program profilaktyki

I WSTĘP
1. Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie młodzieży przed zagrożeniami poprzez działania
wychowawczo – profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób
podejmowania ryzykownych zachowań.
2. Szkolny program profilaktyki jest opracowany na podstawie diagnozy obszarów problemowych szkoły i dotyczy
części aspektów szkolnego programu wychowawczego, między innymi działań prozdrowotnych, współpracy z
rodzicami i środowiskiem lokalnym. Obejmuje profilaktykę:
1) uniwersalną –wspieranie wszystkich uczniów i wychowanków w prawidłowym rozwoju i zdrowym stylu
życia oraz podejmowanie działań ograniczających zachowania ryzykowne
2) selektywną – wspieranie uczniów i wychowanków, którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną,
środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są w wyższym stopniu narażeni na rozwój zachowań
ryzykownych
3) wskazującą – wspieranie uczniów i wychowanków, u których rozpoznano wczesne objawy używania
środków odurzających i substancji psychotropowych, psychoaktywnych lub występowania innych zachowań
ryzykownych.
3. Wiek 13 – 16 lat określa się jako okres ryzyka ze względu na podejmowanie przez młodzież zachowań
problemowych. Szkoła jest głównym terenem działań profilaktycznych, ze względu na spędzanie w niej przez
uczniów znacznej części dnia. Tu spotykają się najważniejsze dla młodego człowieka osoby dorosłe, rodzice
i nauczyciele.
4. Proponowanie pozytywnych postaw społecznych, korygowanie nieprawidłowych zachowań, rozwijanie poczucia
wartości i odpowiedzialności za własne decyzje oraz umożliwienie nabywania umiejętności służących budowaniu
dojrzałej osobowości to najważniejsze aspekty tego programu, do realizacji którego niezbędny jest współudział
rodziców ( spotkania grupowe i indywidualne, szkolenia ) oraz osób i instytucji wspierających pracę szkoły
(szkolenia, kursy, pogadanki, spotkania).
5. Szkoła jest odpowiednim obszarem oddziaływań profilaktycznych, ponieważ jest miejscem:
- spotkań dzieci, młodzieży oraz najważniejszych osób dorosłych odpowiedzialnych za opiekę i
wychowanie ( rodzice i nauczyciele)
- intensywnego rozwoju interpersonalnego i społecznego
- zadaniowej działalności uczniów
- konfrontacji autorytetów i kształtowania się poczucia własnej tożsamości ucznia
1
- wypełniania znacznej części aktywnego życia dzieci i młodzieży
6. Realizowane w szkole działania profilaktyczne są:
- dostosowane do poziomu rozwoju adresata w zakresie informacji i proponowanych ćwiczeń
- rzetelne pod względem przekazywanych informacji
- rzeczowe, bez odwoływania się do emocji i uczuć takich jak strach, poczucie winy czy też rozbudzania
ciekawości
- dostosowane do poziomu posiadanej przez uczniów wiedzy bez podawania szczegółów, które
mogłyby stanowić instruktaż nieprawidłowych z zachowań
7. Warunki skuteczności działań profilaktycznych w szkole:
- działania profilaktyczne są planowane i mają charakter długofalowy
- działania profilaktyczne dają możliwość włączenia nowych treści stosownie do zaistniałych potrzeb
- opracowane programy wychowania i nauczania zawierają elementy profilaktyki przeciwdziałającej agresji
oraz są spójne z treściami zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego,
- intensywność i formy działań zapobiegawczych zawsze muszą uwzględniać kontekst sytuacyjny
- programy są zaakceptowane przez całą Radę Pedagogiczną i realizowane przez współpracujących ze sobą
nauczycieli, zgodnie z przyjętą ogólnie strategią szkoły wobec zachowań ryzykownych
- programy profilaktyczne są realizowane w ścisłej współpracy z rodzicami w atmosferze sprzyjającej
kształtowaniu społecznie akceptowanych zachowań i postaw
- kadra pedagogiczna szkoły, podejmująca działania posiada nie tylko wiedzę z zakresu prawidłowego
rozwoju dzieci i młodzieży oraz profilaktyki zachowań ryzykownych, ale również ma świadomość
własnych
postaw i ograniczeń wobec podejmowanej problematyki, posiada kompetencje
interpersonalne i umiejętności oraz doświadczenie w stosowaniu aktywnych form i metod pracy z grupą
- dotyczy to także problemu radzenia sobie z przeżyciami takimi jak np.: złość, gniew, żal oraz wyrażania ich
bez konieczności odwoływania się do zachowań agresywnych i przemocy
- świadomość modelowania zachowań dzieci i młodzieży przez osoby dorosłe jest wyznacznikiem kierunków
podejmowanych działań oraz uzasadnieniem konieczności ich ujednolicenia
W praktyce szkolnej działania dydaktyczne, wychowawcze, profilaktyczne i opiekuńcze splatają się z sobą – służą
realizacji tych samych lub podobnych celów, ukierunkowanych na wszechstronny rozwój ucznia. W pracy
profilaktycznej niezbędna jest wiedza z zakresu: psychologii rozwojowej, psychologii zdrowia, problematyki
uzależnień, prawa. Ważna jest również świadomość własnych możliwości i ograniczeń dotyczących problematyki
2
poruszanej w pracy profilaktycznej.
O sukcesie nauczyciela decydują zarówno czynniki osobowe, jak i posiadana wiedza i umiejętności. Pewne cechy
osobowości sprzyjają pełnieniu funkcji nauczyciela, inne okazują się obojętne, jeszcze inne wywierają wpływ
negatywny.
Cechami i umiejętnościami szczególnie cenionymi u nauczyciela są: empatia, życzliwość, optymizm, poczucie
humoru, poczucie sprawiedliwości, otwartość w kontaktach z ludźmi, umiejętność pracy w grupie i z grupą,
zgodność słów z postępowaniem, poszanowanie godności ludzkiej, konsekwencja w postępowaniu, tolerancja
umiejętność samokształcenia, kultura osobista i takt, plastyczność medialna i zdolność przystosowania się do
różnych sytuacji, umiejętność planowania i organizowania pracy z wykorzystaniem metod aktywnych. Stworzony
program powinien być realizowany przez wszystkich pracowników szkoły w każdej sytuacji: na zajęciach
lekcyjnych, przerwach, zajęciach pozalekcyjnych, wycieczkach, we współdziałaniu z rodzicami uczniów oraz
wszystkimi organami.
Tylko jednolite oddziaływania gwarantują efekty jego realizacji.
WAŻNE TELEFONY
1. Centrum Alarmowe 112.
2. Policja 997.
3. Straż Pożarna 998.
4. Straż Miejska
5. Pogotowie Ratunkowe 999
6. Anonimowy Przyjaciel - Telefon Zaufania
7. Niebieska Linia - Telefon pomocy rodzicom, których dzieci się upijają
8. Telefon Zaufania
9. Telefon Zaufania AA
10. Komisja rozwiązywania problemów alkoholowych w GOPS w Sławnie.
11. Centrum Pomocy Rodzinie w Opocznie
CELE PROGRAMU
1. Zapobieganie i zmniejszanie szkód występujących w życiu młodych ludzi w związku z sięganiem przez nich po
substancje uzależniające.
3
2. Ograniczanie i eliminowanie zachowań problemowych występujących wśród młodzieży, takich jak: wagary, agresja
i przemoc, wyłudzanie, wykroczenia przeciw prawu, przedwczesna inicjacja seksualna.
3. Promocja zdrowia i rozwijanie zdolności do prowadzenia zdrowego stylu życia- właściwe odżywianie się: bulimia i
anoreksja.
4. Rozwijanie zainteresowań uczniów – uczenie zachowań właściwych, asertywnych.
5. Otaczanie opieką uczniów z ryzykownym zachowaniem ( agresja, nadpobudliwość, wymuszenia, kradzież ),
z rodzin dysfunkcyjnych i niezdolnych wychowawczo.
6. Wskazywanie niebezpieczeństw związanych ze środkami uzależniającymi i zachęcanie młodzieży do
unikania kontaktu z nimi.
7. Ochrona przed negatywnym wpływem mediów i sekt.
8. Przystosowanie młodzieży do życia społecznego.
9. Praca z dzieckiem dyslektycznym.
10. Praca z dzieckiem z dysfunkcjami umysłowymi i fizycznymi.
11. Praca z dzieckiem z chorobą przewlekłą ( np. cukrzycą).
12. Wskazywanie na odpowiedzialność za dobro wspólne (dewastacja mienia szkolnego).
13. Kultura słownictwa – wulgaryzmy.
14. Kultura zachowania – bójki i zaczepki w szkole i autobusie szkolnym.
METODY
1. Ankiety dla uczniów i rodziców.
2. Metody aktywizujące uczniów, wyzwalające inicjatywę:
1) gry dramatyczne, pokazy, quizy, happeningi poświęcone tematyce prozdrowotnej i uzależnień, burza
mózgów, drzewka decyzyjne, dramy, dyskusje i ,filmy wideo, kasety DVD dotyczące omawianej tematyki,
projekty edukacyjne.
3. Spotkania z pielęgniarką, lekarzem, policjantem, psychologiem, Kuratorem Sądu dla Nieletnich oraz innymi
osobami.
4. Realizacja profesjonalnych programów profilaktycznych prowadzonych przez psychologów.
5. Zebrania i rozmowy indywidualne z rodzicami.
6. Szkolenia Rady Pedagogicznej w zakresie profilaktyki.
7. Zajęcia pozalekcyjne.
4
8. Koła zainteresowań, organizacje szkolne.
9. Uroczystości szkolne, wyjazdy pozaszkolne.
10. Szkoleniowe spotkania z rodzicami.
11. Włączanie się do ogólnopolskich akcji dotyczących bezpieczeństwa własnego i odpowiedzialność za innych.
12. Pogadanki i rozmowy na lekcjach wychowawczych.
13. Projekcja filmów i kolportaż ulotek.
14. Udział w akcjach o charakterze profilaktycznym.
15. Współpraca z instytucjami wspierającymi działania profilaktyczne szkoły.
16. Udział w programach profilaktycznych.
II STRUKTURA ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH
NAUCZYCIELE
1. Opracowują wskaźniki, formy realizacji i narzędzia do przeprowadzenia programu profilaktycznego.
2. Wykonują zalecenia zawarte w orzeczeniach i opiniach wydanych przez Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną.
3. Podnoszą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych.
4. Poszerzają swoją wiedzę w oparciu o literaturę dostępną w dziedzinie profilaktyki.
5. Realizują zadania w zakresie zdrowego stylu życia i właściwego odżywiania się (bulimia, anoreksja).
6. Propagują aktywny tryb życia i różne formy spędzania czasu wolnego.
7. Dbają o bezpieczeństwo uczniów.
8. Zwracają uwagę na umiejętne korzystanie z Internetu, selekcjonowania informacji.
WYCHOWAWCY KLAS
1. Integrują zespół klasowy.
2. Dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie.
3. Wyposażają uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
4. Realizują zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami.
5. Realizują zadania w zakresie zdrowego stylu życia i właściwego odżywiania się (bulimia, anoreksja).
6. Propagują aktywny tryb życia i różne formy spędzania czasu wolnego.
7. Dbają o bezpieczeństwo uczniów.
8. Zwracają uwagę na umiejętne korzystanie z Internetu, selekcjonowania informacji.
DYREKTOR
1. Monitoruje pracę wychowawców klas w zakresie profilaktyki.
5
2. Diagnozuje oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki.
3. Współpracuje z instytucjami wspomagającymi i inicjującymi działania profilaktyczne w szkole.
4. Organizuje przedsięwzięcia w zakresie edukacji zdrowotnej, zagrożeń oraz istniejących uzależnień.
5. Analizuje wyniki nauczania, klasyfikacji oraz frekwencję w celu ustalenia przyczyn niepowodzeń szkolnych.
6. Wspiera wychowawców i nauczycieli w pracy z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze.
7. Współpracuje z instytucjami: Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowa Komendą Policji, Sądem
Rodzinnym, Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną, Inspektoratem Sanitarnym, Biurem ds. Przeciwdziałania
Narkomanii, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
RODZICE
1. Współpracują z wychowawcami, nauczycielami w zakresie podejmowanych działań profilaktycznych.
2. Korzystają z pomocy i wsparcia dyrekcji, nauczycieli oraz pielęgniarki w zakresie profilaktyki.
3. Opiniują działania szkoły w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa ich dzieci.
4. Wnioskują do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej i Dyrektora szkoły w sprawach nauczania indywidualnego.
III CZYNNIKI RYZYKA WPŁYWAJĄCE NA POWSTAWANIE
ZACHOWAŃ DESTRUKCYJNYCH
1. Słaba więź z rodziną, szkołą.
2. Niepowodzenia szkolne.
3. Aprobata dla zachowań destrukcyjnych u rówieśników i dorosłych.
4. Poczucie osamotnienia.
5. Deficyty rozwojowe.
6. Patologia rodzinna.
7. Wyjazdy zagraniczne rodziców do pracy.
8. Osierocenie lub półsieroctwo.
IV CZYNNIKI CHRONIĄCE PRZED ZACHOWANIAMI DESTRUKCYJNYMI
1. Aprobata ze strony rówieśników i dorosłych wobec budowania pozytywnych więzi ze szkołą.
2. Poszanowanie norm społecznych.
3. Czynne uczestnictwo w życiu rodziny i szkoły.
4. Zainteresowanie nauką i własnym rozwojem.
5. Zaangażowanie w życie szkoły.
6
V DIAGNOZA ZJAWISKA AGRESJI
1. Aby rozbudować system radzenia sobie z przemocą wśród młodzieży należy skoncentrować się na:
- identyfikacji zjawiska, diagnozie stanu potrzeb,
- pokierowaniu i rozwiązaniu sytuacji,
- wsparciu i kontroli
2. Identyfikacja uczniów, którzy podatni są na zagrożenie przemocą oraz identyfikacja osób, które stosują
przemoc wobec uczniów. Wszyscy pracownicy szkoły powinni być przygotowani do rozpoznawania uczniów z
czynnikami ryzyka- potencjalnych ofiar i potencjalnych sprawców. U dzieci dotkniętych przemocą możemy
zaobserwować następujące objawy:
- maja sińce, podarte i brudne ubrania, zniszczone przybory szkolne
- zapytane o przyczynę nie udzielają zwykle jasnych odpowiedzi,
- są zamknięte w sobie, smutne,
- opuszczają się w nauce,
- nie mają bliskich kolegów,
- cechuje je zmienność nastrojów- od bierności do agresji,
- skarżą się na objawy psychosomatyczne (bóle brzucha, bóle głowy)
- spóźniają się do szkoły lub jej unikają, wagarują
- na terenie szkoły trzymają się blisko nauczycieli,
- są przedmiotem niepokojąco częstych drwin ze strony kolegów,
3. Metody identyfikacji problemu:
- rozmowy z uczniami poruszające ważne dla uczniów sprawy dotyczące ich społeczności,
- dyskusje na temat poczucia bezpieczeństwa dzieci w szkole, grupie rówieśniczej, środowisku
pozaszkolnym, postaw wobec ludzkiej brutalizacji życia, przemocy w mediach itp. (na poziomie
dostosowanym do wieku dzieci),
- debaty szkolne, happeningi, dyskusje panelowe,
- konkursy plastyczne lub inne formy przekazu przez sztukę,
- wypracowania na dany temat, itp.
