IV. Praktyka w ocenie zagrożeń i prowadzeniu

Przepływ informacji dotyczący
stosowania mieszanin i substancji
chemicznych w zakładach pracy
pomiędzy pracodawcą a
pracownikami
I.
Rys
historyczny
–
rola
NSZZ
we wprowadzeniu SWIFT w Polsce
„Solidarności”
II. Prawo Z.Z. do udziału w ocenie warunków pracy
III. Obowiązek pracodawcy do współpracy ze związkami
zawodowymi i informowania o ryzyku zawodowym
IV. Praktyka w ocenie zagrożeń i prowadzeniu oceny ryzyka
zawodowego, w tym w narażeniu na substancje
chemiczne na przykładzie
V. Z.Z. zawsze będą domagać się poprawy warunków pracy
i rzetelnej oceny stanu bhp!
I. Rys historyczny – rola NSZZ „Solidarność”
we wprowadzeniu SWIFT w Polsce
 1986 roku Kongres Kanadyjskich Związków Zawodowych,
przyjmuje datę 28 kwietnia
upamiętniającą ofiary
wypadków przy pracy jako Dzień Pamięci Pracowników
Impulsem były tragiczne wydarzenia z początku XX wieku,
gdzie w kopalni zginęło wielu górników.
 Rok później amerykańscy związkowcy także postanowili
upamiętnić swoich tragicznie zmarłych pracowników.
 Od 1996 międzynarodowy charakter tego dnia
 Świeca symbol tego święta – znak pamięci o zmarłych
pracownikach po raz pierwszy zapalona w Nowym Yorku
ku czci poszkodowanych pracowników.
Nie pozwolimy zgasnąć
wspomnieniom
o tragicznie zmarłych kolegach
„Światowy Dzień Pamięci Ofiar Wypadków
i Chorób Zawodowych”
 W 1991 roku NSZZ „Solidarność”, który zawsze występował
w obronie pracowników mając szczególnie na uwadze warunki
w jakich odbywa się praca wyszedł z inicjatywą obchodów
w Polsce 28 kwietnia pod tą nazwą
 Sejm RP w 2003 roku oficjalnie uchwałą z dnia 09.07 (Mon.
Polski poz. 513) ustanowił 28 kwietnia „Dniem Bezpieczeństwa
i Ochrony Zdrowia w Pracy”
 W 2001 r ten dzień został uznany przez Międzynarodową
Organizację Pracy, natomiast w 2003r wspólnie Światowa
Organizacja Pracy oraz Międzynarodowa Konfederacja
Związków Zawodowych proklamowały 28 kwietnia jako
Światowy Dzień Bezpieczeństwa i Ochrony Pracy.
II. Prawo związków zawodowych do udziału
w ocenie warunków pracy
 Kodeks Pracy i Ustawa o Związkach Zawodowych
uregulowały zasady współpracy pomiędzy pracodawcą
a stroną społeczną czyli związkami zawodowymi w
zakresie uzgadnia zapisów ZUZP, Regulaminów Pracy,
Wynagradzania i innych porozumień przewidzianych
przepisami prawa pracy.
 Szczególnym uprawnieniem ZZ jest możliwość
zażądania
przeprowadzenia stosownych badań,
zwłaszcza w sytuacji gdy wystąpi zagrożenie dla
zdrowia i życia pracowników, informując o tym
Okręgowego Inspektora Pracy. Po przeprowadzeniu
badań pracodawca przekazuje ich wyniki związkom
zawodowym.
III. Obowiązek pracodawcy do współpracy ze Z.Z.
i informowania o ryzyku zawodowym
Ryzyko zawodowe zostało zdefiniowane w polskim prawie w §
2 pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy
(t.j. Dz. U. 2003 nr 169, poz. 1650 ze zm.).
 Przez Ryzyko Zawodowe rozumie się prawdopodobieństwo
wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych
z
wykonywaną pracą, które powodują straty, w szczególności
wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków
zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących
w środowisku pracy.
Środowisko pracy to warunki środowiska materialnego
(określonego
czynnikami
fizycznymi,
chemicznymi
i biologicznymi), w których odbywa się proces pracy.
