docBosch Autospec nr 1/2012
download 
Reklamacja Transkrypt
Bosch Autospec nr 1/2012
Bosch Autospec Nr 1/43 | wiosna | 2012 | www.motobosch.pl | www.bosch-service.pl Filtry kabinowe do samochodów Nowa oferta podnośników Akademia Wynalazców im. Roberta Boscha Bosch Autospec | nr 1/43 | 2012 | spis treści Od redakcji W Polsce na gospodarstwo przypada statystycznie 1,17 samochodu. Auta na ogół nie są nowe, średni ich wiek przekracza 11 lat. Nic więc dziwnego, że wymagają wielu napraw, a właściciele pojazdów bywają często w warsztatach. W zeszłym roku odwiedzili je ponad 27 milionów razy, przy czym najczęściej bywali w warsztatach niezależnych. Te statystyczne wyliczenia, które pokazujemy w analizie polskiego rynku motoryzacyjnego, mają praktyczne znaczenie – właśnie dla warsztatów, z których wiele należy Większość klientów trafia do serwisów niezależnych. do boschowskich sieci Bosch Car Service i AutoCrew. Używanie w nich najlepszych urządzeń diagnostycznych, Bosch dba o fachowość pracowników serwisów, organi- stosowanie firmowych części zamiennych, a także umiejęt- zując dla nich szkolenia w Centrum Szkoleniowym Techniki ności pracowników sprawiają, że serwisy sieci Bosch Motoryzacyjnej. Na łamach Autospeca publikujemy wiele z powodzeniem konkurują z fabrycznymi stacjami obsługi, porad i informacji przydatnych w warsztatowej praktyce. o czym piszemy prezentując dwa z nich: BS Dąbrowa Auto W tym numerze jest ich bardzo dużo. Liczymy więc, że jego i działające w sieci AutoCrew Centrum Serwisowe Małecki. lektura będzie nie tylko ciekawa, ale i pożyteczna. Spis treści Aktualności 1 Polski rynek motoryzacyjny w roku 2011 2 Nowości w Centrum Diesel 6 Pompy wysokiego ciśnienia 8 Precyzja przy wymianie świec Szkoleniowym Techniki Motoryzacyjnej 2 Nie kichaj na wiosnę 3 Bosch rozszerza produkcję Produkty 16 Akumulatory do skuterów, quadów i motocykli Układy i komponenty Boscha 9 Filtry paliwa Boscha 17 Nowe podnośniki w ofercie działu 10 Filtr oleju napędowego Diagnostyki Samochodowej 18 Citroën C5 i Bosch klocków hamulcowych na potrzeby rynku wtórnego 15 Czysty, oszczędny, mocny w silnikach FSI Bosch Service w Polsce 12 Motoryzację mamy w genach 19 Dwustanowe sondy lambda Porady 4 Wymiana linki hamulca postojowego w układzie z elektronicznym hamulcem postojowym Technika AutoCrew w Polsce 13 Serwis jak pogotowie dla pojazdów Akademia Wynalazców 21 Nauka nie musi być nudna! APB-C w Oplu Insignia Magazyn Bosch Autospec redaguje dział Części Samochodowych firmy Robert Bosch sp. z o.o. ul. Jutrzenki 105, 02-231 Warszawa, tel. (022) 715 40 00, fax (022) 715 45 98, www.motobosch.pl, www.bosch-service.pl Zespół redakcyjny: Anna Borsukiewicz, Artur Chrust, Marcin Dynarek, Robert Dzierżanowski, Łukasz Kałucki, Sławomir Kosek, Tomasz Maciejasz, Marcin Kiełczewski, Tomasz Miluski, Tomasz Nowak, Ewa Peresada, Zbigniew Pilewski, Ryszard Polit, Jacek Pochopień, Iwona Rokicka. Nadzór redakcyjny i techniczny: KOZIER MEDIA PRESS Opracowanie graficzne: studio CARRY aktualności | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 1 Polski rynek motoryzacyjny w roku 2011 W ciągu ostatnich dziesięciu lat park samochodowy w Polsce systematycznie rośnie średnio o ponad 5% rocznie. W ubiegłym roku osiągnęliśmy poziom 13 milionów 750 tysięcy pojazdów, co oznacza przyrost w stosunku do roku 2010 o około 650 tysięcy sztuk. W zeszłym roku zakupiliśmy około 330 tysięcy nowych samochodów (w rekordowym roku 1997 było to ponad 750 tys. pojazdów) i ponad 700 tysięcy używanych (głównie z importu). Przed rokiem 2000 kupowaliśmy głównie nowe samochody. Od roku 2005 zasilamy się głównie importem samochodów używanych. Ma to wpływ na średni wiek posiadanego auta, który wzrósł z niecałych 9 lat udział od roku 2009 wzrósł z 10% nów razy. Z tego 19 mln stanowiły w roku 2002 do prawie 11,5 lat do 17%. wizyty w warsztatach niezależnych, w roku 2011. Tendencję tę potwier- Wzrost udziału aut używanych natomiast w serwisach autoryzowa- dzają osoby, które planują zakup powoduje wzrost wysokości średniego nych było ich ponad 2,8 mln, a w ser- samochodu w roku 2012. 86% z nich stanu licznika w samochodzie. wisach oponiarskich ponad 4 miliony. zamierza kupić pojazd używany. W zeszłym roku wyniósł on pra- Uczynią to średnio po 4,5 roku wie 140 900 km (w roku 2010 trafiają najczęściej właściciele aut użytkowania poprzedniego – 135 000 km). Wzrost ten następuje mających 5-6 lat, z rocznym przebie- samochodu. mimo spadku rocznego przebiegu giem ponad 20 tysięcy kilometrów. Do warsztatów niezależnych z 14 700 km w roku 2010 do 14 400 km Przejście kierowcy z serwisu autory- domowych posiada samochód, w roku 2011. Warto odnotować, że zowanego do warsztatu niezależnego a średnia liczba aut przypadających najwięcej jeżdżą użytkownicy diesli odbywa się najczęściej w piątym roku na gospodarstwo wynosi 1,17 szt. Jest (ok. 16 300 km/rok), a najmniej użytkowania samochodu. to wartość, która znacznie odbiega silników benzynowych (13 300 km/ od poziomu nasycenia gospodarstw rok). Samochody z instalacjami niezależnych jest spowodowane w samochody w krajach Europy gazowymi pokonują rocznie średnio reakcją na problemy z użytkowaniem Zachodniej. Dlatego w kolejnych około 14 700 kilometrów. samochodu. Niecałe 40% są to wizyty W Polsce 58% gospodarstw Ponad 60% wizyt w warsztatach latach można w Polsce oczekiwać Wśród marek pojazdów na pol- dalszego wzrostu wielkości parku skich drogach królują Opel i Volkswa- zakupu produktów motoryzacyjnych samochodowego. prewencyjne. Najczęściej w celu gen, a za nimi znajdują się Fiat i Ford. odwiedzamy warsztat, żeby wymie- Po polskich drogach wciąż Średnia wartość samochodu wynosi nić olej, klocki i tarcze hamulcowe. najwięcej jeździ samochodów ponad 13 200 zł, zaś średni wydatek Na kolejnych miejscach plasują się z silnikami benzynowymi. Należy na samochód to ponad 6700 zł. wymiana wycieraczek, akumulatora jednak odnotować dynamiczny Głównym składnikiem tej kwoty jest oraz filtrów paliwa, oleju i powietrza. wzrost udziału pojazdów napędza- koszt paliwa, ale znaczną część nych silnikami Diesla – z 12% w ro- stanowi zakup części oraz opłaty za ku 2003 do 29% w roku 2011. Rosną- usługi serwisowe. cą popularnością cieszą się też auta posiadające instalacje LPG, których W ubiegłym roku polscy kierowcy odwiedzili serwisy ponad 27 milio- Sławomir Kosek Tekst powstał na podstawie materiałów z raportu „Drivers Survey 2011 – Poland” przygotowanego przez firmę badawczą GiPA Poland. 2 | Bosch Autospec | nr 1/43 | 2012 | aktualności Nowości w Centrum Szkoleniowym Techniki Motoryzacyjnej Obsługa skomplikowanych układów w pojazdach stawia coraz większe wymagania serwisom samochodowym. Przy ich obsłudze w serwisach często nie wystarcza nawet Centrum Szkoleniowe Techniki Motoryzacyjnej firmy wyposażenie w najdoskonalsze urządzenia diagnostycz- Bosch mieści się przy ul. Jutrzenki 105 w Warszawie. ne. Niezbędni są wyszkoleni pracownicy. Odpowiednią Szczegółowy program szkoleń można znaleźć pod adre- wiedzę oraz praktykę mogą oni zdobyć w Centrum sem www.szkoleniabosch.pl. Warto dodać, że Centrum Szkoleniowym Techniki Motoryzacyjnej firmy Bosch. prowadzi też zajęcia indywidualne o tematyce dostosowa- Bosch, jako czołowy producent układów wtrysku benzyny i diesla oraz twórca takich systemów jak ABS czy nej do konkretnych potrzeb serwisów. Aby je zorganizować, należy napisać na adres [email protected]. ESP, tworzy jednocześnie dokumentację ESI[tronic] Artur Kornaś do całej gamy pojazdów. Firma jest także producentem urządzeń diagnostycznych. Po ich zakupie, np. testera KTS, diagnoskopu FSA lub testera wtryskiwaczy EPS-200, każdy serwis jest szkolony z podstawowych