- anonimowe ankiety,
Diagnoza stanu i potrzeb ma na celu określenie zadań i sposobów ich realizacji, skierowanych na
przeciwdziałanie agresji i przemocy, używania narkotyków i innych środków dopingujących, sterydów, palenia
tytoniu, picia alkoholu. Diagnozę tę powinien sporządzić zespół pracowników szkoły korzystający z pomocy
7
odpowiednio przeszkolonych ekspertów. Przy sporządzaniu diagnozy można wykorzystać metody polegające na
ankietowaniu uczniów, nauczycieli, rodziców, analizowaniu dokumentacji szkolnej (np.: dane na temat
wagarów, problemów z zachowaniem lub przestrzeganiem dyscypliny w szkole itp.), wywiadach i inne.
4. Sposoby walki z agresją i przemocą wśród młodzieży
Jeżeli w wyniku diagnozy stwierdzono, że problemem uczęszczającej do szkoły młodzieży są zachowania
agresywno- przemocowe, należy dokonać wnikliwej analizy przyczyn ich występowania. Wiadomo, że
występujące czynniki ryzyka tego typu zachowań tkwią w środowisku szkolnym, tak samo jak i pozaszkolnymrodzinnym, rówieśniczym oraz cechach osobowych ucznia. Rolą szkoły jest ich osłabienie lub wyeliminowanie.
Jeżeli stwierdzono, że:
- przyczyną występowania tego typu zachowań jest brak umiejętności nawiązywania kontaktów z
rówieśnikami, to w szkolnych działaniach profilaktycznych należy zaplanować doskonalenie umiejętności
komunikacyjnych uczniów; jednocześnie nauczycieli należy przygotować do prowadzenia tego typu zajęć i
pozyskać do współpracy rodziców,
- czynnikiem sprzyjającym występowaniu zachowań agresywno- przemocowych są określone miejsca
(przykładowo w szkole mogą to być: sklepik, szatnia, toalety), to działania profilaktyczne szkoły powinny
uwzględniać np.; zmiany organizacyjne (zmiany w dyżurach nauczycielskich i sposobach przemieszczania
się uczniów) i architektoniczne (np.: odpowiednie oświetlenie, wystrój wnętrz, zabezpieczenia pomieszczeń),
- przyczyny zachowań agresywno- przemocowych tkwią w środowisku rodzinnym, to w szkolnych
działaniach profilaktycznych należy uwzględnić wsparcie dla rodziny w funkcji wychowawczej, np.: poprzez
psychoedukację, trening umiejętności wychowawczych w sytuacjach trudnych, poprzez podjęcie interwencji z
możliwością zaangażowania instytucji działających na rzecz dziecka i rodziny,
- zachowania agresywne i przemocowe wynikają z czynników osobowych ucznia (może to być na przykład
ADHD- zespół nadpobudliwości psychoruchowej) to w szkolnych działaniach profilaktycznych szkoły
należy uwzględnić właściwą diagnozę medyczno- psychologiczną dziecka, przygotowanie nauczycieli do
pracy z nim oraz opracowanie wspólnie z rodzicami indywidualnego programu terapeutycznowychowawczego,
- realizując powyższe zadania trzeba uwzględnić zasoby szkoły - ważne jest zbudowanie środowiska
wychowawczego, dającego nauczycielom wsparcie i pomoc w rozwiązywaniu różnych sytuacji
problemowych, może to być realizowane na przykład w formie nauczycielskiej grupy wsparcia,
konsultacji ze specjalistami, szkoleń.
Jeżeli nawet nauczyciele nie maja kłopotów z uczniami, wiadomo, że sytuacja w klasie i szkole może
8
się zmienić. Wspólne poszukiwanie rozwiązań może być cennym doświadczeniem dla całego grona
pedagogicznego i przyczynić się do opracowania skutecznej strategii radzenia sobie z problemem.
Za najbardziej efektywne uznaje się spotkania akceptowane przez wszystkich nauczycieli, dające
poczucie bezpieczeństwa wszystkim uczestnikom, zgodne z regułami pracy grupowej (np. rzetelna
informacja na temat przypadku, wspólne poszukiwanie rozwiązań, określenie przyjęcie zadań do
realizacji poprzez sformułowanie konkretnych propozycji uwzględniających kontekst psychologiczny,
pedagogiczny, socjologiczny omawianego problemu)
4. System reagowania na przemoc i agresję.
Interwencja w sytuacjach zachowań agresywnych i przemocowych to kompleksowy system działań
zmierzających do zmiany zachowania sprawców oraz ofiar agresji i przemocy.
Interwencja może być skuteczna wtedy, gdy w szkole zostanie wprowadzony, zaakceptowany i konsekwentnie
stosowany przez nauczycieli i rodziców jednolity system reagowania na przemoc i agresję:
- należy reagować na każdą sytuację związaną z agresją i przemocą- brakiem reakcji komunikujemy
uczniom, że mają prawo zachowywać się niewłaściwie,
- doraźne sytuacje wymagają szybkiej i zdecydowanej interwencji wychowawcy; działania powinny być
konsekwentne,
- ważne jest, aby wykazywać jednocześnie troskę o ucznia (dotyczy to zarówno ofiary jak i sprawcy); nie należy
potępiać ucznia, ale wskazywać na zachowania, których nie aprobujemy i wyrażać swoją niezgodę na stosowanie
agresji i przemocy,
- każdą sytuację należy wnikliwie rozpatrywać,
- konieczne jest współdziałanie z innymi nauczycielami i udzielanie sobie nawzajem wsparcia,
- doraźne sytuacje wymagają szybkiej i zdecydowanej interwencji wychowawcy.
5. Osoba podejmująca interwencję powinna unikać:
- agresji fizycznej,
- agresji słownej (nie obrażać, nie zawstydzać, nie oceniać ucznia),
- okazywania niepewności,
- długich monologów i moralizowania,
- wchodzenia w rolę sprawcy, by mu okazać, co czuje osoba poszkodowana.
6. Osoba podejmująca interwencję powinna:
- reagować stanowczo,
- mówić prosto i jasno,
9
- traktować sprawcę jako osobę, która może sama wziąć
odpowiedzialność za swoje czyny, jeśli to
konieczne- użyć tylko tyle siły, ile potrzeba, na przykład do rozdzielenia bijących się uczniów,
- szanować ucznia (mówić o zachowaniu, nie o osobie).
7. Interwencja wychowawcy powinna zostać odnotowana w dokumentacji szkolnej!
VI PROPOZYCJE ZAGADNIEŃ TEMATYCZNYCH
PODEJMOWANYCH NA GODZINACH DO DYSPOZYCJI WYCHOWAWCÓW KLASOWYCH W
RAMACH PROGRAMU PROFILAKTYKI
GIMNAZJUM
1) Poznanie i integracja zespołu klasowego.
2) Ruch to zdrowie – nasze ulubione dyscypliny sportowe.
3) Jak walczyć ze stresem.
4) Narkotyki ( w tym dopalacze ), alkohol, nikotyna- destruktywny wpływ na organizm człowieka.
5) Codzienna higiena ciała i umysłu.
6) Uzależnienie od mediów ( Internet ).
7) Emocjonalne problemy dojrzewania.
8) Profilaktyka nikotynowa, alkoholowa i narkotykowa ( w tym dopalacze ).
9) Sposoby radzenia sobie w sytuacjach stresowych.
10) Samorealizacja młodzieży dorastającej- szukanie własnej tożsamości – próby i błędy.
11) Trudny okres dojrzewania- emocje, uczucia, agresja, konflikty.
12) Higiena osobista człowieka.
13) Formy spędzania wolnego czasu.
14) Moje miejsce pracy.
15) Sposoby radzenia sobie w sytuacjach stresowych.
16) Podejmuję decyzję o mojej przyszłości – preorientacja zawodowa.
17) Postawy wobec HIV / AIDS.
18) Alkohol szkodzi.
19) Walka z nałogiem palenia tytoniu.
20) Problemy używania narkotyków, stosowanie innych środków odurzających, w tym dopalaczy.
21) Mój stosunek do osób uzależnionych.
10
22) Wartość zdrowia dla jednostki i społeczeństw.
23) Zdrowy styl życia – właściwe odżywianie - problem bulimii i anoreksji.
24) Skutki zdrowotne wynikające z nadmiernego promieniowania ultrafioletowego.
23) Higiena, na co dzień- zapobieganie chorobom.
23) Zdrowie i uroda – aktywny tryb życia.
SZKOŁA ZAWODOWA
1) Choroby XXI wieku – AIDS, nowotwory, zawały serca, choroby układu krążenia, depresja, stres.
2) NIE ! – alkoholowi, nikotynie, narkomanii.
3) Spotkanie z przedstawicielami Policji.
4) Problem wandalizmu i agresji młodzieży.
5) Używki i ich skutki.
6) Sztuka mówienia NIE.
7) Organizacja czasu wolnego.
8) Higiena osobista- potrzeba czy konieczność?
9) Alkohol szkodzi.
10) Zgubne skutki „brania”.
11) Mój stosunek do osób uzależnionych.
12) Środki psychotropowe- igranie ze śmiercią.
13) Uzależnienie od mediów, komputera.
14) Sposoby radzenia sobie w sytuacjach stresowych.
15) Asertywność.
16) Jak można pomóc sobie i innym- uczymy się wrażliwości?
17) Jak radzić sobie z konfliktami?
18) Dopalacze.
19) Umiejętność korzystania z Internetu.
20) Nauka, praca a wypoczynek – właściwe proporcje, to zdrowy styl życia.
VII PROPOZYCJE PROBLEMATYKI SPOTKAŃ Z RODZICAMI
Jak pomóc dziecku w wieku dojrzewania rozwiązać jego problemy?
- Profilaktyka zachowań agresywnych.
11
- Moje dziecko i używki (nikotyna, alkohol i narkotyki, dopalacze, sterydy).
- Współpraca szkoły i rodziców w zakresie wyboru zawodu i kierunku dalszego kształcenia.
- Organizacja nauki i czasu wolnego młodzieży.
- Bezpieczeństwo młodzieży w czasie spędzania czasu wolnego.
- Prowadzenie zdrowego stylu życia i właściwego odżywiania się (bulimia, anoreksja).
VIII OCZEKIWANE EFEKTY
1. Zwiększenie osobistego zaangażowania i motywacji do abstynencji i powściągliwości.
2. Zwiększenie zrozumienia, że przyjmowanie środków psychoaktywnych nie jest w zgodzie z wartościowym stylem
życia.
3. Zwiększenie świadomości osobistego i społecznego zagrożenia konsekwencjami picia i nadużywania
środków psychoaktywnych, np. dopalaczy.
4. Nabycie zdolności samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla zdrowia własnego i innych.
5. Zmniejszenie zjawiska przemocy w szkole.
6. Wzrost wiedzy wśród uczniów, rodziców na temat przemocy, uzależnień oraz przeciwdziałanie im.
7. Umiejętne radzenie sobie z przemocą i uzależnieniami.
8. Nabycie przez uczniów pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia ludzi
9. Opanowanie przez młodzież wartościowych wyborów.
10. Rodzice i uczniowie rozumieją konieczność właściwego odżywiania się w okresie dojrzewania.
IX EWALUACJA
1. Podsumowanie efektów realizacji programu profilaktyki szkolnej dokonuje się na posiedzeniach Rady
Pedagogicznej. Ocenie poddawane są następujące elementy:
1) funkcjonowanie pomocy pedagogicznej,
2) dokształcanie rodziców na spotkaniach z wychowawcami klas,
3) udział nauczycieli w formach doskonalenia zawodowego w zakresie profilaktyki,
4) realizacja problematyki prozdrowotnej przez wychowawców klas
2. Ocenę realizacji programu profilaktyki szkolnej dokonuje się za pomocą narzędzi stosowanych w ramach
wewnętrznego mierzenia pracy szkoły:
1) sprawozdania z realizacji planów pracy,
2) hospitacje,
3) zapisy w dokumentacji,
12
4) badania ankietowe, ich analizy i wnioski.
X PLAN DZIAŁANIA
1.
Zadanie
Nad uczniami rozpoczynającymi naukę roztaczana jest opieka psychologiczno- pedagogiczna,
dydaktyczno- wychowawcza oraz medyczna, umożliwiająca adaptację w środowisku szkolnym
Sposoby realizacji
- zapoznanie uczniów ze środowiskiem szkolnym ( przedstawienie zasad obowiązujących w szkole,
przedstawienie nauczycieli, architektury szkoły, przedstawienie podstawowych dokumentów szkoły),
- otaczanie uczniów opieką medyczną (badania okresowe według potrzeb),
- zwrócenie uwagi na psychiczne nastawienie uczniów do nowego środowiska i umożliwienie im
spotkań z psychologiem lub pedagogiem według ich potrzeb.
