sprawozdanie w wersji pdf

Sprawozdanie z przebiegu sympozjum naukowego
pt. „Profilaktyka zdrowia prokreacyjnego - Wokół początków ludzkiego życia”
W dniu 15 października 2011r. w auli Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
odbyło się
sympozjum pt. „Profilaktyka zdrowia prokreacyjnego. Wokół początków
ludzkiego życia.” Była to
pierwsza tego typu konferencja , zorganizowana przy
współpracy wszystkich działających w Polsce organizacji promujących metody
rozpoznawania
płodności,
tj.
Polskie
Stowarzyszenie
Nauczycieli
Naturalnego
Planowania Rodziny (PSNNPR), Liga Małżeństwo Małżeństwu (LMM), Towarzystwo
Odpowiedzialnego Rodzicielstwa (TOR), Instytut Naturalnego Planowania Rodziny wg
metody prof. J. Rötzera (INER), Stowarzyszenie „Miłość i Odpowiedzialność” (MiO),
Fundacja MaterCare Polska, Fertility Care Center of Poland oraz współorganizacji
Międzynarodowego Stowarzyszenia Studentów Medycyny (IFMSA – Poland).
Większość spośród wymienionych organizacji działa od ponad 20-lat na terenie Polski i
za granicą, starając się upowszechniać wiedzę dotyczącą profilaktyki zdrowia
prokreacyjnego. Poparcie władz uczelni oraz planowana coroczna cykliczność
sympozjów w środowisku akademickim, z udziałem licznej grupy lekarzy, pielęgniarek i
położnych
ma
szansę
na
stałe
zadomowić
się
w
kalendarium
wszystkich
zainteresowanych powyższą tematyką.
Od roku na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym organizowany jest cieszący
się dużym zainteresowaniem studentów medycyny fakultet z Metod Rozpoznawania
Płodności, prowadzony przez lekarzy – instruktorów i nauczycieli PSNNPR. Rozpoczęcie
współpracy PSNNPR z WUM na tym polu, umożliwiło zorganizowanie sympozjum pod
patronatem profesora Mirosława Wielgosia – dziekana I Wydziału Lekarskiego WUM.
Konferencja rozpoczęła się od
przedstawienia wszystkich współorganizatorów
sympozjum. Następnie słowo wstępne wygłosił prof. Michał Troszyński specjalista
ginekolog położnik, obecnie pełniący funkcję kierownika Zakładu Analiz Zdrowia Kobiet
w Instytucie Matki i Dziecka, a w latach ubiegłych kierownika Kliniki Położnictwa i
1
Ginekologii w Instytucie Matki i Dziecka, przewodniczącego Krajowego Zespołu
Promocji NPR oraz przewodniczącego Krajowego Zespołu Konsultantów w dziedzinie
położnictwa i ginekologii. Nakreślił on słuchaczom zarys rozwoju wiedzy o płodności
oraz podejmowanych przez lata działań na rzecz jej szerzenia w Polsce i wyraził
głębokie przekonanie o potrzebie organizowania spotkań naukowych traktujących o
profilaktyce zdrowia prokreacyjnego kobiet i mężczyzn. Zwrócił uwagę na niepokojący
trend depopulacyjny w Polsce, tj. brak zastępowalności pokoleń, podyktowany nie
tylko czynnikami ekonomicznymi, ale także m.in. późnym rodzicielstwem, narastającym
odsetkiem par z problemem niepłodności, szerokim stosowaniem antykoncepcji bez
poznania metod opartych na wiedzy o naturalnie przebiegających w cyklu kobiecym
fazach płodności i niepłodności, medykalizacją porodów, narastaniem odsetka cięć
cesarskich, itd.
W swoim wystąpieniu prof. Ewa Dmoch-Gajzlerska – prodziekan ds. kierunku
położnictwo na Wydziale Nauk o Zdrowiu WUM wygłosiła prelekcję pt. „Zdrowie
prokreacyjne wczoraj i dziś”. Położyła w nim nacisk na zmiany demograficzne w tzw.
społeczeństwach
cywilizowanych
oraz
na
nowopowstałe
niepokojące
trendy
promujące rzekome „prawa kobiet do …”, które w rzeczywistości degradują kobiety do
ról służących celom ‘reprodukcyjnym’ zamiast prokreacyjnych. Tymczasem człowiek
ma szczególnie prawo do ochrony swego zdrowia, w tym płodności będącej jego
integralnym
elementem.
