ZESZYTY ANALITYCZNE IBnSM nr 1/2014

Transkrypt

TERRORYSTA DO WYNAJĘCIA – ŚWIATOWY
DŻIHAD W SYRII W REALIZACJI CELÓW POLITYCZNYCH W SYRII
Dr Krzysztof Surdyk
„Podczas gdy okoliczności pojawienia się otwartych działań opozycyjnych wobec rządów Asada w Syrii
w 2011 roku są w miarę oczywiste,
początki pojawienia się zbrojnego
oporu połączonego z powstaniem
różnych, rywalizujących ze sobą
bloków wewnątrz Syrii i poza jej
granicami, które utorowały drogę do
zbrojnego, krwawego powstania z
coraz większym wpływem skrajnych
ruchów islamskich, wymagają głębszej analizy.”
ZESZYTY ANALITYCZNE IBnSM
Instytut Badań nad Stosunkami Międzynarodowymi
Ul. Krakowskie Przedmieście 19/6
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
TERRORYSTA DO WYNAJĘCIA – ŚWIATOWY DŻIHAD W SYRII W REALIZACJI CELÓW
POLITYCZNYCH W SYRII - Dr Krzysztof Surdyk
Syryjska wojna domowa pokazuje złożo-
mniejszością i sunnicką większością kraju były
ność syryjskiego społeczeństwa, zarysowu-
powszechnie eksponowane, niewielu eksper-
je i uwypukla bliskowschodnie sojusze po-
tów dzielących się swoją wiedzą na temat kon-
między państwami oraz innymi grupami
fliktu syryjskiego, wspominało o innych, złożo-
interesu w regionie. Przede wszystkim jed-
nych uwarunkowaniach wewnętrznych i ze-
nak syryjska
wojna domowa, jak żaden
wnętrznych wpływających na rozwój sytuacji w
inny konflikt uświadamia, że świat nigdy nie
Syrii. A nie można przecież zrozumieć tego,
pozbędzie się terroryzmu, dopóki nie po-
dlaczego określone ruchy antyreżimowe po-
zbędzie się cynicznych graczy politycznych
wstały w określonych miastach i regionach
bezwzględnie wykorzystujących różnej ma-
kraju bez uwzględnienia powszechnego w Syrii
ści ekstremistów do realizacji swoich do-
zjawiska plemienności /klanowości/ społeczeń-
raźnych celów i interesów politycznych.
stwa. Nie sposób pojąć tego co się dzieje w
północno-wschodnich
Podczas
gdy
okoliczności
pojawienia
się
otwartych działań opozycyjnych wobec rządów
Asada w Syrii w 2011 roku są w miarę oczywiste, początki pojawienia się zbrojnego oporu
połączonego z powstaniem różnych, rywalizujących ze sobą bloków wewnątrz Syrii i poza
jej granicami, które utorowały drogę do zbrojnego, krwawego powstania z coraz większym
wpływem skrajnych ruchów islamskich, wymagają głębszej analizy.
regionach,
jeżeli
nie
uwzględni się roli, jaka odgrywają tam syryjscy
Kurdowie walczący przynajmniej o autonomię.
Nie można również obiektywnie ocenić wydarzeń w Syrii bez uwzględnienia interesów zagranicy i nie chodzi tu o powszechnie znane
interesy mocarstw USA, Rosji i Chin, a o interesy krajów regionu, bliskich sąsiadów tego
kraju. W tym kontekście pojęcie roli zagranicznych „aktorów”, a szczególnie roli monarchii
znad Zatoki Perskiej pod kierownictwem Arabii
Saudyjskiej i Kataru w kreowaniu i podtrzymy-
Analiza ta wydaje się być konieczna ze wzglę-
waniu różnych politycznych i zbrojnych nurtów
du na spłycony i uproszczony sposób, w jaki
syryjskiej opozycji, jest sprawą kluczową dla
polskie media przedstawiały, a częściowo w
zrozumienia Syrii.
dalszym ciągu przedstawiają obraz syryjskiego
konfliktu. Szczególnie rażące było wręcz ocze-
Strumień zagranicznych bojowników, którzy
kiwanie na uderzenie Zachodu na Syrię w
wypełniają w coraz większym stopniu szeregi
związku z użyciem broni chemicznej na
powstańców, komplikuje jeszcze bardziej, już i
przedmieściach Damaszku, bez oglądania się
tak skomplikowaną syryjską rzeczywistość. Co
na konsekwencje takiego kroku. Podczas kiedy
gorsza wśród tych bojowników coraz większy
różnice religijne pomiędzy alawicką, rządzącą
udział mają ludzie związani ze światowym
ZESZYTY ANALITYCZNE IBnSM Nr 1/2014
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 2 z 77
dżihadem i bezpośrednio z organizacją al-
fliktu, ich celów politycznych i potencjału zbroj-
Kaida. Fakty te przez długi czas były wycisza-
nego. W prezentacji tej odnaleźć można ele-
ne, szczególnie kiedy opozycja powtarzała
menty, które ugrupowania związane z dżiha-
żądania dotyczące przesłania jej broni i uzna-
dem i al-Kaidą, skrupulatnie wykorzystują,
nia przez zagraniczne mocarstwa. Kwestia
tworząc swój coraz większy potencjał w Syrii i
„instalowania” się al-Kaidy w kolejnym osłabio-
nie tylko.
nym regionie świata, gdzie zawsze można
zyskać zwolenników posługując się ideologią
wojującego islamu, jest o tyle niebezpieczna,
I. TŁO POLITYCZNO – SPOŁECZENE KONFLIKTU
że znalazła poparcie wśród państw, które od
terroryzmu wiele ucierpiały. Po raz kolejny
1.
okazuje się jednak, że zawsze znajdą się poli-
przed wybuchem konfliktu
Sytuacja
polityczno-gospodarcza
tycy, którzy dla doraźnych, często krótkotrwałych korzyści, gotowi są posłużyć się lub przy-
Syria jest krajem o dużym zróżnicowaniu et-
najmniej przymknąć oczy na zbrodnie popeł-
nicznym i religijnym, w którym większość reli-
niane przez terrorystów na ich politycznych
gijną ok. 60-65% stanowią sunnici. Prezydent
przeciwnikach.
Bashar al-Asad należy do odłamu szyickiego
alawitów, który stanowi ok. 12% populacji.
Celem tego artykułu, a właściwie opracowania
Chrześcijanie i inne religie stanowiące ok. 13%
jest pokazanie roli, jaką odgrywają w ogarniętej
populacji wykazują również poparcie dla Asa-
wojną domową Syrii bojownicy związani ze
da, który w swojej polityce wyznaniowej, za-
światowym dżihadem, zarówno Ci pochodzący
kłada obronę sekularyzmu. Wielu Syryjczyków,
z samej Syrii, jak i Ci, którzy ściągnęli tu ze
którzy początkowo popierali usunięcie Asada,
wszystkich zakątków świata. Nie chciałem,
teraz obawia się, że polityczny przewrót może
jednak aby pokazanie ich roli odbyło się w
wynieść do władzy islamistów. W Syrii na po-
swoistej próżni, bo przecież ugrupowania dżi-
czątku konfliktu zamieszkiwało ok. 1 miliona
hadystyczne mają tu nie tylko swoich wrogów,
uchodźców irackich, przypominających Syryj-
których zwalczają, ale również stałych lub do-
czykom do czego może doprowadzić zmiana
raźnych sojuszników, a także mecenasów i
reżimu. Syryjscy Kurdowie, których liczbę sza-
sponsorów. Dlatego pozwoliłem sobie na
cuje się na ok. 10% populacji, będący przed
przedstawienie uwarunkowań wewnętrznych i
wybuchem powstania w ostrym konflikcie z
zewnętrznych mających
istotny wpływ na
rządem syryjskim, obecnie prowadzą skompli-
przebieg konfliktu syryjskiego, a także na sto-
kowana politykę, zarówno wobec rebeliantów,
sunkowe obszerne przedstawienie stron kon-
jak i syryjskich władz.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 3 z 77
W ciągu trwającej ponad dekadę władzy, Bas-
wyszli mieszkańcy miasta Ar-Raqqa oraz sto-
har al-Asad wzmocnił sojusz pomiędzy klasą
łecznego
miejskich kupców i zdominowanymi przez ala-
reform i przywrócenia praw obywatelskich, a
witów siłami zbrojnymi. Zwiększając przywileje
także ustąpienia prezydenta Baszara al-Asada.
miejskiej klasy średniej w Damaszku, politycz-
31 stycznia 2011 r. prezydent Asad obiecał
nie zyskał więcej niż dałoby mu poparcie lud-
reformy społeczne i polityczne. Początkowo
ności alawickiej zamieszkałej w górach
na
masowe protesty było skutecznie kontrolowane
przejęciu
przez służby bezpieczeństwa, jednak 15 marca
urzędu w 2000 roku, rozpoczął liberalizację
2011 r. w kilku miastach Syrii zgromadziło się
gospodarki. Syria stała się wygodnym krajem
kilka tysięcy demonstrantów w ramach tzw.
do życia głównie dla sunnickich kupców i kadry
„dnia gniewu”. Od tego momentu co piątek
oficerskiej wywodzącej się przede wszystkim z
zwoływano po modłach w meczetach masowe
sekty alawitów. Dla większości mieszkańców
protesty przeciwko władzom. W reakcji na
Syrii zmiany te jednak oznaczały niewiele.
demonstracje władze nakazały siłom bezpie-
Większość grup religijnych i etnicznych żyła w
czeństwa krwawo tłumić demonstracje, w wy-
ubóstwie. W 2010 roku ludność Syrii osiągnęła
niku czego ginęły setki cywilów w całej Syrii.
22,5 miliona mieszkańców. Częściowo powo-
25 kwietnia 2011 r. rozpoczęła się nowa faza
dem był napływ po 2003 roku, uchodźców z
konfliktu. Do pacyfikacji demonstrantów wyko-
ogarniętego wojną Iraku. Od 2005 roku przy-
rzystano armię narodową. Wojsko wysłało do
rost produktu krajowego brutto wynosił ok. 5%,
walki czołgi oraz snajperów. Armia zaatakowa-
ale większość społeczeństwa tego nie odczu-
ła Darę oraz Damaszek. 6 maja 2011 r. armia
wała. Stopniowe pogarszanie się warunków
zaatakowała Hims, a dzień później rozpoczęło
życia, wysoka stopa bezrobocia, łamanie praw
się tygodniowe oblężenie Banijas. W czerwcu
człowieka, represje w stosunku do przedstawi-
spacyfikowano Hamę oraz Dżisr asz-Szughur.
cieli opozycji, dyskryminacja kobiet, prześla-
29 lipca 2011 r. siedmiu zbuntowanych ofice-
dowanie mniejszości narodowych oraz przed-
rów armii narodowej powołało Wolną Armię
stawicieli religii innych niż reprezentowanego
Syryjską /Free Syrian Army (FSA)/. Od tego
przez rodzinę rządzącą wyznania alawickiego,
momentu dezerterujący żołnierze z armii Ba-
to wszystko doprowadziło do wybuchu maso-
szara al-Asada, przenikający głównie do Turcji,
wych protestów i niepokojów społecznych,
byli zrzeszani wokół formacji opozycyjnej, któ-
których początek nastąpił 26 stycznia 2011 r.,
rej dowódcą został Rijad al-Asad. 31 lipca
gdy w mieście Al-Hasaka, Hasan Ali Akleh
2011 r. siły bezpieczeństwa dokonały masakry
oblewając się benzyną dokonał samospalenia.
w Hamie w której zginęło ponad 100 osób. W
Zainspirowani tym samospaleniem, na ulice
sierpniu armia krwawo spacyfikowała powsta-
północnym-wschodzie
kraju.
Po
Damaszku.
Demonstranci
żądali
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 4 z 77
nie w Dajr az-Zaur i Latakii. Społeczność mię-
pełni doceniają znaczenie polityczne powiązań
dzynarodowa wstrzymywała się od
działań
plemiennych, które przekraczają granice Syrii i
oficjalnych wobec rządu Syrii. Nie przyjęto też
sięgają do krajów sąsiednich. W rezultacie
żadnej rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ,
poparcie syryjskich plemion ma strategiczne
gdyż wetowały je Rosja oraz Chiny. 26 sierpnia
znaczenie zarówno dla obecnych władz Syrii,
2011 r. grupa 115 opozycjonistów powołało w
jak i walczącej z nimi opozycji.
Stambule Syryjską Radę Narodową /Syrian
National Council (SNC)/. Rada miała koordy-
Syryjska partia Baas od chwili przejęcia władzy
nować opór przeciwko reżimowi. 30 paździer-
starała się pomniejszyć niezależność plemion
nika 2011 r. władze Syrii w całości zaakcepto-
arabskich istniejących na terenie kraju poprzez
wały plan pokojowy Ligi Państw Arabskich
zastraszanie, infiltrację, a także poprzez ich
(LPA). Jednak na początku listopada 2011 r.
uzależnianie od władzy politycznej. Ta agre-
doszło do ponownej pacyfikacji Hims. W wyni-
sywna polityka była kontynuowana za rządów
ku tego 12 listopada 2011 r. Liga Państw
obecnego premiera Asada i doprowadziła
Arabskich podjęła decyzję o zawieszeniu Syrii
przez dekady do ogólnego rozdrażnienia spo-
w prawach tej organizacji. W grudniu 2011 r. w
łecznego,
odpowiedzi na ataki rebeliantów, armia rządo-
korupcją przy rozdziale wody i fatalnym zarzą-
wa przeprowadziła operację w Idlib oraz Hims.
dzaniu uprawami zbóż, co doprowadziło do
Niepowodzeniem zakończyła się również, wy-
ekonomicznej stagnacji i prawie całkowitego
negocjowana z Asadem, misja obserwatorów
załamania gospodarki wiejskiej w południo-
pokojowych LPA.
wych i wschodnich regionach Syrii, gdzie wie-
pogłębionego
wieloletnią
suszą,
lu mieszkańców podkreśla swoją przynależ-
2. Plemiona i klany.
ność plemienną.
Jedną z cech charakterystycznych syryjskiego
Prze ostatnie kilkadziesiąt lat relacje pomiędzy
społeczeństwa, podobnie jak innych krajów
różnymi plemionami były wzmacniane przez
arabskich jest jego plemienność. Miliony Syryj-
trudności codziennego życia, z którymi spoty-
czyków zamieszkałych zarówno w miastach,
kali się członkowie wszystkich plemion, a także
jak i na terenach wiejskich identyfikuje się z
przez więzy pokrewieństwa i wspólne arabsko-
określonym plemieniem, a swoją
beduińskie
przynależ-
dziedzictwo,
które
odróżniało
ność plemienną wyraża obecnie poprzez mobi-
członków tych plemion od rządzącej rodziny
lizowanie politycznej i zbrojnej opozycji prze-
Asadów i uzurpatorskiej władzy partii Baas.
ciwko Asadowi lub też poprzez organizację sił
paramilitarnych wspierających syryjski reżim.
Tradycyjne pionowe podporządkowanie człon-
Zarówno opozycja syryjska, jak i rząd Asada w
ków plemienia szejkom, z czasem ulegało
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 5 z 77
osłabieniu, powodując rozszerzenie władzy
nież przez członków innych plemion wchodzą-
decyzyjnej poza jednego człowieka /lub jego
cych w skład tzw. sieci plemiennej, takiej np.
ród/ na wspierające się wzajemnie jednostki z
jak Shammar, którego członkowie w ostatnich
szerokiego kręgu osób danego plemienia.
latach w dużej ilości emigrowali z północy kraju
Wielu
zmuszonych
do Dery. Dwaj najbardziej znani męczennicy,
przez władze państwowe, opuszczało swoje
którzy zginęli w Derze w miesiącach poprze-
tradycyjne regiony zamieszkania i z dala od
dzających wybuch powstania w Syrii, Hasa al-
swego plemienia wiodło cichy żywot w Da-
Shammari i Hanza Khateeb, byli właśnie mło-
maszku lub Aleppo, albo udawało się na emi-
dymi aktywistami, należącymi do takiej sieci
grację. Pozbawieni dochodów, nie mogli za-
plemiennej.
szejków
plemiennych,
spokoić podstawowych potrzeb swoich plemionom, szczególnie podczas ostatniej długo-
We wstępnej fazie syryjskiego powstania de-
trwałej suszy w latach 2003 - 2010.
monstracje tzw. „Dnia Wzburzenia”, 5. lutego
2011 r. przeciwko rządowi syryjskiemu w mie-
W rezultacie w ramach poszczególnych ple-
ście Hasakah, zamieszkałym w większości
mion powstały liczne poziome sieci aktywistów
przez zróżnicowaną pod względem etnicznym
plemiennych skupiające głównie młodych ludzi
ludność, zostały zorganizowane przez sieć
emigrujących ze swoich terytoriów plemien-
członków konfederacji plemion Jabbour, Ta’i i
nych, którzy decydowali się na zamieszkanie w
Ounaiza. Z kolei tzw. „Unia Syryjskich Klanów i
dużych syryjskich miastach, i którzy na grunt
Plemion Arabskich”, wchodząca w skład opo-
tych miast przenieśli swoją tradycyjną ple-
zycyjnych ugrupowań zbrojnych stacjonują-
mienną tożsamość, dziedzictwo kulturowe, ale
cych w Aleppo twierdzi, że reprezentuje ponad
również niezadowolenie ze swojej sytuacji
50% całej syryjskiej społeczności plemiennej.
ekonomicznej i marginalizacji politycznej spo-
Jedna z pierwszych piątkowych demonstracji
wodowanej przez skorumpowane, represyjne
zorganizowana przez grupy opozycyjne 10.
państwo. Tortury i śmierć młodzieży plemien-
czerwca 2011 rok, została nazwana „Piątkiem
nej w Dera, Homs, Aleppo i Damaszku spowo-
Plemion”, w dowód uznania roli, jaką odegrali
dowane przez agentów reżimu Asada, wywoła-
członkowie organizacji plemiennych w organi-
ły w odwecie zamieszki, zgodne ze zwyczajo-
zacji oporu wobec syryjskich władz. Wielu sy-
wym prawem plemiennym urf. A zgodnie z
ryjskich przywódców plemiennych, takich jak
ostatnią ewolucją plemiennych sieci społecz-
szejk Nawwaf al-Bashir, ważny lider dużego
nych, zabójstwo członka plemienia al-Zoubi
plemienia Baggala i były członek parlamentu
jest opłakiwane i wymaga pomszczenia nie
Syrii, są aktywnymi członkami opozycyjnej
tylko przez członków tego plemienia, ale rów-
Syryjskiej Rady Narodowej /Syrian National
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 6 z 77
Council - SNC/. Również członkowie plemion
ślano rolę plemion syryjskich w odparciu obcej
przebywający za granicą próbują odgrywać
interwencji i zapewnieniu suwerenności Syrii.
istotną rolę w wydarzeniach w Syrii, a grupa
Pod patronatem rządu, syryjscy szejkowie
członków organizacji plemiennych i szejków
plemienni spotkali się z ambasadorem Rosji w
przebywających na emigracji w Turcji, utworzy-
Syrii i wyrazili mu podziękowania za rosyjskie
ła w Istambule „zgromadzenie Plemion” twier-
veto w Radzie Bezpieczeństwa ONZ w sprawie
dząc, że reprezentują 40% wszystkich syryj-
rezolucji wzywającej do politycznej zmiany w
skich plemion. Oprócz swojej znaczącej roli
tym kraju. Liczni członkowie syryjskich plemion
wśród syryjskiej opozycji politycznej, członko-
wystąpili czynnie przeciwko powstaniu, popie-
wie plemion syryjskich wchodzą również
w
rając państwowy aparat bezpieczeństwa, kon-
skład ugrupowań zbrojnych walczących z rzą-
trolowany przez rodzinę Asadów. Członkowie
dem Asada, a szczególnie w skład Wolnej
tych plemion utworzyli w wielu regionach Syrii,
Armii Syryjskiej (Free Syrian Army - FSA) i
siły paramilitarne nazywane shabiha /duchy/,
ugrupowań z nią związanych. Członkowie tych
często
plemion walczą z syryjskim wojskiem, głównie
/aparatczycy/.
określane
również,
jako
jahaaz
na poziomie lokalnym, w rejonach, które są ich
miejscem zamieszkania, organizując do walki
Przedstawione wyżej przykłady pokazują, że
młodych współplemieńców, którzy zdezertero-
wspieranie syryjskiego rządu lub opozycji
wali z armii Asada.
zbrojnej na syryjskich terenach plemiennych
/ale również i w dużych miastach/, prowadzi w
I chociaż plemiona syryjskie są dobrze repre-
jednych przypadkach do podziału lojalności
zentowane wśród wewnętrznej opozycji syryj-
wśród członków wspólnot plemiennych, a w
skiej, to niektóre z tych plemion i ich szejkowie
innych do wrogości pomiędzy szejkami ple-
kontynuują współpracę z rządem. Podobnie jak
miennymi, zmuszonymi do wyboru popierania
to czyni opozycja, również rząd Asada prowa-
jednej ze stron konfliktu. Dla przykładu w ple-
dzi w tym zakresie agresywną politykę próbu-
mieniu Deir al-Zor, lojalność plemienna została
jąc zabezpieczyć sobie poparcie plemienne.
poddana ostrej próbie nawet na poziomie jed-
Nie jest to nowa praktyka. Również w prze-
nej rodziny, kiedy młodzież dołączyła do opo-
szłości wiele syryjskich plemion było wykorzy-
zycji wbrew życzeniu bardziej ostrożnych ro-
stywanych dla wzmocnienia pozycji rządu pod-
dziców, starszyzny rodowej i szejków. Podział
czas sytuacji kryzysowych. Od czasu wybuchu
lojalności wewnątrz syryjskich plemion i co za
powstania władze zorganizowały serię konfe-
tym idzie konflikty przy mobilizacji poparcia za
rencji nazwaną „Forum Syryjskich i Arabskich
opozycją syryjską lub przeciw niej, dodają
Plemion i Klanów”, podczas których podkre-
kolejny element niepewności co do trwającej
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 7 z 77
wojny domowej w Syrii. Poza tym plemiona
/prowincje al-Hasakah, Raqqa i Deir ez Zor/,
zamieszkujące
i
Kurdowie stanowią ok. 25 % populacji i dzielą
Wschodnią Syrię, takie jak Shammar, Bagga-
ten region z plemionami arabskimi /Shammar,
ra, Jabbour, Dulami i Ougaidat mają bliskie
Baggara i Ounaiza/ i z chrześcijanami.
Północno-Wschodnią
związki z swymi rodami plemiennymi a Arabii
Saudyjskiej i Iraku. Według licznych doniesień
W związku z tzw. problemem kurdyjskim, rela-
prasowych, państwa prowadzące zdecydowa-
cje syryjsko-tureckie były zawsze problema-
nie anty-asadowską politykę, takie jak Arabia
tyczne. W czasach zimnej wojny syryjskie
Saudyjska i Katar wykorzystują związki ple-
wsparcie dla kurdyjskiej milicji z Partii Pracują-
mienne w celu przesyłania środków finanso-
cych Kurdystanu PKK /Partiya Karkerên Kurdi-
wych, broni i amunicji do Syrii, chociaż oficjal-
stan/ było główną przeszkodą w normalizacji
nie temu zaprzeczają. Istnieją również liczne
wzajemnych stosunków. Dopiero porozumienia
dowody na to, że iraccy współplemieńcy swo-
z Adana w 1998 roku, pozwoliło Turcji i Syrii na
ich syryjskich „braci”, nie tylko przekazują do
istotne zbliżenie i podjęcie strategicznej współ-
Syrii broń i amunicję, ale walczą z nimi ramię
pracy politycznej i ekonomicznej. Porozumie-
w ramię przeciwko reżimowi Asada. Przykłady
nie z Adana pozwoliło również na podjęcie
takich zachowań przedstawione zostaną przy
współpracy obu krajów w zakresie zwalczania
omawianiu poszczególnych islamskich ugru-
PKK. Syria zakończyła wspieranie rebeliantów
powań zbrojnych walczących w Syrii. Trzeba
kurdyjskich z Partii Pracujących Kurdystanu w
jeszcze dodać, że trans-graniczne związki
1998 roku, kiedy wydaliła ze swego terytorium
rodowe, które posiadają plemiona syryjskie, a
Abdullaha Ocalana, co ostatecznie zakończyło
także związki młodzieży plemiennej państw
się jego aresztowaniem w Kenii rok później. W
Zatoki Perskiej stanowią poważną komplikację
2009 roku oba kraje podpisały wspólną dekla-
geopolityczną w regionie.
rację polityczną ustanawiające Radę Współpracy Strategicznej Wyższego Szczebla, z
3. Mniejszości narodowe.
zamiarem podniesienia stosunków wzajemnych na jeszcze wyższy poziom. Jednak po
Kurdowie.
wybuchu niepokojów społecznych w Syrii w
Większość ok. dwu milionowej mniejszości
kurdyjskiej na terytorium Syrii zamieszkuje trzy
obszary geograficzne, graniczące z Turcją i
Irakiem. Obszary te to: Jazirah, Ayn al-Arab i
Afrin. W złożonym pod względem kulturowym i
bogatym w ropę naftową regionie al-Jazirah
lutym 2011 r. Turcja zaczęła się obawiać, że
Syria może zechcieć ponownie wykorzystać
PKK przeciw niej, z powodu wspierania przez
Ankarę politycznej i zbrojnej opozycji syryjskiej.
Pojawiły się spekulacje, że PKK osiągnęło
porozumienie z syryjskim rządem, które gwa-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 8 z 77
rantowało Asadowi zakończenie protestów na
Kurdów zamieszkałych na swoim terytorium.
terytoriach kurdyjskich za cenę gwarancji
Jednak po „zawitaniu” do Syrii „arabskiej wio-
większych swobód kulturalnych i narodowo-
sny”, siły zbrojne tego kraju opuściły wiele
ściowych. PKK i działająca na terytorium Syrii,
kurdyjskich terytoriów.
stowarzyszona z nią Partia Unii Demokratycznej PYD /Partiya Yekîtiya Demokrat/, jednak
Na początku 2012 roku Syryjska Narodowa
zawsze mocno dementowały takie doniesienia.
Rada Kurdyjska /KNC/ i PYD stowarzyszona z
Prawdą jest natomiast, że wysocy rangą do-
PKK, podpisały w stolicy irackiego Kurdystanu
wódcy PKK i przedstawiciele PYD na stronach
Arbil, porozumienie o odłożeniu na bok do-
internetowych swoich partii występowali zde-
tychczasowych nieporozumień politycznych i
cydowanie przeciwko jakiejkolwiek interwencji
zapobieganiu konfliktom o charakterze zbroj-
Turcji w Syrii, jak również wyrażali gotowość
nym. Porozumienie zaowocowało powstaniem
do rozmów z władzami Syrii. PKK nie ma za-
Najwyższej Rady Kurdyjskiej i podziałem wła-
ufania do syryjskiej opozycji islamskiej wspie-
dzy pomiędzy PYD i KNC w kurdyjskich mia-
ranej przez Turcję. A tacy dowódcy PKK, jak
stach na terenie Syrii do czasu przeprowadze-
Cemil Bayik, Duran Kalkan czy Murat Karay-
nia wyborów. W wyniku tego porozumienia
ilan, wzywali Syrię do zaakceptowania kurdyj-
zbrojne skrzydło PYD – Yekineyen Parastina
skich żądań, ostrzegając jednocześnie Turcję
Gel (Ludowe Oddziały Obrony – YPG), liczące
przed ewentualną interwencją w tym kraju.
początkowo ok. 2000 członków zbrojnej milicji,
Przywódcy PKK mają pełną świadomość, że
przejęło kontrolę nad niektórymi obszarami
faktyczna interwencja turecka w Syrii położyła-
Syrii zamieszkałymi przez ludność kurdyjską,
by kres ich żądaniom i dążeniom, a wojna
bez większego oporu ze strony sił rządowych.
przeciwko Turcji to nie to samo co walka z
Prezydent Asad, komentując te wydarzenia
reżimem syryjskim. PKK politycznie działa na
zaznaczył, że „w miarę swobodne działania
terenie Syrii poprzez wspomnianą wyżej PYD,
PYD/PKK były możliwe ze względu na chaos
która powstała w 2003 roku. Partia ta ma rów-
panujący w sąsiednich prowincjach”. Syryjskie
nież swoich syryjskich bojowników wśród sił
siły bezpieczeństwa wciąż znajdują się na
kurdyjskich stacjonujących w Górach Quandil,
terenach kurdyjskich, a nawet kontrolują nie-
w północnym Iraku. PYD jest jedną z najsilniej-
które istotne kurdyjskie miejscowości, jednak
szych partii politycznych w Syrii, a szczególną
PYD nie zamierza walczyć ani z siłami Asada
aktywność przejawia w rejonach Afrin i Kobani.
ani z opozycyjną Wolną Armią Syryjską /FSA/.
Posiada własną satelitarną stację telewizyjną
Ponadto nie chce dopuścić aby wojna domowa
„Ronahi” /z kurd. „światło dnia”/. Rząd syryjski
rozlała się na obszary zamieszkałe przez Kur-
przez dekady dyskryminował i represjonował
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 9 z 77
dów. Również Asad chce uniknąć walki z Kur-
w rodzimym języku /na razie jedynie w szko-
dami, koncentrując się na rozprawie z FSA.
łach
prywatnych/,
możliwość
prowadzenia
kampanii wyborczej po kurdyjsku, możliwość
Zupełnie inna reakcja miała miejsce w Turcji.
publicznego używania zakazanych dotąd liter
Po przejęciu przez PYD niektórych terytoriów
q, w, x. Co jednak ważniejsze, Erdogan dopu-
kurdyjskich w Syrii, dzwonki alarmowe za-
ścił też możliwość zniesienia 10-proc. progu
dzwoniły w mediach tureckich, głosząc po-
wyborczego, który dotąd trzymał poza parla-
wstanie
mentem kurdyjskie partie polityczne - silne w
“Syryjskiego
Kurdystanu”.
Władze
tureckie podjęły działania polityczne, w wyniku
Kurdystanie, ale nie w pozostałej części kraju.
których w połowie 2012 roku PKK była zmuszona zmienić front w Syrii. Wcześniej mówiło
Turcja za pomocą przywódcy Kurdów irackich,
się, że syryjscy Kurdowie za zgodą Asada
Barzaniego próbuje również swoich wpływów
szykowali się do powołania regionu autono-
bezpośrednio wśród Kurdów syryjskich. Jed-
micznego graniczącego z tym, istniejącym już
nym z takich działań jest próba ich konsolidacji
w Iraku. Obie części mogłyby stać się zaląż-
pod egidą partii, która stanowiłaby alternatywę
kiem niepodległego Kurdystanu, czemu zdecy-
dla PYD. Nie jest to jednak łatwe ponieważ
dowanie sprzeciwia się Turcja. Ale po rozmo-
PYD i jej zbrojne ramię YPG zyskują poparcie
wach ze swoim uwięzionym przywódcą Öca-
różnych partii i ugrupowań w regionie, ze
lanem, syryjskie oddziały PYD/PKK – YPG,
względu na swoją walkę z al-Kaidą, a niemiec-
zwróciły się przeciwko siłom prezydenta Ba-
ki Die Welt informuje, że nawet chrześcijanie
szara al-Asada, w zgodzie z linią polityczną
syryjscy szkoleni są w obozach wojskowych
Ankary, która chce zmiany reżimu w Damasz-
YPG.
ku. Tak więc ocenić należy, że PKK była gotowa na porozumienie z Syrią, jedynie dlatego
Przywódca PYD Saleh Muslim pytany o możli-
aby wywrzeć określoną presję na Turcję, pod-
wość współpracy z przywódcą irackich Kurdów
czas gdy turecki odłam PKK, Partia Pokoju i
Barzanim odparł, że „gotów jest poświęcić
Demokracji faktycznie chciała wykorzystać
siebie dla jedności Kurdów”, ale postawa Ba-
wewnętrzny konflikt syryjski dla uzyskania
rzaniego, który wg. Muslima „wykonuje rozkazy
atutów dla strony kurdyjskiej w jej rozgrywce z
tureckiego Dowództwa Operacji Specjalnych”,
władzami tureckimi. I trzeba przyznać, że gra
uniemożliwia podjęcie obecnie żadnych kon-
syryjską kartą Kurdom się opłaciła. W paź-
struktywnych rozmów.
dzierniku 2013 premier Turcji Erdogan ogłosił
Również plemiona arabskie zamieszkujące na
od dawna obiecywany pakiet demokratycznych
terenach kurdyjskich w Syrii, żyjące w ciągłym
reform przewidujący m.in.: prawo do edukacji
strachu przed al-Kaidą, stopniowo zaczynają
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 10 z 77
porzucać swoją defensywną postawę i prze-
Arabija potępił utworzenie czasowej admini-
chodzą do ofensywy wybierając współpracę z
stracji kurdyjskiej sugerując, że niesie to za
YPG, która rozszerza swoją strefę wpływów na
sobą ryzyko podziału Syrii, a podejmowanie
obszary zasobne w ropę naftową Rmeilan i
takich działań przed upadkiem reżimu Asada
Hasakeh. Rysujący się coraz wyraźniej obraz
uznał za niewłaściwe.
