Warsztat krytyka kultury, konwersatoria

OPIS PRZEDMIOTU
Nazwa przedmiotu
Warsztat krytyka kultury
Kod przedmiotu
Wydział Humanistyczny
Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa
Instytut/Katedra
Filologia polska, 3-l
Kierunek
Specjalność/specjalizacja Kultura współczesna
studia pierwszego stopnia
Poziom kształcenia:
ogólnoakademicki
Profil:
stacjonarne
Forma studiów
III
6
Rok/semestr
Wydział
Tytuł i/lub stopień
naukowy/tytuł
zawodowy, imię i
nazwisko koordynatora
przedmiotu
Liczba godzin
dydaktycznych i formy
zajęć
Liczba punktów ECTS
Rygor
Typ przedmiotu
Język wykładowy
Przedmioty
wprowadzające i
wymagania wstępne
dr Joanna Jagodzińska-Kwiatkowska
30 h konwersatorium
4
Zaliczenie z oceną
przedmiot specjalnościowy
język polski
(Wiedza o kulturze - znajomość ogólnej siatki pojęciowej z zakresu wiedzy o
kulturze i jej wytworach, umiejętność oceny i klasyfikacji zjawisk kultury)
EFEKTY KSZTAŁCENIA
WIEDZA
W01
Student:
omawia podstawowe zagadnienia związane z funkcjami systemu kultury i mediów,
charakteryzuje ich znaczenie społeczno-kulturowe, szczególnie w kontekście
kultury popularnej. K_W07
Efekty kształcenia
W02
prezentuje
podstawowe
wiadomości,
terminy
związane
z
analizą,
wartościowaniem, problematyzowaniem i interpretacją literaturoznawczą i
kulturoznawczą, a także różnymi tekstami kultury. Operuje podstawowymi
pojęciami z zakresu analizy innych - obok dzieła literackiego - wytworów kultury, w
tym dzieła teatralnego i dzieła filmowego. Zna ogólne reguły poprawności w
zakresie konstrukcji wypowiedzi krytycznej odnoszącej się do wybranych tekstów i
zjawisk kultury. Operuje pojęciami i wiedzą teoretyczną z zakresu podstawowych
form wypowiedzi krytycznej, zna gatunki tych wypowiedzi, rozróżnia style
wypowiedzi krytycznej itd. K_W08
W03
Ocenia znaczenie instytucji związanych z działalnością kulturalną, medialną,
edukacyjną, edytorską i krytyczno-literacką oraz ich znaczenie we współczesnym
życiu kulturalnym. K_W15
UMIEJĘTNOŚCI
Student:
U01
rozpoznaje wytwory kultury, przeprowadza za pomocą oryginalnych, a także
standardowych, prezentowanych na zajęciach metod ich krytyczną analizę i
interpretację. Zdobywa umiejętność oceny i wartościowania wybranych tekstów
kultury w oparciu o zdobytą wiedzę na temat zjawisk, traktuje tekst kultury jako
makroznak, a kulturę jako system znaków, rozpoznaje ogólne procesy zachodzące
w przestrzeni kulturowej. Rozpoznaje wyznaczniki kultury popularnej, rozróżnia
tzw. obiegi kulturowe. K_U06
U02
samodzielnie formułuje krytyczne opinie o wytworach kultury na podstawie wiedzy
naukowej, i doświadczenia oraz prezentuje krytyczne opracowania w różnych
formach i w różnych mediach. Posiada elastyczną umiejętność opracowywania i
interpretacji wyników analizy i interpretacji wybranych tekstów kultury. K_U09
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Student:
K01
Rozumie potrzebę uczenia się i uczestniczenia w kulturze przez całe życie. K_K01
K02
Przyjmuje różne role wynikające ze współdziałania i pracy w grupie, kierując się
wskazówkami opiekuna naukowego. K_K02
K03
Bierze udział w życiu kulturalnym korzystając z mediów tradycyjnych i
elektronicznych (jednocześnie respektuje obowiązujące normy etyczne oraz
prawne. K_K07
............20.09.2013........................
data
...................Joanna Jagodzińska-Kwiatkowska..............................................................................
podpis prowadzącego przedmiot/ koordynatora przedmiotu*
Tab. Opis sposobu sprawdzania efektów kształcenia dla przedmiotu z odniesieniem do form
zajęć i sprawdzianów
Efekty kształcenia a forma zajęć
Efekty kształcenia dla **
kierunku
Forma zajęć
przedmiotu
K_U06, K_U09
W01
W02, W03
U01, U02
K
K
K
K_K01
K01
K
K_K02
K02
K03
K
K
K_W07
K_W08, K_W15
K_K07
Ocenianie efektów kształcenia
Sposoby
oceniania***
kolokwium
Efekty
kształcenia dla
przedmiotu
W01, W02
praca zespołowa
U01, K02
Potrfolio (fakult.)
