Synonimy - Languages Initiative

Synonimy
Synonimy to wyrazy o podobnym znaczeniu, inaczej wyrazy bliskoznaczne. W życiu codziennym
stale się nimi posługujemy. Dzięki stosowaniu synonimów unikamy błędów językowych, wyrażamy
się precyzyjniej, czynimy naszą wypowiedź bogatszą. Na przykład zamiast wyrazu droga możemy
użyć słów szosa, trakt, aleja, trasa, szlak; wyraz pięĸny można zastąpić podobnym – wspaniały,
zachwycający, cudowny, śliczny, uroczy.
Ćwiczenia.
1. Podkreśl pary wyrazów, które znaczą to samo.
dwutygodnik – czasopismo
opowiadanie – nowela
przedstawienie – inscenizacja
bohater – heros
prolog – zakończenie
autor – twórca
opera – operetka
chociaż – aczkolwiek
2. Dopisz po 2 synonimy, także rzeczowniki. Pamiętaj, by używać ich w swoich wypowiedziach
– ustnych i pisemnych!
a) książka b) pisarz c) inscenizacja d) problem e) losy 3. Do podanych spójników dopisz po 2 synonimy.
albo żeby jednak pomimo ponieważ jeśli iwięc 4. Podziel podane wyrazy na 2 grupy synonimów.
obiektywny * indywidualny * stronniczy * subiektywny * tendencyjny * bezstronny * neutralny *
sprawiedliwy
5. Z podanych wyrazów wybierz pary synonimów i zapisz je.
profesjonalizm
konsumpcja
oponent
los
błahy
aforyzm
antrakt
trzpiot
filantropia
dysputa
nostalgia
suwerenność
predyspozycje
spożycie
przeciwnik
sentencja
tęsknota
fatum
lekkoduch
zawodostwo
nieistotny
niepodległość
zdolności
dyskusja
przerwa
dobroczynność
6. Popraw podany tekst, zastępując „modne” wyrazy synonimami właściwymi dla języka
literackiego.
Tadek to kompletny oszołom. Poszliśmy razem do kina na extra film. Fantastyczni aktorzy,
odlotowe zdjęcia – po prostu odjazd. A ten beznadziejny koleś najzwyczajniej w świecie zasnął!
Zaszokował mnie. Rozumiem, że się wyluzował, ale żeby do tego stopnia?
7. Uzupełnij zdania podanymi w ramce wyrazami bliskoznacznymi. Następnie zapisz ich
znaczenie, używając jednego – wspólnego dla wszystkich – przysłówka.
z kopyta * jak z bicza strzelił * lotem błyskawicy * w okamgnieniu * pełnym gazem
a) Samochód ruszył...
b) … zabraliśmy się do pracy...
c) Spakowaliśmy się...
d) Wieść rozeszła się...
e) Wakacje minęły …
Jaką widzisz różnicę między użyciem w powyższych zdaniach wspólnego przysłówka
a zastosowaniem podanych wyrażeń?
8. W poniższych zdaniach zastąp czasownik iść, chodzić podanymi synonimami. Porównaj oba
teksty. Jaką zauważasz między nimi różnicę?
maszerować * stąpać * posuwać się * dreptać * błąkać się
Długo chodziliśmy bez celu po ulicach miasteczka.
Szliśmy ostrożnie, aby nikogo nie zbudzić.
Było zimno, więc chodziliśmy w miejscu dla rozgrzewki.
Wszyscy szliśmy równym krokiem.
Na grząskim gruncie szliśmy z trudnością.
9. Uporządkuj przymiotniki w kolejności od najsłabiej do najmocniej wyrażajacych daną
cechę. Ponumeruj je.
a) silny – potężny – mocarny – wszechmocny
b) przyjemny – fantastyczny – miły – cudowny
c) piękny – ładny – uroczy – wspaniały
d) okropny – koszmarny – brzydki – nieładny
10. Wyróżnione przymiotniki zastąp bliskoznacznymi o większym natężeniu cechy.
Herkules był silny i dlatego podołał wszystkim pracom. …...................................
