docOcalmy Wilanów. Analiza projektu Parku Kulturowego
download 
Reklamacja Transkrypt
Ocalmy Wilanów. Analiza projektu Parku Kulturowego
Konkurs Wiedzy Obywatelskiej i Ekonomicznej 2006/2007 województwo: mazowieckie uczennica :Agnieszka Szmajdzińska Gim. nr 117 im. Wandy Rutkiewicz w Warszawie nauczyciel/opiekun: Przemysław Kowalczyk „Podjęłam się tego tematu, ponieważ jako mieszkanka odpowiedzialna Wilanowa za czuję pozytywny się rozwój dzielnicy i chciałam przedstawić Państwu moją wizję ocalenia Wilanowa.” Agnieszka Szmajdzińska Spis treści: Wilanowski Park Kulturowy………………………………......1 Uchwała a dobro Wilanowa…………………………………...2 Porównanie uchwał i wnioski………………………………....6 Badania własne: sondaż……………………………………….7 Wywiad z ekspertem: organizacja społeczna………………….8 Wywiad z ekspertem: jednostka muzealna…………………….9 Alternatywne rozwiązania…………………………………….10 Moje rozwiązanie: walka do upadłego!……………………….11 Ocena sytuacji: szanse na utworzenia Parku…………………..12 Załączniki……………………………………………………...15 Bibliografia…………………………………………………….25 „ Wilanowski Park Kulturowy” Trudno się nie zgodzić z opinią, iż pod względem kulturowym, historycznym i rekreacyjnym Wilanów należy to najbardziej okazałych dzielnic Warszawy. Powszechnie kojarzy się z rodziną królewską, pałacem i przestronnym barokowym ogrodem. Przez mieszkańców stolicy Wilanów postrzegany jest dotychczas jako ta „spokojniejsza” część Warszawy, ale wszystko wskazuje na to, że może się to nieodwracalnie zmienić. Powodem zmian jest napływ coraz większych inwestycji. Najlepszym tego przykładem są Pola Wilanowskie, na których z każdym dniem przybywa nowych budynków mieszkalnych, a wkrótce ma stanąć hipermarket Auchan. Właściciele nieruchomości i przedsiębiorcy zacierają ręce, bo chętnych na kupno ziemi czy mieszkania nie brakuje. Budowa trwa, a przerażenie w oczach mieszkańców rośnie. Kilka lat temu, kiedy wypełniali oni ankietę dotyczącą wyglądu pól, mało kto spodziewał się, że „Miasto Ogród” przybierze formę blokowiska. Istnieje obawa, że pęd deweloperów na Wilanów obniży walory historyczne, przyrodnicze dzielnicy i zakłóci jej zrównoważony rozwój. Z tego powodu powstała inicjatywa powołania Parku Kulturowego na obszarze najbardziej narażonym na wpływ nowych inwestycji. Głównym celem zrealizowania tego przedsięwzięcia jest ochrona wilanowskich zabytków, okolicznej przyrody i zachowanie wyróżniających się krajobrazowo terenów. Park ma mieć również charakter wypoczynkowy i turystyczny. Dla twórców projektu istotna jest także jego rola edukacyjna, której celem jest kształtowanie świadomości, postaw i zachowań człowieka w stosunku do wartości otaczającego go środowiska, w tym do dziedzictwa narodowego. Pomysłodawcą przedsięwzięcia jest dyrekcja Muzeum Pałacu Królewskiego w Wilanowie. Akcję wspiera również Stołeczny Konserwator Zabytków - pani Ewa Nekanda -Trepka, organy samorządowe i Stowarzyszenie Akademia Wilanowska. Temat został już podjęty w poprzedniej kadencji. Ówczesny burmistrz Lech Skowron entuzjastycznie wypowiadał się na temat inicjatywy. Chcąc przedstawić mieszkańcom swoje stanowisko w sprawie i zachęcić ich do poparcia inicjatywy udzielił następującej wypowiedzi dla miesięcznika „Mój Wilanów” : „Krajobraz wilanowski jest bogactwem naszej dzielnicy i jej mieszkańców. Jego zachowanie ma wymiar powinności wobec kultury narodowej, ale i działania w dobrze rozumianym, praktycznym interesie dzielnicy. Z tego powodu poparłem ideę powołania w Wilanowie Parku Kulturowego, którą w 2004 roku przedstawił prezydent Lech Kaczyński i włączyłem się w pracę zespołu przygotowującego projekt. Dziś zapraszam mieszkańców dzielnicy do szerokiej debaty na ten temat.” Bezpośrednio za projekt Parku Kulturowego są odpowiedzialni: dr hab. arch. Zbigniew Myczkowski oraz mgr inż. arch. Janusz Korzeń, którzy na zlecenie Stołecznego Konserwatora Zabytków zaprojektowali plan Parku w Wilanowie. „Uchwała a dobro Wilanowa” W 2000 r. została uchwalona Konwencja Rady Europy dotycząca prawnego uznania krajobrazu jako podstawowego składnika otoczenia ludzkiego. Na mocy tej konwencji w 2003 roku Sejm uchwalił w Art. 16 i 17 ustawy o ochronie zabytków, możliwość utworzenia Parków Kulturowych w Polsce. Art. 16 1. Rada gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie uchwały, może utworzyć park kulturowy w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej. 2. Uchwała określa nazwę parku kulturowego, jego granice, sposób ochrony, a także zakazy i ograniczenia, o których mowa w art. 17 ust.1 3. