historia rozdz1

Spis treÊci
Od autorki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
I. Narodziny i ekspansja cywilizacji przemysłowej
1. Narodziny i upowszechnienie cywilizacji przemysłowej . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Postępy industrializacji w Europie i Stanach Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . 14
Rozwój nowej klasy średniej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Rzemiosło w czasach rewolucji przemysłowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Ludzie pracy najemnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Narodziny wielkiego miasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Powstanie społeczeństwa masowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Nowa rodzina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Aktywizacja kobiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Powszechne szkolnictwo podstawowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Upowszechnienie służby wojskowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Kształtowanie się cywilizacji przemysłowej na ziemiach polskich – rola
rozbiorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Przemiany społeczne na ziemiach polskich w epoce industrializacji . . . . . . . . . 35
Rozwój rolnictwa i przemysłu na ziemiach polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2. Przebudzenie narodów europejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Romantyzm i budzenie się świadomości narodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Europa narodów bez państw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ruchy zjednoczeniowe w XIX-wiecznej Europie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ruchy narodowe w monarchii habsburskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Walka Irlandczyków z brytyjską dominacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kształtowanie się państw narodowych na Bałkanach . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rewolucja niepodległościowa w Belgii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Polskie ruchy niepodległościowe w XIX w. – powstanie listopadowe 1830–1831
Polskie ruchy niepodległościowe w XIX w. – lata 1846–1848 oraz powstanie
styczniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Polskie programy pracy organicznej i ugody z zaborcami . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
42
43
46
49
53
54
56
57
58
. . 65
. . 67
3. Narodziny wielkich ideologii współczesności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Heglizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Konserwatyzm – ideologia tradycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Liberalizm – wolność dla jednostki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Socjalizm, czyli równość i sprawiedliwość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Socjaldemokracja i nurt reformistyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Ideologie narodowe – nacjonalizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Nowoczesne ruchy polityczne na ziemiach polskich w XIX w. . . . . . . . . . . . . 86
Powstawanie partii i systemów partyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
www.wsip.com.pl
3
Spis treÊci
4. Przemiany ustrojowe w państwach Europy w XIX i na początku XX w. . . . . 92
XIX-wieczne nurty polityczne wobec demokratyzacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Ustrojowy kompromis – francuska Karta konstytucyjna i konstytucja
Królestwa Polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Przemiany ustrojowe w XIX w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Parlamentaryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Walka o prawa wyborcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Wpływ przemian ustrojowych w państwach zaborczych na sytuację
na ziemiach polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Walka o prawa polityczne kobiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
5. Przemiany kulturowe epoki przemysłowej
Triumf kultury mieszczańskiej . . . . . . . . .
Mieszczański świat . . . . . . . . . . . . . . . .
Architektura epoki industrialnej . . . . . . . .
Bunt przeciwko kulturze mieszczańskiej . .
Prądy w kulturze u progu XX stulecia . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
6. Ameryka w XIX w. – u podstaw mocarstwowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Federalizm Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Ekspansja terytorialna i problemy etniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Wielka imigracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Emigracja zarobkowa z ziem polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Kultura amerykańskich pionierów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Rozwój sieci komunikacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Ekonomiczny rozwój Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Ekspansja zewnętrzna Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
7. Europa wobec świata, świat wobec Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
Narodziny globalnych nierówności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Powstanie światowego rynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Metody budowania imperiów kolonialnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Podbój i podział Afryki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Azja wobec cywilizacji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
Modernizacja terenów kolonialnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
8. Wielka Wojna i jej polityczne konsekwencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Od wojny lokalnej do europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Na frontach I wojny światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Światowy zasięg Wielkiej Wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Zakończenie wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Wojna totalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Upadek caratu i rewolucja lutowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
Obalenie Rządu Tymczasowego w Rosji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
Upadek monarchii środkowoeuropejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Pokojowy program prezydenta Wilsona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Wersalski system polityczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Mniejszości narodowe Europy wersalskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Liga Narodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
4
Spis treÊci
9. Systemy polityczne Europy powersalskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Demograficzne i ekonomiczne skutki Wielkiej Wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Społeczne skutki wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Europa demokratyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Budowa państwa komunistycznego w Rosji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
ZSRR – system władzy totalitarnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Metody sprawowania władzy w ZSRR – totalitaryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Idea budowy imperium radzieckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Gospodarka państwa komunistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
U podstaw mocarstwowości ZSRR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
Geneza faszyzmu europejskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Organizacja państwa faszystowskiego – Włochy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Dyktatura w Hiszpanii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Próba budowy demokracji w Niemczech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
Odrodzenie Niemiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
Polityczne skutki wielkiej depresji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
Narodziny nazizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Upadek Republiki Weimarskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
Nazistowskie państwo totalitarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