funkcji tych urządzeń, a 2 miesiące później odbywają się dla klientów bezpłatne kursy, na których użytkownicy urządzeń mogą uzupełnić swą wiedzę. W bogatym planie szkoleń organizowanych przez Centrum Szkoleniowe Techniki Motoryzacyjnej pojawiają się wciąż nowe tematy, dostosowane do potrzeb warsztatów. Ostatnie nowości to diagnostyka automatycznych skrzyń biegów i geometria zawieszenia pojazdów oraz diagnostyka układów Common Rail firm Denso, Delphi i Siemens, a dla posiadaczy stanowisk probierczych EPS-708/EPS-815 – kursy dotyczące naprawy i badania wtryskiwaczy Common Rail oraz pomp Common Rail. Nie kichaj na wiosnę Jest to już druga tego typu kampania informacyjna z zakresu filtrów kabinowych firmy Bosch. Akcja reklamowa w internecie oraz prasie rozpocznie się w kwietniu i potrwa do maja. To hasło reklamowe nowej kampanii filtrów kabinowych Będzie ona skierowana przede wszystkim do osób cierpią- Bosch z węglem aktywnym. cych na alergie oraz podatnych na katar sienny i uczulenia. Na stronach internetowych popularnych portali będą się pojawiać banery informujące o tym, jak duże znaczenie dla komfortu, zdrowia oraz samopoczucia osób podróżujących samochodem ma czyste powietrze – pozbawione kurzu, roztoczy, spalin oraz nieprzyjemnych zapachów. Informacje o skutkach zanieczyszczeń w samochodzie oraz zasadzie działania filtra kabinowego można znaleźć na specjalnie przygotowanej stronie internetowej www.filtrybosch.pl. Dodatkowo, we współpracy z sieciami serwisów Bosch Car Service oraz Auto Crew, została przygotowana specjalna oferta promocyjna, umożliwiająca dokonanie zakupu filtra kabinowego Bosch na specjalnych warunkach. Marcin Dynarek aktualności | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 3 Bosch rozszerza produkcję klocków hamulcowych na potrzeby rynku wtórnego W samochodzie układ hamulcowy jest najważniejszym systemem klocków wzrosła do 4 milionów sztuk, bezpieczeństwa. Jego elementy są narażane na duże obciążenia, a od 2013 r. osiągnie około 80 milio- a w związku z tym na ciągłe zużycie. nów sztuk rocznie. Stanie się to możliwe dzięki budowie w Nanjing Firma Bosch jest czołowym produ- ty nowoczesnych systemów hamulco- nowej fabryki Boscha. Równocześnie centem układów hamulcowych, wych, np. ABS czy ESP. W ofercie powstanie tam ośrodek badawczo- wynalazcą takich systemów bezpie- znajdują się również płyny hamulco- rozwojowy klocków hamulcowych czeństwa aktywnego jak elektronicz- we, a wśród nich płyn do systemów na rynek wtórny. ny system ABS i system ESP. Bosch bezpieczeństwa aktywnego ABS/ESP posiada 60-procentowy udział o niskiej lepkości DOT4 HP. w dostawach fabrycznych układów Wciągu najbliższych dwóch lat Od roku 2011 niemiecka fabryka Boscha w Göttingen zwiększa moce w zakresie regeneracji zacisków hamulcowych; rozszerza też ich znacznie wzrosną światowe moce hamulcowych. Rozszerzono także produkcję na potrzeby rynku produkcyjne w segmencie klocków produkcję tarcz hamulcowych. wtórnego. hamulcowych, które Bosch oferuje W 2011 roku należąca do Grupy w swoim programie handlowym. Bosch spółka Buderus Guss GmbH i podzespoły są identycznej jakości jak Produkcja klocków hamulcowych zainwestowała 36 milionów euro kierowane do montażu fabrycznego. w fabryce firmy Bosch w Juarez w rozbudowę swojej nowoczesnej Dla przykładu tarcze hamulcowe (Meksyk) zwiększyła się w ubiegłym odlewni w Breidenbach (Hesja – o najwyższej jakości OE, produkowa- roku o 12 milionów sztuk. W Chinach Niemcy). Podwyższenie mocy ne w należącej do grupy Bosch firmie do października 2011 r. produkcja produkcyjnych odbyło się z myślą Przeznaczone dla niego elementy Buderus, są przeznaczone zarówno o rozwoju programu handlowego na pierwszy montaż jak i dostępne tarcz hamulcowych. z logo Boscha na rynku wtórnym. Inwestycje te mają się przyczynić Klocki hamulcowe Boscha spełniają do dalszego wzmocnienia pozycji normy produkcyjne znacznie surow- firmy Bosch w produkcji nowocze- sze niż ECE R 90. snych układów hamulcowych. Obok Program dystrybuowanych przez stabilnej obecności w dostawach firmę Bosch komponentów hamulco- na pierwsze wyposażenie główny wych obejmuje klocki hamulcowe nacisk inwestycyjny został położony i zaciski oraz elementy hydrauliczne, na zwiększenie udziału i poprawienie w tym pompy hamulcowe i rozpiera- konkurencyjności na rynku wtórnym. cze hamulca koła, a także komponen- Sławomir Kosek 4 | Bosch Autospec | nr 1/43 | 2012 | porady Wymiana linki hamulca postojowego w układzie z elektronicznym hamulcem postojowym APB-C w Oplu Insignia We współczesnych pojazdach do Rys 1. Układy APB-C i APB-M rozwiązań poprawiających obsługę układu hamulcowego należą nowoczesne rozwiązania elektronicznych hamulców postojowych, które można rozpoznać w samochodzie po braku klasycznej dźwigni hamulca ręcznego. fot. Zastępuje ją przycisk oznaczony skach tylnych hamulców. Mechanizm Obecnie większość serwisów piktogramem hamulca postojowego ten składa się z silniczka elektryczne- samochodowych wie, że dla układów z literą „P” (fot.). Elektroniczne go oraz z przekładni, która ruch APB-M konieczne jest stosowanie hamulce postojowe są oznaczone obrotowy silniczka przekształca testera usterek (np. KTS-a) w celu skrótem APB (Active Parking Brake), w bardzo precyzyjny ruch posuwisty wymiany klocków hamulcowych. który w tłumaczeniu z języka angiel- tłoka w zacisku hamulcowym. Natomiast w układach APB-C skiego oznacza aktywny hamulec Rozwiązanie takie stosowane jest np. w wielu przypadkach nie było postojowy. Obecnie stosowane w samochodach marek Audi, Lancia, konieczności stosowania specjali- układy APB mogą wykorzystywać Skoda, Volvo, VW. stycznego testera. rozwiązania techniczne oznaczone skrótem APB-C lub APB-M (rys. 1). APB-C – hamulec postojowy obsługiwany jest przez klasyczne linki (tak jak w układzie z hamulcem ręcznym), podpięte pod zaciski hamulców tylnych oraz po przeciwnej stronie – pod mechanizm nastawczy z silniczkiem elektrycznym i przekładnią. Rozwiązanie takie jest stosowane np. w samochodach marek BMW, Mercedes, Ford, Opel, Renault, Toyota. APB-M – w układzie tym mechanizmy obsługi hamulca postojowego są wbudowane bezpośrednio w zaci- Rys 2. Program „El. hamulec postojowy 4.0” w KTS 5xx/6xx porady | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 5 Wymiana linki hamulca postojo- Rys 3. Usytuowanie zespołu elektronicznego hamulca postojowego w Insignii wego jest możliwa po jej zluzowaniu przez program w testerze KTS, umieszczony w punkcie „Funkcje specjalne” (rys. 4), gdzie możemy uaktywnić program „Wymiana linki” (rys. 5). Po jej wymianie należy przeprowadzić kalibrację układu, wykorzystując program umieszczony w punkcie „Adaptacje/ustawienia” (rys. 6), gdzie można uaktywnić program „Kalibracja hamulca postojowego” (rys. 7). Niezbędne 1 serwisowi informacje dotyczące 2 3 1 element nastawczy 2 silnik elektryczny 3 sterownik prawidłowego wykorzystania oprogramowania dla tego układu są dostępne w dokumentacji serwisowej ESI[tronic] (rys. 8). Jacek Pochopień Przykładem pojazdu z układem APB-C, gdzie Rys. 6 przy czynnościach serwisowych dla hamulców kół tylnych należy korzystać z oprogramowania specjalistycznego, jest Opel Insignia (w wersji z elektronicznym hamulcem postojowym), dla którego w testerze usterek KTS5xx/6xx został przeznaczony program „El. hamulec postojowy 4.0” (rys. 2). W Oplu Insignia zespół elektronicznego hamulca postojowego jest zabudowany we wnęce tylnego lewego koła (rys. 3). W skład tego zespołu wchodzą elementy wykonawcze oraz sterownik. Rys. 4 Rys. 7 Rys. 8 Rys. 5 6 | Bosch Autospec | nr 1/43 | 2012 | porady Pompy wysokiego ciśnienia w silnikach FSI Prezentowany poniżej materiał stanowi