Konzept „Wasser projekt“

Dlaczego woda pitna jest tak cenna?
Scenariusz multimedialnych warsztatów popularnonaukowych dla dzieci od III klasy
szkoły podstawowej do pierwszych klas gimnazjum
1.
2.
3.
4.
5.
Cele projektu
Harmonogram projektu
Treść warsztatów
Realizacja projektu
Aneks
1. Cele projektu
Celem projektu jest zapoznanie uczniów z wartością wody pitnej i jej znaczeniem dla
człowieka. Dzieci dowiedzą się o wybranych technikach badania jakości wody oraz
sposobach uzdatniania. Uświadomimy potrzebę oszczędzania wody i odpowiedzialnego
korzystaniu z jej zasobów. Uczniowie poznają podstawowe techniki laboratoryjne, nauczą się
zasad bezpieczeństwa podczas pracy w laboratorium, wykonywania prostych
eksperymentów, opisywania ich i wnioskowania na podstawie uzyskanych wyników. Ponadto
pozytywne wrażenia z doświadczeń przeprowadzonych podczas projektu mają za zadanie
zwiększyć zainteresowanie uczniów naukami przyrodniczymi.
2. Harmonogram projektu
1. Wprowadzanie uczniów na salę
2. Podział uczniów na zespoły
3. Powitanie, prezentacja tematu
4. Wprowadzenie do części doświadczalnej
5. Doświadczenie wstępne „Co to jest woda pitna? (badanie przewodności)”
6. Pogadanka pt. „Pochodzenie wody pitnej”
7. Doświadczenie „Badanie właściwości wody (pH)”
8. Doświadczenie „Uzdatnianie wody”
9. Krótka pogadanka pt. „Jak i po co oszczędzać wodę?”
10. Przypomnienie najważniejszych informacji dotyczących wody pitnej
11. Zakończenie
Prowadzenie doświadczeń:
Uczniowie zostaną podzieleni na zespoły. Przed wejściem na salę otrzymają znaczki/naklejki
(np. w kształcie kropli) z miejscem na wpisanie imienia oraz fartuchy laboratoryjne, okulary
i rękawice ochronne. Koordynator projektu pokazuje sposób wykonania doświadczeń,
wydaje polecenia i instrukcje do samodzielnie wykonywanych eksperymentów. Na bieżąco
kontroluje wypełnianie protokołów.
3. Treść warsztatów
Woda jako zasób: źródła wody, zużycie wody w różnych krajach, motywacja
do oszczędzania wody. Uzdatnianie wody pitnej, badanie jakości i składu wody. Umiejętność
wykonywania prostych czynności laboratoryjnych, pracy w grupie, wyciągania wniosków,
dokumentowania prowadzonych doświadczeń.
4. Realizacja projektu
Wprowadzenie uczniów na salę.
Przed wejściem na salę uczniowie otrzymają fartuchy laboratoryjne, okulary i rękawice
ochronne oraz naklejki w kształcie kropli wody z miejscem na wpisanie imienia
Materiały dla dzieci: fartuchy laboratoryjne, okulary ochronne, rękawice ochronne, naklejki
w kształcie kropli wody, flamastry
1
1. Podział uczniów na zespoły
2. Powitanie, prezentacja tematu
Materiały dla prowadzącego: prezentacja PowerPoint
Wprowadzenie do części doświadczalnej
Osoba prowadząca opowiada dzieciom, jak naukowcy pracują w laboratoriach: noszą
odpowiednie ubrania ochronne, przestrzegają instrukcji do doświadczeń i zasad
bezpieczeństwa oraz zapisują wyniki swojej pracy. Mówi też, że podczas wspólnej pracy
należy z całym zespołem uzgadniać sposób postępowania i dzielić się zadaniami.
Doświadczenie wstępne „Co to jest woda pitna?”
Osoba prowadząca informuje dzieci, że będą zastanawiali się nad tym, co to jest woda pitna
i pokaże im, jak bada się niektóre właściwości wody.
Każde dziecko otrzymuje tackę z zestawem próbek wody w naczynkach ponumerowanych
od 1 do 4.
Osoba prowadząca pyta dzieci, czy na podstawie wyglądu lub zapachu mogą ocenić, czy
woda nadaje się do picia. Dzieci próbują wodę z każdego naczynia i notują w protokole
nr 1 swoje wrażenia.
Osoba prowadząca wyjaśnia, że woda pitna, czyli woda przeznaczona do spożycia, powinna
posiadać określone właściwości. Właściwości wody są ściśle opisane w Rozporządzeniu
Ministra Zdrowia (slajd). Wśród wielu parametrów opisujących jakość wody znajduje się
przewodność, na podstawie której określa się, ile soli mineralnych znajduje się w wodzie. Im
więcej soli mineralnych, tym większa przewodność wody. Dzieci odczytują ze slajdu, jaką
wartość przewodności powinna mieć woda przeznaczona do spożycia (max. 2500 μS/cm
w temp. 25 ℃).
