Nr wniosku: 200482, nr raportu: 19013. Kierownik (z rap.): prof. dr

Nr wniosku: 200482, nr raportu: 19013. Kierownik (z rap.): prof. dr hab. Krzysztof Marek Ciałowicz
Ponad pięć tysięcy lat temu na terenach dzisiejszego Izraela pojawiają się przybysze z Egiptu. Jak dotąd wielu
naukowców sądziło, że przynieśli oni ze sobą wiele zdobyczy cywilizacyjnych nieznanych wcześniej w Palestynie. Część
badaczy wysnuła wręcz pogląd mówiący, że przybyszów było tak dużo, iż skolonizowali tereny południowego Izraela.
Prace prowadzone w Egipcie dostarczyły jednak odmiennego obrazu całej sytuacji. W tym samym czasie, kiedy w
Palestynie osiedlać się mieli przybysze z Egiptu w Delcie rozwijają się miasta, których podstawą ekonomii była
redystrybucja dóbr importowanych. Widząc ten rozdźwięk postanowiliśmy bliżej przyjrzeć się kwestii rozwoju
wzajemnych relacji pomiędzy Egiptem a Lewantem.
Za miejsce naszych nowych badań wybraliśmy Tel Erani. Osada znajduje się na północnym skraju pustyni Negew
nieopodal dzisiejszego miasta Kiriat Gat. Tel Erani, ponad pięć tysięcy lat temu, czyli w okresie zwanym przez
archeologów wczesnym brązem, było rozległym zajmującym 24ha miastem, jednym z największych wówczas w
Palestynie. Celem naszych prac wykopaliskowych było potwierdzenie obecności i określenie charakteru pobytu na
stanowisku przybyszów z Egiptu oraz uzyskanie informacji o tym, kiedy osada została otoczona murem obronnym.
W wyniku naszych prac natrafiliśmy na dwa budynki – starszy i młodszy, który jak przypuszczamy były zamieszkane
przez przybyszów z Egiptu. Znalezione w zabudowaniach oraz na przyległych do nich dziedzińcach przedmioty
pozwalają sądzić, iż przybysze kontynuowali swoje rodzime tradycje. Natrafiono między innymi na naczynia kuchenne
oraz formy służące do wypiekania tradycyjnego egipskiego chleba. Co więcej w obu przypadkach udało się zauważyć
sektory, w których przechowywano różnego rodzaju towary w naczyniach zasobowych. Mnogość ich form i dekoracji
podkreśla, iż przywieziono je tu z różnych stron Palestyny. Pozwala nam to sądzić, że oba odnalezione budynki pełniły
funkcje faktorii handlowych - ich rolą było zbieranie towarów i ich wymiana na produkty, które przysłano szlakiem
morskim lub lądowym, między innymi z Tell el-Farcha.
W innej części stanowiska udało się nam natrafić na pozostałości muru obronnego. Dziś już możemy powiedzieć, iż
powstał on zapewne przed przybyciem na stanowisko Egipcjan ale raczej nie w celu ochrony przed ich najazdem. Według
naszych ustaleń mur wzniesiono w drugiej połowie wczesnego brązu I z cegły suszonej. Miał on 8m szerokości.
Dzięki badaniom finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki na podstawie decyzji DEC-2012/07/B/HS3/03381 udało
się uzyskać wiele cennych informacji dotyczących prehistorii południowo-wschodniego basenu Morza Śródziemnego.
Dziś już wiemy, że społeczeństwa zamieszkujące Palestynę we wczesnym brązie stały na znacznie wyższym stopniu
rozwoju niż uprzednio sądziliśmy. Egipcjanie nie przybyli tu podbijać nowych ziem czy kolonizować je ale aby
pozyskiwać towary, o które w Egipcie było bardzo trudno, takie jak wino, oliwa z oliwek czy miedź. Wiemy też, że to nie
przybysze z zachodu przynieśli impuls, który spowodował powstanie pierwszej cywilizacji miejskiej w Palestynie.