Podkreśliła
potrzebę
zaangażowania
położnych
do
podejmowanych działań z zakresu profilaktyki niepłodności oraz potrzebę edukacji
młodzieży, narzeczonych, par małżeńskich i społeczeństwa w związku z zataczającym
szersze kręgi problemem niepłodności,
w tym niepłodności ciężkiej i bezpłodności.
Wspomniała o możliwości zastosowania z duża skutecznością nowej dziedziny wiedzy
medycznej NaProTECHNOLOGY w diagnostyce i terapii par z pierwotną lub wtórną
niepłodnością.
Następnie
głos
zabrała lekarz specjalista ginekolog-położnik Ewa
Ślizień-
Kuczapska – prezes PSNNPR, NFP medical consultant, na co dzień pracująca w Szpitalu
św. Zofii w Warszawie. W
wykładzie „Podstawy naukowe metod rozpoznawania
płodności. Wyznaczanie okna płodności według metod rozpoznawania płodności.”
Przedstawiła
w
nim
pokrótce
wszystkie,
z
historycznymi
włącznie
(metoda
kalendarzowa) metody rozpoznawania płodności jedno- i wielowskaźnikowe, a
następnie możliwości ich wykorzystania w wyznaczaniu najbardziej płodnego okresu w
cyklu miesięcznym, tzw. ‘okna płodności’, korelację biomarkerów płodności z
momentem jajeczkowania, kładąc nacisk na naukowy charakter tych metod oraz fakt,
że są one promowane i zalecane przez Światową Organizację Zdrowia.
2
Ostatni wykład w ramach pierwszej sesji wygłosiła Anna Radzikowska – lekarz
specjalista ginekolog-położnik, pracująca na co dzień w Szpitalu św. Zofii w Warszawie,
członek Międzynarodowego Towarzystwa Ultrasonografii w Położnictwie i Ginekologii.
Zaprezentowała „Postępy w monitorowaniu cyklu miesięcznego w ultrasonografii”.
Słuchacze dowiedzieli się aktualnych możliwościach badań USG narządu rodnego, w
tym również o ocenie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych, ocenie prawidłowości
dojrzewania pęcherzyka dominującego, prowadzącego do owulacji i powstania ciałka
żółtego, w przewidywaniu rezerwy jajnikowej, ocenie funkcji i jakości endometrium w
czasie okna implantacyjnego oraz zastosowaniu ultrasonografii do badania drożności
jajowodów.
Wykład „Genetyczny początek i porządek życia ludzkiego” prof. Stanisława
Cebrata – kierownika Zakładu Genomiki
Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu
Wrocławskiego – rozpoczął drugą sesję. Prof. Cebrat na wstępie bardzo wyraźnie
zaznaczył, że dyskusja o momencie początku życia ludzkiego jest trywialna, gdyż za
początek
życia
jakiegokolwiek
zwierzęcia
np.
ryby
uznamy
zawsze
moment
zapłodnienia i postawił retoryczne pytanie, czemu inaczej mielibyśmy traktować istotę
ludzką? Następnie porównał różnice genetyczne między organizmami powstałymi na
drodze zapłodnienia in vivo w warunkach naturalnych i in vitro tj. różnice w poziomie
ekspresji genów, piętnowaniu rodzicielskim i częstości mutacji chromosomalnych i
genowych powołując się na aktualne badania naukowe. Zakończył stwierdzeniem, że
choć współczesne technologie dają możliwość zainicjowania
początku ludzkiego
życia w warunkach odbiegających od naturalnych, to wciąż nie potrafimy skutecznie
unikać zaburzeń jego naturalnego porządku, a co gorsze przewidzieć następstw
głębokich zmian w genomie, powstających na drodze manipulacji laboratoryjnej.
Następnie dr psychologii i dr hab. pedagogiki Dorota Kornas-Biela – kierownik
Katedry Pedagogiki Rodziny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego wygłosiła prelekcję
pt. „Kontakt rodziców z dzieckiem prenatalnym”. Poinformowała o zmianach w
podejściu do płodu jako istoty ludzkiej, zdolnej odbierać świat zewnętrzny oraz
posiadającej
potrzeby
emocjonalne
i
społeczne,
jakie
zaszły
w
ostatnich
dziesięcioleciach. Zjawiska te doprowadziły do powstania pedagogiki prenatalnej.