YPG, jako „obrońcy ludzi” wzmacnia pozycje
PYD w regionie, a także poprawia jej wizeru-
Plan utworzenia własnej administracji został
nek międzynarodowy. Ludność kurdyjska w
podjęty przez PYD w lipcu 2013 i zakładał już
Syrii może wybierać pomiędzy dwoma organi-
wtedy utworzenie czasowego rządu, wybory i
zacjami. Jednak ostatnie wydarzenia, które
przyjęcie konstytucji. Od tego czasu kurdyjskie
wzmacniają pozycję PYD i YPG, z pewnością
partie odbywały liczne spotkania z Kurdami,
martwią tych Kurdów w irackim Kurdystanie,
Arabami, Chrześcijanami i Czeczenami za-
którzy chcieliby mieć swoje wpływy w regionie
mieszkującymi
Rojava. Jest to jedyne wytłumaczenie chęci
Syrii, w celu przedyskutowania tego projektu.
wspierania przez Kurdyjską Radę Narodową
Implementacją projektu zajął się 55 osobowy
/KNC/, Syryjskiej Koalicji Narodowej /SNC/.
tymczasowy komitet, którego celem jest rów-
północno-wschodnie
regiony
nież przygotowanie zmian w prawie wyborW tak złożonej dla Kurdów sytuacji politycznej,
czym, przygotowanie wyborów powszechnych,
jesień 2013 roku przyniosła kolejne przyspie-
ogłoszenie nowych przepisów prawnych itp.
szenie w kwestii kurdyjskiej. 11 listopada 2013
Główny blok partii kurdyjskich Narodowa Rada
roku, Partia Unii Demokratycznej /PYD/, po-
Kurdyjska /KNC/, utworzona przy wsparciu
mimo sprzeciwu Turcji, ogłosiła w nieformalnej
szefa irackiego Kurdystanu M. Barzaniego i
stolicy syryjskich Kurdów Qamishli, utworzenie
Rada
czasowej i przejściowej administracji regionu.
/bliska PYD i PKK/ osiągnęły we wrześniu
Decyzja ta została podjęta po kilku znaczących
2013 porozumienie w sprawie utworzenia tym-
sukcesach
Obrony
czasowej administracji. Jednak pomimo tego,
/YPG/ - zbrojnego ramienia PYD, w prowincji
że w skład utworzonego w Qamishli komitetu,
Hasakah i zdobyciu przejścia granicznego z
wchodzi 5 członków KNC i 5 członków organi-
Irakiem w Tel Kosher/Yaroubiya.
zacji związanych z PYD, wśród polityków kur-
Ludowych
Oddziałów
Ludowa
Zachodniego
Kurdystanu
dyjskich panuje wiele rozbieżności. Wielu
Główny nurt opozycji syryjskiej Syryjska Koali-
członków KNC wskazuje na fakt, że rząd syryj-
cja Narodowa negatywnie zareagowała na ten
ski wciąż jest obecny w takich miastach, jak
krok syryjskich Kurdów. Jej przedstawiciel
Hasakah and Qamishli i płaci pensje urzędni-
Bassam Yousef, w wywiadzie dla telewizji al-
kom i pracownikom, utrzymuje miejscowe in-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 11 z 77
stytucje. Dlatego tworzenie nowej administracji
Kurdów znaczący. Co nie mniej ważne, dosta-
jest trudne. Szczególnie Kurdyjska Demokra-
wy energii z Kurdystanu uniezależniają Turcję
tyczna Partia Syrii /KDP-S/, bezpośrednio
energetycznie.
związana z irackimi ugrupowaniami Massouda
Barzaniego, pozostaje bardzo krytyczna wobec
projektu i uważa, że projekt PYD legitymizuje
zbrojną kontrolę PYD na regionem kurdyjskim
w Syrii. Faktycznie zaś KDP-S obawia się, że
na terenach kontrolowanych przez PYD osiągnie słaby wynik w planowanych, w nieokreślonej jeszcze przyszłości, wyborach.
Jako swego rodzaju reakcję na te wydarzenia
w Syrii, można traktować historyczne spotkanie, które odbyło się kilka dni później, 16 listopada br., w nieformalnej stolicy tureckich Kurdów, Diyarbakirze, pomiędzy szefem autonomii
kurdyjskiej Iraku Barzanim i premierem Turcji
Erdoganem. Turcja, która przez ćwierć wieku
toczyła wojnę z rodzimą kurdyjską partyzantką
z PKK (45 tys. zabitych), dzisiaj równolegle z
częściowym zniesieniem drakońskich praw
wobec własnych Kurdów zaczyna traktować
iracki Kurdystan, jak swego rodzaju sojusznika.
Nowy turecki sojusznik Kurd Massoud Barzani
potępił terroryzm kurdyjskiej PKK i jej syryjskiej
frakcji PYD. W skomplikowanej rozgrywce
politycznej podzielonego narodu chce być
głównym rozgrywającym. Eksport ropy i gazu
do Turcji daje zaś jego prowincji gospodarczą
niezależność, w tym od rządu w Bagdadzie.
Poparcie Barzaniego daje Erdoganowi dodatkowy atut w negocjacjach z PKK: autorytet
Przyglądając się działaniom Kurdów w regionie
trzeba przyznać, że PKK jest ugrupowaniem
wysoce pragmatycznym. Przez wzgląd na
skomplikowane położenie geograficzne ludności kurdyjskiej, przez lata podejmowała współpracę z różnymi represyjnymi państwami, aby
osiągnąć swoje cele polityczne. Jednak jej
głównym przeciwnikiem politycznym pozostaje
Turcja. W konflikcie syryjskim Turcja wspiera
Wolną Armię Syryjską /FSA/ i Syryjską Radę
Narodową /SNC/, utworzone w Stambule pod
tureckim protektoratem. Turcja próbuje również
wywierać presję na przywódcę irackiego Kurdystanu, Massuda Barzaniego, żeby ten zmusił
syryjską Narodową Radę Kurdyjską /KNC/, aby
ta zawarła przymierze ze wspieraną przez
Ankarę, syryjską opozycją /tj. FSA i SNC/,
wyłączając z tego procesu PKK. Jednak ugrupowania kurdyjskie - turecka PKK i stowarzyszona z nią, działająca w Syrii PYD - przystając na zawieszenie broni z Turcją i uzyskując w
zamian za to określone przywileje, próbują
przeciwdziałać tureckim wpływom w Syrii,
przyłączając się do Narodowego Ciała Koordynującego na Rzecz Demokratycznych Zmian
w Syrii /NCB/. NCB wspiera plan Koffi Annana,
tj. pokojową transformację i dialog z reżimem
syryjskim i występuje zdecydowanie przeciwko
interwencji z zewnątrz.
przywódcy rządu w Arbilu jest wśród tureckich
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 12 z 77
Skomplikowane działania polityczne i zbrojne,
dowanym oporem ze strony milicji kurdyjskiej
jakie podejmują Kurdowie, w tym Kurdowie
YPG oraz oddziałów Narodowych Sił Obrony
syryjscy, w celu zaistnienia na mapie świata,
/NDF/, współpracujących z siłami reżimowymi.
muszą nadążać za rozwojem sytuacji politycz-
Kurdowie z PYD/YPG, którzy jak już wcześniej
nej w regionie Bliskiego Wschodu. Okazja
wspomniano kontrolują 80% terytoriów za-
może się nie powtórzyć. Polityczne kalkulacje
mieszkałych przez ludność kurdyjską i miesza-
Kurdów uwzględniają zmieniające się relacje
ną. 20% tych terenów kontrolują oddziały NDF.
polityczne w regionie. Podczas gdy Turcja
Współpraca pomiędzy tymi ugrupowaniami nie
ciągle pozostaje bardziej wyizolowana w wyni-
jest do końca jasna, ale wymuszona potrzebą
ku pojawienia się nowych relacji pomiędzy
chwili. Konieczność obrony przed dżihadystami
Iranem, Syrią i Irakiem, PKK uzyskała więcej
była powodem, że do wspólnej obrony ludności
swobody w działaniu w wyniku kryzysu poli-
lokalnej przyłączyła się również milicja chrze-
tycznego na linii Turcja-Syria. Współpraca tej
ścijańska Sootoro, która powstała w Qamishli
partii z NCB umożliwiła jej ponadto przeprowa-
dla samoobrony ludności chrześcijańskiej po
dzenie bezpośrednich rozmów ze znaczącymi
wycofaniu się z miasta sił rządowych.
politykami rosyjskim, irańskimi i chińskim. Jeżeli w wyniku trwającej wojny domowej reżim
Asada upadnie, PYD może utworzyć na terenie Syrii swoją własną „demokratyczną autonomię”. Można więc stwierdzić, że „arabska
wiosna” sprowadziła dla PKK pewne konkretne
nadzieje polityczne na stworzenie zrębów państwowości kurdyjskiej i zwiększyła rolę, jaką
odgrywają bezpaństwowi Kurdowie w regionie.
Taktyka działań dżihadystów z ISIS przeciw
ludności kurdyjskiej jest podobna do tej, jakie
ugrupowanie to stosuje w innych częściach
Syrii i w Iraku /w prowincji Anbar/. Najpierw
następuje fala zamachów na strategiczne
punkty elementy YPG lub NDF, najczęściej
samobójczych, a następnie podejmowane są
próby podjęcia ofensywy zbrojnej. Jak dotąd
YPG, chociaż nie uniknęło krwawych zama-
W działaniach państwowotwórczych Kurdów
chów na swoje struktury, potrafi skutecznie
pojawiła się jednak inna bardzo istotna prze-
przeciwstawić się dżihadystom, a nawet od-
szkoda. Tereny zamieszkałe przez syryjskich
nieść znaczące sukcesy. Co więcej 27 paź-
Kurdów, a szczególnie okolice ich stolicy Qa-
dziernika 2013 roku YPG zdobył przejście
mishli przez ostatnie miesiące 2013 roku stały
graniczne z Irakiem w Tel Kosher/Al Yaroubia.
się celem ataków ze strony ugrupowań salafic-
Fakt ten ma znaczenie strategiczne dla popra-
kich i dżihadystycznch. Ofensywy podejmowa-
wy sytuacji ekonomicznej i politycznej regionu
ne przez salafickie ugrupowania Ahrar al-
Rojava, ze względu na antagonizmy z przy-
Sham i Anasr al-Khilafa oraz dżihadystów z
wódcą Kurdów irackich Barzanim i brak możli-
ISIS i Jabhat al-Nusra spotykały się ze zdecy-
wości wykorzystywania przez syryjskich Kur-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 13 z 77
dów innych przejść granicznych z Turcją i Pół-
takich jak Homs, czy Aleppo, inni żyją na pro-
nocnym Irakiem. Co ważniejsze jednak przej-
wincji i zajmują się rolnictwem, co stanowi
ście Tel Kosher wykorzystywane było dotąd
jeden z tradycyjnych sposobów utrzymania.
jako droga zaopatrzenia dla dżihadystów z
Czerkiesi wnieśli również spory wkład w rozwój
Islamskiego Państwa Iraku i Syrii /ISIS/, którzy
kultury syryjskiej i dochowali się wybitnych
kontrolowali ten region.
pisarzy, poetów oraz filmowców. Tradycyjna
waleczność czerkieskich mężczyzn powodo-
Czerkiesi.
wała, iż większość członków imperialnej gwar-
Do połowy XIX wieku Czerkiesi zamieszkiwali
dii sułtańskiej wywodziła się właśnie z Czerkie-
północno-zachodnią część Kaukazu, wzdłuż
sów. Znaczna ich część służy również w woj-
północno-wschodniego wybrzeża Morza Czar-
sku syryjskim i innych służbach mundurowych,
nego, na południe od rzeki Kubań. W połowie
co do pewnego stopnia można tłumaczyć ich
XIX wieku padli ofiarą czystek etnicznych ze
kaukaskim pochodzeniem..
strony Imperium Rosyjskiego, po serii powstań
zostali usunięci ze swoich terenów. W roku
1864 ci, którzy przeżyli, zostali deportowani.
Około 500 tysięcy Czerkiesów, w trudnych
warunkach
atmosferycznych
i
sanitarnych
zostało przetransportowanych do Turcji, a
około 120-150 tysięcy zostało deportowanych
na inne tereny Rosji. Są rozbieżności w ocenie, ilu Czerkiesów nie przeżyło samej podróży
i pobytów w obozach uchodźców. Jeszcze
wcześniej, w 1859 roku według szacunków
około 200 tysięcy Czerkiesów mniej lub bardziej dobrowolnie przeniosło się w głąb Rosji.
Obecnie potomkowie Machadżyrów żyją w
niemal
wszystkich
państwach
Bliskiego
Wschodu, a największe ich skupiska poza
Turcją, znajdują się w Syrii i Jordanii. Cytowany przez szacuje Liczebność syryjskich Czerkiesów szacuje się na 80-100 tys. osób. Ponad
połowa z nich żyje w Damaszku. Pozostali
rozsiani są po innych większych miastach,
Stosunki wewnątrz grupy regulowane są przez
tradycyjne prawo zwyczajowe Adyge Chabze.
Prawo to obejmuje między innymi obyczaj tzw.
zemsty rodowej, stosunki rodzinne i relacje
między poszczególnymi rodami. Wspomniane
prawo zwyczajowe, kształtujące relacje, postawy wobec obcych oraz państwa w znacznym stopniu wpływają na ich miejsce w syryjskim społeczeństwie. Służący w armii Czerkiesi nie angażują się w działania mające na celu
obalić reżim al.-Assada, ale również nie angażują się w konflikt po żadnej ze stron. Cechą
wspólną wszystkich bliskowschodnich diaspor
czerkieskich jest lojalność wobec władz państwowych. Podobnie wygląda sytuacja w Syrii,
gdzie pod koniec XX w. w armii służyło ponad
30 generałów narodowości czerkieskiej. Jednak, w ostatnich latach zarysowała się tendencja,
według
której
Czerkiesom
przestano
nadawać wyższe stopnie wojskowe. Obecnie
czerkiescy oficerowie zajmują rangi, co najwy-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 14 z 77
żej średniego stopnia, a generałowie służący w
ucierpieć w wyniku takiego rozwoju wydarzeń.
armii w latach 90-tych przeszli już na emerytu-
W obecnej sytuacji ich przyszłość jest zatem
rę. Syryjskie społeczeństwo pamięta jednak,
niepewna, a perspektywa umożliwiająca po-
że w dokonanej w 1984 r. masakrze na ludno-
wrót na historyczne ziemie na rosyjskim Kau-
ści cywilnej aktywny udział brali czerkiescy
kazie wydaje się być sensowna i możliwa do
generałowie, co może powodować, że dla
zrealizowania
Syryjczyków
przedstawiciele
północno-
kaukaskiej diaspory jawią się jako jedna z twa-
Turkmeni.
rzy reżimu. Dlatego w wewnętrznym syryjskim
Turkmeni wywodzący się z plemion tureckich,
sporze Czerkiesi zachowują znaczną wstrze-
emigrowali do Syrii w ostatnim okresie pano-
mięźliwość w zajmowaniu konkretnego stano-
wania Seljuka, w 10 wieku naszej ery. Eksperci
wiska.
oceniają, że we współczesnej Syrii zamieszku-
Obecna sytuacja wewnętrzna w Syrii powoduje, że grupa 112 „syryjskich” Czerkiesów oficjalnie poprosiła ówczesnego prezydenta Dmitrija Miedwiediewa, by im pomógł w repatriacji
do matecznika. Do końca również nie wiadomo, jak może rozwinąć się sytuacja w przypadku, gdyby reżim al-Asada upadł. Syria jest
krajem wieloetnicznym i wielo-wyznaniowym,
w którym krąg władzy oparty jest na mniejszościowej grupie alawitów, do której należy sam
prezydent. Ewentualny upadek reżimu może
sprowadzić gniew sunnickiej większości na
wyznawców tego szyickiego odłamu islamu,
podobnie jak na Druzów, chrześcijan, Kurdów
oraz Czerkiesów. Sam fakt, że w Syrii istnieją
tego typu podziały nie koniecznie musi wiązać
się z ewentualnymi czystkami, ale warto pamiętać o tym, że autorytarne reżimy w naturalny sposób wygrywają jedne mniejszości przeciwko drugim. Kiedy taka władza upadnie,
dawne zatargi mogą okazać się nie bez znaczenia i również syryjscy Czerkiesi mogliby
je ich ok. 200 tysięcy. Podobnie, jak Kurdowie
doświadczyli wielu represji podczas rządów w
Syrii partii Baas. Obie grupy narodowościowe
doświadczyły braku swobód obywatelskich i
politycznych, w tym prawa do nauczania dzieci
w ojczystym języku. Ich wioski były arabizowane. Tysiące Kurdów i Turkmenów zmuszano
do asymilacji z arabskim społeczeństwem.
Jednak Kurdom ze względu na ich znaczną
liczbę w społeczeństwie syryjskim łatwiej było
utrzymać
odrębność
narodową.
Poważne
turkmeńskie problemy w Syrii pojawiły się całkiem niedawno. Bojownicy powiązani z alKaidą dążący do przejęcia kontroli na północną
częścią Syrii, znaleźli nowy, bardzo wrażliwy
cel, którym jest niewielka mniejszość turkmeńska. W ostatnich miesiącach 2013 roku ugrupowanie ISIS zagroziło grupie turkmeńskich
wiosek położonych pomiędzy turecką prowincją Hatay i Morzem Śródziemnym. Turkmeni
nazywają ten region „Bayir” co oznacza w ich
języku „klif”. Turkmeni rozproszeni po terenie
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 15 z 77
całej Syrii, podobnej presji ze strony ugrupo-
schodnich z think tanku ORSAM w Ankarze,
wań dżihadystycznych doświadczają w pro-
syryjscy Turkmeni wkrótce mogą stać się ce-
wincjach Raqqa i Aleppo. Po wybuchu konfliktu
lem dla zamieszkujących północno-wschodnie
zbrojnego Bayir stał się głównym terenem
rejony Syrii, Kurdów. Turkmeni potwierdzają,
tranzytowym przez który dziesiątki tysięcy Sy-
że Kurdowie z YPG /Jednostek Obrony Ludo-
ryjczyków uciekało do Turcji. Rola Turkmenów
wej/ z pożądaniem spoglądają na ich wioski w
w pomocy uchodźcom spowodowała, że wła-
regionie Bayir. Kurdom, którzy znajdują się w
dze syryjskie zaczęły uznawać ich za turecką
stanie krwawej wojny z ISIS, przejęcie kontroli
V kolumnę. Ostatecznie Turkmeni, nie bez
nad turkmeńskim wioskami w prowincji Lata-
nacisku ze strony tureckiej zdecydowali się
kia, ułatwiłoby realizację zamiaru stworzenia
przystąpić do zbrojnej opozycji przeciwko rzą-
strefy ich wpływów wzdłuż granicy tureckiej. To
dom Asada. Jednak podziały, jakie wkrótce
z kolei dałoby Kurdom dostęp do Morza Śród-
nastąpiły w szeregach Wolnej Armii Syryjskiej
ziemnego.
/FSA/, znalazły swoje odzwierciedlenie również
w brygadach turkmeńskich współdziałających z
Podsumowując można stwierdzić, że obecna
FSA. Brygady turkmeńskie nie otrzymują na-
sytuacja mniejszości turkmeńskiej w Syrii, jest
leżnego im przydziału broni wysyłanej do FSA
efektem ich zaangażowania politycznego i
od arabskich sponsorów Arabii Saudyjskiej,
zbrojnego po stronie opozycji syryjskiej zwią-
Kataru i Libii. Broń ta, zdaniem Turkmenów
zanej z FSA, wynikiem walk frakcyjnych i na-
kierowana jest do brygad zbliżonych do „Brac-
rodowościowych na północy Syrii i dalszy los
twa Muzułmańskiego. Relacje pomiędzy poli-
tej mniejszości zależeć będzie od finalnego
tycznymi liderami opozycji, większość z któ-
rozwoju wydarzeń w tym kraju.
rych urzędowała w Istambule, były również
napięte. Turkmeni czuli się deprecjonowani,
chociaż w 60 osobowej Narodowej Radzie
Rewolucji Syryjskiej i Sił Opozycyjnych, zajmowali 4 miejsca.
Ormianie.
Ormianie są narodem indoeuropejskim, daleko
spokrewnionym z Grekami. Na całym świecie
żyje ok. 8 mln Ormian, z czego ok. 3 mln w
Sprawy skomplikowały się jeszcze bardziej
kiedy brygady turkmeńskie wchodzące w skład
FSA wzięły udział wspólnie z dżihadystami w
walkach przeciwko kurdyjskim oddziałom YPG
w mieście Ras al-Ain, w lipcu 2013 roku. Według Oytuna Orhana, eksperta ds. bliskow-
Armenii, 150 tys. w Górskim Karabachu, ok.
300–350 tys. w Gruzji, (gł. w Dżawachetii i
Tbilisi). Według różnych danych ormiańska
wspólnota w Syrii liczy do 120 tysięcy osób.
Większość to potomkowie tych, którzy przeżyli
masową rzeź z 1915 roku w imperium osmańskim. Większa część syryjskich Ormian miesz-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 16 z 77
ka w Aleppo, Kamyszlu, Damaszku, Latakii i
z zaistniałej sytuacji w regionie. Interesy geo-
Kesarii. Jednak pobyt tam jest niebezpieczny,
polityczne Rosji związane są z obecnym reżi-
zwłaszcza biorąc pod uwagę chrześcijańską
mem w Damaszku, ze względu na posiadaną
wiarę Ormian.
w Syrii bazę morską w Tartus, ze względu na
Obecnie wśród wielu syryjskich uchodźców
spowodowanych wojną domową, liczną grupę
stanowią właśnie Ormianie. Decydują się
głównie na wyjazd do Armenii lub jadą do
krewnych na Zachód. Do syryjskiej wojny domowej, Ormianie zostali wciągnięci pomimo
chęci zachowania neutralności. W miastach,
które zamieszkiwali, bombardowane są całe
dzielnice niezależnie od tego, kto w nich
mieszka. Natomiast ugrupowania islamistyczne, a szczególnie dżihadystyczne kierują uderzenia w kościoły chrześcijańskie i ormiańskie
domy. Eksperci są zdania, że w przypadku
eskalacji przemocy w Syrii do Armenii wróci od
35 do 50 tysięcy syryjskich obywateli pochodzenia ormiańskiego. Władze Armenii przygotowują obecnie program pomocy uchodźcom,
dzięki któremu mogą otrzymać obywatelstwo w
tradycyjnie od lat prowadzony handel bronią i
uzbrojeniem, a także przez wzgląd na chęć
utrzymania status quo w regionie. W podobnej
sytuacji są Chiny. Delikatna równowaga polityczna w regionie, na skutek wydarzeń w Syrii
może również wywołać przewrót polityczny w
zasobnym w ropę naftową Iranie, sprzymierzonym z reżimem Asada. Zarówno Chiny, jak i
Iran sprzedają broń rządowi syryjskiemu, nie
mówiąc o innych formach wsparcia udzielanych Damaszkowi przez Iran. Waszyngton od
lat wrogo nastawiony do reżimu w Damaszku,
chętnie widziałyby zmianę władzy w Syrii,
szczególnie jeżeli władza ta podjęłaby współpracę ze Stanami Zjednoczonymi i Izraelem.
Jednak największy bezpośredni wpływ na
przebieg konfliktu syryjskiego mają państwa
regionu.
przyśpieszonym i uproszczonym trybie. Problem polega jednak na tym, że zamierzają
kierować uchodźców, głównie do Górskiego
Turcja.
Karabachu, regionu którego przyszłość w
związku z zadawnionym konfliktem z Azerbej-
Kluczową postacią w tureckim wspieraniu an-
dżanem, również nie rysuje się optymistycznie.
tyasadowskiej rewolucji w Syrii jest szef turec-
4. Wpływ państw regionu na sytuację w
Syrii.
kiego wywiadu narodowego MIT /Milli Istihbarat Teskilati/, Hakan Fidan. W 2012 Fidan rozszerzył zwierzchnictwo MIT nad służbą turec-
Państwa zaangażowane mniej lub bardziej w
syryjski konflikt mają różne interesy wynikające
kiego wywiadu wojskowego. Wielu znaczących
generałów zostało aresztowanych i oskarżonych o przygotowywanie zamachu na rząd
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 17 z 77
premiera Erdogana. Kampania antyasadowska
ne spowodowały, że Turcję coraz częściej
Fidana rozpoczęła się w 2011 roku od wystą-
zaczęto postrzegać, jako kraj wspierający gru-
pienia premiera Erdogana, który wezwał Asada
py związane z al-Kaidą, czemu oczywiście
do ustąpienia. Wkrótce po tym Fidan rozpoczął
gwałtownie zaprzecza turecki rząd.
tajne działania mające na celu wsparcie syryjskiej opozycji. Rozpoczęły się dostawy broni
Turcja zdecydowała się na samodzielne roz-
pieniędzy i wsparcia logistycznego, kierowane
grywanie swojej polityki zagranicznej na Bli-
za przyzwoleniem szefa MIT głównie na tereny
skim Wschodzie, jeszcze zanim Stany Zjedno-
Północnej Syrii z Arabii Saudyjskiej, Kataru i
czone dały do zrozumienia, że nie będą mie-
innych państw Zatoki Perskiej /dane za Wall
szać się w syryjski konflikt w wymiarze woj-
Street Journal (WSJ) z 10.10.2013/. Wg polity-
skowym. Jej rozgrywka z Syrią została przygo-
ków amerykańskich cytowanych przez WSJ
towana starannie i miała gwarantować szybki
premier Turcji Erdogan chce usunąć Asada nie
koniec reżimu w Damaszku. Stąd pełne, opi-
tylko po to, aby wraz z nim usunąć wrogi sobie
sane wyżej wsparcie i finansowanie opozycji
reżim tuż za granicami Turcji, ale przede
wobec rządu Asada, zaopatrzenie logistyczne
wszystkim dlatego, aby zapobiec perspekty-
opozycyjnych ugrupowań itp. Dla wzmocnienia
wom powstania państwa kurdyjskiego na bo-
swych działań Turcja podjęła jednak bardzo
gatych w ropę naftową ziemiach Północno-
niebezpieczną grę wykorzystując, jak się wy-
Wschodniej Syrii.
daje do własnych celów, głównie przeciwko
syryjskim Kurdom, zbrojne ugrupowania dżi-
Początkiem doniesień o dziwnej roli Turcji w
hadystów. Obserwując, jak zręcznie podsyca-
wydarzeniach syryjskich był raport organizacji
ne są zamieszki w rejonach przygranicznych
Human Watch sugerujący, że masakra alawi-
pomiędzy siłami opozycji syryjskiej i Kurdami, z
tów w kontrolowanym przez rząd syryjski rejo-
Demokratycznej Partii Jedności /Partiya Yekît-
nie Latakia była przeprowadzona przez ugru-
iya Demokrat (PYD)/, największej syryjskiej
powania wspieranej przez Zachód opozycji
organizacji kurdyjskiej, można zaryzykować
syryjskiej, która przeniknęła w ten region z
stwierdzenie, że popierając lokalne grupy dżi-
terytorium Turcji. Wkrótce potem ukazał się
hadystyczne Turcja dąży do zgniecenia kurdyj-
artykuł w Wall Street Journal wskazujący na to,
skich wpływów w Północnej Syrii, które mogły-
iż szef tureckiej Narodowej Organizacji Wy-
by doprowadzić do utworzenia kurdyjskiego
wiadowczej /MIT/ Hakan Fidan pełni właściwie
państwa. Zażarte walki pod Ras al-Ayn, naj-
rolę „policjanta kierującego ruchem” /„traffic
bardziej na północ wysuniętym syryjskim mia-
cop”/ zarządzającego dostawami uzbrojenia
stem, przy granicy z Turcją, pomiędzy PYD, a
dla opozycji syryjskiej. Te doniesienia medial-
Gorba’a al-Sham i Jamal al-Nusra w listopa-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 18 z 77
dzie 2012, zwracają większą uwagę na moty-
działania rywalizujących ze sobą frakcji syryj-
wację Turcji wobec konfliktu w Syrii. Podczas
skiej opozycji wspieranych przez jedno lub
gdy PYD zawarło zawieszenie ognia z oficjalną
drugie państwo. Tarcia pomiędzy Arabią Sau-
opozycją syryjską w postaci FSA, ugrupowanie
dyjską i Katarem uwidaczniają się w zmaga-
Gorba’a al-Sham długo utrzymywało kontrolę
niach o supremację pomiędzy Syryjską Radą
nad położonymi najbliżej granicy posterunkami
Narodową /Syrian National Council (SNC)/,
kontrolnymi.
Radą Narodową Rewolucji Syryjskiej i Sił Opozycyjnych /National Council for Syrian Revolu-
Kalkulacje polityczne Turcji zmierzające do
tionary and Opposition Forces (NCR)/, Naro-
zlikwidowania niewygodnej PYD rękami zagra-
dowym Komitetem Koordynacyjnym dla Zmian
nicznych dżihadystów mogą nie przynieść
Demokratycznych
jednak zamierzonego efektu. Już podczas
Committee for Democratic Change (NCC)/ i
wizyty Erdogana i Fidana w Waszyngtonie w
innymi ruchami opozycyjnymi. Istniejące na-
sierpniu 2013 roku, władze USA dały im do
kładanie się ideologii pomiędzy różnymi frak-
zrozumienia, że ich polityka wspierania rady-
cjami powstańczymi, a także coraz więcej
kalnych islamistów zaszła za daleko. Poza tym
przykładów świadczących o braku współpracy
istnieje ogromne niebezpieczeństwo, że zgro-
taktycznej i operacyjnej na polu walki, niestety
madzenie tak dużej ilości dżihadystów u swo-
nie przyczyniają się do zanikania zasadniczych
ich granic może w przypadku odwrócenia się
różnic pomiędzy tymi ugrupowaniami.
sytuacji w Syrii, uderzyć w samą Turcję,
/National
Coordination
a
operacje prowadzone zakulisowo przez MIT,
Znany ze swej największej aktywności we
mogą prowadzić do jej stopniowej izolacji, a
wspieraniu syryjskiej opozycji Katar, oskarżany
nawet do umieszczona na liście państw wspie-
jest głównie o wspieranie większości najbar-
rających terroryzm.
dziej ekstremistycznych pod względem ideologicznym ugrupowań. Należą do nich oddziały
zbrojne związane z syryjskim Bractwem Mu-
Arabia Saudyjska i Katar
zułmańskim i inne, takie jak Jabhat al-Nusra
Arabia Saudyjska i Katar wydają się być zjed-
/Front Wsparcia Ludzi Levantu/, związane z al-
noczone we wspieraniu opozycji wobec reżimu
Kaidą. Katar wspiera również takie ultrakon-
basistowskiego w Syrii. Ta zewnętrzna jedność
serwatywne ruchy salafistyczne jak Harakat
maskuje jednak głęboką rywalizację o wpływy
Ahrar al-Sham al-Islamiya /Islamski Ruch Wol-
w regionie, jakie oba państwa pragną osiągnąć
nych Ludzi Levantu/ i Syryjski Front Islamski
przez poprzez wielowymiarową ingerencję w
/Syrian Islamic Front (SIF)/, pod przykryciem
wojnę
którego ruch ten działa w walkach na terenie
domową w Syrii. Ten pozostający w
cieniu konflikt można dostrzec w programach
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 19 z 77
Syrii. Z kolei Arabia Saudyjska do pewnego
w tym kraju, z kierowanym przez sunnitów
czasu postrzegana była, jako państwo wspie-
Ruchem Przyszłości.
rające frakcje zbrojne działające pod auspicjami
Wolnej Armii Syryjskiej /Free Syrian
Korzenie saudyjsko-katarskiej rywalizacji się-
Army (FSA)/ i jego Najwyższej Rady Wojsko-
gają głęboko. Pomimo ogromnych rozbieżno-
wej /Supreme Military Council (SMC)/, ale tak-
ści, Arabia Saudyjska i Katar mają wiele
że inne frakcje islamskie uważane za znajdu-
wspólnych cech. Oba kraje są stronami wielo-
jące się poza wpływami al-Kaidy. Arabia Sau-
płaszczyznowej, strategicznej współpracy ze
dyjska dążyła również do faworyzowania frak-
Stanami Zjednoczonymi, Oba kraje również
cji, które znajdują się pod wpływami Syryjskie-
szczycą się ogromnym bogactwem energe-
go Islamskiego Frontu Wyzwolenia /Syrian
tycznym – Arabia Saudyjska jest największym
Islamic Liberation Front (SILF)/, które postrze-
na świecie eksporterem ropy naftowej, a Katar
gane są jako bardziej umiarkowane od tych
jednym z największych światowych eksporte-
tworzonych przez jego kontrpartnera – SIF.
rów gazu ziemnego. Oba kraje posiadają
ogromne zapasy międzynarodowych walut, w
Zapewnienie wsparcia ruchom islamistycznym,
obu także panują rządy monarchistyczne o
a szczególnie ultrakonserwatywnym ugrupo-
różnym
waniom salafistycznym jest głównym celem
wspólną ideologię wywodzącą się z ultrakon-
polityki zagranicznej Arabii Saudyjskiej i Rady
serwatywnej ideologii wahabistycznej i salafic-
Współpracy Zatoki Perskiej /Gulf Cooperation
kiej. Arabia Saudyjska obawia się zmian w
Council (GCC)/. Jej członkowie, sojusznicy
krajobrazie geopolitycznym Bliskiego Wscho-
GCC, a szczególnie rządzone przez sunnitów
du, który skomplikował się jeszcze bardziej,
monarchie w Arabii Saudyjskiej, Kuweicie i
kiedy Stany Zjednoczone poparły obalenie
Bahrajnie zapewniają szerokie moralne, finan-
prezydentów Ben Alego w Tunezji i Hosni Mu-
sowe i logistyczne wsparcie dla frakcji poli-
baraka w Egipcie. W przeciwieństwie do tego
tycznych i zbrojnych walczących z reżimem
stanowiska, Katar popiera zamiany zachodzą-
Asada. Znaczącą rolę w finansowaniu syryj-
ce w ramach „arabskiej wiosny”, widząc w nich
skiego powstania odgrywają również niezależ-
szanse na wzmocnienie swojej pozycji w re-
na finansjera, organizacje dobroczynne i inni
gionie i poszerzenia swoich wpływów global-
bogaci sympatycy z Arabii Saudyjskiej i Kataru.
nych. W Katarze znajduje się wysunięte sta-
Arabia Saudyjska traktuje powstanie w Syrii
nowisko dowodzenia sił zbrojnych Stanów
również, jako okazję do zmniejszenia roli „ko-
Zjednoczonych
alicji 8. Marca” w Libanie kierowanej przez
(CENTCOM).
poziomie
-
autorytaryzmu,
U.S.
