystrojem
katolickim
– .. ... .. . ... . .. ... ..
– .. ... .. . ... . .. ... ..
– .. ... .. . ... . .. ... ..
= Staro–katolicki Kościół Mariawitów
A d r es : u l. Fr anc is zka ńska 27 .
Z b u dow a n y w . ... .. J es zc ze d łu g o p o II w oj n ie ś wiat o we j w bu d ynk ach pr zy k o śc ie le d zia łał a
p ie k arn ia , wyt wó r n ia wó d g azo wa n yc h i zak ła d s zyc ia k ołd e r ( zn an y w c a łej Ło d zi ! ) .
– prawosławne
= ogólne
p or ó w na j : O SO BY – ST RU KOW P io t r ( po p)
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] Ł ód zk ie pr a wos ła w ie . Rozm o w a z a b p S zym o nem Rom ańc zuk iem i ks. m itr a t em K o ns t an t ym
Ma r c zyk ie m . [w :] „ Ku ltur a i B izn e s ” , nr 17 /18 , V II I– IX 2 0 04 , s . 7.
[ 2] SO KO Ł K ir ył, S OS N A A l eks an d er , Cerkw ie w ce n tr a ln e j P olsce, 1 8 1 5 – 19 15 . Ł ódź 2 01 2 .
[ 3] HE NZ L E R Ma rek , G as nąc y b la sk zło t yc h ko p u ł. [w:] „ P o lityk a ” , 4-1 0 IV 2 0 1 2, nr 1 4 , ss . 7 2-7 5
( p o ds ta wow e in f or m ac j e n a b a zie ks ią żk i S ok o ła i S os n y) .
1934
– nr 15, z 15 IV, s. 6: uroczystość poświęcenia pokarmów w jednym z łódzkich mieszkań
w trakcie prawosławnych świąt wielkanocnych przez popa Piotra
Strukowa
1935
– nr 5, z 2 II, s. 7: obchody „święta Jordanu” na zamarzniętej tafli stawu w parku im. J.
Poniatowskiego; widoczny krzyż z lodu
= p.w. św. Aleksandra Newskiego
A d r es : u l. K iliń s k ie g o .. ..
A u to rem pr oj ek tu b ył H ila r y Ma j e wsk i. K am ie ń w ęg iel n y p o d bud o w ę cer k wi p oło żon o 8 V 1 88 0 r oku
( A . Kem p a) . P ośw ięc o na 2 9 V 1 8 84 r ok u.[ 1] .
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] [be z a u to r a ], P oś w ięc e n ie c erkw i. [ w:] „ Dzie n n ik Łó dzk i” , . ... .. 18 8 4 , nr .. ... , s . .. . ..
1934
– nr 23, z 10 VI, s. 4: – grupa duchownych prawosławnych z całej Polski uczestniczących
w obchodach 50-lecia cerkwi (31.05.1934)
– jak wyżej; uczestnicy spotkania ustawiający się do procesji; foto
wykonane na ulicy J. Kilińskiego przed cerkwią
= p.w. św. Aleksego (garnizonowy)
p or ó w na j : – KOŚ C IOŁ Y , C ERK WIE , SY N AGO GI – ka to lick i – p. w. ś w. J er ze g o
A d r es : u l. Jer ze g o .. ...
Bu d yn ek p ows ta ł w ko ńc u X IX w . j a ko c erk iew g arn izon o w a ( poś więc en ie 2 1 X I 1 89 6) .
Z bu do wa na pr ak t yc znie , j a k ws zys tk ie in n e łó dzk ie k ośc io ły w t ym okr es ie , w d uże j c zę śc i za
p ie n ią d ze łó dzk ic h f abr yk an tó w : m .in . Po zn a ń sk ie go , Sch e ib ler a i He in zla . N a j p ra w dop o d obn iej z
o kazj i 1 0 0 - lec ia 37 . J eka t er yno b ursk ieg o P ułk u Pie c ho t y. P at r o n em b ył A le ks y, m etr o po lit a
m osk ie wsk i.