Osoba prowadząca dokonuje pomiaru przewodności próbek wody o numerach
od 1 do 4 za pomocą miernika przewodności, dzieci odczytują wyniki i wpisują
je do protokołu nr 1.
Osoba prowadząca prosi dzieci, aby porównały zmierzoną wartość przewodności dla próbek
od 1 do 4 z dopuszczalną wartością przewodności dla wody pitnej i na tej podstawie oceniły,
które naczynie zawiera wodę o prawidłowej przewodności.
Dzieci zapisują wnioski w protokole nr 1.
Metoda: praktyczna (pokaz), aktywizująca (dyskusja dydaktyczna), podająca (wykład,
pogadanka, wyjaśnienie)
Materiały dla prowadzącego: prezentacja PowerPoint „Co to jest woda pitna?“; wskaźnik;
mała taca z zestawem czterech naczynek ponumerowanych od 1 do 4 zawierających
po 20 cm³ różnych rodzajów wody: 1 – woda destylowana, 2 – woda pitna, 3 – woda morska,
4 – woda mineralna; miernik przewodności Voltcraft WA-100 ATC; 4 zlewki poj. 250 cm3
ponumerowane od 1 do 4, zawierające po 100 cm3 próbek wody: 1 – woda destylowana, 2 –
woda pitna, 3 – woda morska, 4 – woda mineralna; flamaster do pisania po szkle; duża taca,
ręczniki papierowe,
Materiały dla każdego dziecka: mała taca z zestawem czterech naczynek ponumerowanych
od 1 do 4 zawierających po 20 cm³ różnych rodzajów wody: 1 – woda destylowana, 2 – woda
pitna, 3 – woda morska, 4 – woda mineralna; protokół nr 1; długopis
Pogadanka „Pochodzenie wody pitnej”
Prowadzący rozmawia z dziećmi o źródłach wody pitnej i obiegu wody w przyrodzie.
Opowiada o uzdatnianiu wody, pokazuje schemat stacji uzdatniania wody.
Dzieci wyszukują słowa związane z uzdatnianiem wody pitnej w Karcie pracy „Stacja
uzdatniania wody”
Metoda: podająca (pogadanka, wyjaśnienie, opis), praktyczna (ćwiczenie)
Materiały dla prowadzącego: prezentacja PowerPoint „Pochodzenie wody pitnej” (źródła
wody pitnej, obieg wody w przyrodzie, jak działa Stacja Uzdatniania Wody w zakładzie
wodociągowym)
Materiały dla każdej grupy: Karta pracy „Stacja uzdatniania wody” (słowa: napowietrzanie,
koagulacja, dezynfekcja, filtracja, sedymentacja, osad, uzdatnianie)
2
Doświadczenie „Badanie właściwości wody”
Osoba prowadząca przypomina, że woda pitna musi mieć ściśle określone właściwości,
które opisane są w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Wyświetla slajd, na którym pokazany
jest dozwolony zakres pH dla wody pitnej.
Pyta dzieci, co to jest pH, czy spotkały się z takim pojęciem i gdzie. Wyjaśnia,
że pH to liczba, która określa, czy woda jest kwaśna, zasadowa, czy obojętna. Pokazuje
slajd z zakresem wartości pH dla roztworów o różnym odczynie oraz slajd zawierający
obrazki różnych znanych dzieciom substancji i wartości pH odpowiadające tym substancjom.
Dzieci wykonują zadanie 1 w protokole nr 2.
Osoba prowadząca wyjaśnia, że woda pitna może mieć pH słabo kwaśne lub słabo
zasadowe lub obojętne i wartość pH takiej wody musi mieścić się w granicach od 6,5 do 9,5.
Kolejnym zadaniem dzieci będzie badanie odczynu próbek wody i określenie, która próbka
spełnia wymogi pH wody pitnej.
Każda grupa otrzymuje tacę z zestawem trzech naczynek ponumerowanych od 1 do 3
zawierających próbki wody, opakowanie papierków uniwersalnych ze wzorcową skalą barw.
W każdym naczynku należy na kilka sekund zanurzyć papierek, a następnie porównać
barwę papierka ze skalą barw. Do protokołu nr 2 należy wpisać odczytane wartości pH
i opisowe określenie odczynu roztworu (kwaśny, zasadowy, obojętny).
Prowadzący pokazuje dzieciom, jak za pomocą pH-metru można dokładnie i wygodnie
określać odczyn wody. Następnie wykonuje pomiar pH roztworów od 1 do 3.
Dzieci wpisują odczytane wartości do tabeli w zadaniu 2 w protokole 2.
Metoda: praktyczna (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenie), aktywizująca (dyskusja
dydaktyczna, burza mózgów), podająca (pogadanka, wyjaśnienie)
Materiały dla prowadzącego: prezentacje PowerPoint „Co to jest woda pitna?”