Systemy autorytarne – na przykładzie republik bałtyckich . . . . . . . . . . . . . . . 194
Węgry w okresie międzywojennym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
10. Kultura Europy i Ameryki w dwudziestoleciu międzywojennym . . . . . . . 198
Zapowiedź przełomu w kulturze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
Kryzys świadomości po I wojnie światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
Nowa filozofia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
Literatura okresu międzywojennego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
Futuryzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Architektura i wzornictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Nowoczesne malarstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
Sztuka filmowa i radio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Rewolucja obyczajowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
Kultura i sztuka w państwach totalitarnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
11. Odrodzenie państwa polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Sprawa polska w pierwszych latach Wielkiej Wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
Polskie ziemie pod okupacją państw centralnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Akt 5 listopada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Skutki obalenia caratu dla sprawy polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Kryzys przysięgowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Rada Regencyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Skutki przewrotu październikowego dla sprawy polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Wyłanianie się polskiej władzy państwowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
Sejm Ustawodawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Koncepcje granic Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
Sytuacja na terenach wschodnich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
Wojna polsko-bolszewicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
Zajęcie Wileńszczyzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
www.wsip.com.pl
5
Spis treÊci
Traktat ryski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Powstanie wielkopolskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Przyłączenie Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Wolne Miasto Gdańsk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Walka o Górny Śląsk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Warmia i Mazury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Agresja czechosłowacka na Śląsku Cieszyńskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
12. Państwo odrodzone – II Rzeczpospolita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
Ekonomiczne warunki odbudowy państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Zróżnicowanie społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Stosunki narodowościowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Wprowadzenie powszechnej oświaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Unifikacja ziem polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
Trudności w procesie jednoczenia kraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Odbudowa gospodarki polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250
Parlamentaryzm II Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
Konkordat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
Polityka zagraniczna RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
Ruch nacjonalistyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Ruch chrześcijańsko-społeczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Ugrupowania konserwatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
Partie chłopskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
Partie robotnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Próby umocnienia demokracji parlamentarnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Konflikt endecji z Józefem Piłsudskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
Upadek systemu parlamentarnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Sanacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Organizacje sanacyjne: BBWR i OZN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
Walka sanacji z opozycją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Konflikty narodowościowe w II Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
Skok gospodarczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
Kwestia reformy rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
Reforma szkolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Rozwój kultury masowej w II Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Rzut oka na Mały Rocznik Statystyczny z 1938 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
Polityka zagraniczna RP u progu II wojny światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
13. II wojna światowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Upadek systemu wersalskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
W stronę wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
Sytuacja Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
Fronty II wojny światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
Wojna obronna Polski (kampania wrześniowa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
Doktryna wojny błyskawicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289
W okupowanej Europie i Azji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
Okupacja na ziemiach polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
Metody eksterminacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
6
Spis treÊci
Holokaust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
Powstanie w getcie warszawskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
Ruch oporu w okupowanej Europie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
Polskie władze na obczyźnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299
Ruch oporu na ziemiach polskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
Armia Polska w ZSRR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Działalność polskich komunistów w kraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Powstanie warszawskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
Narodziny broni masowego rażenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
Procesy zbrodniarzy wojennych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
CZĘŚĆ II: KU CYWILIZACJI GLOBALNEJ
1. Główne zasady powojennego ładu . . . .
Sprawa polska na konferencjach mocarstw
Powojenne migracje na ziemiach polskich
Organizacja Narodów Zjednoczonych . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
312
313
315
317
2. Świat podzielony – epoka zimnej wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
Narodziny supermocarstw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
Doktryna Trumana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Plan Marshalla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
Problem podzielonych Niemiec i Berlina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
Wojna koreańska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
Zaostrzenie zimnej wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
Kryzys kubański . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
Wojna w Wietnamie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
Narodziny ruchu pacyfistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
Wpływ wojny w Wietnamie na zmianę polityki międzynarodowej
i świadomości społeczeństwa amerykańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
„Brudna wojna” w Afganistanie i jej konsekwencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
3. Procesy integracyjne w Europie Zachodniej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
Sytuacja w Europie Zachodniej po II wojnie światowej . . . . . . . . . . . . . . . . 335
Europejski cud gospodarczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
W stronę integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
Postępy integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
4. ZSRR i kraje „demokracji ludowej” . . . .
Ostatnie lata stalinizmu . . . . . . . . . . . . . .
