100-lecie Muszli Koncertowej w Ciechocinku

STULECIE MUSZLI KONCERTOWEJ W CIECHOCINKU
Pere∏ka architektury drewnianej
Dla kuracjusza, który przyje˝d˝a∏ do uzdrowiska na kuracj´ trwajàcà d∏u˝ej ni˝ obecnie, wa˝ne
by∏y nie tylko: dobry dojazd, komfortowe warunki bytowe, dobra jakoÊç po˝ywienia, które serwowano
w restauracjach i jad∏odajniach, jakoÊç us∏ug leczniczych, lecz tak˝e rozrywki.
przywieziono do Ciechocinka kolejà i z∏o˝ono w ca∏oÊç
w parku. Jak ustali∏a dr Gra˝yna Ruszczyk, jest to jeden
z niewielu znanych zabytków drewnianych w Polsce,
który wykonano z prefabrykowanych elementów.
PIERWSZY KONCERT
GoÊç, który przyby∏ do Ciechocinka, potrzebowa∏
„pokarmu dla duszy”, czyli lektur i muzyki. W tym celu
zbudowano przyk∏adowo w XIX w. czytelni´, która s∏u˝y∏a
tak˝e jako sala balowa (kursal obok galerii spacerowej dziÊ Sala Gregoriaƒska przy kawiarni Bristol w parku
Zdrojowym) oraz estrady dla orkiestr. Te ostatnie by∏y
wykonane z drewna, bez dobrego zabezpieczenia przed
opadami atmosferycznymi, tote˝ ich ˝ywot nie by∏ d∏ugi.
W STYLU ZAKOPIA¡SKIM
Pierwsza estrada, która sta∏a w parku Zdrojowym
blisko êród∏a numer 3, sp∏on´∏a podczas po˝aru galerii
spacerowej. ˚ywot drugiej, pobudowanej niedaleko wie˝y
zegarowej, zakoƒczy∏ si´ na poczàtku XX w. Zadaszone
podium dla muzyków postanowiono zastàpiç bardziej
obszernà budowlà. Estrad´ w stylu zakopiaƒskim zaprojektowa∏ profesor Akademii Sztuk Pi´knych w Petersburgu
Waldemar Fedders, którego dzie∏em by∏y tak˝e kinematograf Sfinks, estrada w parku T´˝niowym (dziÊ stoi tu
pomnik S. Staszica) i ¸azienki nr 2. Warszawski architekt
zastosowa∏ elementy, które propagowa∏ Stanis∏aw Witkiewicz. Na rzucie prostokàta, na kamiennej, wysokiej podmurówce stan´∏a drewniana konstrukcja zr´bowa z krótkimi ostatkami z pó∏kolistà scenà. Dachy sà przyczó∏kowe
z kozubkami. Trójkàtny szczyt zdobi pazdur. Elementy
dekoracyjne to promieniÊcie u∏o˝one listwy, s∏oneczka
i ko∏kowania. Uwag´ zwracajà drzwi wejÊciowe na scen´
z ozdobnymi okuciami. Bry∏a w konstrukcji drewnianej
z dwoma bocznymi ryzalitami wsparta jest na murowanoceglanym podpiwniczeniu. Dach nad cz´Êcià g∏ównà jest
dwuspadowy, nad ni˝szà przybudówkà - trzyspadowy.
Pokrywa go gont. Uwag´ zwracajà promieniste wieƒce
wn´trza muszli, szczytów frontu i ryzalitów. Budynek jest
pi´knie dekorowany drewnianymi motywami liry.
Estrad´ wykona∏a warszawska firma Fr. Martens i A.
Daab, która przygotowa∏a wszystkie zaprojektowane
drewniane i metalowe elementy. Poszczególne cz´Êci
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI lipiec 2009
Muszl´ koncertowà wybudowano na poczàtku sezonu
kuracyjnego w 1909 r. Ju˝ w czerwcu zagra∏a tu orkiestra
Warszawskiej Stra˝y Po˝arnej pod dyrekcjà Aleksandra
Sielskiego. Zespó∏ kosztowa∏ uzdrowisko 6 tysi´cy rubli.
Dawniej nie skàpiono na muzyk´, która uprzyjemnia∏a
kuracjuszom spacery. Repertuar orkiestry by∏ bardzo bogaty. Obejmowa∏ utwory Beethovena, Glucka, Haydna,
Schuberta, Liszta, Chopina, Wagnera, Czajkowskiego, R.
Straussa. Koncerty zaplanowano mi´dzy 18.00 a 21.00.