Ob ok fu nkc j i r e ligij n e j bud yn ek s pełn ia ł r ó wn ież r o lę u je żd ża ln i k on i d la łód zk ich pu łk ów , k t ór a
m ieśc iła s ię w d a lsze j c zę śc i bu d ynk u . F unkcj a t a zo s ta ła u t r zym a n a t a kże w okr es ie
m ięd zyw o j e n nym .
Ju ż w p ie r ws zyc h la ta c h p o I wo j n ie ś wia to we j pr zek szt a łc o na w g ar n izo n o wy k ośc ió ł k a to lick i.
( w p o b liżu k os zar y 2 8 i 31 p ułk ó w S tr ze lc ów K a nio ws k ic h) . Z c zas em pr ze bu d ow a no j ą, m .in .
lik widu j ąc c h arak ter ys tyc zn e pr a wos ła w ne „c e b u le” zw ie ń c zeń w ie ż. P ie r w sze re g u lar n e k at o lick ie
n ab o że ńs tw a o dpra w io n o w n im 2 3 X I 1 9 1 9 r oku . P a ra fię e r yg ow an o d op iero w 1 927 r oku .
BI BL IOGR AF I A:
[ 1] G RONC Z EW S KA An na , W oj sk owy k ośc ió ł z u lic y J e r ze g o ; [ w :] „ K och am Ł ód ź” (d o d. d o
„ Po lska . D zie n nik Ł ó d zki”) , 4 II I 2 0 1 1 , nr 1 1 9, s . 9
1929
– nr 48, z 24 XI, s. 7: widok ogólny katolickiego kościoła garnizonowego, jeszcze w
anturażu cerkiewnym
1933
– nr 31, z 30 VII, s. 6: widok ogólny kościoła w trakcie demontażu oznak świątyni
prawosławnej (tzw. „bąbli” na szczytach wieżyczek i krzyży
prawosławnych)
– unickie
K o śc io łó w u n ick ic h n ie na le ży a u to m a tyc zn ie ut o żs am iać z K o śc io łam i gr eck oka to lick im i, a n i in n ym i
o br zą dk u wsch o dn ie go!
– judaistyczne (synagogi)
= przy Al. Kościuszki 2
S yn a go g a b yła j e d ną z n a j p ię kn ie j szyc h łó d zk ic h świ ą tyń . Z a pr oj ek to wa ł j ą A do lf W o lff ze St u ttg a r tu .
J ej bu do wę s fin ans o wały n aj b oga tsze łód zk ie r od ziny żyd o wsk ie, m .in . P ozn a ń sc y i S ilb e rs t ein ow ie .
P om o g li r ó wn ie ż fa b r yka nci in n yc h w yzn ań . O d da n a d o u żytk u ... ... ... . 1 89 5 . W tym c za s ie a l. T .
K o śc ius zk i n os iła n a zwę „ Prom en a d a” . Z os ta ła sp a lo n a p r ze z h it le r o wcó w w n oc y z 10 na 1 1 lis top a da
1 9 3 9 r . wr a z ze w s zys tk im i in nym i łó dzk im i syn a g og am i, a n as t ę pn ie r o zebr ana w 1 9 40 r oku . Po zo s ta ł
p o n ie j p la c , n a k t ór ym ur zą d zo no p o wo j n ie p ark ing . W 2 0 03 r . łó dzk a Gm ina Ż yd o wsk a o tr zym ała n a
w ła s n ość te n p lac , kt ór y w dw a la t a pó źn ie j s pr ze da ła Ga łk ie wiczom , w ła śc ic ielom ta r g ow isk a T uszyn .