Ładna Afrodyta była boginią miłości. …................................................................
Zdolny Dedal skonstruował skrzydła i uciekł z Krety. ….......................................
Zły Minos składał Minotaurowi ofiarę z ludzi. …..................................................
Które z przymiotników trafniej oddają cechy przywołanych tu postaci? Dlaczego?
11. Popraw podany tekst, zastępując wszystkie powtórzenia synonimami (także zaimkami).
Powieść „Quo vadis” została napisana przez Henryka Sienkiewicza w 1896 roku. W roku 1905
Sienkiewicz został m.in. za tę powieść odznaczony Nagrodą Nobla. Powieść ta stała się wielkim
sukcesem i wydarzeniem literackim w skali światowej. Powieść została przetłumaczona na 40
języków. Tytuł powieści został zaczerpnięty przez Sienkiewicza z tradycji chrześcijańskiej, według
której pytanie Quo vadis, Domine? (Dokąd idziesz, Panie?) zadał spotkanemu Chrystusowi święty
Piotr, kiedy uciekał z Rzymu przed prześladowaniami. Kiedy święty Piotr dowiedział się, że
Chrystus udaje się do Rzymu, by go zastąpić, wrócił do Rzymu i zginął za wiarę.
12. Uzupełnij podany dialog brakującymi czasownikami – synonimami słowa powiwedzieć,
którego nie możesz użyć ani razu.
Mama oniemiała ze zdziwienia.
- Gdzie zamierzasz trzymać tego psa? - …..............................
- Już mu wymościłem posłanie w swoim pokoju - …......... Grześ. - Tylko zgódź się, żebym go
zatrzymał, chociaż na próbę. - …...........................
- Ze zwierzętami tak nie można - …..................... poważnie mama. - One nie myślą, że są na próbę.
Kiedy psiak już cie pokocha, nie powiesz mu przecież, że „próba się nie udała”.
- No to pozwól, żeby został z nami na zawsze - ….................... dalej Grześ.
- Musimy to przemyśleć - …........................... ugodowo mama. - Zacznijmy od tego, że sam zrobisz
listę swoich „psich” obowiązków. I zastanowisz się, czy chcesz im podołać.
- Mamusiu! Jesteś kochana! - …...................... syn. - Zobaczysz, że sobie poradzę! Zobaczysz!
13. Uzupełnij zdania poprawnymi związkami frazeologicznymi. Wybierz tylko jeden właściwy
wyraz spośród podanych w nawiasie synonimów i wstaw go w odpowiedniej formie
gramatycznej.
a) Dosyć użalania się nad sobą – weź się w …......... (ręka, garść, dłoń).
b) Naprawdę nie wiem, co na to powiedzieć, zabiłeś mi …................ (gwóźdź, ćwiek, hak)
c) Wcale mi się to nie podoba, ale muszę robić dobrą minę do …................... (zła gra, nieudana
zabawa, kiepski występ).
d) Nie lubię, kiedy robisz z siebie ….......... (lala, pajac, kukła).
e) Nareszcie znaleźliśmy wyjście z tego błędnego ….................................. (koło, krąg, okrag)
f) Nie wyciągaj ode mnie pieniędzy, bo niedługo puścisz mnie z …........................ (siatki, torby,
worki)
g) Spójrzcie na Mariusza! Wyrósł z niego …................(chłop, facet, mężczyzna) na schwał.
14. Uzupełnij związki frazeologiczne tak, aby odpowiadały podanym znaczeniom.
odważnie – z podniesionym …..........................
otwarcie – bez …...............................................
marzy - myśli o …..............................................
milczeć – nabrać …..............................................
Materiał zawarty jest w książce „Gramatyka i stylistyka”
Zofii Czarneckiej – Rodzik
WSIP