Odpowiedzialni
Dyrektor, wychowawcy, nauczyciele, pielęgniarka, lekarz
2. Zadanie
Budzenie pragnienia naśladowania pozytywnych cech autorytetów
Sposoby realizacji
- prowadzenie dyskusji dotyczących współczesnych autorytetów
- rozmowy, spotkania ze Szkolnym Rzecznikiem Praw Ucznia
Odpowiedzialni
Nauczyciele, wychowawcy, Szkolny Rzecznik Praw Ucznia
3. Zadanie
Kształtowanie właściwego stosunku do różnych przejawów przynale żności do subkultur
młodzieżowych
Sposoby realizacji
- zorganizowanie warsztatów dotyczących sekt i subkultur młodzieżowych - dyskusje na godzinach
wychowawczych
Odpowiedzialni
Nauczyciele, wychowawcy
4. Zadanie
Zapoznanie uczniów z rodzajami uzależnień występujących we współczesnym świecie
Sposoby realizacji
- prezentowanie filmów na temat uzależnień,
- redagowanie artykułów do gazetek szkolnych, strony internetowej związanych z tą tematyką,
13
- omawianie i przeglądanie artykułów prasowych związanych z tą tematyką na godzinach
wychowawczych,
- utworzenie biblioteczki ulotek, filmów, artykułów, literatury dotyczącej uzależnień
- szkolenie klas II i III w ramach zajęć koła biologicznego w zakresie HIV i AIDS,
- tematyka WDŻ.
Odpowiedzialni
Nauczyciele, wychowawcy, nauczyciel biologii i WDŹ, Dyrektor, redaktorzy szkolnej gazetki i strony
internetowej,
5. Zadanie
Szkoła przeciwdziała przemocy
Sposoby realizacji
- uświadomienie uczniom konieczności kontrolowania negatywnych emocji (bójki, zaczepki fizyczne i
słowne, przezwiska, obmawiania, wyśmiewania), kształtowanie postaw asertywnych- praca na godzinach
wychowawczych,
- pogadanki na godzinach wychowawczych dotyczące umiejętności rozwiązywania konfliktów,
- współpraca z przedstawicielami Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej (wygłaszanie pogadanek i
warsztaty na spotkaniach z uczniami i rodzicami)
- współpraca z przedstawicielami Policji oraz Sądu Rodzinnego ( wygłaszanie pogadanek na spotkaniach z
rodzicami i uczniami dotyczących konsekwencji postępowania agresywnego i stosowania przemocy)
Odpowiedzialni
Wychowawcy klas, dyrektor
6. Zadanie
Zapoznanie uczniów ze skutkami wszelkich uzależnień, omówienie sposobu ich zapobiegania
(odpowiedzialność karna )
Sposoby realizacji
- przeprowadzenie spotkań z lekarzem i pielęgniarką poświęconych skutkom uzależnień,
Policją, Kuratorem
- dyskusje na forum klasy na godzinach wychowawczych, odczyty referatów,
- projekcja filmów,
- tworzenie plakatów i innych prac plastycznych,
- umieszczanie plakatów informacyjnych na terenie szkoły,
- udział w konkursach o tej tematyce,
- spotkania i rozmowy z policjantem,
- program profilaktyki,
- rozmowy z rodzicami na wywiadówkach i innych spotkaniach,
- spotkanie rodziców i nauczycieli z kuratorem Sądu dla Nieletnich,
- tematyka WDŻ.
14
Odpowiedzialni
Pielęgniarka lekarz, nauczyciel plastyki i WDŻ, nauczyciele, Policjant, Psycholog, Kurator Sądu
dla Nieletnich, Rodzice
7. Zadanie
Wyrabianie właściwych nawyków dotyczących spędzania czasu wolnego
Sposoby realizacji
- częste dyskusje na temat spędzania czasu wolnego na godzinach wychowawczych,
wychowania fizycznego, WDŻ,
- rozmowy z rodzicami na spotkaniach ogólnych i klasowych,
- organizacja wycieczek, wyjazdów do kina, teatru, rajdy, biwaki i inne,
- organizacja zajęć pozalekcyjnych (sportowe, taneczne, informatyczne, teatralne, turystyczne i inne)
- organizacja zajęć klasowych w ramach integracji
- organizacja imprez szkolnych i środowiskowych również z udziałem rodziców
- organizacja zajęć w czasie ferii zimowych i letnich (wyjazdy na zimowisko oraz obozy turystyczne)
Odpowiedzialni
Nauczyciele, wychowawcy, opiekunowie organizacji, kół zainteresowań, wyjazdów pozaszkolnych,
Dyrektor, Rodzice
8. Zadanie
Bezpieczeństwo uczniów
Sposoby realizacji
- bezpieczeństwo spędzania czasu wolnego, pogadanki na godzinach wychowawczych, zajęciach
wychowania fizycznego,
- dyżury nauczycieli w czasie przerw lekcyjnych,
- dyżury nauczycieli w czasie odwozu uczniów do domu,
- nadzór nad wszystkimi uroczystościami i imprezami,
- pomoc Policji i rodziców w nadzorze nad imprezami masowymi,
- organizacja wyjazdów pozaszkolnych zgodnie z przepisami i za zgodą dyrektora szkoły,
organu prowadzącego,
- diagnoza zagrożeń i ich ewaluacja (ankieta),
- udział w akcjach ogólnopolskich,
- realizacja programów dotyczących bezpieczeństwa.
Odpowiedzialni
Wychowawcy, Dyrektor, Organ prowadzący, Nauczyciele, Samorząd Uczniowski, Rodzice, Policja,
Komisja diagnostyczna, koordynator ds. bezpieczeństwa.
9. Zadanie
Rozwijanie u uczniów asertywności
Sposoby realizacji
- uświadamianie uczniom konieczności kształtowania w sobie postaw asertywności (rozmowy i
15
dyskusje na godzinach wychowawczych, WDŻ ),
- ćwiczenia asertywności poprzez odgrywanie scenek sytuacyjnych w czasie godzin wychowawczych,
- prezentowanie postaw asertywnych uczniów w różnych sytuacjach,
- programy profilaktyczne,
- rozmowy i spotkania ze Szkolnym Rzecznikiem Praw Ucznia.
Odpowiedzialni
Nauczyciel WDŻ, Wychowawcy, Psycholog, Szkolny Rzecznik Praw Ucznia
10. Zadanie
Zapoznanie uczniów i nauczycieli z pierwszymi sygnałami zażywania narkotyków, innych
środków dopingujących i wpływu na młodego człowieka
Sposoby realizacji
- zwracanie uwagi na pierwsze sygnały ostrzegawcze ( zmiany w zachowaniu, wyglądzie zewnętrznym),
- organizacja prelekcji na tematy zapobiegania uzależnieniom,
- omówienie aspektów prawnych związanych z uzależnieniami,
- informacje dla rodziców o możliwościach fachowej pomocy i porady,
- spotkania i rozmowy uczniów z lekarzem, policjantem, kuratorem,
- spotkania i rozmowy rodziców z lekarzem, policjantem, kuratorem, pracownikiem sanepidu,
- program profilaktyczny,
- udział w konkursach,
- diagnoza zagrożenia oraz ewaluacja (ankieta),
- tematyka WDŻ.
Odpowiedzialni
Wychowawcy, Dyrektor, Lekarz, Policjant, Kurator Sądu dla Nieletnich, Psycholog, Komisja
diagnostyczna
11. Zadanie
Otaczanie opieką uczniów, u których występują niewłaściwe zachowania ( agresja, wymuszenia,
kradzież, znęcanie się nad innymi, nadpobudliwość, obmawianie, wyśmiewanie, plotkowanie)
Sposoby realizacji
- indywidualne rozmowy wychowawców, nauczycieli, Dyrektora szkoły z uczniami,
- spotkania z rodzicami uczniów mających problemy,
- spotkania z osobami zajmującymi się problemami wychowawczymi uczniów,
- diagnoza,
- pomoc rodzicom w postępowaniu z dziećmi trudnymi wychowawczo,
- program profilaktyczny.
Odpowiedzialni
Dyrektor szkoły, Wychowawcy, Nauczyciele, Policja , Psycholog, Kurator, Rodzice
12. Zadanie
Poznanie środowisk rodzinnych uczniów z dysfunkcjami i niezdolnymi wychowawczo i pomoc
16
Sposoby realizacji
- wizyty wychowawców i Dyrektora w domach patologicznych i z problemami wychowawczymi celem
rozpoznania sytuacji i podjęcia stosownych działań,
- rozpoznanie środowisk rodzinnych dzieci rozpoczynających naukę w Gimnazjum i Szkole Zawodowej,
- współpraca z komisją rozwiązywania problemów alkoholowych w Urzędzie Gminy oraz Ośrodkiem
Pomocy Społecznej w Sławnie,
- pomoc materialna uczniom z rodzin ubogich ( stypendia ),
- finansowanie obiadów w stołówce szkolnej uczniom z rodzin ubogich i podręczników szkolnych,
- częste rozmowy z rodzicami.
Odpowiedzialni
Dyrektor szkoły, Wychowawcy, Organ prowadzący, Ośrodek Pomocy Społecznej, Rodzice, Komisja
rozwiązywania problemów alkoholowych
13. Zadanie
Ograniczanie zjawiska wagarowania uczniów
Sposoby realizacji
- znajomość przepisów Statutu, WO oraz Regulaminu Uczniowskiego,
- profilaktyczne rozmowy z rodzicami na temat skutków wagarowania,
- stworzenie grup pomocy koleżeńskiej w nauce uczniom mającym trudności,
- nagrody rzeczowe i wyróżnienia dla uczniów ze 100 % frekwencją,
- kontakty i informacje do rodziców o nieobecności dziecka w szkole,
- organizacja wybranych przez uczniów form spędzania „ Dnia Wiosny”,
- spotkania i rozmowy rodziców z Policją i Kuratorem ds. nieletnich,
- zgłaszanie przypadków wagarowania na Policję.
Odpowiedzialni
Samorząd Uczniowski, Wychowawcy, Dyrektor szkoły, Policja, Kurator , Rodzice , Organizatorzy imprez
14. Zadanie
Wyrabianie u uczniów odpowiedniego do świadczenia audiowizualnego
Sposoby realizacji
- popularyzacja filmów, programów telewizyjnych, multimedialnych, przedstawień teatralnych
prezentujących pozytywne wartości moralne i patriotyczne
Odpowiedzialni
Nauczyciele poloniści, informatycy,
15. Zadanie
Kształtowanie u uczniów umiejętności segregowania i krytycznego odbioru informacji oraz
wyboru kultury masowej
Sposoby realizacji
- organizacja wycieczek do teatru, kina, muzeum i innych ośrodków kultury,
- tworzenie przez uczniów tekstów innych niż literackie, np. sprawozdanie z…., własnej opinii o ….,
komentarza na temat…, reklamy…., itp.
- redagowanie gazetek szkolnych,
17
- prezentowanie wybranych przez uczniów książek, filmów, programów telewizyjnych, ciekawych
artykułów prasowych,
- eksponowanie pozytywnych wartości wytworów kultury oraz działania osobowości i poglądów bohaterów,
- aktywny udział i uczestnictwo w organizacjach szkolnych i kołach zainteresowań,
- udział w konkursach,
- rozmowy i dyskusje na godzinach wychowawczych,
- realizacja tematyki bezpiecznego korzystania z Internetu i wyszukiwania informacji.
Odpowiedzialni
Wychowawcy, nauczyciele języka polskiego, informatyki, WDŻ oraz innych przedmiotów, opiekunowie
redakcji gazetki szkolnej, opiekunowie i organizatorzy zajęć pozalekcyjnych i konkursów
16. Zadanie
Przeciwdziałanie ujemnym wpływom masowego przekazu audiowizualnego
Sposoby realizacji
- pogadanki na temat fizycznych i psychicznych konsekwencji uzależnienia od telewizji i komputera,
- rozmowy z rodzicami na spotkaniach.
Odpowiedzialni
Wychowawcy, nauczyciele informatyki, poloniści, rodzice
17. Zadanie
Dostarczanie uczniom i rodzicom wiedzy na temat różnych aspektów zdrowia
Sposoby realizacji
- utworzenie biblioteczki o zdrowiu w bibliotece szkolnej,
- projekcja filmów o tematyce zdrowotnej,
- organizacja cyklicznych spotkań z lekarzem i pielęgniarką środowiskową,
- zapoznanie uczniów z zasadami ruchu drogowego i bezpieczeństwa na drodze,
- realizacja tematyki wychowania komunikacyjnego,
- prelekcje i pogadanki na godzinach wychowawczych oraz lekcjach biologii,
- realizacja tematyki prozdrowotnej na różnych przedmiotach,
- aktywne uczestnictwo w lekcjach wychowania fizycznego,
- aktywny udział w zajęciach SKS i Uczniowskiego Klubu Sportowego,
- uczestnictwo w zawodach sportowych.
Odpowiedzialni
Wychowawcy, nauczyciele , bibliotekarz, dyrektor, rodzice, organizatorzy konkursów, opiekunowie zajęć
pozalekcyjnych ,pielęgniarka środowiskowa, lekarz
18. Zadanie
Promowanie wśród uczniów racjonalnego odżywiania się ( problem bulimii i anoreksji )
Sposoby realizacji
- zapewnienie uczniom możliwości korzystania z posiłków na stołówce szkolnej,
- ustalanie prawidłowego menu,
18
- redagowanie artykułów do gazetek szkolnych na temat racjonalnego odżywiania się,
- udział i organizacja w konkursach dotyczących zdrowego odżywiania się,
- pozyskiwanie środków na dofinansowanie do obiadów dla dzieci z rodzin najuboższych,
- współpraca z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej,
- realizacja tematyki właściwego odżywiania się z uwzględnieniem bulimii i anoreksji.