(Rozporządzenie Ministra Zdrowia) i „Badanie właściwości wody” (wartości pH dla różnych
substancji); wskaźnik; taca, trzy naczynka ponumerowane od 1 do 3 zawierające po 20 cm 3
roztworów: 1 – woda pitna, 2 – roztwór kwasku cytrynowego, 3 – roztwór sody
oczyszczonej; opakowanie papierków wskaźnikowych ze skalą barw; Pehametr Voltcraft pH100 ATC; ręcznik papierowy
Materiały dla każdej grupy: taca, trzy naczynka ponumerowane od 1 do 3 zawierające po 20
cm3 roztworów: 1 – woda pitna, 2 – roztwór kwasku cytrynowego, 3 – roztwór sody
oczyszczonej; opakowanie papierków wskaźnikowych ze skalą barw; ręcznik papierowy;
protokół nr 2, długopis
Doświadczenie „Uzdatnianie wody”
Prowadzący informuje dzieci, że ich zadanie będzie polegało na uzdatnianiu wody.
Pyta dzieci, co zapamiętały na temat etapów uzdatniania wody.
Pokazuje prezentację PowerPoint „Pochodzenie wody pitnej” i przypomina jak działa stacja
uzdatniania wody.
Informuje dzieci, że wykonają jeden z etapów uzdatniania wody - filtrację.
Każda grupa otrzymuje zestaw materiałów potrzebnych do zmontowania aparatury oraz
instrukcję „Budowa filtra wody”
Gdy filtr jest gotowy prowadzący rozdaje grupom naczynia ze wstępnie oczyszczoną wodą
(po napowietrzeniu, koagulacji i sedymentacji) i prosi dzieci, aby ją przefiltrowały.
Osoba prowadząca pyta jaka jest różnica między wodą wstępnie oczyszczoną a wodą
wypływającą z filtra. Jakie jeszcze czynności trzeba wykonać, aby woda nadawała się
do spożycia (dezynfekcja: chlorowanie lub ozonowanie; badanie jakości wody)
Osoba prowadząca pyta dzieci, jakie elementy badania jakości wody były wykonywane
podczas zajęć (badanie pH i przewodności)
Osoba prowadząca dokonuje pomiaru pH i przewodności wody oczyszczonej przez grupy
Dzieci wypełniają protokół nr 3.
Metoda: praktyczna (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne), aktywizująca (dyskusja dydaktyczna),
podająca (pogadanka)
Materiały dla prowadzącego: prezentacje PowerPoint „Pochodzenie wody pitnej” (stacja
uzdatniania wody); wskaźnik; pH-metr, miernik przewodności; instrukcja „Przygotowanie
brudnej wody”
3
Instrukcja „Przygotowanie brudnej wody”
Do 300 cm3 wody wsyp 1 łyżeczkę drobnego piasku, 2 łyżeczki atramentu, 2 łyżeczki herbaty
liściastej drobnej. Dla każdej grupy należy przygotować po 300 cm3 brudnej wody.
Materiały dla każdej grupy: zlewka o poj. 500 cm3 zawierająca 300 cm3 wstępnie
oczyszczonej wody; taca, materiały do budowy filtra: 2-litrowa butelka plastikowa rozcięta na
wysokości ok. 10 cm od dna, kawałek waty, kubek drobnego piasku, kubek grubego piasku,
kubek drobnego żwiru, kubek grubego żwiru, kubek węgla aktywowanego; instrukcja
„Budowa filtra wody”; butelka plastikowa zawierająca 250 cm3 czystej wody; ręcznik
papierowy; protokół nr 3
Instrukcja „Budowa filtra wody”
Do budowy filtra wykorzystacie plastikową butelkę z odciętym dnem i bez nakrętki. Odcięte
dno butelki ustawcie na stole i wstawcie do niego pozostałą część butelki szyjką do dołu.
Do tej części włóżcie kolejno: kawałek waty, drobny piasek, węgiel aktywowany, gruby
piasek, drobny żwir, gruby żwir. Przed rozpoczęciem filtrowania przepuśćcie przez filtr 250
cm3 czystej wody.
Pogadanka „Jak i po co oszczędzać wodę?”
Osoba prowadząca rozmawia z dziećmi o konieczności oszczędzania wody i wspólnie z nimi
„wymyśla” sposoby oszczędzania wody. Dzieci oglądają prezentację z informacjami
o zużyciu wody (np. do wyprodukowania jednego bochenka chleba potrzeba 462 litrów wody,
do wyprodukowania 2,2 kg wołowiny potrzeba 9500 litrów wody, na spłukanie toalety
potrzeba 11 litrów wody, itp.)
Na koniec dzieci wypełniają postanowienia dotyczące oszczędzania wody
Metoda: aktywizująca (dyskusja dydaktyczna), podająca (wykład, pogadanka)
Materiały dla prowadzącego: prezentacja PowerPoint „Jak i po co oszczędzać wodę?”;
wskaźnik
Materiały dla każdego dziecka: postanowienie o oszczędzaniu wody
Przypomnienie najważniejszych informacji dotyczących wody pitnej
Zakończenie, podziękowania, pożegnanie dzieci
Konsultacja:
Mgr chemii Luiza Bendyk
Dr nauk biologicznych Agata Konopińska
4