Opinia dotycząca możliwości wykorzystania komunalnych osadów

Gdynia, dnia 08 sierpnia 2015 roku
Opinia
dotycząca możliwości wykorzystania komunalnych osadów ściekowych
pochodzących z Oczyszczalni Ścieków w Małuszowie
ZLECAJĄCY:
Gmina Jawor
ul. Rynek 1
59-400 Jawor
SPIS TREŚCI
1.
Cel opracowania ......................................................................................................................... 2
2.
Podstawy prawne: ...................................................................................................................... 2
3.
Wymagania formalno - prawne ............................................................................................... 2
4.
Zakazy i ograniczenia ................................................................................................................ 3
5.
Warunki stosowania osadów ściekowych ........................................................................... 5
6.
Omówienie wyników badań osadów ..................................................................................... 6
6.1.
Analiza wyników ................................................................................................................. 6
1. Cel opracowania
Celem badania jest ocena właściwości fizykochemicznych i biologicznych osadu ściekowego
pochodzącego z Oczyszczalni Ścieków w Małuszowie eksploatowanej przez Urząd Miasta w Jaworze
pod kątem jego przydatności do rolniczego wykorzystania. Próbki osadu zostały pobrane w dniu
08 lipca 2015 roku z laguny nr 2 (środkowej). Badania osadów ściekowych wykonano zgodnie
z rozporządzeniem w sprawie komunalnych osadów ściekowych, w akredytowanym laboratorium,
metodami referencyjnymi.
2. Podstawy prawne:
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku – O odpadach (Dz.U. z 2013 roku nr 0 poz.21 z póź. zm.).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie komunalnych osadów
ściekowych (Dz.U. z 2015r. poz. 257)
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów jakości gleby
oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. nr 165 poz. 1359)
3. Wymagania formalno - prawne
Zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o odpadach, komunalne osady ściekowe mogą być stosowane jeżeli są
ustabilizowane oraz przygotowane odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania, w szczególności
przez poddanie ich obróbce biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu procesowi, który obniża
podatność osadu ściekowego na zagniwanie i eliminuje zagrożenie dla środowiska lub zdrowia ludzi.
Stabilizacja osadów ma na celu, poza eliminacją bakterii i jaj pasożytów mogących występować
w osadzie, ograniczenie jego uciążliwości zapachowej, zwłaszcza jeżeli ma być stosowany w okresie
letnim oraz w pobliżu siedlisk ludzkich i centrów turystycznych.
Zgodnie z art. 20 ust. 3 pkt. 1, ust. 4 i 5 ustawy o odpadach zakazuje się stosowania komunalnych
osadów ściekowych poza obszarem województwa na którym zostały wytworzone chyba, że odległość
od miejsca wytwarzania do miejsc stosowania na obszarze innego województwa jest mniejsza.
Art. 96 ust. 6 ustawy o odpadach nakłada na wytwórcę osadów ściekowych obowiązek poddania
badaniom osadów ściekowych oraz gruntów, na których mają one być stosowane. Próbkę gruntu do
badań uzyskuje się przez zmieszanie 25 próbek pobranych w punktach regularnie rozmieszczonych na
powierzchni nie przekraczającej 5 ha o jednorodnej budowie i jednakowym użytkowaniu. Zgodnie
z art. 96 ust. 7 wytwórca osadów ma obowiązek przekazać wraz z osadami władającemu gruntem na
którym osady mają być zastosowane informację o dawkach tego osadu.
W przypadku stosowania osadów ściekowych na cele rolnicze, właściciel, dzierżawca lub inna osoba
władająca gruntem na którym mają być zastosowane komunalne osady ściekowe, są zwolnieni
z obowiązku uzyskania zezwolenia na odzysk odpadów.
Zgodnie z art. 96 ust. 8 o zamiarze przekazania osadów ściekowych władającemu powierzchnią ziemi
do stosowania na cele rolne wytwórca osadów ma obowiązek poinformować w formie pisemnej
Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska na 7 dni przed przekazaniem.