Odpowiedzialni
Dyrektor, wychowawcy, nauczyciele, nauczyciele wych. fiz. , nauczyciel WDŹ, opiekunowie gazetki
szkolnej, organ prowadzący, nauczyciel techniki
19. Zadania:
Szerzenie wiedzy na temat wpływu środowiska na zdrowie i życie człowieka
Sposoby realizacji
- uczestnictwo w akcjach „ Sprzątania świata”,
- organizacja Dnia Ziemi,
- udział uczniów w konkursach o tematyce ekologicznej,
- dbanie o zieleń wokół szkoły,
- hodowanie roślin doniczkowych w klasach,
- realizacja tematyki ekologicznej i prozdrowotnej na różnych przedmiotach.
Odpowiedzialni
Dyrektor, nauczyciele
20. Zadanie
Działania mające na celu dbałość o właściwy rozwój fizyczny, kondycję i poprawę postawy
ucznia
Sposoby realizacji
- organizacja szkolnych imprez sportowych ( Dnia Sportu Szkolnego, Dnia Wiosny, Dnia Dziecka itp.),
- organizacja zawodów sportowych,
- organizacja pozalekcyjnych zajęć sportowych,
- udział w zajęciach SKS i Uczniowskiego Klubu Sportowego,
- zapoznanie rodziców z problemami zdrowotnymi uczniów,
- rozmowy i dyskusja na godzinach wychowawczych i zajęciach WDŻ,
- realizacja tematyki Programu Profilaktyki szkoły,
- spotkania z pielęgniarką i lekarzem,
- organizacja pieszych i rowerowych wycieczek oraz rajdów,
- realizacja tematyki prozdrowotnej na różnych przedmiotach.
Odpowiedzialni
Wychowawcy, dyrektor, nauczyciele wych. fiz., WDŻ i innych przedmiotów, rodzice, pielęgniarka,
lekarz, Samorząd Uczniowski.
21. Zadanie
Praca z uczniem dyslektycznym oraz dysfunkcjami umysłowymi i fizycznymi
19
Sposoby realizacji
- dostosowanie wymagań programowych do indywidualnych możliwości uczniów na podstawie opinii
i orzeczeń Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej ( praca zespołów wsparcia),
- realizacja programu nauczania na podstawie indywidualnie opracowanych przez nauczycieli planów,
- spotkania i rozmowy z psychologiem i pedagogiem,
- realizacja tematyki Programu Profilaktycznego,
- objęcie szczególną opieką uczniów z różnymi dysfunkcjami
- podejmowanie stosownej tematyki na godzinach wychowawczych
- prowadzenie ścisłej współpracy z Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną,
- współdziałanie z rodzicami tych dzieci,
- angażowanie uczniów z dysfunkcjami w życie szkoły,
- stwarzanie tym uczniom przyjaznego środowiska i właściwej atmosfery w szkole,
- uczenie uczniów tolerancji i szacunku dla innych.
Odpowiedzialni
Dyrektor, nauczyciele, wychowawcy, Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, rodzice
22. Zadanie
Właściwe korzystanie z informacji internetowych.
Sposoby realizacji
- kontrola pracy uczniów w Internecie na zajęciach z informatyki,
- zabezpieczenie odpowiednimi programami możliwości korzystania z nieodpowiednich stron
internetowych,
- wyrabianie u uczniów umiejętności wyszukiwania i selekcjonowania potrzebnych informacji,
- rozmowy z rodzicami na spotkaniach klasowych,
Odpowiedzialni
Nauczyciele informatyki, wychowawcy, rodzice
23. Zadanie
W związku z wystąpieniem ognisk zakażenia wirusem ptasiej grypy w Polsce oraz w krajach euroazjatyckich
oraz pismem MEN z dnia 21 lutego 2006r. szkoła podjęła się działań profilaktycznych skierowanych
do uczniów.
1) Plan działań profilaktycznych
Sposoby realizacji
Posiedzenie Rady Pedagogicznej
Odpowiedzialni
Dyrektor szkoły, wychowawcy klas
Cele
Ustalenie planu działań profilaktycznych skierowanych do uczniów
Metody
Szkolenie
2) Ukazanie zagrożenia zachorowania na ptasią grypę, grypę świńską AH1N1
Sposoby realizacji
Pogadanki wychowawców na lekcjach wychowawczych z wpisem do dziennika lekcyjnego na
20
zielono.
Odpowiedzialni
Wychowawcy klas
Cele
Wyjaśnienie niebezpieczeństwa związanego z możliwością zachorowania na ptasią grypę.
Metody
Pogadanka, rozmowa kierowana
3) Unikanie miejsc bytowania dzikiego ptactwa, ferm drobiu oraz innych miejsc przetrzymywania
ptaków, miejsc handlu drobiem i wyrobami drobiarskimi, w tym pierzem
Sposoby realizacji
Pogadanka przedstawiciela stacji sanitarno – epidemiologicznej
Odpowiedzialni
Dyrektor szkoły
Cele
Niedotykanie chorych lub martwych ptaków dzikich oraz ubitego ptactwa.
Metody
Pogadanka , pokaz, dyskusja
4) Reagowanie na nietypowe zachowania zwierząt
Sposoby realizacji
Pogadanka lekarza weterynarii
Odpowiedzialni
Dyrektor szkoły
Cele
Unikanie nietypowych zachowań zwierząt, w tym dzikiego ptactwa, które mogą sugerować chorobę.
Metody
Pogadanka, rozmowa kierowana, dyskusja
5) Przestrzeganie zasad higieny osobistej
Sposoby realizacji
Pogadanka lekarza medycyny
Odpowiedzialni
Dyrektor szkoły
Cele
Dbałość o higienę osobistą w zetknięciu z ptactwem zarówno dzikim, jak i hodowlanym – każdorazowe
dokładne mycie rąk.
Metody
Pogadanka, dyskusja
6) Nawiązanie współpracy z Urzędem Gminy w Sławnie.
Sposoby realizacji
Przekazanie opracowanego planu działań profilaktycznych
Odpowiedzialni
Dyrektor szkoły
Cele
Włączenie działań szkoły do ogólnego programu profilaktycznego realizowanego przez Urząd
Gminy.
7) Współpraca z rodzicami w zakresie podjęcia wspólnych działań, zabezpieczających młodzież przed
zachorowanie na ptasią grypę.
Sposoby realizacji
21
Zebrania z rodzicami
Odpowiedzialni
Wychowawcy klas
Cele
Podjęcie wspólnych kroków zabezpieczających młodzież przed zagrożeniem chorobą
Metody
Pogadanka, dyskusja
8) Współpraca szkoły ze służbami leśnymi, sanitarnymi, weterynaryjnymi, medycznymi
( zakażenia dzikich zwierząt wścieklizną, zakażenie meningokokami, grypą AH1N1 )
Sposoby realizacji
Kontakty indywidualne, rozmowy telefoniczne, Komunikaty Głównego Inspektora Sanitarnego,
Odpowiedzialni
Dyrektor szkoły, nauczyciel biologii, wychowawcy klas
Cele
Natychmiastowe zgłaszanie przez dyrektora szkoły wszelkich zagrożeń, na które wskazują
uczniowie, rodzice lub mieszkańcy wsi oraz objawów niedyspozycji uczniów. Pełny przekaz
informacji do uczniów, rodziców i nauczycieli dotyczący wszelkich zagrożeniami grypą AH1N1,
wścieklizną dzikich zwierząt, meningokokami.
Metody
Rozmowa , pokaz, pogadanki, ulotki, Programy profilaktyczne, akcje ogólnopolskie,
XI DZIAŁANIA NAPRAWCZE I PROCEDURY ROZWIĄZYWANIA
KONFLIKTÓW W SZKOLE
Zasady ogólne:
1. Wszystkie sprawy drobne pojawiające się po raz pierwszy, rozstrzygane są w klasie na płaszczyźnie uczeń
– uczeń, uczeń – nauczyciel, uczeń – wychowawca.
2. Jeśli to samo zdarzenie wystąpi po raz drug,i interweniujemy u dyrektora szkoły, który wspólnie z
wychowawcą decyduje o podjęciu dalszych kroków.
3. Na takiej płaszczyźnie rozwiązujemy:
- kłótnie, sprzeczki między uczniami,
- niekulturalne zachowanie,
- szarpaniny, bójki (nie pobicia),
- niewielkie zniszczenia mienia szkolnego.
Jeden raz dajemy uczniowi szansę na poprawę i naprawienie szkody.
4. Wszystkie działania agresywne:
- pobicia,
- kradzieże,
- wandalizm,
- wymuszenia
22
zgłaszamy wychowawcy, dyrekcji szkoły, którzy wspólnie podejmują decyzję o środkach zaradczych:
- rozmowa z uczniem,
- rozmowa z rodzicami,
- zwołanie Rady Rodziców,
- zgłoszenie na Policję.
System reagowania:
1. W szkole istnieje konsekwentnie stosowany przez nauczycieli i rodziców jednolity system reagowania na
przemoc, agresję, akty wandalizmu, wulgarne słownictwo, kradzieże:
► reagujemy na każdą sytuację związaną z przemocą, agresją, wandalizmem, kradzieżą czy paleniem
papierosów;
► wychowawcy klas interweniują szybko i zdecydowanie nawet w doraźnych sytuacjach;
► wykazujemy troskę o ucznia (zarówno ofiarę, jak i sprawcę), ale jednocześnie wskazujemy
zachowania, których nie aprobujemy;
► wnikliwie rozpatrujemy każdą sytuację, analizujemy przyczyny;
► współdziałamy z innymi nauczycielami i organami szkoły;
► podejmujemy konsekwentne działania;
► odnotowujemy interwencję w dokumentach szkoły.
2. System radzenia sobie z agresją i przemocą wśród uczniów obejmuje:
► identyfikację problemu;
► diagnozę stanu i potrzeb;
► pokierowanie i rozwiązanie problemu;
► wsparcie i kontrolę;
3. Osoba podejmująca interwencję powinna unikać:
► agresji;
► agresji słownej (nie obrażać, nie zawstydzać, nie oceniać ucznia);
► okazywania niepewności;
► długich monologów;
► wchodzenia w rolę sprawcy, by mu pokazać, co czuje osoba poszkodowana;
4. Osoba podejmująca interwencję powinna natomiast:
► reagować stanowczo;
► mówić prosto i jasno;
► traktować sprawcę jako osobę, która może sama wziąć odpowiedzialność za swoje czyny;
► jeśli to konieczne – używać tylko tyle siły, ile potrzeba, np. do rozdzielenia bijących się uczniów;
► szanować ucznia (mówić o jego zachowaniu, a nie o uczniu).
Zasady postępowania wobec sprawców przemocy
1. Przeprowadzenie rozmowy z uczniem o jego zachowaniu
► jeżeli w zdarzeniu przemocy uczestniczy więcej niż jedna osoba, należy rozmawiać z każdym z
osobna, zaczynając od lidera grupy;
► miejscem rozmowy powinno być pomieszczenie zapewniające spokój oraz brak świadków;
23
► nauczyciel, który decyduje się na przeprowadzenie rozmowy, powinien jasno określić jej cel;
► nauczyciel powinien opisać zachowanie ucznia, które jest powodem rozmowy;
► należy zapewnić ucznia, że nauczyciel chce mu pomóc;
► sprawca musi otrzymać od nauczyciela jasny i jednoznaczny komunikat o braku akceptacji
zachowania agresywnego – przemocowego;
► należy dać uczniowi szansę wypowiedzenia się na temat zachowania, będącego powodem
interwencji;
► wysłuchać, stosując aktywne metody słuchania;
► jeżeli uczeń milczy, należy powrócić jeszcze raz do propozycji pomocy;
► omówić z uczniem skutki przejawianych przez niego zachowań, poinformować o potrzebie spotkania
z rodzicami;
2. Omówienie z rodzicami zachowania dziecka:
► ustalić strategię współpracy rodziców ze szkołą;
► pozyskać ich do współpracy;
► opracować wspólnie z rodzicami projekt kontraktu dla dziecka;
► określić z nim zachowanie nieakceptowane, oczekiwania wobec dziecka;
► ustalić katalog kar i nagród;
► ustalić terminy wykonania poszczególnych zadań określonych w kontrakcie;
► ustalić hierarchię konsekwencji oraz zasad odzyskiwania przywilejów;
► przyjęcie ostatecznej wersji kontraktu – wspólnie z dzieckiem i rodzicami (dziecko ma prawo
negocjować warunki kontraktu).
3. Monitorowanie realizacji kontraktu
► jeżeli kontrakt ma być udostępniony innym nauczycielom w celu obserwowania zmian w zachowaniu
ucznia, o fakcie tym powinni być powiadomieni rodzice i uczeń;
► w przypadku braku efektów przyjętego kontraktu, szkoła powinna podjąć dalsze działania, w tym
wynikające z przepisów prawa.
Zasady postępowania wobec ofiar przemocy
1. W rozmowach z dziećmi – ofiarami przemocy – należy pamiętać, aby:
► aktywnie, uważnie słuchać;
► powiedzieć dziecku o swoich intencjach;
► wczuć się w stan emocjonalny dziecka;
► okazać ciepło i akceptację;
► dostosować się do sposobu mówienia, siedzenia dziecka;
► zadawać pytania ułatwiające nawiązanie kontaktu;
► unikać zbyt wielu dociekliwych pytań;
► być cierpliwym – dawać czas na udzielenie odpowiedzi;
► nie oceniać dziecka ani zdarzeń, które przedstawia;
► nie podważać jego wypowiedzi;
► nazywać uczucia dziecka;
24
► nie mówić za dziecko;
► nie wyręczać dziecka;
► pokazać dziecku jego mocne strony, dowartościować je;
► docenić odwagę dziecka, kiedy mówi o bolesnych dla siebie zdarzeniach;
► uszanować jego odwagę i lęk, kiedy nie wskazuje sprawców;
► przypomnieć dziecku normy i prawa, które je chronią;
► poinformować dziecko o wszystkim, co zamierzamy zrobić w tej sytuacji;
► pomóc dziecku w poradzeniu sobie z sytuacją;
► zmotywować je do współpracy (z wychowawcą, pedagogiem szkolnym, terapeutą, przedstawicielami
innych instytucji) w celu rozwiązania problemu.