fragment W obydwu przypadkach Rys. 2 mamy do czynienia z jedno- szkolenia dot. układów bezpośredniego wtrysku zawór regulacji ciśnienia benzyny na przykładzie silników FSI grupy VW. tłoczkową pompą wysokociśnieniową o zmiennym Spoglądając na budowę układu paliwowego bezpośrednie- wydatku, regulowanym go wtrysku benzyny w silnikach FSI i układu Common Rail przez zabudowany na pom- znanego nam z silników Diesla, zauważamy ogromne pie regulator ciśnienia. podobieństwo koncepcji. W obydwu przypadkach układ Pompa napędzana jest możemy podzielić na stronę nisko- i wysokociśnieniową. krzywką wałka rozrządu, Zadaniem układu niskiego ciśnienia jest dostarczyć paliwo a ruch obrotowy krzywki do pompy wysokociśnieniowej w żądanej ilości i pod żąda- zamieniany jest na ruch nym ciśnieniem. W silnikach FSI ciśnienie to kształtuje się tłumik pulsacji ciśnienia na poziomie 4-5 barów. W ekstremalnych sytuacjach wartość ciśnienia dochodzi do 6,5 barów, a elektronicznie regulowany wydatek i ciśnienie po stronie niskociśnienio- posuwisto-zwrotny tłoka pompy (rys. 2). Komponenty pompy istotne z punktu widzenia regulacji wydatku zostały zobrazowane na rys. 3, 4 i 5. wej stały się w silnikach FSI standardem. Oczywiście zasadniczą różnicą FSI w kontekście układu Common Rail jest wartość ciśnienia paliwa po stro- WARIANT 1 nie wysokociśnieniowej. W przypadku silników FSI Suw zasysania: wynosi ona obecnie 40-110 barów i podobnie jak w ukła- Tłok pompy pod wpływem siły sprężyny przemieszcza się dach Common Rail jest zmienna i zależna od prędkości do dołu. Zwiększająca się objętość komory powoduje obrotowej, obciążenia oraz trybu pracy. spadek ciśnienia. Ponieważ ciśnienie w komorze staje się niższe od ciśnienia po stronie niskociśnieniowej, zawór Rys. 1 dolotowy otwiera się, a paliwo wypełnia objętość komory. szyna paliwowa wtryskiwacz wysokociśnieniowy pompa wysokociśnieniowa Zawór wylotowy jest zamknięty, gdy ciśnienie (w szynie) po stronie wysokociśnieniowej jest wyższe od ciśnienia w komorze (rys. 3). Rys. 3 sterownik zawór dolotowy dopływ paliwa komora czujnik wysokiego ciśnienia blokada rozruchu złącze diagnostyczne moduł zasilania paliwem z pompą niskociśnieniową króciec wysokiego ciśnienia zawór wylotowy kontrolka diagnostyczna CAN tłok pompy sprężyna Źródłem wysokiego ciśnienia jest pompa wysokociśnieniowa. Producent deklaruje trwałość pompy równą trwałości pojazdu, jej odporność na niekoniecznie Suw tłoczenia: najwyższą jakość paliw w różnych zakątkach świata oraz Ruch tłoka ku górze powoduje wzrost ciśnienia, wskutek dopuszcza 10-procentowy udział bioetanolu w paliwie. czego zawór dolotowy zamyka się, zamknięty jest również W silnikach grupy VW spotykamy wiele wariantów zawór regulacji ciśnienia. W chwili, gdy ciśnienie w komo- pomp wysokociśnieniowych. Tu postaramy się przybliżyć rze będzie wyższe od ciśnienia w szynie, zawór wylotowy dwa z nich. Są to pompy na pozór identyczne, jednak otworzy się a paliwo przedostanie się na stronę wysokoci- cechuje je różna koncepcja sterowania. śnieniową (rys. 4). porady | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 7 maksymalnym wydatkiem, powodując gwałtowny wzrost Rys. 4 zawór dolotowy ciśnienia w szynie. Ciśnienie to ograniczane jest wówczas znajdującym się po stronie wysokociśnieniowej zaworem komora bezpieczeństwa i wynosi ok. 120-140 barów. W odróżnieniu od układów Common Rail, silnik nie gaśnie. Jego praca ma jednak twardy charakter i można zaobserwować skrócony czas wtrysku, często poniżej 0,5 ms (dla biegu jałowego). WARIANT 2 zawór wylotowy Jak wspomniałem, omawiane pompy cechuje niewielka różnica w budowie. Jednak zasadnicza różnica tkwi w koncepcji sterowania. tłok W drugim wariancie przedstawionym na rys. 6 niezasterowany zawór regulacji ciśnienia pozostaje w pozycji otwartej, powodując nieszczelność komory tłoczenia. Regulacja ciśnienia / wydatku: Regulacja wydatku pompy odbywa się za pośrednictwem Rys. 6 odpowiedniego zasterowania zaworu regulacji ciśnienia. Niezasterowany zawór pozostaje zamknięty, uszczelniając komorę pompy. W momencie, gdy podczas fazy tłoczenia osiągniemy tłumik pulsacji ciśnienia sprężyna króciec niskiego ciśnienia już właściwe ciśnienie w szynie – sterownik zasterowuje zawór regulacji ciśnienia, powodując jego otwarcie. Paliwo przedostaje się na stronę niskociśnieniową, króciec wysokiego ciśnienia ciśnienie w komorze spada, a zawór wylotowy zamyka się w wyniku różnicy ciśnień. Koncepcja taka pozwala na sprężanie tylko wymaganej ilości paliwa (rys. 5). Rys. 5 dopływ paliwa sprężyna z talerzem membrana zawór zwrotny komora tłok trzpień zaworu regulacji ciśnienia wtyczka Sterownik, chcąc rozpocząć skuteczne tłoczenie, musi zamknąć zawór, zasterowując go. Gdy komora jest już szczelna, w wyniku zmniejszającej zawór wylotowy się objętości dochodzi do wzrostu ciśnienia, a gdy ciśnienie w komorze przewyższa ciśnienie w szynie – zawór wylotowy otwiera się, zaś paliwo przedostaje się na stronę wysokociśnieniową. zawór regulacji ciśnienia W momencie, gdy podczas fazy tłoczenia osiągniemy już właściwe ciśnienie w szynie – sterownik wyłącza zawór regulacji ciśnienia, powodując ponowne rozszczelnienie iglica zaworu komory, kończąc tym samym proces tłoczenia. Paliwo z komory przedostaje się na stronę niskociśnieniową, Jak łatwo wydedukować z przedstawionego powyżej opisu – sygnał sterujący zaworem regulacji ciśnienia ma prostokątny charakter, zmienną częstotliwość równą ciśnienie spada, a zawór wylotowy zamyka się w wyniku różnicy ciśnień. Przedstawiona koncepcja również pozwala na spręża- częstotliwości skoku tłoczka oraz zmienne wypełnienie, nie tylko wymaganej ilości paliwa, jednak z punktu którego jednak nie powinniśmy rozpatrywać w kontekście widzenia sterowania jest odwrotna. czasu, lecz drogi tłoczka. Analizując przypadek 2 stwierdzamy, że sygnał prostokątny sterujący pracą zaworu ma również charak- Tryb awaryjny: ter prostokątny, jego częstotliwość równa jest częstotliwo- Analizując działanie opisanej wyżej pompy, łatwo zauwa- ści skoku tłoczka, a zmniejszający się współczynnik żyć, że w chwili braku zasterowania pracuje ona ze swoim wypełnienia impulsu w kontekście rosnącej prędkości 8 | Bosch Autospec | nr 1/43 | 2011 | porady obrotowej wcale nie musi oznaczać mniejszego wydatku elektryczną pompę paliwa – zawór wylotowy pompy pompy, ponieważ tłoczek pokonuję tę samą drogę w krót- wysokociśnieniowej podda się, umożliwiając przepływ szym czasie. paliwa ze strony niskociśnieniowej przez komorę pompy do szyny wysokiego ciśnienia. Silnik nadal pracuje, jego Tryb awaryjny: praca jest miękka i przyjemna dla ucha, w szynie paliwo- Ze względu na odmienną koncepcję sterowania zaworem wej obserwujemy ciśnienie równe ciśnieniu strony – w przypadku usterki elektrycznej (braku zasterowania niskociśnieniowej ok. 6,5 bara. Możemy zaobserwować zaworu) – komora jest ciągle rozszczelniona i niemożliwe również kilkukrotnie wydłużony czas wtrysku, wynoszący jest tłoczenie paliwa. Silnik pracując, szybko wykorzystu- w tym przypadku dla biegu jałowego ok. 3-4 ms. Silnik je zgromadzony w szynie zasób paliwa, powodując ciągły pracuje jednak w trybie awaryjnym i ma programowo spadek jego ciśnienia. W chwili, gdy ciśnienie w szynie ograniczoną moc. będzie niższe od ciśnienia paliwa podawanego przez Artur Chrust Precyzja przy wymianie świec Silniki z bezpośrednim wtryskiem benzyny od mechanika precyzji pracy podczas wymiany świec. z ukierunkowaną strugą paliwa wymagają szczególnej Bezwzględnym wymogiem jest zastosowanie klucza precyzji przy wymianie świec zapłonowych. dynamometrycznego podczas dokręcania. W najnowszej generacji układów bezpośredniego wtrysku