W przypadku stosowania osadów na cele rekultywacji niezbędne jest uzyskanie zezwolenia na
odzysk.
4. Zakazy i ograniczenia
Osady ściekowe zgodnie z art. 96 ust. 12 ustawy o odpadach nie mogą być stosowane:
na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody,
na terenach ochrony pośredniej stref ochronnych ujęć wody, o ile akt prawa miejscowego
wydanego na podstawie ustawy Prawo wodne nie stanowi inaczej,
w pasie gruntu o szerokości 50 m bezpośrednio przylegającego do brzegów jezior i cieków,
na terenach zalewowych, czasowo podtopionych i bagiennych,
na terenach czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem,
na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne
i słabogliniaste oraz piaski gliniaste lekkie, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na
głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu, Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny
odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł
rolniczych idzie dalej i wyłącza z nawożenia osadami ściekowymi grunty orne, w których woda
gruntowa występuje płycej niż 1,2 m i użytki zielone o poziomie wody gruntowej powyżej 1 m,
na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%,
na obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych, o ile akt prawa miejscowego
wydanego na podstawie ustawy Prawo wodne nie stanowi inaczej,
na terenach objętych pozostałymi formami ochrony przyrody niewymienionymi w pkt. 1, jeżeli
osady ściekowe zostały wytworzone poza tymi terenami np. obszary chronionego krajobrazu,
obszary Natura 2000,
na terenach położonych w odległości mniejszej niż 100 m od ujęcia wody, domu mieszkalnego
lub zakładu produkcji żywności,
na gruntach, na których, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa, z wyjątkiem drzew
owocowych,
na gruntach przeznaczonych pod uprawę roślin jagodowych i warzyw, których części jadalne
bezpośrednio stykają się z ziemią i są spożywane w stanie surowym – w ciągu 18 miesięcy
poprzedzających zbiory i w czasie zbiorów,
na gruntach wykorzystywanych na pastwiska i łąki,
na gruntach wykorzystywanych do upraw pod osłonami.
Wprowadzanie osadów ściekowych do gleby nie może ponadto spowodować przekroczenia standardów
określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów
jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. nr 165 poz. 1359) nawet przy długotrwałym
stosowaniu. Dotyczy to głównie nie przekroczenia wartości dopuszczalnych ( mg/kg s.m.) stężeń metali
ciężkich dla gleb grupy B tj. gruntów zaliczonych do użytków rolnych (z wyłączeniem gruntów pod
stawami, gruntów leśnych, zadrzewionych i nieużytków).
Wprowadzanie osadów ściekowych do gleby nie może również powodować przekroczenia w niej
dopuszczalnych wartości metali ciężkich (Cr, Pb, Cd, Hg, Ni, Zn, Cu) określonych w załącznikach nr 2 i 3 do
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie komunalnych osadów
ściekowych (Dz. U. z 2015r. poz. 257)
5. Warunki stosowania osadów ściekowych
Komunalne osady ściekowe mogą być skierowane do rolniczego wykorzystania jeśli na podstawie
wyników przeprowadzonych badań zostaną spełnione wymagania:
−
zawartość metali ciężkich w osadach nie przekracza ilości ustalonych w załączniku nr 1 do
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie komunalnych osadów
ściekowych (Dz. U. z 2015r. poz. 257),
−
w komunalnych osadach ściekowych stosowanych w rolnictwie i do rekultywacji gruntów na cele
rolne nie wyizolowano bakterii z rodzaju Salmonella w partii 100 g przeznaczonych do badań
osadów,
−
łączna liczba żywych jaj pasożytów jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Toxacara sp., w 1 kg suchej
masy (s.m.), osadów przeznaczonych do badań stosowanych:
a)
w rolnictwie – wynosi 0,
b) do rekultywacji terenów – jest nie większa niż 300,
c) do
dostosowania
gruntów
do
określonych
potrzeb
wynikających
z
planów
zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu – jest nie większa niż 300,
d) do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu – jest nie większa niż 300,
e) do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz – jest nie większa niż 300,
Przed stosowaniem komunalnych osadów ściekowych wytwórca komunalnych osadów ściekowych ma
obowiązek poddać badaniu analitycznemu na zawartość metali ciężkich w glebie również grunty na
których osady mają być stosowane oraz zbadać odczyn pH gleby.