Rodzice dziecka będącego ofiarą przemocy i agresji, powinni być poinformowani o problemie i otrzymać
wsparcie i pomoc ze strony szkoły.
Zasady szczegółowe
Problem: Bójki na terenie szkoły i w autobusie szkolnym
Procedura postępowania i konsekwencje:
1) próbujemy rozwiązać konflikt sami i doprowadzić do pogodzenia zwaśnionych stron;
2) jeśli strony nie wykazują chęci pogodzenia i nadal reagują agresywnie, zgłaszamy problem dyrektorowi
szkoły (pedagogowi szkolnemu);
3) jeśli bójka z udziałem tych samych uczniów wystąpiła po raz pierwszy, zgłaszamy dyrektorowi szkoły
(pedagogowi), wzywamy rodziców;
4) jeśli bójka z udziałem tych samych uczniów wystąpiła nie po raz pierwszy, zgłaszamy dyrektorowi
szkoły ( pedagogowi), wzywamy rodziców oraz Policję;
5) dodatkowo, gdy bójka przeradza się w pobicie, zgłaszamy na Policję;
6) konsekwencje od ucznia wyciąga Rada Pedagogiczna.
Problem: Kradzieże cudzych rzeczy
Procedura postępowania i konsekwencje:
1) szukamy zaginionej rzeczy;
2) prowadzimy rozmowę z poszkodowanym;
3) w przypadku, gdy nie znajdziemy zguby bądź sprawcy, zgłaszamy na Policję;
Problem: Dewastacje mienia szkolnego
Procedura postępowania i konsekwencje:
1) rozmowa z uczniem – wyegzekwowanie naprawy sprzętu (wpis uwagi do dziennika);
2) rozmowa z rodzicami – wyegzekwowanie naprawy sprzętu lub odkupienie;
3) zgłoszenie do dyrektora szkoły – jeśli nie jesteśmy w stanie wyegzekwować od ucznia i rodzica
naprawy lub odkupienia zniszczonego mienia;
4) jeśli szkoda nie zostanie naprawiona – obniżenie oceny z zachowania;
5) w szczególnych aktach wandalizmu, zgłoszenie na Policję;
25
Problem: Dyscyplina na przerwach - wulgaryzmy
Procedura postępowania i konsekwencje:
1) wpisanie uwag dotyczących złego i niekulturalnego zachowania do dziennika;
2) każda uwaga wpływa na ocenę zachowania;
Problem: Wyłudzanie drobnych sum pieniędzy
Procedura postępowania i konsekwencje:
1) rozmowa wychowawcy z uczniem;
2) uświadomienie uczniowie, jakie kroki zostaną podjęte, jeśli sytuacja wymuszania (zastraszania) się
powtórzy ;
o
zgłoszenie dyrektorowi;
o
wezwanie rodziców;
3) jeśli sytuacja się nadal powtarza:
o
wezwanie rodziców;
o
zgłoszenie na Policję;
4) o konsekwencjach decyduje wychowawca wraz z dyrektorem, Radą Pedagogiczną;
Problem: Stosowanie używek – palenie tytoniu
Procedura postępowania i konsekwencje:
1) rozmowa z uczniem;
2) rozmowa rodzicem;
3) zgłoszenie dyrektorowi szkoły;
4) rozmowa z dyrektorem szkoły, pedagogiem szkolnym w obecności ucznia i rodzica;
5) konsekwencje zgodne z WO;
6) w rażących przypadkach konsekwencje dodatkowe podejmuje Rada Pedagogiczna.
XII SZKOLNE PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SPRAWACH NIELETNICH
Zadaniem opisanych poniżej procedur jest usprawnienie podejmowania przez szkołę działań
w sytuacjach zagrożenia uczniów przestępczością i demoralizacją.
Szkoła jako instytucja zwraca się do Policji o pomoc, przede wszystkim w przypadkach określonych negatywnych
zachowań uczniów. Ma to najczęściej miejsce, gdy akt agresji czy przemocy przyjmuje taki stopień nasilenia, że
wykazuje znamiona przestępstwa. Takie okoliczności zachodzą w szczególności, gdy negatywne zachowania mają
charakter utrwalony, powtarzający się, o znacznym zagrożeniu społecznym, a u ich podłoża leży demoralizacja,
odrzucenie obowiązujących norm, społeczne niedostosowanie. Dokumentem wewnętrznym uściślającym te zasady jest
Zarządzenie Nr 590 Komendanta Głównego Policji z dnia 24 października 2003r. w sprawie metod i form
wykonywania zadań przez policjantów w zakresie przeciwdziałania demoralizacji i przestępczości nieletnich.
Do podejmowania działań interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych w szkole, zobowiązuje Rozporządzenie
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności
wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. W myśl tego dokumentu
26
szkoły i placówki podejmują działania interwencyjne, polegające na powiadomieniu rodziców i Policji w
sytuacjach kryzysowych, w szczególności, gdy dzieci i młodzież używają, posiadają lub rozprowadzają środki
odurzające.
Procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkoły z Policją w sytuacjach zagrożenia dzieci i
młodzieży przestępczością i demoralizacją, a w szczególności narkomanią, alkoholizmem i prostytucją oraz
zażywaniem dopalaczy.
Zapobieganie zjawisku demoralizacji i przestępczości wśród nieletnich stanowi przedmiot działań wielu
instytucji państwowych i organizacji społecznych. Szczególną rolę w przedsięwzięciach profilaktycznych pełni
szkoła, a szczególny obowiązek reagowania na niepokojące sygnały zachowania uczniów spoczywa na
nauczycielach. Szkoła jest podstawowym miejscem aktywności dziecka. Jest miejscem, gdzie ujawniają się niemal
wszystkie nurtujące młodzież problemy. Szkoła zobowiązana jest, więc do wczesnego rozpoznawania
niedostosowania społecznego i podejmowania stosownych oddziaływań wychowawczych, profilaktycznych, a wobec
uczniów niedostosowanych – działań interwencyjnych. Właściwa reakcja wychowawcy, pedagoga czy dyrektora
szkoły oraz powiadomienie w razie potrzeby stosownych instytucji, mogą w istotnym stopniu zwiększyć skuteczność
oddziaływań. Oczywiście postępowanie wobec ucznia będzie różne z uwagi na okoliczności zdarzeń, kategorię
popełnionego czynu oraz wiek sprawców.
Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady postępowania Policji z nieletnimi sprawcami czynów
karalnych jest Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982r. z póź. zm. , w której
sformułowane są dwa podstawowe cele:
- przeciwdziałanie demoralizacji i przestępczości nieletnich i stworzenie warunków powrotu
do normalnego życia nieletnim, którzy popadli w konflikt z prawem bądź zasadami współżycia,
- umacnianie funkcji opiekuńczo- wychowawczej i poczucia odpowiedzialności rodzin za wychowanie
nieletnich na świadomych swych obowiązków członków społeczeństwa
Do podejmowania działań interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych w szkole zobowiązuje
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. z późn. zm. w sprawie
szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży, zagrożonych
uzależnieniem. W myśl tego dokumentu szkoły i placówki podejmują działania interwencyjne, polegające na
powiadomieniu rodziców i Policji w sytuacjach kryzysowych, w szczególności, gdy dzieci i młodzież używają,
posiadają lub rozprowadzają środki odurzające.
Definicja ważniejszych pojęć:
Czyn karalny- w myśl przepisów jest to czyn określony przez Ustawę jako przestępstwo, a więc
zbrodnia lub występek, przestępstwo skarbowe oraz wykroczenie określone w następujących
przepisach Kodeksu wykroczeń:
- zakłócanie porządku publicznego
- znęcanie się nad zwierzętami
- niszczenie i uszkadzanie znaków umieszczanych przez organ państwowy
- uszkadzanie znaków lub urządzeń zapobiegających niebezpieczeństwu
- samowolna zmiana znaków lub sygnałów drogowych
- prowadzenie pojazdów przez osobę będąca po spożyciu alkoholu
27
- kradzież lub przywłaszczenie mienia o wartości – obecnie 250 zł
- paserstwo mienia o wartości – obecnie do 250 zł
- niszczenie i uszkadzanie mienia, jeśli szkoda nie przekracza- obecnie 250 zł
- spekulacja biletami wstępu
- utrudnianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego.
Popełnienie przez nieletniego innego wykroczenia niż wyżej wymienione, należy określić jako
zachowanie świadczące o jego demoralizacji, co uzasadnia wszczęcie i prowadzenie postępowania w trybie
opiekuńczo- wychowawczym.
Demoralizacja- to w świetle przepisów prawa u.p.n. szczególnie intensywna i względnie trwała postać
nieprzystosowania społecznego. Jest to proces odchodzenia od obowiązujących w społeczeństwie wartości
moralnych, przejawiających się poprzez popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku
szkolnego w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach
przestępczych.
Dyrektor szkoły, na prośbę Policji zobowiązany jest udostępnić dane osobowe ucznia zagrożonego demoralizacją lub
przestępczością. Może wystąpić pisemnie do Policji, informując o okolicznościach występowania problemów,
mających związek z przejawami demoralizacji lub przestępczości na terenie szkoły. Jeżeli zaistniała sytuacja nie
wymaga natychmiastowej interwencji Policji, należy skontaktować się z policjantem zajmującym się problematyką
nieletnich w jednostce Policji i przedstawić zaistniałą sprawę.
Nieletni:
- w zakresie postępowania dotyczącego zapobiegania i zwalczania demoralizacji- osoba, która nie
ukończyła 18 roku życia
- w zakresie postępowania o czyny karalne- osoba, która dopuściła się takiego czynu po ukończeniu 13 roku
życia, a przed ukończeniem 17 lat,
- w zakresie wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych – osoba względem, której środki
takie zostały orzeczone, choćby ukończyła 18 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia 21 lat
- w niektórych przypadkach osoba, która popełniła czyn karalny po ukończeniu 15 lat może odpowiadać
jak dorosły.
Małoletni- osoba, która nie ukończyła 18 lat. Pełnoletność uzyskuje się z chwilą ukończenia 18 lat lub zawarcia
małżeństwa przed ukończeniem tego wieku
Przesłuchanie nieletniego – podstawą prawna do przesłuchania nieletniego przez Policję jest art. 39 u.p.n. W
każdym przypadku nieletniego należy przesłuchać w obecności rodziców lub obrońcy, a jeżeli zapewnienie ich
obecności jest uniemożliwia choroba ( pobyt w delegacji, znaczna odległość miejsca zamieszkania ), należy wezwać
nauczyciela (wychowawcę, pedagoga szkolnego) przedstawiciela powiatowego centrum pomocy rodzinie lub
przedstawiciela organizacji społecznej, do której zadań statutowych należy oddziaływanie wychowawcze na
nieletnich lub wspomaganie procesu resocjalizacji. Wysłuchanie nieletniego powinno odbywać się w warunkach
zbliżonych do naturalnych, tj. w miejscu zamieszkania lub w szkole.
Pouczenia, jakie zobowiązany jest przekazać policjant przesłuchujący nieletniego:
- co mu zarzuca ( art. 308 § 2 k.p.k.)
- informuje nieletniego sprawcę czynu karalnego o jego prawach i obowiązkach wynikających art. 74 § 1 i 2
k.p.k. oraz o prawie do składania wyjaśnień, prawie do odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania bez
28
podania powodów oraz o prawie odmowy wyjaśnień. (art. 175 §1 k.p.k.)
Postępowanie w przypadku ujawnienia demoralizacji
W przypadku uzyskania przez nauczycieli informacji, że uczeń, który nie ukończył 18 lat, używa alkoholu lub innych
środków odurzających w celu wprowadzenie się w stan odurzenia, uprawia nierząd bądź przejawia inne zachowania
świadczące o demoralizacji, nauczyciel powinien podjąć następujące kroki :
1. Przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy.
2. Wychowawca informuje o fakcie pedagoga lub psychologa i dyrektora szkoły.
3. Wychowawca wzywa do szkoły rodziców ucznia i przekazuje im uzyskaną informację. Przeprowadza
rozmowę z rodzicami oraz z uczniem, w ich obecności. W przypadku potwierdzenia informacji zobowiązuje
ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, rodziców zaś bezwzględnie do szczególnego nadzoru nad
dzieckiem. W toku interwencji profilaktycznej może zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do
specjalistycznej placówki i udział dziecka w programie terapeutycznym.
4. Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a nadal z wiarygodnych źródeł
napływają informacje o przejawach demoralizacji ich dziecka, Dyrektor szkoły pisemnie powiadamia
o zaistniałej sytuacji Sąd Rodzinny lud Policję (Specjalistę do spraw nieletnich).
5. Podobnie w sytuacji, gdy szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki oddziaływań wychowawczych
(rozmowa z rodzicami, ostrzeżenia ucznia, spotkania z pedagogiem, psychologiem, itp.) a ich zastosowanie
nie przynosi oczekiwanych rezultatów, Dyrektor szkoły powiadamia Sąd Rodzinny lub Policję. Dalszy tok
postępowania leży w kompetencji tych instytucji.
6. Jeżeli zachowania świadczące o demoralizacji przejawia uczeń, który ukończył 18 lat, a nie jest to udział
w działalności grup przestępczych, czy popełnienie przestępstwa, to postępowanie nauczyciela powinno
być określone przez wewnętrzny regulamin szkoły.
7. W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przez ucznia, który ukończył 17 lat, przestępstwa
ściganego z urzędu lub jego udziału w działalności grup przestępczych zgodnie z art. 304 § 2 kodeksu
postępowania karnego, Dyrektor szkoły jako przedstawiciel instytucji, jest zobowiązany niezwłocznie
zawiadomić o tym prokuratora lub Policję
W przypadku uzyskania informacji, że uczeń narkotyzuje się albo podejrzenia, że jest pod wpływem
środków odurzających np. dopalaczy, nauczyciel powinien powiadomić specjalistę do spraw nieletnich
lub dzielnicowego, którzy w ramach zadań wynikających z rozpoznania u osób nieletnich zagrożeń
demoralizacją, podejmą działania zmierzające do rozpoznania i zwalczania tego zjawiska w wymiarze
środowiska lokalnego.