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, sporządza plan ochronny parku kulturowego, który wymaga zatwierdzenie przez radę gminy. 4. W celu realizacji zadań związanych z ochroną parku kulturowego rada gminy może utworzyć jednostkę organizacyjną do zarządzenia parkiem. 5. Park kulturowy przekraczający granice gminy może być utworzony i zarządzany na podstawie zgodnych uchwał rad gmin (związku gmin), na terenie których ten park ma być utworzony. 6. Dla obszarów, na których utworzono park kulturowy, sporządza się obowiązkowo plan zagospodarowania przestrzennego. Art. 17 1. Na terenie parku kulturowego lub jego części mogą być ustanowione zakazy i ograniczenia dotyczące: 1) prowadzenia robót budowlanych oraz działalności przemysłowej, rolniczej, hodowlanej, handlowej lub usługowej; 2) zmiany sposobu korzystania z zabytków nieruchomych; 3) umieszczenie tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną parku kulturowego, z wyjątkiem znaków drogowych i znaków związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa publicznego, z zastrzeżeniem art. 12 ust 1; 4) składowanie lub magazynowanie odpadków. 2. W razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na skutek ustanowienia zakazów i ograniczeń, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 131134 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz.627 i Nr 115, poz. 1229. z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz.984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz. 1957 oraz z 2003 r. Nr 46, poz. 392, Nr 80, poz. 717 i 721). Władze Wilanowa uznały, że trzeba skorzystać z tej możliwości i zainicjować powołanie przez Radę Warszawy Wilanowskiego Parku Kulturowego, gdyż uważają one, że Wilanów zasługuje na szczególną ochronę, ze względu na jego wyjątkowe walory kulturowe i krajobrazowe. W tym celu przygotowano projekt uchwały w sprawie utworzenia takiego parku. Dzięki temu projektowi Rada Miasta zainteresowała się problemem i uchwaliła w 2006 roku uchwałę w tej sprawie, jednakże znacząco różniącą się od pierwotnej wersji. (projekt) Uchwała nr……/…./2006 Rada Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 2006 roku w sprawie utworzenia Wilanowskiego Parku Kulturowego Na podstawie art…..ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. Z 2001 r. nr 142 poz. 1591 z późn. zm.) oraz art.18 ust. 2 pkt 2 i pkt 15 oraz art. 16 i 17 ustawy z 27 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity(Dz. U. Nr 162 z dnia 17.09.2003 r. poz. 1568 z późn. Zm.) Rada Miasta Stołecznego Warszawy uchwala, co następuje: §1 1. Tworzy się park kulturowy o nazwie Wilanowski Park Kulturowy na terenie obejmującym obszar zespołów rezydencjonalnych Wilanowa, Ursynowa i Natolina oraz przyrodniczo- krajobrazowych Morsina, Gucin Gaju i Skarpy Służewieckiej oraz ich otoczenie z powiązaniami krajobrazowymi . 2. Granice Parku, o którym mowa w ust.1 wyznacza załącznik graficzny nr 1 stanowiący integralną część uchwały. §2 1. W celu zapewnienia zintegrowanej ochrony walorów kulturowych i przyrodniczych Parku ustala się konieczność wyeksponowania następujących ich elementów: a) zespołów pałacowo - parkowych, zespołów sakralnych, cmentarzy oraz pozostałych zespołów zabytków architektury i budownictwa, b) zabytków archeologicznych, c) historycznych osi kompozycyjnych, d) zespołów zieleni naturalnej i komponowanej, e) otwartych łąk i pól, stanowiących miejsca ekspozycji zabytkowych zespołów zabudowy i zieleni, f) miejsc pamięci narodowej, g) niematerialnych dóbr kultury, h) współczesnych dóbr kultury. 2. Zestawienie zabytków, o których mowa w ust. 1 pkt a zawiera załącznik nr 2, stanowiący integralną część uchwały. §3 1. Na terenie Parku zabrania się wykonywania robót budowlanych, które mogą prowadzić do niekorzystnych zmian jego walorów kulturowych i krajobrazowych. 