Precyzja podczas wymiany świec zapłonowych benzyny świece zapłonowe muszą spełniać inne wymagania niż dotychczas. Aby im sprostać, do produkcji świec wykorzystuje się innowacyjne materiały oraz technologie produkcji. Nowoczesne układy wtrysku benzyny wymaga- Bezwzględnie należy przestrzegać momentu dokręcania świecy. Prawidłowy montaż świecy jest możliwy tylko przy użyciu klucza dynamometrycznego. ją ponadto bardzo precyzyjnego umiejscowienia iskry. Zaprojektowane z myślą o tym układzie świece zapłonowe ze stałym pierścieniem uszczelniającym wymagają wyjątkowej staranności podczas montażu. Pozycja elektrody masowej względem wtryskiwacza jest precyzyjnie określona. Nie wolno montować świecy w niedozwolonej pozycji. Aby zapobiegać uszkodzeniom, wymaga się Źle przeprowadzony montaż może mieć bardzo poważne konsekwencje. Nieprawidłowa pozycja elektro- Decydująca różnica: pierścień uszczelniający Standardowa świeca zapłonowa Świeca zapłonowa do układów z bezpośrednim wtryskiem dy masowej w cylindrze spowodowana zastosowaniem nieprawidłowego momentu dokręcania prowadzi do: utrudnienia rozruchu, braku iskry, przy dłuższym użytkowaniu do uszkodzenia silnika i katalizatora. Marcin Kiełczewski Pierścień uszczelniający fałdowany Masywny pierścień uszczelniający Silniki z układem wtrysku bezpośredniego benzyny z ukierunkowaną strugą paliwa Niedozwolona pozycja montażowa elektrody masowej Marka BMW BMW BMW Mercedes Mercedes Mercedes Model X6 xDrive 50i 750 i 750 Li C350 CGI CLS 350 CGI Coupe E350 CGI Moc [kW] 300 300 300 215 215 Typ silnika N63 B44A N63 B44A N63 B44A M 272.982 M 272.985 Lata produkcji 05.200811.200811.200809.200807.2006- 215 M 272.985 12.2007-03.2009 04.200912.2007- Mercedes Mercedes E350 CGI 215 E350 CGI model T 215 M 272.983 M 272.985 układy i komponenty Boscha | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 9 W przypadku filtrów paliwa Bosch odbywa się to w procesie zgrzewania włókien tworzywa sztucznego obu części bibuły. Prostsze alternatywy, jak klejenie, wytłaczanie lub użycie szyny metalowej nie dają odpowiedniej szczelności w przypadku paliw lub kryją w sobie ryzyko korozji. Obudowa: szczelna także pod wysokim ciśnieniem Każda obudowa filtra paliwa jest tak dobra, jak jej najsłabsze miejsce – połączenie korpusu i pokrywy. Dlatego na zakończenie procesu produkcji badana jest szczelność każdego filtra. W tym celu wtłacza się do filtra hel, a czujniki w komorze próżniowej sprawdzają, czy gaz się ulatnia. Ze względu na niską liczbę atomową hel gwarantuje najwyższą dokładność pomiaru. Staranność i higiena gwarantują wysoką trwałość filtrów. Szczegółowa kontrola jakości Z każdej partii produktów pobierane są próbki do przeprowadzenia testów jakości. W laboratorium filtry paliwa Filtry paliwa Boscha poddawane są szczegółowym badaniom: od wytrzymałości mechanicznej, poprzez szok termiczny i testy sprawdzające podatność na korozję aż po testy długoterminowe Wysokiej jakości materiały, zaawansowane metody w komorze nisko- i wysokotemperaturowej. Wszystko, co produkcji oraz bogata wiedza na temat układów może niekorzystnie odbić się na pracy filtra jest testowane wtryskowych to w firmie Bosch podstawa produkcji – często w warunkach ekstremalnych – porównywane filtrów – już od ponad 80 lat. z wymaganiami specyfikacji technicznej i dokumentowane. Gwarantuje to niezmienną, wysoką jakość filtrów Filtry paliwa chronią to, co najcenniejsze w samochodzie danej partii. – silnik. Zatrzymują zanieczyszczenia, cząsteczki metalu będące efektem tarcia, najdrobniejsze cząsteczki pyłu, nie Opakowanie – ochrona filtrów w drodze do klientów pozwalając im przedostać się do niezwykle podatnych Filtry paliwa są zabezpieczane plastikowymi pokrywami, na uszkodzenia części układu wtryskowego paliwa. które chronią je przed zanieczyszczeniem podczas trans- W przypadku silników Diesla zatrzymują także wodę. portu. Następnie filtry pakowane są zgodnie z wymagania- Filtr paliwa musi wiele wytrzymać w trakcie eksploata- mi klientów – w składane pudełka, specjalne opakowania, cji. Dlatego w procesie produkcji tak dużą wagę przykłada na palety, w kartonowe pudełka lub przepakowywane się do staranności wykonania wszystkich elementów filtra w standaryzowane pojemniki dla klientów OE – a później oraz zachowania wyjątkowej higieny. przesyłane bezpośrednio na linię montażową samochodów. Marcin Dynarek Odpowiednia bibuła Spośród wielu różnych rodzajów bibuł filtracyjnych należy wybrać odpowiednią dla danego typu i zastosowania filtra. Ważną rolę odgrywa przy tym rodzaj i składniki celulozy oraz włókien syntetycznych, gramatura, czyli „grubość” bibuły, a także specjalna powłoka z żywicy. Jakość medium filtracyjnego ma decydujący wpływ na trwałość filtra, zdolność pochłaniania cząsteczek oraz odporność na działanie agresywnych cieczy. Wytrzymały wkład Bibuła filtracyjna jest składana, utwardzana w piecu i cięta do odpowiedniego rozmiaru. Następnie pierwszy i ostatni element są łączone ze sobą. W Aranjuez Robert Bosch España Gasoline Systems S.A. produkuje filtry paliwa do samochodów benzynowych i wysokoprężnych oraz filtry DENOX. 10 | Bosch Autospec | nr 1/43 | 2012 | układy i komponenty Boscha Filtr oleju Budowa filtra oleju napędowego Liniowy filtr paliwa Filtr paliwa w układzie Common-Rail 1 G 2 3 H 2 4 5 6 7 3 8 1 4 F 9 E 5 10 B 6 A 11 7 8 12 9 13 C A dopływ zanieczyszczonego oleju napędowego do filtra B zawór bimetalowy, zapewnia optymalną temperaturę paliwa, doprowadzając do filtra paliwo powracające z silnika C powrót paliwa do zbiornika D powrót paliwa z silnika E filtrowanie paliwa F zawór przelewowy otwiera się, gdy ciśnienie przefiltrowanego paliwa jest wyższe niż 1...1,5 bar G oczyszczone paliwo jest kierowane do silnika H nadmiar paliwa jest odprowadzany do zbiornika 1 2 3 4 5 6 7 8 9 14 D pokrywa filtra z tworzywa sztucznego pierścień uszczelniający pierścień metalowy obudowa filtra z tworzywa sztucznego, wytrzymująca ciśnienie medium filtracyjne (o plisach w układzie gwiaździstym) zawór bimetalowy (włącznik termostatyczny) osadnik wody korek spustowy wody rurka spustowa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 przyłącze przewodu elastycznego odpływ paliwa przyłącze przewodu elastycznego zawór podgrzewacza przyłącze przewodu elastycznego dopływ paliwa (powrót z silnika) podwójne zawinięcie obwodowe pokrywa filtra z anodyzowanej stali rurka podtrzymująca medium filtracyjne (zwijane) obudowa filtra z blachy stalowej ocynkowanej ogniowo, wytrzymująca ciśnienie 12 osadnik wody 13 korek spustowy wody 14 rurka spustowa układy i komponenty Boscha | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 11 napędowego Stopień separacji (%) Separacja wody Wymagany stopień separacji 100 85 Przyczyny niedostatecznej separacji wody: opóźnione okresy wymiany filtra lub stosowanie tanich filtrów niemarkowych. Skutki: uszkodzenia korozyjne w układzie wtryskowym oraz w silniku. 70 55 Korozja obudowy pompy wysokiego ciśnienia 40 Korozja elementów wtryskiwacza 25 10 5 10 30 40 50 Czas (min) wymagany normą ISO 4020 filtr wysokiej jakości, Bosch filtr niskiej jakości, tani zamiennik 0 20 60 Zasada separacji wody kierunek przepływu medium filtracyjne opadanie kropelek wody kierunek przepływu opadanie siłą ciężkości Wytrącanie wody po czystej stronie filtra wskutek efektu koalescencji opadanie kropelek wody medium filtracyjne łączenie kropelek opadanie siłą ciężkości Wytrącanie wody po zanieczyszczonej stronie filtra wskutek efektu hydrofobIi Separacja cząstek Efektywność separacji (%) Wymagany stopień separacji Przyczyny niedostatecznej separacji cząstek: opóźnione okresy wymiany filtra lub stosowanie tanich filtrów niemarkowych. 