U tr zym a li o n i na n iew ie lk ie j po wier zc hn i park in g, ale n a większe j c zę śc i po ws t ał dor aźn y p a wilo n
h a n d lo w y. Pr aw do p od o b n ie w pr zyszło ś ci p lac a lb o zo s tan ie spr ze da n y, a lbo p o w st a nie n a n im j akiś
r epr eze n tac yj n y b u d yn ek , hot e l lub b iur o wiec . 29 s i er pn ia 2 0 06 r ., w 62 . r oc zn ic ę lik w id ac j i łó d zk ie go
g e tt a zo s ta ł n a je g o kra wę dzi od s łon ięt y n ie wielk i m o num e n t upam ię tn iaj ąc y fa k t is tn ie n ia w tym
m ie jsc u s yn a g o gi.
B yła to tzw . s yn ag o g a „ r e fo rm ow a n a” , c zyli n ie m ie li d o n ie j ws tę p u Ż yd zi o r to d oks yj n i, k t ór zy
zr es zt ą fa k t j e j is tn ie n ia kr ytyk o wa li.
B IB L IOG RAF I A:
[ 1] Ż ydzi – b o j o w n ic y o N ie p o d le g łość P o lsk i. L w ów 1 93 9 , s . 3 12 (g en . W La n g ner n a ur oc zys to śc i
k om ba ta nck ie j w s yn ag o d ze p r zy a l. T . Ko śc iu s zk i, ok . 1 9 3 8 r .)
[ 2] (L ES Z .) , Mo n um e n t z p oś lizg ie m . [ w :] „ Dzie n nik Łó dzki” , wyd . A, 2 7 –2 8 V 2 0 0 6 , n r 123 , s . 23
( nie wie lk i m on um en t u p am ię t niaj ąc y f ak t b yc ia i zb u r ze nia p r ze z h it le r o wcó w s yn a gog i)
29.
KSIĘŻA i BISKUPI diecezji łódzkiej
– katoliccy
– Łódź
p a tr z: OS OB Y – BĄC ZE K Ja n (p ar . Po d wyżs ze n ia ś w . K r zyża ) , BI EŃ KO WS KI XX .,
B RZ E ZI ŃS KI Rom u ald ( p ar . ś w. K azim ier za) , C ES ARZ J an (pr o b . ś w.
W oj c iec h a (1 9 18- 19 28) , Po dw yższe n ia ś w. Kr zyża ( 1 92 8– 1 9 30) , k a tedr y
( 19 3 7 –19 3 9) , F RANC ZE WS KI Z XX ( p ar . X XX .) , K AC Z YŃ S KI Dom in ik ( par .
MB Zw yc ię sk ie j w Łod zi) , K ALI NO WSK I X X ( p ar . MB Z wyc ięsk iej ) ,
K UC Z YŃ SK I An to n i (ks .-k a n.) , M RÓZ XX ( p ar . X XX .) , N OWI CK I S ta n is ła w
( par . XX XX) , OL E SI ŃS K I X XX . . ( par . XXX X .) , P ABJ ANC ZY K X X XX
( par . XX X .) , PY SZ Y ŃS KI .. ... .. ( p a r . N ajś w , Ma r ii P an n y) , R AJ OB ER T R X .
( par . św. A n to n ie g o, Ż ub ar dź) , R YL S KI S te fa n ( par . P r zem ie n ie n ia
P a ń sk ie go) , R YB US S ta n is ła w (pr o b. p ar . ś w. Pio tr a i P a wła) , S IE NN IC KI
B r o n is ław (ks . pr a ł.) , SI TE K X X . ( Sem in . D uc h own e w Ł od zi) , SU CH CI CK I
K a zim ie r z (p ar . XX) , SZ AB E L SK I St ... ... (ks .- pr a ła t) , ŚW IE TL IŃ S KI
K a zim ierz ( p ar . w Ł od zi i B e d on iu) , TOM CZ AK Ka zim ier z ( bp) , T YM IE NI EC KI
W inc en t y ( b p) , WYRZ YK OWS K I W ac ław ( par . św . A n ny i św . St an is ła wa
K o s tk i) , Z DŻ ARS KI J .. ... .. ( ks .-k a n .)