Doktor Kornas-Biela zaprezentowała, jakie korzyści płyną dla wszystkich członków
rodziny z nawiązywania kontaktu z dzieckiem prenatalnym, co może mu sprzyjać lub
zakłócać ten proces oraz na jak wiele sposobów można taki kontakt podejmować.
Zaznaczyła, że nawiązywanie kontaktu ma na celu zacieśnianie więzi z dzieckiem, a
nie jego stymulację czy maksymalizację kompetencji.
Lekarz specjalista ginekolog-położnik Robert Makowski – koordynator pracowni
USG w Szpitalu św. Zofii w Warszawie – zaprezentował wykład „Diagnostyka prenatalna
3
USG – postępy wizualizacji najwcześniejszych etapów życia człowieka”. W krótkiej,
aczkolwiek
treściwej
prezentacji
przedstawił
aktualne
możliwości
obrazowania
rozwijającego się zarodka. Uczestnicy konferencji mogli zapoznać się z bogatym
zbiorem zdjęć USG, będących własnym materiałem prelegenta i osobiście porównać
jakość
obrazów
uzyskanych
w
projekcjach
dwuwymiarowych
i
3D
przez
doświadczonego ultrasonografistę.
Drugą sesję zakończyła prezentacja lekarza specjalisty medycyny rodzinnej
Adama
Kuźnika,
instruktora
metody
angielskiej
i
konsultanta
medycznego
NaProTechnology w „Poradni Rozpoznawania Płodności” w Skoczowie, pod tytułem
„Elementy przygotowania do dwurodzicielstwa – poradnictwo w gabinecie lekarza
rodzinnego”. Autor nakreślił kompetencje lekarza rodzinnego w zakresie profilaktyki
niepłodności, poradnictwa prekoncepcyjnego i poradnictwa w zakresie planowania
rodziny. Omówił propagowanie zdrowego stylu życia, zasady stosowania leków w
okresie rozrodczym oraz profilaktykę i leczenie infekcji urogenitalnych. Na koniec
przedstawił krótką statystykę efektów swojej dwuletniej pracy jako konsultanta
medycznego NaProTechnology.
Ostatnia sesja rozpoczęła się wykładem „Rola położnej w nauczaniu metod
rozpoznawani płodności a system kształcenia położnej” dr n. med. mgr położnictwa
Grażyny Bączek, wykładowczyni na kierunku położnictwo Wydziału Nauk o Zdrowiu
WUM. Powołując się na aktualną „Ustawę o zawodzie pielęgniarki i położnej” zwróciła
uwagę, że położne powinny mieć możliwość i warunki, by podejmować poradnictwo w
zakresie świadomego planowania rodziny. Dr Bączek przedstawiła program zajęć
praktycznych z MRP realizowanych od 2 lat na studiach pomostowych dla położnych
przez Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej. Stwierdziła, że zajęcia cieszą się
wśród studentów opinią wysoce przydatnych i profesjonalnie prowadzonych. W
podsumowaniu stwierdziła konieczność rozszerzenia oferty dydaktycznej dla studentów
I
roku
studiów
licencjackich
oraz
umożliwienia
wykwalifikowanym
położnym
prowadzenia edukacji w zakresie zdrowia prokreacyjnego w różnych środowiskach i
placówkach.
Urszula Tataj-Puzyna - licencjat położnictwa wygłosiła wykład nt. „Świadomość
własnego
ciała
(pozytywne
nastawienie
do
natury
i
płodności)
czynnikiem
wpływającym na wybór rodzaju porodu przez kobiety w Polsce”. Przedstawiła w nim
wyniki swoich badań dot. wiedzy kobiet o metodach naturalnych i sztucznych
planowania rodziny oraz korelacji poziomu tej wiedzy z preferowanym sposobem
porodu. Podsumowując wygłosiła pogląd, że porody siłami natury wśród większości
kobiet mają opinię bezpieczniejszych dla nich samych i ich dziecka.
4
Na koniec sympozjum wystąpił prof. Bogdan Chazan – dyrektor Szpitala św.
Rodziny w Warszawie, przewodniczący Rady Fundacji MaterCare Polska i członek
Rządowej Rady Ludnościowej. W swoim wykładzie „Rodzicielstwo zdrowe od początku”
omówił pokrótce problem spadającej w Polsce dzietności, będącej jedną z najniższych
w Europie. Następnie przedstawił propozycję zakrojonego na szeroką skalę autorskiego
programu „Zdrowie od początku”. Jest to kompleksowe ujęcie działań, których
głównym celem jest profilaktyka pierwotna zdrowia prokreacyjnego kobiet i mężczyzn.