Central
wyznają
Command
Hezbollah i umocnienia roli „koalicji 14. Marca”
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 20 z 77
Stosunki polityczno-gospodarcze Kataru i Ara-
było, jako utworzenie swego rodzaju osi Katar
bii Saudyjskiej
–Turcja - Egipt.
obarczone są licznymi histo-
rycznymi wyzwaniami. Na terytorium Kataru
Nie ulega wątpliwości, że rywalizacja pomiędzy
znajduje się stacja telewizyjna al-Jazeera,
Katarem a Arabią Saudyjską jest czynnikiem,
zapewniająca członkom opozycji saudyjskiej
który ma i będzie miał wpływ na rozwój wyda-
działającym na wygnaniu, możliwość medial-
rzeń w Syrii. Reżim Asada, który w ostatnich
nego dostępu do szerokiej widowni arabskiej.
miesiącach zanotował kilka istotnych
Katar poszukuje również sposobów na obej-
sów wojskowych, w przypadku ewentualnych
ście uprzywilejowanej geograficznie pozycji
rozmów pokojowych, prawdopodobnie chętniej
Arabii Saudyjskiej w sektorze energetycznym,
rozmawiałby z opozycją występującą pod au-
przez propozycje stworzenia sieci gazociągów
spicjami Arabii Saudyjskiej, niż Kataru. Biorąc
transportujących katarski gaz naturalny do
pod uwagę również rosnące skonfliktowanie
Turcji i Europy. Jednak wiele uzasadnionych
opozycji i wpływ tego faktu na stabilność w
ekonomicznie propozycji budowy gazociągów
regionie, syryjskie władze w takich właśnie
wiedzie przez terytorium saudyjskie, co daje
negocjacjach mogą dostrzegać „okienko w
emu państwu ogromną przewagę nad Kata-
tunelu” na porozumienie kończące kryzys.
sukce-
rem. Z kolei poważnym „bólem głowy” dla Arabii Saudyjskiej jest to, że Katar dzieli największe na świecie złoża gazu ziemnego South
Pars, z Iranem. Zainteresowanie Kataru, aby
poszerzyć swój dostęp do złóż gazu, często
wymienia się jako główną motywację katarskich szejków, w formułowaniu ich strategii
wobec konfliktu w Syrii. Jej osłabienie lub
zmiana kursu politycznego, mogłoby zachwiać
pozycją Iranu w regionie. Poza tym katar
wspiera wszelkie regionalne organizacje i partie polityczne związane z Bractwem Muzułmańskim, co dodatkowo wywołuje irytacje
Saudyjczyków. Polityczna strategia Kataru jest
zgodna z podejściem Turcji do spraw regionu,
a zwycięstwo wyborcze obalonego obecnie
prezydenta Mursiego w Egipcie odbierane
Izrael.
Izrael przez długi czas zajmował stanowisko,
polegające na nie wypowiadaniu się publicznie
na temat wojny domowej w Syrii, chociaż
oczywiście oba państwa od dziesięcioleci pozostają sobie wrogie. Niezależnie od swego
stanowiska politycznego, Izrael wykorzystuje
osłabienie wewnętrzne Syrii likwidując istotne
w jego ocenie zagrożenia ze strony tego państwa. Od czasu rozpoczęcia konfliktu w Syrii
odnotowano izraelskie ataki lotnicze na terytorium tego kraju. Do mediów nie przedostały się
informacje co faktycznie zostało zniszczone.
Wiadomo jednak, że np. że 31 maja 2013 roku
celami uderzeń były obiekty wojskowe: skład
broni libańskiego ugrupowania Hezbollah i
wojskowe centrum badawcze pod Damasz-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 21 z 77
kiem. Natomiast 31 października 2013 roku,
Syria i Iran są sojusznikami, ale nie uważa się
zaatakowano bazę wojskową obrony przeciw-
by podstawą do tego były naturalne uwarun-
lotniczej Syrii położoną w pobliżu m. Latakia.
kowania, lecz raczej sytuacja geopolityczna w
W bazie znajdującej się w m. Snobara leżącej
regionie. Syria i Iran mają wspólnych wrogów
pomiędzy Latakią, a Dżable rozmieszczone są
w postaci Izraela i USA. Na oba państwa USA
zestawy
produkcji
wywierały w ostatnich latach dużą presję – na
rosyjskiej S-125 Newa. Trudno jednak podej-
Syrię, by zaprzestała wspierać palestyńskich
rzewać, aby faktycznym celem był jeden z
bojowników i uszczelniła granicę z Irakiem w
wielu na terenie Syrii, nie najnowszy zestaw
celu odcięcia dopływu zasobów ludzkich dla
przeciwlotniczy.
irackich rebeliantów; zaś na Iran – by wstrzy-
rakiet
przeciwlotniczych
Poglądy polityczne Izraela na kwestie konfliktu
syryjskiego poznaliśmy w zasadzie dopiero 20
września br., kiedy izraelski ambasador w USA
Michael Oren, udzielając wywiadu gazecie
"Jerusalem Post" oświadczył, że „Izrael chce
obalenia prezydenta Syrii”. Oren, który jest
zaufanym
człowiekiem
premiera
Izraela
Benjamina Netanjahu, nie powiedział, czy i
ewentualnie, w jaki sposób Izrael stara się
doprowadzić do upadku Asada. Stwierdził,
jednak, że „nawet pokonanie sił reżimu Baszara el-Asada przez sprzymierzonych z al-Kaidą
rebeliantów byłoby lepsze, niż obecny sojusz
reżimu syryjskiego z wrogiem numer jeden
Izraela – Iranem”. Izrael kalkuluje, że obalenie
Asada osłabiłoby sojusz Syrii z Iranem i libańskim Hezbollahem, a wg ocen izraelskich
władz, największym zagrożeniem dla Izraela
jest strategiczny łuk, rozciągający się od Teheranu po Damaszek i Bejrut.
Iran.
mał program atomowy i również zrezygnował
ze wspierania ugrupowań określanych przez
Waszyngton, jako terrorystyczne. W 2004 roku
Iran i Syria zawarły traktat o wzajemnej obronie. W 2005 roku Teheran udzielił poparcia
Syrii, gdy poddano ją presji międzynarodowej
po zamordowaniu byłego premiera Libanu
Rafika Haririego. Syria z kolei konsekwentnie
broni prawa Iranu do programu nuklearnego.
W ostatnich latach na Zachodzie pojawiły się
nadzieje
na
rozbicie
sojuszu
syryjsko-
irańskiego poprzez normalizację stosunków z
Syrią, gdyby ta została przekonana do podjęcia rzeczowych negocjacji pokojowych z Izraelem. Syria niejednokrotnie wyrażała chęć
naprawy stosunków z USA i innymi państwami
zachodnimi i np. jej wiceminister spraw zagranicznych wziął udział w bliskowschodniej konferencji pokojowej w Annapolis na zaproszenie
USA, 27 listopada 2007 roku, co spotkało się z
krytyką Iranu. Mimo to jak na razie nadzieje te
nie ziściły się. W połowie 2007 roku Syria odrzuciła propozycję Izraela, który zaproponował
wynegocjowanie układu pokojowego pod wa-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 22 z 77
runkiem zerwania więzi z Iranem. Iran i Syria
interwencji amerykańskiej w Iraku rozpoczęły
wielokrotnie wysyłały ostatnio sygnały mające
tworzenie zakonspirowanych siatek agentural-
świadczyć o prężności ich sojuszu, np. w
nych
grudniu 2009 roku podczas wizyty w Syrii mini-
terrorystycznym. Siatki te powstawały głównie
stra obrony Ahmada Vahidiego ogłoszono
w południowym i północnym Iraku na wypadek
dywersyjno-
zagrożenia ze strony wojsk amerykańskich, ale
współpracy w dziedzinie obronności. Gdy
z czasem struktury te zostały rozszerzone na
„arabska wiosna” dotarła do Syrii w marcu
inne kraje regionu. Ich ewentualne uruchomie-
2011 roku i krajem tym zaczęły wstrząsać ma-
nie miało być odwetem na planowany atak
sowe rozruchy, Iran był jednym z niewielu
izraelsko-amerykański na irańskie instalacje
państw
Assada
atomowe. Również w Syrii na podstawie dwu-
wsparcie dyplomatyczne i materialne. Dla Te-
stronnych porozumień utworzono zakonspiro-
heranu, Syria to bardzo ważny sojusznik, któ-
wane struktury funkcjonujące pod przykryciem
rego strata byłaby mocnym osłabieniem w
różnego rodzaju przedsiębiorstw np. transpor-
regionie
„Washington
towych, które w wypadku poważniejszej „za-
Post”, powołując się na anonimowych dyplo-
wieruchy” na Bliskim Wschodzie miały wspo-
matów amerykańskich w Damaszku zauważa,
móc alawickie władze w Damaszku. Nie ma
że prócz wsparcia materialnego, sprzętowego i
wątpliwości, że w obecnej sytuacji w Syrii
militarnego, Teheran przekazał do Syrii wyso-
struktury te, tak jak i inni ochotnicy z Iranu
kospecjalistyczny sprzęt pozwalający na śle-
wspierają reżim Asada.
zapewniających
izolowanego
o
charakterze
zacieśnieniu
podpisanie
porozumienia
o
reżimowi
Iranu.
dzenie wymiany informacji na serwisach społecznościowych, takich jak Facebook czy Twitter. To właśnie za ich pośrednictwem przeciwnicy dyktatorów z krajów Afryki Północnej i
Bliskiego Wschodu organizują się, by dopro-
II. PRZECIWNICY W KONFLIKCIE
wadzić do obalenia rządzących. Amerykański
ZBROJNYM W SYRII
dziennik wskazuje, że w powszechnej opinii
istnieje pogląd, iż dzięki sprowadzonym z Teheranu systemom inwigilacji, służba bezpieczeństwa Asada aresztowała setki osób.
Służby specjalne Iranu /Min. Wywiadu i Bezpieczeństwa i Wywiad Korpusu Strażników
Rewolucji Islamskiej/ jeszcze w trakcie trwania
1. STRONA RZĄDOWA
Syryjskie siły zbrojne.
Walki pomiędzy syryjskimi siłami zbrojnymi, a
FSA /Free Syrian Army/ są typowym przykładem wojny asymetrycznej. Poziom organizacji,
uzbrojenie, możliwości działań taktycznych i
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 23 z 77
operacyjnych, jak również lokalizacja geogra-
posiadają wg różnych szacunków od 1 860 do
ficzna, stanowi zdecydowanie o przewadze
2 100 oraz liczne samochody do transportu
operacyjnej sił zbrojnych lojalnych reżimowi
żołnierzy i sprzętu bojowego. Użycie czołgów
Asada. Pod koniec 2011 r., już po rozpoczęciu
przeciw opozycji jest bardzo ograniczone, ze
walk SZ Syrii liczyły prawie 300 tys. żołnierzy i
względu na ich niewielką przydatność w wal-
ok. 314 tys. Rezerwistów. Jednak wyszkolenie
kach w terenach zurbanizowanych. Siły lądowe
i zdolności bojowe tych sił nie były zbyt duże.
posiadały na początku konfliktu ok. 5000 czoł-
Obowiązkowa służba wojskowa w Syrii trwała
gów, głównie przestarzałych T-55, ale również
30 miesięcy. Dosyć powszechne zjawisko
T-72.
dezercji miało miejsce głównie w tych jednostkach, w których kadrę dowódczą stanowili
W porównaniu z Libią, państwom NATO
alawici, a żołnierzami byli sunnici. W połowie
znacznie trudniej byłoby ustanowić strefę za-
2012 roku liczebność syryjskich sił zbrojnych
kazu lotów nad Syrią. Jej system obrony po-
szacowano na 200 – 250 tys. żołnierzy. Syryj-
wietrznej jest znacznie bardziej rozwinięty.
skie siły lądowe zorganizowane są w trzy kor-
Syria posiada jeden z bardziej nowoczesnych
pusy, w skład których wchodzi 7 dywizji pan-
systemów obrony przeciwlotniczej produkcji
cernych i 3 dywizje zmechanizowane. 1 dywi-
radziecko/rosyjskiej, poza dawnym blokiem
zja Gwardii Republikańskiej i 3 brygady Sił
wschodnim. Według ocen ekspertów wojsko-
Specjalnych /stanowiące nominalną dywizję/.
wych Syria posiada ok. 4 tys. sztuk jednostek
Poza tym w skład sił lądowych wchodzą 3
artylerii plot., głównie produkcji rosyjskiej. Poza
samodzielne brygady piechoty, 1 brygada stra-
tym przy tego typu operacjach, jak utworzenie
ży granicznej i 2 samodzielne brygady artylerii.
no-fly zone trzeba brać pod uwagę gęstość
Uzupełnienie tych sił stanowią: 1 samodzielny
zaludnienia,
pułk czołgów i 10 pułków Sił Specjalnych.
osób/m2, a nie jak to miało miejsce w przypad-
które
dla
Syrii
wynosi
110
ku Libii 4 osoby/m2. Wiadomo, że od 2006
Broń lekka znajdująca się na uzbrojeniu syryj-
roku podejmowała rozmowy z Rosją celem
skich sił lądowych, to głównie karabiny AK-47
dostarczenia najnowszych systemów OPL w
produkcji radzieckiej i rosyjskiej, a także belgij-
tym systemów Strzelec /SA-24/ i Pancir S1E
skie karabiny FN FAL i chińskie kopie amery-
/SA-22/. Podczas ćwiczeń wojskowych w
kańskich M-16. W operacjach lądowych syryj-
grudniu 2011 roku okazało się, że na wyposa-
ska armia używa również rosyjskich ręcznych i
żeniu sił zbrojnych Syrii znajduje się jeden z
ciężkich karabinów maszynowych i dział bez-
najnowszych systemów OPL produkcji rosyj-
odrzutowych SPG-9. Mobilność siłom lądowym
skiej BUK M2E /SA-17 Grizzly/.
zapewniają transportery opancerzone, których
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 24 z 77
Syryjski system obrony powietrznej obejmuje
wyposażeniu 40 myśliwców MIG-29 oraz Su-
25 brygad OP, z których każda składa się z 6
24, które trzeba brać poważnie pod uwagę w
baterii przeciwlotniczych. Na ich wyposażeniu
ewentualnym starciu z jakimikolwiek samolo-
znajduje się; 650 wyrzutni stacjonarnych rakiet
tami państw zachodnich. Siły powietrzne Syrii
plot Vołchov, Neva i Vega, 200 mobilnych wy-
posiadają również ok. 90 śmigłowców uderze-
rzutni KUB-M i BUK-M1 oraz ok. 4 tys. jedno-
niowych, głównie Mi-25 i SA-342Ls. Biorąc pod
stek artylerii plot o kalibrze od 23 do 100 mm.
uwagę ewentualną interwencję z zewnątrz
Poza tym posiada dwa samodzielne pułki ra-
należy wziąć pod uwagę również posiadane
kiet plot OSA AK /SA-8/ i Strzała-10 /SA-13/, z
przez Syrię taktyczne pociski rakietowe klasy
których każdy składa się z 4 baterii plot czyli
ziemia-ziemia. Siły zbrojne lojalne wobec Asa-
łącznie 48 mobilnych wyrzutni rakiet plot. Po-
da wg różnych źródeł posiadają ok. 80 – 170
nadto syryjskie siły lądowe posiadają na wypo-
takich pocisków. Są to produkcji radzieckiej lub
sażeniu najnowszej generacji mobilne systemy
północnokoreańskiej pociski Scud i Toczka, o
OPL, Pancir-S1E i Peczora -2M. Poza tym
zasięgu 75 – 500 km, co oznacza, że w ich
posiada dwa samodzielne pułki rakiet plot OSA
zasięgu mogą znaleźć się Irak, Turcja i Izrael.
AK /SA-8/ i Strzała-10 /SA-13/, z których każdy
Pociski te mogą być wyposażone w głowice
składa się z 4 baterii plot czyli łącznie 48 mo-
konwencjonalne, ale Syria posiada również do
bilnych wyrzutni rakiet plot. Oprócz tego syryj-
tych rakiet głowice chemiczne /właśnie likwi-
skie siły lądowe posiadają na wyposażeniu
dowane/ i biologiczne. Ostatnie porozumienie
najnowszej generacji mobilne systemy OPL,
wyklucza raczej użycie sarinu, ale pozostaje
Pancir-S1E i Peczora-2M. Łącznie na terenie
niebezpieczeństwo użycia broni biologicznej.
Syrii znajduje się 131 stanowisk obrony prze-
Liczba pocisków rakietowych o większym za-
ciwlotniczej.
sięgu nie jest znana. W ciągu ostatnich kilku
lat, oprócz systemów plot, Syria uzyska-
Oprócz stosunkowo dobrze rozwiniętej obrony
kraju
systemów uzbrojenia, takich jak: myśliwce Mig-
zapewniają syryjskie siły powietrzne, które
29SMT, samoloty szkolno-bojowe Jak-130 i
posiadają ponad 450 samolotów bojowych
rakiety taktyczne ziemia-ziemia Iskander i ra-
zorganizowanych w 16 eskadr lotnictwa my-
kiety ppanc. /informacja wymaga potwierdze-
śliwskiego i 10 eskadr lotnictwa uderzeniowe-
nia/.
przeciwlotniczej,
obronę
powietrzną
ła/zamówiła od/w Rosji kilka nowoczesnych
go. Podstawę stanowią myśliwce Mig-23 i
szturmowe Su-22. Używane są one częściowo
Członkowie NATO mogliby alternatywnie za-
do ataków na cele naziemne i w większości są
pewnić wsparcie opozycji z okrętów bazują-
przestarzałe. Jednak SP Syrii posiadają na
cych na M. Śródziemnym, ale Syria posiada
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 25 z 77
stosunkowo dobrze rozwinięty system obrony
w zasadzie nie mogą być pokonane bez po-
wybrzeża, rozlokowany na lądzie i na morzu.
ważnego wsparcia z powietrza /no-fly zone/.
Rakiety przeciw-okrętowe bazujące na lądzie,
Siły rządowe są stosunkowo dobrze uzbrojone
to przede wszystkim zestarzałe już rakiety
i zorganizowane i zdolne do wywołania wojny
produkcji radzieckiej, ale rząd Asada w 2006
w całym regionie lub nawet podjąć w krótkim
roku kupił całkiem nowoczesne irańskie rakiety
czasie walkę z siłami NATO. Taka walka przy-
manewrujące Noors i chińskie C-802. W 2007
niosłaby
ewentualnym
roku Rosja pomimo sprzeciwów Izraela i USA,
znaczne
szkody
sprzedała Syrii nowoczesny system manewru-
państw zachodnich trudno byłoby wytłumaczyć
jących pocisków przeciw-okrętowych Jachont.
przed swoimi społeczeństwami.
siłom
militarne,
atakującym
które
rządom
Rosja przez cały czas trwania konfliktu dostarcza siłom zbrojnym Asada uzbrojenie i wyposażenie wojskowe twierdząc, że jest to realizacja wcześniejszych umów z rządem syryjskim.
17. stycznia 2014 roku agencja Reuters’a poinformowała, że od grudnia 2013 roku samoloty
transportowe An-124 wykonały dziesiątki rejsów dostarczając do Syrii, uzbrojenie, technikę
bojową i wyposażenie wojskowe, w tym m.in.
transportery opancerzone, wyposażenie rozpoznawcze, samoloty bezzałogowe, systemy
walki radioelektronicznej, części zapasowe do
śmigłowców i kierowane bomby lotnicze. Wg
tej informacji operatorami samolotów bezzałogowych w Syrii są specjaliści rosyjscy, którzy
pomagają syryjskim wojskowym wskazywać
cele dla uderzeń lotnictwa i artylerii.
Milicje prorządowe.
Poważny kryzys syryjskie siły zbrojne przeżywały na przełomie 2012 i 2013 r. Podziały religijne, które podzieliły społeczeństwo, zaczęły
mieć również poważny wpływ na spójność
armii. Oficerowie, których większość pochodzi
z mniejszości alawickiej, nie byli pewni swoich
żołnierzy, w większości sunnitów. Stąd pomysł
na stworzenie bardziej pewnych, lojalnych sił o
charakterze milicji zbrojnej wiernej rządowi w
Damaszku. Tak powstała idea stworzenia Narodowych Sił Obrony /NDF – National Defence
Forces/. Ich początek stanowiły lokalne sąsiedzkie komitety patrolujące okolice. Komitety
te przekształciły się grupy zbrojne, które w
końcu 2012 roku zostały zalegalizowane, jako
Pomimo tego, że FSA regularnie otrzymuje
dostawy sprzętu wojskowego, uzbrojenia i
łączności od różnych zagranicznych organizacji i państw, takich jak Turcja, Libia, Katar czy
Arabia Saudyjska, powyższa analiza pozwala
na ocenę, że siły lojalne Premierowi Asadowi,
NDF. Prorządowa milicja często nazywana jest
“shabbiha” od arabskiego słowa “duchy”. Od
początku swego powstania nosiła charakter
religijny i budziła trwogę wśród większości
sunnickiej, z powodu oskarżeń o dokonanie
kilku mordów na sunnitach. Te początkowo
przypadkowo powstające grupy, z czasem
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 26 z 77
zostały dobrze zorganizowane, wyszkolone i
Hezbollah (Partia Boga), powstał dzięki wspar-
przekształcone w organizację zbrojną. Same
ciu. Iranu i Syrii. Niemniej jednak ugrupowanie
siebie określają, jako ochotniczą rezerwę sił
zawsze podkreślało, że nie jest instrumentem
zbrojnych. Bojownicy NDF twierdzą nawet, że
polityki
siły zbrojne płacą im pensje. Jednak tworzenie
Powstanie Hezbollahu miało miejsce w 1982
swego rodzaju równoległego skrzydła dla sił
roku. Organizacja odegrała istotną rolę w jed-
zbrojnych niesie ze sobą konsekwencje dal-
noczeniu libańskich szyitów. Jej działalność
szych podziałów religijnych w kraju i tak już
społeczna, czyli min. budowa szkół i szpitali
trapionym konfliktami o podłożu m.in. religij-
przyniosła Hezbollahowi poparcie dużej części
nym. W kierownictwie powstania przeciw rzą-
Libańczyków, podobnie jak działalność szyic-
dzącej rodzinie Asadów, znajdują się islamscy
kiego ruchu Amal (Libańskie Oddziały Oporu),
sunnici, a mniejszości religijne skupiają się
z niewielką różnicą – lwia część finansów He-
m.in. w NDF aby uniknąć poboru do wojska
zbollahu pochodzi z Iranu i Syrii. W ciągu
/rządowego zresztą/, w którym służy większość
trzech dekad ta marginalna grupa radykałów
sunnitów. Większość bojowników NDF stano-
islamskich, głoszących potrzebę ustanowienia
wią alawici, chociaż dołącza do nich wielu
prawa szariatu w demokratycznym Libanie,
chrześcijan i druzów.
zamieniła się w silną organizację partyjną,
tych
państw.
posiadającą ministrów w rządzie libańskim.
Profesor studiów nad bezpieczeństwem naro-
Działalność społeczna przeplata się z bardziej
dowym na Uniwersytecie Georgetown, Chri-
kontrowersyjnymi
stopher Swift, oszacował, że al-Asad może
ramienia grupy. Hezbollah od początku swego
wezwać pod broń członków milicji liczącej na-
istnienia walczy przeciwko Izraelowi oraz siłom
wet do 100 tysięcy członków. Milicja ta jest
zachodnim w Libanie. Stosowane przez niego
obecnie najbardziej skuteczna w obronie swo-
metody walki budzą liczne kontrowersje, a
ich miejsc zamieszkania przed sunnickimi re-
przez niektóre państwa uznawane są za terro-
beliantami. W terenie miejskim będzie bardzo
rystyczne. Ugrupowanie to przypisało sobie
groźna również w walce z regularnymi oddzia-
ogromny sukces, kiedy Izrael postanowił wyco-
łami.
fać swe wojska z południowego Libanu po
zachowaniami
zbrojnego
dwudziestu latach obecności w tym kraju. Po-
Wsparcie zewnętrzne sił Asada.
dobnie było po wojnie z 2006 roku, kiedy to
mimo druzgocącej klęski oraz katastrofalnych
Hezbollah.
strat jakie poniósł Liban w trakcie wojny pomiędzy Partią Boga a Izraelem, to Hezbollah
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 27 z 77
ogłosił swe zwycięstwo nad państwem żydow-
dzy stolicą Syrii a Libanem. Przez tę prowincję
skim.
biegną również drogi zaopatrywania Hezbollahu w broń. Według szacunków zachodnich
Na początku konfliktu syryjskiego Hezbollah
wywiadów Hezbollah utrzymuje w Syrii kontyn-
odrzucał oskarżenia o udział w walkach w Syrii
gent liczący około 3.000 bojowników. Dzięki
i dyskretnie grzebał zabitych. Jednak od 30
zaangażowaniu Hezbollahu reżim w Damasz-
kwietnia 2013 roku gdy szef ugrupowania Sa-
ku jest w stanie kontrolować część pogranicza
jed Hasan Nasrallah złożył hołd poległym w
z Libanem na wysokości strategicznej libań-
Syrii bojownikom, organizacja nie ukrywa już
skiej Doliny Bekaa.
informacji o swoich ofiarach. Hezbollah zaangażował się w konflikt zbrojny w Syrii jesienią
Syryjskie Obserwatorium Praw Człowieka po-
2012 roku, deklarując chęć obrony 13 syryj-
daje że, libański Hezbollah stracił w Syrii, do
skich wsi położonych przy granicy z Libanem
maja 2013 roku, ponad 100 bojowników. Wg
lub zamieszkanych przez libańskich szyitów, a
dokładnych obliczeń ww. źródła w sumie zgi-
także ważnego dla tej społeczności mauzo-
nęło 104 bojowników Hezbollahu, w tym 46
leum pod Damaszkiem. Powodem zaangażo-
bojowników poległo podczas trwających w
wania się Hezbollahu w konflikt syryjski jest
maju 2013 roku starć z syryjskimi antyrządo-
również obawa przed agresją islamistów na
wymi rebeliantami w al-Qusayr, przy granicy z
Liban w razie gdyby to właśnie oni zwyciężyli-
Libanem, kolejnych 20 zginęło również w maju
by w Syrii. Ugrupowanie wsparło przede
2013 roku na terenach wokół tego miasta, a 38
wszystkim siły prezydenta Asada w walkach z
zginęło w prowincji Hims i w mieście Sajda
syryjskimi rebeliantami, w będącym ich bastio-
Zejnab pod Damaszkiem. Wg źródeł samego
nem mieście al-Qusayr. Według znawcy He-
Hezbollahu w okresie od jesieni 2012 do maja
zbollahu Waddaha Szarary organizacja ta liczy
2013 zginęło 75 bojowników tego ugrupowa-
20 tys. bojowników, z których od 5 tys. do 7
nia. Natomiast 27 listopada 2013 roku w czasie
tys. jest bardzo dobrze zaprawionych w wal-
nocnych strać z ugrupowaniami islamskimi, na
kach. Od 800 do 1200 spośród nich walczyło w
wschód od Damaszku, poległ jeden z bardziej
al-Qusayr. Miasto zostało zdobyte 4 lipca 2013
znanych dowódców Hezbollahu, Wissam Sha-
roku, po trzech tygodniach ciężkich walk. Al-
rafeddine, /ps. “Sayyed Nasrallah"/. Informację
Qusayr leży na ważnej drodze z Hims do por-
tą potwierdził oficjalnie Hezbollah dodając, iż w
towego miasta Latakia. Ma ono dla rządu sy-
walkach zginęło również kilku wahabickich
ryjskiego wielkie znaczenie, ponieważ po-
bojowników.
wstańcy kontrolujący te obszary prowincji Hims
mogą częściowo blokować komunikację mię-
Siły irańskie.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 28 z 77
Według amerykańskiego dziennika Washing-
doniesieniom o tym, że w Syrii są irańskie siły
ton Post, skala pomocy udzielanej Damaszko-
specjalne. Faktem jednak jest, że do szkolenia
wi przez Teheran, ani rozmiar irańskiego kon-
syryjskich służb w tłumienia antyrządowych
tyngentu wojskowego w Syrii nie są znane. I
protestów wysłano irańskich ekspertów, którzy
trzeba się do tego stwierdzenia przychylić po-
wcześniej spacyfikowali „bunt zielonych” w
nieważ przedstawiane w ś.m.p. dane raczej
Iranie w 2009 r., a na dodatek zaopatrzono
mają niewiele wspólnego z rzeczywistością.
rząd w Damaszku w gaz łzawiący i techniki
Gazeta twierdzi, że Iran wysyła do Damaszku
dokumentowania
coraz większą liczbę swoich doradców woj-
przed ich późniejszym aresztowaniem. „Der
skowych, żołnierzy elitarnych jednostek oraz
Spigel” donosi również o istnieniu umowy woj-
broni i sprzętu, by zapobiec obaleniu Bashara
skowej, która pozwala syryjskim bojowym stat-
el–Asada. Ale trzeba pamiętać, że obecność
kom powietrznym na bezpieczne korzystanie z
irańskich specjalistów wojskowych w Syrii, to
lotnisk na terenie Iranu. W ten sposób ewentu-
nic nowego. Znajdują się oni od dziesięcioleci
alna akcja sił zachodnich może uderzyć w
na terenie tego kraju. Iran i Syria od lat koor-
próżnię, ponieważ na lotniskach syryjskich i tak
dynują swoje polityki obronne, uzgadniają kon-
nie będzie najważniejszych samolotów i śmi-
cepcje i strategie wojskowe, zaopatrują w
głowców. Odpowiednia umowa wojskowa po-
uzbrojenie. Nie ulega jednak wątpliwości, że
dobno została podpisana jeszcze w listopadzie
liczba irańskich ekspertów wojskowych w Syrii
2012 r. Pozwala ona zarówno na stacjonowa-
wzrosła, w związku z trawiącym ten kraj kon-
nie w Iranie lotnictwa syryjskiego, jak i na ko-
fliktem wewnętrznym.
rzystanie z lotnisk irańskich, a więc na wyko-
Inna informacja „Washington Post” mówi z
nywanie stamtąd lotów bojowych.
uczestników
protestów,
kolei, że do Syrii skierowano też irańskie oddziały specjalne określane mianem „al-Quds”.