– Bedoń
p a tr z: O SO BY – Ś WIE TL IŃSK I K a zim ier z ( pro b os zc z)
– Kaletnik
p a tr z: O SO BY – M AJ C HE RS KI Ma r ia n ( pr ob os zc z)
– Marzenin
p a tr z: O SO BY – B RZ E Z IŃSK I R om ua ld
– Tuszyn
p a tr z: O SO BY – P E ŁCZ YŃ SK I X XX ( pr ob os zc z p a r . Tu s zyn )
– Zgierz
p a tr z: O SO BY – C E SARZ J an ( pr ob . ś w. K at ar zyn y, 1 9 3 0- 19 3 6)
– z innych diecezji
p a tr z: O SO BY – M AU ER S BE RG ER Ja n
– grecko-katoliccy
p a tr z: I LK OW M iko ła j ( p ar . Zw ias to w a nia N MP )
30.
KOZINY, dzielnica Łodzi
p at rz: DZ IE LNI CE I RE J ONY M IAS T A – Ł o dzi
31.
KÓŁKA
– rolnicze
p a tr z: – Z WI ĄZ KI = W oj ewód zki Z wią ze k Kó łek Ro lnic zyc h w Ło d zi
= Okręgowy związek Kółek Rolniczych
KSAWERÓW, wieś, pow. łódzki
p at rz: DZ IE LNI CE I RE J ONY M IAS T A, Ło dz i
32.
KSIĘGARNIE
– Erdmana
– Fiszera Ludwika
p or ó w na j : K S IĘG ARN IE – S eip e lta P a wła
A d r es : u l. P io tr kowsk a 4 7 .
O tw or zył j ą w 1 88 2 r . Lu d w ik F is zer . P o je g o śm ierc i w 1 9. .. r . ks ięgar n ię pro wa d ził s yn L ud w ik , jr .
W r ok u 19 .. .. s pr zed aj e s wo j e ud zia ły w k s ięg arn i br a tu K azim ier zow i i m a tc e Lu dw ic e a sam w yj e żd ża
d o W ars zaw y g dzie k u p ił i pr o wad ził f ir m ę wyd a wn iczą „ E . W e nd e” . W wyn iku kr yzys u ks ię garn ia
F is zer ó w b ankru t uj e . W 1 9 29 r . ku p ił j ą Pa w eł S eip elt d la s woj e j c órk i C h ar lo tt y. K ie r o wn ik iem zo s ta j e
m ia n owa n y W . Pf e iff e r , kt ó r y o tr zym a ł t e ż p e łn a p le n ip o te nc j ę na j ej pr o wa d ze n ie . W 1 9 5 0 r.
u p a ńs t wo w io na i p r ze j ę ta pr ze z p ow s ta łe pr ze d s ię b iors t wo p .n . „ Dom Ks ią żk i” . W ted y te ż n a da n o j ej
n a zwę w ym yś lili w s pó lnie j ej ó wc ze s n y k ie ro w n ik – J an G ie ra ńc zyk i d yr e kt or o dd z. łód zk ieg o P .P . „ Dom
K s ią żk i” – Z b ig n ie w Cisowski.
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] UR BA N KI EW ICZ J er zy, Pa ss e– p ar tou t w c iep łym kolor ze. Ł ó d ź 1 98 4 , ss . 3 1 –3 9 (r o zd z. p . t.
„ R od o wód „ Pe g a za”) .
[ 2 ] KR AK OW IA K J an ina, Od Fis zer a d o „ P ega za ” . Łó dź 20 0 5 .
– Gutsztadta Jankiela
– Rupperta C ? lub G ?
A d r es : u l. G łó wn a . ... ...
– Seipelta Pawła
p or ó w na j : – KS IĘ GARN IE – F is zer a L u dwik a
– OS OB Y – PF E IFF ER W ło dzim ier z (k ier o w n ik , ple n ip o te n t)
O tw or zył j ą w 1 88 2 r . Lu d w ik F is zer . P o je g o śm ierc i w 1 9. .. r . ks ięgar n ię pro wa d ził s yn L ud w ik , jr .