100 90 Skutki: przyspieszone zużycie wtryskiwaczy i w efekcie uszkodzenie silnika. 80 Wyżłobienia materiału zaworka wtryskiwacza CRI Utworzone rysy 70 60 3-5 5-10 10-15 15-20 20-25 Wielkość cząstek (μm) wymagana normą ISO TR 13353 filtr wysokiej jakości, Bosch filtr niskiej jakości, tani zamiennik >30 20 μm © 2011 Robert Bosch GmbH (AA/COM) ‒ 0109-1-1108-pol. 12 | Bosch Autospec | nr 1/43 | 2012 | Bosch Service w Polsce Motoryzację mamy w genach jem firmy. Gdy w 2003 roku jej właściciele starali się o autoryzację w sieci Bosch Service, musieli po- BS Dąbrowa Auto mieszczący się przy niewielkiej ulicy Okrętowej święcić garaż, by utworzyć zgodne na warszawskich Jelonkach to warsztat samochodowy znany w całej okolicy. z jej wymogami biuro obsługi klienta. Istnieje tu od 1978 roku. Prowadzi go od początku Sławomir Dąbrowa – Inne warunki spełnialiśmy – opowia- z synem Łukaszem. da Łukasz Dąbrowa. – Mieliśmy już sprzęt diagnostyczny Boscha i inne W tej rodzinie smykałkę do naprawy technikum, potem Politechnikę urządzenia. Właśnie od nich, a wła- pojazdów mężczyźni mają w genach. Warszawską i pracujemy razem. Teraz ściwie od testera KTS zaczęły się – Mój ojciec dorabiał, reperując do warsztatu „wyrywa” się jego nasze kontakty z firmą Bosch. motocykle – opowiada pan Sławomir. syn, 5-letni Maciek. Zainwestowaliśmy w jego zakup, gdy – Ja podpatrywałem go i wybrałem się Stacja obsługi pojazdów zaanekto- w naprawianych samochodach do Technikum Samochodowego wała niemal całą posesję przy zaczęło być coraz więcej układów przy ul. Hożej w Warszawie. Gdy ul. Okrętowej 61a. Dom, w którym elektronicznych. na rodzinnej działce założyłem mieszkają panowie Sławomir i Łukasz warsztat samochodowy, Łukasz bywał z rodzinami, został obudowany zację firmy Bosch w zakresie kom- w nim codziennie i starał się pomagać pomieszczeniami warsztatowymi. pleksowej obsługi samochodów w naprawach. Ukończył to samo Przybywały stopniowo, wraz z rozwo- osobowych i dostawczych do 3,5 t. Maksymalnie wykorzystujemy szkolenia Świadectwo ze szkolenia „Profesjonalna obsługa klienta”, w którym uczestniczył Łukasz Dąbrowa to tylko jeden z dyplomów, których kolekcja zajmuje całą ścianę w biurze firmy. – To może dzięki temu kursowi zwyciężyliśmy w teście „tajemniczego klienta” – mówią właściciele BS Dąbrowa Auto. – Organizowane przez Boscha szkolenia, nie tylko te techniczne, są bardzo ważne i staramy się je maksymalnie wykorzystywać. W zeszłym roku nasi pracownicy uczestniczyli też we wszystkich szkoleniach unijnych. BS Dąbrowa Auto posiada autory- Bosch Srevice i AutoCrew w Polsce | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 13 Na czterech (w tym jednym podwójnym) stanowiskach naprawiane są samochody wszystkich marek, zwykle – jak mówią właściciele firmy – kilkuletnich, choć zdarzają się i starsze. – Przygotowywaliśmy np. Poloneza, którym jego właściciel wybierał się na wyprawę aż do Syrii – wspomina p. Sławomir. – Zajmujemy się kompleksową naprawą samochodów z silnikami benzynowymi i Diesla, nie wykonujemy tylko usług blacharskich i lakierniczych. Oprócz tego prowadzimy serwis klimatyzacji i ogumienia (wraz z przechowywaniem opon), mamy też samochód serwisowy i w razie potrzeby możemy prowadzić naprawy u klientów lub holowanie ich pojazdów. Pracujemy od poniedziałku do piątku w godzinach 8-18, a w soboty 9-15, ale zdarza się, że klienci przyjeżdżają do nas – na obsłudze serwisowej. Obaj też przyjmują samochody w innych porach. To są te minusy mieszkania przyjeżdżające do serwisu. I trudno im teraz powiedzieć, przy warsztacie. na którego przypadło obsłużenie „tajemniczego klienta” Od czasu gdy do spółki w firmie przystąpił Łukasz odwiedzającego warsztaty Bosch Service. Został jednak Dąbrowa, właściciele podzielili się obowiązkami. Pan obsłużony tak dobrze, że w teście zdobył 82 punkty na 86 Sławomir skupił się na pracy biurowej i zaopatrzeniu możliwych. Był to w ubiegłym roku najlepszy wynik warsztatu, pan Łukasz wraz z czterema członkami załogi w rankingu ocenianych warsztatów. Anna Borsukiewicz Serwis jak pogotowie dla pojazdów Od 2009 roku w strukturach Boscha działa sieć AutoCrew licząca ponad 50 serwisów samochodowych. Przedstawiamy jeden z największych – Centrum Serwisowe Małecki Sp.J. mieszczące się w Warszawie, przy al. Gen. Władysława Sikorskiego 5. Wzrok kierowców jadących jedną ta: 8-20, niedziela: 10-18) i numery również na przechowywanie ogumie- z arterii przelotowych stolicy przycią- telefonów. nia klientów. Nawet gabinet właściciela ga okazały budynek warsztatowy Centrum Serwisowe Małecki działa z ośmioma bramami wjazdowymi w tym miejscu od 2006 roku. Wówczas w części biurowej. By się do niego do hali serwisowej oraz wielkim jego właściciel, Grzegorz Małecki, dostać, trzeba wspiąć się po krętych napisem „7 dni w tygodniu”. Gdy przejął budynek od upadającej firmy schodkach. Pracując w nim, Grzegorz podjedzie się bliżej, można zobaczyć, Carman i zmodernizował, by maksy- Małecki nie tylko załatwia urzędowe że wszystko jest usystematyzowane malnie wykorzystać jego powierzch- sprawy, ale też, gdy spojrzy w monitor, – nad każdą z bram znajduje się nię. Zamiast dawnych sześciu, jest widzi, co się dzieje na stanowiskach wizualna informacja, jakie układy w nim teraz dwanaście stanowisk warsztatowych. – To element systemu samochodowe są tam obsługiwane, roboczych plus dwa stanowiska właścicielskiego, który stosuję – wyja- na ścianie części biurowej wypisane są w stacji kontroli pojazdów. Wybudo- śnia. – Dlatego też codziennie jestem okazałymi czcionkami godziny wanie antresoli pozwoliło wygospoda- nie tylko w serwisie warszawskim, ale działania serwisu (poniedziałek-sobo- rować na niej miejsca magazynowe, również w Raszynie, gdzie znajduje się mieści się na antresoli umieszczonej 14 | Bosch Autospec | nr 1/43 | 2012 | AutoCrew w Polsce należące do mnie drugie centrum pojazdów – mówi Grzegorz Małecki. – ale i nagrywane na dyktafonach. serwisowe. W centrum przeprowadza się dzien- Doradcy serwisowi nie są osobami Można o nim powiedzieć, że nie około 30 operacji o różnym anonimowymi, mają swoje wizytówki pierwsze, bo właśnie tam w 2003 roku stopniu skomplikowania. Obsługuje- i kontaktują się z klientami. Wielu Grzegorz Małecki otworzył swój my samochody wszystkich marek, z nich ma również swoich zaufanych serwis. Była to jedna z pierwszych osobowe i dostawcze, w różnym mechaników, do których przyjeżdża- placówek tworzącej się wówczas sieci wieku, a także floty. Różni są też ją z pojazdami. AutoCrew w Polsce, co uwieczniono klienci i trzeba znać ich wymagania nawet na plakacie upamiętniają- oraz potrzeby. cym 10-lecie jej istnienia w naszym kraju. Praca w warszawskim centrum Oczywiście ważne jest też wyposażenie warsztatowe, a jak mówi właściciel firmy, narzędzia i urządze- odbywa się w systemie dwóch 12-go- nia zawsze były jego „konikiem”. dzinnych zmian. Na każdej zespół Dlatego w jego serwisach znajdują się wek wymaga precyzyjnej organizacji składa się z 9 mechaników i 3 dorad- np. dwa z sześciu działających i personelu, który musi się wykazy- ców, z którymi współdziałają zaopa- w Polsce amerykańskich podnośni- wać nie tylko fachowymi umiejętno- trzeniowcy. Bardzo ważna jest ków o udźwigu 5,4 tony, dzięki ściami, ale także być związany z synchronizacja między nimi, a także którym można obsługiwać ciężkie miejscem pracy, odczuwać satysfak- między zmianami. Informacje pojazdy, np. bankowozy. Ten „konik” cję z tego, co robi. – Serwis samocho- na temat naprawianych pojazdów właściciela sprawia, że ilością dowy, to takie pogotowie i szpital dla przekazywane są nie tylko pisemnie, narzędzi można by obdzielić ze 4 Sprawne działanie dwóch