2. Na terenie Parku wprowadza się zakazy dotyczące: a) prowadzenia działalności przemysłowej i hodowlanej, b) lokalizacji nowych ogrodów działkowych, c) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną Parku, z wyjątkiem znaków drogowych i znaków związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa publicznego, d) składowania lub magazynowania odpadów, poza pojemnikami przeznaczonymi do gromadzenia odpadów bytowych, e) lokalizacji parkingów lub samochodów ciężarowych o masie całkowitej powyżej 3,5 tony. 3. Na terenie Parku wprowadza się ograniczenia dotyczące: a) prowadzenia działalności handlowej i usługowej w nowych obiektach o pow. całkowitej powyżej 200 m ², b) wprowadzania obiektów stałych i tymczasowych, związanych z powadzeniem działalności rolniczej na terenach otwartych łąk i pól. §4 Ustala się sporządzenie planu ochrony Parku w terminie 1 roku od dnia podjęcia niniejszych uchwały. §5 Ustala się sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania na terenach Parku nie objętych obowiązujących planami miejscowych oraz do zmian w tych planach o ile zajdzie tego potrzeba związana z uwzględnieniem ustaleń planu ochrony Parku w terminie 3 lat od dnia podjęcia niniejszej uchwały. §6 W celu realizacji zadań związanych z ochroną i zarządzaniem Parkiem powołany zostanie w strukturze jednostek budżetowych, podlegających samorządowi Miasta Stołecznego Warszawy Zarząd Parku w terminie 1 roku od podjęcia niniejszych uchwały z ustaleniem jego regulaminu organizacyjnego. §7 Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi M.St. Warszawy §8 Uchwała wchodzi w życie z dniem……. Uchwała Nr LXXXIV/2866/2006 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 26 października 2006 roku w sprawie zamiaru utworzenia parku kulturowego Na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162 poz. 1568 ze zm.) - Rada m.st. Warszawy uchwala, co następuje: §1 Zamierza się utworzyć park kulturowy na terenie obejmującym zespoły rezydencjonalne Wilanowa, Ursynowa i Natolina oraz przyrodniczo-krajobrazowe Morysina, Gucin Gaju i Skarpy Wilanowskiej wraz ich otoczeniem oraz powiązaniami krajobrazowymi, w granicach określonych w załączniku nr 1 do uchwały. §2 1. Ochroną w ramach parku kulturowego, o którym mowa w § 1, zamierza się objąć następujące elementy krajobrazu kulturowego oraz tereny z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej: 1) zabytki i zespoły zabytkowe, a w szczególności zespoły pałacowo-parkowe, zespoły sakralne, cmentarze, zabytki architektury i budownictwa, kapliczki, figurki, krzyże przydrożne, inne elementy małej architektury oraz stanowiska archeologiczne, 2) historyczny układ urbanistyczny, w tym drogi i ciągi piesze, 3) historyczne osie kompozycyjne, 4) chronione zespoły zieleni naturalnej i komponowanej, 5) otwarte łąki i pola, stanowiące tereny ekspozycji zabytkowych zespołów zabudowy i zieleni, 6) miejsca pamięci narodowej, 7) dobra kultury współczesnej, 8) rezerwaty przyrody i pomniki przyrody, 9) układ wodny, w tym historyczne sieci kanałów, 10) niematerialne wartości kulturowe. 2. Zestawienie zabytków, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zawiera załącznik nr 2 do uchwały. 3. Zestawienie obiektów chronionych, o których mowa w ust. 1 pkt 8, zawiera załącznik nr 3 do uchwały. §3 Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi m.st. Warszawy. §4 Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. „Porównanie uchwał i wnioski” Porównując projekt uchwały przygotowany przez dzielnicę i uchwałę w sprawie utworzenia Wilanowskiego Parku Kulturowego można dojść do wniosku, że Rada Miasta jest bardzo ostrożna w swoich działaniach. Świadczą o tym słowa: „tworzy się park kulturowy o nazwie Wilanowski Park Kulturowy” w projekcie uchwały oraz „ zamierza się utworzyć park kulturowy na terenie […] Wilanowa, Ursynowa i Natolina” w przyjętej uchwale z dnia 26 października 2006 roku. Rada nie przedstawiła sprawy jasno. Uchwała jest mało konkretna, nie uwzględnia się w niej najważniejszego aspektu problemu - budżetu. Autorzy projektu zaproponowali utworzenie Zarządu Parku, który podlegałby samorządowi Miasta Stołecznego Warszawa i zajmowałby się finansami, ale jak na razie ich plan nie został przyjęty przez Radę, co wynika z treści uchwały. Nie widać szczególnej chęci ze strony władz miasta do załatwienia sprawy Parku. Nie określono nawet żadnego terminu jej rozstrzygnięcia. Z samego „zamiaru utworzenia” nic nie wynika. Dla osób zaangażowanych w powołanie Parku niepokojący może być również fakt, iż w uchwale zostały pominięte ograniczenia dotyczące m.in. prowadzenia działalności handlowej i usługowej, a także, co istotne, nie uwzględniono w niej zakazów dotyczących np. prowadzenia działalności przemysłowej