Te elitarne jednostki irańskiej Gwardii Rewolucyjnej powstały podczas wojny irańsko–irackiej
i miały za zadanie zaimplementowanie islamskiej rewolucji poza granicami Iranu. Również
2. STRONA OPOZYCYJNA
Główne koalicje sił opozycyjnych w
Syrii
niemiecki Der Spiegel napisał, że wszystko
NAJWYŻSZA RADA WOJSKOWA
wskazuje na to, ze Iran wysłał do Syrii kilka
WOLNEJ ARMII SYRYJSKIEJ
swoich oddziałów Strażników Rewolucji, którzy
/SUPREME MILITARY COUNCIL OF
walczą po stronie sił Asada. Informacje te spo-
THE FREE SYRIAN ARMY, (SMC –
tkały się
FSA)/
z gwałtowną reakcją ambasadora
Iranu w Moskwie, który 16.02.2012 zaprzeczył
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 29 z 77
Wolna Armia Syryjska /Free Syrian Army –
obserwatorzy
FSA/ została utworzona w sierpniu 2011 roku
wojskowej twierdzą, że FSA jest bardziej luźno
w Turcji, przez dezerterów z Syryjskich Sił
powiązaną siatką jednostek zbrojnych, niż
Zbrojnych, którym przewodził płk Riad al-Asad.
jednolitą siłą zbrojną. Poszczególne brygady
Wkrótce potem przyłączenie się do FSA zade-
FSA prawdopodobnie składają jakieś raporty
klarowało wiele grup zbrojnych powstających
gen. Indrisowi, ale z pewnością nie sprawuje
na terenie całej Syrii. Pomimo tych deklaracji,
on kontroli operacyjnej nad tymi jednostkami, a
przywódcy FSA mieli niewielki lub nie mieli
występuje częściej jako rzecznik prasowy FSA,
wcale wpływu na to, co miało miejsce na tere-
dystrybutor środków finansowych i dostaw
nie kraju ogarniętego początkowo powstaniem,
uzbrojenia. Skupione wokół SMC brygady
a następnie wojną domową. W związku z tym
posiadają oddzielne dowództwa, podstawy
państwa zachodnie i kraje Zatoki Perskiej
operacyjne i cele działania. Niektóre współpra-
wspierające opozycje syryjską podjęły wysiłek
cują z ortodoksyjnymi ugrupowaniami islami-
utworzenia
dowództwa
stycznymi, takimi jak Ahrar al-Sham lub powią-
rebeliantów. Udało się to w grudniu 2012 r.,
zanymi z al-Kaidą. Wokół SMC skupiło się
kiedy pewna liczba brygad uznała zwierzchnic-
wiele ugrupowań zbrojnych. Niektóre z nich z
two nowo-utworzonej Najwyższej Rady Woj-
czasem zaczęły odrzucać, i tak stosunkowo
skowej /Supreme Military Council –SMC/. Szef
luźne zwierzchnictwo SMC i uczestniczyć w
sztabu SMC gen. Idris chciał, aby SMC stało
innych
się bardziej nowoczesną i silną alternatywą
UGRUPOWANIA ZBROJNE SKUPIONE WO-
wobec uzyskujących coraz większe wpływy w
KÓŁ SMC:
scentralizowanego
syryjskiej
koalicjach.
sceny
Poniżej
polityczno-
przedstawiono
Syrii opozycyjnych ugrupowań dżihadystyczBrygada
nych.
Martyrs
of
Jabal
al-Zawiya
/Męczenników Syrii/
SMC skupiło wokół siebie 30 organizacji zbroj-
Utworzona pod koniec 2011 roku w prowincji
nych, które podzielone zostały na 5 Frontów
Idlib. Jej nazwa przyjęta została w połowie
(po 6 organizacji bojowych w każdym Froncie):
2012 roku, miała prawdopodobnie odzwiercie-
Północny /Aleppo i Idlib/, Wschodni /Raqqa,
dlać ambicję jej przywódców. Jednak jej dzia-
Deir al-Zour i Hassaka/, Zachodni /Hama, La-
łania koncentrują się jedynie w północno-
takia i Tartus/, Centralny /Homs i Rastan/ i
wschodnich regionach Syrii. Jej kierownictwo
Południowy /Damaszek, Deraa i Suwaida/.
nie prezentuje jakiś szczególnych preferencji
Każdy Front ma swojego dowódcę i radę cy-
ideologicznych. Dowódcą Brygady jest Jamal
wilno wojskową. Opozycyjna Koalicja Narodo-
Maarouf. Liczbę jej bojowników szacuje się na
wa określa gen. Idrisa, jako dowódcę FSA, ale
ok. 7 000.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 30 z 77
znaczącym był ostrzał i związanie ogniem
Brygada Północny Sztorm
siedziby narodowych sił bezpieczeństwa w
Brygada o nazwie Północny Sztorm jest islam-
lipcu 2012 r., które przyczyniły się do zajęcia
ską jednostką FSA, która kontroluje ważne
portu lotniczego Marj al-Sultan w m. Ghouta.
przejście graniczne pomiędzy Syrią a Turcją.
Kilka miesięcy później jeden z dowódców
We wrześniu 2013 roku Brygada ta stoczyła
zgromadzenia Abu Muaz al-Agha przeprowa-
zaciekłe walki z dżihadystycznym ugrupowa-
dził łagodny przewrót, który odsunął od dowo-
niem ISIS, po tym jak ugrupowanie to prze-
dzenia Abu Adnana i Zahrana Allousha i ogło-
prowadziło zmasowane natarcie na graniczne
sił się prezydentem Rady Zgromadzenia Ansar
miasto Azaz.
al-Islam. Deklarację tę al-Agha podjął we
współdziałaniu z kilkoma brygadami i batalio-
Brygada Ahrar Souriya /Wolni Ludzie Syrii/
nami, w tym z Brygadą Al Sahaba, Brygadą Al
Brygada Ahrar Souriya /Wolni Ludzie Syrii/,
Habib Mustafa, Brygadą Al Furqan i Brygadą
która walczy pod zwierzchnictwem SMC, zo-
Al Sham Shield.
stała stworzona przez płk Qassem’a Saad alDin’a, byłego pilota syryjskich sił powietrznych,
z położonego na północy miasta Rastan.
SYRYJSKI FRONT ISLAMSKI /SYRIAN ISZGROMADZENIE ANSAR AL-ISLAM – w
LAMIC FRONT (SIF)/ - rozwiązany
postaci szczątkowej
Szejk Zabadani, znany ze swoich sukcesów
Prawdopodobnie jest to pierwsze połączenie
militarnych w Damaszku i na jego przedmie-
sił opozycyjnych, które miało miejsce w Da-
ściach, zawsze lubił bezpośrednio prowadzić
maszku i na jego przedmieściach w 2012 roku.
do walki swoje oddziały. Niechętnie pojawia się
Utworzona w jego wyniku formacja została
w mediach i nie jest skłonny eksponować swe-
nazwana „Zgromadzenie Ansar al-Islam”, a w
go stanowiska. Jego brygada powstała na
jej skład wchodziły jednostki Liwa al-Islam
bazie Brygady Ahrar al-Sham, dowodzonej
dowodzone przez Zahrana Allousha, Brygady
przez Hassana Abouda. Ahrar al-Sham w po-
Al Sahaba, Brygady Al Habit Mustafa, Brygady
łowie 2012 roku liczyła około 90 oddziałów
Ahfad al-Rasoul, Brygady Al Furqan i Brygady
bojowych i obejmowała swoim działaniem
Hamza Bin Abdul Muttalib dowodzone przez
większość terytorium Syrii. Znaczne siły posia-
Abu Adnana al-Zabadaniego. Ugrupowanie to
dał na przedmieściach Damaszku i w Idlib. W
przeprowadziło kilka dobrze przygotowanych
skład Brygady wchodziło od 10 do 12 tysięcy
operacji przeciwko armii syryjskiej. Najbardziej
bojowników. Początkowo Ahrar al-Sham skła-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 31 z 77
dał sie z 4 batalionów: Al-Ahrar, Jamaat al-
SYRYJSKI ISLAMSKI FRONT WYZWOLE-
Talia al-Islamiya, tzw. Brygady Bojowej Al
NIA /SYRIAN ISLAMIC LIBERATION FRONT
Iman (w Damaszku i na jego przedmieściach)
(SILF)/ - na etapie rozwiązania
i Ruchu Islamskiego Al Fajr (na przedmieściach Idlib oraz w Aleppo i na jego przedmieściach). Później do Brygady dołączyło ugrupowanie Abdul Muttalib (w Damaszku i na jego
przedmieściach), batalion Musab Bin Umair
oraz Batalion do Zadań Specjalnych.
W grudniu 2012 roku Abboud i Zabadani, na
bazie swego ugrupowania Ahrar al-Sham,
wspólnie z innymi brygadami i batalionami
utworzyli Syryjski Front Islamski /Syrian Islamic
Front (SIF)/. Szacuje się, że liczebność tego
Frontu wynosiła ok. 20 tys. bojowników. W
jego skład, oprócz Ahrar al-Sham, weszło wg
różnych źródeł od 10 do 13 islamskich ugrupowań zbrojnych, w tym Liwa al-Haqq, zdominowane przez ortodoksyjnych islamistów. Jednym z ważniejszych ugrupowań wchodzących
w skład SIF było również Kataib Ansar alSham /Wspierający Brygadę Levantu/, ugrupowanie operujące głównie w północnych prowincjach Syrii, Latakia i Idlib. Przed rozwiązaniem w listopadzie 2013 roku, SIF stanowił
główną siłę wojsk rebelianckich walczących z
reżimem Asada, operującą na terenie całego
kraju. SIF pozostawał niezależną organizacją
bojową, odmawiającą podporządkowania się
SMC, ale współdziałającą z ugrupowaniami
stowarzyszonymi z SMC, jak również z ugrupowaniami związanymi z al-Kaidą.
12 września 2012 r. dowódca Suquor al-Sham
- Ahmad al-Sheikh, dowódca Brygady alTawhid - Saleh, przywódcy Zgromadzenia
Anasar al-Islam, a także przywódcy kilku innych ugrupowań zbrojnych, połączyli swoje siły
się tworząc Syryjski Islamski Front Wyzwolenia /Syrian Islamic Liberation Front – SILF/.
SILF jest luźnym sojuszem, w którego skład
weszło ok. 20 ugrupowań rebelianckich, a w
tym: Brygada Suqour al-Sham, Brygada alTawhid, Brygada Amr Ibn al-Aas, Brygada
Fateh w Aleppo, Zgromadzenie Ansar al-Islam
w Damaszku i jego okolicach, Brygada Farouq
we wszystkich prowincjach, Brygada Ebad Al
Rahman w Maarat al-Naaman, Brygada Furqan, Rada Rewolucyjna m. Deir al-Zor, Tkurdyjska Brygada Suqour w Qamishli, Brygada
Iman w Hama, Zgromadzenie Istiklal w Latakia
i Banias i Rada Wojskowa Tartusu. Front dowodzony był przez Ahmada al-Sheikha i stanowił siłę 30,000 to 35,000 bojowników.
Większość z tych ugrupowań, których poglądy
polityczne oscylują od umiarkowanego islamu
do ultrakonserwatyzmu salafickiego, uznawały
zwierzchność SMC i tworzyły trzon sił zbrojnych opozycji. Jednak w listopadzie 2013 roku
ugrupowania Liwa al-Tawhid i Suqour al-Sham
ogłosiły, że przystępują do Frontu Islamskiego,
co w znaczący sposób zmniejszyło potencjał
militarny SILF i postawiło istnienie SILF pod
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 32 z 77
znakiem zapytania. Nie jest bowiem jasne czy
Wyzwolenia /SILF/. Analitycy przewidywali, że
pozostali członkowie SILF będą kontynuowali
rozłam ten pomniejszy znaczenie SMC i fak-
walkę pod jego sztandarem, czy przyłączą się
tycznie w grudniu 2013 roku SILF wycofał się z
do Frontu Islamskiego.
podporządkowania SMC. Kilka dni później jego
bojownicy zmusili siły podległe SMC do opuszczenia siedziby swego dowództwa w pobliżu
FRONT ISLAMSKI /al-Jabhat al-Islamiya/
przejścia granicznego z Turcją w
Bab al-
W listopadzie 2013 roku siedem ugru-
Hawa. Przejęli również magazyny uzbrojenia
powań islamskich - Harakat Ahrar al-Sham al
FSA, co zmusiło Stany Zjednoczone i Wielką
Islamiyya, Jaysh al-Islam, Suqour al-Sham,
Brytanie do „czasowego zawieszenia pomocy
Liwa al-Tawhid, Liwa al-Haqq, Ansar al-Sham
dla ugrupowań rebelianckich na północy Syrii”.
i Kurdyjski Front Islamski – zadeklarowało
W skład Frontu Islamskiego nie wchodzą
utworzenie największego Frontu Islamskiego,
ugrupowania związane z al-Kaidą, takie jak
sojuszu sił rebelianckich, jakiego nie było w
ISIS lub al-Nusra, ale w jego karcie założyciel-
ciągu 33 miesięcy trwania konfliktu w Syrii, i
skiej znalazł się zapis zapraszający do współ-
którego liczba bojowników sięgnęła 45 - 50
pracy zagranicznych bojowników, jako „braci
tysięcy. Założyciele ugrupowania stwierdzili, że
wspierających nas w dżihadzie”, sugerujący
Front Islamski jest „ niezależną politycznie,
chęć współpracy z nimi.
wojskową i społeczną organizacją”, której celem jest usunięcie reżimu Asada i zbudowanie
Demonstrowana w ten sposób jedność regio-
w Syrii państwa islamskiego”. Podkreślili zna-
nalnych sił zbrojnych opozycji z pewnością ma
czenie nowej struktury dowódczej, z podziałem
pokazać, że opozycja ta jest zjednoczona co
kluczowych stanowisk pomiędzy siedem ugru-
do celów i i wizji działania i w obliczu konferen-
powań założycielskich. Stwierdzili również, że
cji pokojowej Geneva II. Niewykluczone, że
będą pracować nad „stopniowym połączeniem”
kluczowym przesłaniem tego zjednoczenia jest
wchodzących w skład Frontu ugrupowań, w
również pokazanie, że władza w Syrii znajduje
jeden organizm.
się w rękach umiarkowanych Islamistów, a nie
ugrupowań związanych z al-Kaidą, takich jak
Powstanie Frontu Islamskiego doprowadziło do
Jabhat al-Nusra i Islamskie Państwo w Iraku i
rozwiązania istniejącego wcześniej Syryjskiego
Levancie /Islamic State of Iraq and al-Sham
Frontu Islamskiego, zdominowanego przez
(ISIS)/. W nowoutworzonym Froncie stanowi-
ugrupowanie Ahrar al-Sham, a także do rozła-
ska kierownicze rozdzielono pomiędzy dowód-
mu wśród ugrupowań podporządkowanych
ców głównych sił:
SMC i stowarzyszonych w ramach tzw Frontu
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 33 z 77
- Przewodniczący Shury: Ahmed al-Sheikh
ostatni /tzw. nisbah/ człon jego nazwiska suge-
(Suqour al-Sham)
ruje, że pochodził z miasta Hama, tp pojawiły
- Zastępca przewodniczącego Shury: Abu
Omar Hureitan (Liwa al-Tawhid)
się również doniesienia, że pochodził z Aleppo.
Członkami założycielami Ahrar al-Sham zostali
byli więźniowie polityczni, którzy odbywali kary
- Sekretarz generalny: szejk Abu Rateb (Liwa
w niesławnym więzieniu Sednaya w pobliżu
al-Haqq)
Damaszku, I którzy zostali zwolnieni na podstawie amnestii z maja 2011 roku. W skład
- Szef Biura Wojskowego: Zahran Alloush
Brygady wchodzą przede wszystkim rodowici
(Jaysh al-Islam)
Syryjczycy, a jej działalność bojowa koncentru-
- Szef Biura Politycznego: Hassan Abboud
je się przede wszystkim w północnych prowincjach Idlib Aleppo i Raqqa. Działania o mniej-
(Ahrar al-Sham)
szej intensywności prowadzi w centralno- Szef Biura ds. Szariatu: Abu al-Abbas al-
zachodnich prowincjach Hama I Homs. We-
Shami (Ahrar al-Sham)
dług niektórych członków Brygady, w samej
Przybliżona liczba bojowników Frontu Islamskiego: 45 000.
prowincji Aleppo, liczba jej bojowników sięga
5000 – 6000 osób. Ahrar al-Sham zorganizowała dziesiątki lokalnych oddziałów, zwykle
Nowy Front Islamski w Syrii skupił większość,
zorganizowanych wokół wiosek i miast, operu-
jeżeli nie wszystkie siły islamskie i islamistycz-
jąc pod ich auspicjami.
ne w Syrii. Siły te, w postaci frakcji islamskich,
brygad i batalionów przez ostatnie dwa lata
Obecne Harakat Ahrar al-Sham al-Islamiyya
trwania wojny domowej w Syrii przechodziły
/Islamski Ruch Wolnych Ludzi Levantu - HASI/
różne etapy dzielenia się i jednoczenia, które
jest kontynuacją wspomnianego wyżej salafi-
doprowadziły do ich ukształtowania w stosun-
styczno-dzihadystycznego ugrupowania, które
kowo duże związki operacyjne. Przedstawię
powstało i podjęło pierwsze działania w pół-
najważniejsze z ugrupowań FRONTU ISLAM-
nocno-wschodnim regionie Idlib, w końcu 2011
SKIEGO:
roku, pod nazwą Ahrar al-Sham. Od tego czasu odgrywa istotną rolę w walkach toczących
Harakat Ahrar al-Sham al-Islamiyya
Szczegóły dotyczące powstania pierwszego
kierownictwa Ahrar al-Sham pozostają niejasne. Uważa się, że ugrupowanie powstało w
końcu 2011 roku i było początkowo kierowane
przez Abu Abdullaha al-Hamawi’ego. I chociaż
się na terenie Syrii. W grudniu 2012 roku ugrupowanie to utworzyło Syryjski Front Islamski
/Syrian Islamic Front (SIF)/, w skład którego
weszło oprócz niego 10 ortodoksyjnych islamskich ugrupowań zbrojnych, w tym Liwa al-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 34 z 77
Haqq. Nieco później Ahrar al-Sham z trzema z
Jaysh al-Islam (Armia Islamu) została sformo-
tych ugrupowań utworzyło organizację zbrojną
wana sojusz 50 frakcji islamskich operujących
Ahrar al-Sham al-Islamiyya. Jej przywódcą
wokół Damaszku, w sierpniu 2013 roku. Zah-
został Hassan Abboud, znany również jako
ran Alloush, były więzień Asada i aktywista
Abu Abdullah al-Hamawi. Abboud więziony był
salaficki, którego ugrupowanie Liwa al-Islam
przez władze syryjskie za udział w powstaniu
(Brygada Islamu), jest najsilniejszym i najbar-
w sąsiednim Iraku, ale na początku 2011 zo-
dziej znaczącym członkiem sojuszu. Alloush
stał zwolniony w ramach amnestii.
wyraża opinię, że jego ugupowanie, „Armia
Przed rozwiązaniem w listopadzie 2013 roku,
Islamu została utworzona aby osiągnąć jed-
SIF, stanowił główną siłę wojsk rebelianckich
ność wśród jednostek mudżahedinów i uniknąć
walczących z reżimem Asada, operującą na
podziałów, jakie można obserwować wśród
terenie całego kraju. SIF pozostawał niezależ-
Koalicji Narodowej.”
ną organizacją bojową, odmawiającą podporządkowania się SMC, ale współdziałającą z
Główną siłą Armii Islamu /Jaysh al-Islam al-
ugrupowaniami stowarzyszonymi z SMC, jak
Islam/ jest ugrupowanie o nazwie Brygada
również związanymi z al-Kaidą.
Islamu /Liwa al-Islam/, pod którego sztandarem walczy obecnie ponad 30 jednostek zbroj-
Bojownicy Harakat Ahrar al-Sham są znani ze
nych. Należą do nich m.in.: Liwa Fath al-Sham,
swoich możliwości bojowych i dyscypliny. Byli
Liwa Tawhid al-Islam and Liwa al-Ansar. Ugru-
jednymi z pierwszych, którzy w warunkach
powanie Liwa al-Islam zostało utworzone w
syryjskich użyli improwizowanych ładunków
połowie 2011 roku. Autorytet ugrupowania
bojowych /IED/, a także pierwszymi którzy
znacznie wzrósł po, wykonanym przez nie,
zastosowali taktykę ataków na bazy wojsk
zamachu bombowym na siedzibę Narodowego
rządowych w celu zdobycia uzbrojenia. W
Biura Bezpieczeństwa w Damaszku w lipcu
skład ugrupowania wchodzi „oddział technicz-
2012 roku. W zamachu tym zginęło kilka waż-
ny”, który przeprowadza cyber ataki na urzą-
nych osobistości rządu Asada odpowiedzial-
dzenia elektroniczne sił rządowych oraz tzw.
nych za bezpieczeństwo, w tym minister obro-
„biuro pomocy”, które realizuje usługi socjalne i
ny i zięć prezydenta Asada.
przeprowadza prace publiczne dla ludności.
Przywódcą ugrupowania jest Hassan Abboud.
Przywódca Brygady Islamu /Liwa al-Islam/,
Szacowana liczba bojowników: od 10,000 do
szejk Mauhammad Zahran Alloush /ps. Abu
20,000.
Abdullah/, na naczelnego dowódcę tego ugrupowania został wyznaczony podczas okazałej,
Jaysh al-Islam /Armia Islamu/
oficjalnej ceremonii 29 września 2013 roku.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 35 z 77
Ugrupowanie Brygada Islamu /Liwa al-Islam/,
opozycji syryjskiej w kraju. Jest wielce praw-
która obecnie zdominowała Armię Islamską wg
dopodobne, że Zahran Alloush w dalszym
ostatnich informacji składa się z około 50 jed-
ciągu pozostanie jednym z ważniejszych lide-
nostek /batalionów/, a ich ogólna liczebność
rów opozycji zbrojnej w dającej się przewidzieć
szacowana jest na 9 – 10 tys. dobrze uzbrojo-
przyszłości. Przemawiają za tym strategiczne
nych bojowników. Większość z nich skoncen-
znaczenie frontu walki na terenie Damaszku i
trowana jest na wschodnich przedmieściach
wokół niego, na którym siły Brygady Islamu, a
Damaszku, Ghouta i Douma. Wg powszech-
obecnie całej Armii Islamu są bardzo mocno i
nego przekonania ugrupowanie to otrzymuje
aktywnie zaangażowane, a także silne więzy z
znaczące wsparcie finansowe z Arabii Saudyj-
głównym, zagranicznym sponsorem - Arabią
skiej poprzez Zahrana Allousha i jego ojca
Saudyjską.
Muhammada Allousha - znaną syryjską, salaficką osobistość religijną - zamieszkującego
obecnie w Arabii Saudyjskiej. Syryjskie media
Suqour al-Sham /Sokoły Syrii/
rządowe twierdzą, że tylko na potrzeby prowadzonej przez Liwa al-Islam operacji w Goutha,
Ugrupowanie Suqour al-Sham /SA/ powstało w
Zahran Alloush otrzymał od saudyjskiego wy-
regionie
wiadu 4 mln USD. Prawdopodobnie również
zachodniej części prowincji Idlib we wrześniu
pod wpływem zaleceń saudyjskiego wywiadu,
2011 roku. Wzrost jego znaczenia i wpływów
Liwa al-Islam, rozpoczęły operację, której ce-
nastąpił po przejęciu kilku lokalnych frakcji
lem było opanowanie łańcucha górskiego Je-
zbrojnych, w tym Brygady Daouda i rozszerze-
połóżonego na północny-
niu jego zdolności operacyjnych na prowincje
wschód od Damaszku, na granicy syryjsko-
Aleppo i Damaszek. Przywódca SA, Ahmed al-
libańskiej i skierowały tam ok. 3,5 - 5 tys. swo-
Sheikh, znany również jako Abu Issa, był jed-
ich bojowników. Celem tej operacji miało być
nym z głównych orędowników utworzenia we
przecięcie
Hezbollahu,
wrześniu 2012 roku Syryjskiego Islamskiego
wspierającego syryjskie siły zbrojne, w strate-
Frontu Wyzwolenia /SILF/, a po jego utworze-
gicznie ważnej zachodniej prowincji Homs i na
niu został mianowany jego dowódcą. Suqour
przedmieściach Damaszku.
al-Sham, którego bojownicy nigdy nie godzili
bel Qualimoun,
linii
zaopatrzenia
Jabal
al-Zawiya,
w
północno-
się na przyjmowanie jakichkolwiek instrukcji z
Alloush jest zdecydowanym krytykiem opozycji
zewnątrz, a ostatecznie w końcu 2013 roku
syryjskiej działającej poza granicami kraju i
przystąpili do Frontu Islamskiego. Abu Issa,
publicznie nie uznaje jej zwierzchności nad
który wcześniej wzywał do stworzenia w Syrii
swoim ugrupowaniem i nad całością zbrojnej
umiarkowanego państwa islamskiego, został
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 36 z 77
mianowany przewodniczącym Shury /Rady
Brygad al-Tawhid. Po połączeniu nowa Bryga-
Konsultacyjnej/, Frontu. W skład Suquor al-
da al-Tawhid składała się z 30 batalionów
Sham wchodzą trzy brygady, tj. Brygady Fajr
/pułków/ i liczyła ok. 10 tys. bojowników.
al-Islam, Souyouf al-Hagg i Daoud oraz 12
innych oddziałów. Suquor al-Sham jest znany
W wyniku operacji prowadzonej w listopadzie
szczególnie z zajęcia m. Sabal al-Zawiya i
2013 roku LT przejęło kontrolę nad częścią
blokowania linii zaopatrzenia sił rządowych
Aleppo. Brygada jest obecnie jednym z głów-
Sabal al-Zawiya – Idlib. Stan liczebny tego
nych ugrupowań rebelianckich prowadzących
ugrupowania ocenia się na 8 do 10 tys. bojow-
działania zbrojne w prowincji Aleppo. Jest
ników.
względnie umiarkowanym ugrupowaniem islamistycznym, wzywającym do utworzenia państwa islamskiego, zarządzanego przez władze
cywilne z poszanowaniem praw mniejszości.
Liwa al-Tawhid /Brygada Jedności/
W styczniu 2013 roku LT przyłączyło się do
podporządkowanemu SMC, Syryjskiego Islam-
Ugrupowanie Liwa al-Tawhid /LT/ powstało w
skiego Frontu Wyzwolenia /SILF/. Jednak
lipcu 2012 roku z połączenia wielu oddzielnych
przez cały czas utrzymywało dobre relacje z
grup zbrojnych operujących rejonach wiejskich
ortodoksyjnymi ugrupowaniami islamistyczny-
na północ od Aleppo. Początkowo w rejonach
mi, takimi jak Harakat Ahrar al-Sham oraz
tych sformowano silną brygadę o nazwie Ahrar
ugrupowaniami związanymi z al-Kaidą, takimi
al-Shamal, w składzie 6. batalionów: Andan,
jak al-Nusra Front. Kiedy w sierpniu 2013 roku
Mare, Huriyatan, Azaz, Al Bab i Tell Rifaat.
kiedy doszło do walk pomiędzy ISIS i bryga-
Kilka miesięcy później, po pierwszych sukce-
dami podporządkowanymi SMC w granicznym
sach w przejęciu północnych przedmieści
mieście Azaz, LT wzywało do zakończenia
Aleppo, dowództwo Brygady przystąpiło do
tych walk. Jednak już w końcu sierpnia tegoż
planowania zajęcia gospodarczej stolicy Syrii.
roku Abdul Aziz Salama, wówczas przywódca
W tym wypadku potrzebny był jednak połączo-
polityczny LT, odczytał oświadczenie 11 ugru-
ny wysiłek zbrojny wielu ugrupowań zbrojnych.
powań rebelianckich, w tym al-Nusry, deklaru-
Zadania przegrupowania jednostek opozycji
jąc nie uznawanie Koalicji Narodowej i wzywa-
islamskiej zgromadzonych wokół Aleppo sku-
jąc opozycję do zjednoczenia na ‘gruncie is-
pienia ich pod jednym dowództwem, podjęli się
lamskim”. Późniejszy dowódca wojskowy LT,
Abdul Qader Saleh /zginął w szturmie szkoły
Abdul Qadir al-Saleh, były biznesmen, znany,
Al-Mushat 17. 11.2912/ i Abdul Aziz Salameh
jako „Hajji Marea”, zanim został zabity w ude-
/ranny w tym szturmie/ - dowódcy stworzonej
rzeniu lotniczym przeprowadzonym przez siły
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 37 z 77
rządowe, już otwarcie wychwalał al-Nusrę. Po
kia i Idlib. Ugrupowanie było jednym z człon-
jego śmierci całość dowodzenia w LT przejął
ków założycieli rozwiązanego już Frontu SIF.
Salama, znany jako „Hajji Anadan", a ugrupowanie LT w ciągu tygodnia przyłączyło się do
Kurdish Islamic Front
tworzonego wtedy Frontu Islamskiego. LT
oprócz prowadzenia działań ściśle wojsko-
Kurdyjski Front Islamski /Kurdish Islamic Front
wych, prowadzi również fundacje świadczące
- KIF/ jest salafistycznym ugrupowaniem zbroj-
usługi medyczne oraz administracyjne wspo-
nym, które ujawniło się dopiero niedawno,
magające, wg kierownictwa LT, ludność na
walcząc u boku Harakat Ahrar al-Sham i ISIS
terenach przez nie kontrolowanych.
przeciwko kurdyjskiej milicji YPG /Jednostki
Obrony Ludowej/. Walcząc z YPG zbrojnym
ramieniem kurdyjskiej Demokratycznej Partii
Jedności /PYD/, powstałej dla ochrony de facto
autonomicznej strefy kurdyjskiej w północno-
Liwa al-Haqq
wschodniej Syrii, KIF prowadzi w zasadzie
Ugrupowanie Liwa al-Haqq /Brygada Prawdy -
walkę bratobójczą, którą wytłumaczyć można
LH/ zostało sformowane w 2012 roku przez
jedynie zaślepieniem religijnym. Oprócz dzia-
przywódców Brygady Liwa al-Ansar i innych
łalności zbrojnej, KIF prowadzi kilka islamskich
islamskich ugrupowań zbrojnych walczących
szkół dla dzieci kurdyjskich w Aleppo i okoli-
na terenie miasta Homs i wokół niego. Dowo-
cach.
dzona przez byłego spadochroniarza armii
syryjskiej LH jest jedną z bardziej prominent-
B. Ugrupowania niezależne.
nych jednostek bojowych w prowincji Homs i
sąsiadujących z nią prowincjach. LH zdomino-
Oprócz ugrupowań zbrojnych podporządkowa-
wana jest przez ortodoksyjnych islamistów, a w
nych dla wzmocnienia swego potencjału bojo-
swoim czasie pomagała ugrupowaniu Ahrar al-
wego, wspólnemu dowództwu, w syryjskim
Sham w tworzeniu, rozwiązanego obecnie
konflikcie biorą również udział ugrupowania
Syryjskiego Frontu Islamskiego /SIF/.
niezależne. Przedstawiam ważniejsze z nich:
Kataib Ansar al-Sham
Brygada Ahfad al-Rasoul
Kataib Ansar al-Sham /Wspierający Brygadę
Brygda Ahfad al-Rasoul /Brygada Wnuków
Levantu/,
operującym
Proroka – AR/, jest swego rodzaju sojuszem
głównie w północnych prowincjach Syrii, Lata-
40 umiarkowanych muzułmańskich grup zbroj-
jest
ugrupowaniem
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 38 z 77
nych, utworzonym w 2012 roku. Ugrupowanie
szości w prowincjach Idlib i Hama. DTC utwo-
działa na terenie całej Syrii, chociaż ich jego
rzona została w 2012 roku z pomocą syryj-
obecność najsilniejsza jest na terenie północ-
skiego
nej prowincji Idlib. Sojusz jest w zasadzie
siebie, jako nowoczesny sojusz islamsko-
ugrupowaniem niezależnym, chociaż stowa-
demokratyczny. Wiadomym jest, że otrzymuje
rzyszonym z SMC. Ma również powiązania z
pomoc z Bractwa Muzułmańskiego, ale odże-
Katarem i zachodnimi agencjami wywiadow-
gnuje się od bezpośrednich powiązań z tym
czymi. W sierpniu 2013 roku bojownicy AR
Bractwem.