W03, K03
wypowiedź
pisemna - recenzja
U01, K03, K01
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU
Rok akademicki: (2013/2014) Semestr: (letni)
Warsztat krytyka kultury
Nazwa przedmiotu
Wydział Humanistyczny
Wydział
Instytut Filologii Polskiej
Instytut/Katedra
Filologia polska, 3-l
Kierunek
Specjalność/specjalizacja Kultura współczesna
konwersatorium
Opisywana forma zajęć
Liczba godzin
dydaktycznych
30 h
Tytuł i/lub stopień
naukowy/tytuł
dr Joanna Jagodzińska-Kwiatkowska
zawodowy, imię i
nazwisko prowadzącego
daną formę zajęć
Treści programowe realizowane podczas zajęć
Treści programowe zajęć pozostają ściśle sprzężone z tematyką wykładu i zogniskowane wokół tych zagadnień
teoretycznych, zorientowanych na kształtowanie umiejętności wstępnej diagnozy/oceny, opisu i wartościowania
wybranych zjawisk kultury oraz tekstów kultury. Konwersatorium jest też swoistym "przedłużeniem" wykładu sygnalizowane przez prowadzącego zagadnienia będą szczegółowo omawiane i dyskutowane na konkretnych
przykładach. Część praktyczna pozwoli wyposażyć słuchacza w system narzędzi służących opisowi zjawisk
współczesnej kultury, zwłaszcza kultury masowej, czy tzw. pop-kultury.
I. Spojrzenie krytyczne na kulturę współczesną - dyskusja nad zagadnieniami:
1. Ogólne zagadnienia z zakresu semiotyki kultury (rozwinięcie treści zasygnalizowanych podczas wykładu).
2. Historyczne i współczesne obiegi treści kultury - strategie ich przepływu i popularyzacji. Instytucjonalizacja
kultury: rola ilnstytucji kulturalnych w kształtowaniu potrzeb odbiorców. Upowszechnianie kultury a animacja
kulturalna. Rozpoznawanie rodzajów placówek kulturalnych w środowisku lokalnym (wskazówki do portfolio).
Możliwe - po wcześniejszym uzgodnieniu - wspólne odwiedzenie wybranej placówki kulturalnej w Bydgoszczy i
przygotowanie relacji zawierającej elementy oceny pod kątem walorów poznawczych, edukacyjnych,
innowacyjnych, edukacyjnych przez nią reprezentowanych, itp.
3. Refleksja krytyczna nad kulturą masową i popularną w oparciu o treści przekazane podczas wykładu. M. in.
poruszane będą następujące zagadnienia: typy tekstów kultury masowej, refleksyjny i kulturotwórczy charakter kultury
popularnej. Rozważania nad definicją i tematyką literatury popularnej. Prezentacja - na przykładach - wiodących
gatunków nurtu literatury popularnej: romans, kryminał, saga, powieść sensacyjna, powieść edukacyjna, inicjacyjna,
"harlequine", komiks. Schematy fabularne, modele postaci i przestrzeni. Pojęcie "bestseleru" i analiza fenomenu
popularności powieści np. J. K. Rowling, P. Coelho, D. Browna, J. Caroll, kryminałów M. Czubaja, M. Krajewskiego i
innych. (Studenci wybierają z przedłożonej listy lektur maksymalnie dwie powieści, które zaprezentują na zajęciach).
4. Refleksja nad rolą filmu w popkulturze. Zmiana pozycji filmu we współczesnym pejzażu audiowizualnym.
Digitalizacja filmu jako zjawisko estetyczne. Główne tendencje rozwojowe sztuki filmowej. Wątki mitologiczne we
współczesnym filmie na przykładzie cyklu Gwiezdnych wojen i Matriksa. Analiza konwencji wybranych gatunków
filmu, np. s-f, filmu sensacyjnego, horroru, komedii romantycznej (możliwa ilustracja audiowizualna). Analiza języka
krytyki filmowej w różnych środkach masowego przekazu (np. funkcje popularnych rankingów).