i hodowlanej, które są niezbędne do zachowania walorów kulturowych i krajobrazowych na terenie Parku. Jednakże to Rada Miasta zdecyduje ostatecznie o losach projektu. Można mieć tylko nadzieję, iż będzie ona zainteresowana opinią Rady Dzielnicy i Burmistrza. Park będzie też wymagał szerokich konsultacji społecznych, gdyż mieszkańcy muszę mieć możliwość zapoznania się z tym projektem. „Badania własne : sondaż” Sondaż został przeprowadzony dnia 10 lutego w godzinach popołudniowych w dzielnicy Wilanów przez Katarzynę Dziewulską i Agnieszkę Szmajdzińską. Próba badana - 50 pełnoletnich osób - mieszkańców Wilanowa. Była to grupa losowa. Jakie jest Pana/Pani stanowisko w sprawie utworzenia projektu Parku Kulturowego w Wilanowie? 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Popieram Jestem jej przeciwny Nie mam zdania Pierwszy raz slysze Ponad połowa badanych (29 osób) stwierdziła, że nigdy nie słyszała o projekcie utworzenia Parku Kulturowego w Wilanowie. Może być to sygnał dla autorów przedsięwzięcia, że umieszczone informacje w prasie lokalnej m.in. w Biuletynie Wilanowskim, dotyczące planu powołania Parku, nie są wystarczające, aby mieszkańcy skutecznie zostali o tym powiadomieni. Działające na obszarze Wilanowa Stowarzyszenie Akademia Wilanowska również, mimo wsparcia inicjatywy powołania Parku, nie zajęło się jego promocją, co na pewno wpłynęło na wyniki sondażu. Na szczęście 16 osób wykazało się wiedzą na temat Parku i poparło jego powstanie. Badani odpowiadając na zadane im pytanie mówili, że powstanie Parku znacznie zmniejszyłoby rozwój inwestycji niewygodnych dla mieszkańców i pozwoliłoby uratować zabytki Wilanowa. Tylko 2 osoby były przeciwne realizacji projektu, a 3 nie miały zdania w tej sprawie. Dowodzi to tego, że Park Kulturowy mógłby okazać się sukcesem, a na pewno cieszyłby się dużym poparciem mieszkańców. „Wywiad z ekspertem : organizacja społeczna” Stowarzyszenie Akademia Wilanowska, które czynnie uczestniczy w dyskusji na temat Powstanie Parku, powstało z inicjatywy mieszkańców Wilanowa i reprezentuje ich w tej debacie. Z Urszulą Zbierzchowską , przedstawicielką Stowarzyszenia Akademia Wilanowska, rozmawiała Agnieszka Szmajdzińska. Wywiad został przeprowadzony dnia 18 lutego 2007 roku. „Park Kulturowy jest " nie dla idiotów"!” Dlaczego Stowarzyszenie Akademia Wilanowska zaangażowało się w projekt utworzenia Parku Kulturowego w Wilanowie? Stowarzyszenie Akademia Wilanowska zgodnie ze swoim statutem działa na rzecz Pałacu i jego otoczenia, a zatem na rzecz zachowania w jak najwierniejszej postaci miejsca naszego dziedzictwa narodowego. Wilanowskie obiekty zabytkowe wymagają właściwego, stosownego otoczenia, w które są wkomponowane. W obawie przed niewłaściwym zagospodarowaniem otaczających terenów postanowiliśmy wspierać inicjatywy umożliwiające ochronę dóbr narodowych. Ogromną szansę stanowi powołanie na tych terenach Parku Kulturowego, który pomoże zachować istniejące jeszcze układy urbanistyczne, zespoły zieleni i układy wodne. Stanowić to będzie oazę wypoczynku, rekreacji i możliwość obcowania z naturą. Czy jest prowadzona wśród mieszkańców dzielnicy jakaś akcja informacyjna na temat powołania Parku Kulturowego? Nie mamy informacji ankietowych. Nie spotkałam oponentów, wręcz przeciwnie. Myślę jednak, że zawsze znajdą się malkontenci, którzy będą chcieli obalić najlepsze pomysły. Ja rozmawiałam z normalnymi ludźmi. Park Kulturowy jest „nie dla idiotów”. Czy Pani zdaniem Park Kulturowy mógłby wywołać jakieś negatywne skutki dla rozwoju Wilanowa? Nie może być nic złego w tym, że chcemy mieć trochę urokliwych miejsc bez betonu, wielkiej urbanizacji, na chwałę naszych przodków. Wilanów będzie się rozwijał bez przeszkód, tyle tylko, że z wielkim skarbem - Parkiem Kulturowym. Czy są takie działania inwestorów, które wywołują u Państwa niepokój, szczególnie w ostatnim czasie? Istnieje ogromna presja inwestorów na wykup terenów w otoczeniu Pałacu pod budownictwo. Jest to wyścig z czasem dopóki nie uda nam się wprowadzić w życie zasad Parku. Nie mogę dać przykładu, bo są to informacje niepotwierdzone oficjalnie, ale na pewno prowadzone są negocjacje w sprawie sprzedaży dalszych terenów. „Wywiad z ekspertem: jednostka muzealna” Paweł Jaskanis jest dyrektorem Muzeum Pałacu Królewskiego w Wilanowie, a także jednym z twórców pomysłu utworzenia Wilanowskiego