Zbiórka „123 lata kiedy nas nie było”

Materiał metodyczny dla drużynowego
Zbiórka „123 lata kiedy nas nie było”
Pkt. I – Wprowadzenie do tematyki zbiórki
W 1795r. w wyniku trzeciego rozbioru Polska znika z mapy świata na 123 lata. Jednak
zniknięcie naszego kraju z mapy, nie było równoznaczne ze zniknięciem Polaków – żyliśmy
nadal, tyle że bez swojego kraju, bez idei, z zagłuszaną tradycją, bez ojczystego języka, pod
panowaniem zaborców: Rosji, Prus i Austrii. Siłą łączącą Polaków we wszystkich zaborach
był patriotyzm i walka o niepodległość. Naród polski ożywiany wolnościowymi ideami Wielkiej
Rewolucji Francuskiej (1789r.), stanął pod bronią u boku Napoleona. Jednakże Polacy swoje
nadzieje na odzyskanie niepodległości nie pokładali tylko w cesarzu Francji, ale i sami
organizowali spiski patriotyczne i występowali zbrojnie przeciwko zaborcom.
Życie Polaków pod zaborami to ciągła walka o niepodległość w powstaniach:
Kościuszkowskim (1794r. – po drugim rozbiorze Polski), Listopadowym (1831), Krakowskim
(1846) i Styczniowym (1863). Polacy jednak, mimo wielkiego zaangażowania przegrali je
wszystkie.
W tym czasie o Polskości i Polakach głośno rozpisywali się poeci polscy: Adam Mickiewicz,
Juliusz Słowacki, Aleksander Fredro, Zygmunt Krasicki, Cyprian Norwid. Czytanie ich
utworów często było zakazywane ze względu na patriotyczny charakter tych dzieł.
Pkt. II.1. – Polska pod zaborami
Zadanie dla drużyny: podzielcie się na 3 grupy. Każda grupa losuje jedną Kartę Historii
„Zabory”. Waszym zadaniem jest zapoznać się z jej treścią i przedstawić w dowolnie
wybrany przez siebie sposób to, co przeczytaliście na wylosowanej Karcie Historii
(niedopuszczalny sposób przedstawienia, to odczytanie tekstu).
Pkt. II.2. – Polska pod zaborami
Zadanie dla drużyny: w kopercie znajduje się pocięta na kawałki mapa Polski zaborowej.
Każda z grup (podział w pkt II.1.) ma za zadanie złożyć ją w całość.
Pkt. II.3. – Podsumowanie pkt II „Polska pod zaborami”
Przyczyn upadku Naszej Ojczyzny w XVIII w. jest wiele. Możemy wśród nich wyszczególnić
dwa główne rodzaje: przyczyny zewnętrzne i wewnętrzne. Przyczynami zewnętrznymi na
pewno był wzrost potęg państw sąsiednich, rządzonych absolutnie, posiadających silne
armie. Te państwa ingerowały w wewnętrzne sprawy Polski.
Rzeczpospolita wciągana była w liczne wojny. Naszemu krajowi narzucono wiele aktów
prawnych (prawa kardynalne), a państwa europejskie nie były zainteresowane popieraniem i
uwzględnianiem naszych potrzeb i interesów.
Dużo winy, leży także po stronie nas samych, Polaków – to wyżej wspomniane przyczyny
wewnętrzne. W większej części to właśnie my doprowadziliśmy do upadku naszego
państwa. W Polsce zbyt późno rozpoczęto reformy, posiadaliśmy słabo rozwiniętą armię i
wysoko rozwiniętą tzw. „złotą wolność szlachecką” z „liberum veto” i „wolną elekcją”. W XVIII
wieku, tuż przed zaborami, w naszym kraju funkcjonowała postępująca korupcja oraz bardzo
zły i słaby system podatkowy, czego efektem był pusty skarb.
Powyższe fakty wpłynęły na utratę niepodległości na 123 lata. Ciężko jest odpowiedzieć
jednoznacznie na pytanie „czy mogliśmy utrzymać suwerenność?”. Jednakże, pewne jest, że
chociaż w znacznym stopniu unicestwiliśmy się własnymi rękami, to nigdy
nie pogodziliśmy się z utratą niepodległości. Okres 123 lat kiedy nas nie było, to okres walki
o odzyskanie swojego miejsca w Europie.
Pkt. III.1. – Walki powstańcze i odzyskanie niepodległości
Cały okres niewoli Polski po III jej rozbiorze, przesiąknięty jest krwią polskich powstańców.
Powstania były czynami zbrojnymi, które miały przynieść naszemu krajowi niepodległość.
Każdy jednak zryw Polaków podczas zaborów kończył się niepowodzeniem. Jedyne
zwycięskie powstanie w losach naszego kraju to Powstanie Wielkopolskie, które zakończyło
się sukcesem tuż po pierwszej wojnie światowej.
W okresie zaborów miały miejsce cztery najważniejsze polskie powstania, zakończone
niestety porażką:

1794r. Powstanie kościuszkowskie (insurekcja kościuszkowska: polskie powstanie
przeciw Rosji i Prusom),

1830-1831r. Powstanie listopadowe (wojna polsko-rosyjska: polskie powstanie
narodowe przeciw Rosji),

1846r. Powstanie krakowskie (jedyny polski zryw narodowo-wyzwoleńczy wymierzony
przeciwko trzem okupantom jednocześnie: Rosji, Prusom i Austrii),