placó- warsztaty. Każdy z mechaników ma wózek z kompletami podstawowych przyrządów i kluczy, a bardziej specjalistycznym sprzętem dysponują mistrzowie zmianowi. Urządzeń do obsługi klimatyzacji jest 6, KTSów 5, bo, jak wyjaśnia Grzegorz Małecki, mechanicy pracujący w systemie prowizyjnym nie mogą czekać z przeprowadzeniem diagnostyki. Obsłużenie w miesiącu około tysiąca klientów to poważne zadanie, a o jakości pracy firmy świadczy i to, że od 4 lat wśród załogi Centrum Serwisowego Małecki nie ma praktycznie rotacji. Anna Borsukiewicz diesel | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 15 wanie zużycia paliw. Clean Diesel Czysty, oszczędny, mocny zużywa o ponad 30% mniej paliwa niż porównywalny silnik benzynowy. To zaś oznacza: ponad 30% oszczędno- Diesle są modne, dynamiczne i mają wiele innych zalet. ści, ponad 40% wyższą moc, a do tego Coraz więcej kierowców wybiera ekonomiczną, ochronę zasobów naturalnych. czystą i wydajną mobilność Clean Diesel – czysta jazda w wersji Diesla. O 25% niższa emisja dwutlenku węgla (CO2) niż w przypadku silnika benzynowego, minimalny poziom emisji pyłu lub cząstek stałych, obniżenie emisji tlenków azotu o 98%: Clean Diesel oszczędza źródła surowców naturalnych i korzystnie wpływa na bilans ekologiczny. Clean Diesel – dynamiczna jazda W porównaniu do aut z silnikami Sytuacja nie dotyczy tylko Niemiec, układ wtórnego oczyszczania spalin benzynowymi samochody z technolo- gdzie w pierwszej połowie 2011 roku czy też optymalizacja momentu gią Clean Diesel dysponują o ok. 50% niemal co drugi nowo zarejestrowany obrotowego i komfortu. Do tego należy wyższym momentem obrotowym. samochód był wyposażony w napęd dodać aktualne innowacje, takie jak Pozwala to w każdej sytuacji dyna- Diesla. Na całym świecie coraz więcej odzysk energii, zmniejszanie pojem- micznie przyspieszać, nawet w niskim pojazdów, nie tylko najpopularniej- ności silnika, zmniejszanie prędkości zakresie obrotów. Dotyczy to także szych segmentów, lecz także klasy obrotowych przy zachowaniu wyma- mniejszych silników, szczególnie, że luksusowej, auta terenowe i SUV są ganych osiągów, czy wreszcie napęd w ostatnich latach pojemność skoko- wyposażane w technologię Clean hybrydowy z silnikiem Diesla. wa silników w segmencie Diesla Diesel (czysty diesel). Ekspertów nie dziwi ten globalny systematycznie maleje, ale nie odbywa Clean Diesel – ekonomiczna jazda się to kosztem mocy. Proces ten zwany trend. Nowoczesny i konwencjonalny Ceny paliw wykazują ostatnio jedynie „Downsizingiem” prowadzi do obniże- napęd Diesla mają ze sobą już tylko tendencję zwyżkową. Dodatkowo, nia zużycia paliwa przy zachowaniu jedną cechę wspólną, a mianowicie kurczą się rezerwy ropy naftowej. mocy i dynamiki jazdy charaktery- pracę opartą o samozapłon paliwa. W związku z tym nie możemy już stycznej dla większych silników. Dziś nawet po emisji dźwięku pracu- sobie pozwolić na beztroskie trakto- Zbigniew Pilewski jącego silnika trudno jest odróżnić samochód z silnikiem Diesla od tego Diesel lepszy niż hybryda w bezpośrednim porównaniu z napędem benzynowym. Wyeliminowano typową dla dawnych diesli hałaśliwą pracę i „stukanie” silnika. Z uwagi na szereg innowacji, które Hybryda Diesel Zużycie paliwa 6,7l /100km 5,8l /100 km Emisja CO² 155 g/km 154 g/km Zasięg 670 km 950 km Jednostkowy koszt 17.7 ct*/km eksploatacji przy przebiegu 15 000 km rocznie 18.6 ct/km Clean Diesel mogą się pochwalić Przyspieszenie 0 – 100 km/h 12.0 s 9.8 s zapierającą dech w piersiach spraw- Prędkość maks. 170 km/h 209 km/h zapoczątkował w 1989 roku rozwój układu bezpośredniego wtrysku oleju napędowego, nowoczesne silniki nością oraz osiągami. Istotną rolę w tej Porównanie deklarowanego i rzeczywistego zużycia paliwa [l/100] historii sukcesu odgrywa wprowadzony do produkcji seryjnej w 1995 r. układ wtryskowy Bosch Common Rail. Triumfowi techniki Diesla towarzyszyły inne nowe rozwiązania, np. *ct – eurocenty deklarowane rzeczywiste % +56 4,3 6,7 % +18 4,9 5,8 16 | Bosch Autospec | nr 1/43 | 2012 | produkty a zarazem najprostsze w użyciu. Ich Akumulatory do skuterów, quadów i motocykli obsługa sprowadza się do okresowego doładowywania i utrzymywania w czystości. Konstrukcja żelowa pozwala na montaż baterii nawet „do góry nogami”. Program Akumulatorów Bosch M4/ W bogatej ofercieznajduje się M6 zawiera 10 różnych rodzajów 48 typów akumulatorów. przyłączy, umożliwiając dopasowanie do każdego motocykla. Zasady użytkowania Aby wydłużyć żywotność akumulatora należy pamiętać, aby był zawsze czysty i suchy, gdyż większość zanieczyszczeń odznacza się pewnym przewodnictwem elektrycznym. Prowadzi to do przepływania tzw. prądów pełzających, które mimo małej gęstości szybko wyładowują ogniwa. Prądy te płyną na znacznych powierzchniach. Niezwykle niebezpieczne jest pozostaAby dobrze dobrać akumulator, Akumulatory Bosch M6 wianie nawet minimalnych ilości należy zastanowić się jaki jego rodzaj Wykonane w technologii AGM są elektrolitu na zewnątrz ogniw. jest nam najbardziej potrzebny. w pełni bezobsługowe, wymagają Najbardziej popularne i dostępne tylko napełnienia kwasem. Gwarantu- biegunowe akumulatora były zawsze w ofercie Bosch akumulatory można ją 100% szczelności, co umożliwia czyste i prawidłowo dokręcone. podzielić na dwa rodzaje: kwasowe stosowanie ich w pojazdach enduro, Przy akumulatorach kwasowych, i żelowe. Różnią się one właściwościa- quadach, motocyklach wyczynowych. ubytki elektrolitu muszą być systema- mi eksploatacyjnymi oraz przygoto- Odporność na wstrząsy i zabezpiecze- tycznie uzupełniane przez dolanie waniem ich do użytkowania. nie przed wyciekiem elektrolitu wody destylowanej. Warto zawsze zapewnia technologia AGM, w której sprawdzić ciężar właściwy elektrolitu Akumulatory kwasowe Bosch elektrolit jest związany w matach (w akumulatorze naładowanym M4 i M6 z włókna szklanego. Pokrywa labiryn- powinien wynosić 1,265 G/cm³ Akumulatory te wymagają zalania towa linii M6 z systemem centralnego przy temperaturze 15° C). Bardzo elektrolitem. Mają w kompletach odpowietrzenia zapewnia bezpieczne ważne jest, aby nie dopuścić do rozła- pojemniki z właściwie odmierzoną użytkowanie bez ryzyka wystąpienia dowania ogniw poniżej napięcia 1,75V, jego ilością, niezbędną do zalania iskry zwrotnej – grożącej wybuchem. co grozi zasiarczeniem płyt i utratą akumulatora. W akumulatorach motocyklowych Dzięki technologii AGM wydłużony jest o 20% czas użytkowania. Akumu- Warto też dbać o to, aby zaciski pojemności elektrycznej. Warto kontrolować napięcia Boscha zastosowano nowoczesną latory AGM mają niższą rezystancję wszystkich ogniw akumulatora – za- konstrukcję płyt, która gwarantuje wewnętrzną, co oznacza wyższe wsze powinny być jednakowe. Podczas pełne możliwości startowe, optymalną napięcie na zaciskach oraz dłuższy dłuższego postoju motocykla, np. zimą, przewodność energii elektrycznej czas pracy. Mają również nieco jeśli akumulator jest nieużywany, oraz podwyższoną odporność większą pojemność niż baterie zawarty w nim zapas energii elektrycz- na wstrząsy. Akumulatory linii M4 żelowe, gdyż część elektrolitu w aku- nej zmniejsza się na skutek procesu gwarantują odporność na przechyle- mulatorach żelowych stanowi czynnik samowyładowania. Jest to następ- nia do 55°, mają system centralnego żelujący. stwem przemian chemicznych w masie odgazowania oraz labiryntową czynnej płyt. Należy w takim przypad- pokrywę zapobiegającą odparowywa- Akumulatory żelowe Bosch ku dokonywać ładowań akumulatora niu elektrolitu. Umożliwiają również To najbardziej odporne na wstrząsy przy użyciu sprawnego prostownika. uzupełnienie elektrolitu. i drgania akumulatory motocyklowe, Marcin Dynarek produkty | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 17 ruchu ramion oraz ergonomiczne Nowe podnośniki w ofercie działu Diagnostyki Samochodowej wzornictwo umożliwiają bezproblemowe podnoszenie pojazdów o małym i dużym rozstawie kół. Dla bardziej wymagających prac naprawczych przeznaczone są podnośniki czterokolumnowe typu VLH 4xxx, które można dopasować do indywidualnych potrzeb użytkowników. Podnośniki warsztatowe można wyposażyć na przykład w podnośniki osiowe, mechaniczne obrotnice lub specjalne Firma Bosch poszerza swoją ofertę akcesoria do pomiaru geometrii w segmencie podnośników o nowe urządzenia. zawieszenia. Do lepszego wykorzystania prze- Do podnośników dwukolumnowych typu strzeni warsztatu przewidziano VLE 2130/2130EL, dostępnych do tej pory podnośniki nożycowe typu VLS 31xx jedynie w wersji elektromechanicznej, dołą- (kompaktowe) oraz VLS 5140/5150 czają podnośniki dwukolumnowe elektrohy- (duże, diagnostyczne). Te podnośniki drauliczne typu VLH 2140/2155, w których nie wymagają specjalnego przygotowa- wykorzystuje się hydraulikę Bosch Rexroth. nia posadzki warsztatu. Dzięki niewiel- Podnośniki dwukolumnowe mają w zależności kiej wysokości na podnośnik mogą od typu i wykonania udźwig od 3 do 5,5 tony wjechać nawet pojazdy o bardzo niskim i można je stosować do obsługi wszystkich zawieszeniu. Specjalne systemy samochodów osobowych oraz transporterów. nadzoru i synchronizacji gwarantują W przypadku zmieniających się wymagań równomierne podnoszenie i opuszcza- warsztatu podnośniki można wyposażyć nie pojazdu. w dodatkowe elementy i rozbudowywać Podnośniki nożycowe zapewniają modułowo. Wytrzymałe systemy zabezpieczeń mechanikowi maksymalną swobodę gwarantują mechanikom bezpieczeństwo we ruchu pod pojazdem. Są one dostarcza- wszystkich sytuacjach. ne w wielu wariantach i można je Zajmujące niewiele miejsca podnośniki wykorzystywać do najróżniejszych dwukolumnowe są przeznaczone głównie prac, np. do naprawy karoserii, do szybkich prac serwisowych. Szeroki zakres przeglądu wstępnego przy przyjmowaniu pojazdu do serwisu oraz czynności naprawczych i serwisowych. Bogaty asortyment akcesoriów umożliwia także przystosowanie podnośników Podnośnik VLH 2140 nożycowych np. do pomiaru geometrii zawieszenia. Tomasz Nowak Podnośnik VLS 5150 LA Podnośnik VLS 3130 18 | Bosch Autospec | nr 1/43 | 2012 | produkty Citroën C5 i Bosch Firma Bosch jest dostawcą podzespołów do kilkudzie- nia 2010 r. – wraz z wykazem niektórych części zamien- sięciu marek samochodów produkowanych w Europie. nych produkowanych do niego przez firmę Bosch. Obok Warto sobie uświadomić jak wiele elementów z logo nazwy produktów umieszczamy numery katalogowe. Bosch znajduje się w każdym modelu. W przypadku niektórych elementów są to tylko przykłady, gdyż producent dokonywał zmian konstrukcyjnych, W naszym cyklu prezentujemy samochód Citroën C5 a wraz z nimi zmieniały się numery katalogowe. Dlatego z silnikiem wysokoprężnym HDi o pojemności 1560 cm³ dobór odpowiednich części możliwy jest przy użyciu i mocy 80 kW na rynku od kwietnia 2008 r. do sierp- katalogu Bosch. 17 15 16 10 18 4 5 1 6 2 22 24 9 12 13 7 19 8 3 25 20 23 21 14 11 26 1 Świeca żarowa, Duraterm ● Nr 0 250 204 002 2 wałka rozrządu ● Czujnik Nr 0 986 280 413 3 Czujnik poziomu paliwa ● (jednostka oddzielna) 10 Wkład filtra powietrza ● Nr 1 457 433 327 11 Wkład oleju ● Nr 1 457filtra 429 238 12 Pasek klinowy wielorowkowy ● (6 PK 976) elektrohydrauliczny Nr 0 986 580 140 4 Pompa wysokociśnieniowa ● systemu CR ● 5 6 ● 7 ● 8 ● 9 ● Nr 0 445 010 296 Pompa wysokociśnieniowa systemu CR (wyrób regenerowany) Nr 0 986 437 028 Elektrowtryskiwacz CR Nr 0 445 110 297 Elektrowtryskiwacz CR (wyrób regenerowany) Nr 0 986 435 150 Podkładka uszczelniająca pod wtryskiwacz Nr F 00V C17 504 Filtr paliwa Nr 0 450 906 471 13 ● 14 ● 15 ● 16 ● 17 ● układ kierowniczy Nr 1 987 948 486 Pasek klinowy wielorowkowy (6 PK 1715) hydrauliczne wspomaganie kierownicy Nr 1 987 948 453 Pasek zębaty/pompa wodna, komplet Nr 1 987 948 721 Pióro wycieraczki Aerotwin, spoiler, komplet Nr 3 397 007 256 Pióro wycieraczki Aerotwin, Multi-Clip Spoiler pojedyncza - pasażer Nr 3 397 008 583 Pióro wycieraczki Aerotwin, Multi-Clip Spoiler pojedyncza - kierowca Nr 3 397 008 588 18 Filtr kabinowy z węglem aktywnym ● Nr 1 987 432 311 19 rozruchowy, ● Akumulator S4 (12V, 60Ah, 540A) Nr 0 092 S40 040 20 Czujnik ESP ● Nr 0 265 005 715 21 Czujnik ABS prędkości obrotowej ● koła, przód Nr 0 986 594 522 22 Czujnik ABS prędkości obrotowej koła, tył Nr 0 986 594 523 23 Okładziny hamulca tarczowego, komplet, przód Nr 0 986 494 371 24 Okładziny hamulca tarczowego, komplet, tył Nr 0 986 494 127 25 Tarcza hamulcowa, tylna Nr 0 986 479 194 26 Tarcza hamulcowa, przednia Nr 0 986 479 380 ● ● ● ● ● technika | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 19 tzw. sonda diagnostyczna. Z reguły ok. 600 stopni C, czas reakcji jest w silnikach 2-, 3- i 4-cylindrowych krótszy od 50 ms. Dlatego obecnie sondy mierzą zawartość tlenu produkowane sondy lambda są w uśrednionym strumieniu spalin ze podgrzewane własnym elementem wszystkich cylindrów. W silnikach grzejnym. o większej liczbie cylindrów, np. V6 sond może być więcej. Element pomiarowy sondy lambda Sonda palcowa Elementem pomiarowym sondy musi pracować w temperaturze palcowej jest ceramiczny czujnik ze powyżej 350 stopni C. Z tego powodu stałym elektrolitem, który składa się pierwsze, niepodgrzewane sondy z mieszanki tlenków cyrkonu i itru lambda umieszczano blisko silnika, umieszczonych na rurce w kształcie by szybko się ogrzały od gorących palca. Z obu stron ceramiki umiesz- spalin. Teraz produkuje się wyłącznie czone są elektrody. Stronę sondy sondy podgrzewane wbudowaną stykającą się ze spalinami pokrywa grzałką wewnętrzną, wprowadzone warstwa ochronna. Do wewnętrznej przez Boscha na rynek w roku 1982. strony rurki doprowadzane jest W fabrykach Boscha na całym Dlatego sondę podgrzewaną można powietrze atmosferyczne. Szczeliny świecie powstaje w ciągu godziny zabudować w pewnym oddaleniu umieszczone na zewnętrznej osłonie 5 tysięcy sond lambda. Wiele z nich od silnika. metalowej chronią element pomiaro- Dwustanowe sondy lambda Obecnie Bosch produkuje dwa wy przed przeciążeniami termiczny- fabryczny. Bosch produkuje sondy rodzaje dwustanowych sond lambda mi i zapobiegają schłodzeniu elemen- lambda dla ponad 80% modeli – palcowe i planarne. tu pomiarowego przez zimne spaliny. jest kierowanych na montaż samochodów dostępnych w Europie. W sondach 3-przewodowych Sonda wyposażona jest w element „masa jest brana z obudowy”, co grzejny, który zapewnia osiągnięcie Gdy w latach siedemdziesiątych niekiedy powoduje zakłócenia. Nie temperatury pracy po 20-30 sekun- minionego wieku zaczęto zwracać ma tego problemu w sondach 4-prze- dach od rozruchu silnika. Sonda uwagę na ochronę środowiska, wodowych, gdyż sygnał przekazywa- palcowa obliczona jest na przebieg w przemyśle samochodowym ny jest czwartym przewodem. do 160 tysięcy kilometrów. do prawidłowego działania wymagały Zasada działania Sonda planarna precyzyjnie określonej mieszanki Dwustanowa sonda lambda wykorzy- W porównaniu z sondą palcową paliwowo-powietrznej spalanej stuje ogniwo Nernsta, które wytwarza sonda planarna ma inaczej zbudowa- w silniku. Bosch w 1976 r. opatento- napięcie elektryczne zależne od za- ny element pomiarowy. Jednak wał i wdrożył do produkcji czujnik wartości tlenu w spalinach w stosun- zasada działania jest taka sama. Stały mierzący zawartość tlenu w spalinach ku do tlenu zawartego w powietrzu elektrolit składa się z pojedynczych w porównaniu z zawartością tlenu atmosferycznym. Gdy mieszanka jest folii ceramicznych umieszczonych