I tak osady ściekowe mogą być stosowane jeżeli:
−
ilość metali ciężkich w wierzchniej warstwie gruntu (0 – 25 cm), na którym te osady mają być
stosowane, nie przekracza wartości dopuszczalnych określonych w załącznikach nr 2 i 3 do w/w
rozporządzenia,
−
odczyn pH gleby na terenach użytkowanych rolniczo, na których te osady mają być stosowane jest
nie mniejszy niż 5,6,
−
ich stosowanie nie powoduje pogorszenia jakości gleby, a w szczególności przekroczenia
standardów jej jakości oraz standardów jakości ziemi, określonych w przepisach wydanych na
podstawie art. 105 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U.
z 2013 r., poz. 1232 z pózn. zm.) oraz nie powoduje pogorszenia jakości wód powierzchniowych
i podziemnych,
−
dodatkowo: osady muszą być wykorzystywane poza okresem wegetacji roślin przeznaczonych do
bezpośredniego spożycia przez ludzi.
Na 7 dni przed przekazaniem osadów władającemu ziemią, należy poinformować o tym zamiarze
Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska.
Badania gruntów wykonuje się każdorazowo przed zastosowaniem komunalnych osadów ściekowych.
6. Omówienie wyników badań osadów
6.1. Analiza wyników
Analiza chemiczna
Zawartość suchej masy w badanej próbce osadu wyniosła 81,9%. Odczyn osadu (pH) wynosi 6,7
Zawartość azotu ogólnego Kjeldahla wyniosła 3,4% sm, azotu amonowego 0,13% sm, zawartość
substancji organicznych w próbce reprezentatywnej wyniosła 47,6% sm, fosforu ogólnego 2,5% sm.
W osadzie stwierdzono obecność 3,53 % sm wapnia i 0,5 % sm magnezu.
Metale ciężkie w osadach
Tabela nr 1
L.p.
Oznaczenie
Zawartość metali
ciężkich
w
badanej próbce
[mg/l s.m.]
Dopuszczalna zawartość metali ciężkich w mg/kg s.m. osadu określona
rozporządzeniem
-------------------------------------------------------------------------------------------przy stosowaniu komunalnych osadów ściekowych:
W rolnictwie oraz
do rekultywacji na
cele rolne
do rekultywacji
terenów na cele
nierolne
Przy dostosowaniu gruntów do
określonych potrzeb wynikających z
planów gospodarki odpadami, planów
zagospodarowania przestrzennego lub
decyzji o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu, do uprawy
roślin przeznaczonych do produkcji
kompostu, do uprawy roślin
nieprzeznaczonych do spożycia i
produkcji pasz
1.
Kadm (Cd)
2,27
20
25
50
2
Miedź (Cu)
268
1000
1200
2000
3
Nikiel (Ni)
61,2
300
400
500
4
Ołów (Pb)
36,8
750
1000
1500
5
Cynk (Zn)
824
2500
3500
5000
6
Rtęć (Hg)
1,09
16
20
25
7
Chrom (Cr)
121
500
1000
2500
Dopuszczalna zawartość metali ciężkich określona w rozporządzeniu w sprawie komunalnych osadów
ściekowych w badanych próbach osadów nie została przekroczona.