Bractwa
Muzułmańskiego.
Określa
zostali wyparci z miasta Raqqa przez ISIS.
Dowódcami ugrupowania są Abu Osama al-
Tajammu Ansar al-Islam
Julani, Mohammed al-Ali i Maher al-Nuami.
Szacowana liczba bojowników: 7000 do 9000.
Tajammu
Ansar
al-Islam
/Zgromadzenie
Wspierających Islam/ zostało utworzone w
połowie 2012 roku przez grupy Islamistów z
Asala wa al-Tanmiya Front
Damaszku. Jednak od chwili utworzenia ugruAsala wa al-Tanmiya Front /Front Autentycz-
powanie to przeszło kilka rozłamów.
ności i Rozwoju – ATF/ jest sojuszem obejmującym grupy zbrojne o charakterze umiarko-
Yarmouk Martyrs' Brigade
wanego islamu, powstałym w 2012 roku. Bojownicy ATF zorganizowani są w pięć „frontów”
Yarmouk Martyrs' Brigade /Brygada Męczenni-
obejmujących większość terytorium Syrii, ale
ków Yarmouka – YM/ jest nowoczesnym ugru-
jego obecność jest najsilniejsza w Aleppo,
powaniem islamskim współdziałającym z SMC,
gdzie walczy Brygada Nour al-Din al-Zinki oraz
które zostało sformowane w południowej pro-
terenach plemiennych prowincji Deir al-Zour,
wincji Eraa w sierpniu 2012 roku z połączenia
która jest baza i naturalnym zapleczem Bryga-
8 mniejszych grup zbrojnych. Dowodzona
dy Ahl al-Athar. Szacowana liczba bojowników
przez Bashar’a al-Zoubi Brygada operuje
i cywilnego personelu ATF ATF – 13 000.
głównie w pobliżu granicy Syrii z Jordanią i
okupowanych przez Izrael Wzgórz Golan. W
Durou al-Thawra Commission
marcu i maju 2013 roku jej bojownicy zatrzymywali żołnierzy sił pokojowych ONZ patrolu-
Durou al-Thawra Commission /Komisja Rewo-
jących strefę zdemilitryzowaną. Przywódca
lucyjne Tarcze – DTC/ jest współpracującym
ugrupowania Bashar’a al-Zoubi /ps. Abu Fadi/
okazjonalnie z SMC, sojuszem kilkudziesięciu
oprócz dowodzenia Brygadą jest również do-
małych frakcji zbrojnych działających w więk-
wódcą ds. operacji specjalnych i dowódcą
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 39 z 77
Południowego Frontu FSA – SMC. Jest człon-
jednolita siła zbrojna, latem 2012 roku, kiedy
kiem jednego z największych na terenie Syrii,
syryjskie siły zbrojne wycofały się z terenów
arabskiego plemienia al-Zoubi, którego człon-
kurdyjskich, w celu zapewnienia bezpieczeń-
kowie, jako pierwsi powstali przeciwko rządom
stwa lokalnej ludności. PYD próbowała utrzy-
Asada w marcu 2011 roku w mieście Daraa.
mać społeczność kurdyjską z dala od konfliktu
wewnętrznego w Syrii i konsolidować pewne
uzyski terytorialne. Jednak nie uniknęła starć z
Brygada Kataib al-Wihda al-Wataniya
wojskami rządowymi, a od listopada 2012 roku
Brygada Kataib al-Wihda al-Wataniya /Brygada
również zaciekłych walk z siłami rebeliantów.
Jedności Narodowej – NU/, została utworzona
Najcięższe walki YPG stoczyła z brygadami
w sierpniu 2012 roku. Utrzymuje, że posiada
charakterze islamistycznym i dżihadystycznym
kilka lokalnych jednostek operujących w prawie
o kontrolę na kilkoma miastami granicznymi
wszystkich prowincjach Syrii „na rzecz obywa-
oraz dzielnicami Aleppo. Rebelianci syryjscy, a
telskiego,
dla
także rząd w Ankarze oskarżali ugrupowania
wszystkich grup narodowościowych i społecz-
kurdyjskie o działania w porozumieniu z Asa-
nych”. NU działa głównie w regionie Jisr al-
dem. Według różnch szacunków YPG liczą od
Shughour prowincji Idlib oraz na południe od
4 – 5 tysięcy bojowników.
demokratycznego
państwa
Damaszku, ale również w Jabal al-Zawiya,
Deraa i Deir al-Zour. Niektórzy bojownicy NU
Chociaż Kurdowie od połowy 2012 roku
pochodzą z mniejszości Alawitów i Ismaili.
współdziałali z Arabami w mieszanej kurdyj-
Szacowana liczba bojowników NU – ok. 2000.
sko-arabskiej Brygadzie Jabhat al-Akrad /Front
Kurdyjski/, to ze względu na brak reprezentatywności politycznej, nie można tego faktu
C. Ugrupowania kurdyjskie.
uznać za rzeczywistą współpracę Kurdów z
Jednostki Obrony Ludowej /Popular Protec-
opozycją syryjską. Jednak w ostatnich miesią-
tion Units (YPG)/
cach 2013 roku, oficjalne zbrojne ramię kurdyjskiej Demokratycznej Patii Jedności /PYD/ –
Jednostki Obrony Ludowej są zbrojnym ramieniem politycznej partii kurdyjskiej w Syrii –
Demokratycznej Partii Jedności /PYD/, stowarzyszonej z Partią Pracujących Kurdystanu
/PKK/. PYD faktycznie sprawuje władzę w
autonomicznej strefie kurdyjskiej w północnowschodniej części Syrii. YPG powstały, jako
Jednostki Obrony Ludowej /YPG/ podjęły ścisłą współpracę z plemionami arabskim dla
wspólnej kontroli terenów zamieszkałych zarówno przez Kurdów, jak i Arabów. PYD prowadzi w tym wypadku „delikatną” politykę lokalnej współpracy z Arabami, która właściwa
jest dla głównego jej sojusznika tj. Partii Pracu-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 40 z 77
jących Kurdystanu, założonej w Turcji w 1978
czące z władzami libańskimi w 2007 roku oraz
roku.
Brygada Abdullah Azzam, która wcześniej
wzięła na siebie odpowiedzialność za kilka
III. AL-KAIDA W SYRII
ataków na Izrael z Południowego Libanu. Jednak największymi radykalnymi organizacjami
Dżihahadyści należą oczywiście do jednej ze
islamskimi związanymi z al-Kaidą, działającymi
stron konfliktu syryjskiego i w zasadzie, jako
na terenie Syrii są Front al-Nusra i Islamskie
zaciekłych wrogów reżimu Asada należałoby
Państwo w Iraku i Syrii/Lewancie /ISIS/.
ich umieścić po stronie sił opozycyjnych. Jed-
Oprócz wymienionych, w Syrii działa wiele
nak ze względu na konstrukcję artykułu skupia-
innych ugrupowań dżihadystycznych, a turecki
jącego się właśnie na problematyce dżihady-
wywiad naliczył ich aż 47.
stów w Syrii, a także ze względu na swoiste
traktowanie przez nich innych ugrupowań opo-
Poniżej przedstawiam listę ważniejszych z nich
zycyjnych – od współpracy do zaciekłego
rozpoznanych przez turecki wywiad /za al-
zwalczania – w opracowaniu tym zostaną po-
Monitor z 4.12.2013/:
traktowani, jako oddzielna siła zbrojna.
brygada al-Nasr, brygada Fattullah, brygada
Dżihadyści zaczęli się pojawiać w Syrii już
kilka miesięcy po pokojowych początkowo
demonstracjach przeciwko reżimowi Asada w
marcu 2011 r. Ich ugrupowania od początku
dzieliły się na dwie kategorie: grupy typowe dla
organizacji związanych z al-Kaidą oraz lokalne
grupy dżihadystyczne. Druga z wymienionych
kategorii reprezentowana jest przez grupy
sformowane przez lokalnych dżihadystów. Do
największych z nich należy zaliczyć Ahrar alSham. Lokalne grupy terrorystyczne adoptowały podstawowe składniki retoryki dżihadystycznej, ale twierdzą, że podstawowym celem
ich walki jest zniesienie reżimu Asada. Ugrupowania zorganizowane według zasad alKaidy są reprezentowane w Syrii przez kilka
Lailaheillah, brygada al-Zilzal, batalion Ali Bin
Abi Talib, batalion Mergede, batalion Diree alJazeera, batalion al-Adiiet, batalion bojowy
stanu Mehemediye, batalion al-Ahrar, batalion
Shedade, batalion Jund al-Heremen, batalion
Jundullah, batalion Ahrar al-Tewaif, batalion
Sirrin, batalion al-Sunni, batalion Mariee, batalion Aisha, batalion Ahrar al-Sham, batalion
Ahrar
Abu
Rasen, batalion
Ahrar
al-
Harb, batalion Oussama Bin Zeyd, batalion alQarie, batalion Allahuakbar, batalion Revolucyjnych Fedainów, batalion Martrys of alZahiriye, batalion Ibn al-Qain, batalion al-Taife
al-Mansurah, batalion al-Muwahedin, batalion
Anwar al-Haq, batalion Ahrar al-Shedadi i batalion Sarayan al-Madina al-Munawere.
grup dżihadystycznych, takich jak ugrupowanie
Fatah al-Islam pochodzenia libańskiego, walZESZYTY ANALITYCZNE IBnSM Nr 1/2014
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 41 z 77
Na liście tureckiego wywiadu wśród dżihady-
członkiem Najwyższej Rady Wojskowej FSA
stycznych ugrupowań zbrojnych zabrakło jed-
/FSA-SMS/ i dowódcą Frontu Wschodniego
nego z bardziej „zasłużonego” w walkach na
FSA, znanym ze swojej brawury i waleczności
syryjsko-tureckim pograniczu – ugrupowania
na polu walki. Al-Jamal był również istotną dla
Ghorba’a al-Sham. Być może nie powinno to
opozycji postacią, ze względu na walki, jakie
dziwić. Według tureckiej prasy, lokalna grupa
jego brygada LLA toczyła z oddziałami kurdyj-
dżihadystyczna Ghorba’a al-Sham, w skład
skimi YPG o miasta Ras al-Ayn i Aruda w pół-
której wchodzą głównie Turcy, cieszy się po-
nocno-wschodnim okręgu al-Hasakah.
parciem tureckiego wywiadu MIT.
Dalsze komplikacje na scenie opozycji poliWażnym i niebezpiecznym dla rozwoju sytuacji
tycznej w Syrii wprowadziło oświadczenie
w Syrii, a potencjalnie również dla krajów re-
wspomnianego już odłamu al-Kaidy – Islam-
gionu, Europy i świata, ze względu na wzrost
skiego Państwa w Iraku i Lewancie/Syrii /ISIS/,
zagrożenia terroryzmem islamskim, jest zjawi-
które tworzy podstawę do utworzenia państwa
sko przechodzenia coraz większej ilości
islamskiego w Północnej i Wschodniej Syrii. Z
syryjskich
pod
kolei Front al Nusra w ostatnich miesiącach
sztandary dżihadu. W połowie grudnia 2013
stał się najbardziej popularnym ugrupowaniem
roku, Saddam al-Jamal, były przywódca ugru-
dla wszystkich dżihadystów z krajów arab-
powania Liwa Allahu Akbar /Brygada Bóg Jest
skich, Czeczenii i innych zakątków świata,
Największy - LAA/, ogłosił swoje odejście z
zmierzających do Syrii celem podjęcia walki w
FSA i przyłączenie się do ugrupowania dżiha-
celu utworzenia państwa islamskiego. Bojow-
dystycznego ISIS. W upublicznionym nagraniu
nicy ci mają opinię dobrze uzbrojonych i wy-
video al-Jamal skarży się, że współpracując z
szkolonych żołnierzy, a ich samobójcy wysyła-
FSA aby uzyskać broń, amunicję lub pienią-
ni są często przeciw siłom Asada dla zadania
dze, był zmuszany do kontaktów z przedstawi-
pierwszego uderzenia atakowanym bazom
cielami „odstępców od wiary” tj. Kataru i Arabii
wojskowym. Są bezwzględni wobec jeńców
Saudyjskiej i niewiernymi z państw Zachodu,
dokonując publicznych egzekucji, zastraszając
takimi jak USA i Francja. Wezwał wszystkich
lokalną ludność i wprowadzając surowe prawo
rebeliantów w Syrii do opuszczenia FSA. Al-
szariatu. Uprowadzenia, tortury, morderstwa,
Jamal został wyznaczony dowódcą lokalnych
sądy szariackie, tajne więzienia o nieludzkich
sił ISIS, w pobliżu swojego rodzinnego mia-
warunkach dla więźniów – to tylko niektóre
sta Abu Kamal we wschodnim syryjskim okrę-
oskarżenia, jakie pod adresem ugrupowań
gu Deir Ezzor. Odstępstwo al-Jamala od FSA
związanych z al-Kaidą, walczących na terenie
jest o tyle znaczące, że wcześniej był on
Syrii podnosi raport Amnesty International z
ugrupowań
zbrojnych
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 42 z 77
połowy grudnia 2013 roku. Ich ofiarami są
cywilów. Później zdyscyplinowani i dobrze
nawet dzieci w wieku ośmiu lat. W takich nie-
uzbrojeni bojownicy al-Nusry zaczęli brać
ludzkich działaniach przoduje ISIS. Ale w tyle
udział w regularnych operacjach, a następnie
nie pozostają i inne ugrupowania związane z
w głównych ofensywach sił rebelianckich.
dżihadem. 15 grudnia 2013 roku telewizja
Obecnie ugrupowanie to kontroluje liczne tery-
Russia Today nadała dramatyczną relację z
toria w północnej części Syrii. W grudniu 2012
miasta Adra, gdzie ponad 80 cywili zostało
roku al-Nusra znalazła się na amerykańskiej
zamordowanych przez islamskich rebeliantów
liście organizacji terrorystycznych.
z organizacji Jabhat al-Nasura i Liwa Al-Islam.
Wielu ludzi zostało porwanych, aby mogli być
Lider ugrupowania występujący pod pseudo-
użyci jako ludzkie tarcze w prowadzonych
nimem Abu Muhammad al-Jolani /nazwisko to
przez al.-Nusrę walkach. Rebelianci palili też
pisane jest również Golani, Julani/, w nagraniu
ludzi w piecach.
anonsującym powstanie al-Nusry oświadczył,
Poniżej przedstawiam charakterystyki głów-
że „on i jego koledzy przybyli do Syrii kilka
nych walczących w Syrii ugrupowań dżihady-
miesięcy po wybuchu rewolucji z jednego z pól
stycznych:
walki dżihadystów, aby wspomóc ludność
Levantu w walce przeciw reżimowi (Asada)”.
Jabhat al-Nasura /Front al-Nusra – JaN/
Wspominając odmowę pomocy w unicestwieniu władzy Asada ze strony Zachodu, al-Jolani
Jabhat Al-Nusra Front /Front Wsparcia Ludzi
ogłosił dżihad przeciwko syryjskiemu reżimowi.
Levantu/, jest dżihadystycznym ugrupowaniem
20 czerwca 2012 roku strona internetowa dżi-
zbrojnym utworzonym prawdopodobnie w po-
hadystów Ansar al-Mujahdeen opublikowała
łowie 2011 roku z pomocą organizacji Islam-
broszurę wyjaśniającą ideologię organizacji,
skie Państwo Iraku /ISI/, zbrojnego ugrupowa-
zatytułowaną Jabhat al-Nusra li-Ahl al-Sham:
nia dżihadystów, w skład którego wchodzi
Kim oni są? Jakie są ich cele? Broszura cha-
m.in. al-Kaida w Iraku /AQI/. Swoje powstanie
rakteryzuje ugrupowanie, jako: błogosławiony
al-Nusra ogłosiła w styczniu 2012 roku i od
front, zrzeszający najlepszych mudżahedinów
chwili swego powstania stanowi jedną z naj-
z różnych części świata przybyłych na ziemie
bardziej efektywnych sił rebelianckich w Syrii.
Levantu w celu obalenia Bashara i jego gangu
Jej bojownicy działają w 11 z 14 syryjskich
oraz ustanowienia władzy Allaha. Celem dzia-
prowincji, szczególnie w Idlib, Aleppo i Deir al-
łań Frontu nie są głośne zmiany nazwisk ludzi
Zour. Początkowo ugrupowanie było obwiniane
będących u władzy, jak to miało miejsce Je-
o wiele samobójczych ataków bombowych w
menie, Tunezji i Egipcie, ale całkowita zmiana
centrach głównych miast Syrii, zabijając wielu
systemu rządzenia, co musi przynieść spra-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 43 z 77
wiedliwość, wolność i równość w całym kraju,
powanie przeprowadzało i przeprowadza takie
tak jak nakazał Allah, a nie jak to ma miejsce
akcje, jak zasadzki, porwania, zabójstwa, ataki
na Zachodzie. Z broszury wynika jasno, że
samobójcze i za pomocą IED. Stosując taka
ugrupowanie al-Nusra przyjęło w pełni ideolo-
taktykę al-Nusra stała się bardzo atrakcyjna
gię
dla młodych ludzi, którzy chcą włączyć się do
dżihadystyczną,
którą
wprowadza
do
wszelkich swoich działań.
walki z żołnierzami reżimowymi. Wg jednego z
syryjskich aktywistów „Front al-Nusra posiada
Pod względem ideologicznym, al-Nusra pomi-
większe możliwości w stosowaniu niekonwen-
mo negatywnych reakcji ze strony niektórych
cjonalnych metod walki niż FSA”, w której
kleryków safickich, krytykujących m.in. metody
większość bojowników stanowią dezerterzy z
walki stosowane przez to ugrupowanie, zyska-
regularnej armii syryjskiej, nie znający taktyki
ła poparcie wielu ideologów i kleryków związa-
walki partyzanckiej. Al-Nusra wzięła m.in. od-
nych z dżihadem, a jordański salaficko-
powiedzialność za trzyetapowy atak bombowy
dżihadystyczny kleryk Abu Muhammad al-
na zespół budynków należący m.in. do wywia-
Tahwi wręcz wzywa muzułmańską młodzież do
du sił powietrznych Syrii na przedmieściu Da-
przyłączania się do al-Nusry celem walki prze-
maszku, Harasta.
ciwko Basharowi Asadowi. Inni nauczyciele i
ideolodzy dżihadu, tacy jak Abu al-Mundhir al-
Z pewnością w JaN jest wielu ludzi Zarkawie-
Shanqiti, prominentny uczony z Mauretani lub
go. Przywódca występujący pod pseudonimem
ideolog internetowy dżihadu Abu Sa’ad al-Amili
Abu Muhammed al-Jolani pokazuje się tylko w
również wydają fatwy lub publikują swoje sta-
masce. Niektórzy eksperci przypuszczają, że
nowiska, w których uznają Front al-Nusra, jako
to wysoki rangą terrorysta irackiej al-Kaidy, być
najbardziej właściwą organizację dla prowa-
może 36-letni Syryjczyk Sulajman Chalid Dar-
dzenia dżihadu w Syrii.
wisz, który w 1999 r. walczył w Afganistanie.
Tam poznał Zarkawi’ego i przyłączył się do
Przez jakiś czas al-Nusra koordynowała swoje
jego al-Kaidy w Iraku. Organizował dla niej
działania z innymi frakcjami zbrojnej opozycji w
fundusze, broń i ludzi sprowadzanych szlakami
tym z Wolną Armią Syryjską /Free Syrian Army
przemytników z Syrii. Obecnie JaN wykorzy-
(FSA)/, chociaż pomiędzy tymi organizacjami
stuje te same drogi, lecz tym razem bojownicy
występowały istotne różnice w taktyce działań
świętej wojny podążają z Iraku do Syrii.
bojowych. Taktyka stosowana przez dżihadystów w Syrii od początku była podobna do tej,
W kwietniu 2013 roku przywódca ISIS, Abu
jaką stosowali w Iraku po inwazji na ten kraj
Bakr al-Baghdadi, ogłosił połączenie swego
przez Stany Zjednoczone, w 2003 roku. Ugru-
ugrupowania z al-Nusrą. Jednak lider al-Nusry
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 44 z 77
Abu Mohammed al-Jolani zdementował to
Islamskie Państwo Iraku i Levantu* /Islamic
oświadczenie, potwierdzając podporządkowa-
State of Iraq and the Levant or Sham – ISIL
nie swego ugrupowania, jedynie głównemu
lub ISIS/.
przywódcy
al-Kaidy,
Ayman’owi
al-
Zawahiri’emu. Od tego czasu al-Nusra i ISIS
W końcu 2013 roku, w rekordowo krótkim cza-
działają, jako oddzielne organizacje zbrojne,
sie ISIS stało się głównym graczem wśród
posiadające w swoich szeregach wielu zagra-
ugrupowań zbrojnych skomplikowanej syryj-
nicznych bojowników związanych z dżihadem.
skiej opozycji. Wydawać by się mogło dziw-
Al-Nusra, podobnie jak Ahrar al-Sham buduje
nym, jak nowa organizacja mogła osiągnąć tak
poparcie społeczne dla siebie przez zapewnie-
wiele, w tak krótkim czasie, gdyby nie fakt, że
nie ludności na zajętych terenach niezbędnych
nowym w ISIS jest tylko jego nazwa. W rze-
usług socjalnych i prowadzenie robót publicz-
czywistości ISIS ma dłuższą historię niż inne
nych. Szacowana liczba bojowników: 5 000 do
ugrupowania uczestniczące w syryjskim kon-
7 000.
flikcie, a zaczynało, jako „Mujahedeen Shura”,
W końcu września 2013 roku 10 brygad islami-
„al-Kaida w Iraku” i „Islamskie Państwo w Ira-
stycznych podpisało porozumienie z Frontem
ku” /Islamic State of Iraq - ISI/.
al-Nusra wzywające do utworzenia państwa
islamskiego w Syrii i odrzucające opozycję
ISI, jako swoją stolicę obrało Baqubę w Iraku,
znajdującą się poza granicami kraju tzn. Syryj-
a członkowie tego ugrupowania zaprzysięgli
ską Koalicję Narodową. Członkowie ugrupo-
posłuszeństwo Abu Omarowi al-Baghdadi,
wań, które podpisały to oświadczanie stwier-
rzeczywiste nazwisko Hamed Dawood Mo-
dzili jednocześnie, że pragną zachować jed-
hammed Khalil al-Zawi. Al-Baghdadi, urodził
ność wśród brygad islamskich rebeliantów,
się w 1959 roku i przez jakiś czas służył w
które nie podzielają filozofii ISIS w sprawie
irackich siłach bezpieczeństwa, które porzucił
przyszłości Syrii.
w 1985 roku, kiedy zafascynowała go ideologia
29 grudnia 2013 roku AFP podała, że wywiad
salaficka. Został jednym z najbardziej promi-
iracki zatrzymał przywódcę al-Nusry, Abu Mo-
nentnych promotorów salafizmu. Jako szef
hammeda al-Jolani, przygotowującego w tym
ugrupowania Jaish al-Taefa al-Mansoura, zło-
czasie pojmanie współpracowników ONZ. Jed-
żył przysięgę posłuszeństwa al-Kaidzie w Me-
nak inne źródła nie potwierdzają tej informacji.
zopotamii, która nieco później wspólnie z in-
Co więcej pojawiają się również inne doniesie-
nymi ugrupowaniami, utworzyła radę Mujahe-
nia
deen Shura w Iraku.
prasowe
o
dalszej
aktywności
al-
Jolani’ego.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 45 z 77
Po śmierci Zarqawi’ego Baghdadi został wy-
gli z Abu Ghraib i Tadżi, stanowią "bardzo
znaczony na emira rady pod nazwiskiem Abu
poważne zagrożenie dla światowego bezpie-
Abdullah al-Rashed al-Baghdadi. Nieco później
czeństwa". Należy ocenić, że większość z nich
został wyznaczony na stanowisko szefa ISI. W
zasiliła szeregi ISI, gdyż wkrótce rozpoczęły
2010 roku przedstawicielstwo ISI ds. szariatu
się liczne zamachy terrorystyczne na całym
ogłosiło, że Baghdadi został zabity, a członko-
irackim terytorium, skierowane przeciw kiero-
wie Mujahedeen Shura, złożyli przysięgę po-
wanemu przez szyitów rządowi, wprowadzają-
słuszeństwa Abu Bakr al-Baghdadi, jako no-
ce chaos w zniszczonym przez wojnę kraju.
wemu szefowi ISI.
Na początku 2013 roku ugrupowanie zbrojne
W 2009 roku w wyniku połączonych działań
al-Kaidy w Iraku przyjęło nazwę – Islamskie
irackich sił zbrojnych i USA,
terrorystyczna
Państwo Iraku i Levantu* /Islamic State of Iraq
organizacja al-Kaidy w Iraku, Islamskie Pań-
and the Levant or Shaam – ISIL lub ISIS/. Już
stwo Iraku – ISI, została zredukowana do po-
sama nazwa wskazuje na trans-graniczne
ziomu kilku pojedynczych komórek terrory-
aspiracje tego ugrupowania. ISIS od początku
stycznych, walczących o przeżycie i faktycznie
swego powstania zaczęło odgrywać znaczącą
niezdolnych do przeprowadzenia poważniej-
rolę wśród zdominowanych przez sunnitów
szych zamachów terrorystycznych. Jednak
rebeliantów w Syrii, dążących do obalenia
wkrótce po wycofaniu się sił USA z Iraku w
reżimu Asada. Początkowo członkowie ISIS
końcu 2011 r., al-Kaida „z hukiem” powróciła
koncentrowali się na atakach na pozycje syryj-
do tego kraju, silniejsza niż kiedykolwiek.
skie położone wzdłuż granicy iracko-syryjskiej.
Rozpoczęła od ataków na więzienia, z których
Amerykański wywiad jest przekonany, że do-
uwolniła wielu swoich bojowników, uwięzio-
wodzący ISIS Abu Bakr al-Bagdadi /ps. Abu
nych wcześniej przez Amerykanów. W sumie
Dua/, dowodzi operacjami swojej organizacji w
al-Kaida w Iraku, przeprowadziła w krótkich
obu krajach, z terytorium Syrii. Wg analityka
odstępach czasu, osiem takich ataków. Dwa
Stratford, Paula Floyda, który wiele lat służył w
najbardziej spektakularne ataki na więzienia
amerykańskich siłach lądowych w Iraku, wojna
Abu Ghraib i Tadżi w okolicach Bagdadu, zo-
domowa w Syrii stworzyła doskonałe warunki
stały przeprowadzone 21 lipca 2013 roku. W
rozwoju dla struktur ISIS. Przede wszystkim
ich wyniku uwolniono 500 więźniów, w więk-
łatwość uzyskiwania materiałów wybuchowych
szości członków al-Kaidy /za AP 12.10.2013/.
w Syrii, umożliwia dżihadystom dokonywanie
Interpol, który współpracował z iracką policją w
ogromnej ilości zamachów w Iraku i w ten spo-
próbach schwytania uciekinierów, podał w
sób utrzymanie ciągłości sytuacji zagrożenia w
oficjalnym komunikacie, że ludzie, którzy zbie-
tym kraju. Poza tym al-Kaida aktywnie werbuje
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 46 z 77
w swoje szeregi młodych Irakijczyków do reali-
Swoją wizję przyszłego państwa w Syrii, ISIS
zacji zamachów samobójczych, podczas gdy
zaprezentowało w kilku nagraniach video opu-
przez wiele lat do takich akcji wykorzystywano
blikowanych na stronach internetowych dżiha-
jedynie cudzoziemców. Analitycy amerykań-
du, w kwietniu 2013 roku. Przedstawia w nich
skiego wywiadu, dzielący się swoimi informa-
swoich bojowników, jako dążących do ustano-
cjami na zasadzie anonimowości szacują, że
wienia państwa ludzi wyznających ich interpre-
ISIS w październiku 2013 roku liczyła ok. 5 tys.
tacje Islamu i zabijających każdego, kto roz-
bojowników, w tym ok. 100 ochotników ocze-
waża odstępstwa od tej interpretacji. I chociaż
kujących na realizację misji samobójczych.
propozycja
Wielu bojowników ISIS jest zagranicznymi
ugrupowania dżihadystycznego, przez połą-
dżihadystami. Przywódca ISIS jesienią 2013
czenie ugrupowań ISIS i Front al-Nusra, zosta-
roku wydał rozkaz wzywający do przeprowa-
ło odrzucone przez lidera al-Nusry, to szef ISIS
dzania 50 zamachów bombowych w ciągu
w dalszym ciągu prze do podporządkowania
tygodnia, co oznaczało znaczącą eskalację
swojej organizacji terenów wschodniej i pół-
terroru głównie w Iraku. Raport wydany w paź-
nocnej Syrii.
stworzenia
silnego
jednolitego
dzierniku 2013 r. przez amerykański Instytut
Badań nad Wojną /Institute for the Study of
Abu Bakr al-Baghdadi odgrywał kluczową rolę
War/ stwierdza, że ISIS jest niezmiernie ener-
w tworzeniu Jabhat al-Nusra /JaN/, ale uważał
giczną, elastyczną i dobrze zorganizowana
Abu Mohammeda al-Jolani za swego pod-
organizacją zdolną do działań terrorystycznych
władnego, który winien mu posłuszeństwo.
od pogranicza syryjsko-irackiego, aż do rejonu
Ponieważ Jolani nie zamierzał mu się podpo-
Basry nad Zatoką Perską. Ugrupowanie zosta-
rządkować, Baghdadi ogłosił rozwiązanie al-
ło przekształcone w profesjonalne siły zbrojne
Nusry, a jej członków wcielenie do ISI, która w
zdolne do planowania, szkolenia, zaopatrzenia
związku z tym przyjęła nazwę ISIS. Niektórzy
i realizacji zsynchronizowanych, złożonych
eksperci oceniają, że wielu dżihadystów zwią-
operacji wojskowych i ataków terrorystycznych
zanych z JaN zadeklarowało swoją podległość
na terenie Iraku i Syrii. Raport przytacza przy-
pod ISIS. Większość z nich stanowili dżihady-
kład przeprowadzenia przez al-Kaidę 24. od-
ści nie pochodzący z Syrii. Niekiedy całe bry-
dzielnych ataków bombowych, w tym fali wy-
gady dołączyły do ISIS, a wśród nich Mujahe-
buchów 6. samochodów-pułapek, zrealizowa-
deen Shura dowodzona przez Abu al-Atheer’a,
nych w ciągu jednego dnia w ramach kampanii
którego ISIS wyznaczyła emirem Aleppo, a
terroru nazwanej „Burzenie Ścian”, w lipcu
także ugrupowanie Jaish al-Muhajireen wal al-
2013 roku.
Ansar dowodzone przez Omar al-Shishani.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 47 z 77
ISIS ma jednak stosunkowo napięte stosunki
plemiona z prowincji Anbar i w Syrii, gdzie
nie tylko z dżhadystyczną al-Nusrą, ale rów-
spotkało się z reakcją opozycji islamskiej, wy-
nież z innymi ugrupowaniami opozycyjnymi, w
partej wcześniej z kilku pozycji, głównie w pro-
tym z tymi, uważanymi za islamistyczne. Wg
wincji
doniesień prasowych, bojownicy ISIS zabili
graniczności operacyjnej, który dotąd sprzyjał
prominentnego członka ugrupowania Ahrar al-
ISIS, spowodował, że ugrupowanie to zaczęło
Sham i starli się z ugrupowaniem Ahfad al-
tracić swoją przewagę operacyjną. Powodem
Rasoul w miescie Raqqa oraz z Brygadą Pół-
jest, jak się wydaje, zbyt duże, jak na jego
nocny Sztorm w miejscowości Azaz. Zabili
możliwości, jednoczesne zaangażowanie w
również wielu cywilnych mieszkańców pocho-
dwie duże konfrontacje zbrojne zarówno w
dzenia alawickiego i szyickiego.
Iraku, jak i w Syrii.
Ugrupowanie operuje głównie w północnych i
Aleppo.