Parku Wilanowskiego. Dnia 23 lutego 2007 o problemach w tworzeniu tego projektu opowiadał Agnieszce Szmajdzińskiej. „Powstanie Parku jest uzależnione od władz lokalnych” Jakie są najważniejsze cele powołania takiego organizmu? Wzmocnienie skuteczności ochrony przed degradacją zabytków, wszelkich zasobów kulturowych i przyrodniczych na podstawie ustawy z 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami [art.16 i art.17]. Park ma wyeksponować szereg elementów dziedzictwa kulturowego i krajobrazu, m.in.: zabytki i zespoły zabytkowe (w tym zespoły pałacowo-parkowe, sakralne, cmentarze, itp.); historyczny układ urbanistyczny; zieleń naturalną; miejsca pamięci narodowej, rezerwaty przyrody i pomniki przyrody. Dla zwiedzających go turystów ma pełnić przede wszystkim funkcje rekreacyjne, wypoczynkowe, turystyczne, a nawet edukacyjne. Jaki byłby sposób finansowania Parku? Nie można jeszcze ustalić prawnej formy działalności parku, stąd nie znana jest forma finansowania. W zależności od koncepcji miasta i wybranej dla parku formy działalności może być finansowany z budżetu miasta, lub z własnych przychodów. Jakie są realne szanse na stworzenia Parku, czy jest to możliwe w najbliższej przyszłości? Powstanie Parku jest uzależnione od władz lokalnych. Do tego czasu konieczne jest przyjęcie przed Radę Warszawy uchwały o utworzeniu tego parku, następnie opracowanie planów zarządzania terenem i zagospodarowania przestrzennego. „Alternatywne rozwiązania” Istnieją dwa rozwiązania tego problemu, ale skutków wybranej drogi może być wiele. Pierwszym i najbardziej wygodnym wyjściem z tej trudnej sytuacji jest zrezygnowanie z jakichkolwiek działań dotyczących powołania Wilanowskiego Parku Kulturowego. Taka postawa obojętności i niewrażliwości na ochronę wartości historycznej i krajobrazowej, może spowodować nie tylko zwiększenie inwestycji na obszarze dzielnicy, ale także zniszczenie resztek ducha Wilanowa. Królewska rezydencja wraz z sąsiednimi zespołami w Morysinie, Ursynowie i Natolinie, kościołem św. Katarzyny z jego otoczeniem, Skarpą Służewiecką oraz chronionymi terenami doliny Wisły pozostawiona byłaby łasce inwestorów, bez większych szans za zachowanie walorów wyróżniających je w skali całego kraju. Można przypuszczać, że z czasem Wilanów stałby się wielkim blokowiskiem i dzielnicą o chaotycznej zabudowie. Oczywiście istnieje szansa, że bez niezwłocznego powołania Parku Kulturowego udałoby się uratować część zabytkową Wilanowa, lecz patrząc na sypiące się stare budynki przy ul. Stanisława Kostki Potockiego (zdjęcie powyżej) czy na gotycką bramę położoną blisko pola golfowego na ul. Vogla, którymi opiekuje się najbogatsza uczelnia w Polsce - SGGW, trudno mieć na to nadzieję. Według ostatnich doniesień, SGGW wyceniła teren pól morysińskich przy ul.Vogla na 60 milionów złotych, a są to nie jedyne ziemie, które posiada na obszarze Wilanowa. Uczelnia ta zainteresowana jest tylko dobrym biznesem, a nie dbałością o zabytki. Drugą możliwością jest pełne zaangażowanie się w projekt i próba uratowania skarbu narodowego. Jest to trudna droga, na której znajduje się wiele przeszkód, ale dzięki zaparciu inicjatorów, poparciu mieszkańców Wilanowa i ludzi z zewnątrz, możliwa do pokonania. Zdjęcie poniżej i zdjęcia obok na górze to kolejne inwestycje deweloperów w najbliższym sąsiedztwie Jeziorka Wilanowskiego. Zdjęcie obok na dole to kompromitujący władze samorządowe szkielet ratusza Dzielnicy. „Moje rozwiązanie: walka do upadłego !” Zdecydowanie jestem zwolenniczką utworzenia Wilanowskiego Parku Kulturowego. Dzięki temu zostanie zachowana pierwotna, barokowa kompozycja zespołu pałacowoparkowego, a także utrzymany naturalny układ ścieków i zbiorników wodnych. W przyszłości będzie mógł pełnić funkcję rekreacyjną, wypoczynkową i turystyczną, nie tylko dla mieszkańców dzielnicy, ale także odwiedzających ją turystów, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Uważam, iż utworzenie Parku przyniesie również korzyści ekonomiczne. Udostępniając walory Wilanowa, znacznie zwiększy się liczba odwiedzających tę część Warszawy. Aby udało się powołać Wilanowski Park Kulturowy trzeba szukać sojuszników wśród mieszkańców, którzy najlepiej będą umieli wpłynąć na Radę Miasta. Najważniejsza jest akcja informacyjno - uświadamiająca. W tym celu powinno się zorganizować cykl spotkań, dotyczący Parku