W r oku 19 .. .. s pr zed aj e s wo j e ud zia ły w k s ięg arn i br a tu K azim ier zow i i m a tc e Lu dw ic e a sam w yj e żd ża
d o W ars za wy gd zie k up ił i p r owa d ził f irm ę w yd a wn ic zą „ E. W en de” . W wyn ik u t zw. „W ielk ie g o Kr yzys u”
ks ię g arn ia Fis zer ów b ankru tu j e . W 1 92 9 r . k up ił ją P a we ł S eip elt dla s woj e j c órk i C har lo tty.
K ie r o w nik iem zos t aj e m ianow a ny W . P fe iffer , k tór y o t r zym a ł te ż p e łn a p le n ip o te ncję n a j e j pr o w adze n ie .
W 19 5 0 r . u pańs tw o wio na i pr zej ę ta pr ze z po w s ta łe p r ze ds ię b iors tw o p .n . „ D om Ks ią żk i” . W te d y t e ż
n a d ano j e j n a zwę „ Pe ga z” , kt ór ą wym yś lili w s p ó ln ie j e j ó w c zes n y k ier ow n ik – Ja n G ie ra ńc zyk i d yr ek t or
o d d z. łód zk ieg o P .P . „ Dom K sią żk i” – Z big nie w Ciso wski. Po up a d k u P .P . „ Dom Ks iążk i” s pr yw a tyzo wa n a
p o n ow n ie w 1 9 9 1 rok u . A kt u aln ie ( 2 00. ..) j e j wła ścic ie lam i s ą Ma r ia Szu lic h . W c zer wc u 20 0 6 r .,
ks ię g arn ia w yp r owa d ziła s ię n a u l. P io tr kowsk ą 1 2 3, pr ze jm uj ąc lok a l po ks ię gar n i „O świat o we j” , k tór a z
p r zyc zyn ek o nom ic zn yc h ( za wys ok i c zyn s z) wyp r ow ad zi ła s ię d o ks ię g arn i p r zy u l. P om orsk ie j ... ...
W ypr o w ad zk a n as tą p iła z p ow o d u złe g o s tan u tec hn ic zn e go bud yn k u i w ys ta w ie n ia g o pr ze z m ias to na
s pr ze d aż.
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] UR BA N KI EW ICZ J er zy, Pa ss e– p ar tou t w c iep łym kolor ze. Ł ó d ź 1 98 4 , ss . 3 1 –3 9 (r o zd z. p . t.
„ R od o wód „ Pe ga za ”) .
[ 2] KR A KOW IA K Jan in a, Od Fis ze ra d o „ P e ga za” . Ł ó dź 2 00 5 .
[ 3] MP ., W ypr owa d zk a P eg aza . [ w:] „ D zie n n ik Ł ó d zk i” , wyd . A , 1 3 I V 2 0 0 5 , n r 86, s. 7 ( d o 31 V II 2 00 5 , z
p ow o d u złe g o s tan u b u dynku )
[ 4] ( MR) , „ P eg a z” por zuc a Pio t rk o wsk ą 47 . [ w:] „ E xpress Ilus tro wa n y” , 15 V 2 00 6 , nr .. .., s . 4.
1931
– nr 1, z 4 I, s. 3: stoisko firmowe na wystawie współczesnej książki w dawnej Galerii
Miejskiej w parku im. H. Sienkiewicza
– widok ogólny stoiska
– jak wyżej; zbliżenie
33.
KUCHNIE
p or ó w naj : J ADŁ O DAJ NIE
– Kuchnia dla Bezrobotnych Komitetu Pomocy
Najbiedniejszym dla ….. dzielnicy [………] w Łodzi
A d r es : u l. Ł a g ie wn ick a X ...