Wst´p nie by∏ darmowy. Obowiàzywa∏y bilety op∏aconej
taksy zdrojowej. Kto jej nie posiada∏, p∏aci∏ podwójnà
cen´ wejÊciowà wynoszàcà 20 kopiejek. Kwoty ∏atwo by∏o
wyegzekwowaç, bowiem park Zdrojowy by∏ niegdyÊ
ogrodzony. Nad bezpieczeƒstwem czuwali stra˝nicy.
ESTRADA ZNANA W CA¸EJ POLSCE
Nie sposób wymieniç wszystkie imprezy, jakie by∏y
tu organizowane przez sto lat. W muszli wyst´powa∏y
najlepsze orkiestry symfoniczne, wojskowe i stra˝ackie.
Na przyk∏ad w roku 1928 koncertowa∏ zespó∏ z∏o˝ony z
muzyków Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcjà Kazimierza Wi∏komirskiego. Muzycy koncertowali codziennie,
dajàc czterogodzinny wyst´p. A repertuar by∏ bardzo
ambitny. W parku Zdrojowym rozbrzmiewa∏a muzyka
klasyczna najlepszych kompozytorów. Nie brakowa∏o
muzyki rozrywkowej. Melomani mogli us∏yszeç wspó∏czesne przeboje - tanga, walce, fokstroty, bluesy czy wiàzank´ pieÊni ˝ydowskich. W tym samym roku wyst´powa∏a
te˝ Orkiestra 61. Pu∏ku Piechoty pod dyrekcjà por. Tadeusza Dawidowicza, grajàca rano w godzinach 8.00 - 9.30,
a w piàtki w godzinach 16.00 - 19.30. A wi´c codziennie
muzyka umila∏a czas spacerujàcym po parku! Wyst´powali
równie˝ autorzy popularnych przebojów lat mi´dzywojennych: A. Gold, J. Petersburski, S. Kataszek i Z. Karasiƒski
ze swoimi zespo∏ami. Koncerty w parku Zdrojowym by∏y
bardzo znane. Transmitowa∏o je nawet w latach 30. XX
w. Polskie Radio.
PO II WOJNIE ÂWIATOWEJ
Po 1945 r. na deskach muszli koncertowej wyst´powa∏a Orkiestra Zdrojowa Kazimierza Karpeckiego, która
rozros∏a si´ z czasem do grupy trzydziestoosobowej. Organizowano tu akademie z okazji Êwiàt paƒstwowych.
Wr´czano nawet Êwiadectwa dojrza∏oÊci absolwentom
miejscowego LO. W muszli odbywa∏y si´ koncerty studentów szkó∏ muzycznych, zespo∏ów i chórów z ca∏ego Êwia-
10
Êcian brusowych i krà˝yn. Wi´êba dachowa zosta∏a pokryta
nowymi gontami Êwierkowymi. Zosta∏y pog∏´bione piwnice, aby stworzyç zaplecze magazynowe. Wykonano nowe instalacje: elektrycznà i wodno-kanalizacyjnà. Przebudowano sanitariaty i garderoby. Obiekt zosta∏ zabezpieczony przed katastrofà budowlanà. Remont generalny
zosta∏ sfinansowany z bud˝etu ciechociƒskiej gminy,
troch´ do∏o˝y∏ konserwator zabytków. Wykonawcà by∏o
Przedsi´biorstwo Budowlano-Konserwatorskie DOMPOL
Sp. z o. o. z Torunia. Kolejny sezon muszla koncertowa
w parku Zdrojowym cieszy oko spacerujàcych. Obiekt
jest pi´knie iluminowany. Sta∏à ochron´ przed wandalami
zapewnia monitoring.
NIE TYLKO ATRAKCJA
ta. W parku mo˝na by∏o us∏yszeç „Czarne Berety” i „Poz-naƒskie S∏owiki” pod dyrekcjà Stefana Stuligrosza, W∏oÊciaƒskà Orkiestr´ im. Karola Namys∏owskiego. Cz´sto
koncertowa∏ zespó∏ Paƒstwowej Filharmonii Pomorskiej
im. I. Paderewskiego w Bydgoszczy. Odbywa∏y si´ te˝
Przeglàdy Profesjonalnych Zespo∏ów Rozrywkowych. Nie
tylko latem s∏ychaç ze sceny ró˝norodnà muzyk´. Od lat
gra tu Wielka Orkiestra Âwiàtecznej Pomocy.
MIASTO FESTIWALI
W ostatnich dziesi´cioleciach du˝à frekwencjà cieszy∏y
si´ festiwale. Warto wspomnieç o Festiwalu Wojewódzkich
Orkiestr Symfonicznych Polski Pó∏nocnej i Po∏udniowej.
