System zarządzania jakością elementem procesu

Marcin Olkiewicz*
System zarządzania jakością elementem procesu
modernizacyjnego przedsiębiorstwa
Wstęp
W Polsce przedsiębiorstwa funkcjonują w warunkach zmieniającego się
otoczenia, rosnącego ryzyka gospodarczego i dużej niepewności ograniczającej
ich rozwój lub trwanie na coraz bardziej konkurencyjnym rynku. Klient stał się
coraz bardziej wymagającym uczestnikiem rynku, ukierunkowanym nie tylko
na cenę ale także na inne parametry usługi lub produktu, np. takie jak: dostępność, kompleksowość, terminowość, itp. Jednakże najważniejszym czynnikiem
stała się szeroko rozumiana jakość. Wynikiem takiego działania klientów
przedsiębiorstwa zmuszone zostały do podejmowania szybkich działań modernizacyjnych procesów produkcyjnych (usługowych) w celu zapewnienia konkurencyjności. Takie zjawisko zauważalne jest w większości sektorów gospodarki.
Celem artykułu jest wskazanie, iż system zarządzania jakością wpływa na
zmiany organizacyjne funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Metodami badawczymi są: analiza literaturowa oraz przeprowadzony sondaż opinii wśród 520 przedsiębiorstw byłego woj. środkowopomorskiego na
dzień 30.04.2011r.
1. System Zarządzania Jakością
Lekceważenie konieczności wprowadzenia szybkich zmian w przedsiębiorstwie z zakresu zarządzania spowodowało spadek efektywności przedsiębiorstwa, stabilności, wiarygodności, konkurencyjności czego efektem było
zmniejszenie wartości przedsiębiorstwa. Brak walorów przedsiębiorstwa do
konkurowania z innymi podmiotami rynkowymi oraz środków na wdrażanie
innowacji sprawiło, iż duża liczba przedsiębiorstw została zmuszona do wdrożenia systemu zarządzania jakością.
Od roku 2000 zaczęły istnieć ujednolicone systemy zarządzania jakością, które
zostały opracowane przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO
– International Standard Organization) będącą ogólnoświatową federacją krajowych organizacji normalizacyjnych [Sokołowicz, Srzednicki, 2004, s.3]. Do
dziś dnia wprowadzane są aktualizacje oraz nowe normy określające nowy
standard, stanowiące wzór zapewnieniu możliwości spełnienia wymagań jakościowych i zwiększania satysfakcji klienta w relacjach przedsiębiorstwo-klient.
Systemy zarządzania jakością stanowią swego rodzaju instrukcję postępowania
dla pracowników organizacji opracowaną i zaakceptowaną przez pracodawcę.
*
Dr, Zakład Zarządzania, Instytut Ekonomii i Zarządzania, Politechnika Koszalińska,
[email protected]
464
Marcin Olkiewicz
Celem takiego działania jest stworzenie odpowiednich warunków do ciągłego
rozwoju przedsiębiorstwa osiąganego poprzez miedzy innymi: innowacyjność
procesów produkcyjnych, zapewnienie powtarzalności jakości produktów lub
świadczonych usług, uatrakcyjnieniu i poszerzenie oferty asortymentowej
(usługowej), rozwój zasobów ludzkich, kształtowanie pozytywnych relacji
przedsiębiorstwo – klient. Klient wewnętrzny to nie tylko pracownik organizacji wykonujący poszczególne zadania ale także właściciel, zarząd, menadżerowie. Od wszystkich pracowników organizacji uzależniony jest stopień rozwoju,
tempo wprowadzanych zmian, wskaźnik efektywności działania, itd. Należy
zaznaczyć również, iż zewnętrzny, również odgrywa znaczącą rolę. Klientem
zewnętrznym nie jest tylko: konsument, usługobiorca, dostawca, kooperant, ale
także instytucje państwowe, społeczne, na które nasze działania mają wpływ
i poprzez nie oddziaływają na społeczeństwo lub region. Oznacza to, iż tempo
rozwoju przedsiębiorstw oraz ich skala znacząco wpłynie na rozwój regionu.
Przedsiębiorstwa coraz częściej decydują się na wdrożenie systemu zarządzania
jakością. Jednakże rodzaj wdrażanego systemu uzależniony jest od następujących czynników: branży, rodzaju prowadzonej działalności, orientacji przedsiębiorstwa (np.: ochrona środowiska, itp.) a także określonej grupy klientów. Tablica nr 1 przedstawia procentowy udział przedsiębiorstw poddanych badaniu
oraz rodzaj prowadzonej przez nich działalności.