5. Prasa a popkultura. Kultura „pierwszych stron”. Definicja tabloidów w ujęciu medioznawczym i kulturoznawczym.
Tabloidyzacja współczesnej kultury. „Kolorowa” prasa kobieca i młodzieżowa – przegląd, analiza języka tego typu
prasy.
II. Narzędzia analityczne krytyka kultury: widowiska, wytwory kultury audiowizualnej - film
1. Widowisko - pojęcie z zakresu antropologii kultury, rodzaje widowisk kulturowych. Główne pojęcia związane z
recepcją i oceną dzieła teatralnego w przestrzeni kulturowej: podstawowe konwencje teatralne (przypomnienie form i
gatunków teatralnych) i aktualne formy obecności w przestrzeni publicznej - teatr instytucjonalny (repertuarowy), teatr
studyjny, teatr amatorski, teatr uliczny, teatr telewizyjny, bulwarowy, ogródkowy, objazdowy, lalkowy, happening,
widowiska parateatralne, wykorzystujące osiągnięcia najnowszej techniki (np. SkyWay) itp. Mapa środowiska
teatralnego w Polsce. Studenci postarają się przedstawić na podstawie własnych doświadczeń, wiedzy, obserwacji różne
przykłady widowisk.
2. Struktura dzieła teatralnego - zasady analizy w kluczu semiotycznym, w powiązaniu z najważniejszymi pojęciami
analizy dramatu (I. Sławińska). Reguły budowy wypowiedzi krytycznej: analiza wybranych recenzji zamieszczanych w
najważniejszych czasopismach teatralnych w Polsce (np. w "Didaskaliach", w "Teatrze"). Wspólna i indywidualna
próba zredagowana prostej recenzji obejrzanego spektaklu (praca zespołowa).
2. Film - tworzywo filmowe. Intermedialność - definicja. Pojęcie adaptacji filmowej - problem przekładu
intersemiotycznego (M. Hopfinger). Krótki przegląd kilku koncepcji adaptacji filmowej poparty przykładami. Sztuka
pisania recenzji: analiza wybranych recenzji filmowych z portalu www.gazeta.pl/film i miesięcznika "Kino".
III. Główne zagadnienia z zakresu krytyki literackiej:
1.Funkcje krytyki literackiej wg J. Sławińskiego - b. ogólnie: poznawczo-oceniająca, postulatywna, operacyjna i
metakrytyczna: rozpoznawanie wymienionych funkcji w konkretnych tekstach krytycznych (ćwiczenia). Poznawanie
rodzajów wypowiedzi zawierającej elementy krytyczne: nota prasowa, recenzja, esej, felieton - przykłady. Zespołowa
(na zajęciach) i indywidualnie podjęta (zadanie domowe) próba zredagowania recenzji wybranej książki. Przegląd
recenzji zawartych w miesięczniku "Nowe Książki" i kwartalniku "Książki". Jak popularyzować czytelnictwo (działania
fundacji ABCXXI).
Metody dydaktyczne
Elementy wykładu, dyskusja, praca zespołowa,
prezentacje audio-wizualne, prezentacja, portfolio.
Metody i kryteria
oceniania
na ocenę dostateczną — student wymienia podstawowe informacje na temat
zagadnień związanych z kulturą masową, przeczytał dwie pozycje z zestawu
propozycji literatury popularnej i zaprezentował na zajęciach, prezentuje portfolio lub recenzję.
na ocenę dobrą — student wymienia uszczegółowione informacje na temat
zagadnień związanych z kulturą i literaturą popularną, wskazuje na znaczenie
poszczególnych twórców, zna i charakteryzuje gatunki teatralno-filmowe,
wymienia funkcje krytyki literackiej, zna tytuły czasopism kulturalnych,
prezentuje portfolio lub recenzję.
na ocenę bardzo dobrą — student wymienia uszczegółowione informacje na temat
zagadnień związanych z kulturą i literaturą popularną, trafnie nazywa i
charakteryzuje jej mechanizmy i tendencje, wskazuje na znaczenie
poszczególnych twórców, zna i charakteryzuje konwencje i gatunki teatralnofilmowe, zna wyznaczniki rodzajów wypowiedzi krytycznej, wymienia funkcje
krytyki literackiej, zna tytuły czasopism kulturalnych, prezentuje prawidłowe pod
względem zachowania kryteriów oceny portfolio lub recenzję, ocenia źródła
wiedzy o kulturze współczesnej, potrafi wartościować teksty kultury.