1863- 1865r. Powstanie styczniowe (polskie powstanie narodowe przeciwko Imperium
Rosyjskiemu).
Polska droga do niepodległości była długa. Nadzieję przyniosła dopiero I wojna światowa.
Klęska wszystkich zaborców w I wojnie światowej stworzyła szansę na wskrzeszenie Polski.
Koniec października 1918 roku przyniósł Polakom niezwykle korzystną sytuację polityczną.
W Wiedniu monarchia habsburska dożywała swoich ostatnich godzin. Już dawno w gruzy
rozsypała się carska Rosja, a Niemcy stopniowo ogarniała pożoga rewolucji. Polska
niepodległość była na wyciągnięcie ręki.
Skrócony przebieg wydarzeń, które przyczyniły się do odzyskania niepodległości przez
Polskę:

5 listopada 1916 wydanie aktu gwarantującego powstanie Królestwa Polskiego,

14 stycznia 1917 działalność rozpoczyna Tymczasowa Rada Stanu,

7 października 1917 ogłoszenie niepodległości przez Radę Regencyjną,

8 stycznia 1918 w orędziu prezydenta Stanów Zjednoczonych W. Wilsona,
w 13 punkcie umieszczone zostaje ważne stwierdzenie dla Polski: "Należy utworzyć
niezależne państwo polskie, które będzie zajmować terytoria zamieszkane przez
niezaprzeczalnie polską ludność i któremu należy zapewnić bezpieczny i swobodny
dostęp do morza...",

10 listopada 1918 przyjazd Józefa Piłsudskiego do Warszawy,

11 listopada 1918 przekazanie władzy przez Radę Regencyjną Józefowi Piłsudskiemu;
wojska niemieckie wycofują się z granic Królestwa Polskiego; rozbrojenie niemieckiego
garnizonu w Warszawie
Pkt. III.2. – Walki powstańcze i odzyskanie niepodległości
Zadanie dla drużyny: mamy do rozwiązania krzyżówkę. Posłuży nam do tego Karta Historii
„Walki powstańcze i odzyskanie niepodległości”. Wszelkie wiadomości niezbędne do
odgadnięcia haseł w krzyżówce, znajdziecie na tej karcie.
Pkt. III.3. – Walki powstańcze i odzyskanie niepodległości
Powstanie, dawniej insurekcja – zbrojne wystąpienie ludności państwa, miasta lub pewnego
obszaru, skierowane przeciw dotychczasowej władzy lub władzy
okupacyjnej. Powstania zwykle dążyły do uzyskania niepodległości państwa, autonomii
obszaru lub przyłączenia obszaru do innego państwa. Walki narodowowyzwoleńcze i
powstania organizowane podczas zaborów uświadamiały i Polakom i Europie, że Polska
istnieje, chociaż nie ma granic … - w naszych, polskich sercach.
Pkt. IV.1. – Wielkie postaci
W historii każdego narodu nie brak postaci, które odcisnęły na niej swe szczególne piętno.
Są wśród nich ludzie, którzy zapisali się w historii złotymi zgłoskami, ale są także i tacy,
którzy zapisali się w niej co najmniej niekorzystnie. Okres 123 lat niewoli Polski zawsze
będzie nam się kojarzył z takimi postaciami jak Caryca Katarzyna II, Tadeusz Kościuszko,
ostatni król Polski Stanisław August Poniatowski, czy chociażby Napoleon Bonaparte. To
między innymi Ci ludzie wywarli ogromny wpływ na losy naszego kraju.
Pkt. IV.1. – Wielkie postaci
Zadanie dla drużynowego: drużynowy musi przed zbiórką porozcinać otrzymane karty.
Zadanie dla drużyny: spróbujmy poznać osobistości XVIII i XIX w. poprzez grę „odkrytki –
memorki”. Macie przed sobą kartki (rozłożone tekstem i fotografią do dołu), które trzeba
dobrać parami (12 par), przy czym na jednej karcie z pary znajduje się zdjęcie danej postaci,
a na drugiej opis pasujący do postaci na zdjęciu.
Pkt. V – Zakończenie
Dzień 11 listopada ustanowiono świętem narodowym ustawą z kwietnia 1937 roku.
Po I wojnie był obchodzony tylko dwa razy: 1937 i 1938 roku. W latach II wojny światowej
obchody rocznicowe były surowo zabronione, tak jak i inne przejawy polskości. W czasach
komunizmu organizowane manifestacje patriotyczne na rzecz odzyskania niepodległości były
brutalnie tłumione przez władze komunistyczne.
Dzień 11 listopada jest bardzo ważny dla historii naszego kraju, ponieważ po 123 latach
niewoli Polska odzyskała suwerenność. Żyjąc w niezależnym państwem Polacy
samodzielnie mogli decydować o swoich losach. Święto Dnia Niepodległości uświadamia
nam, że życie w wolnej Polsce zawdzięczamy tym, którzy o nią walczyli. Ten szczególny
dzień powinien być dla nas Polaków okazją do powiedzenia sobie: „Jestem Polakiem i
jestem z tego dumny”, powinien wzbudzać dumę i radość i być czymś więcej, niż tylko
czerwoną kartką w kalendarzu i dniem wolnym od pracy.
Opracowała:
Anna Piasecka – Grzegorek
Poczta Harcerska Szczecin II
Hufiec Szczecin