O tw ar ta i p ośw ięc on a w lut ym 193 5 r oku . W k om it ecie za ło życ ie ls k im b yli: d r S ta n is ław W ron a
(s t ar os t a łó d zk i) , p łk A lf r e d Vo g e l ( Nac ze ln ik Ruc hu ŁWE KD ) , X XX Pr zed p e łsk i ( na c ze ln ik X X .) , XX
B r a un ( XXX) , Z ygm un t W is ła wsk i (n ac ze ln ik XX X) , ks . J ó ze f Z a le wsk i
1935
– nr 5, z 2 II, s. 7: uroczystość otwarcia i poświęcenia Kuchni
Najbiedniejszym dla III dzielnicy [………] w Łodzi
A d r es : u l. 1 1 L is t op a da 6 7 .
O tw ar ta i p ośw ięc o n a w s tyczn iu 1 9 3 5 r ok u .
1935
– nr 5, z 2 II, s. 7: uroczystość otwarcia i poświęcenia Kuchni
– nr 17, z 28 IV, s. 6: wielkanocne „święcone”: urządzone dla najbiedniejszych w jednym z
pomieszczeń Kuchni
Najbiedniejszym dla IV dzielnicy [Marysin] w Łodzi
p or ó w na j : B RAU N . ... ... ... ., PR Z ED PE Ł SK I ... ... ... .. , V OGE L A lf r ed ( p łk) , WISŁ AW S K I
Z ygm un t , WRON A St a nis ła w , Z ALE WS KI J ó zef (ks .) .
A dr es : Ła g ie wn ick a ... ...
O tw ar ta .. ..g ru d n ia 19 35 r oku .
1935
– nr 50, z 15 XII, s. 7: uroczystość uruchomienia Kuchni, członkowie komitetu
organizacyjnego
– nr 52 , z 29 XII, s. 3: uroczystość otwarcia; inne ujęcie
Najbiedniejszym XIII dzielnicy [Chojny] m. Łodzi
A d r es : . ... ... ... ...
O tw ar ta i p ośw ięc o n a w lu tym 1 9 35 r ok u .
1935
– nr 7, z 17 II, s. 2: uroczystość otwarcia i poświęcenia Kuchni; na zdj. m.in. członkowie
Komitetu Pomocy Najbiedniejszym
Najbiedniejszym dla XIV dzielnicy [Chojny] m. Łodzi
p or ó w na j : WŁO DARE K X X . (c zł. Ko m ite tu Or ga n iza c yj n e g o)
A d r es : . ... ... ... ...
O tw ar ta i p oś w ięc o na n a prze ło m ie list o pa da i gr u d nia 1 9 35 r . z in ic j at ywy o b yw at e lsk ie g o K om it et u
P om oc y N aj b ie dn ie js zym w Ł o dzi w d zie ln ic y C h oj n y, p r zy ws p ó łpr ac y re j ono we j łó d zk iej i o dd z.
d zie ln ic o we go B BW R ..
.
1935
– nr 49, z 8 XII, s. 4: uroczystość otwarcia i poświęcenia Kuchni
– nr 50, z 15 XII, s. 6: uroczystość otwarcia i poświęcenia Kuchni; grupa przedstawicieli
władz miejskich i państwowych
– Kuchnia „Caritasu”
A d r es : u l. N ar u towic za 3 1.
O twar t a w s tyc zn iu 1 9 3 1 roku . S p e łn ia ła j e d n oc ześ n i e r olę ś w ie tlic y.
1933
– nr 5, z 29 I, s. 5: uroczystość otwarcia i poświęcenia Kuchni z udziałem bp W.
Tymienieckiego.
– Kuchnia dla Bezrobotnych Łódzkiego Stowarzyszenia
Techników
A d r es : u l. b p W . T ym ie n ieckieg o 5 0 .
O tw ar ta i p o ś więc ona 5 w r ześn ia 1 9 3 1 r ok u . Kuc hn ia m o gła d zie n n ie w yd a ć 1 2 0 0 o b ia d ó w.
P om ies zc ze ń u d os t ęp n iły Z j e d n oc zon e Z ak ła d y W łók ie nn ic ze K . S c h e ib le ra i L . Gr ohm an a .