Kulturowego, podczas którego podejmie się dyskusje o projekcie, gdyż mieszkańcy muszą mieć możliwość wypowiedzenia własnego zdania. Oprócz tego warto przeprowadzić ankietę i zaprojektować ulotki, które trafią do mieszkańców dzielnicy, a nawet zbierać podpisy pod petycją w sprawie utworzenia Parku Kulturowego. Dobrym pomysłem jest nagłośnienie całej sprawy w mediach. Prasa lokalna regularnie pisze o powstałym pomyśle, ale patrząc np. na wyniki przeprowadzonego sondażu, jest to niewystarczające. Telewizję publiczną czy komercyjną trzeba zainteresować problemem, a za ich pośrednictwem mieszkańców Warszawy. Możliwe, że przyspieszyłoby to cały proces tworzenia Parku. Skutkiem takiego działania byłoby zdobycie zaufania mieszkańców i prawdopodobnie przekonanie Rady Miasta do racji pomysłodawców. Nawet, gdyby nie udało się najbliższym czasie utworzyć Wilanowskiego Parku Kulturowego, to zainteresowanie sprawą byłoby tak duże, że każda kontrowersyjna inwestycja w dzielnicy spotkałaby się z dużym sprzeciwem. „Ocena sytuacji : szanse na utworzenie Parku” Szanse na realizację projektu Parku Kulturowego w Wilanowie i okolicach są duże. Inspiracją dla pomysłodawców może być Lotniczy Park Kulturowy w Krakowie, który jest jednym z trzech Parków Kulturowych w Polsce (oprócz niego Parki powstały w Kłodzku i Srebrnej Górze). Lotniczy Park Kulturowy Projekt realizowany jest ze środków województwa małopolskiego w ramach kontraktów wojewódzkich. Powstał w oparciu o studium z roku 1992, przewidujące utworzenie Lotniczego Parku Kulturowego - rodzaju parku technologicznego, którego ośrodkiem będzie obszar Muzeum Parku Lotnictwa w Krakowie. Pełni on funkcję muzealną, uzyskuje wymiar krajobrazowy i dynamiczny. . Przykład Krakowa dowodzi tego jak ważna jest współpraca i poparcie ze strony organów decyzyjnych. W 1992 r. w Muzeum Lotnictwa Polskiego powstał projekt utworzenia Lotniczego Parku Kulturowego, opracowany wspólnie z Instytutem Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej pod kier. prof. Marii ŁuczyńskiejBruzdy, który spotkał się z poparciem Rady Miasta Krakowa, Województwa Małopolskiego i Wojewody Małopolskiego. W konsekwencji tego na realizację Lotniczego Parku Kulturowego przekazanych zostało aż 20ha terenu, a sam projekt włączony został w Strategię Rozwoju Województwa Małopolskiego. Śmiało można powiedzieć, iż jest to ogromny sukces pomysłodawców i twórców projektu. Całkowity koszt Parku (szacuje się na 19 562 2000 zł.) jest znacznie większy niż przewidywany koszt Parku Kulturowego w Wilanowie, ale projekt mógł liczyć na dofinansowanie ze środków Kontraktu Wojewódzkiego (1 280 000 zł w latach 2001-2005), co w Wilanowie jest dużym problemem. Finanse Ocenia się, że koszty utrzymania Zarządu Parku ( o ile taki powstanie) wyniosłyby ok. 150 000 zł. rocznie, a koszt opracowania planu ochrony Parku ok. 200 000 zł. Jak na razie wśród pomysłodawców nie została poruszona kwestia budżetu, o czym świadczy wypowiedź dyrektora Pawła Jaskanisa (wywiad z ekspertem). Stanowi to poważny problem, gdyż Rady Dzielnicy nie stać na dofinansowanie tak kosztownego przedsięwzięcia. Uważam, iż w pierwszej kolejności warto się zwrócić o pomoc do władz m.st. Warszawy i próbować przekonać je do sfinansowania projektu. Jeżeli pomysł nie zostanie przyjęty z entuzjazmem, należy zainteresować sprawą Fundusz Ochrony Środowiska, lub skorzystać z Funduszy Norweskich albo Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, który może okazać się najbardziej pomocny w tej sprawie. Działalność EFRR koncentruje się na: ochronie i poprawie stanu środowiska, infrastrukturze, rozwoju turystyki oraz inwestycjach w dziedzinie kultury. Gdyby i ta propozycja finansowania Parku nie spotkała się ze zrozumieniem, pozostaje powołanie fundacji, która zbierałaby pieniądze na utrzymanie Parku i poszukałaby prywatnych sponsorów. Fundacja powinna opracować biznes-plan, tak żeby Park przynosił dochody, potrzebne do pokrycia kosztów. Prywatni sponsorzy mogliby zostać uhonorowani np. pamiątkową tablicą. Problem właścicieli nieruchomości Problemem, który może się pojawić z chwilą utworzenia Parku Kulturowego jest niechętna mu postawa tych mieszkańców Wilanowa, którzy mają nieruchomości na obszarze objętym Parkiem. Bardzo ważne jest ich przekonanie do potrzeby utworzenia takiej instytucji. Dlatego trzeba zorganizować akcję propagandową, aby uświadomić mieszkańców, że Park nie będzie ograniczał ich praw własności i nie spowoduje obniżenia wartości nieruchomości. Wręcz przeciwnie, wprowadzi ład i porządek, a miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, których często brak na tym terenie, ustalą ostatecznie przeznaczenie działek. A to jest bardzo ważne, by wiedzieć, w jakim kierunku mogą iść inwestycje: budownictwa czy rekreacji. Załącznik 2 do uchwały Nr LXXXIV/2866/2006 Rady m.st. Warszawy z dnia 26 października 2006 r. Wykaz zabytków położonych w obszarze Wilanowskiego Parku Kulturowego Lp. Obszary i obiekty 1. 