Informacja dotycząca eksploatacji i badań okresowych elektronarzędzi

Warszawa, dnia 26.11.2012 r.
INFORMACJA
dotycząca eksploatacji i badań okresowych elektronarzędzi
Eksploatacja (w tym badania okresowe) elektronarzędzi w resorcie obrony narodowej
powinna być prowadzona zgodnie z zasadami wiedzy technicznej oraz spełniać wymagania
instrukcji eksploatacji producentów i krajowych przepisów normatywno–prawnych,
w sposób zapewniający właściwy poziom bezpieczeństwa użytkowników tych urządzeń.
Obowiązujące przepisy prawne i normy nie narzucają w sposób obligatoryjny
obowiązku wykonywania badań kontrolnych narzędzi elektrycznych w czasie ich
eksploatacji, a co za tym idzie zakresu i częstotliwości tych badań. Istnieje natomiast,
obowiązek utrzymania przez pracodawcę właściwego stanu bezpieczeństwa pracy, w tym
ochronę pracowników przed porażeniem prądem elektrycznym. Obowiązek ten wynika m.in.
z następujących przepisów prawnych:
1. Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94
z późn. zm.), w której zgodnie z art. 207 § 1 określono, że „Pracodawca ponosi
odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres
odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby
bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy, o których mowa w art.
237 § 2 oraz zgodnie z § 2 „Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie
pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy
odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki (…).”
2. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650
z późn. zm.), gdzie w § 51 ust. 1 i 2 określono, że „Maszyny i inne urządzenia techniczne,
zwane dalej „maszynami”, powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa pracy, określone
w odrębnych przepisach, przez cały okres ich użytkowania. (…) eksploatacja maszyn,
w tym ich obsługa, powinny odbywać się przy zachowaniu bezpieczeństwa i higieny pracy
(…) uwzględniających instrukcje zawarte w dokumentacji techniczno – ruchowej. (…)
sposób użytkowania maszyn powinny uwzględniać minimalizację ryzyka zawodowego.”
3. Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 sierpnia 2007 r. w sprawie zasadniczych
wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz. U. Nr 155, poz. 1089), gdzie zgodnie z § 6 ust. 1
zapisano, że „Sprzęt elektryczny należy projektować i wytwarzać w sposób zapewniający
jego zgodność z zasadami ochrony przed zagrożeniami, o których mowa w § 7, pod
warunkiem, że jest on użytkowany zgodnie z przeznaczeniem i utrzymywany we
właściwym stanie technicznym.”
W obecnie obowiązującej wieloarkuszowej normie PN-EN 60745 Bezpieczeństwo
użytkowania narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym określono metody badań
elektronarzędzi, ale wykonywane wyłącznie przez ich producenta lub laboratoria
certyfikacyjne przed ich wprowadzeniem do użytkowania. Nie określa ona częstotliwości
i metodyki badań w trakcie eksploatacji, jak to miało miejsce w przypadku wycofanej normy
PN-88/E-08400/10 Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym. Badania kontrolne w czasie
eksploatacji. Pomimo, że norma PN-88/E-08400/10 została wycofana, to pracodawca
(w przypadku wojska dowódca jednostki) może ustalić obowiązek stosowania jej wymogów,
w szczególności w zakresie organizacji i metod oględzin oraz okresowych badań kontrolnych
- na zasadach wiedzy technicznej.
Zawarty w rozdziale VIII Przepisów eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych
polowych na napięcie do 1 kV PEUE-91 (sygn. Sł. Techn. 89/92) obligatoryjny obowiązek
m.in. pomiaru rezystancji izolacji narzędzi elektrycznych ręcznych, będących na wyposażeniu
sprzętu uzbrojenia i pojazdów mechanicznych w czasie okresowych obsługiwań technicznych
był zbieżny z zapisami obowiązującej w czasie opracowywania Przepisów … normy
PN-88/E-08400/10.
W obecnych uwarunkowaniach prawnych, w ocenie WIGE, ewentualny okresowy
obowiązek badań elektronarzędzi powinien wynikać z instrukcji zakładowych
uwzględniających zalecenia producentów urządzeń zawartych w ich instrukcjach obsługi oraz
intensywność i warunki środowiskowe ich użytkowania, opracowanych przez osoby
odpowiadające w danej jednostce organizacyjnej za zagadnienia z zakresu zapewnienia
bezpieczeństwa i higieny pracy. Np. w przypadku eksploatacji tego typu urządzeń w sposób
mało intensywny, w warunkach suchych o niewielkim zagrożeniu wystąpienia uszkodzenia
(wewnątrz pomieszczeń), oględziny mogą stanowić zasadniczy element oceny. W innych
przypadkach (np. eksploatacja w warunkach o dużej wilgotności), niezbędne będzie
wykonywanie badań pomiarowych.
Ocenę sprawności technicznej przedmiotowych urządzeń powinny dokonywać osoby
posiadające odpowiednie kwalifikacje, o których mowa w art. 54 ust. 1 ustawy z dnia
10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z poźn. zm.)
i w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia
2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby
zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828 z późn. zm.)
w szczególności spełniające wymagania określone w §5 ust. 2 pkt 5 (ocena stanu
technicznego badanych urządzeń, w tym wykonywania i dokumentowania prac kontrolno–
pomiarowych.
2