Tablica 1. Rodzaj prowadzonej podstawowej działalności
RODZAJ DZIAŁALNOŚCI
%
produkcyjna
usługowa
handlowa
26
52
22
Źródło: Opracowanie własne.
W Polsce możliwe do wdrożenia są następujące systemy zarządzania jakością:
1. Systemy Zarządzania Jakością lub Zapewnienia Jakości: ISO 9001, ISO
13485, ISO /TS 16949, IRIS, ISO 3834, EN 15038, BRC/IoP, BRC.
2. Systemy Zarządzania Środowiskiem: ISO 14001, EMAS, FSC-CoC, EN
16001.
3. Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem I Higieną Pracy: PN-N-18001,
OHSAS 18001, SCC.
4. Systemy Zapewnienia Bezpieczeństwa Zdrowotnego Żywności:
GHP/GMP, HACCP zgodny z wymaganiami: ISO 22000, Kodeksu Żywnościowego (Codex Alimentarius), DS 3027, GMP+, BRC Global Standard –
Food, IFS, SQMS.
5. Dobre Praktyki Produkcyjne: ISO 22716, ISO 15378, EN 15593.
6. Systemy zarządzania oparte na zarządzaniu ryzykiem: BS 25999, ISO
27001, ISO 28000, ISO 14971, SA 8000.
7. Systemy zarządzania w laboratoriach i jednostkach inspekcyjnych: ISO
17025, ISO 15189, ISO 17020.
System zarządzania jakością elementem procesu modernizacyjnego…
465
8. AQAP - Wymagania NATO Dotyczące Zapewnienia Jakości: AQAP 2110,
AQAP 2120, AQAP 2130, AQAP 2131.
9. Inne standardy: Zintegrowane Systemy Zarządzania Jakością Serii ISO, PNN 19001, ZKP, SQAS, TAPA, EN 15838.
Należy podkreślić, iż najczęstszymi systemami zarządzani a jakością wdrażanymi w polskich przedsiębiorstwach są:
 ISO 9001 (System Zarządzania Jakością),
 ISO 14001 (System Zarządzania Środowiskowego),
 PN-N-18001 (Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy),
 GHP/GMP (Dobre Praktyki Higieniczne/Dobre Praktyki Produkcyjne),
 GMP+ (holenderski System Certyfikacji w Sektorze Pasz),
 HACCP zgodny z wymaganiami:
 ISO 22000 (Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności),
 Kodeksu Żywnościowego (Codex Alimentarius) - czyli system wymagany przepisami prawa,
 DS 3027 (Zapewnienie Bezpieczeństwa Produkcji Żywności
z HACCP),
a także:
 ISO 13485 (System Zarządzania Jakością dla producentów wyrobów medycznych),
 ISO /TS 16949 (System Zarządzania Jakością dla producentów z branży
motoryzacyjnej),
 ISO 3834 (System Jakości dotyczący spawania materiałów metalowych),
 System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji (ISO 27001),
 PN-N 19001 (WSK - Wewnętrzny System Kontroli),
 ZKP (Zakładowa Kontrola Produkcji).
Liczba przedsiębiorstw na świecie posiadających system zarządzania jakością jest duża i ciągle wzrasta, co potwierdza liczba przyznawanych certyfikatów. Na koniec grudnia 2010 roku podmiotów posiadających certyfikat w 178
krajach było 1.457.912, z czego tylko na System Zarządzania Jakością ISO
9001 aż ponad 1.109.905 (przyrost o 4% do roku 2009 tj. 45120 przedsiębiorstw). Podobny rosnący trend kształtuje się w Polsce. Wskaźnik w byłym
woj. zachodniopomorskim w analizowanych przedsiębiorstwach przedstawi
rysunek 1.
466
Marcin Olkiewicz
Rysunek 1. Stosowane Systemy Zarządzania Jakością
Źródło: Opracowanie własne.
