Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.

Temat: Liść – wytwórnia pokarmu.
Liście są organami wegetatywnymi rośliny.
Są bocznymi organami pędu.
Powstają w merystemie wierzchołkowym
(stożku wzrostu) pędu, a ich wzrost po
osiągnięciu ostatecznej wielkości – ustaje.
Pierwsze liście roślin nasiennych, powstające w
zarodku, to liścienie.
1. Funkcje liści.
• Wytwarzanie substancji odżywczych
w procesie fotosyntezy (glukoza).
• Wymiana gazowa tlenu i dwutlenku
węgla.
• Transpiracja czyli parowanie wody
z rośliny.
• Niekiedy liście służą jako organy
rozmnażania wegetatywnego.
2. Morfologia liścia.
• Blaszka liściowa – płaska
i cienka, o dużej powierzchni,
umożliwiającej wychwytywanie
dużej ilości światła oraz wydajną
wymianę gazową i transpirację.
• Ogonek liściowy – ustawia liść
• Nasada liścia – to zwykle
w odpowiednim położeniu
względem promieni słonecznych. rozszerzona i spłaszczona
struktura łącząca liść z łodygą.
• Nerwacja (użyłkowanie) –
system wiązek przewodzących,
dostarczający wodę i sole
mineralne i odbierający glukozę.
Usztywnia blaszkę liściową.
3. Budowa anatomiczna liścia.
Budowa anatomiczna igły
• Skórka – zbudowana najczęściej z pojedynczej warstwy
komórek tkanki okrywającej. Komórki są przezroczyste
i najczęściej nie zawierają chloroplastów. Ściany
komórek ściśle do siebie przylegają. Te – graniczące z
powietrzem, są grubsze. Skórka pokryta jest kutykulą.
Wytworem skórki są aparaty szparkowe.
Aparaty szparkowe – zbudowane z dwóch komórek,
przypominających kształtem
ziarna fasoli. Gdy komórki są
dobrze zaopatrzone w wodę,
pęcznieją i otwierają się.
Gdy roślinie brakuje wody,
komórki się kurczą i zamykają
- ograniczenie parowania wody.
Aparaty szparkowe znajdują się
na spodniej stronie liścia.
• Miękisz gąbczasty –
• Miękisz palisadowy –
zbudowany z komórek
prostopadle ułożonych do
powierzchni liścia, pomiędzy
którymi prawie nie ma przestrzeni
międzykomórkowych. Zawiera
dużo chloroplastów. Dlatego
wierzch liścia jest zawsze
ciemniejszy od jego spodu.
zbudowany z komórek o
nieregularnych kształtach,
pomiędzy którymi są duże
przestwory międzykomórkowe.
Przestwory umożliwiają
cyrkulację powietrza oraz pary
wodnej i dwutlenku węgla. W
komórkach tego miękiszu jest
mniej chloroplastów.
• Wiązki przewodzące –
przebiegają w miękiszu
asymilacyjnym. Stanowią
szkielet liścia.
4. Typy nerwacji.
Nerwacja (=unerwienie) – sieć tworzona przez wiązki
przewodzące w liściu. Może być jeden lub kilka nerwów
głównych, od których odchodzą drobniejsze nerwy boczne.
Może też wstępować szereg nerwów jednakowej grubości.
a.b. pierzaste
c. równoległe d. dłoniaste
e. wachlarzowate
5. Rozmieszczenie liści na łodydze
– ulistnienie.
Liście łączą się z łodygą za pomocą ogonków liściowych.
Ogonek liściowy zbudowany jest głównie z tkanki
wzmacniającej (zwarcicy) i tkanek przewodzących.
Niektóre liście nie posiadają ogonków i nazywane są
siedzącymi.
a. liść długoogonkowy b. liść bezogonkowy = siedzący
d. z przylistkami
e. z pochwą liściową
c. obejmujący łodygę
Rodzaje ulistnienia
Czynnikiem determinującym układ liści na łodydze jest
dążenie do jak najlepszego wykorzystania światła,
również poprzez unikanie wzajemnego ocieniania się.
Ulistnienie skrętoległe
– liście ułożone są na łodydze
pojedynczo w linii mającej
kształt helisy.
Ciekawostką jest to, że ilość liści
w tym ułożeniu opisana jest
matematycznie, za pomocą
tzw. ciągu Fibonacciego.
Przykładem jest ulistnienie
u krwawnika pospolitego.
Rodzaje ulistnienia
Ulistnienie naprzeciwległe
- liście ułożone są na łodydze
parami i wyrastają po
przeciwnych stronach łodygi.
Przykładem może być mięta
pieprzowa lub jasnota biała.
Ulistnienie okółkowe
– liście rosną na jednej wysokości
wokół łodygi. Przykładem
może być marzanka
lub okółek.
6. Różnorodność liści.
Cecha ułożenia liści jest charakterystyczna dla roślin.
Często, na tej podstawie, określa się gatunek rośliny.
Liście mogą być pojedyncze lub złożone.
Liście pojedyncze (=proste)
– mają jedną blaszkę liściową.
Może być ona niepodzielona lub
podzielona wcięciami o różnej
głębokości.
Liście złożone
– zbudowane z kilku blaszek
liściowych, nazywanych
listkami. Wyróżnia się liście
pierzastozłożone
i dłoniastozłożone.
7. Modyfikacje liści.
U niektórych roślin liście ulegają modyfikacjom.
Dzięki temu mogą pełnić wiele dodatkowych
funkcji, a także przetrwać w niekorzystnych
warunkach środowiska.
Liście czepne (=wąsy czepne) – służą do
przytwierdzania wiotkiej łodygi do podpór np. innych
roślin (groszek, wyka, nasturcja).
Liście wabiące – mają
zwracać uwagę zwierząt
zapylających kwiaty np.
poinsecja – gwiazda
betlejemska, pszeniec gajowy.
Liście ciernie – silnie
zdrewniałe, sztywne, pełniące
funkcję ochronną; ograniczają
tez nadmierne parowanie
wody – kaktusy, berberys.
Liście pułapkowe – wytwarzają je rośliny owadożerne;
posiadają one chlorofil, ale rosną znacznie lepiej, gdy
uzupełniają pokarm składnikami pochodzenia
zwierzęcego np. muchołówka amerykańska, rosiczka,
dzbanecznik.
www.youtube.com/watch?v=MzLjzr6Ofnk
Liście – magazyny
wody – w warunkach
pustyni, niektóre rośliny
magazynują wodę, jak np.
litopsy (żywe kamienie).
Liście spichrzowe – grube
i mięsiste, magazynujące
w komórkach miękiszu
substancje zapasowe np.
u cebuli, kapusty.