1931
– nr 37, z 13 IX, s. 1: uroczystość otwarcia i poświęcenia Kuchni (5.09.1931).
– Kuchnia dla Bezrobotnych oddz. łódzkiego Związku Pracy
Obywatelskiej Kobiet
U ruc hom io n a .. ... .p a ździe r n ik a 19 3 1 r . w sie d zib ie Z w ią zk u .
1931
– nr 43, z 25 X, s. 3: XXXXXXX..
– Tania Kuchnia dla Dzieci Najbiedniejszych
A d r es : u l. R ybn a 1 5 .
Z os ta ła o tw ar ta w k o ńcu p aźd zie r n ik a 1 93 3 r . w b ud ynku S zk o ły P o ws ze c hn ej Nr .. .. .
1933
– nr 45, z 5 XI, s. 2: uroczystość otwarcia Kuchni
34.
KURATORIUM OKRĘGU SZKOLNEGO
WARSZAWSKIEGO, Inspektorat Szkolny m. Łodzi
p or ó w na j : – KOM IT E TY – Kom ite t W ych o wa nia F izyc zn e go pr zy Ku r a t or ium
– K u r a tor yj ny Ko m ite t Ko lo nij n y w Ł o d zi
– O SO BY – D EI TE ROWA E . .. . ( le k ., wizyta to r hig ie n y s zk o ln ej) , D OBRO WOL SK I
S ta n is ła w ( in sp . s zk . n a m . Ł ó d ź) , DZ IE NI SI EWI CZ . ... ... ... ( in sp ek tor) ,
GADO M S KI .. ... . ( kur at or) , GO RCZY KOWS KI P io tr ( insp ek tor) ,
HO RDL IC ZK A W ilhe lm ( pr ezes Ku ra tor ium ) , J AR OS Z Ja n (kur a tor) ,
KO T UL A .. . ... ( in sp ek tor) , KRZ Y WOB ŁOC KI ... ... . ( ? ? ), M I RK OWI CZ –
NE R KO WICZ ... .. ( in sp ek tor) , P AR AD EC KI Z ... .. ( in s p szk . n a p ow ia t
łó d zk i) , P OD GÓ RS KI .. ... . ( wizyt a to r ) , PO DUL KA .. . .. ... ... ( in spek tor) ,
PYT L AK OWS KI .. ... .. . .. ( k ura to r wars za wsk o– łó d zk ie g o O kr ę gu
S zko ln eg o) , SIM ONO WICZ ... ... . ( in ż., wi zyta to r) , S KIB IŃ S KI ... ... . .. .
( w izyta to r s zk . Okr ęg u Szk oln e g o W ars za wskie g o) , S Z RAJ BE R R.. ... .
( ins p ek tor) , WI LCZ YŃ SK A Z of ia ( ins p ek t or) , ZAW ADZ KI W . ... ..
( ins p ek tor)
W 19 3 .. . pr ze ks zta łc on e w W ars za wsk o– Ł ó d zk ie K ura to r ium S zk oln eg o .
1933
– nr 6, z 5 II, s. 2: uroczystość pożegnania Inspektora Szkolnego ds. wychowania
fizycznego i przysposobienia wojskowego z udziałem dowództwa i
oficerowie garnizonu łódzkiego – Zofii Wilczyńskiej w salach
Garnizonowego Klubu Oficerskiego przy ul. św. Jerzego
35.
KURIA BISKUPIA w ŁODZI
36.
KURSY
– Kursy Handlowo–Buchalteryjne Izraela MANTINBANDA
A d r es , u l. P r ze ja zd 1 2 .
I zr a el Man t in b an d ( 18 67 – 19 3 .. .) ot wor zył s wo j e k urs y w k o ńcu lip c a lu b n a poc zą tk u sier p n ia 19 0 5
r oku . Po c zą tko wo pr zy u l. W id ze ws k ie j 6 1 , nas t ęp n ie pr zy Ce g ieln ia n e j 4 7 . W okres ie
m ię d zyw o j e n n ym pro w a dził bar d zo po p u lar n e w Ł od zi r o czn e i p ó łr oc zn e k urs y b u ch a lte r yj n e we
w ła s n ym b ud yn ku pr zy u l. P r zej a zd 1 2.