Obowiązki Pracodawcy w zakresie ryzyka
zawodowego
Zgodnie Kodeksem Pracy Pracodaw.ca jest obowiązany:
(art.226 ) - oceniać, dokumentować oraz informować pracowników
o występującym ryzyku zawodowym, które wiąże się z
wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
(art.227§ 1) stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym
i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, dotyczy to
także innych chorób, na które może zachorować pracownik w
związku z warunkami, w jakich wykonuje pracę , choroby te (np.
grypa, zapalenie płuc, reumatyzm, choroby alergiczne) powinny
być brane pod uwagę przy ocenie wypełniania obowiązków w
zakresie bhp przez pracodawcę, jeżeli są podstawy do uznania, iż
powstały w związku z warunkami pracy.
Działania jakie należy podjąć gdy likwidacja zagrożeń nie jest
możliwa, to w szczególności:
 ograniczanie ryzyka zawodowego,
 przeprowadzanie oceny ryzyka,
 likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania,
 dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracownika,
w szczególności przez odpowiednie projektowanie, organizowanie
stanowisk pracy, dobór maszyn i innych urządzeń technicznych oraz
narzędzi pracy, a także metod produkcji i pracy – z uwzględnieniem
zmniejszenia uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w
ustalonym z góry tempie, oraz ograniczenia negatywnego wpływu takiej
pracy na zdrowia pracowników,
 stosowanie nowych rozwiązań technicznych,
 zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych, urządzeń,
substancji i innych materiałów – bezpiecznymi lub mniej
niebezpiecznymi,
 nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przede środkami
ochrony indywidualnej,
 instruowanie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Obowiązkowe rejestry, które musi prowadzić
pracodawca (art. 2221 § 2 Kp)
Pracodawca zobowiązany jest prowadzić następujące
rejestry:
 prac narażających pracowników na działanie
szkodliwych czynników biologicznych
 pracowników zatrudnionych przy takich pracach
IV. Praktyka w ocenie zagrożeń i prowadzeniu
oceny ryzyka zawodowego, w tym w narażeniu na
substancje chemiczne na przykładzie firmy
Nasz zakład zajmuje się produkcją i usługami dla mieszkańców.
Podczas realizacji statutowych zadań stosowane są chemikalia,
które wspomagają te proces a zarazem stanowią dużą grupę
czynników szkodliwych dla zdrowia ludzi
(w tym
pracowników) oraz środowiska naturalnego, a jednocześnie są
powszechnie stosowane w środowisku pracy.
Świadomość pracowników dot. oceny ryzyka
zawodowego
Pracownicy mają prawo wiedzieć jakie zagrożenia, szkodliwości i
niebezpieczeństwa występują w ich miejscu pracy.
Nie zawsze bezkrytycznie przyjmują przedstawiane im przez
odnośne służby pracodawcy ryzyko zawodowe do zapoznania.
Zdarzają się sytuacje gdy w odczuciu pracowników ryzyko
zawodowe jest większe niż to, o którym ich się informuje.
Wówczas odmawiają przyjęcia czy podpisania go.
Dlatego tak ważne jest aby w procesie oceny ryzyka zawodowego
uczestniczył przedstawiciel pracowników i to nie tylko SIP ale
przede wszystkim osoba zaufana, pracująca na tym samym
stanowisku , w porównywalnych warunkach i środowisku pracy.
Ryzyko zawodowe jest bardzo istotnym dla każdego pracownika jak
również pracodawcy dlatego nie powinno być umniejszane,
bagatelizowane czy traktowane proforma.
Obawy pracowników związane z rzetelnością ryzyka
zawodowego
Pracownicy z ryzykiem zawodowym często wiążą obawy
o:
 zdrowie
i
możliwość
występowania
chorób
zawodowych,
 utratę uprawnień do wcześniejszej emerytury czy
emerytury pomostowej,
 utratę dodatku szkodliwego i niebezpiecznego.
Z drugiej strony to właśnie taki dodatek stanowi
przypomnienie o potrzebie eliminowania szkodliwości w
pracy.
Prosta filozofia :
Popraw warunki pracy i wyeliminuj zagrożenia
oraz szkodliwości to nie będzie potrzeby wypłacania
dodatków szkodliwych i niebezpiecznych.