w powietrzu atmosferycznym. bogata (λ<1), powstające w sondzie jedna na drugiej. Element pomiarowy Czujnik ten nazwano sondą napięcie wynosi ok. 800 – 1000 mV. jest chroniony dodatkową warstwą lambda. Najprostszymi w budowie są Gdy mieszanka jest uboga (λ>1), ceramiczną przed niekorzystnym, dwustanowe sondy lambda stosowa- wartość napięcia wynosi ok. 100 mV. erozyjnym oddziaływaniem spalin. ne wyłącznie w silnikach benzyno- Ceramiczny element pomiarowy Ponieważ system grzejny jest połą- wych. Umożliwiają określenie czy przewodzący jony tlenu musi praco- czony z komorą pomiarową, sonda silnik pracuje na mieszance ubogiej, wać w temperaturze powyżej 350 planarna osiąga temperaturę pracy czy bogatej. Sondy te wysyłają sygnał stopni C i dlatego wymaga podgrze- dwa razy szybciej niż sonda palcowa. skokowy, a zakres ich pracy dla wania, gdy temperatura spalin jest Sonda planarna może wytrzymać współczynnika λ wynosi od 0,995 za niska. Od temperatury zależy też do 240 tysięcy kilometrów przebiegu. do 1,005. W pojazdach z systemem czas reakcji sondy. Czas reakcji EOBD w układzie wydechowym ceramicznego elementu pomiarowe- Diagnostyka umieszczone są dwie sondy: go o temperaturze 350 stopni C Ze względu na miejsce montażu przed katalizatorem spalin (tzw. wynosi nawet kilka sekund. Nato- sonda lambda poddawana jest sonda regulacyjna) i za katalizatorem, miast w temperaturze pracy sondy, zmiennym obciążeniom termicznym, pojawiły się katalizatory spalin, które 20 | Bosch Autospec | nr 1/43 | 2012 | technika Sonda palcowa Budowa czujnika sondy palcowej ceramiczna warstwa ochronna osłona metalowa tuleja ochronna elektroda zewnętrzna osłona ceramiczna styki obudowy czujnik ceramiczny element grzejny aktywna ceramika sondy Sonda planarna osłona metalowa elektroda wewnętrzna Schemat działania sondy planarnej obudowa 1 uchwyt czujnika 2 1 - ceramiczna warstwa ochronna, 3 2 - elektroda, 3 - komora pomiarowa, pierścień uszczelniający 4 - element grzejny, uszczelka z tworzywa sztucznego tuleja ochronna 5 - elektroda, czujnik ze zintegrowanym elementem grzejnym mechanicznym i chemicznym, co przyczynia się do zużycia eksploata- 6 5 6 - kanał powietrza 4 punkt oznaczający 0,4 V. Napięcie sondy są umieszczane ponownie zużytej sondy lambda powoli osią- blisko silnika i ogrzewane okresowo, cyjnego. Nieco zużyte sondy lambda ga 0,8 V i powoli spada, dlatego by utrzymać właściwą temperaturę mogą powodować zawyżone wartości częstotliwość przechodzenia przez pracy elementu pomiarowego. W celu emisji spalin. Uszkodzona sonda punkt 0,4 V jest wolna. uniknięcia szoku termicznego przez lambda może być przyczyną obniże- Kolejną kontrolowaną wartością element pomiarowy, po uruchomie- nia mocy maksymalnej silnika oraz jest rezystancja grzałki, której niu silnika sonda jest ogrzewana zużycia paliwa większego o ok. 15%. oporność przy zimnym silniku małym prądem przez krótki czas. Niekorzystny skład mieszanki wynosi z reguły poniżej 3 omów. Po osiągnięciu właściwej temperatury spalinowej może powodować przy- Dokładna wartość zależy od mocy pracy elementu pomiarowego, spieszone zużycie katalizatora spalin. grzałki, a w sondach stosuje się grzałka zostaje wyłączona i nie Zaleca się, by sondę lambda kontrolo- moce 14 lub 18 watów, ale mogą być świadczy to o jej uszkodzeniu. Trzeba wać co 30 tys. km przebiegu i wymie- też inne. Dlatego trzeba sprawdzić, o tym pamiętać podczas kontroli niać po terminach określonych przez z jaką mocą grzałki mamy grzałki. producenta. do czynienia. Diagnostyka sondy polega na kon- Doboru właściwej sondy dokonują Następnym elementem jest sposób hurtownie z częściami firmy Bosch, troli sprawności przewodów i połą- podgrzewania sondy. Sondy umiesz- posługując się programem kompute- czeń wtykowych, odczycie pamięci czone blisko silnika były podgrzewa- rowym. Warto jednak pamiętać, że ze błędów i sprawdzeniu wartości ne do momentu osiągnięcia właściwej względu na różny czas reakcji, rzeczywistych przyrządem diagno- temperatury. Późniejsze sondy, zamiast sondy planarnej nie można stycznym (np. KTS) oraz kontroli oddalone od silnika, były ogrzewane stosować sondy palcowej, ale nie sygnałów, zgodnie z instrukcją grzałką przez cały okres pracy. odwrotnie. Powietrze do sondy usuwania usterek (ESI[tronic]). W silnikach najnowszej generacji dwustanowej jest pobierane przez W sondach dwustanowych przewód elektryczny i wtyczkę, wartością mierzoną, podawaną Charakterystyka sondy dwustanowej dlatego podczas montażu przewodu do sterownika silnika jest napięcie. V nie należy go zaginać. Bosch oferuje W przypadku nowej sondy wynosi ono 0,8 V. Gdy podejrzewamy, że 0,9 na polskim rynku skrócony program sond lambda dla samochodów 0,6 sonda lambda może być uszkodzona, warto posłużyć się oscyloskopem i sprawdzić na wykresie, jak często zmiany napięcia przechodzą przez Ureg 0,3 0 z grupy Volkswagena oraz uniwersalne sondy lambda. Ryszard Polit 0 0,98 1,0 1,02 λ zdjęcia i rysunki: Bosch Akademia Wynalazców | nr 1/43 | 2012 | Bosch Autospec | 21 Nauka nie musi być nudna! Pod tym hasłem na początku roku rozpoczęła się druga edycja programu edukacyjnego dla młodzieży gimnazjalnej. Projekt, którego organizatorem jest firma Bosch, odbywa się w Warszawie i Wrocławiu we współpracy z politechnikami i studenckimi kołami naukowymi. Rube Goldberga, polaryzacja i jej zastosowanie czy loty wahadłowców to tylko nieliczne tematy z bogatej oferty programowej w tegorocznej edycji projektu. Podobnie jak w roku ubiegłym, uczniowie będą mogli przystąpić do konkursu na wynalazek, w którym zaprezentują projekty bądź prototypy urządzeń, lub rozwiązań do powszechnego zastosowania, które być może w przyszłości zrewolucjonizują świat. Patronat honorowy nad projektem Ideą programu jest zainteresowaniem Uczniowie, którzy biorą udział objęli minister edukacji narodowej, gimnazjalistów przedmiotami ścisłymi w warsztatach kreatywnych w ra- Polska Akademia Nauk oraz Urząd i uczelniami technicznymi jako mach Akademii Wynalazców mogą Patentowy. Więcej informacji na te- możliwą ścieżką edukacyjną na przy- w praktyce poznać odpowiedzi mat 2. edycji projektu znajduje się szłość. Projekt ma na celu wspieranie na nurtujące ich pytania z fizyki, na stronie www.akademiawynalaz- uzdolnionych technicznie młodych techniki lub robotyki. Projektowanie cow.edu.pl oraz na facebooku. ludzi i pokazywanie im, że nauka samolotów, tajniki działania maszyny może być doskonałą zabawa. – Z radością obserwowaliśmy ogromne zaangażowanie gimnazjalistów w zajęcia organizowane w ramach pierwszej edycji „Akademii Wynalazców im. Roberta Boscha”. Są oni nie tylko bardzo dobrymi uczniami, ale mają wiele pomysłów na to, jak zmienić świat wokół nas na lepsze. Widząc ich entuzjazm i potrzebę dalszego rozwoju, nie zastanawialiśmy się ani chwili nad uruchomieniem kolejnej, rozszerzonej edycji programu. Propagowanie nauki i myśli technicznej od lat jest jedną z nadrzędnych wartości firmy – powiedziała Krystyna Boczkowska, prezes zarządu firmy Robert Bosch Sp. z o.o. Łukasz Kałucki Bosch jest wiodącym producentem systemów hamulcowych. Kompletne systtemy hamulcowe mulcowe firmy Bosch są stos s sowane na wypos sto st wypo aże żeniu że u fa fabrycznym wszystkic ch czołowych ch producentów tó samochodów. samoc cho h ów. Wprowadzając hod Wp prowadz ro zają a c jjako aj a ako ak pierwsza elektronicz elektron nicz ic ny ABS, ESP czy wysokowęglowe wysokowę wę ęglo glowe tarcze tar arcz cze ze hamulcowe hamul ha mulcow mul co e (High cow (High Carbon), firma Bosch Bo osc sch wyznacza kierunki kie rozwoju w dziedzinie sys ystem tem mów hamulcowych www.bo www .bosch sch-es -espe pe ien per pe en ence. nce. ce pl p