Analiza biologiczna
Tabela nr 2
Oznaczenie
Badana próbka
Warunki określone rozporządzeniem
---------------------------------------------------------------------------przy stosowaniu komunalnych osadów ściekowych:
w rolnictwie
Bakterie z rodzaju
Salmonella
Łączna liczba żywych jaj
pasożytów jelitowych
typu Ascaris sp. Trichuris
sp, Toxocara sp, w
Do rekultywacji terenów, do dostosowania gruntów do
określonych do określonych potrzeb wynikających z
planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, do
uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, do
uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji
pasz
Nieobecne w 100g
Nie
wyizolowano w
100 g osadu
n.o.
0 szt/kg s.m.
0 szt/kg s.m.
300 szt/kg s.m
Objaśnienia: n.o. - nie oznaczono
Badania nie wykazały obecności bakterii typu Salmonella ani żywych jaj pasożytów w badanych
osadach ściekowych.
Dawki badanych komunalnych osadów ściekowych
Dopuszczalną dawkę osadu ściekowego ustala się w taki sposób, aby jej zastosowanie na danym
gruncie nie spowodowało przekroczenia w wierzchniej warstwie gruntu (0-25 cm) wartości
dopuszczalnych ilości metali ciężkich określonych w załącznikach nr 2 i 3 do rozporządzenia.
Dopuszczalne dawki osadów ściekowych, które mogą być stosowane w ciągu roku na jednostkę
powierzchni gruntu, pod warunkiem przestrzegania dopuszczalnej zawartości metali ciężkich w
osadach ściekowych określonej w załączniku nr 1 do rozporządzenia, nie mogą przekraczać:
1) w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne - 3 Mg s.m./ha/rok;
2) do rekultywacji terenów na cele nie rolne oraz przy dostosowywaniu gruntów do określonych
potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub
decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, do uprawy roślin przeznaczonych
do produkcji kompostu, do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz - 15 Mg
s.m./ha/rok.
Przy jednokrotnym w ciągu dwóch lub trzech lat stosowaniu osadów ściekowych w rolnictwie oraz do
rekultywacji gruntów na cele rolne dopuszczalna dawka osadów ściekowych może być skumulowana
i nie może przekraczać odpowiednio 6 Mg s.m./ha/2 lata i 9 Mg s.m./ha/3 lata.
Tabela nr 4.
Częstotliwość
stosowania
komunalnych osadów
ściekowych
Jednostka
Dawki komunalnych osadów ściekowych stosowanych:
W rolnictwie oraz do
rekultywacji gruntów na
cele rolne
Przy dostosowaniu gruntów do określonych potrzeb
wynikających z planów gospodarki odpadami, planów
zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, do
uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, do
uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji
pasz
Dawki określone w rozporządzeniu MŚ w sprawie komunalnych osadów ściekowych
Wielokrotne
stosowanie
Mg s.m/ha/rok
3
15
Skumulowane
stosowanie
jednokrotnie w ciągu 2
lat
Mg s.m/ha/rok
6
30
Skumulowane
stosowanie
jednokrotnie w ciągu 3
lat
Mg s.m/ha/rok
9
45
Dawki wyliczone dla analizowanych osadów
Wielokrotne
stosowanie
Mg w.m/ha/rok
3,66
18,32
Skumulowane
stosowanie
jednokrotnie w ciągu 2
lat
Mg w.m/ha/2 lata
7,33
36,63
Skumulowane
stosowanie
jednokrotnie w ciągu 3
lat
Mg w.m/ha/3 lata
10,99
54,95
w.m. – wilgotna masa
s.m. – sucha masa
Powyższe maksymalne dawki odpadu mogą być zastosowane na glebach, na których nie są
przekroczone wartości dopuszczalne stężenia substancji określonych w Rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości
ziemi pod warunkiem, iż nie spowoduje to przekroczenia w glebie dopuszczalnych wartości metali
ciężkich (Pb, Cd, Hg, Ni, Zn, Cu, Cr) określonych w załączniku 2 i 3 do Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 6 lutego 2015r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych.