Zaznaczył,
że
obecnie
realizowane
programy
zdrowotne
nie
obejmują
tego
zagadnienia w stopniu wystarczającym, skupiając się jedynie na profilaktyce wtórnej i
wykrywaniu wad wrodzonych przed porodem. Do pomijanych i niedocenionych
zagadnień prelegent zaliczył promocję zachowań prozdrowotnych, profilaktykę
pierwotną wad wrodzonych, edukację społeczeństwa i uświadamianie potrzeby
podjęcia odpowiedzialności za własne zdrowie przez każdego człowieka. W ocenie
prof. Chazana tylko podjęcie wielokierunkowych i skoordynowanych działań może
zwiększyć szanse na prawidłowy przebieg prokreacji i zdrowy rozwój przyszłych pokoleń,
a w dalszej perspektywie spowodować obniżenie stopnia kryzysu demograficznego.
W części dyskusyjnej, po zakończeniu wykładów uczestnicy zadawali pytania i
dzielili się własnymi refleksjami. Poruszono tematy profilaktyki ryzykownych zachowań
młodzieży, edukacji seksualnej, aborcji, zdrowej diety. Wyrażono ubolewanie nad słabą
promocją medialną wydarzeń o tematyce omawianej podczas konferencji, a także
zachęcano do działań na rzecz ochrony życia od poczęcia.
Podsumowanie ankiet ewaluacyjnych – ocena sympozjum
Uczestnicy sympozjum mogli wyrazić swoją opinię na temat konferencji w
anonimowych ankietach ewaluacyjnych. Swoje opinie przekazało nam 139 osób, w
tym 122 kobiet. Większość ankietowanych to przedstawiciele środowisk medycznych (89
osób - w tym głównie studenci kierunków medycznych, położne i lekarze) lub
nauczyciele metod rozpoznawania płodności (26 osób). Średni wiek ankietowanych
wyniósł 32 lata.
Poziom organizacji sympozjum, jak i wybór tematów zostały ocenione bardzo wysoko
(odpowiednio 5,39 oraz 5,50 w skali 2-6). Najlepiej oceniono wykład Pana Profesora
Stanisława Cebrata, Pana Profesora Bogdana Chazana oraz Pani Doktor Ewy ŚlizieńKuczapskiej.
Prawie 40% ankietowanych dowiedziało się o organizowanym sympozjum od
znajomych, 32 % osób jako źródło informacji podaje Internet, w tym głównie strony
5
serwisu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, 9% ankietowanych spotkało się z
ogłoszeniem na plakacie.
Wśród tematów, które uczestnicy chcieliby poruszyć podczas kolejnych konferencji
najczęściej podawano chęć szerszego omówienia problematyki metod rozpoznawania
płodności (szczególnie na różnych etapach życia kobiety, rozpoznawania sytuacji
wymagających konsultacji lekarskiej, zagadnień psychologicznych, problematykę
edukacji społeczeństwa i podejście bioetyczne); tematykę ciąży i porodu (w tym
problematykę
badań
genetycznych,
aborcji,
porodu
domowego).
Często
wymienianym tematem wartym poruszenia był wpływ diety na płodność oraz
odpowiedniej diety w różnych okresach życia prokreacyjnego kobiety, problem
niepłodności oraz problematykę poronienia. Część osób chciałaby pogłębić tematykę
antykoncepcji i in vitro oraz psychologiczne aspekty zdrowia prokreacyjnego, czy też
dokładnie omówić szczególny okres w życiu kobiety, jakim jest laktacja i powrót
płodności po porodzie.
Wszystkim bardzo dziękujemy za wypełnienie ankiet, które będą pomocne przy
organizacji drugiego już sympozjum, w październiku 2012 r.
Wraz
z
innymi
organizatorami
wyrażamy
wdzięczność
władzom
Uniwersytetu
Medycznego w Warszawie oraz zaproszonym autorytetom naukowym, że zechcieli po
przez swoją obecność wyrazić poparcie dla naszej konferencji. Ufamy, że to spotkanie
zaowocuje nowym spojrzeniem na wiedzę z zakresu ludzkiej płodności, a kolejna
konferencja w październiku 2012r. będzie cieszyć się równie wysokim zainteresowaniem.
6