Zagrożenia z jakimi najczęściej spotykają się
pracownicy w naszym zakładzie
Zagrożenie na jakie narażeni są pracownicy to:
1. Kontakt z substancjami skażonymi typu:
 chemicznego
 biologicznego
 rakotwórczego
2. fizyczne takie jak:
 wibracja
 hałas
 nadwyrężenie i urazy układu kostnego oraz mięśniowego
Temperatura
wilgotność
Formy informowania o stopniu zagrożenie
i środkach ochrony pracowników
instruktarz stanowiskowy,
 szkolenia, zwłaszcza okresowe BHP
 tablice ostrzegawcze w miejscach pracy
 przyrządy kontrolno-pomiarowe sygnalizacyjne,
służące do ostrzegania przed substancjami szkodliwymi
niebezpiecznymi dla życia zdrowia.
 indywidualne mierniki
Indywidualne środki ochrony istotne dla zabezpieczenia
zdrowia pracowników
odzież , kombinezony, fartuchy , obuwie, rękawice,
maski, kaski , okulary
Grupowe zabezpieczanie pracowników
Organizacja pracy gwarantująca asekurację gdy praca
wykonywana jest w miejscach, gdzie może nastąpić
wypływ gazów lub substancji szkodliwych, żrących lub
trujących.
Jako zabezpieczenie stosuje się asekurację co najmniej
drugiej osoby oraz odpowiedni sprzęt min:
 szelki, linki, trójnogi
Wpływ zmian i rozwój techniki w gospodarstwach
domowych na zmiany w środowisku pracy oczyszczalni
ścieków i w kanałach.
Od kilkunastu lat zmienia się skład i gęstość występujących
w ściekach substancji. Jest to spowodowane
zmniejszeniem
zużycia wody oraz
stosowaniem nowoczesnych
środków
czystości używanych w gospodarstwach domowych i przemyśle a
odprowadzanych do kanalizacji i dalej do oczyszczalni ścieków.
Skład ten jest różny od tego z przed kilku czy kilkunastu lat i jak
dotychczas nie do końca zbadany.
Pracownicy byli i są uwrażliwieni na występowanie siarkowodoru
czy metanu, ponieważ gazy te są wonne i można je rozpoznać.
Większy problem jest z pochodnymi aminów, które są bezwonne,
bezbarwne a wynikiem wieloletniego
kontaktu z nimi jest
odkładanie się ich w organizmie. Niestety te skutki są jeszcze nie
dokładnie zbadane, zwłaszcza na układ kostny.
Pracownicy sami oczekują właściwego
zabezpieczenia ich zdrowia i oto zabiegają
1. Przykładem jest sytuacja jaka miała miejsce na jednym z nowo
wybudowanych obiektów, gdzie w ciągu roku od formalnego
przejęci obiektu do eksploatacji zauważono, że występujące
elementy metalowe (śruby, nakrętki itp.) zostały całkowicie
skorodowane i należało je wymienić.
Świadczyło to występowaniu silnych substancji żrących, co
potwierdzały mierniki w jakie wyposażono pracowników, które
wskazywały nawet wielokrotne przekroczenie dopuszczalnych
stężeń.
Na uwagi pracowników zareagował nasz związek i wspólnie
z PIP po przeprowadzonej kontroli zmodyfikowano pracujące tam
urządzenia, wyprowadzono dodatkowy komin co znacząco
ograniczyło występowanie tych szkodliwych substancji. 1
2. Szczególna sytuacja występuje w laboratoriach, gdzie
zatrudnione są głównie młode kobiety. Mają one kontakt z różnymi
substancjami nawet rakotwórczymi. Wprowadzenie nowoczesnych
urządzeń typu zmywarki do naczyń i próbówek a także dalsza
modernizacja miejsc pracy
znacząco wpłynęło na odczucie
pracowników poprawy warunków pracy. Ważne było również
prawidłowe usytuowanie magazynku substancji szkodliwych i
rakotwórczych przez jego wyodrębnienie i prawidłowe
oznakowanie z instrukcją w jaki sposób tam wejść.
O modernizacje laboratorium zabiegały zatrudnione tam
pracownice wskazując na największe utrudnienia. Współpraca na
linii pracodawca związki zawodowe i SIP przyniosła oczekiwaną
poprawę warunków pracy.
Potrzeba ustalenie zasad współpracy pomiędzy
różnymi pracodawcami w jednym miejscu pracy dot.
BHP
Innym zagadnieniem jest praca wykonywana przez pracowników innego
pracodawcy na rzecz danego zakładu. Tu należy zwrócić uwagę na
właściwą współprace w zakresie BHP.
Kilka lat temu pracownikowi w takiej sytuacji udało się uniknąć
poszkodowania w wyniku wybuch chloru. Stała załoga tej placówki
przestrzegała kolegów - pracowników innego pracodawcy, jak należy
postępować, zachowywać i w jaki sposób wykonać prace w strefie bardzo
niebezpiecznej - dawnego magazynu podchlorynu, tam pracownicy
innego pracodawcy palnikiem wycinali starą instalację c.o.