Brak
elementu
trans-
--------------------------------------------------------------
wschodnich regionach Syrii. Przejęło kontrolę
* Levant, /z arb. Al-Shaam/ - znany również, jako
niektórych okręgów w prowincjach Aleppo,
Wschodnie Śródziemnomorze jest geograficznym, a także
Idlib i Raqqa. ISIS wzięła również udział w
kulturowym obszarem obejmującym „wschodnie wybrzeże
kilku ważnych wspólnych operacjach sił rebelianckich, w tym w przejęciu dwóch baz woj-
Morza Śródziemnego pomiędzy Anatolią i Egiptem. Kraina
Lewantu obejmuje dzisiejsze terytoria Cypru, Libanu, Syrii,
Palestyny, Jordanii, Izraea i cześć Południowej Turcji.
skowych, w których wykorzystano zamachowców samobójców.
Jaish al-Muhajireen wal-Ansar /Armia Emi-
Wzrost wpływów ISIS w ostatnich miesiącach
2013 roku opierał się na dwu podstawowych
czynnikach: po pierwsze - ISIS jest organizacją
ponadnarodową operującą po obu stronach
granicy syryjsko-irackiej, wykorzystującą fakt
posiadania baz w Iraku i Syrii dla uzyskania
przewagi manewrowej, po drugie - konflikt
religijny stworzył organizacjom dżihadystycznym w regionie, dogodne warunki do rekrutacji
nowych członków i sympatyków. W początkach
2014 roku ISIS stanęło jednak w obliczu dwóch
konfrontacji zbrojnych, wywołanych właściwie
przez własne działania: w Iraku z kontrofensy-
grantów i Pomocników - JMA/
Jaysh al-Muhajireen wal-Ansar /Armia Emigrantów i Pomocników – JMA/ jest ugrupowaniem skupiającym setki głównie zagranicznych
bojowników. JMA została utworzona w marcu
2013 roku z połączenia kilku grup dżihadystycznych. Ugrupowanie, którego celem jest
utworzenie państwa islamskiego w Syrii, operuje głównie w prowincji Aleppo, ale walczyła
również w Hama i Latakia. Jego dowódcą jest
czeczeński dżihadysta Omar al-Shishani, powiązany osobiście z ISIS.
wą sił rządowych wspieranych przez lokalne
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 48 z 77
Jeżeli na początku narodowego powstania
bardziej nielegalnie granicę turecko-syryjską,
przeciw rządom Asadów, twierdzenie władz
aby po krótkim marszu znaleźć się np. w ma-
syryjskich, że „walczą nie przeciwko rodzimej
łym syryjskim miasteczku Atmeh. Tutaj przyszli
opozycji, a przeciw terrorystom pochodzenia
bojownicy przyjmowani są przez Syryjczyków
zagranicznego”, nie miało właściwie podstaw
prowadzących obozy dla dżihadystów i są
faktycznych, to po dwu latach wojny domowe,
organizowani w jednostki bojowe. Do każdego
biorąc choćby jako przykład JMA, można się
zespołu przydzielana jest osoba mówiąca po
do tego stwierdzenia przychylić. Wśród zagra-
arabsku. Rekruci przechodzą dziesięciodniowe
nicznych terrorystów wielu pochodzi z Kauka-
szkolenie
zu, w tym z Czeczenii. Terroryści ci, zdaniem
szczególny nacisk kładziony jest nie na naukę
Damaszku są szkoleni i uzbrajani przez Turcję.
strzelania, bo to większość z nich potrafi, a na
Podczas pobytu w Moskwie 9. września 2013
nauczenie współdziałania i komunikowania się
r. minister spraw zagranicznych Syrii Muallem,
podczas działań bojowych.
podstawowe,
podczas
którego
stwierdził, że „Turcja szkoli terrorystów z 83
państw świata”, a „terroryści z Kaukazu przeni-
Po przeszkoleniu, zagraniczni bojownicy naj-
kają do Syrii z terenu Turcji”. Powołując się na
częściej są rozpraszani wśród różnych organi-
Muallema
Gazeta
zacji dżihadystycznych, takich jak Ahrar al-
(www.ng.ru/world/2013-09-04/7} stwierdziła, że
Sham ("Wolni Ludzie Syrii") lub Jabhat al-
„liczba rebeliantów pochodzących z Rosji,
Nusra ("Front Pomocy Ludziom Levantu").
osiągnęła w Syrii liczbę 4000”. I chociaż brak
Niektórym jednak, takim jak Czeczenowi Abu
niezależnego potwierdzenia tej liczby, to nieza-
Omar’owi Shishani’emu pozwala się sformo-
leżne obserwacje potwierdzają, że setki zagra-
wać własne jednostki bojowe emigrantów tzw.
nicznych bojowników napłynęło do Syrii, włą-
mujahireen. Syryjscy rebelianci dla tych zagra-
czając się do walki przeciwko rządowi Bashara
nicznych bojowników mają jedną wspólną na-
al-Asada. Niektórzy z nich są młodymi ideali-
zwę „tureccy bracia”. Wg ustaleń organizacji
stami, kierujący się romantycznymi ideami
monitorujących /Terrorism Monitor, 2 czerwiec,
rewolucji lub nienawiścią do Asada. Inni to
2012/, bojowników przybywających z Kaukazu
weterani walk w Iraku, Jemenie i Afganistanie.
przez Turcję, przyjmują w Syrii etniczni Kirgizi.
rosyjska
Niezavissimaja
Znaczną część przybyszów stanowią szyiccy
Do Syrii zagraniczni bojownicy docierają wyko-
Azerzy, którzy w Syrii walczą, nomen omen
rzystując wygodne przeloty do południowej
przeciwko szyitom syryjskim. Pierwszymi Cze-
Turcji, posługując się na granicach sfałszowa-
czenami, którzy przybywali do Syrii po wybu-
nymi paszportami. Aby dotrzeć do rejonów
chu konfliktu w tym kraju w 2011 r., byli cze-
ogarniętych walkami przekraczają, mniej lub
czeńscy studenci z Krajów Arabskich, m.in. z
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 49 z 77
Egiptu. Następnymi byli Czeczeni, którzy uzy-
brygadą o nazwie Armia al-Khattab**/ i bryga-
skali status emigrantów w różnych krajach
dą o nazwie Armia al-Muhammad. Dowódcy
europejskich. Większość ochotników czeczeń-
tych brygad złożyli przysięgę wierności dowód-
skich przybywała do Syrii z Austrii, gdzie po
cy KaM, Abu Omarowi al-Shishani’emu, et-
1999 roku znalazło się ok. 25 tys. Czeczenów,
nicznemu Czeczenowi. Nowe ugrupowanie
a ostatnio ich liczbę szacowano nawet na 42
otrzymało nazwę Jaysh al-Muhajireen wa’l-
tysiące. Skala exodusu austriackich azylantów
Ansar /JMA – Armia Imigrantów i Pomocni-
z Czeczenii do Syrii, spowodowała nawet, że
ków/. Podstawowy człon JMA, Brygada KaM
parlament Austrii zmusił ministra spraw we-
została sformowana w wiejskich okolicach
wnętrznych tego kraju do przeprowadzenia
Latakii w połowie 2012 roku przez ochotników
dochodzenia w tej sprawie. Liczba Czeczenów
libijskich, którzy dołączyli do powstania w Syrii
wspierających dżihadystów w Syrii bardzo
po upadku Kaddafiego. Jednak już w począt-
zwiększyła się w 2013 roku. Odnotowano na-
kach 2013 roku kierownictwo ugrupowania
wet przypadki przybywania do Syrii kobiet z
zdominowali Czeczeni. Liczące już wtedy po-
Czeczenii przyłączających się do oddziałów
nad 1 tys. bojowników ugrupowanie, prowadzi-
rebeliantów.
ło działania bojowe w różnych regionach Syrii,
ale przede wszystkim w rejonie Aleppo. Swoje
W Syrii zlokalizowano wielu znanych z akcji
działania koordynowało z innymi ugrupowa-
bojowych i zamachów czeczeńskich terrory-
niami opozycyjnymi, przede wszystkim z dżi-
stów. Jednym z nich jest Asla Siguari, wcze-
hadystyczną, al-Nusra. Jedną z bardziej zna-
śniej aresztowany przez rosyjską FSB, podej-
nych operacji był wspólny z al-Nusrą atak
rzany o próbę wysadzenia w powietrze głów-
KaM, na 602 bazę syryjskiej Brygady Plot w
nego budynku uniwersytetu moskiewskiego. W
dzielnicy Aleppo, Handarat. W początkach
2011 roku władze rosyjskie umieściły Siguari
grudnia 2013 r. JMA zakończyła “Opreację
/ps. Variev/ na swojej liście 52 najgroźniej-
Fatih” w południowo-zachodniej części okręgu
szych terrorystów na Północnym Kaukazie,
Aleppo twierdząc, że zajęła siedem aparta-
zdolnych do przeprowadzenia zamachów w
mentowców w Aleppo i dwie wioski. Zdobyto
dowolnym regionie Rosji.
również czołgi T-72 i działa przeciwlotnicze.
Ugrupowanie twierdzi, że zwycięstwo to, przy-
JMA jest ugrupowaniem, które skupia więk-
bliżyło ich do drogi łączącej Aleppo z połu-
szość bojowników z Północnego Kaukazu.
dniem kraju.
Powstała w marcu 2013 r. z połączenia Brygady al-Muhajireen /Katibat al-Muhajireen*/ –
W skład JMA, oprócz Czeczenów wchodzi
KaM, z dwiema mniejszymi grupami zbrojnymi:
wielu lokalnych bojowników narodowości arab-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 50 z 77
skiej. Liczebność brygady ocenia się na ok.
Oświadczenie zostało podpisane przez do-
1 500 osób /za Eurasia Daily Monitor Volume:
wódcę JMA - Omara al-Shishani’ego i sędzie-
10 Issue: 166/. Natomiast liczbę Czeczenów
go sądu szariackiego JMA - Abu Jafar al-
szacuje się na połowę całego stanu osobowe-
Hattaba. Wspomniane wyżej oświadczenie
go JMA. Oprócz nich w skład ugrupowania
rozwija złożoną wcześniej znacznie krótszą
wchodzi duża liczba Dagestańczyków, a także
deklarację z 21 listopada 2013 r., w której Bry-
etniczni Tatarzy i bojownicy pochodzenia
gada JMA, składa przysięgę liderowi ISIS, z
baszkirskiego z rejonu środkowej Wołgi. W
wyjątkiem „tych braci z Emiratu Kaukaskiego,
skład ugrupowania wchodzą również oddziały
którzy wcześniej złożyli przysięgę dowódcy
mudżahedinów pochodzenia arabskiego, tu-
Emiratu Kaukazu, Dokku Umarowi”.
reckiego, kaukaskiego i europejskiego, a także: oddział ciężkiego uzbrojenia, oddział specjalny tzw. komando i rada administracyjna.
Liderem ugrupowania, jak już wspomniano jest
etniczny Czeczen pochodzący z Gruzji, Abu
Omar Shishani /ps. Omar Gorgashvili/. Wcześniej Gorgashvili walczył w Czeczenii i służył w
gruzińskich siłach specjalnych w czasie wojny
gruzińsko-rosyjskiej w 2008 roku. W lecie 2013
roku Gorgashvili został mianowany dowódcą
północnego sektora ugrupowania dżihadystycznego ISIS.
Drugiego
grudnia
W Syrii walczy wielu innych znanych czeczeńskich dowódców polowych, takich jak: emir
Muslim (Muslim Margoshvili), emir Seifullah
(Ruslan Machaliashvili), emir Salahuddin i emir
Abu-Musaaba (Musa). W połowie 2013 roku
emir Seifullah został wydalony z Brygady Jaish
al-Muhajireen wal-Ansar
za, jak oficjalnie
podano „sprzeniewierzenie się ideologii dżihadu i błędną interpretację wartości Islamu oraz
swoje błędne działania podczas dżihadu”. Inny
z czeczeńskich dowódców emir Musaaba,
2013
roku,
Jaish
al-
Muhajeerin wal-Ansar /JMA/ w miejscwości
Bilad al-Sham wydała oświadczenie, w którym
deklaruje tzw. baya’a /przysięgę wierności
“szacownemu dowódcy” Abu Bakr al-Husseini
al-Qurayshi al-Baghdadi, liderowi
zasłynął po tym, jak został wzięty do niewoli
przez jedno z ugrupowań kurdyjskich. W odwecie Czeczeni, uwięzili 500 Kurdów i zażądali
uwolnienia swego dowódcy, co zresztą Kurdowie uczynili natychmiast.
stowarzy-
Jednym z bardziej znanych dowódców naro-
szonego z al-Kaidą ugrupowania Islamskie
dowości dagestańskiej jest emir Abu Banat
Państwo w Iraku i Lewancie/Syrii /ISIS/. Wg
(ps. Magomed Abdurakhmanov), pochodzący
oświadczenia, decyzja JMA o podporządko-
z wioski Khajalmakhi w dagestańskim obwo-
waniu się ISIS została podjęta po wspólnym
dzie Levashi, oskarżany o gwałty i rabunki
przeprowadzeniu
ludności cywilnej. Abu Banat oskarżony jest
wielu
operacji
bojowych.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 51 z 77
m.in. o zamordowanie dwóch księży katolic-
Szacunkowe liczby dotyczące zagranicznych
kich. Jego kontrowersyjna działalność spowo-
bojowników walczących przeciwko Asadowi w
dowała, że Omar Shishani wydał mu rozkaz
Syrii przedstawiane przez organizacje monito-
opuszczenia Syrii.
rujące sytuację w Syrii różnią się od tych po-
Były zastępca Omara Shishani’ego, emir Salahuddin Shishani***/, po tym kiedy ten pierwszy
złożył przysięgę wierności przywódcy ISI, alBaghdadi’emu, porzucił go i utworzył własną
brygadę, złożoną w większości z Czeczenów,
która występuje pod taką samą nazwą , jak
brygada Omara Shishani’ego czyli Jaish alMuhajireen wal Ansar /Armia Emigrantów i
Pomocników/. Prawdopodobnie w celu zbalansowania sił ISIS, Salahuddin Shishani odrzucił
propozycję al-Bagdadi aby złożyć mu przysięgę wierności i brygada ta zawarła sojusz z
Jabhat al-Nusra. Emir Salahuddin ogłosił się.
jednocześnie reprezentantem Emiratu Kaukaskiego w Syrii. Jeszcze inny czeczeński dowódca polowy emir Seifullah, również wybrał,
jako swego głównego sojusznika al-Nusrę. W
przeciwieństwie do Salahuddina, którego brygada zawarła jedynie sojusz z Jabhat al-Nusra,
oddział Seifullaha złożył tej organizacji przysięgę wierności. Niezależnymi pozostają dowódcy jeszcze dwóch oddziałów czeczeńskich
emir Muslim i emir Abu Musa. I chociaż, jak
dawanych przez władze tego kraju. Wg niektórych szacunków /dane za Terrorism Monitor,
13 grudz. 2013/ ogólna liczba cudzoziemców,
którzy przybyli do Syrii z zamiarem walki z
reżimem Asada wynosi ok. 10 tysięcy. Liczbę
bojowników przybyłych z Północnego Kaukazu
szacuje się na ok. 1 tysiąc. Pośród rebeliantów
pochodzących z tego regionu liczbę Czeczenów szacuje się na kilkuset /ok. 700/. Natomiast liczbę rebeliantów pochodzących z Dagestanu, MSW tej republiki ocenia na 126
/dane na połowę 2013 r./. W liczbę tę prawdopodobnie nie wliczono osób, które opuściły
Dagestan przed wybuchem drugiej wojny czeczeńsko-rosyjskiej w 1999 roku, i którzy przybyli do Syrii z innych krajów arabskich. Tak
więc liczba Dagestańczyków uczestniczących
w działaniach w Syrii szacowana przez dagestańskie FSB na ok. 200 osób, jest bliższa
rzeczywistości.
-------------------------------------------------------------*/ określenie Muhajireen jest używana w odniesieniu do
zagranicznych bojowników uczestniczących w dżihadzie
dotąd nie określili oni swoich potencjalnych
na różnych polach bitew, takich jak w Afganistanie, Iraku,
sojuszników w Syrii, to mało prawdopodobnym
Bośni, Czeczenii itp. Sam termin odnosi się do hijra
jest, aby wybrali ISIS, ze względu na swoja
/imigracji/ proroka Mahometa do Mediny w 622 roku n.e.,
wcześniejszą krytykę tego ugrupowania, jak i
aby uniknąć prześladowań w Mecce. W Medinie Mahomet
stworzył pierwsze państwo islamskie oparte o sojusz
pozostawanie przez tych dowódców w opozycji
pomiędzy imigrantami /al-muhajireen/ i lokalnymi pomocni-
wobec Umara Shishani’ego.
kami al-ansar/.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 52 z 77
wzywających do demokratycznych zmian i
**/ nazwa grupy zbrojnej Khatibat al-Khattab /Brygada
utworzenia cywilnego rządu, który zastąpiłby
Hattaba/ odnosi się do ostatniego przywódcy arabskich
Asada, przywódcy tych 11 formacji wezwali
ochotników w Czeczenii emira al-Khattaba /ps. Samir
cywilne i wojskowe ugrupowania w Syrii do
Saleh Abdullah al-Suwailem/. Khattab został śmiertelnie
„zjednoczenia
zatruty przez rosyjskie służby specjalne w 2002 roku. Emir
zapożyczył swój przydomek Khattab od Omara ibn al-
w
jednoznacznie
islamskich
ramach”. Wśród sygnatariuszy ww. deklaracji
znalazły się trzy ugrupowania zbrojne wcho-
Khattaba, drugiego islamskiego kalifa.
*/ Shishani jest arabskim określeniem osoby pochodzącej
z Czeczenii, Czeczena.
dzące w skład wspieranej przez Zachód SMC,
w tym najbardziej znacząca - Brygada Al
Tawhid.
IV. WIELE TWARZY SYRYJSKIEJ
OPOZYCJI
Niewiele później, w październiku 2013 roku, 66
Syryjska opozycja jest podzielona i wewnętrz-
ugrupowań rebelianckich z południowej Syrii
nie skłócona. W początkach konfliktu znaczącą
zerwało współpracę z działającą na emigracji
rolę odgrywał luźny sojusz licznych ugrupowań
w Turcji Syryjską Koalicją Narodową, która jest
zbrojnych, skupionych pod flagą Najwyższej
politycznym ramieniem Wolnej Armii Syryjskiej
Rady Wojskowej /Supreme Military Council,
/FSA – Free Syrian Army/. Secesja dodatkowo
SMC/, czyli w zasadzie opozycja świecka.
utrudniła podejmowane przez Zachód wysiłki
Jednak wiele ugrupowań wchodzących w skład
na rzecz zjednoczenia umiarkowanych formacji
koalicji SMC przywiązanych było do ideologii
opozycyjnych, walczących z reżimem prezy-
islamskiej, a właściwie islamistycznej. Od po-
denta Bashara el-Asada. Powszechnie uważa
czątku odrębną grupę stanowiły organizacje
się, że Syryjska Koalicja Narodowa jest odcięta
zbrojne walczące w imię dżihadu. Głębokie
od rozgrywających się w Syrii wydarzeń i nie
różnice pomiędzy wieloma z tych, którzy wal-
jest w stanie zapewnić rebeliantom dostatecz-
czą w Syrii i przywódcami politycznymi repre-
nego wsparcia materialnego, w tym dostaw
zentującymi opozycję polityczną za granicą,
broni.
doprowadziły do otwartego konfliktu.
Również w październiku 2013 roku, jeden z
24 września 2013 roku, 11 ugrupowań rebe-
dowódców opozycyjnej Syryjskiej Wolnej Armii
lianckich, wydało oświadczenie, w którym de-
/FSA/, dowódca tzw. „frontu wschodniego”,
klarują, że opozycja może być reprezentowana
Saddam al-Jamal bardzo krytycznie wypowie-
tylko przez ludzi którzy „walczą każdego dnia
dział się na temat funkcjonowania FSA. Jego
dla sprawy, której się poświęcili”. Dystansując
oświadczenie opublikowane na jednej ze stron
się od przywódców opozycji na emigracji,
internetowych syryjskiej opozycji, wygłoszone
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 53 z 77
z pozycji islamistycznej, rzuciło jednocześnie
z FSA i przyłączenie się do dżihadystycznego
więcej światła na współpracę FSA z zagra-
ugrupowania ISIS.
nicznymi sponsorami. Al-Jamal oświadczył
mianowicie, że kierownictwo tej organizacji
Rozłamy i konfrontacje pomiędzy ugrupowa-
przeprowadza okresowe spotkania z przed-
niami walczącymi z reżimem Asada trwają z
stawicielami służb wywiadowczych państw
przerwami na okresowe współdziałanie, w
zachodnich i arabskich: Arabii Saudyjskiej,
zasadzie od początku konfliktu zbrojnego w
Kataru, Jordanii i Stanów Zjednoczonych, a
Syrii. Jednym z bardziej znanych przykładów
także otrzymuje pomoc finansową z Arabii
takich konfrontacji są krwawe walki, jakie Sy-
Saudyjskiej i ze Stanów Zjednoczonych. We-
ryjska Wolna Armia /FSA/ stoczyła z dżihady-
dług al-Jamala oficerowie służb wywiadow-
stami z ISIS o miasto Azaz, położone przy
czych tych państw podczas spotkań z dowód-
granicy z Turcją. Wcześniej islamistyczni bo-
cami FSA rozpytują ich o przynależność do
jownicy mieli też zaatakować kontrolowane
konkretnych ugrupowań zbrojnych syryjskiej
przez FSA części miasta Aleppo, w północno-
opozycji. Pytają również o walczące w Syrii
zachodniej części kraju.
organizacje ekstremistyczne. Dodał, że w Syrii
działają szpiedzy i oficerowie wywiadów ww.
We wrześniu 2013 r., w Idlib w północno-
państw, którzy dostarczają FSA niezbędnych
zachodniej Syrii został zabity Abu-Abdallah al-
informacji wywiadowczych. W jednym z takich
Libi, przywódca powiązanych z al-Kaidą rebe-
spotkań, wg al-Jamala, uczestniczyli wicemini-
liantów walczących w Syrii przeciwko reżimowi
ster obrony Arabii Saudyjskiej Salman Ben
Asada. Do zamachu doszło na północy kraju,
Sultan i szef wywiadu Bandar Ben Sultan. Szef
w pobliżu granicy z Turcją. Z oświadczenia
saudyjskiego wywiadu poprosił obecnych do-
odłamu al-Kaidy - ISIS wynika, że zginął jeden
wódców FSA o przedstawienie opisów kon-
z ich dowódców Abu Abdullah al-Libi, a za jego
kretnych operacji przeciwko armii syryjskiej i
śmierć odpowiadają członkowie Wolnej Armii
zobowiązał się pokryć wydatki finansowe z
Syryjskiej FSA /Free Syria Army/. Mężczyzna
nimi związane, jak i dostarczyć niezbędne
zginął w zasadzce przygotowanej przez proza-
uzbrojenie. Jak się nieco później okazało inter-
chodnich rebeliantów, rywalizujących z islami-
netowe oświadczenie al-Jamala było tylko
stami o wpływy. Według libańskiego portalu
preludium do jego kolejnej decyzji. Jak już
The Daily Star Lebanon auto, którym poruszał
wspomniano wcześniej, w połowie grudnia
się al-Libi, zostało ostrzelane z karabinu ma-
2013 roku, Saddam al-Jamal, przywódca
szynowego.
ugrupowania Liwa Allahu Akbar /Brygada Bóg
Jest Największy - LAA/, ogłosił swoje odejście
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 54 z 77
12 grudnia 2013 r. arabskie środki masowego
Front al-Nusra, nie zraził islamskich ekstremi-
przekazu doniosły, że bojownicy niedawno
stów z ISIS, którzy z równą determinacją wal-
utworzonego „Frontu Islamskiego” opustoszyli
czą o obalenie prezydenta Asada, jak i o utwo-
składy broni i amunicji Syryjskiej Wolnej Armii -
rzenie państwa wyznaniowego - rozległego
FSA.
składów
emiratu "od Dijali (w Iraku) po Bejrut (w Liba-
uzbrojenia, z których skradziono 2 tys. karabi-
nie)", rządzonego prawem szariatu i „prowa-
nów automatycznych, tysiąc pistoletów, nie-
dzącego świętą wojnę z niewiernymi i odstęp-
znaną liczbę granatników, moździerzy i karabi-
cami od wiary”. Popierana przez Zachód, tra-
nów maszynowych dużego kalibru. W związku
cąca coraz bardziej na znaczeniu Syryjska
z powyższym Stany Zjednoczone i Wielka
Koalicja Narodowa ostrzegała już od pewnego
Brytania zdecydowały się wstrzymać czasowo
czasu, że dżihadyści przejmują i umacniają
dostawy pomocy dla opozycji syryjskiej do
kontrolę nad zdobytymi przez opozycję tere-
czasu wyjaśnienia sytuacji. Pomoc ta, tylko w
nami. Jednak z pewnością nie spodziewała
przypadku USA wynosiła ok. 250 mln dolarów i
się, takiego rozwoju wypadków, jaki nastąpił w
koncentrowała się wg zapewnień Amerykanów
wyniku działań ISIS, w końcu 2013 roku.
Rozgrabionych
zostało
10
na dostawach tzw. nie-śmiercionośnego /nonlethal/ wyposażenia wojskowego.
Umocnienie
pozycji
tego
ugrupowania
w
Raqqa i sąsiadujących z nią regionach, towaJednak najpoważniejsze komplikacje na scenie
rzyszyło przygotowanie ofensywy ISIS na tere-
opozycji
wprowadziło
ny kurdyjskie, którą poprzedziła seria zama-
oświadczenie odłamu al-Kaidy – Islamskiego
chów samobójczych na posterunki milicji kur-
Państwa w Iraku i Levantu /ISIS/, o tworzeniu
dyjskiej YPG i posterunki współdziałającej z
przez nie podstaw państwa islamskiego opar-
nią prorządowych oddziałów NDF. Dżihadyści
tego na prawie szariatu, w Północnej i
z ISIS podjęli także walki z ugrupowaniami
Wschodniej Syrii. Oświadczenie to uświadomi-
opozycyjnego Frontu Islamskiego o tereny w
ło przywódcom opozycji syryjskiej, różniącym
Aleppo i okolicach. Natomiast wraz z począt-
się ideologicznie, ale walczącym w sumie o
kiem 2014 roku za sprawą ISIS, faktem stało
jedno - o Syrię bez Asada, że praktycznie w
się to, co w przewidywaniach obserwatorów
swoich szeregach mają organizację, której cele
pobrzmiewało przez cały 2013 rok: konflikt
polityczne są zupełnie inne. I nie o Syrię jej
zbrojny w Syrii zaczął przekształcać się w woj-
chodzi ale nowy polityczny twór nawiązujący
nę regionalną. Powstanie radykalnych islami-
do historycznego Levantu. Okazało się, że
stów w irackiej prowincji Anbar, objęło jej
nawet odrzucenie oferty współpracy w tworze-
znaczną część, a przede wszystkim miasta
niu tego utopijnego projektu politycznego przez
Falludżę, Ramadi i część Abu Grahib. Powsta-
politycznej
w
Syrii
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 55 z 77
nie zainicjowane zostało przez ISIS, które po-
pierwszej dekady stycznia 2014 roku w star-
siadając już wcześniej znaczne wpływy w sun-
ciach opozycji anty-asadowskiej z ISIS zginęło
nickich prowincjach Iraku, przyłączyło się do
ok. 500 bojowników.
wojny przeciw Basharowi Asadowi w Syrii, a w
grudniu 2013 r. podjęło próbę połączenia obu
frontów walki. Było to możliwe dzięki zręcznemu rozgrywaniu przez przywódców ISIS istniejących sporów i konfliktów pomiędzy społecznościami sunnickich plemion. W grudniu 2013
roku dżihadyści współpracujący z ISIS otworzyli jeszcze jeden front walki, tym razem w
Libanie. W jego stolicy, Bejrucie związana z al-
V.
KONSEKWENCJE
TYCZNEGO”
„PRAGMA-
WYKORZYSTANIA
Kaidą i ISIS organizacja Brygada Abdul Azza-
DŻIHADU W SYRII
ma przeprowadziła zamachy bombowe przed
ŚWIATA
DLA EUROPY I
ambasadą Iranu i przed siedzibą Hezbollahu.
Zestawienie tych zdarzeń z pewnością nie jest
przypadkowe i w propagandowych zamierzeniach ISIS miało pokazać, że ugrupowanie to
zdolne jest objąć swoim oddziaływaniem mili-
Początkowe pogłoski, że zagraniczni radykalni
bojownicy islamscy z całego świata zmierzają
do Syrii, pojawiające się od wybuchu powstania, zmieniły się obecnie w pewność, co ich
znaczącego udziału w syryjskiej wojnie domo-
tarnym całe terytorium Levantu.
wej. Co do ugrupowań związanych z al-Kaidą
Jednak zdobycze terytorialne ISIS, uzyskiwane
najczęściej kosztem ugrupowań opozycyjnych
wobec Asada, doprowadziły do ostrego konfliktu pomiędzy dżihadystami z tego ugrupowania,
a resztą opozycji, reprezentowaną głównie
przez Front Islamski i FSA. 13 stycznia 2014
roku agencja Reutersa podała, że w ostatnich
dniach dżihadyści z ISIS zajęli kilka miejscowości w prowincji Raqqa na północy Syrii i
wzięli do niewoli kilkudziesięciu bojowników
radykalnych ugrupowań zbrojnych, dżihadystycznej al-Nusry i salafickiego Ahrar al-Sham.
