„Skaut” z 15 października 1911 roku Andrzej Małkowski

W pierwszym numerze czasopisma „Skaut” z 15 października 1911 roku Andrzej Małkowski ogłosił
konkurs „na polską odznakę skautową”. W odpowiedzi na ten konkurs nadesłano aż 84 prace. Wyniki
konkursu ogłoszono w ósmym numerze czasopisma w roku 1912. Niestety, żadna z prac nie wydała
się na tyle interesująca, by od razu wprowadzić ją do użytku, toteż w końcu 1912 roku Naczelna
Komenda Skautowa wyznaczyła do dalszych prac nad projektem ks. Kazimierza Lutosławskiego z
zespołem. Pierwsze krzyże harcerskie wręczono prawdopodobnie już we wrześniu 1913 roku na
zakończenie kursu instruktorskiego zorganizowanego przez Naczelną Komendę Skautową w
Dynasach. Ostatecznie jednak kształt krzyża harcerskiego został zatwierdzony podczas konferencji
zjednoczeniowej ZHP w dniach 1-2 listopada 1918 roku, która zatwierdziła go jako odznakę polskiego
harcerstwa.
Krzyż Harcerski jest wzorowany na orderze Virtuti Militari, a symbolika jego elementów jest
następująca:
• Krąg- doskonałość do jakiej dąży harcerska rodzina; symbol kręgu harcerskiego.
• Promienie- dążenie harcerzy do promieniowania na cały świat wartościami, radością,
dobrem; oznaczają też wszechstronność harcerskiego rozwoju.
• Węzeł na wieńcu- podobnie jak węzeł na chuście, ma przypominać o obowiązku wypełnienia
przynajmniej jednego dobrego uczynku dziennie; symbolizuje też węzeł przyjaźni harcerzy.
• Wieniec z liści dębowych- męstwo i dzielność.
• Węzeł z liści laurowych- zwycięstwo nad własnymi słabościami.
• Ziarenka piasku- liczna rodzina harcerska.
• Hasło Czuwaj- tradycyjne pozdrowienie harcerskie, które przypomina harcerzowi, że
powinien być zawsze gotowy do służby Bogu i Polsce oraz czujny.
• Cztery ramiona krzyża- cztery strony świata.
Lilijka harcerska wzorowana jest na symbolu oznaczającym północ na średniowiecznych kompasach,
wskazuje bowiem drogę. W 1927 na ramionach lilijki używanej przez Związek Harcerstwa Polskiego
umieszczono litery ONC - oznaczające hasło: "Ojczyzna, Nauka, Cnota". Były eksponowane na lilijce
do 1965, kiedy decyzjami nowego regulaminu zmieniono jej kształt i usunięto litery. VII Zjazd ZHP w
1981 przywrócił litery ONC na lilijce harcerskiej.
Lilijka skautowa jest symbolem Światowej Organizacji Skautowej WOSM, do której należy
Związek Harcerstwa Polskiego. Jest noszona przez harcerzy na lewej kieszeni munduru pod
Krzyżem Harcerskim. Na lilijce skautowej (znajdującej się także w centrum Krzyża
Harcerskiego) na płatkach znajdują się dwie gwiazdki symbolizujące szczytne ideały do
których dążą harcerze, zawarte w Prawie i Przyrzeczeniu. Lilijka ta jest opleciona kręgiem z
liny związanej płaskim węzłem. Krąg ten symbolizuje braterski krąg harcerzy. Węzeł jest
symbolem dobrego uczynku, który harcerz powinien spełniać każdego dnia.
Koniczynka jest symbolem Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek (WAGGGS),
do której należy Związek Harcerstwa Polskiego. Noszona jest przez harcerki na lewej kieszeni
munduru pod Krzyżem Harcerskim. Złota koniczyna na jasnoniebieskim tle symbolizuje
słońce, które świeci na wszystkie dzieci na świecie. Trzy listki symbolizują trzy części
Przyrzeczenia Skautowego: służbę Bogu, służbę Ojczyźnie, służbę innym. Dwie gwiazdki
symbolizują oczy otwarte na świat i Prawo i Przyrzeczenia. Pośrodku koniczynki znajduje się
igła kompasu, która ma zawsze wskazywać właściwa drogę. Dolna część symbolizuje ogień
przy którym zawsze znajdzie sie miejsce dla każdego. Koniczynka wpisana jest w okrąg, który
ma przypominać o jedności wszystkich skautek i harcerek na całym świecie.