1.
Należy także domniemać, że nieletni w jakiś inny sposób musiał wejść w posiadanie narkotyku, a więc
otrzymał go od kogoś lub zakupił. Zgodnie z Ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii, działania te są
przestępstwami.
2.
W odniesieniu do punktu 5 tej procedury należy wyjaśnić, że rola szkoły po zawiadomieniu Sądu
Rodzinnego lub Policji nie kończy się.
29
3.
Przekazanie informacji do tych instytucji nie rozwiązuje problemu demoralizacji nieletniego.
Do momentu, gdy nieletni pozostaje uczniem danej szkoły, jest ona zobowiązana do podejmowania
odpowiednich działań profilaktycznych i wychowawczych, a wobec uczniów wykazujących objawy
niedostosowania społecznego również działań interwencyjnych.
W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem
alkoholu, narkotyków lub innych środków odurzających, powinien rozpatrzeć ten problem nie tylko w
aspekcie demoralizacji nieletniego, czy nie narusza Regulaminu Szkolnego, ale równie ż pod kątem przestępstw
związanych ze sprzedażą alkoholu nieletniemu, powinien podjąć następujące kroki:
1. Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy.
2. Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go samego, stwarza
warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie.
3. Wzywa lekarza w celu stwierdzenie stanu trzeźwości lub odurzenia ewentualnie udzielenia pomocy
medycznej.
4. Zawiadamia o tym fakcie Dyrektora szkoły oraz rodziców, których zobowiązuje do niezwłocznego odebrania
ucznia ze szkoły. Gdy rodzice odmówią odebrania dziecka, o pozostaniu ucznia w szkole czy przewiezieniu do
innej placówki służby zdrowia albo przekazaniu go do dyspozycji funkcjonariuszom Policji – decyduje lekarz, po
ustaleniu aktualnego stanu zdrowia ucznia i w porozumieniu z Dyrektorem szkoły.
5. Dyrektor szkoły zawiadamia najbliższą jednostkę Policji, gdy rodzice ucznia będącego pod wpływem alkoholu
– odmawiają przyjścia do szkoły, a jest on agresywny bądź swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia
albo zagraża życiu lub zdrowiu innych osób. W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości (stężenie alkoholu
we krwi powyżej 0,5 % promila lub powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3 w wydychanym powietrzu) Policja ma
możliwość przewiezienia ucznia do izby wytrzeźwień albo do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych
– na czas niezbędny do wytrzeźwienia (maksymalnie do 24 godzin). O fakcie umieszczenia zawiadamia się
rodziców oraz Sąd Rodzinny, jeśli uczeń nie ukończył 18 lat.
6. Jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń ( przed ukończeniem 18 lat) znajduje się pod wpływem alkoholu
lub narkotyków na terenie szkoły, to Dyrektor ma obowiązek powiadomienia o tym Policję ( specjalisty do spraw
nieletnich) lub Sądu Rodzinnego, która wyjaśnia, w jaki sposób nieletni wszedł w jego posiadanie. Zgodnie
bowiem z art. 43 w związku z art. 15 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
sprzedaż alkoholu osobie, która nie ukończyła 18 lat jest przestępstwem ściganym z urzędu.
7. Spożywanie alkoholu na terenie szkoły przez ucznia, który ukończył 17 lat, stanowi wykroczenie z art. 43 ust. 1
Ustawy z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Należy
o tym fakcie powiadomić Policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tej instytucji.
8. Ponadto w takim przypadku może zachodzić uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa
rozpijania małoletniego.
W sytuacji, kiedy uczeń nie realizuje obowiązku szkolnego, powinno się podjąć
następujące czynności:
30
1. Wezwać do szkoły rodziców ucznia w celu uzyskania informacji o nierealizacji obowiązku szkolnego.
2. Jeżeli rodzice nie stawiają się na wezwanie należy sprawdzić w biurze ewidencji ludności, czy uczeń nadal
jest zameldowany pod wskazanym adresem oraz czy nie podjął nauki w innej szkole.
3. W przypadku braku współpracy ze szkołą przeprowadzić wywiad w miejscu zamieszkania ucznia.
Po wyczerpaniu wszystkich możliwości Dyrektor powinien poinformować o zagrożeniu demoralizacją
4.
Sąd Rodzinny lub Policję, opisując wcześniej przeprowadzone czynności i ustalenia.
W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą
wyglądem narkotyk, powinien podjąć następujące kroki:
1. Nauczyciel, zachowując środki ostrożności, zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób
niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu Policji, próbuje ( o ile to możliwe w
zakresie działań pedagogicznych) ustalić, do kogo należy znaleziona substancja.
2. Powiadomiony o zaistniałym zdarzeniu Dyrektor szkoły, wzywa Policję.
3. Po przyjeździe Policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i informacje dotyczące
szczegółów zdarzenia.
4. Najbliższą jednostkę należy powiadomić niezwłocznie, a zabezpieczoną substancją przekazać
przybyłym policjantom. Nie wolno ujawnionego środka samemu dostarczać do komisariatu lub
Komendy Policji.
W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że uczeń posiada przy sobie substancję
przypominająca narkotyk, powinien podjąć następujące kroki:
1. Nauczyciel w obecności innej osoby ( wychowawca, pedagog, Dyrektor, itp.) ma prawo zażądać, by uczeń
przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni (we własnej odzieży) ewentualnie
innych przedmiotów budzących podejrzenie, co do ich związku z poszukiwaną substancją. Nauczyciel nie ma
prawa samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieży ani teczki ucznia – jest to czynność zastrzeżona
wyłącznie dla Policji.
1.
O swoich spostrzeżeniach powiadamia dyrektora szkoły oraz rodziców ucznia i wzywa ich do
natychmiastowego stawiennictwa.
2.
W przypadku, gdy uczeń mimo wezwania odmawia przekazania nauczycielowi substancji i pokazania
3.
zawartości teczki, Dyrektor szkoły wzywa Policję, która przeszukuje odzież i przedmioty należące do
4.
ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy.
5.
Jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie, nauczyciel po odpowiednim zabezpieczeniu, zobowiązany jest
bezzwłocznie przekazać ją do jednostki policji. Wcześniej próbuje ustalić, w jaki sposób i od kogo uczeń
nabył substancję. Całe zdarzenie nauczyciel dokumentuje, sporządzając możliwie dokładną notatkę z
ustaleń wraz ze swoimi spostrzeżeniami.
6.
Nauczyciel do czasu przyjazdu policji powinien ucznia odizolować (na przykład w gabinecie dyrektora,
pedagoga), kontrolując przez cały czas jego zachowanie. Należy zwrócić uwagę, aby uczeń nie ukrył lub nie
przekazał innej osobie albo tez połknął lub nie wyrzucił posiadanej substancji narkotycznej.
31
Zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – w Polsce karalne jest:
- posiadanie każdej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych,
- wprowadzanie do obrotu środków odurzających
- udzielanie innej osobie, ułatwianie lub umożliwianie ich użycia oraz nakłanianie do użycia
- wytwarzanie i przetwarzanie środków odurzających .
Każde z wymienionych zachowań jest czynem karalnym w rozumieniu przepisów Ustawy o
postępowaniu w sprawach nieletnich, jeśli sprawcą jest uczeń, który ukończył 13 lat, a nie ukończył 17 lat.
Z przestępstwem mamy do czynienia, jeśli któryś z wymienionych czynów popełni uczeń po ukończeniu 17
lat. W takie sytuacji mają zastosowanie przepisy Ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. – Kodeks karny z późn. zm.
W każdym przypadku popełnienia czynu karalnego przez ucznia, który nie ukończył 17 la, t należy
zawiadomić Policję lub Sąd Rodzinny, a w przypadku popełnienia przestępstwa przez ucznia, który ukończył 17
rok życia prokuratora lub Policję.
Sposób postępowania nauczyciela wobec ucznia- sprawcy czynu karalnego lub przestępstwa
1. Niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły.
2. Ustalenie okoliczności czynu i ewentualnych świadków zdarzenia.
3. Przekazanie sprawcy ( o ile jest znany i przebywa na terenie szkoły Dyrektorowi, wychowawcy lub
pedagogowi szkolnemu pod opiekę.
4. Powiadomienie rodziców ucznia – sprawcy.
5. Niezwłoczne powiadomienie policji w przypadku, gdy sprawa jest poważna ( rozbój, uszkodzenie ciała, itp.) lub
sprawca nie jest uczniem szkoły i jego tożsamość nie jest nikomu znana.
6. Zabezpieczenie ewentualnych dowodów przestępstwa lub przedmiotów, pochodzących z przestępstwa i
przekazanie ich Policji ( np. sprawca rozboju na terenie szkoły używa noża i uciekając porzuca go lub
porzuca jakiś przedmiot pochodzący z kradzieży).
7. W przypadku popełnienia na terenie szkoły jakiegokolwiek czynu karalnego albo przestępstwa lub
Wykroczenia, Dyrektor szkoły jest zobowiązany do niezwłocznego powiadomienia Policji, a przyjmujący
zgłoszenie Policjant, podejmie dalsze decyzje, co do toku postępowania. Nauczyciel z uwagi na brak
szczegółowej wiedzy prawniczej, nie zawsze właściwie zakwalifikuje dane zdarzenie, co może przynieść
nieodwracalne negatywne skutki, na przykład zatarcie śladów i dowodów czynu, pozbycie się przez sprawcę
przedmiotów, służących do popełnienia czynu lub pochodzących z popełnionego czynu, ucieczkę lub ukrycie
się sprawcy.
Sposób postępowania nauczyciela wobec ucznia, który stał si ę ofiarą czynu karalnego:
1. Udzielenie pierwszej pomocy ( przedmedycznej) bądź zapewnienie jej udzielania poprzez wezwanie lekarza,
w przypadku, gdy ofiara doznała obrażeń.
2. Niezwłoczne powiadomienie Dyrektora szkoły.
3. Powiadomienie rodziców ucznia.
32
4. Niezwłoczne wezwanie Policji w przypadku, gdy istnieje konieczność profesjonalnego zabezpieczenia śladów
przestępstwa, ustalenia okoliczności i ewentualnych świadków zdarzenia.
5. Policja powinna być wzywana do szkoły w sytuacjach, o których mowa w „Procedurach” albo, gdy
wyczerpane zostaną środki możliwe do zastosowanie przez szkołę w określonej sytuacji, w których
obecność Policji jest konieczna. Każda, dotycząca uczniów wizyta policjanta w szkole, powinna być
wcześniej zasygnalizowana dyrektorowi lub uzgodniona z innym pracownikiem szkoły.
Sposób postępowania dyrektora szkoły w przypadku, gdy Policja dokonuje
zatrzymania nieletniego sprawcy czynu karalnego, przebywającego na zajęciach w szkole:
1.
Funkcjonariusz Policji przedstawia Dyrektorowi powód przybycia i okazuje legitymację służbową.
2.
Dyrektor zapisuje dane osobowe i numer legitymacji służbowej policjanta, celem sporządzenia własnej
dokumentacji.
3.
Policjant informuje Dyrektora o przyczynie zatrzymania ucznia.
4.
Pedagog szkolny / wychowawca sprowadza nieletniego do gabinetu Dyrektora, gdzie policjant informuje go o
przyczynach przybycia i czynnościach, jakie zostaną wykonane w związku ze sprawą np. przesłuchanie,
okazanie.
5.
Policja informuje rodziców nieletniego o wykonywanych czynnościach i zobowiązuje ich do przybycia do
szkoły, komendy lub komisariatu Policji, celem uczestniczenia w czynnościach.
6.
Dyrektor szkoły informuje telefonicznie rodziców o podjętych działaniach względem ich dziecka przez
Policję. W przypadku braku kontaktu telefonicznego sporządza pisemną informację.
7.
W przypadku niemożności uczestnictwa rodziców w przesłuchaniu nieletniego, Dyrektor wyznacza nauczyciela /
pedagoga szkolnego do uczestnictwa w czynnościach, które są przeprowadzane w szkole lub jednostce Policji.
8.
Po wykonaniu czynności policjant za pisemnym potwierdzeniem odbioru przekazuje nieletniego rodzicom lub.
Gdy czynności wykonywane są w obecności pedagoga szkolnego, po ich zakończeniu Policja odwozi ich do
szkoły lub miejsca zamieszkania.
9.
W przypadku zaistnienia przesłanek do zatrzymania nieletniego w Policyjnej Izbie Dziecka policjant
informuje o tym rodziców, pedagoga szkolnego.
Przy realizacji czynności związanych z zatrzymaniem nieletniego – ucznia na terenie szkoły należy
zachować dyskrecję i nie nagłaśniać sprawy.
W Policyjnej Izbie Dziecka umieszcza się nieletniego pomiędzy 13 a 17 rokiem życia, o ile zachodzi
podejrzenie, że jest sprawcą czynu karalnego, a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się nieletniego lub zatarcia
śladów tego czynu lub, gdy nie można ustalić tożsamości nieletniego. Pobyt nieletniego w PID nie może
przekroczyć 72 godzin.
Sposób postępowania w przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, materiałów
wybuchowych, innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów
1.
Należy zapewnić bezpieczeństwo przebywającym na terenie szkoły osobom ( w przypadku zagrożenia
33
Dyrektor szkoły podejmuje decyzję o ewakuacji ludzi i mienia).
2.
Uniemożliwić dostęp osób postronnych do tych przedmiotów i wezwać Policję- tel. 997 lub 112.
3.
Poinformować siły policyjne o rozkładzie pomieszczeń w obiekcie i co powinno znajdować się w
poszczególnych, konkretnych miejscach.
4.
Wyznaczyć pracownika, który będzie „przewodnikiem” sił policyjnych.
5.
Pod żadnym pozorem nie dotykać i nie przemieszczać podejrzanych, niebezpiecznych przedmiotów lub
ładunków.
6.
Należy zachować spokój i opanowanie, aby nie dopuścić do paniki.