Wszyscy jeńcy zostali rozstrzelani. W ciągu
mamy nawet jasność, co do ilości ich bojowników, potencjału militarnego, poziomu wyszkolenia, metod prowadzenia walki itp. Kwestią do
ustalenia pozostaje, jak głęboko zostały zinfiltrowane przez salafickich i dżihadystycznych
radykałów inne ugrupowania syryjskiej opozycji. Wielką niewiadomą pozostaje faktyczny
skład sił powstańczych zmagających się z
reżimem Asada w całej Syrii. Motywacje dowódców FSA /Free Syrian Army/, zbrojnego
ramienia SNC /Syrian National Council/ i całej
konstelacji różnych frakcji, utrzymujących, że
walczą pod jej auspicjami, wywołują poważny
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 56 z 77
niepokój. Jeszcze gorzej przedstawia się sytu-
Od chwili wybuchu powstania wpływowi ide-
acja w koalicjach ugrupowań opozycyjnych,
olodzy islamscy, tacy jak lider al-Kaidy, Ayman
określających się jako islamskie, a faktycznie
al-Zawahiri, przebywający na emigracji syryjski
będące islamistycznymi*/. Tworzone od połowy
kleryk salaficki Sheikh Adnan al-Arour i libański
2012 roku koalicje, takie jak Zgromadzenie
kleryk Dai al-Islam al-Shahhal, apelowali do
Ahrar al-Ansar, SIF czy SILF nie ukrywały w
Muzułmanów, aby ci jechali do Syrii walczyć z
swoich deklaracjach programowych, otwartej
reżimem partii Baas. W kampanię tę zaanga-
współpracy z ugrupowaniami dżihadystyczny-
żowały się również stowarzyszona z al-Kaidą,
mi, potwierdzanej zresztą w praktyce na polu
ISIS i stacjonująca głównie w Algierii – al-
walki. Również utworzony w grudniu 2013
Kaida w Islamskim Maghrebie /al-Qaeda in the
roku, jako wyzwanie rzucone FSA, przed Kon-
Islamic Maghreb – AQIM/ , które publicznie
ferencją Genewa II - Front Islamski, nie odże-
zadeklarowały swoją solidarność z powsta-
gnuje się od współpracy z ugrupowaniami
niem. Dowódca AQIM - Abu Musab Abd al-
związanymi z al-Kaidą. Co prawda obecnie,
Wadoud (pseudonim Abdelmalek Droukdel) w
koalicja ta toczy zaciekłe walki o zdobycze
swoim wystąpieniu, nagranym w sierpniu 2012
terytorialne z ISIS na północy Syrii, ale z Fron-
r. na taśmę video, ubolewał nad stanowiskiem
tem al-Nusra, stowarzyszonym podobnie, jak
rządu algierskiego wobec rewolucji w Syrii. A
ISIS z al-Kaidą, Front Islamski dogaduje się
inny radykalny islamista, Abu Hussam al-
doskonale. Coraz liczniejsze przykłady sekta-
Shami (pseudonim Abd al-Aziz al-Kourkli),
rianizmu, powszechna emanacja dogmatów
przywódca milicji libańskiego Fatah’u, tzw.
salafickich, a także nagły wzrost ilości zama-
Brygad Khilafah, zginął w pobliżu Damaszku
chów z użyciem IED lub dokonywanych przez
na początku sierpnia 2012 roku.
zamachowców-samobójców, typowych dla alKaidy, uzasadnia podejrzenie, że w szeregach
W grudniu 2013 roku kanał TV al Arabija opu-
zarówno tzw. świeckiej opozycji /FSA/, jak i
blikował dane Międzynarodowego Centrum
opozycji islamskiej /Front Islamski/ znajdują się
Badań nad Ekstremizmem w Londynie, według
radykalni islamiści. Islamska milicja walcząca
których od początku zbrojnego konfliktu do
pod sztandarami FSA lub innych syryjskich
Syrii w celu walki z wojskami rządowymi przy-
koalicji i ugrupowań jawnie występującymi pod
było ponad 11 tysięcy bojowników z prawie 70
hasłami radykalnego islamizmu, daje coraz
krajów świata. Z powyższego wynika, że Syria
bardziej odczuć, jak rośnie ich znaczenie w
stała się kolejnym poligonem doświadczalnym
syryjskim powstaniu.
dla bojowników spod znaku al-Kaidy i „wojującego islamu”.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 57 z 77
Alawicki reżim w Damaszku za zaistniałą w
rzeniem podstaw teoretycznych strategii glo-
Syrii sytuację związaną z tak licznym udziałem
balnego dżihadu. Na podstawie naprowadze-
międzynarodowych terrorystów w konflikcie w
nia brytyjskich służb specjalnych, które ustaliły,
tym kraju w znacznej mierze powinien winić
że al-Suri, miał związek z zamachami na lon-
sam siebie. Począwszy od 2003 roku rząd w
dyńskie metro 7. lipca 2005 roku, władze syryj-
Damaszku zademonstrował swoisty „pragma-
skie dokonały aresztowania tego terrorysty.
tyzm”, nie mając nic przeciwko przenikaniu ze
Jest prawdopodobne, że kierownictwo al-Kaidy
swego terytorium do Iraku bojowników al-
pogodziło się z tym faktem. Jednak w styczniu
Kaidy, którzy atakowali żołnierzy amerykań-
2012
skich. Znaczącym jest to, że władze syryjskie
Suri’ego z więzienia, pragnąc w ten sposób
nie wymagały od al-Kaidy „pełnej otwartości”
dopiec Brytyjczykom, którzy w wewnętrznym
działań, które realizowała wobec Iraku. Nie
konflikcie w Syrii, poparli jego przeciwników.
chcąc drażnić, w postaci al-Kaidy, mocnego
Jednak wypuszczony na wolność terrorysta nie
sunnickiego przeciwnika wewnątrz kraju, syryj-
okazał władzom syryjskim żadnej wdzięczno-
skie służby specjalne nie przejawiały wobec
ści. Przeciwnie, przepełniony nienawiścią przy-
niej specjalnej dociekliwości, i wiedziały o jej
łączył się do radykalnych ugrupowań walczą-
działaniach nawet na swoim terytorium, niewie-
cych z reżimem. Uważa się, że to właśnie on
le. Tym nie mniej, klan Asada rozumiał, że
10 lutego 2012 roku zorganizował zamach,
ultraradykalna al-Kaida, z nimi jako alawitami,
podczas którego wybuch dwóch samochodów
długo pokoju nie utrzyma.
pułapek pozbawił życia 28 osób i ranił około
roku
Bashar
el-Asad,
wypuścił
al-
200.
W Syrii zdecydowanym wrogiem alawitów
------------------------------------------------
zawsze był ideolog i strateg al-Kaidy, Abu Mu-
*/ Islamizm – to nie religia (w odróżnieniu od islamu), a
sa al-Suri, który jednak uważany był za prze-
system idei i przekonań religijnych wykorzystywanych do
ciwnika Aymana al-Zawahiri’ego, następcy bin
uzasadnienia i uwiarygodnienia działań politycznych /za M.
Guidere/.
Ladena. Urodzony w Aleppo, obecnie 58 letni
al-Suri jest doświadczonym ideologiem dżiha-
**/ pejoratywna nazwa Londynu i W. Brytanii nadana im
du. Z syryjskim reżimem walczył już w począt-
przez francuskich oficjeli w związku z rozwojem ideologii
kach lat osiemdziesiątych XX wieku. Na po-
islamskiego terroryzmu na Wyspach i brakiem reakcji
czątku lat dziewięćdziesiątych, kiedy przebywał w „Londonistanie”**/ zaaranżował serię
wywiadów zachodnich dziennikarzy z Osamą
Bin Ladenem. Prowadził dwa obozy szkoleniowe w Afganistanie, a później zajął się two-
władz brytyjskich.
1. PRZYKŁADY WYKORZYSTANIA DŻIHADYSTÓW DO REALIZACJI DORAŹNYCH CELÓW POLITYCZNYCH.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 58 z 77
Poparcie dla lokalnych grup dżihadystycznych i
W zaistniałej obecnie sytuacji wokół Syrii,
salafistycznych po trochu dostosowuje się do
prawdopodobnie nie z chęci rewanżu, a z czy-
szerszej tureckiej strategii, szczególnie kiedy
stego, źle pojmowanego pragmatyzmu, kraje
te utrzymują związki z Syryjską Wolną Armią
Zatoki Perskiej i inne państwa regionu, nie
/Free Syrian Army (FSA)/ i Syryjskim Frontem
bacząc na smutne doświadczenia z Afganista-
Islamskim /Syrian Islamic Front (SIF)/. Do
nu czy Libii, zdecydowały się wykorzystać
ugrupowań tych należą Ghorba’a al-Sham i
międzynarodowych terrorystów, tym razem do
Ahrar al-Sham. Ghorba’a al-Sham jest lokalną
walki z reżimem Asada. Uznana i wiarygodna
grupą dżihadystyczną, którą często zrównuje
izraelska strona internetowa Debka File twier-
się z JaN, i w skład której wchodzą głównie
dzi, że służby specjalne Arabii Saudyjskiej
Turcy. Natomiast Ahrar al-Sham chociaż nie
przerzucają z Iraku do Syrii bojowników al-
odżegnuje się od ideologii dżihadu, uważane
Kaidy. Strona ta również podaje, że również
jest za radykalne ugrupowanie salafistyczne.
pakistańskie dowództwo al-Kaidy rozkazało
Wspierając syryjską opozycję, Turcja zgodziła
swoim siłom przemieszczenie się do Syrii i
się, aby cała pomoc wojskowa dla opozycji
rozprawienie z Asadem i alawitami. Przywódcy
syryjskiej realizowana była poprze Wspólne
al-Kaidy wzywają również do rozprawy z ludź-
Najwyższe Dowództwo Wojskowe /Supreme
mi nie uznających ich interpretacji Islamu.
Joint Military Command/, jednak w rzeczywistości ciągle funkcjonuje wiele nieformalnych
Jednak największe „zasługi” w posługiwaniu
kanałów zaopatrzenia, które m.in. zaopatrują
się bojownikami światowego dżihadu przeciw
ww. ugrupowania dżihadystyczno-salafickie. I
Syrii ma Turcja, która jak już wcześniej stwier-
chociaż bojownicy wchodzący w ich skład nie-
dzono próbuje ich rękami zlikwidować „pro-
koniecznie dzielą z al-Kaidą pragnienie utwo-
blem kurdyjski”, po syryjskiej stronie granicy.
rzenia globalnego islamskiego kalifatu, to po-
To co faktycznie dzieje się na granicy turecko-
parcie dla grup ekstremistycznych musi pro-
syryjskiej budzi niepokój nie tylko syryjskich
wadzić do wzrostu napięć religijnych w regio-
władz, ale także wielu, co światlejszych obywa-
nie i może w dłuższym terminie wnosić okre-
teli i polityków tureckich, którzy zdają sobie
ślony wkład do tworzenia siatek dżihadystycz-
sprawę z faktu, jak „obosiecznym mieczem”
nych.
jest wykorzystanie terrorystów islamskich w
Aby nie być gołosłownym, poniżej przytaczam
regionalnym konflikcie. W połowie 2013 roku
nieznane szerszej opinii publicznej „zasługi”
niepokój ten podzieliły w końcu również władze
Turcji w tworzeniu na terenie Syrii raju dla
Stanów Zjednoczonych.
terrorystów z całego świata, cytując Fahima
Tastekina, autora artykułu pt. „Radykalne
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 59 z 77
ugrupowania działają na tureckiej granicy” /Al-
wie zostali zakwaterowani w hotelu Buyuk
Monitor.com 17.10.2013, WSJ 10.10.2013/.
Antakyia, a statek odpłynął bez pasażerów.”
Autor powołuje się na informacje pochodzące z
- „7. grudnia 2012 roku, o godz. 23.50 charte-
wiarygodnych źródeł, takich jak członkowie
rowy samolot linii Anatolu Jet wylądował na
organizacji pomocowych, działających w rejo-
lotnisku w Hatay. Samolotem tym przyleciało
nach przygranicznych, czy też członkowie
200 mężczyzn, mówiących po arabsku i co
tureckiego parlamentu pochodzący z tych te-
wywołało zdziwienie obsługi portu, mężczyźni
renów. I tak wg Tastekina:
ci zostali bezpośrednio spod schodków samolotu zabrani 15. minibusami i wywiezieni z płyty
- „160 bojowników przypłynęło do tureckiego
lotniska. Dziesiątki mówiących po arabsku
portu Mersin statkiem z Jemenu. Bojownicy ci
ludzi przybywa codziennie samolotami z Anka-
zostali autobusami przewiezieni do przejścia
ry i Istambułu na lotnisko w Hatay. Mężczyźni
granicznego w m. Oncupinar. Stąd osoba
Ci nie są Syryjczykami, korzystają z przejść
konwojująca grupę, wykonała telefon do szefa
VIP, a przecież nie są dyplomatami. Na zapy-
Wolnej Armii Syryjskiej /FSA/, który po przyby-
tanie parlamentarzysty M.A. Edipoglu o wyja-
ciu dobił targu z pośrednikiem, który za rekru-
śnienie tej sytuacji, władze lotniska odpowie-
tację i dostarczenie bojowników zażądał 2 mln
działy, że „działają zgodnie z poleceniem MSZ
dolarów USA. Następnie po rozmowie telefo-
i Urzędu Premiera, a poza tym liczba tych osób
nicznej z Arabią Saudyjską, uzgodniona kwota
jest obecnie mniejsza i wynosi od 50 do 100
została przelana na wskazany bank, a bojow-
dziennie”.
nicy przekroczyli przejście graniczne w Onkupinar, przechodząc do syryjskiego Selame.
Jeszcze przed rokiem, dżihadyści po przybyciu
- „14 sierpnia 2012 r. libijski statek rybacki „Al
do Turcji lokowani byli w m. Antakya, najczę-
Entisar” przybił do portu w Iskenderun i zade-
ściej w hotelach Kuzeytepe, Otoman, Buyuk
klarował, że przewozi ładunek pomocy huma-
Antakya i Narin. W tamtym czasie transfer
nitarnej. Jednocześnie 24 Libijczyków opuściło
terrorystów do Syrii odbywał się przez wieś
statek i autobusem o nr rej. 31S4262 wyjecha-
Guvecci położoną obok przejścia granicznego
ło w kierunku m. Antakya. Turecki parlamenta-
w m. Yayladg. Zapewnienie sobie swobodnego
rzysta z ramienia Republikańskiej Partii Ludo-
przejścia przez granicę była powodem tego, że
wej /CHP/ Mehmet Ali Edipoglu, powiadomił o
Yayladg było celem wielokrotnych ataków re-
tym fakcie policję, ale ta po zatrzymaniu auto-
beliantów. Jego zdobycie nie powiodło się
karu, stwierdziła, że nie ma podstaw do za-
jednak, ponieważ mieszkająca w m. Keseb po
trzymania cudzoziemców ponieważ w autobu-
stronie syryjskiej, ludność pochodzenia armeń-
sie nie znaleziono broni. W Antakyji pasażero-
skiego i turkmeńskiego nie wsparła syryjskich
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 60 z 77
rebeliantów. Poza tym ludność turecka w An-
wielonarodowych
działań
finansowanych
takya zaczęła się buntować przeciw obecności
przez Katar, polegających na transporcie broni
rebeliantów. Fakty te spowodowały, że pomy-
i uzbrojenia z Libii do opozycyjnych ugrupowań
ślano o innym rozwiązaniu. Opozycji syryjskiej
w Syrii. W działania te włączeni są również byli
udało się przejąć, zaatakowane z dwóch flank,
libijscy bojownicy przychylni syryjskim rebelian-
przejście graniczne w m. Cilvegoz, położonej w
tom. Broń, pochodząca ze składów obalonego
pobliżu miasta Reyhanli. Ochotnicy islamscy
płk Kaddafiego, wysyłana jest statkami lub
zostali przeniesieni z Antakya do Reyhanli,
samolotami transportowymi linii sił powietrz-
gdzie ich główną bazą stał się obóz Biura Pło-
nych Kataru, do siatek agencji wywiadowczych
dów Rolnych. Dla potrzeb przybywających
i liderów opozycji syryjskiej w Turcji. Stamtąd
rebeliantów wynajęto również kilka hoteli w
broń jest dystrybuowana wg własnych zasad i
mieście. Wg ocen lokalnych działaczy turec-
preferencji, przez różne syryjskie ugrupowania
kich partii politycznych, w Reyhanli przebywa
opozycyjne, już na terenie Syrii.
okresowo od 3 do 5 tys. radykalnych bojowników islamskich. Wspomniani działacze podjęli
Dziennikarze NYT przedstawili dokładne trasy
również obserwację przejścia granicznego w
przesyłania broni opozycji syryjskiej. Twierdzą,
Cilvegozu co spowodowało, że islamistów
że przerzuty broni drogą lotniczą były wielo-
zaczęto przerzucać przez posterunek granicz-
krotnie wykorzystywane przez saudyjskie, jor-
ny we wsi Bukulmez, gdzie specjalnie w tym
dańskie i katarskie samoloty wojskowe, prze-
celu usunięto zasieki z drutu kolczastego i
wożące uzbrojenie i sprzęt wojskowy dla rebe-
naprawiono drogę.
liantów syryjskich m.in. z Chorwacji i Libii. Najbardziej znaczący raport w tej sprawie pojawił
Wiele doniesień prasowych wskazywało na
się w New York Times, 24 marca 2013 r. We-
rolę Turcji nie tylko w przerzucaniu przez gra-
dług tego raportu:
nicę bojowników islamskich, ale również w
- dostawy broni do Syrii nasiliły się z począt-
dostarczaniu broni syryjskiej opozycji, a także
kiem 2012 r., a ich początek miał miejsce wraz
przekazywaniu innego wyposażenia niezbęd-
z lądowaniem w Istambule dwóch katarskich,
nego do prowadzenia wojny. Dowody zgroma-
wojskowych transportowców C-130.
dzone w Syrii, a także dane kontroli lotów i
- pomiędzy 26 kwietnia i 4 maja tegoż roku
wywiady przeprowadzone z członkami milicji
jeszcze 6 katarskich samolotów lądowało na
islamskich, przemytnikami, rebeliantami, anali-
lotnisku Esenboga w Ankarze.
tykami i oficjalnymi przedstawicielami kilku
- w listopadzie 2012 również jordańskie samo-
państw, pozwoliły dziennikarzom NYT na stwo-
loty wojskowe zaczęły lądować w Turcji. Wg
rzenie całościowego obrazu skomplikowanych,
zapisów kontroli lotów w 2012 roku katarskie,
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 61 z 77
saudyjskie i jordańskie samoloty wojskowe
ju amunicja. Zbadanie pozostałej części ładun-
lądowały na lotnisku Eseboga 160 razy. Loty te
ku zostało uniemożliwione w wyniku interwen-
kontrolowała z terenu Turcji amerykańska CIA,
cji miejscowego przedstawiciela MIT, który
która organizowała zakupy broni w Chorwacji,
wraz ze znacznymi siłami agentów tej służby
ze środków pochodzących z krajów arabskich
doprowadził do zwolnienia zatrzymanego kon-
Zatoki Perskiej. O transferze broni do Syrii,
woju. Podobny przypadek miał miejsce 7 listo-
poseł turecki Ediboglu mówi: „załadunek od-
pada 2013 roku również w Adana, kiedy w
bywa się na Ukrainie, a jako miejsce docelowe
ciężarówce należącej do prywatnego przewoź-
przesyłanego ładunku wskazywany jest Egipt.
nika znaleziono 933 głowic do rakiet. Zdarze-
Zamiast tego samoloty z bronią dla syryjskiej
nia te wywołały w Turcji dyskusję medialną dot.
opozycji lądują w tureckim Iskenderun”;
zakresu immunitetu MIT, który swymi działa-
- 21. czerwca 2013 r. rebelianci w Syrii otrzy-
niami narusza obowiązujące w Turcji prawo,
mali dostawę broni przeciwpancernej i innego
nie mówiąc o zaopatrywaniu w broń nielegal-
uzbrojenia, a według przedstawicieli opozycji,
nych ugrupowań w sąsiedniej Syrii.
znaczącą rolę w uzyskaniu tych dostaw odegrała amerykańska CIA;
Hugh Griffiths ze Sztokholmskiego Instytutu
Badań Pokojowych /SIPRI/, szacuje, że około
Przerzuty broni z samej Turcji do ogarniętej
3,5 tys. ton wyposażenia wojskowego trafiło do
konfliktem zbrojny Syrii odbywają się przy
Syrii przez Turcję. Większość dostarczanego
współudziale tureckich służb bezpieczeństwa
syryjskim rebeliantom uzbrojenia stanowi broń
MIT, wg schematu ujawnionego na podstawie
lekka: karabiny, broń maszynowa, granatniki
niżej opisanego przypadku:
ręczne, małe działka, moździerze i amunicja.
- 19. stycznia 2014 w pobliżu miejscowości
Ale dostawy przez Libię zawierały już bardziej
Adana w Turcji, miejscowa policja zatrzymała 7
wyrafinowane uzbrojenie, w tym m.in. belgij-
ciężarówek eskortowanych przez osobowy
skie działa bezodrzutowe M40 i rosyjskie kie-
samochód audi. Wstępne badanie ładunków
rowane przeciwpancerne pociski rakietowe
samochodów ciężarowych przy pomocy urzą-
Konkurs-M, które w ostatnich miesiącach
dzeń detekcyjnych ujawniło, że znajdują się
zniszczyły wiele syryjskich czołgów.
tam materiały wybuchowe. Na miejsce ściągnięte zostały posiłki policji, burmistrz Adany i
Z kolei wg informacji agencji Reutersa, Arabia
prokurator. Ujawniono, że na pierwszej ze
Saudyjska w porozumieniu z Francją i Wielką
zbadanych ciężarówek znajduje się 6 metalo-
Brytanią rozpoczęła dostawy dla syryjskiej,
wych kontenerów, w których znajdowały się
opozycyjnej FSA, przenośnych zestawów ra-
pociski moździerzowe, rakiety i różnego rodza-
kietowych produkcji europejskiej przez Jorda-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 62 z 77
nię. I chociaż oficjalni przedstawiciele Stanów
Bractwem Muzułmańskim. Nie jest bowiem
Zjednoczonych po ujawnieniu pośrednictwa
tajemnicą, że islamska Partia Sprawiedliwości i
CIA w zaopatrywaniu opozycji w broń utrzymu-
Rozwoju premiera Turcji Erdogana, wspiera
ją, że rolą agencji było i jest m.in. zapobieganie
ruchy związane z Bractwem Muzułmańskim w
przejęcia tej broni przez radykalne ugrupowa-
całym regionie bliskowschodnim.
nia islamistyczne, to jednak trudno powiedzieć,
aby faktyczne miało miejsce rozgraniczanie w
Liderzy syryjskich Kurdów z kolei oskarżają
dostawach broni dla tych właśnie przeciwników
Ankarę o przyzwolenie na dostarczanie broni
Asada, przynajmniej do czasu, kiedy al-Nusra
ugrupowaniom radykalnym, które zwalczają
została umieszczona na amerykańskiej liście
milicję kurdyjską YPG, współpracującą z bo-
organizacji terrorystycznych. I jeżeli nawet
jownikami tureckiej Partii Pracujących Kurdy-
troska o utrzymanie broni poza organizacjami
stanu /PKK/. Salih Muslim, współprzewodni-
terrorystycznymi jest ze strony Amerykanów
czący partii syryjskich Kurdów PYD twierdzi, że
prawdziwa, to nie jest tajemnicą, że w praktyce
turecka straż graniczna pozwala swobodnie
utrzymanie dostaw broni poza radykalnymi
przenikać dżihadystom do Syrii, którzy walczą
islamistami, jest nierealne. Broń dostarczana
tam z siłami kurdyjskimi. Opowiedział o przy-
do FSA zmienia właściciela zarówno przez
padkach, kiedy tureckie ambulanse podejmo-
„podział amunicji w ramach wspólnych operacji
wały rannych w walkach bojowników Jabhat al-
bojowych”, jak również przez sprzedaż. Przy-
Nusra i przewoziły ich na turecką stronę grani-
kładem może być wypowiedź jednego z przed-
cy.
stawicieli FSA udzielona gazecie The Daily
Star, o tym jak wyprodukowana w Europie broń
Zachód od niedawna zaczął głębiej przyglądać
przeciwpancerna trafia do al-Nusry: - „Arabia
się wydarzeniom w Syrii i zrozumiał, jak wielkie
Saudyjska sprzedaje nam /tzn.: FSA przyp.
niebezpieczeństwo przedstawiają sobą radyka-
autora/, zestawy przeciwpancerne w cenie 5
łowie walczący z Asadem. W amerykańskiej i
tys. USD za sztukę. Po kilku dniach Jabhat al-
brytyjskiej prasie coraz częściej zaczynają się
Nusra odkupuje je, płacąc 15 tys. USD za
pojawiać artykuły o codziennym barbarzyń-
sztukę. Broń, która do nas dociera jest od-
stwie i dzikości dżihadystów. Brytyjski Guar-
sprzedawana z zyskiem w sposób ciągły.”
dian napisał np., że „natowska Turcja, sojusznik państw zachodnich i poważny gracz poli-
Niektórzy liderzy syryjskiej, świeckiej opozycji
tyczny na Bliskim Wschodzie, faktycznie stała
/MCS/ twierdzą wręcz, że widzą na co dzień,
się domem dla dżihadystów, stwarzając prece-
jak dostawy broni z Turcji omijają ich oddziały i
dens bezpiecznego przebywania członków al-
kierowane są do ugrupowań związanych z
Kaidy w granicach NATO. Przez ponad rok
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 63 z 77
Ankara zamykała oczy na fakt przenikania do
terytorium. W miastach podjęte został wyjąt-
Turcji, a stąd do Syrii, tysięcy zagranicznych
kowe środki ostrożności, a służby wywiadow-
najemników, aby obalić reżim Asada”. Dopiero
cze otrzymały zadanie rozpracowania grup
w maju 2013 prezydent Obama skrytykował
związanych z al-Kaidą. Dzięki tym działaniom
premiera Erdogana za brak działań w ograni-
zauważono między innymi, że ugrupowania
czeniu napływu zagranicznych bojowników do
terrorystyczne, a głównie ISIS podrabiają
Syrii, a wg informacji pochodzących z kręgów
/„klonują”/, tablice rejestracyjne tureckich sa-
dyplomatycznych
Zgromadzenia
mochodów, głównie dostawczych i ciężaro-
Ogólnego ONZ w końcu września br. wysocy
wych i przytwierdzając je do własnych samo-
rangą dyplomaci amerykańcy ostro skrytyko-
chodów, które wykorzystują do transportu broni
wali ministra spraw zagranicznych Turcji Da-
i ładunków wybuchowych na terenie Turcji.
wutoglou, żądając od niego zmiany polityki
Kilka tureckich mediów doniosło w maju br. o
wobec dżihadystów. Od tego momentu z Anka-
ujawnieniu w mieście Adana położonym na
ry
anty-
południu Turcji, kilku członków ugrupowania
asadowska retoryka i słowne poparcie radyka-
JaN /Jabhat al-Nusra/, którzy posiadali gaz
łów. Ale dziennikarze pracujący na południu
bojowy sarin. Wg tych źródeł celami terrory-
Turcji twierdzą, że rząd w dalszym ciągu nic
stów mogły być baza lotnicza w Incirlik i turec-
nie robi aby zastopować przerzuty dżihadystów
kie miasto graniczne Gaziantep (Sabah, May
do Syrii. Co gorsza do tej pory w prowincjach
31, 2013). Inne źródła tureckie informowały,
tych działają obozy przygotowujące ich do
że sarin dotarł do Turcji przez granicę z Syrią
walki w tym kraju.
(Radikal, May 31. 2013).
Jak na ironię, na „wdzięczność” ze strony dżi-
2.
hadystów wobec Turcji długo nie trzeba było
POZYCJI ŚWIATOWEGO DŻIHADU DLA
czekać. Według informacji uzyskanych przez
EUROPY
przestała
podczas
pobrzmiewać
ostra
KONSEKWENCJE
WZMOCNIENIA
turecką gezetę Milliyet, tureckie jednostki wywiadowcze zostały zmuszone do podjęcia
działań na terenie Syrii, w celu zapobieżenia
atakom terrorystycznym w Turcji. Tureckie
służby bezpieczeństwa zostały postawione w
stan gotowości po uzyskaniu informacji, że
ugrupowania związane z al-Kaidą mogą przeprowadzić zamachy nie tylko w miastach przygranicznych, ale również w głębi tureckiego
W samej Syrii przełom lat 2013/2014 obfitował
w zbrojne starcia pomiędzy opozycyjnymi
ugrupowaniami FSA, a także ugrupowaniami
utworzonego w grudniu 2013 roku Frontu Islamskiego, z rozszerzającym swoje wpływy
dżihadystycznym ISIS. Szczególnie zaciekłe
walki miały miejsce w okolicach Aleppo i na
wschód od tego miasta, wzdłuż granicy turec-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 64 z 77
kiej. Nie można jednak nie zauważyć, że w
starciach z FSA bierze udział tylko jedna orga-
Brytyjski Guardian /3.04.2013/ przytacza ba-
nizacja związana z al-Kaidą tj. ISIS. W cieniu
dania King’s College z Londynu, wg których w
pozostaje druga, o nie mniejszym potencjale –
ugrupowaniach związanych z dżihadem w Syrii
Front al-Nusra, a także inne ugrupowania i
znalazło się ok. 600 bojowników z 14 krajów
koalicje o rodowodzie radykalno-salafickim,
Europy. Rozległe badania King's College Lon-
współpracujące w zależności od sytuacji, albo
don, obejmujące m.in. prześledzenie przez
z FSA albo z ugrupowaniami dżihadystyczny-
ponad rok ok. 200 stron internetowych związa-
mi. Z pewnością należy do nich niedawno po-
nych z dżihadem oraz setki raportów z prasy
wstała koalicja Front Islamski.
arabskiej i europejskiej pozwoliły na ustalenie,
że w walkach w Syrii w ugrupowaniach zwią-
Próby rozdzielenia dżihadystów na umiarko-
zanych z dżihadem znalazło się ok. 600 bo-
wanych i ekstremistów, związanych i nie zwią-
jowników pochodzących z 14 krajów europej-
zanych z al-Kaidą, powodują zamazywanie
skich, w tym z Wielkiej Brytanii, Austrii, Hisz-
realnie istniejącej w Syrii sytuacji. Doświad-
panii, Szwecji i Niemiec. Wg tych badań naj-
czenie wojny afgańskiej pokazuje, że umiar-
większy kontyngent pomiędzy 28 a 134 bojow-
kowanych dżihadystów nie ma. Istnieje realne
ników /w różnych okresach wojny/ pochodzi z
niebezpieczeństwo, że dżihadyści stworzą na
Wielkiej Brytanii. Uwzględniając zaś liczbę
terytorium Syrii lub jej części swoją bazę wy-
ludności, liczba bojowników pochodzących z
padową, z której będą mogli podejmować dzia-
Belgii, Holandii i Irlandii szacowana na ok. 200
łania skierowane przeciwko całemu światu. O
bojowników, może być uznana za bardzo zna-
niebezpieczeństwie rozpełznięcia się po całym
czącą. Ustalono ponadto, że z Francji w róż-
świecie, przeszkolonych w syryjskiej wojnie
nych okresach wojny w Syrii pochodziło 30 -
bojowników „świętej wojny”, świadczą dane
92 bojowników, z Holandii 5 – 107, z Belgii 14
uzyskane przez zachodnie służby specjalne,
– 85. Zaobserwowano również obecność bo-
które przeniknęły do prasy. Jest oczywistym,
jowników z innych państw europejskich, w tym
że przeciągający się i wymykający poza grani-
z Albanii, Finlandii i Kosowa. W badaniach
ce Syrii konflikt zbrojny jest coraz większym
King's College London, ujawniono również 249
zagrożeniem dla regionu i świata. W interesie
zagranicznych bojowników, których uznano za
zabezpieczenia bezpieczeństwa międzynaro-
męczenników. Wśród nich siedmiu pochodziło
dowego, celowym byłoby podjecie uzgodnio-
z Europy.
nych wysiłków przeciwko wykorzystaniu terytorium Syrii i krajów sąsiednich, jako bazy dla
terrorystów spod znaku al-Kaidy i jej klonów.
Bojownicy z Europy stanowią od 7 do 11%
całego zagranicznego kontyngentu w Syrii,
którego liczebność wg King's College London
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 65 z 77
wynosi pomiędzy 2000 a 5500 osób. Ponadto
A przecież wyjazdy zadeklarowanych wy-
ustalono nazwiska 110 europejskich dżihady-
znawców dżihadu do Syrii ciągle trwają. Dla
stów zaangażowanych w walki /dane z kwiet-
przykładu 16.09.2013 roku, policja hiszpańska
nia 2013/. Przedstawione liczby Europejczy-
zatrzymała mężczyznę podejrzanego o kiero-
ków zaangażowanych w Dżihad w Syrii, nie są
wanie szajką, która wysyłała bojowników do
relatywnie duże, ale przewyższają znacznie
walczących w Syrii ugrupowań powiązanych z
dane z każdego innego konfliktu, od czasów
Al-Kaidą /informacja MSW w Madrycie. Oby-
wojny w Iraku. A przecież wojna w Iraku trwała
watel Hiszpanii Yassin Ahmed Laarbi został
wiele lat. W przypadku konfliktu w Syrii w prze-
zatrzymany w Ceucie, mieście autonomicznym
ciągu roku – od początku 2012 – możemy
Hiszpanii w północnym Maroku. Służby hisz-
mówić o mobilizacji tysięcy zagranicznych
pańskie podejrzewają, że grupa, którą kiero-
bojowników.
wał, wysłała do Syrii około 50 bojowników.
Powrót zagranicznych bojowników.
Wcześniej szkoliła ich w Ceucie i Maroku i
wyposażała w fundusze. Sam Laarbi również
Największe niebezpieczeństwo dla Europy
zamierzał jechać do Syrii. Wcześniej w czerw-
może powstać w tedy, kiedy w wyniku zakoń-
cu 2013 roku, policja zatrzymała ośmiu do-
czenia konfliktu zbrojnego w Syrii, setki zapra-
mniemanych członków siatki. Jak podało wtedy
wionych w walkach bojowników ugrupowań
MSW, dziesiątki bojowników wyruszyło do Syrii
dżihadystycznych zechce wrócić do swych
z Ceuty i terytorium marokańskiego. Niektórzy
miejsc zamieszkania w krajach europejskich. A
przeprowadzali zamachy terrorystyczne, inni
trzeba z góry założyć, że znaczna część z nich
trafiali do obozów szkoleniowych, gdzie przy-
wróci z określonymi zadaniami terrorystyczny-
gotowywali się do walki.
mi, do wykonania. Brytyjski wywiad ocenia, że
obecnie jednym z największych zagrożeń dla
Europy związanym z Syrią są grupy powiązane
z Al-Kaidą oraz pojedynczy bojownicy, którzy
podczas walki w Syrii nabrali doświadczenia w
działalności terrorystycznej. Syria "przyciąga
liczne zradykalizowane jednostki, w tym wiele
osób z Wielkiej Brytanii i Europy" - zwracają
uwagę autorzy raportu parlamentarnej komisji
ds. wywiadu i bezpieczeństwa (ISC) Wielkiej
Brytanii.
