ROK C Wielki Post 4 niedziela
Transkrypt
ROK C Wielki Post 4 niedziela
C – Wlk. Post 04. niedz. – Łk 15,1-3.11-20a Zabiorę się i pójdę do mego ojca, i powiem: „Ojcze, zgrzeszyłem przeciw niebu i względem ciebie” z Ew. Łk 15,18 Łk 15 – rozdział ten to jedna przypowieść w trzech scenach - 15,11-32 – czekający i miłosierny Ojciec to „diament trzeciej Ew.” - pod względem głębi psychologicznych cech bohaterów i bogactwa teologicznego - JX mówi tu o radości jaką Bogu sprawia nawrócenie grzesznika Kontekst poprzedzający: JX mówi tę przypowieść w obecności celników i grzeszników. - rozdz. 14 - JX przyjmuje gościnę u faryzeuszów – dosł. przywódcy faryzeuszów (w. 1) – w czasie gościny występuje napięcie między niemożliwością zbawienia i jego koniecznością (brama jest ciasna (13,24) ale Pan chce aby Jego dom był zapełniony (14,23) rozdz. 14,7-24 to mowa o: 7-11 12-14 15-24 uczcie weselnej bezinteresowności w jej wyprawianiu zaproszeniu przyjętym przez ubogich → jest to zapowiedź uczty radości z odnalezionego Syna, który się zagubił (rozdz. 15) → to uczta dla wszystkich, którzy uznają się za grzeszników → rozdz. 14.7-24 zaproszenie na ucztę są ubodzy i wykluczeni rozdz. 14,25-35 mowa o warunkach przyjęcia Królestwa Bożego mimo, że jest ono darmowe trzeba się przygotować → uczeń ma spełnić warunki: 26 nienawidzić tego, co drogie 27 miłość do tego czego świat nienawidzi 28-32 ocena sytuacji by nie zatrzymać się w połowie drogi 33 siłą ucznia jest ubóstwo 34-35 nie może być jak zwietrzała sól → rozdz. 14,25-35 mowa do uczniów by przyjrzeli się czy są wśród zaproszonych? rozdz. 15 to mowa o tym, co robi Bóg dla nas? rozdz. 16 zaś to mowa o tym, co my mamy robić by stać się jak On? Przypowieść składa się z 2 v. 3 cz. 1. historia i dramat młodszego syna 11-24 2. dramat starszego syna 25-32 inny podział: 1. 11-20a młodszy syn odchodzi od Ojca i wraca do Niego 2. 20b-24 Ojciec wychodzi naprzeciw młodszemu synowi 3. 25-32 Ojciec wychodzi, by przyprowadzić starszego syna akcent na postawie synów akcent na postawie Ojca w. 1-3 * schodzili się do Niego – mimo, że warunki naśladowania JX są wymagające (14,25-35) * wszyscy – w świecie wykluczeni ale u JX nikt nie jest wykluczony * celnicy i grzesznicy byli wykluczeni z religijnych zgromadzeń (celnicy = kolaboranci, grzesznicy = przekraczają prawo i są daleko od Boga, to chorzy, ślepi, kulawi…) * aby Go słuchać – słuchać = stać się uczniem → w. 14,35 „kto ma uszy…” → rozdz. 15 mówi: grzesznicy niech nalegają a ‘sprawiedliwi’ niech odstąpią od swojego sposobu myślenia * szemrali – postawa przeciwna słuchaniu, podobnie było na pustyni w czasie Exodusu * jada z nimi – jedzenie obejmuje upodobnienie się do grzeszników i utożsamianie z nimi to właśnie szemranie, niezadowolenie faryzeuszy i uczonych w Piśmie staje się okazją do wygłoszenia trzech przypowieści w. 11-13 wprowadzenie do przypowieści – odejście syna i roztrwonienie majątku - bohaterowie: ojciec i dwóch synów. Synowie są sobie równi → choć jeden jest starszy. Ich start jest taki sam, bo obaj w tym samym stopniu są synami ojca - głównym tematem jest relacja ojciec – syn - dwaj synowie to 2 kategorie ludzi – grzesznicy i sprawiedliwi – jedni i drudzy to dzieci Ojca - rozpoczyna się odejście syna → żądanie połowy majątku - wg Pwt 21,17 pierworodny syn miał prawo do 2/3 majątku – 1/3 dla młodszego. Ówczesne dokumenty pozwalały by ojciec przekazał majątek za swojego życia co wg Syr 33,3 jest wielką nieroztropnością (oddaje władzę nad sobą i uzależnia się od synów) - synowie nie mogą jednak sprzedać tego majątku → mimo, że prawo na to pozwalało to jednak żądanie syna jest wielce niestosowne * majątek βίον dosł. środki na życie, podtrzymujące życie → ojciec dzieli się z nim swoim życiem → młodszy syn w ten sposób stał się niezależny od ojca * Ojcze – nie chodzi tu o pozytywne uczucia lecz o prawny stosunek → ojciec musi dać mu jego część → Ojciec jawi Se tutaj jakby był przeciwnikiem jego wolności * rozdzielił majątek – Bóg nie jest przeciwnikiem – dzieli się swoim życiem scena być może niezrozumiała dla słuchaczy (w tych czasach