2. Norma ISO 9001 w kontekście efektywności wdrożenia
Współczesne zarządzanie podmiotami gospodarczymi funkcjonującymi na
rynku (bez względu na rodzaj i charakter działalności) postrzegane jest jako
pewien system działania, w którym stale zachodzą zmiany ukierunkowane na
wzrost konkurencyjności i wartości przedsiębiorstwa. Wszystkie podejmowane
działania, do których zaliczyć można np.: rozwój infrastruktury przedsiębiorstwa, wdrażanie innowacji, modernizacja parku maszynowego i technologicznego, mają w głównej mierze na celu poprawę jakości świadczonych usług
(produktów). Dlatego uważa się, iż najważniejszą zmianą dotyczącą całego
przedsiębiorstwa jest odpowiednie wdrożenie systemu zarządzania jakością
(SZJ), który ma doprowadzić do miedzy innymi:
 poprawy jakości produktów i usług oraz procesów wytwórczych,
 podniesienia bezusterkowej wydajności pracy,
 poprawy jakości i metod pracy (w tym również warunków pracy),
 poprawy image’u organizacji.
System zarządzania jakością wg normy ISO 9001 ma wielopoziomową strukturę organizacyjną, gdyż identyfikuje i koncentruje się na: potrzebach klienta,
odpowiedzialności kierownictwa, zaangażowaniu pracowników, podejściu procesowym, ciągłym doskonaleniu, kreowaniu pozytywnych relacji z dostawcami.
Normę ISO 9001 należy traktować jako punkt początkowy dla każdej organizacji, która planuje wykorzystanie norm jakościowych do opracowania systemów
zarządzania jakością. Oznacza to, iż norma ISO 9001 spełniają wiele warunków
sprzyjających ich wdrażaniu, gdyż jest:
 kompleksowa – zawiera wszystkie elementy do stworzenia efektywnego
SZJ,
System zarządzania jakością elementem procesu modernizacyjnego…

467
elastyczna – pozostawia firmie ostateczną odpowiedzialność za dobór metod, narzędzi SZJ,
 uniwersalna – daje możliwość dostosowania do firm wytwarzających różne
usługi,
 zapewnia obiektywną ocenę zgodności SZJ funkcjonującego w organizacji
z normą odniesienia,
 oparta na dobrym zapleczu organizacyjnym – jest wspierana przez organizację, dokonywane niezależne oceny SZJ
System oparty o normę ISO 9001:2008 odnosi się do wymagań dotyczących
systemu zarządzania jakością w całej organizacji a nie w poszczególnych obszarach. Stanowi więc kompleksowy sposób zarządzania przedsiębiorstwem, który
nadzorowany jest przez naczelne kierownictwo oraz pełnomocnika do spraw
jakości. Uważa się więc, iż system zarządzania jakością wg ISO 9001 pozwala
na skuteczniejszy nadzór nad całą organizacją oraz daje możliwość sprawniejszego i efektywniejszego zarządzania, monitorowania i doskonalenia wszystkich procesów oraz zasobów organizacji. Do najważniejszych korzyści możliwych do uzyskania poprzez wdrożenie systemu zarządzania jakością można
zaliczyć:
1. korzyści wewnętrzne [Olkiewicz, Olkiewicz 2008, s. 45]
 motywacyjne pracowników:
 wzrost poczucia odpowiedzialności za jakość wykonywanych prac,
 wzrost inicjatywy i inwencji twórczej w zakresie poprawy jakości,
 wzrost zainteresowania porządkiem na stanowiskach pracy i dbałością o stan techniczny urządzeń,
 dążenie do podnoszenia własnych kwalifikacji,
 stworzenie silniejszej więzi współpracy wewnątrzzakładowej,
 zmniejszenie fluktuacji kadr,
 wzrost zaufania odbiorców do wyrobów przedsiębiorstwa.
 techniczno-ekonomiczne:
 wzrost prawdopodobieństwa niezawodności pracy,
 wzrost poziomu jakości świadczenia usług na skutek zmniejszonej
wadliwości,
 możliwość ujednolicenia poziomu jakości świadczonych usług –
standardy,
 wzrost liczby uzyskanych znaków jakości,
 wzrost rozmiarów świadczenia usług w tych samych warunkach
technicznych na skutek minimalizacji braków, co może przyczynić
się nawet do obniżenia kosztów produkcji,
 zmniejszenie strat spowodowane brakami (np.: personelu, komputerów, itp.),
 planowanie cyklu odnawiania świadczeń poprzez promocje i inne
działania marketingowe,
 ujęcie problematyki jakości w planach postępu technicznego,
468
Marcin Olkiewicz
 stosowanie czynnych form kontroli,
 uporządkowanie i stosowanie właściwej polityki asortymentowej,
 minimalizacja wskaźnika reklamacji.