Eksport stalinizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Destalinizacja i reformy . . . . . . . . . . . . . .
Destalinizacja w kulturze radzieckiej . . . . .
Destalinizacja w polityce zagranicznej ZSRR
Echa destalinizacji w państwach satelickich .
Upadek Chruszczowa . . . . . . . . . . . . . . . .
www.wsip.com.pl
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
344
345
346
347
348
348
349
350
7
Spis treÊci
Interwencja zbrojna w Czechosłowacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
Era Breżniewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351
Przemiany społeczne w latach siedemdziesiątych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
Reformy w Związku Radzieckim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
5. Zachodni świat w latach powojennych . . . . . . . .
Zmiany struktury społecznej . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozwój opieki socjalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wzrost standardów życia . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wypoczynek i spędzanie czasu wolnego . . . . . . . .
Narodziny kultury młodzieżowej . . . . . . . . . . . . .
Walka o prawa człowieka w Stanach Zjednoczonych
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 361
6. PRL jako państwo realnego socjalizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363
Nowy kraj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364
Utrwalanie władzy w latach 1945–1948 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
Polski stalinizm w latach 1948–1955 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
Nacjonalizacja gospodarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368
Trzyletni Plan Odbudowy Gospodarki, 1947–1949 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369
Plan sześcioletni 1950–1955 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
Próby kolektywizacji rolnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
Rewolucja oświatowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
Społeczeństwo polskie wobec władzy komunistycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
Polski Październik 1956 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
„Mała stabilizacja” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
Marzec 1968 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
Grudzień 1970 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378
Kultura w Polsce socjalistycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
Kościół katolicki w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380
Życie na emigracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
7. Kościół katolicki i katolicyzm w II połowie XIX i w XX w.
Katolicki Kościół wobec cywilizacji przemysłowej . . . . . . . .
Ideologia chrześcijańskiej demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ruch ekumeniczny po II wojnie światowej . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
386
387
387
388
8. Dekolonizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
Geneza dekolonizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
Drogi dekolonizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
Trudna niepodległość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
9. Daleki Wschód po II wojnie światowej
Zwycięstwo rewolucji w Chinach . . . . .
Japonia mocarstwem ekonomicznym . . .
„Azjatyckie tygrysy” gospodarcze . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
396
397
398
399
10. Współczesny Bliski Wschód . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
Narodziny syjonizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402
Skutki polityczne I wojny światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403
8
Spis treÊci
Dekolonizacja na Bliskim Wschodzie . . . . .
Kryzys sueski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wojna sześciodniowa (5–10 czerwca 1967 r.)
Wojna Jom Kippur (październik 1973 r.) . . .
Pierwsze kroki ku pojednaniu . . . . . . . . . .
Problem palestyńskich uchodźców . . . . . . .
Strategiczny surowiec – ropa naftowa . . . . .
Fundamentalizm islamski . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
403
404
404
406
406
406
407
408
11. Ameryka Południowa po II wojnie światowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410
Dekolonizacja w Ameryce Południowej i Środkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410
Dominacja Stanów Zjednoczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412
Kuba pod rządami Fidela Castro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
Chile Augusto Pinocheta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414
12. Rewolucja „Solidarności” i powstanie III Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . 416
„Polski cud gospodarczy” w latach siedemdziesiątych . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
Narodziny opozycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418
NSZZ „Solidarność” i jego program polityczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419
Wprowadzenie stanu wojennego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420
Rewolucja 1989 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422
13. Europa u schyłku XX w. . . . .
Jesień Narodów . . . . . . . . . . . .
Rozpad Związku Radzieckiego .
Rozpad Czechosłowacji . . . . . .
Wojna w Jugosławii . . . . . . . . .
Zjednoczenie państw niemieckich
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
426
426
428
430
430
433
14. Cywilizacja postindustrialna końca XX w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434
Przemiany w nauce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434
Rewolucja komunikacyjna i informatyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
Narodziny cywilizacji postindustrialnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
Przemiany kultury masowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
Postmodernizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
Globalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
Spis cytowanych źródeł . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
Tablica chronologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
www.wsip.com.pl
9