Sposób postępowania w przypadku uzyskania informacji o podłożeniu ładunku wybuchowego
( wskazówki do prowadzenia rozmów ze zgłaszającym o podłożeniu „bomby”)
1. Po usłyszeniu słów: „Podłożyłem ładunek wybuchowy- bombę” nie należy wpadać w panikę.
2. Po przyjęciu zgłoszenia nie odkładać słuchawki.
3. Należy natychmiast powiadomić swoich przełożonych (Dyrektora szkoły).
4. Podczas rozmowy zachować spokój i starać się uzyskać od zgłaszającego jak największą ilość
informacji.
5. Tak prowadzić rozmowę, aby stworzyć możliwość zidentyfikowania (chociażby w przybliżeniu) sprawcy
zamachu.
6. Należy ocenić: czas przyjęcia ostrzeżenia, płeć dzwoniącego, akcent, stan pod wpływem alkoholu lub
środków odurzających, tło rozmowy, itp.
7. Należy dążyć do uzyskania odpowiedzi na następujące pytania:
- Czy Pan/ Pani podłożył/ podłożyła bombę?
- Kiedy bomba wybuchnie?
- Gdzie jest w tej chwili bomba?
- Jak bomba wygląda?
- Jakiego typu jest ta bomba?
- Co spowoduje wybuch tej bomby?
- W którym miejscu bomba jest umieszczona?
- Dlaczego Pan/ Pani podłożył/ podłożyła bombę?
- Skąd Pan/ Pani telefonuje?
- Gdzie Pan/ Pani w tej chwili się znajduje?
- Jak się Pan/ pani nazywa?
Sposób postępowania w przypadku otrzymania podejrzanej paczki lub koperty
1. Nie wolno opróżniać zawartości wszelkich podejrzanych przesyłek, nie przenosić paczki lub koperty.
2. Nie wolno wdychać oparów, dotykać, sprawdzać smak, przypatrywać się z bliska.
3. Umieścić w jednym, a następnie w drugi plastikowym worku, szczelnie je zamykając (zawiązać, zakleić
taśmą).
4. Powiadomić Policję lub Państwową Straż Pożarną.
Cechy charakterystyczne dla niebezpiecznych przesyłek:
- odręczny lub nieczytelny adres,
34
- nieprofesjonalne napisy,
- otwory na kopercie,
- twarda koperta,
- nierównomiernie rozłożenie wagi,
- wewnętrzna koperta,
- podejrzane opakowanie,
- wystające druty lub folia,
- zapach,
- zawyżona opłata,
- błędy ortograficzne,
- tłuste plamy, zaolejenia, przebarwienia,
- zbyt staranne zapakowanie,
- emitowane dźwięki,
- brak adresu nadawcy, brak jakichkolwiek znaków, kto może być nadawcą.
Sposób postępowania Dyrektora wobec sprawców przemocy w przypadku przestępstwa ściganego z urzędu:
Pojęcie „ściganie z urzędu” oznacza sytuację, w której oskarżyciel publiczny lub organ Policji po otrzymaniu
wiadomości o popełnieniu przestępstwa, wszczyna postępowanie karne z własnej inicjatywy, niezależnie od woli
pokrzywdzonego, a nawet wbrew jego woli.
Kategorie przestępstw ściganych z urzędu:
udział w bójce lub pobiciu ( bójka to starcie co najmniej trzech osób),
doprowadzenie małoletniego poniżej 15 lat do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności
seksualnej,
znęcanie się,
naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza,
niezawiadomienie o przestępstwie ( każdy, kto dowiedział się o przestępstwie ściganym z urzędu, ma
społeczny obowiązek zawiadomienia o nim odpowiednie organy; obowiązek prawny spoczywa na
instytucjach państwowych i samorządowych ),
wywieranie wpływu na świadka, biegłego lub tłumacza,
podrabianie dokumentów,
kradzież,
kradzież z włamaniem,
rozbój,
kradzież rozbójnicza,
wymuszenie rozbójnicze,
przywłaszczenie,
oszustwo.
1. Przyjąć do wiadomości informację o przestępstwie ( wykroczeniu ), zapewnić dyskrecję przekazującemu
35
informację poprzez wysłuchanie go bez świadków, o ile to możliwe w pomieszczeniu zamkniętym. Odnotować
godzinę zgłoszenia oraz zapytać o przyczynę ewentualnej zwłoki w podaniu tej informacji.
2. Zapewnić pokrzywdzonym, w miarę potrzeby, niezbędną pomoc lekarską.
3. Bez zbędnej zwłoki sprawdzić w dostępny sposób wiarygodność informacji.
jeżeli uczeń podaje świadków, to w rozmowie z jak najmniejszą ilością świadków uwiarygodnić informację,
sprawdzić, czy zdarzenie miało miejsce na terenie szkoły oraz czy miało miejsce w trakcie zajęć szkolnych
jego uczestników,
w rozmowie z pokrzywdzonym ustalić liczbę sprawców i ich dane personalne,
nie nagłaśniać zdarzenia.
4. W przypadku braku wątpliwości, co do faktu zaistnienia zdarzenia, o ile jest to konieczne i możliwe,
zatrzymać do czasu przybycia Policji ofiarę przestępstwa i jego sprawcę (- ów).
konieczność zatrzymania może wynikać z faktu zakończenia przez nich zajęć szkolnych bądź próby
ucieczki, ukrycia skradzionych przedmiotów; w przypadku zakończenia zajęć, o fakcie zatrzymania
bezwzględnie należy powiadomić rodziców; w trakcie prowadzenia zajęć szkolnych z powiadomieniem
należy zaczekać do przyjazdu Policji; nie należy zatrzymywać na siłę sprawcy czynu, ale w ramach swojego
autorytetu spowodować, aby pozostał pod opieką wychowawcy lub pedagoga szkolnego, w oddzielnym
pomieszczeniu do chwili przybycia Policji,
jeżeli sprawców jest kilku, w miarę możliwości należy umieścić ich w oddzielnych
pomieszczeniach,
ofiarę należy odizolować od sprawców,
udzielić wsparcia psychologicznego osobom pokrzywdzonym w zdarzeniu, jeśli sytuacja tego wymaga.
5.
Przeprowadzenie rozmowy z uczniem o jego zachowaniu:
jeżeli w zdarzeniu przemocy uczestniczy więcej iż jedna osoba, należy rozmawiać z każdym z osobna,
zaczynając od lidera grupy,
miejscem rozmów powinno być pomieszczenie zapewniające spokój i brak świadków,
nauczyciel, który decyduje się na jej przeprowadzenie, powinien jasno określić cel,
nauczyciel powinien opisać zachowanie ucznia, które jest powodem rozmowy,
należy upewnić ucznia, że nauczyciel chce mu pomóc,
sprawca musi otrzymać od nauczyciela jasny i jednoznaczny komunikat o braku akceptacji
zachowania agresywno- przemocowego,
należy dać uczniowi szansę wypowiedzenia się na temat zachowania, będącego powodem interwencji,
wysłuchać, stosując aktywne metody słuchania,
jeżeli uczeń milczy, należy jeszcze raz powrócić do propozycji pomocy,
omówić z uczniem skutki przejawianych przez niego zachowań oraz poinformować o potrzebie
spotkania z rodzicami.
6.
Omówienie z rodzicami zachowania dziecka:
ustalić strategię współpracy rodziców ze szkołą,
pozyskać ich do współpracy, ustalić jej zasady,
opracować wspólnie z rodzicami projekt kontraktu dla dziecka,
36
określić w nim zachowania nieakceptowane, oczekiwania wobec dziecka,
ustalić katalog kar i nagród,
ustalić terminy wykonania poszczególnych zadań określonych w kontrakcie,
ustalić hierarchię konsekwencji oraz zasady odzyskiwania przywilejów,
przyjęcie ostatecznej wersji kontraktu- wspólnie z dzieckiem i rodzicami (dziecko ma prawo
negocjować warunki kontraktu).
7.
Monitorowanie realizacji kontraktu:
jeżeli kontrakt ma być udostępniony innym nauczycielom w celu obserwowania zmian w zachowaniu
ucznia, o fakcie tym powinni być powiadomieni rodzice i uczeń,
w przypadku braku efektów przyjętego kontraktu szkoła powinna podjąć dalsze działania, w tym
wynikające z przepisów prawa.
8.
W przypadku odnalezienia rzeczy pochodzących z przestępstwa lub służących do popełnienia
przestępstwa należy je zabezpieczyć:
pozostawić w miejscu znalezienia, zabezpieczając przed przemieszczeniem lub zniszczeniem,
nakrywając je czymś i pilnując,
nie dotykać przedmiotów, a gdy istnieje potrzeba ich przemieszczenia starać się chwytać je w jednym
miejscu ( jak najmniej typowym ) i zapamiętać miejsce uchwycenia.
9.
Odnotować dane personalne uczestników i ewentualnych świadków zdarzenia.
10. Powiadomić o zdarzeniu Policję.
11. Wykonać ewentualne czynności zalecone przez przyjmującego zgłoszenie policjanta.
Nie należy „na własną rękę” wyjaśniać przebiegu zdarzenia, a zwłaszcza konfrontować uczestników zdarzenia,
dążyć do pojednania itp. Bezwzględnie nie należy przeszukiwać teczek, toreb, kieszeni.
Sposób postępowania dyrektora szkoły, wychowawcy lub pedagoga w przypadku przestępstwa ściganego
na wniosek pokrzywdzonego:
Kategorie przestępstw ściganych na wniosek pokrzywdzonego:
zniszczenie lub uszkodzenie cudzej rzeczy,
groźby karalne,
zgwałcenie
,
znęcanie.
1.
Przyjąć do wiadomości informację o przestępstwie ( wykroczeniu ), zapewnić dyskrecję przekazującemu
informację poprzez wysłuchanie go bez świadków ( o ile to możliwe w pomieszczeniu zamkniętym ).
2.
Odnotować godzinę zgłoszenia oraz zapytać o przyczynę ewentualnej zwłoki w podaniu tej informacji.
3.
W rozmowach z dziećmi – ofiarami przemocy- należy pamiętać, aby:
- aktywnie uważać, słuchać,
- powiedzieć dziecku o swoich intencjach,
- wczuć się w stan emocjonalny dziecka,
- okazać ciepło i akceptację,
37
- dostosować się do sposobu mówienia, siedzenia dziecka,
- zadawać pytania ułatwiające nawiązanie kontaktu,
- unikać zbyt wielu dociekliwych pytań,
- być cierpliwym – dać czas na udzielanie odpowiedzi,
- nie oceniać dziecka ani zdarzeń, które przedstawia,
- nie podważać jego wypowiedzi,
- nazywać uczucia dziecka,
- nie mówić za dziecko,
- nie wyręczać dziecka,
- pokazać dziecku jego mocne strony,
- docenić odwagę dziecka, kiedy mówi o bolesnych dla siebie zdarzeniach,
- uszanować jego odmowę i lęk, kiedy nie wskazuje sprawców,
- przypomnieć dziecku normy i prawa, które je chronią,
- informować dziecko o wszystkim, co zamierzamy zrobić w tej sytuacji,
- pomóc dziecku w poradzeniu sobie z sytuacją,
- zmotywować je do współpracy (z wychowawcą, pedagogiem, terapeutą) w celu rozwiązania problemu.
4.
Zapewnić w miarę potrzeby niezbędną pomoc lekarską pokrzywdzonym.
5.
Bez zbędnej zwłoki sprawdzić w dostępny sposób wiarygodność informacji, w tym:
jeżeli uczeń podaje świadków, to w rozmowie z jak najmniejszą ilością świadków uwiarygodnić
informację,
sprawdzić, czy zdarzenie zaistniało na terenie szkoły oraz czy miało miejsce w trakcie zajęć
szkolnych jego uczestników,
nie nagłaśniać zdarzenia.
6.
Powiadomić rodziców dziecka pokrzywdzonego, zrelacjonować im zdarzenie i uzgodnić z nimi, czy będą
chcieli zgłosić sprawę Policji.
7.
W przypadku odmowy złożenia wniosku o ściganie sprawców przez rodziców, należy ich poinformować,
jakie środki podejmie szkoła w stosunku do sprawców zdarzenia.
W przypadku przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego stosuje się postępowanie jak przy
przestępstwach ściganych na wniosek pokrzywdzonego.
Kategorie przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego:
naruszenie nietykalności cielesnej
zniesławienie
zwykłe i lekkie uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia
zniewaga.
Szkoła niezależnie od woli pokrzywdzonego sporządza pismo do Sądu Rodzinnego w sprawie ucznia –
nieletniego sprawcy czynu, który swoim zachowaniem wykazuje symptomy demoralizacji.
W przypadku stwierdzenia, że pokrzywdzonym w wyniku przestępstwa jest uczeń szkoły
przebywający na jej terenie, a sprawcą zdarzenia jest osoba dorosła, należy bezwzględnie i
niezwłocznie powiadomić Policję oraz opiekunów prawnych.
38
Problem pogłębiającego się oraz narastającego problemu demoralizacji i przestępczości wśród nieletnich
przyjmuje coraz większe rozmiary. Aby można było tym zjawiskom przeciwdziałać i zapobiegać, należy
wiedzieć, jak to zrobić zgodnie z obowiązującymi przepisami. W działaniach profilaktycznych szkołę wspierają
Sądy Rodzinne i policja. Ważnym zatem jest, aby te instytucje wspólnie realizowały procedury postępowania,
które pozwolą na wszechstronną pomoc dziecku.
Postępowanie w przypadku wyjazdu rodziców ucznia za granicę do pracy.
Współcześnie pojawiającym się zjawiskiem jest „eurosieroctwo”. Do szkoły uczęszczają dzieci, których
rodzice wyjechali do pracy za granicę. Aby pomóc dzieciom w ich nowej sytuacji, należy niezwłocznie
skontaktować się z rodzicami w celu ustalenia opiekuna dziecka, z którym szkoła mogłaby się kontaktować i
prowadzić współpracę. W razie zaistniałych problemów w nauce, należy zapewnić dziecku pomoc na zajęciach
dodatkowych. Natomiast problemy wychowawcze konsultować z opiekunami wskazanymi przez rodziców. W
razie potrzeby zapewnić dziecku pomoc psychologiczną.