W latach 1961-69 na koncerty do Ciechocinka przyje˝d˝a∏y
orkiestry symfoniczne z Bydgoszczy, Bia∏egostoku, Koszalina, Olsztyna, Poznania, ¸odzi, Opola, Cz´stochowy,
Kielc, Zielonej Góry i Rzeszowa. Najstarszym festiwalem
jest Festiwal Folkloru Kujaw (potem równie˝ i Ziemi Dobrzyƒskiej), który odbywa si´ co roku w czerwcu od 1972
r. Ciechocinek reklamuje si´ ostatnimi laty jako miasto
festiwali. Jeszcze niedawno co tydzieƒ w weekend mo˝na
by∏o poznaç muzyk´ odmiennà w klimacie. Koncerty
transmitowa∏a Telewizja Polska. Nie odbywa si´ ju˝ Mi´dzynarodowy Festiwal Piosenki i Kultury Romów zainicjowany przez Don Wasyla. Cygaƒskie zespo∏y artystyczne
z ca∏ego Êwiata koncertowa∏y w latach 1997-2007. Z kolei
z tym roku do Aleksandrowa Kuj. przeniós∏ si´ Festiwal
M∏odzie˝y Niepe∏nosprawnej „Impresje Artystyczne”. W
tegorocznej ofercie znalaz∏y si´ festiwale: Piosenki Stra˝ackiej (w czerwcu), Spotkania z Folklorem Kujaw i Ziemi
Dobrzyƒskiej (w lipcu), Operowo-Operetkowy (w sierpniu), „Blues bez barier” (we wrzeÊniu) oraz ró˝ne koncerty
muzyki operowej i cygaƒskiej. Szans´ wyst´pów mia∏y
tu równie˝ uzdolnione dzieci nie tylko z Ciechocinka.
Szkoda, ˝e w stulecie budowy tego niezwyk∏ego obiektu
nie odby∏ si´ specjalny koncert. Dopisanie na plakacie
wyst´pu Êpiewaków operowych (IV Gala Polskich Tenorów 17 lipca 2009 r.) „Koncert z okazji jubileuszu 100lecia wybudowania ciechociƒskiej muszli koncertowej”
to zdecydowanie za ma∏o. Zdaniem wielu bywalców uzdrowiska ta pi´kna estrada powinna w sezonie letnim
t´tniç ˝yciem.
Muszla koncertowa od stu lat pojawia si´ na widokówkach i kartkach pocztowych. Jest ch´tnie fotografowanym
obiektem. Uwieczniono jà na taÊmie filmowej w uj´ciu
kilku scen komedii muzycznej w jidysz „Mamele” z 1938 r.,
w re˝yserii J. Grena, ze s∏ynnà aktorkà amerykaƒskà Molly
Picon w roli tytu∏owej mateczki. To tak˝e wa˝ne miejsce
dla mieszkaƒców. Muszla by∏a Êwiadkiem wielu wydarzeƒ.
Dla przyk∏adu - to przy niej wystawiono symbolicznà
trumn´ i popiersie Marsza∏ka Józefa Pi∏sudskiego, który
zmar∏ w maju 1935 r. i odby∏a si´ ˝a∏obna Msza Âw. dla
uczczenia pierwszego honorowego obywatela
Ciechocinka. Tu tak˝e pod przewodnictwem biskupa
Wies∏awa Meringa zosta∏a odprawiona 18 maja 2005 r.
msza polowa koncelebrowana z okazji urodzin Ojca
Âwi´tego Jana Paw∏a II. Miejmy nadziej´, ˝e nadal b´dzie
miejscem ciekawych imprez. Posiada wszak niezwyk∏à
akustyk´, która jest efektem u˝ycia naturalnych materia∏ów
budowlanych. Nie ma te˝ nigdzie indziej takiej pere∏ki
architektury drewnianej. Muszla koncertowa w Ciechocinku jest po prostu jedyna i niepowtarzalna!
Aldona Nocna
PRZEBUDOWA I REMONT
Pierwotny budynek powsta∏ na planie zbli˝onym do
kwadratu. Póêniej zosta∏o dobudowane zaplecze socjalne,
pojawi∏a si´ te˝ dodatkowa ni˝sza scena. Analiza starych
zdj´ç wskazuje, ˝e ró˝nie ustawiano ∏awki dla widzów.
Z roku na rok muszla marnia∏a. Niewiele brakowa∏o, a
rozpad∏aby si´ jak domek z kart. Jesienià 2006 r. rozpoczà∏
si´ jej generalny remont. W czerwcu nast´pnego roku
zosta∏a ukoƒczona konserwacja i rekonstrukcja ryzalitów,
11
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI lipiec 2009