Stanowisko PIIT_PA_Egeda_03.12.2014

STANOWISKO
Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji [PIIT]
w sprawie Postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej
w sprawie Egeda i inni (sygnatura C-470/14)
Stan faktyczny
W dniu 10 września 2014 r, w związku z toczącym się sporem sądowym zainicjowanym
przez hiszpańskie organizacje zbiorowego zarządzania - EGEDA, VEGAP i DAMA, Sąd
Najwyższy w Hiszpanii skierował 2 pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości
Unii Europejskim (dalej: „TSUE”).
Sprawa rozpatrywana przez sądy krajowe w Hiszpanii dotyczy systemu godziwej
rekompensaty dla uprawniony z tytułu zwielokrotniania w ramach tzw. wyjątku private
use (zwielokrotniania na dowolnych nośnikach przez osobę fizyczną do prywatnego użytku
i do celów ani bezpośrednio, ani pośrednio handlowych). 7 grudnia 2012 r. wydany został
w Hiszpanii dekret królewski nr 1657/2012 r., na mocy, którego, dotychczasowa
rekompensata oparta o opłaty odprowadzane przez producentów i importerów od
urządzeń i nośników (zwane często copyright levies lub opłatami reprograficznymi), została
zastąpiona systemem, w którym środki wypłacane są z krajowego budżetu. Wysokość
rekompensaty ustalana jest corocznie w oparciu o badanie szkody poniesionej przez
uprawnionych w wyniku zwielokrotniania dokonywanego w ramach użytku prywatnego
(w rozumieniu motywu 38 Dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i
pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym wynikającej).
Pytanie prejudycjalne ma na celu wyjaśnienie wątpliwości związanych z dotychczasowym
orzecznictwem TSUE, w tym w szczególności w sprawach Padawan, Stichting de Thuiskopie
i Amazon. W powyższych wyrokach TSUE wskazał, iż ciężar finansowy rekompensaty dla
uprawnionych wynikający z poniesionej szkody, winien być ponoszony przez
użytkowników (osoby fizyczne) dokonujących zwielokrotniania w ramach użytku
prywatnego. W przedmiotowej sprawie, hiszpański Sąd Najwyższy zwraca się o
wyjaśnienie, czy powyższa konkluzja TSUE ma zastosowanie wyłącznie do systemów
opartych o opłaty od urządzeń i nośników, czy również do alternatywnych systemów
rekompensat wprowadzonych przez Państwa Członkowskie (np. systemy finansowane z
budżetu Państw Członkowskich).
Kluczowe zagadnienia
Odpowiedź na przedmiotowe pytania prejudycjalne ma decydujące znaczenie dla
wyznaczenia zakresu swobody poszczególnych Państw Członkowskich w dostosowywaniu
systemu godziwej rekompensaty za użytek prywatny do lokalnych warunków i
okoliczności. W szczególności, pozwoli na ustalenie, czy i w jakim zakresie, systemy
rekompensaty oparte o środki pochodzące z budżetu państwowego są zgodnie z prawem
unijnym (np. Hiszpania, Norwegia, Estonia).
Stanowisko PIIT ws Egeda i inni (sygnatura C-470/14), 2014-12-03
1
W odpowiedzi na pytanie prejudycjalne TSUE wypowie się, czy rekompensata realizowana
w oparciu o opłaty od urządzeń i nośników, jest jedynym dopuszczalnym modelem
zgodnym z prawem unijnym, czy dopuści alternatywne modele niezapewniające
rekompensaty, takie jak funkcjonujący obecnie w Wielkie Brytanii (a rozważany w
Irlandii).
Wreszcie, odpowiedzi te będą istotne dla Państw Członkowskich, które stosują tradycyjny
model rekompensat (oparty o opłaty od urządzeń i nośników). TSUE będzie, bowiem miał
możliwość odniesienia się do kryteriów oceny zgodności takich systemów z prawem UE
oraz ustalenia zasad zabezpieczenia równowagi praw i interesów między różnymi
kategoriami podmiotów praw autorskich oraz użytkownikami przedmiotów objętych
ochroną.
Kwestie objęte pytaniem prejudycjalnym będą miały znaczenie dla
rekompensaty również w przypadku innych niż użytek prywatny
przewidzianych w Dyrektywie 2001/29/WE
systemów
wyjątków
Nasza rekomendacja
Zwracamy się o przedstawienie w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej stanowiska TSUE w
przedmiotowej sprawie, zgodnie, z którym system godziwej rekompensaty autorów
funkcjonujący w Hiszpanii jest zgodny z prawem Unii Europejskiej. W szczególności
zwracamy się o ujęcie w ewentualnym stanowisku następujących postulatów
formułowanych przez branżę ICT:
1.
2.
3.
4.
Dyrektywa 2001/29/WE nie wymaga wprowadzania systemu rekompensaty dla
uprawnionych opartego o opłaty od urządzeń i nośników. Dyrektywa nie wypowiada się
kwestii formy i trybu rekompensaty. Państwa Członkowskie winny mieć daleko posuniętą
swobodę w zakresie określania formy, szczegółowych warunków i ewentualnej wysokości
godziwej rekompensaty.
Państwa Członkowskie mogą samodzielnie określać wysokość szkody wynikającej z
wprowadzenia wyjątku użytku prywatnego. System godziwej rekompensaty winien
bazować na oszacowaniu poziomu szkody ponoszonej przez uprawnionych i brak jest w
prawie unijnym przeciwwskazań by był on finansowany z budżetu Państwa
Członkowskiego.
Dyrektywa 2001/29/WE nie określa podmiotu zobowiązanego do finansowania
rekompensaty dla uprawnionych, ale stanowi, iż należy uwzględnić okoliczności każdego
przypadku w odniesieniu, co do formy, szczegółowych warunków, jaki i poziomu tejże
rekompensaty. Odnosząc powyższe do porządku prawnego Hiszpanii wskazać należy, iż
nawet w przypadku przyjęcia założenia, iż ciężar finansowania rekompensaty powinien
obejmować tych użytkowników, których działania skutkuje szkodą dla uprawnionych, to
dla obecnego modelu rekompensaty warunek ten jest spełniony. Beneficjentami użytku
prywatnego są wszystkie osoby fizyczne. Zasadnym jest, zatem uznanie, że wszyscy, którzy
uzyskują uprawnienie do zwielokrotniania wynikające z wyjątku private use, powinni
kontrybuować w finansowaniu systemu godziwej rekompensaty.
System hiszpański jest zgodny z Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej, w tym w
szczególności regułą proporcjonalności określoną w artykule 52 ust. 1. Wskazać należy, iż
obecny model zapewnia realizację zasady proporcjonalności w większym stopniu niż model
oparty o opłaty od urządzeń i nośników.
W przedmiocie pytania drugiego, pragniemy wskazać, iż w naszej opinii do sądów
krajowych należy ustalenie, czy rekompensata może być przedmiotem rocznych limitów
budżetowych.
Stanowisko PIIT ws Egeda i inni (sygnatura C-470/14), 2014-12-03
2