2. Korzyści zewnętrzne:
 zapewnienie jakości oferowanych i świadczonych usług,
 zapewnienie powtarzalności,
 zwiększenie zaufania klientów, wzrost konkurencyjności,
 wzrost wiarygodności przedsiębiorstwa (zarówno dla dostawców, odbiorców i instytucji finansowych)
 lepsze kreowanie wizerunku firmy i marki,
 zwiększona możliwość rozszerzenia rynków zbytu,
 możliwość rozszerzenia palety ofertowej przedsiębiorstwa,
 lepsza identyfikacja i zaspokojenie potrzeb klienta.
Osiągnięcie wymienionych korzyści jest realne ale wymagać będzie czasu. Jednakże najważniejszym elementem dzięki któremu osiągniemy sukces, to odpowiednie wdrożenie systemu zarządzania jakością przy współudziale całej załogi. Potem tylko ciągłe doskonalenie systemu powoduje określenie tempa rozwoju przedsiębiorstwa.
3. System Zarządzania Jakością w kontekście modernizacyjnych
zmian w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa
System zarządzania jakością obejmuje wszystkie działania realizowane
w przedsiębiorstwie, począwszy od elementów strategii od realizacji wyrobu
gotowego. Jest zatem ściśle powiązany ze wszystkimi obszarami przedsiębiorstwa, takimi jak miedzy innymi: zasoby: ludzkie rzeczowe, finansowe i informacyjne, materiałowe; procedury i sposoby zarządzania; procesy, operacje
i działania wytwórcze; informatyzacja: dokumentacja, raporty, sposoby przechowywania zapisów, itp. Ingerencja we wszystkie aspekty funkcjonowania
przedsiębiorstwa pozwala na pełniejszy monitoring i doskonalenie funkcjonowania organizacji, ale także może zdemobilizować pracowników. Dlatego
w praktyce systemy zarządzania jakością składają się z elementów formalnych
(normy, procedury, itd.) i nieformalnych (kultura pracowników, sposoby komunikacji i perswazji, itd.). Umiejętne określenie i zarządzanie tymi elementami
owocuje poprawą jakości na każdym stanowisku pracy, począwszy od Zarządu
organizacji. W celu ukazania trudności stosowania odpowiedniej polityki jakościowej w przedsiębiorstwie (wskazanie konieczności posiadania SZJ) przedstawiono rys.2 obrazujący powiązania systemu zarządzania jakością z elementami jakościowymi przedsiębiorstwa.
System zarządzania jakością elementem procesu modernizacyjnego…
469
Rysunek 2. Powiązania systemu zarządzania jakością
SYS TEM
ZAR ZĄD ZANIE
NAJWYŻS ZE
KIEROWNICTWO
SYS TEM ZAR ZĄ DZAN IA
POLITYKA JAKOŚCI
CELE DO TYC ZĄCE
JAKOŚCI
SYS TEM ZAR ZĄ DZAN IA JAKOŚCIĄ
ZAR ZĄDZANIE
JAKOŚCI Ą
CIAGŁE DOSKONALENIE
PLANOWANIE
JAKOŚCI
STEROWANIE
JAKOŚCIĄ
ZAPEWNIENIE
JAKOŚCI
SKUTECZNOŚĆ
DOSKONALENIE
JAKOŚCI
EFEK TYWNOŚĆ
Źródło: [Komentarz do norm ISO 9000:2000, 2001, s. 42].
Wszystkie przedsiębiorstwa pragnące wdrożyć system zarządzania jakością wg
normy ISO 9001 powinny postępować wg następujących zasad:
1. Określenia potrzeb i oczekiwań klienta oraz innych zainteresowanych stron.
2. Ustanowienia Pełnomocnika ds. Jakości, Polityki Jakości i celów jakości.
3. Określenia procesów wraz z parametryzacją i odpowiedzialnością potrzebnych do realizacji celów.
4. Określenia i zapewnienia środków potrzebnych do realizacji celów.
5. Określenia, ustanowienia i zastosowania metod pomiaru skuteczności
i efektywności każdego procesu.