2. 3. 4. Adres Nr rejestru Zespół kościelny p.w. św. Katarzyny na Wzgórzu Gucińskim – kościół, dzwonnica, plebania, wikarówka, cmentarz kościelny z ogrodzeniem i tzw. „Grobami Masońskimi” Ursynów – park, pałac z oficynami, taras Fosa 17 532, 1383 Nowoursynowska 166 642/1, 2, 3 Natolin – Pałac Park, Oficyna, Świątynia dorycka, Holendernia, Domy dozorców, Most mauretański, Pomnik Sanguszki, Brama, Gajówka, Sarkofag, Akwedukt, Brama mauretańska Wilanów Nowoursynowska 84 647/1-12 • założenie urbanistyczne • Założenie pałacowo-ogrodowe • Pałac z łazienką Lubomirskiej (zw.Marconiówką),, Studnia na dziedzińcu pałacowym’ Brama wjazdowa na dziedziniec pałacowy • Park pałacowy z wystrojem architektonicznorzeźbiarskim, Dom dozorcy, Mauzoleum Potockich, Pompownia, Altana chińska, Most rzymski, Pomnik bitwy pod Raszynem, Sarkofag ku czci St. Kostki Potockiego, Obelisk ku czci St. Kostki i Ignacego Potockich, Kolumna z krzyżem maltańskim, Kolumna z orłem Stanisława Kostki Potockiego 10/16 639 639/1 639/2 639/2a 639/2b 639/3 639/3a-j • Rzeźba figuralna w parku pałacowym - Balustrada ogrodowa, 639/ 3k 639/14 Posągi kamienne i ceramiczne, Rzeźby terakotowe w pergoli, Rzeźby w parku • Kordegarda, Oficyna kuchenna, Stajnia z wiatą, Oranżeria, Figarnia z bramą, Ujeżdżalnia • • Wozownia, Psiarnia, Dom ogrodnika, Kuźnia, , Komisaria, • ślusarnia i areszt • Kościół, Plebania, Dom dla służby kościelnej • Szpital św. Aleksandra, Dom Doktora, Szkoła, Jatki, Kuźnia, Zajazd, Karczma 639/4-9 St. Kostki Potockiego 19 St. Kostki Potockiego 21 Kolegiacka 1, 1B, 1C Wiertnicza, Biedronki, Przyczółkowa, St. Kostki Potockiego 639/10 - 13 639/14 639/15 639/16,17,18 639/21-27 • • • • 5. Holendernia, Dom Podstarościego Spichlerz I, Spichlerz II Budynek d. fabryki Mostek Cmentarz z ogrodzeniem i bramą, kaplica cmentarna Cmentarz wojenny z II wojny światowej, z mogiłami, pomnikiem i tablicami Morysin – Park, Pałacyk z rotundą (ruina), Dom stróża (ruina), Gajówka, Oraculum (pozost.), Brama pseudośredniowieczna z budynkiem Zabytki w ewidencji 1. krzyż 2. krzyż 3. dom 4. dom 5. dom 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. rzeźba - "Ecclesia" rzeźba - płaskorzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego dzwonnica dom dom dom kaplica - kapliczka św. Anny dwór pomnik - kamień pamiątkowy poświęcony Gerardowi Ciołkowi i Janowi, Morawińskiemu kapliczka - kapliczka Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej pomnik - kamień pamiątkowy mur pomnik - Wilanów - kamień Izabelli Czartoryskiej pomnik - posąg konia nr 2 piwnica - piwnice ziemne przy dawnej Ujeżdżalni pomnik - posąg konia nr 1 muzeum - Muzeum Plakatu dom - Pałac w Wilanowie - "Szenicówka" dom - dom służby pałacowej mur folwark czworak lamus - Domek Rybaka, Lamus czworak dom stajnia - Natolin - Stajnia St. Kostki Potockiego 6A St. Kostki Potockiego St. Kostki Potockiego 2 St. Kostki Potockiego, Przyczółkowa 639/28-29 639/30 639/31 639/32, 33 639/19-20 Przyczółkowa 1584 640/1-6 Biedronki, Łucznicza Biedronki, Sielanki Europejska 113 Europejska 48 Kokosowa 9,15,23,25,28,29,30,33,39,51,53 Kolegiacka Kolegiacka 1C Kolegiacka 1D Koralowa 31 Koralowa 33 Koralowa 74 Kostki-Potockiego Kostki-Potockiego 1 Kostki-Potockiego 10, 16 Kostki-Potockiego 10, 16 Kostki-Potockiego 10, 16 Kostki-Potockiego 10, 16 Kostki-Potockiego 10, 16 Kostki-Potockiego 10, 16 Kostki-Potockiego 10, 16 Kostki-Potockiego 10, 16 Kostki-Potockiego 10, 16 Kostki-Potockiego 23 Kostki-Potockiego 6 Kostki-Potockiego 6 Kostki-Potockiego 6A Kostki-Potockiego 6A Kostki-Potockiego 6A Kostki-Potockiego 7A Młocarni 16 Nowoursynowska 84 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. pompownia - Natolin - Hydrofornia osiedle mieszkaniowe zagroda Folwark, stajnia, obora, spichlerz