Spis treści

Spis treści
O autorach 9
Wstęp do archeologii wczesnośredniowiecznego Wolina (Błażej Stanisławski) 13
1. Historia badań 14
2. Systematyzacja stanowisk 20
3. Rezultaty badań 37
Rozdział I. Archeologiczne badania wykopaliskowe w Wolinie w latach 1996–2002 45
1. Badania wykopaliskowe na Osadzie Południowej (Władysław Filipowiak, Błażej Stanisławski, Mieczysław
Jusza) 45
1.1. Źródła archeologiczne – ich wstępna analiza funkcjonalna i chronologiczna 49
1.1.1. Wykop nr 1 49
1.1.2. Wykop nr 2 49
1.1.3. Wykop nr 3 50
1.1.4. Wykop nr 4 53
1.2. Charakterystyka gospodarcza oraz kultura życia codziennego mieszkańców Wolina 54
1.2.1. Wyroby z drewna i kory 54
1.2.2. Wyroby z gliny 61
1.2.3. Wyroby z żelaza i metali kolorowych 62
1.2.4. Wyroby z poroża, kości i skóry 62
1.2.5. Wyroby z bursztynu, kamienia i szkła 62
1.2.6. Tkaniny i łyko 63
1.3. Interpretacja znalezisk 64
2. Przez most do przeszłości – badania wykopaliskowe w dzielnicy Ogrody (Władysław Filipowiak, Błażej
Stanisławski) 65
2.1. Źródła archeologiczne – ich wstępna analiza funkcjonalna i chronologiczna 67
2.1.1. Wykop nr 1 71
2.1.2. Wykop nr 2 92
2.1.3. Wykop nr 3 121
2.1.4. Wykop nr 4 133
2.1.5. Wykop nr 5 139
2.1.6. Wykopy nr 6, 7, 8 oraz punkty osadnicze nr 1–10 156
2.1.7. Stanowisko nr 17 167
2.2. Charakterystyka gospodarcza oraz kultura życia codziennego mieszkańców Wolina 169
2.2.1. Wyroby z drewna i kory 169
2.2.2. Wyroby z gliny 172
2.2.3. Wyroby z żelaza 173
2.2.4. Wyroby z metali kolorowych 174
2.2.5. Wyroby z poroża i kości 174
2.2.6. Wyroby z bursztynu, kryształu górskiego i kamienia 178
2.2.7. Wyroby ze skóry 179
2.2.8. Szklane paciorki 179
2.2.9. Tkaniny, wojłok i liny 180
2.2.10. Zabytki pradziejowe, średniowieczne oraz nowożytne 180
2.3. Interpretacja 181
2.3.1. I faza osadnicza 181
2.3.2. II faza osadnicza 185
2.3.3. III faza osadnicza 188
2.3.4. IV faza osadnicza 189
3. Badania wykopaliskowe w Wolinie na Przedmieściu Południowym (Błażej Stanisławski,
Mieczysław Jusza) 190
3.1. Uwagi wstępne 190
3.2. Źródła archeologiczne – ich analiza funkcjonalna i chronologiczna 194
3.3. Interpretacja 197
6
Wolin wczesnośredniowieczny
Rozdział II. Studia nad wytwórczością rzemieślniczą 201
1. Rzemiosło szewskie wczesnośredniowiecznego Wolina (Anna B. Kowalska) 201
1.1. Podstawa źródłowa 202
1.2. Analiza obuwia 204
1.2.1. Obuwie jednoczęściowe 205
1.2.2. Obuwie wieloczęściowe 215
1.2.3. Obuwie trzyczęściowe 217
1.2.4. Obuwie z jednoczęściowym wierzchem 223
1.2.5. Pozostałe typy obuwia 227
1.3. Etapy rozwoju szewstwa w Wolinie 228
2. Bursztyniarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina ( Jerzy Wojtasik ) 235
2.1. Asortyment wyrobów z bursztynu 238
2.2. Surowiec 244
2.3. Metody obróbki bursztynu 245
2.4. Etapy rozwoju bursztynnictwa 248
2.5. Handel i wymiana 248
3. Garncarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina w procesach kulturowych (Błażej Stanisławski) 249
3.1. Źródła 251
3.2. Analiza ceramiki wolińskiej 266
3.3. Konstrukcja zespołów naczyń 268
3.4. Styl w garncarstwie wczesnośredniowiecznego Wolina 271
3.5. Styl w procesach kulturowych wczesnośredniowiecznego Wolina 274
Rozdział III. Studia historyczne i etymologiczne 291
1. Wolin: religia pogańska i konwersja miasta na chrześcijaństwo w świetle źródeł łacińskich z XI–XII w.
Zarys (Stanisław Rosik) 291
1.1. Iumne według Adama z Bremy 293
1.2. Iulin w żywotach Ottona z Bambergu (z uwzględnieniem przekazu Ekkeharda z Aura) 295
1.3. Pogaństwo w Wolinie 296
1.3.1. Kącina 297
1.3.2. Święta włócznia i cezariańska kolumna 298
1.3.3. O obrzędach kultowych w Wolinie 299
1.4. Zaprowadzenie chrześcijaństwa w Wolinie 299
1.4.1. Zaprowadzenie chrześcijaństwa w mieście. Budowa kościołów 301
1.4.2. Epizod apostazji i kontynuacja chrystianizacji 302
1.4.3. Ustanowienie biskupstwa a miejsce Wolina w vitae Ottona z Bambergu 302
2. Wolin/Jómsborg w średniowiecznej literaturze skandynawskiej (Jakub Morawiec) 304
2.1. Charakterystyka źródeł 305
2.2. Powstanie Jómsborga 309
2.3. Jómsborg siedzibą grupy zbrojnych – jomswikingowie 311
2.4. Słynni wodzowie w Jómsborgu 313
2.5. Słowiańscy partnerzy Skandynawów w Jómsborgu 317
2.6. Najazd Magnusa Dobrego na Wolin w 1043 r. 319
3. Etymologia słowiańskich nazw miejscowych i terenowych z obszaru wolińsko-kamieńskiego
( Ewa Rzetelska-Feleszko , Alexandra Petrulevich) 320
3.1. Katalog źródeł etymologicznych (przykład Wolina) 321
3.2. Wnioski 322
Zakończenie (Błażej Stanisławski) 329
Bibliografia 331
Summary 343
Indeks osób 353
Indeks nazw geograficznych i etnicznych 357
Spis rycin, ilustracji i tabel 361