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] KE MPA A nd r ze j , S Z UKALA K Ma r e k , Żyd zi d a wn e j Łod zi. S ło w nik b io g r a fic zn y. T om I I. Ł ód ź 2 0 0 3 ,
s . 7 4 ( has ło MA NT IN BAN D Izr a e l)
– Miejskie Kursy Dokształcające dla Dorosłych w Łodzi
P o r ówn aj : K LU BY – s por t o we – „d zik ie ” – dr u żyna piłk a rsk a K o ła K u lt ur aln o- Ośw ia to w re g o
pr zy Miej sk ic h K urs ac h
1932
– nr 14, z 3 IV, s. 2: grupa słuchaczy i słuchaczek Miejskich Kursów Dokształcających dla
Dorosłych w Łodzi na wystawie malarstwa Kossaków w galerii
Instytutu Propagandy Sztuki w parku im. H. Sienkiewicza w Łodzi
– Kursy Rysunku i Malarstwa Szczepana
ANDRZEJEWSKIEGO
p a tr z: S Z KOŁY – ar tys tyc zn e
– Zawodowa Szkoła Kierowców Samochodowych
Franciszka GRĘTKIEWICZA
p a tr z: S Z KOŁY – za w o d ow e
– Kursy Muzyczne prof. Wacława GUTTMAYERA
– Zawodowe Kursy Kierowców Samochodowych Leona
MASŁOWSKIEGO
A d r es : u l. P io tr kowsk a 2 0 2
– Kurs Gry na Fortepianie Marii MOSIEWICZÓWNY
– Kursy Śpiewu Operowego Bronisławy OLECKIEJ
– Łódzkie Towarzystwo Kursów Technicznych
p a tr z: T OW AR ZY S TW A – na u ko wo – oświa to we – Łód zk ie To w ar zys two Kurs ó w
T e ch n iczn yc h
– Wieczorowe Kursy Gimnazjalne Antoniego
WIERZBICKIEGO
Adres: ul. Piotrkowska 85.
37.
KWIACIARNIE
– Bracia Fr. i J. Dymkowscy
Ad r es : Plac K ośc ie ln y 4
– Jerzy Kołaczkowski
Adres: ul. Piotrkowska 241
– Wiesław Salwa
p or ó w na j : – O SO BY – SAL WA W ies ła w
– FI RM Y – Firm a o gro d n icza „W ies ła w S a lwa”
A d r es : u l. P io tr kowsk a 7 6
P ie r ws zą swo j ą k wiac iar n ię W . Sa lwa o tw or zył w 1 9 0 7 r. pr zy u l. N a ru to w ic za 4 . We wr ze ś n iu 1 9 1 2
r . o tw or zył k w ia c iar nię pr zy u l. P io tr ko wsk iej 7 6.
B IBL I OGR AFI A:
[ 1] „Ro zw ó j” , 3 1 V III / 1 2 I X 1 91 2 , nr 2 09 , s . 1 (o g łos ze nie )
[ 2] Blum e n werk e v o n W . S a lw a v on Lo d z ( Russ la n d) . [ w: ] „ D ie B ind ek uns t“ [ Er fur t] , 1 1 I 1 9 0 9, nr 2 9 ,
ss . 2 2 5 –23 2 ( m a ter iał ilu s tro w a ny liczn ym i zd j ę c iam i kom po zyc j i k w ia to w ych W . Sa lw y)
c.d. w przygotowaniu

£wI, Przedmiotowy, litera K 2 OK

Transkrypt

Podobne dokumenty

Fountaine Pajot Eleuthera 60

natalia przybysz janis joplin 01.12.2014

Custom Lemsteraak 12.80