znaczące posłuszeństwo ojcu!) → zgoda ojca to w oczach ludzi głupia pobłażliwość nad niemoralnym synem → nikt ze słuchających z takim ojcem raczej by się nie utożsamił było * niedługo potem – tempo akcji * zabrawszy (wszystko) συναγαγὼν – pominięty został fakt sprzedaży ziemi. Syn postąpił zgodnie z ówczesnymi zwyczajami zrywa więzi rodzinne – fakt sprzedaży spadku gromadzi je wyłącznie dla siebie (pieniądze) – myśli tylko o sobie i pozbawia ojca możliwości używania tej części dóbr * wyjeżdża – w sensie materialnym bierze wszystko w sensie duchowym wszystko pozostawia * daleki kraj – staje się jak wielu emigrantów – nie tylko ojca opuszcza ale i ojczyznę → normalnie ludzie emigrowali za chlebem i bardziej godziwymi warunkami życia – zaś młodszy syn wyjeżdża z nagromadzonymi środkami, aby być jak najdalej od Ojca Rdz 3,9n - żyje w obcej krainie – z obca kulturą i religią – trwoni majątek zwięzły opis „zgromadził – roztrwonił” ujawnia lekkomyślność syna, do tego dochodzi * rozrzutność ἀσώτως dosł. niezbawiennie, bezbożnie, rozwiąźle - po oddaleniu się od Ojca, domu i ojczyzny następuje „oddalenie się” od dobrych obyczajów i konsekwentnie przyjęcie niemoralnego stylu życia i dalej do roztrwonienia majątku w. 14-16 utrata własnej godności * ciężki głód – nikt nie jest w stanie przewidzieć klęski głodu – traktowana była jako kara za popełnione grzechy - ‘w tym kraju’ tzn. z dala od Boga zawsze panuje głód * niedostatek ὑστερεῖσθαι dosł., być mniejszym, być drugim, być potem → być może zaczyna sobie uświadamiać swoje właściwe miejsce w relacji z Bogiem * przystał (do jednego z obywateli) ἐκολλήθη – dosł. dołączył się, przylgnął, przykleił → odszedł od ojca dla wolności, teraz oddaje te wolność obcemu – niewola * pasł świnie, aby zdobyć środki do życia [gdyby tylko wrócił do ojca teraz…] → czynność najbardziej hańbiąca Kpł 11,7; Pwt 14,8 → w gospodarstwie nawet świnie są lepiej traktowane od niego – nie był dobrze wynagradzany skoro nie miał co jeść → strąki to tzw. chleb świętojański – owoc drzewa w środku wypełniony czarnym syropem – pokarm ubogich (Jan Chrzciciel spożył go na pustyni – kształtem przypominał szarańczę) → nie ma dla niego żywności, gotów jest jeść pokarm dla świń stopnie degradacji młodszego syna w. 14 skrajna nędza w. 15 porzucenie praw ojczystych i zwyczajów religijnych oraz zajmowanie się czynnością najbardziej poniżającą w. 16 najgorszy stopień degradacji gorsza sytuacja niż świń – przestał być człowiekiem w. 17-19 refleksja nad sobą i uznanie własnej winy * zastanowił się εἰς ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν dosł. gdy przyszedł do siebie w j. gr. może być – gdy zaczął myśleć rozsądnie → ’owoc’ zejścia na dno moralne → wcześniej był poza sobą i poza prawami wpisanymi w ludzkie serce * najemnicy μίσθιοι– syn porównuje się do najemników nie do sług δοῦλοι → słudzy δοῦλοι mimo, że są niewolnikami należeli do rodziny… → to lepsza sytuacja niż najemników, których zatrudniano tylko okazjonalnie) → w domu Ojca nawet ktoś taki jak najemnik ma chleba pod dostatkiem – widzi różnicę między tym „co tutaj” a domem Ojca * wstanę i (wstawszy) pójdę do mojego ojca – fizycznie a przez to i moralnie - syn uznaje swój grzech i postanawia wyznać go ojcu - nie widać tu nic z przebiegłości i wyrachowania by udobruchać ojca * wstanę ἀναστὰς – dosł. wstawszy, gr. określenie powstania z martwych – proces nawrócenia * powiem mu: Ojcze, zgrzeszyłem… hebr. zgrzeszyć dosł. nie trafić do celu - ma świadomość, że odejście od Ojca jest odejściem jednocześnie od Boga * nie jestem godzien dzieckiem – jedyną więzią jest tu naturalną ojcostwo – bo to, co zrobił ojcu i rodzinie pozbawia go praw w domu jego ojca, nie jest godny, by ojciec traktował go jak syna - a przecież bycie dzieckiem nie jest kwestią godności czy zasług – to fakt * choćby ὡς dosł.! jak (tzn. jak najemnika) - tzn. że syn chce zaproponować ojcu, by go uczynił kimś kto ma prawa najemnika! w. 20a powrót do ojca – centralny punkt - syn słowo po słowie wprowadza w czyn - zmienia się perspektywa opowiadania - teraz centrum będzie ojciec