6. Określenia środków zapobiegających niezgodnościom i eliminowania powstawania ich przyczyn.
7. Określenia, ustanowienia i stosowania procesu ciągłego doskonalenia systemu zarządzania jakością.
Należy pamiętać, iż wszystkie wymienione działania muszą być sformalizowane i akceptowane przez najwyższe kierownictwo. Pracownicy powinni być
uświadomieni i przeszkoleni z zakresu normy ISO 9001 a jeśli jest to możliwe
470
Marcin Olkiewicz
również w zakresie auditowania wewnętrznego. Bardzo często w organizacjach
występuje opór wobec zmian, a w szczególności „zwiększonej formalizacji biurokracji”. Należy jednak pamiętać, iż taka sytuacja biurokracji występuje
tylko w pierwszym etapie wdrożenia (stworzenia odpowiedniej dokumentacji
zgodnej z procedurą, kart działania, protokołów, itp.), gdyż w późniejszym
okresie dokumenty te stają się narzędziami ułatwiającymi i potwierdzającymi
jakość wykonywanej pracy.
Istotnym elementem określającym zdolność do ciągłych zmian udoskonalających system jest również określenie przez przedsiębiorstwo procesów występujących w organizacji. Przedsiębiorstwo musi określić, które z występujących
w przedsiębiorstwie procesów należą do procesu biznesowego, a które zaliczyć
można do procesów wspomagających. Proces biznesowy w potocznym rozumieniu jest to proces główny przedsiębiorstwa (proces przynoszący korzyści
ekonomiczne i rozwojowe; podstawowa działalność), natomiast wspomagający
to takie działania, dzięki którym proces główny jest realizowany. Przykładowo
procesem wspomagającym mogą być prace prawnika, analityka, księgowej,
ochrony, itp. Ma to istotne znaczenie w późniejszym sposobie zarządzania,
gdyż w przypadku procesów wspomagających nowoczesne organizacje mogą
zastosować outsourcing, ograniczając koszty utrzymania i rozwoju tych procesów. Taka sytuacja pozwala organizacji dążyć do specjalizacji i rozwoju oraz
uelastycznia swoją strukturę organizacyjną dostosowując do potrzeb i sytuacji
rynkowej.
Norma daje wskazówki związane z dostosowaniem organizacji lub wdrożenia
i utrzymywania systemu zarządzania jakością. Określa również jakie elementy
winny znaleźć się w dokumentacji systemowej, gdyż stanowić ona będzie podstawę funkcjonowania, monitorowania, nadzoru, doskonalenia systemu zarządzania jakością w przedsiębiorstwie a certyfikacji.
Należy pamiętać, iż za system zarządzania jakością odpowiada Właściciel
przedsiębiorstwa, natomiast za prawidłowe funkcjonowanie systemu, rozwój doskonalenie, realizacje zadań – celów jakościowych, itd. odpowiada Pełnomocnik ds. Jakości. I to oni w swoim zakresie powinni [PKN, 2001, s. 9]:
 zidentyfikować procesy niezbędne dla systemu zarządzania jakością,
 określić sekwencję i relacje między procesami,
 określić kryteria i metody zapewniające skuteczne prowadzenie oraz nadzorowanie procesów,
 zapewnić dostępność niezbędnych zasobów i informacji dla wspomagania
prowadzenia oraz monitorowania procesów,
 mierzyć, monitorować i analizować procesy oraz ,
 wdrażać działania niezbędne dla osiągnięcia zaplanowanych wyników
i ciągłego doskonalenia.
Bardzo często organizacje nie są przygotowane do wdrożenia systemu zarządzania jakością. Z jednej strony nie posiadają odpowiedniej wiedzy na temat
systemów zarządzania jakością, wymagań normy, ciężkiej pracy pracowników
organizacji, konieczności dostosowania organizacji oraz sposobu wdrożenia
System zarządzania jakością elementem procesu modernizacyjnego…
471
i utrzymania systemu zarządzania jakością a z drugiej strony oczekują natychmiastowych efektów (najlepiej finansowych). Przeprowadzone badania wykazały, że wdrożenie systemu zarządzania jakością spowodowało znaczące zmiany,
w różnych obszarach, które prezentuje rys.3.
Rysunek 3. Rodzaje zmian spowodowanych wdrożeniem systemu
Źródło: Opracowanie własne.