Zastępca szefa CIA Michael Morell w wywiadzie udzielonym Wall Street Journal /WSJ/, w
sierpniu 2013 r., stwierdził, że „upadek syryjskiego rządu, w którego posiadaniu znajduje
się broń chemiczna i inne groźne rodzaje
uzbrojenia spowoduje, że Syria stanie się
światowym azylem dla wszelkiej maści terrorystów”. Zdaniem Morella, w takim przypadku
zwycięstwo przypadnie al-Kaidzie, co stworzy
Stanom Zjednoczonym dodatkowe trudności w
określeniu rzeczywistych zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa. „Jeśli nie będziemy na
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 66 z 77
terrorystów wywierać silnego nacisku, urosną
wśród nich mieszkańcy Wielkiej Brytanii wrócą
w siłę i zaczną tworzyć prawdziwe problemy”.
do domu, będą próbować przeprowadzić ataki
Podkreślił, że rozwiązanie problemu syryjskie-
terrorystyczne,
go posiada pierwszorzędne znaczenie dla
nabyte za granicą”.
całego świata. Każdego miesiąca rośnie liczba
zagranicznych bojowników przybywających do
Syrii, walczących po stronie ugrupowań związanych z al-Kaidą, co przybliża upadek władz
tego kraju. W swoim komentarzu WSJ zwraca
uwagę na to, jakie ryzyko podejmują władze
Stanów Zjednoczonych, mówiąc z jednej strony o dostarczaniu wsparcia bojownikom w Syrii
i jednocześnie kontynuując walkę z ugrupowaniami związanymi z al-Kaidą. Wcześniej zastępca dyrektora CIA wyraził swój sceptycyzm
w kwestii planów władz USA związanych z
dostarczaniem broni opozycji syryjskiej.
wykorzystując
umiejętności
Niebezpieczeństwo musi być poważne bo wg
dziennika Wall Street Journal /styczeń 2014/
współpracownicy służb specjalnych Francji,
Niemiec, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, tajnie
spotykają się z przedstawicielami prezydenta
Syrii Bashara al-Asada w celu wymiany informacji o ekstremistach, którzy dotarli do Syrii z
Europy. WSJ napisał, że europejskie służby
chciały dowiedzieć się, czy ludzie ci jeszcze
żyją, gdzie się znajdują, do jakich ugrupowań
zbrojnych przyłączyli się po przybyciu do Syrii,
a także jakie zagrożenie przedstawiają dla
bezpieczeństwa ich krajów. Wymiana danych
Od niedawna również politycy zaczęli dostrze-
dotyczyła minimum 1200 osób. Spotkania mia-
gać problem zagrożenia, jakie nie dla Syrii, a
ły miejsce w Damaszku. Jako pierwsi stolicę
dla ich własnych krajów stanowią dżihadyści w
Syrii w połowie lata 2013 roku odwiedził w
biorący udział w konflikcie syryjskim. Brytyjska
imieniu służb brytyjskich, były współpracownik
minister spraw wewnętrznych /home secretary/
MI6. Jesienią tegoż roku, podobne spotkania
Teresa May ostrzegła, że ekstremiści z ruchów
odbyli przedstawiciele niemieckich, francuskich
dżihadystycznych wykorzystują wojnę w Syrii,
i hiszpańskich służb specjalnych. Wśród osób
jako swego rodzaju szkołę terroru i wracają do
uczestniczących w tych spotkaniach ze strony
Wielkiej Brytanii, jako wyszkoleni terroryści.
syryjskiej, WSJ wymienia szefa Głównego
Podczas gdy członkowie opozycji syryjskiej
Zarządu Bezpieczeństwa Syrii generała Ali
ludzi tych nazywają powszechnie “zagranicz-
Mameluka.
nymi bojownikami” May, stwierdziła, że postrzega ich, jako potencjalnych terrorystów, z
których wielu może być organizatorami aktów
terroru. W Syrii znajduje się obecnie setki zagranicznych dżihadystów z Europy. „Zdajemy
sobie sprawę z tego, że kiedy znajdujący się
Z raportu brytyjskiej parlamentarnej komisji ds.
wywiadu i bezpieczeństwa (ISC) wynika, że
brytyjski wywiad ocenia, iż obecnie jednym z
największych zagrożeń dla Europy związanym
z Syrią są grupy powiązane z al-Kaidą oraz
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 67 z 77
pojedynczy bojownicy, którzy podczas walki w
Jednak w związku z tamtym tragicznym dla
Syrii nabrali doświadczenia w działalności
wielu Syryjczyków wydarzeniem, na jaw wy-
terrorystycznej. Syria "przyciąga liczne zrady-
chodzą nowe fakty. 9.12.2013 roku montreal-
kalizowane jednostki, w tym wiele osób z Wiel-
skie Centrum Badań nad Globalizacją, powołu-
kiej Brytanii i Europy" - zwracają uwagę auto-
jąc się na źródła w amerykańskich służbach
rzy parlamentarnego raportu.
specjalnych ogłosiło, że władze Stanów Zjednoczonych, przygotowujące się do naniesienia
uderzenia powietrznego na Syrię, w odpowie-
Konsekwencje dostępu terrorystów do bro-
dzi na użycie jakoby przez syryjskie władzy
ni.
broni chemicznej, dysponowały danymi wywiadowczymi, że odpowiedzialnymi z atak che-
Jeszcze do niedawna jednym z największych
miczny mogli być ekstremiści islamscy. Wg
zagrożeń wyłaniających się z konfliktu zbroj-
danych Instytutu amerykańskie służby wywia-
nego w Syrii była możliwość przejęcia przez
dowcze jeszcze na kilka miesięcy przed ata-
dżihadystów broni chemicznej znajdującej się
kiem, przygotowały kilka ściśle tajnych rapor-
w posiadaniu reżimu Asada. Z opublikowanego
tów o sytuacji w Syrii. Streszczenia tych rapor-
10 lipca 2013 r. raportu brytyjskiej komisji ds.
tów były zsumowane w tzw. „dyrektywie ope-
wywiadu i bezpieczeństwa (ISC) wynika, że
racyjnej” – dokumencie, który przygotowywany
wywiad brytyjski nie miał wątpliwości, że w
jest przed operacją naziemnego zajęcia okre-
Syrii znajdują się "ogromne zasoby" broni
ślonego terytorium. Przygotowane materiały
chemicznej, w tym gazu musztardowego, sari-
świadczyły o tym, że związana z al-Kaidą,
nu, rycyny oraz drażniącego układ krwionośny
dzihadystyczna organizacja Front al-Nustra,
i nerwowy gazu bojowego VX.
dysponowała technologią wytwarzania sarinu i
mogła go przygotować w ilości niezbędnej do
Ogromny odzew w całym świecie, wywołało
przeprowadzenia ataku chemicznego.
użycie broni chemicznej pod Damaszkiem /w
Ghouta/. Władze syryjskie oskarżone przez
Również
Zachód o ten swoisty akt ludobójstwa wobec
Seymour Hersh oskarża: Biały Dom kłamie.
własnych obywateli, zdecydowały się na krok,
Amerykanie zataili informacje, że walczący z
który uchronił je przed zbrojną interwencją i
Asadem
spowodował finalizowane właśnie, przekazanie
Kaidzie mają dostęp do broni chemicznej i
całej posiadanej broni chemicznej, do znisz-
technologii jej użycia na polu walki. Jeden z
czenia pod kontrolą międzynarodową.
konsultantów wywiadu USA wyjawił, że tuż
słynny
amerykański
dżihadyści
dziennikarz
podporządkowani
al-
przed sierpniowym atakiem na miejsce zbrodni
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 68 z 77
przyjechał iracki specjalista od broni chemicz-
nabyte umiejętności, a także zgromadzone i
nej Ziad Tarik Ahmed, dawniej pracujący w
ukryte środki chemiczne mogą użyć w zama-
armii Saddama Husajna, teraz dla Al-Kaidy. W
chach terrorystycznych przeciw Zachodowi.
2013 r. wywiad amerykański sporządził kilka
ściśle tajnych raportów, w których mówi się, że
Poza tym trzeba zauważyć, że broń chemiczna
Front al-Nusra (dżihadyści uznawani przez
to tylko jeden z problemów konfliktu syryjskie-
USA za organizację terrorystyczną) opanowali
go. W posiadaniu reżimu syryjskiego znajdo-
technologię produkcji sarinu.
wały się również całkiem niemałe zapasy broni
W maju 2013 roku tureckie śmp. doniosły o
biologicznej, a także zapas, jak się przypusz-
ujawnieniu, w mieście Adana położonym na
cza ok. 50 ton uranu. Inspektorzy MAEA, któ-
południu Turcji, kilku członków ugrupowania
rzy odwiedzili zniszczony przez Izrael obiekt al-
JaN, którzy posiadali gaz bojowy sarin. Wg
Kibar w maju 2008 roku, odkryli tam jedynie
tureckich mediów celami terrorystów mogły być
ślady uranu. Podobne ślady wykryto w tajnym
baza lotnicza w Incirlik i tureckie miasto gra-
ośrodku konwersji uranu, który syryjski reżim
niczne Gaziantep (Sabah, May 31, 2013).
wybudował w Mardż al-Sultan, niedaleko Da-
Inne źródła tureckie informowały, że sarin do-
maszku. Pogłębiło to niepokój o miejsce prze-
tarł do Turcji przez granicę z Syrią (Radikal,
chowywania uranu. Możliwość przejęcia przez
May 31. 2013).
ugrupowania związane z
al-Kaidą, środków
służących do produkcji broni masowego rażeTakże Carla del Ponte, była prokurator Mię-
nia lub choćby produkcji tzw. „brudnej” bomby
dzynarodowego Trybunału Karnego, powie-
jądrowej, bez wątpienia podniesie na najwyż-
działa w maju, że są silne przesłanki do podej-
szy poziom stopień zagrożenia terrorystyczne-
rzeń, iż powstańcy używają sarinu.
go na świecie.
Jeżeli informacje te są prawdziwe, to likwidacja
broni chemicznej znajdującej się w arsenałach
Asada tylko częściowo rozwiązuje problem i
ma większe znaczenie np. dla Izraela, który
przez lata żył w strachu przed ewentualnym
syryjskim atakiem chemicznym. Dla Stanów
Zjednoczonych, Europy, a także Rosji większym zagrożeniem jest broń chemiczna w rękach terrorystów /np. z al-Nusry/. Terrorystów,
którzy teraz działają w Syrii, ale za rok lub dwa
Terytorium Syrii, to obecnie również najlepsze
miejsce na świecie do zaopatrzenia się w pożądane dla wykonania zamachów terrorystycznych, rodzaje broni. I trzeba wyraźnie
zwrócić uwagę na fakt funkcjonowania wśród
sił dżihadystów walczących z reżimem Asada
/lub opozycją/, specjalnych komórek al-Kaidy,
przeznaczonych do zadań specjalnych. To
właśnie doświadczeni dżihadyści z tych komórek penetrują Syrię pod względem wywiadowczym, wyszukują potrzebne im rodzaje środ-
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 69 z 77
ków bojowych i uzbrojenia, przygotowują
transport za granicę lub wykonują ukryte
schrony na terenie Syrii., ukrywając tam potrzebną im na przyszłość broń, materiały wybuchowe itp.
Oprócz wymienionych wyżej
komponentów do produkcji broni masowego
rażenia, bardzo pożądanym przez terrorystów
są przenośne zestawy rakiet przeciwlotniczych
/Igła, Singer, Strzała-3/, a także przeciwpan-
VI. KILKA WNIOSKÓW
cerne pociski kierowane np. wspomniany
wcześniej system ppanc Konkurs-M. Jeffrey
White, były analityk amerykańskie Agencji
Wywiadu Obronnego /DIA/, a także inni zachodni i bliskowschodni eksperci wojskowi
oceniają, że ekstremistyczne ugrupowania w
Konsekwencje
wykorzystania
dżihadystów
przeciwko reżimowi Asada już mają i będą
miały w przyszłości ogromne znaczenie dla
samej Syrii, krajów regionu bliskowschodniego,
a także dla Europy i świata.
Syrii zostały wyposażone przez bogatych do-
1. W samej Syrii, bezwzględne okrucieństwo
norów z państw Zatoki perskiej w nowoczesną
dżihadystów, kładzie się cieniem na całej opo-
broń, w tym w 40 przenośnych zestawów prze-
zycji, a ludność tego kraju, nawet sunnicka,
ciwlotniczych. A przecież rebelianci zdobyli i
zmienia swoją ocenę reżimu Asada. Świadczą
przejęli również uzbrojenie, pochodzące z
o tym najlepiej słowa przebywającego w Pol-
wielu magazynów syryjskich sił zbrojnych.
sce Samera Samaana, Syryjczyka, który pro-
Nie można wykluczyć, że terroryści posłużą się
wadzi w Gdańsku-Wrzeszczu bar Aleppo: -
bronią biologiczną lub chemiczną przejętą w
„Początkowo byliśmy również przeciw niemu
Syrii lub, że za pomocą „brudnej” bomby ją-
/Asadowi - przyp.aut./. Uważaliśmy, że za jego
drowej spróbują sparaliżować, któreś ze świa-
rządów narodowi dzieje się krzywda, że w
towych centrów transportowych. Warto jednak
kraju potrzebne są zmiany. Dziś wolimy rządy
zwrócić uwagę na przejętą przez dżihadystów
dyktatora niż ekstremistów muzułmańskich,
w Syrii bronią przeciwlotniczą. Jednoczesne
którzy zabijają każdego, kto nie wyznaje ich
zestrzelenie kilku lub kilkunastu samolotów
poglądów”. Wypowiedź ta jasno pokazuje, że
pasażerskich lub/i transportowych, w różnych
zaprzepaszczone
miejscach na świecie, z pewnością sparaliżo-
„arabskiej wiosny”, że poświęcenie wielu ludzi
wałoby światowy ruch lotniczy, nie mówiąc o
dążących do demokratycznych zmian w Syrii
stratach wynikających z samych zamachów.
poszło na marne, a „rewolucja” została przeję-
zostały
idee
syryjskiej,
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 70 z 77
ta przez dżihadystów i radykalne ugrupowania
rzystany od początku obecnych zawirowań
islamistyczne.
politycznych w Syrii. Jedna z jego prac, prze-
2. Nie można nie zauważyć, że w Syrii poddawane są próbie sprawdzenia w praktyce, pewne idee i koncepcje globalnego terroryzmu.
Warto na ten problem zwrócić uwagę, ze
względu na pochodzącego z Syrii, wspomnianego już wcześniej, Abu Musę al-Suri’ego
(prawdziwe nazwisko - Mustafa Abdul-Qadir
Mustafa al-Set Mariam). Al-Suri uważany jest
za jednego z najbardziej prominentnych, ideologa i stratega dżihadu. Wielokrotnie przeprowadzał analizy strategii działań al-Kaidy i
ugrupowań z nią stowarzyszonych w Syrii i
Lewancie i jak się powszechnie sądzi utrzymywał bliskie kontakty z najważniejszymi liderami tych organizacji. Al-Suri jest jednym z
wiodących twórców geopolitycznej strategii alKaidy i ruchu dżihadystycznego w całości. W
swoim czasie naciskał na dżihadystów, aby ci
wzmocnili swoje pozycje w Centralnej Azji i
proponował wykorzystanie Jemenu, jako bazy
wypadowej przeciwko sąsiadującym z nim
państwom Zatoki Perskiej. Obecny napływ
bojowników do Syrii z Azji Centralnej i z pogranicza Afganistanu i Pakistanu, jak również
obecność Al-Kaidy na Półwyspie Arabskim
gląd strategiczny dżihadu w Syrii”, była szczegółową analizą „przyczyn porażki doświadczeń
z dżihadem w Syrii”, w odniesieniu do konfrontacji, jaka miała miejsce w końcu lat siedemdziesiątych i początkach osiemdziesiątych,
pomiędzy reżimem Asada a Bractwem Muzułmańskim. Al-Suri oceniał, że przyczyną tej
porażki był brak strategii i planowania, brak
jednolitej ideologii i teorii dżihadu oraz słabość
informacyjna i medialna. Czy wnioski alSuri’ego z przeszłości są wykorzystywane
przez obecnych dżihadystów w Syrii. Niektóre
z pewnością tak. Potencjał informacyjny i medialny ugrupowań dżihadystycznych jest znaczący. Można zauważyć znaczny wzrost doświadczenia dżihadystów, jeśli chodzi o planowanie działań zbrojnych i realizację założonych koncepcji i planów strategicznych. Różnice występują w jednolitym pojmowaniu ideologii i teorii dżihadu, a co za tym idzie w podporządkowaniu się określonym liderom al-Kaidy.
Al-Nusra podporządkowała się bezpośrednio
przywódcy al-Kaidy, al-Zawahiri’emu, odrzucając propozycje wspólnej walki składane przez
przywódcę ISIS.
/AQAP/ w Jemenie pokazują, jak dużym wpły-
3. Nie można również zapomnieć, że najważ-
wem cieszą się idee al-Suri’ego.
niejszą pracą teoretyczną al-Suri’ego jest po-
Reżim syryjski z pewnością nie docenił możliwości al-Suri’ego,
jako dżihadysty, a wiele
wskazuje na to, że po wypuszczeniu z więzienia, jego potencjał intelektualny, został wyko-
nad 1500 stronicowa książka Da’wat alMoqawma al-Islamiyah /„Wezwanie do Globalnego Islamskiego Oporu”/, w której poddaje
analizie
dżihad afgański i ruchy islamskie,
które zainicjował, a także dokonuje przeglądu
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 71 z 77
taktyki działań militarnych, metod prowadzenia
działania dżihadystów w Egipcie w celu zrów-
działań propagandowych i metod finansowa-
noważenia potencjału Bractwa Muzułmańskie-
nia. Podstawowa koncepcja al-Suri’ego zwią-
go. Kilka lat później ci sami dżihadyści zamor-
zana z teorią funkcjonowania dżihadu zawiera
dowali Sadata.
się w stwierdzeniu nitham la tanthim, co można
współczesnymi dżihadystami są bardzo po-
przetłumaczyć, jako „system, a nie organiza-
dobne. Przez kilka lat reżim Asada „nie za-
cja”. Oznacza to, że promuje on ideę, wg której
uważał” ochotników zmierzających do Iraku
ruchy dżihadystyczne powinny funkcjonować
przez Syrię, aby walczyć tam z amerykańskim
zgodnie z określonym systemem działania, tzn.
wojskiem. I chociaż w tamtym czasie upoko-
powinny uderzać w „bliskiego wroga” /lokalne
rzenie Stanów Zjednoczonych w Iraku było
reżimy/ lub „dalekiego wroga” /USA, Izrael,
„wspólnym interesem” reżimu i dżihadystów, to
Indie, Europę itp./, w sposób zgodny z ogól-
nienawiść pomiędzy nimi była zbyt fundamen-
salaficko-
talna, aby reżim mógł wykorzystywać dżihady-
dżihadystycznych, bez potrzeby stwarzania
stów do swoich innych celów politycznych.
konkretnych ram organizacyjnych. Koncepcja
Dzisiaj Asad ponosi konsekwencje swego wy-
ta znajduje zastosowanie m.in. w tzw. „indywi-
biórczego stosowania prawa wobec terrory-
dualnym dżihadzie”.
stów.
Można z dużą dozą prawdopodobieństwa
Prawdopodobnie niedługo w podobnej sytuacji
stwierdzić,
znajdzie się, wspierająca obecnie dżihadystów
nymi
celami
że
ruchów
idea
„samotnych
wilków”
/”indywidualnego dżihadu”/, jest na terenie
dzisiejszej Syrii wprowadzana w życie. Wiadomo, że ISIS i al-Nusra dysponują oddziałami
samobójców, którzy w samej Syrii wykonują
zamachy samobójcze. Zamachy te są elementami ich taktyki działań bojowych. Niektórzy z
samobójców, posiadający naturalne możliwości przyjazdu/powrotu do krajów Zachodu z
pewnością przygotowywani są do wykonania
samodzielnych misji terrorystycznych w tych
krajach.
Syryjskie doświadczenia ze
Turcja, a być może i Arabia Saudyjska i Katar.
5. W kontekście Bliskiego Wschodu, ciekawe
są spostrzeżenia dr. Reuvena Erlicha dyrektora izraelskiego Centrum Informacji Wywiadowczych i Terrorystycznych oraqz Centrum Badań Specjalnych, pułkownika rez., służącego
wcześniej w analitycznym oddziale izraelskiego wywiadu wojskowego AMAN. Erlich uważa,
że al-Kaida, to nie tylko bezrozumni fanatycy „z
pasami szahida”, ale przede wszystkim organizacja, która potrafiła wypracować strategię
4. Tolerowanie terroryzmu nikomu nie wycho-
światowego dżihadu, która zakłada przechwy-
dziło na dobre. W latach 1970-tych prezydent
cenie kontroli nad miejscami, gdzie krzyżują
Egiptu Anwar al-Sadat, „przymykał oczy” na
się drogi światowego handlu i gdzie występuje
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 72 z 77
obfitość pól naftowych. R. Erlich przestrzega
hadystów
przed stawianiem niewłaściwych akcentów w
Wschodu, Środkowej Azji i Europy;
analizach dotyczących obecnej sytuacji na
Bliskim Wschodzie, a szczególnie w Syrii.
„Ważnym jest aby cały świat zrozumiał – podkreśla Erich – że agenci al-Kaidy roznoszą
wszędzie wirus terroryzmu. Każdy kto przechodzi przez jej obozy szkoleniowe, wraca do
z
kilkunastu
państw
Bliskiego
Irak 2003 - tysiące zagranicznych bojowników
przybyło do Iraku by walczyć z Amerykanami i
ich sojusznikami. Większość stanowili Saudyjczycy, inni pochodzili m.in. z Syrii, Jordanii i
Jemenu;
domu, jako dobrze przygotowany dżihadysta.
Syria, 2012 - Czeczeni, Pakistańczycy, Libij-
To najniebezpieczniejszy wirus. Ludzie ci niosą
czycy, Saudyjczycy, Europejczycy, a nawet
idee światowego dżihadu do swoich krajów”. A
Chińczycy znajdują się pośród zagranicznych
zwracając się do liderów Stanów Zjednoczo-
bojowników związanych z dżihadem, którzy
nych dyrektor ICIT stwierdził: „Biały Dom powi-
wchodzą w skład jednostek biorących udział w
nien się niepokoić. Jeśli al-Kaida okrzepnie w
syryjskim konflikcie.
Syrii, cały system powstrzymywania i równoprzedstawione
wyżej
przypadki
ważenia jej wpływów na Bliskim Wschodzie,
Wszystkie
rozleci się w proch, a Amerykanie utracą jaką-
konfliktów zbrojnych były kolejnymi poligonami
kolwiek możliwość wpływania na sytuację w
doświadczalnymi dla ruchów dżihadystycz-
regionie.
nych, przyczyniły się do wzrostu ilości doświadczonych w walkach terrorystów, przej-
5. W wymiarze globalnym, warto zwrócić uwa-
mowania kolejnych arsenałów broni, tworzenia
gę na fakt, że żaden z ostatnich międzynaro-
międzynarodowych sieci powiązań terrory-
dowych konfliktów zbrojnych nie obył się bez
stycznych. Wracający z terenów walk dżihady-
udziału dżihadystów, a także na fakt rosnącej
ści do krajów swego zamieszkania, często
skali ich uczestnictwa w tych konfliktach. I tak:
destabilizowali w nich sytuację polityczną, a w
państwach Zachodu tworzyli uśpione komórki
Czeczenia, 1994-96 – Saudyjczycy i Jordań-
terrorystyczne i przeprowadzali zamachy terro-
czycy znaleźli się wśród setek zagranicznych
rystyczne. W przypadku Syrii w zasadzie wy-
bojowników wspierających separatystów cze-
kluczone jest aby dżihadyści zaakceptowali,
czeńskich w ich walce z armią rosyjską;
jakiekolwiek porozumienie pokojowe wynego-
Afghanistan, 1999 - tereny zajęte przez lokalnych mudżahedinów walczących z ZSRR, stały
się w końcu lat dziewięćdziesiątych kolebką alKaidy, bazą logistyczna i szkoleniową dla dżi-
cjowane pomiędzy przedstawicielami Asada i
opozycji w ramach rozmów Genewa II. Nawet
jeśli, co dzisiaj jest trudno wyobrażalne, Asad
porozumie się z opozycją i wspólnie wystąpią
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 73 z 77
przeciwko ugrupowaniom dżihadystycznym, to
towanych do działań dżihadystów, musi niepo-
część z nich przejdzie do walki partyzanckiej.
koić.
Stworzona zostanie sytuacja podobna do tej,
jaka istnieje obecnie w Afganistanie i na plemiennych terenach Pakistanu. Jednocześnie
przyczółki zdobyte przez dżihadystów w północno-wschodnich regionach Syrii będą służyć, jako baza szkoleniowa i wypadowa do
akcji dżihadystów w samej Syrii, ale także w
Iraku i Turcji. Część zagranicznych bojowników
wróci do swoich rodzinnych krajów roznosząc,
jak to już wcześniej nazwano „wirusy” terroryzmu.
Przedstawiony obraz „rozkwitu” światowego
dżihadu nie wygląda optymistycznie. Cóż z
tego, że co jakiś czas pocisk odpalony z amerykańskiego drona, zabija jakiegoś znacznego
terrorystę. Na jego miejsce przychodzi kilku
innych jeszcze bardziej fanatycznych i bezwzględnych. Sprzyjają temu przedstawione w
tym opracowaniu mechanizmy finansowania,
uzbrajania, a przede wszystkim doraźnego
wykorzystywania dżihadu i światowego terroryzmu do realizacji doraźnych celów politycz-
6. Bezpieczeństwo Polski, wymaga, abyśmy
nych. I tak dzięki temu, w początkach trzeciego
przyjrzeli się przynajmniej jednemu elemento-
tysiąclecia, międzynarodowy terroryzm, prze-
wi, który wiąże pośrednio nasz kraj z wydarze-
czący wszelkim prawom cywilizacji i zasadom
niami w Syrii. Chodzi o walczących tam w sze-
człowieczeństwa, szerzy się niczym epidemia i
regach dżihadystów Czeczenów. W Polsce
niestety wypada przyznać, że pełne i ostatecz-
mamy całkiem sporą grupę emigrantów z Cze-
ne zwycięstwo nad tą plagą przełomu wieków,
czenii. Zdecydowana większość uchodźców
nie jest możliwe. Jednak chcąc z nim chociaż
czeczeńskich to biedni, doświadczeni przez
trochę skutecznie walczyć, trzeba jednoznacz-
los, ludzie. Jednak cześć „polskich” uchodźców
nie i powszechnie uznać, że każdy zamach
czeczeńskich emigrowała dalej do innych
terrorystyczny – to działanie wojenne /w wojnie
państw Europy Zachodniej, w tym m.in. do
asymetrycznej/ wymierzone w społeczeństwo.
Austrii., pozostawiając w Polsce część rodzin.
Nie może być „lepszych”, bo „naszych” terrory-
A właśnie z Austrii, jak już wspomniano wcze-
stów. Bo przecież jeśli działalności terrory-
śniej, wielu młodych Czeczenów przenikało do
stycznej, przyjmującej coraz wyraźniej wymiar
Syrii i zaciągało się do oddziałów dżihadystów
międzynarodowy, nie zamknie się w określo-
m.in. do Jaish al-Muhajeerin wal-Ansar /JMA/.
nych ramach, to nie uda się uniknąć wojny
Ich powroty do Europy np. do Austrii mogą
globalnej z terrorem, z jej wszelkimi konse-
być trudne ze względu na restrykcyjne prawo
kwencjami.
migracyjne, dlatego być może łatwiej będzie
„zaczepić się” u krewnych w Polsce. A ewentualne pojawienie się w naszym kraju przygoZESZYTY ANALITYCZNE IBnSM Nr 1/2014
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 74 z 77
Bibliografia.
1. Repatriacja syryjskich Czerkiesów na Kaukaz Północny, 28 marca 2012, 10:25, Mateusz
Chudziak, Stosunki Międzynarodowe
2. Has the Number of Chechens Fighting in
Syria Reached its Peak? Eurasia Daily Monitor
- Volume 11, Issue 14, The Jamestown Foundation
3. Al-Qaeda in Syria targets Turkmen minority,
www.al-monitor.com/pulse/originals /2013/12/
4. ISIS foreign fighters spur backlash in Iraq,
Syria, www.almonitor.com/pulse/originals/2014/01
5. Foreign Fighters Bring a Global Agenda to
Syria, Terrorism Monitor Volume: 10 Issue: 17
September 13, 2012
6. The Evolution of ISIS, www.almonitor.com/pulse/security/2013/11
7. Syria crisis: Guide to armed and political
opposition, 13 December 2013.
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 75 z 77
8. Syria's Armed Opposition: Free Syrian Army
Moshe Dayan Center publisher: TEL AVIV
- IHS Jane's, CTC Sentinel, Institute for the
NOTES
Study of War, Carnegie Endowment.
9. Foreign Fighters Bring a Global Agenda to
Syria Terrorism Monitor, Volume: 10 Issue: 17
16. Turkey-Syria border under scrutiny, Emre
Uslu, November 12, 201, //www.almonitor.com/pulse/security/2013/11/turkey-
Sept. 13
may-be-helping-al-qaeda-get-weapons.html
10. EASTERN SYRIAN MILITANT LEADER
ANNOUNCES CHANGE OF ALLEGIANCE
FROM FSA TO AL-QAEDA, Nicholas A.
Heras, Militant Leadership Monitor Volume: 4
Issue: 12
17. Международный террор без границ и
без края, 2012-03-02, Захар Гельман,
http://nvo.ng.ru/wars/2012-03-02/6_terror.html
18. Radical Groups Operate On Turkey’s Border, Fehim Taştekin, Al-Monitor Turkey
December 20, 2013
Pulse,17.10.2013
11. A cross-section of Islamist rebel forces in
19. Turkey's Spymaster Plots Own Course on
Syria, //www.almonitor.com/pulse/security/2013/12syria-map-
Syria. Hakan Fidan Takes Independent Tack in
Wake of Arab Spring, wsj.com, by Adam
islamic-forces.html
Entous in Washington and Joe Parkinson in
12. Turkey on alert against 47 Al-Qaeda
Istanbul, Oct. 10, 2013
groups in Syria, http://www.almonitor.com/pulse/security/2013/12/turkeyintelligence-services-alert-qaeda-groups.html
20. Hundreds of North Caucasians Have
Joined the Ranks of Syria’s Rebels, Eurasia
Daily Monitor Volume: 10 Issue: 166, Septem-
13. An overview of Syria’s military capabilities,
ber 19, 2013, By: Mairbek Vatchagaev
Botond Vereb-Dér, Friday, June 1, 2012
21. How Kurdish PKK Militants Are Exploiting
14. Раскол среди вооруженных группировок
the Crisis in Syria to Achieve Regional Auton-
ослабил оппозицию Сирии, РИА Новости
omy, Terrorism Monitor, Volume: 10 Issue: 7
http://ria.ru/arab_riot/20131001/967071545.ht
April 6, 2012, By: Emrullah Uslu
ml
22. The Tribal Factor in Syria’s Rebellion: A
15. Behind the Tensions in Syria: The Socio-
Survey of Armed Tribal Groups in Syria, Ter-
Economic Dimension, Paul Rivlin, Volume 5,
rorism Monitor, Volume: 11 Issue: 13, June 27,
Special Edition No. 5 March 29, 2011, The
2013, By: Nicholas A. Heras, Carole A.
O'Leary
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 76 z 77
23. Ambasador Izraela: Chcemy upadku Asada, Dt, PAP, 17.09.2013
24. Royal Rivalry in the Levant: Saudi Arabia
and Qatar Duel over Syria, Terrorism Monitor
Vol.: 11 Issue: 16, August 9, 2013, By: Chris
Zambelis
25. Syria conflict drawing hundreds of jihadists
from Europe,.Shiv Malik, guardian.co.uk,
Wednesday 3 April 2013
26.Jihad in Syria: A Profile of Jabhat al-Nusra,
Terrorism Monitor Volume: 10 Issue: 22, Nov.
30, 2012, By: Murad Batal al-Shishani
00-071 Warszawa
www.ibnsm.org.pl
ALL RIGHTS RESERVED
Strona 77 z 77

ZESZYTY ANALITYCZNE IBnSM nr 1/2014

Transkrypt

Podobne dokumenty

syria kobiet - Fundacja Autonomia

Zobacz więcej - Wydawnictwo Naukowe PWSZ w Płocku