Podsumowanie
Zakres analiz i zastosowana metodyka badań osadów ściekowych były zgodne z wymogami § 5 ust. 1 – 4
rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie komunalnych osadów
ściekowych (Dz.U. z 2015r. poz. 257).
W badanych próbach osadu nie stwierdzono obecności bakterii z rodzaju Salmonella w 100g badanej
partii ani obecności żywych jaj pasożytów jelitowych (0 szt/kg s.m.).
Nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej rozporządzeniem zawartości metali ciężkich w badanych
komunalnych osadach ściekowych kwalifikując je do wykorzystania na wszystkie cele określone w
rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 lutego 2015 roku w sprawie komunalnych osadów
ściekowych (Dz.U. z 2015r. poz. 257) to jest:
−
w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntów na cele rolne,
−
do rekultywacji terenów na cele nie rolne,
−
do dostosowania gruntów do określonych do określonych potrzeb wynikających z planów
zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu,
−
do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu,
−
do produkcji roślin nieprzeznaczonych do spożycia i produkcji pasz.
Komunalne osady ściekowe, zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o odpadach, mogą być stosowane jeżeli
są ustabilizowane oraz przygotowane odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania, w szczególności
przez poddanie ich obróbce biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu procesowi, który obniża
podatność komunalnego osadu ściekowego na zagniwanie i eliminuje zagrożenie dla środowiska lub
zdrowia ludzi.
Przed stosowaniem osadów ściekowych, zgodnie z art. 96 ust. 6 ustawy o odpadach wytwórca osadu
ściekowego ma obowiązek poddania badaniom grunty, na których osady mają być stosowane. Gleby,
na których mają być stosowane osady ściekowe nie zostały poddane badaniom. Osady ściekowe
należy stosować na gruntach położonych na terenie Województwa Dolnośląskiego.
Wyniki badań wraz z informacją o dawkach wytwórca ma obowiązek przekazać władającemu
gruntem na którym mają one być zastosowane.
Na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne i słabogliniaste
oraz piaski gliniaste lekkie stosowanie osadów ściekowych jest dopuszczalne, jeżeli poziom wód
gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu.
Osady należy zastosować na gruntach położonych na terenie województwa w którym osady ściekowe
zostały wytworzone.
Warunkiem stosowania osadów ściekowych w postaci płynnej jest ich wprowadzenie do gruntu
metodą iniekcji (wstrzykiwania) lub natryskiwania w tym hydroobsiewu oraz wymieszanie z gruntem
niezwłocznie po przetransportowaniu (§ 4 ust. 2 rozporządzenia w sprawie komunalnych osadów
ściekowych).
Warunkiem stosowania osadów w postaci mazistej i ziemistej jest ich równomierne rozprowadzenie
na powierzchni gruntu i niezwłoczne z nim zmieszanie (§ 4 ust. 3 rozporządzenia w sprawie
komunalnych osadów ściekowych).
Na 7 dni przed przekazaniem osadów władającemu ziemią, na której maja być zastosowane należy
zgodnie z art. 96 ust. 8 ustawy o odpadach przekazać do WIOŚ pisemną informację ze wskazaniem
wymaganych art. 96 ust. 9 danych o władającym powierzchnią ziemi oraz numerach ewidencyjnych
działek.
Stosowanie osadów ściekowych możliwe jest wyłącznie poza okresem wegetacji roślin przeznaczonych
do bezpośredniego spożycia przez ludzi.
Dopuszczone jest dodatkowo stosowane komunalnych osadów ściekowych w oparciu o:
−
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 maja 2015 roku w sprawie odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. z 2015r. poz. 796) do
rekultywacji biologicznej zamkniętego składowiska odpadów lub jego części.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów
(Dz. U. z 2013r. poz. 523) poprzez ich wykorzystanie do budowy skarp, w tym obwałowań
kształtowania korony składowiska, wykonania okrywy rekultywacyjnej,
pod warunkiem uzyskania zezwolenia na przetwarzanie odpadów.