Wychowawca powinien prowadzić stałą obserwację ucznia. Należy angażować go w życie szkoły
poprzez różne formy zajęć pozalekcyjnych.
Postępowanie w przypadku stwierdzenia wszawicy w szkole.
Działania profilaktyczne w szkole muszą być realizowane systematycznie i w sposób skoordynowany.
Niezbędna jest współpraca pomiędzy rodzicami, dyrektorem, nauczycielami i wychowawcami oraz
pielęgniarką. Obejmują one systematyczną akcję oświatową (pogadanki, materiały informacyjne w formie
ulotek) skierowaną do młodzieży oraz rodziców.
Należy przyjąć, że zgoda rodziców na objęcie dziecka opieką (w tym również opieką zdrowotną przez
pielęgniarkę w szkole) jest równoznaczna z wyrażeniem zgody na dokonanie w przypadku uzasadnionym przeglądu
czystości skóry głowy dziecka. Nie ma zatem konieczności uzyskiwania od rodziców każdorazowo pisemnej zgody
na przeprowadzenie kontroli czystości głowy dziecka.
O terminie planowanej kontroli higienicznej należy powiadomić rodziców dziecka. Kontrola musi być
prowadzona w sposób indywidualny, w wydzielonym pomieszczeniu. Osoba, która przeprowadza kontrolę,
powiadamia o jej wynikach dyrektora szkoły. Informacja dla dyrektora (zgodnie ze standardem poufności) obejmuje:
fakt wystąpienia wszawicy oraz skalę zjawiska w danej grupie dzieci, nie może obejmować danych personalnych
dziecka. Równocześnie, indywidualnie, pielęgniarka, wychowawca klasy zawiadamia rodziców dziecka o
konieczności podjęcia niezwłocznych zabiegów higienicznych skóry głowy. W razie potrzeby instruuje rodziców o
sposobie działania i monitoruje skuteczność tych działań.
Istnieje możliwość, iż niektórzy rodzice wyrażą sprzeciw wobec informacji o kontroli higienicznej swojego
dziecka bądź nie podejmą niezbędnych działań higienicznych. W takim przypadku należy zawiadomić dyrektora
szkoły o obawach, co do właściwego wykonywania obowiązków rodzicielskich wobec dziecka. W przypadku
uporczywego uchylania się rodziców dziecka od działań mających na celu ochronę jego zdrowia i dbałości o higienę,
dyrektor szkoły zawiadamia pomoc społeczną. Brak działań rodziców może bowiem rodzić podejrzenie o
zaniedbywanie przez nich dziecka, a w pewnych przypadkach, podejrzenie o nadużycia popełniane wobec dziecka w
jego środowisku domowym. Z tego względu, brak współpracy z rodzicami nie może być przez szkołę lekceważony. W
39
sytuacji, kiedy rodzice nie mogą lub nie są w stanie sprostać zadaniu sprawowania opieki nad dzieckiem w sposób,
który chroni jego dobro – niezbędne jest udzielenie tej rodzinie pomocy opiekuńczo – wychowawczej w trybie Ustawy
z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (tekst jednolity: Dz. U. z 2008r. Nr 115 poz. 728 z późn. zm.)
Procedury postępowania w przypadku stwierdzenia wszawicy w szkole:
1) dyrektor szkoły zarządza dokonanie przez pielęgniarkę kontroli czystości skóry głowy wszystkich dzieci w
grupie lub klasie oraz wszystkich pracowników szkoły z zachowaniem zasady intymności (kontrola
indywidualna w wydzielonym pomieszczeniu; kontrola może również zostać przeprowadzona z inicjatywy
pielęgniarki;
2) pielęgniarka zawiadamia rodziców dzieci, u których stwierdzono wszawicę o konieczności podjęcia
niezwłocznie zabiegów higienicznych skóry głowy; w razie potrzeby instruuje rodziców o sposobie działań,
informuje też o konieczności poddania się kuracji wszystkich domowników i monitoruje skuteczność działań;
jednocześnie informuje dyrektora o wynikach kontroli i skali zjawiska;
3) dyrektor lub upoważniona osoba (nauczyciel, wychowawca) informuje wszystkich rodziców o
stwierdzeniu wszawicy w grupie dzieci, z zaleceniem codziennej kontroli czystości głowy dziecka oraz
czystości głów domowników;
4) w przypadku, gdy rodzice zgłoszą trudności w przeprowadzeniu kuracji (np. brak środków na zakup
preparatu), dyrektor szkoły we współpracy z ośrodkiem pomocy społecznej, udzielają rodzicom niezbędnej
pomocy;
5) pielęgniarka po upływie 7 – 10 dni kontroluje stan czystości skóry głowy dzieci po przeprowadzonych
zabiegach higienicznych przez rodziców;
6) w sytuacji stwierdzenia nieskuteczności zalecanych działań, pielęgniarka zawiadamia o tym dyrektora szkoły,
w celu podjęcia bardziej radykalnych kroków (zawiadomienie ośrodka pomocy społecznej o konieczności
wzmożenia nadzoru nad realizacją funkcji opiekuńczych przez rodziców dziecka oraz udzielenia potrzebnego
wsparcia).
Profilaktyka i zwalczanie wszawicy
Występowanie wszawicy wśród dzieci i młodzieży nasila się w okresie wakacyjnym, szczególnie wśród dzieci
młodszych, które nie posiadają jeszcze umiejętności samodzielnego dbania o higienę osobistą. Przebywanie w
skupiskach podczas wyjazdów, wspólna zabawa i wypoczynek sprzyjają rozprzestrzenianiu się wszawicy.
Wskazanie profilaktyczne dla rodziców i dzieci przed wyjazdem na zorganizowane formy wypoczynku
(kolonie, obozy, zielone szkoły) lub internatu, sanatorium itp.:
● związanie długich włosów lub krótkie włosy ułatwiające pielęgnację skóry głowy i włosów,
● używanie wyłącznie osobistych przyborów higienicznych do pielęgnacji skóry i włosów,
● codzienne czesanie i szczotkowanie włosów,
● mycie skóry głowy i włosów w miarę potrzeb, nie rzadziej, niż raz w tygodniu,
● wyposażenie dzieci w środki higieniczne, takie jak szampony z odżywką, ułatwiające rozczesywanie i
wyczesywanie włosów,
● po powrocie do domu – systematyczne sprawdzanie czystości skóry głowy i włosów oraz systematyczne kontrole
w okresie uczęszczania dziecka do szkoły.
40
W sytuacji zauważenia gnid lub wszy we włosach należy zastosować dostępne w aptekach preparaty, które
skutecznie likwidują pasożyty i ich jaja. W sytuacji wystąpienia wszawicy u dziecka, kuracji powinni się
poddać wszyscy domownicy. Codzienne, częste czesanie gęstym grzebieniem lub szczotką, związywanie włosów
w sytuacjach narażania się na bliski kontakt z innymi osobami (treningi sportowe, zajęcia edukacyjne lub rekreacja
grupowa), częste mycie włosów, przestrzeganie zasad higieny (własne szczotki, grzebienie, spinki) utrudniają
zagnieżdżanie się pasożytów. Częste mycie i kontrolowanie głowy dziecka (2 razy w tygodniu) z jednej strony jest
właściwym nawykiem higienicznym, a z drugiej strony pozwala szybko zauważyć zakażenie. Szampony i inne
produkty „przeciwko wszom” nie zabezpieczają przed zakażeniem i nie powinny być używane jako środek
zapobiegawczy. Zgodnie z instrukcją zamieszczoną na opakowaniach tych produktów, zaleca się powtarzanie kuracji
w odstępie kilku dni (mniej więcej 7 czy 10), w celu zabicia larw. Do kuracji trzeba użyć grzebienia o bardzo gęstych
zębach. Grzebienie i szczotki należy myć w ciepłej wodzie z dodatkiem szamponu przeciwko wszom i moczyć w
wodzie około godziny.
W przypadku stwierdzenia wszy odzieżowej, ubrania prać w pralce w temperaturze 600C (temperatura
powyżej 53,50C zabija wszy i ich jaja). Prześcieradła, poszewki na poduszki, ręczniki i odzież, należy
wyprasować gorącym żelazkiem.
Podstawową zasadą profilaktyki wszawicy jest stała, systematyczna kontrola czystości skóry i włosów, dokonywana
przez RODZICÓW i natychmiastowa likwidacja gnid i wszy w przypadku ich zauważenia. W takiej sytuacji rodzice
powinni również uczciwie poinformować rodziców wszystkich dzieci, z którymi miało ono kontakt. Pomoże to
w likwidacji ogniska wszawicy i w efekcie – zapobiegnie nawracającemu zakażaniu się dzieci.
Wyciąg z Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z dn. 26 października 1982r. z pó źn. zm:
Art. 3 § 1 W sprawie nieletniego należy kierować się przede wszystkim jego dobrem, dążąc do osiągnięcia
korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego oraz zmierzając w miarę potrzeby
do prawidłowego spełniania przez rodziców ich obowiązków wobec nieletniego, uwzględniając przy tym interes
społeczny.
Art. 3 § 2 W postępowaniu z nieletnim bierze się pod uwagę osobowość nieletniego, a w szczególności wiek,
stan zdrowia, stopień rozwoju psychicznego i fizycznego, cechy charakteru, a także zachowanie oraz przyczyny i
stopień demoralizacji, charakter środowiska oraz warunki wychowania nieletniego.
Art. 4 § 1 Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności, świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności
naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od
obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się
w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek
odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców, szkoły, Sądu
Rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu.
Art. 6 Wobec nieletnich Sąd Rodzinny może:
1) udzielić upomnienia
2) zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do
przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do powstrzymania się od przebywania w określonych
środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzenia się w
stan odurzenia
3) ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców
41
4) ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby
godnej zaufania – udzielających poręczenia za nieletniego
5) zastosować nadzór kuratora
6) skierować do kuratorskiego ośrodka pracy z młodzieżą
7) orzec zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych
8) orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego
9) orzec umieszczenie w instytucji lub organizacji powołanej do przygotowania zawodowego, w rodzinie
zastępczej, w placówce resocjalizacyjnej albo w odpowiedniej placówce opiekuńczo-wychowawczej
10) orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym
11) zastosować inne środki zastrzeżone w niniejszej ustawie do właściwości Sądu Rodzinnego, jak
również zastosować środki przewidziane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
Art. 7 § 1 Sąd Rodzinny może:
1) zobowiązać rodziców do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a
także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią wychowawczo-zawodową,
zakładem pracy, w którym jest zatrudniony oraz lekarzem lub zakładem leczniczym,
2) zobowiązać rodziców do naprawienia w całości lub części szkody wyrządzonej przez nieletniego,
3) zawiadomić, – jeżeli rodzice w wyniku zawinionego niewykonywania obowiązków wobec nieletniego
dopuszczają jego demoralizacji – zakład pracy, w którym są zatrudnieni albo organizację
4) społeczną, do której należą.
Art. 7 § 2 Sąd może zwrócić się do właściwej instytucji lub szkoły o udzielenie niezbędnej pomocy w
poprawie warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego.
Sąd Rodzinny może nałożyć na rodziców obowiązek „ściślej współpracy ze szkołą, do której uczęszcza nieletni”
w sytuacji, gdy nieletni wagaruje lub osiąga słabe wyniki w nauce.
Art. 8 § 1 W przypadku, gdy rodzice nieletniego uchylają się od wykonania obowiązków nałożonych na
nich przez Sąd Rodzinny, sąd ten może wymierzyć im karę pieniężną w wysokości od 50 do 1500 zł.
Źródła:
1. Materiał opracowany przez MENiS we współpracy z Komendą Główną Policji, Warszawa, 2004.
2. Wydział Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Łodzi, Przewodnik po wybranych przepisach
prawnych w sprawach nieletnich zagrożonych demoralizacją i przestępczością, Łódź, 2004.
3. Górecki Piotr, Stachowiak Stanisław, Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, Komentarz,
Zakamycze, 1998.
PODSTAWA PRAWNA
Podstawą prawną Programu profilaktyki są następujące akty prawne:
1) Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002roku w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół
2) Konwencja o Prawach Dziecka
3) Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r.
42
4) Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tekst jednolity) z
dnia 9 listopada 1995r.
5) Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii ( tekst jednolity) z dnia 24 kwietnia 1997r.
6) Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jednolity) z dnia 26 października 1982r.
7) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia18 sierpnia 2015 r.
w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności
wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii ( Dz.U. z
2015 r. poz. 1249 ze zm.).
8) Statut Gimnazjum
9) Program Wychowawczy
10) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i
organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
(Dz.U.03.11.114 z dnia 2003.01.29 z późn. zm.)
11) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 czerwca 2003 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej
opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą
12) Narodowy Program Zdrowia
Bibliografia dla nauczycieli:
1. Gwizdek B., Sołtys E., Gimnazjalny projekt profilaktyczno – wychowawczy, Warszawa 2002r.
2. Dudziak U., Wychowanie w klasie szkolnej, Warszawa 2002r.
3. Chomczyńska – Miliszkiewicz M., Pankowska D., Polubić szkołę, Warszawa 1995r.
4. Paziowie B.G., Szkolny program profilaktyki, Kraków 2002r.
5. Kosińska E., Zasady konstruowania szkolnego programu profilaktyki, Kraków 2002r.
6. Siudem I., Szkolne programy profilaktyczne, Lublin
7. Sadowska E., Lekcje wychowawcze kl. I, II, III, Warszawa
8. Hamer H., Bliżej siebie, Warszawa 2001r.
Program profilaktyki Zespołu Szkół Samorządowych w Prymusowej Woli po pozytywnym zaopiniowaniu
przez Radę Pedagogiczną i Samorząd Uczniowski został zatwierdzony i przyjęty na posiedzeniu Rady
Rodziców w dniu 15 września 2015r. / Uchwałą nr 2 / 2015 – 2016.
Rada Rodziców:
Samorząd Uczniowski:
43
Dyrektor