Rygor
Zaliczenie z oceną. O zaliczeniu stanowić będzie spełnienie dwóch
warunków:
1. przystąpienia do pisemnego kolokwium weryfikującego wiedzę z
poziomu treści programowych wg wskazanych wyżej kryteriów.
2. Do wyboru: a) przygotowanie samodzielnej recenzji wybranego
wydarzenia kulturalnego w najbliższym regionie (bądź miejscu
zamieszkania studenta), b) opracowanie (dopuszczalna praca zespołowa)
portfolio placówek kulturalnych bądź wydarzeń kulturalnych
zachodzących w miejscu zamieszkania studenta.
Literatura podstawowa
Literatura popularna, teksty (dwie pozycje do wyboru lub propozycje własne):
1. Atwood M., Opowieść podręcznej, przeł. Z. Uhrynowska-Hanasz,
Kraków 2006.
2. Bloch R., Psychoza, przeł. E. Spirydowicz, Poznań 1999.
3. Card O.S., Gra Endera, przeł. P.W. Cholewa, Warszawa 1994.
4. Carroll J., Kraina Chichów, przeł. J. Kozak, Warszawa 1994.
ew.
wycieczka,
Coelho P., Weronika postanawia umrzeć, przeł. G. Misiorowska, B.
Stępień, Warszawa 2000.
6. Dick P.K., Blade Runner: czy androidy marzą o elektrycznych owcach?,
przeł. S. Kędzierski, Warszawa 1995.
7. Dick P.K., Ubik, przeł. M. Ronikier, Poznań 1997.
8. Easton E.B., American Psycho, przeł. J. Polak, Kraków 2000.
9. Gibson W., Neuromancer, przeł. P.W. Cholewa, Warszawa 1992.
10. King S., Misery, przeł. R.P. Lipski, Warszawa 1991.
11. King S., Zielona mila, przeł. A. Szulc, Warszawa 2000.
12. Komiksy:
a) Rosiński G., Thorgal
b) Christa J., Kajko i Kokosz
c) Goscinny R., Uderzo A., Asterix
d) Rosiński G., Szninkiel, Warszawa 1988
e) Otomo K., Akira
13. Krajewski M., Festung Breslau, Warszawa 2006.
14. Lewis C.S., Lew, czarownica i stara szafa, przeł. A. Polkowski, Poznań
1996.
15. Pérez-Reverte A., Klub Dumas, przeł. F. Łobodziński, Warszawa 1998.
16. Ruiz Zafón C. , Cień wiatru, przeł. B. Fabjańska-Potapczuk, Warszawa
2005.
17. Sapkowski A., Wiedźmin (zbiór opowiadań), Warszawa 1990.
18. Stephenson N., Diamentowy wiek, przeł. J. Polak, Poznań 1997.
19. Wharton W., Spóźnieni kochankowie, przeł. K. Fordoński, Poznań 1995.
20. Wilson F.P., Twierdza, przeł. P.W. Cholewa, Poznań 1990.
Literatura przedmiotowa:
Adamiec M., Dzieło literackie w sieci: pomysły, hipotezy i interpretacje z
pogranicza wiedzy o literaturze, kultury masowej i współczesnej technologii,
Gdańsk 2004.
Gemra A., Od gotycyzmu do horroru. Wilkołak, wampir i Monstrum
Frankensteina w wybranych utworach, Wrocław 2008.
Godzic W., Oglądanie i inne przyjemności kultury popularnej, Kraków 1996.
Jastrzębski J., Czas relaksu : o literaturze masowej i jej okolicach, Wrocław 1982.
Kołak P., Kultura masowa jako produkt reklamowo-marketingowy, Toruń 2005.
Martuszewska A., Pyszny J., Romanse z różnych sfer, Wrocław 2003.
Martuszewska A., Pyszny J., Romanse z różnych sfer, Wrocław 2003.
Lasić S., Poetyka powieści kryminalnej: próba analizy strukturalnej, Warszawa
1976.
Moles A., Kicz czyli Sztuka szczęścia: studium o psychologii kiczu, Warszawa
1978.