Często u przedsiębiorców występuje pewnego rodzaju rozczarowanie, gdy
dowiadują się, iż wdrożenie systemu zarządzania jakością jest czasochłonne
i kapitałochłonne. Jednakże analizując korzyści jakie można uzyskać wiele
przedsiębiorstw decyduje się na takie działanie. Pracodawcy widzą w tym możliwość uporządkowania prowadzonej działalności, dobry element marketingowy
a w niektórych przypadkach jest to wymóg narzucony przez instytucje kooperujące lub finansujące. Wskazuje się nawet, iż istnieje konieczności posiadania
systemu zarządzania jakością „już na starcie”, gdyż:
 potwierdza przynależność organizacji do światowej czołówki firm świadczących usługi na najwyższym poziomie,
 podnosi wiarygodność i zaufanie klientów do produktów lub świadczonych
usług, ograniczając ilość auditów klientów,
 określa strategię działania,
 porządkuje organizację, określa kompetencje poszczególnych komórek organizacyjnych,
 identyfikuje i dokumentuje procesy i wykonywane czynności,
 porządkuje i uzupełnia zgodnie z wymogami systemu jakości dokumentację
wykonywanych usług,
 zapewnia jakość i powtarzalność oferowanych produktów i świadczonych
usług.
Zakończenie
Wymagania Systemu Zarządzania Jakością często wymuszają konieczność
przeprowadzenia zmian w sposobie zarządzania i funkcjonowania przedsiębiorstwa. Proces dostosowawczy dotyczy całego przedsiębiorstwa i ma na celu za-
472
Marcin Olkiewicz
pewnienie wysokiej jakości oferowanych produktów lub świadczonych usług.
Bardzo często system zarządzania jakością prowadzi do uporządkowania (lub
sformalizowania) sposobów świadczenia usług stanowi, unowocześnienia procesów produkcyjnych (wdrażaniu innowacji), zapewnienia powtarzalności,
zwiększenia liczby klientów, itp.
System Zarządzania Jakością stanowi element rozwoju organizacji związany z poprawą funkcjonowania i konkurowania pomiędzy istniejącymi już
przedsiębiorstwami i nowo powstającymi na danym rynku. Niewątpliwie jakość
oferowana przez przedsiębiorstwa stała się dominującym czynnikiem konkurencyjności przedsiębiorstw oraz weryfikatorem popytu klientów. Taka sytuacja
wymusza na przedsiębiorstwach powszechne stosowanie systemów zarządzania
jakością i osiąganie dzięki temu standardów europejskich.
Literatura
1. http://www.iso.org
2. Komentarz do norm ISO 9000:2000, (2001), PKN, Warszawa
3. Olkiewicz A., Olkiewicz M. (2008), System Zarządzania JakościąDeterminant, w: Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Zmiany gospodarcze, społeczne i polityczne w integrującej się Europie, PRz, Rzeszów
4. Olkiewicz M. (2007), Zarządzanie jakością. Wybrane elementy, PK,
Koszalin
5. PN-EN 9001 Systemy zarządzania jakością. Wymagania, (2001), PKN,
Warszawa
6. Sokołowicz W., Srzednicki A.(2004), ISO System zarządzania jakością,
C.H.Beck, Warszawa
Streszczenie
W pracy została dokonana ogólna prezentacja systemu zarządzania jakością,
w szczególności korzyści jakie przedsiębiorstwo uzyskuje po jego wdrożeniu. Poruszono również zagadnienia związane z rodzajami wdrażanych systemów, gdyż uzależnione
jest to od rodzaju przedsiębiorstwa, branży oraz koncentracji kierunków działania. Należy jednak podkreślić, iż wdrożony system zarządzania jakością musi mieć pozytywny
wpływ na pracowników oraz czynności, które wykonują, gdyż w innym przypadku nie
spełni swoich podstawowych założeń tj. między innymi: zdolności doskonalenia i rozwoju oraz poprawę bieżącego stanu jakości oferowanych produktów lub usług. Analizując 520 przedsiębiorstw byłego woj. środkowopomorskiego można stwierdzić,
iż system zarządzania jakością w zdecydowanej większości (aż w 93% badanych przedsiębiorstw) wpływa na zmiany funkcjonowania przedsiębiorstwa we wszystkich obszarach.
Słowa kluczowe
jakość, zarządzanie, system zarządzania jakością
System zarządzania jakością elementem procesu modernizacyjnego…
473
Quality management system as element of modernization process of enterprises (Summary)
Quality management system is one of the basic instruments to introduce developing
changes into enterprises. Implementation of the system helps to reach many benefits
that lead to the enterprise improvement by: the offered quality, way of acting, market
place, and competitiveness. It is worth to notice that obtaining the quality management
systems is now the demand of proper organization work.
Key words
quality, management, system, quality