Niestety część pracowników zbagatelizowała przedstawione im
argumenty oraz ostrzeżenia dlatego jeden z owych pracowników
spowodował pożar w magazynie, gdzie od wycinanych gorących
elementów zajęły się beczki z podchlorynem i tylko szczęście uratowało
go w chwili wybuchu.
Inne środki profilaktyki i ochrony przed
zagrożeniami na stanowisku pracy
Oprócz wyżej wymienionych elementów składających się
na profilaktykę i ochronę przed zagrożeniami chemicznymi,
biologicznymi, rakotwórczymi itp. ważne jest aby
pracownicy mogli otrzymywać posiłki profilaktycznoregeneracyjne, napoje czy mleko, a to uznawane jest za
archaizm z poprzedniej epoki i nie potrzebne koszty,
dlatego
zachowane jest
u coraz mniejszej liczby
pracodawców - szkoda.
V. Związki Zawodowe zawsze będą domagać się
poprawy warunków pracy i rzetelnej oceny
stanu BHP!
Statystki są nie ubłagane i wskazują, że w wyniku
wypadków przy pracy nadal giną ludzie, w roku
ubiegłym w Polsce zginęło około 300 osób,
a następne 600 odniosło poważne uszkodzenia ciała
(naruszające podstawowe funkcje organizmu)
Należy zrobić wszystko aby te statystki były jak
najmniejsze.
Związki zawodowe będą szczególnie zabiegać o
stałą poprawę warunków BHP szczególnie zwracając
uwagę na :
 właściwą organizację pracy i normy zatrudnienia
 psychofizyczny stan zdrowia pracowników
 zgodny z normami czas pracy – nie wydłużany powodujący przemęczenia
 szkolenia BHP
 przestrzeganie zasad BHP przez pracowników
Porady dla pracowników
Zachowanie środków ostrożności dotyczących substancji
niebezpiecznych wymaga, aby pracownicy otrzymywali na
bieżąco informacje dotyczące takich kwestii, jak:
►ustalenia wynikające z oceny ryzyka
►zagrożenia, na jakie są narażeni
►ewentualne skutki tych zagrożeń
►działania, jakie muszą podjąć w celu zapewnienia bezpieczeństwa
sobie i innym
►działania, jakie należy podjąć w razie wypadku lub niekorzystnego
rozwoju sytuacji
►sposób rozpoznania niekorzystnego rozwoju sytuacji
►dane dotyczące osoby, do której należy zgłaszać wszelkie problemy
►sposób postępowania podczas wykonywania prac konserwacyjnych
►wyniki monitorowania każdego narażenia lub kontroli stanu
zdrowia
Porady dla pracodawców
Prawidłowy sposób przekazywania informacji między
pracodawcą i pracownikiem wymaga:







dysponowania wykazem substancji niebezpiecznych stosowanych
i wytwarzanych w procesie roboczym
dysponowania kartami charakterystyki (SDS) i podobnymi
dostępnymi dokumentami w odniesieniu do każdej substancji
niebezpiecznej
przygotowania instrukcji roboczych opartych na informacjach
dotyczących substancji niebezpiecznych
upewnienia się, że pojemniki przeznaczone na substancje
niebezpieczne są wyraźnie oznakowane
przekazywania wyników oceny ryzyka
systematycznego pytania pracowników o potencjalne problemy
związane ze stanem zdrowia i bezpieczeństwa
zapewniania pracownikom wszelkich istotnych informacji,
instrukcji i szkoleń dotyczących substancji niebezpiecznej
występującej w miejscu pracy.
Mamy nadzieję, że ta polityka związków zawodowych
zwiększy świadomość u pracowników i
odpowiedzialność pracodawców za zdrowie i życie
ludzkie. Bowiem utraconego zdrowia a tym bardziej
życia nikt i nic nie zwróci, one są wartością bezcenną.
A kwintesencją są celne słowa Piotra Dudy - naszego
przewodniczącego.
„Każdy śmiertelny wypadek to ogrom
ludzkich tragedii. Nie da się całkowicie ich
uniknąć, ale trzeba robić wszystko, aby ich
ryzyko było jak najmniejsze. Dlatego przed
ekonomią i pieniędzmi na pierwszym
miejscu zawsze musi być człowiek.”