Niewiadowski A., Literatura fantastycznonaukowa, Warszawa 1992.
Pułka L., Kultura mediów i jej spektakle na tle przemian komunikacji społecznej i
literatury popularnej, Wrocław 2004.
Słownik literatury popularnej, red. T. Żabski, Wrocław 2006.
Szyłak J., Poetyka komiksu: warstwa ikoniczna i językowa, Gdańsk 2000
Wydmuch M., Gra ze strachem: fantastyka grozy, Warszawa 1975.
Zgorzelski A., Fantastyka, utopia, science fiction: ze studiów nad rozwojem
gatunków, Warszawa 1980.
J. Grad, W. Kaczmarek, Organizacja i upowszechnianie kultury w Polsce,
Kraków 2004
Animacja kultury. Doświadczenie i przyszłość, red. G. Godlewski, I. Kurz, A.
Mencel, M.Wójtowski, Warszawa 2002.
J. Kargul, Od upowszechniania kultury do animacji kulturalnej, Toruń 1987
J. Degler oprac., Problemy teorii dramatu i teatru, t. 1-2, Wyd. Uniwersytetu
Wrocławskiego, Wrocław 2003; Wprowadzenie do nauki o teatrze, t. 1-3,
Wrocław 1976-1978, tu również: I. Sławińska, Główne problemy struktury
dramatu.
T. Pawłowski, Happening, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1988;
G. Gazda, S. Tynecka-Makowska (red.) Słownik rodzajów i gatunków literackich,
Kraków 2007;
5.
J. Sławiński, Dzieło, język, tradycja (Prace wybrane, t.II), Kraków 1998;
P. Stasiński, Poetyka i pragmatyka felietonu, Wrocław 1992.
J. Fiske, Zrozumieć kulturę popularną, Kraków 2010.
M. Krajewski, Kultury kultury popularnej, Poznań 2003.
Literatura uzupełniająca
(w tym portale
internetowe)
J. Storey, Studia kulturowe i badania kultury popularnej. Teorie i metody,
Kraków 2003.
D. Strinati, Wprowadzenie do kultury popularnej, Poznań 1998.
I. Sławińska,
G. Sartori, Homo videns. Telewizja i postmyślenie, Warszawa 2007.
E. Szczęsna, Poetyka mediów. Polisemiotyczność, digitalizacja, reklama,
Warszawa 2007.
W. J. Burszta, Od mowy magicznej do szumów popkultury, Warszawa 2009.
CAMPania. Zjawisko campu we współczesnej kulturze, red. P. Oczko, Warszawa
2008.
W. Godzic, Telewizja jako kultura, Kraków 2002.
M. Czubaj, Biodra Elvisa Presleya. Od paleoherosów do neofanów, Warszawa
2007.
R. Drozdowski, Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów
dominujących, Poznań 2006.
U. Eco, Superman w literaturze masowej. Powieść popularna: pomiędzy retoryką
a ideologią, Kraków 2008.
Karnawalizacja. Tendencje ludyczne w kulturze współczesnej, red. Grad J.,
Mamzer H., Poznań 2004.
Kiczosfery współczesności, red. W. Burszta, E. Sekuła, Warszawa 2008.
Intermedialność w kulturze końca XX wieku, red. A. Gwóźdź, Białystok 1998.
K. Krzan, Ekstaza w wersji pop. Poszukiwania mistyczne w kulturze popularnej,
Warszawa 2008.
Kultura popularna: konteksty teoretyczne i społeczno-kulturowe, red. A.
Gromkowska-Melosik, Z. Melosik, Kraków 2010.
K. Krzan, Ekstaza w wersji pop. Poszukiwania mistyczne w kulturze popularnej,
Warszawa 2008.
Kultura popularna: konteksty teoretyczne i społeczno-kulturowe, red. A.
Gromkowska-Melosik, Z. Melosik, Kraków 2010.
Portale internetowe.
www.filmpolski.pl
Bardzo dokładna baza danych twórców polskiego filmu.
www.tvp.com.pl/teatr
Baza danych Teatru Telewizji.
www.gazeta.pl/film
archiwum
..................20.09.2013...................................
data
.............20.09.2013.......................................
data
............................................Joanna Jagodzińska-Kwiatkowska..............................
podpis prowadzącego daną formę zajęć
..................................................................................................................
podpis koordynatora przedmiotu