krzyż krzyż pomnik brama, pergola - Wilanów - brama z pergolą pomnik poczta szkoła przychodnia pomnik - pomnik króla Jana III Sobieskiego dom dom dom dom dom krzyż dom dom dom dom Nowoursynowska 84 Nowoursynowska 164, 164A Nowoursynowska 152 Nowoursynowska 100 Obornicka, Wiertnicza Obornicka, Wiertnicza Potockiego 10, 16 Potockiego 10, 16 Potockiego 10, 16 Potockiego 31 Przedatki Przyczółkowa 33 Przyczółkowa, Wilanowska Al. Ruczaj 84 Syta 116 Syta 127 Syta 64, 64A, 65 Syta 78 Vogla Z. Vogla Z. 6 Vogla Z. 8 Wiertnicza 121 Wiertnicza 30 Załącznik 3 do uchwały Nr LXXXIV/2866/2006 Rady m.st. Warszawy z dnia 26 października 2006 r. Wykaz chronionych obiektów przyrodniczych położonych w obszarze Wilanowskiego Parku Kulturowego Lp. Nazwa obiektu adres Rodzaj rezerwatu leśny (ochrona fragmentu Skarpy Warszawskiej oraz zbiorowisk leśnych podskarpia) Krajobrazowy (ochrona fragmentu parku leśnego o charakterze łęgu i olsu) krajobrazowy (ochrona fragmentu Skarpy Warszawskiej) 1. Las Natoliński Wilanów 2. Morysin Wilanów 3. Skarpa Ursynowska Wilanów Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Nazwa obiektu Dąb szypułkowy (Quercus robur) „Mieszko I” Lipa drobnolistna (Tilia cordata) „Lipa Króla Jana” Lipa drobnolistna (Tilia cordata) Dąb szypułkowy (Quercus robur) 6 topoli białych (Populus alba) 6 wiązów pospolitych (Ulmus campestris) 3 lipy drobolistne (Tilia cordata) 3 jesiony wyniosłe (Fraxinus excelsior) Orzech czarny (Juglans nigra) „Drzewo Niemcewicza” 3 jesiony wyniosłe (Fraxinus excelsior) Korkowiec amurski (Phellodendron amurense) Tulipanowiec amerykański (Liliodendron tulipifera) 2 sosny pospolite(Pinus silvestris) adres Ursynów, ul. Nowoursynowska (obok Parku Natolińskiego) Park w Wilanowie (główna aleja prowadząca do pałacu, po jej południowej stronie, w odległości około 25 m od ul. Wiertniczej) Teren cmentarza zabytkowego przy kościele w Wilanowie (w odległości około 20 m na południe od głównej bramy wejściowej) (Parafia rzymsko-katolicka w Wilanowie obok zabytkowej plebani) Wilanów, Rezerwat przyrody „Morysin Ursynów, ul. Nowoursynowska 166 (na terenie SGGW przy pałacu zabytkowym) Ursynów, ul. Nowoursynowska 166 (teren SGGW) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (skraj sektora V) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84, Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (płn. – zach. część skraju sektora VI) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie–Natolin” (zach. skraj sektora VI i wsch. skraj sektora III) 2 modrzewie europejskie (Larix europea) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (p płn. – wsch. narożnik . sektora V) 2 dęby szypułkowe (Quercus robur) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (trawnik sektora XI) dęby szypułkowe (Quercus robur) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (przy akwedukcie) 5 dębów szypułkowych (Quercus robur) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” 4 jesiony wyniosłe (Fraxinus excelsior) (na płd. od sektora XVI) Sosna wejmutka (Pinus strobus) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (na płd. od sektora XVII) 3 dęby szypułkowe (Quercus robur) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (w sąsiedztwie pomnika „Mieszko” na terenie zalesionym) 11 dębów szypułkowych (Quercus robur) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (sektor XIV oraz na płn. – wsch. od niego) Dąb szypułkowy (Quercus robur) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (płn. narożnik sektora VI) 2 dęby szypułkowe (Quercus robur) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (zach. skraj sektora IX) 20. 21. 21 dębów szypułkowych (Quercus robur) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (sektor VII) Lipa drobnolistna (Tilia cordata) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (narożnik sektora V) 22. Lipa drobnolistna (Tilia cordata) 23. 20 dębów szypułkowych (Quercus robur) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (sektory V i XVII) 24. 7 dębów szypułkowych (Quercus robur) 25. 26. Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (w połowie płn.- wsch. granicy sektora V) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (skraj lasu otaczającego łąkę od strony wsch. za reaktorem) 18 dębów szypułkowych (Quercus robur) Wilanów, ul. Nowoursynowska 84 Fundacja „Centrum Europejskie – Natolin” (polana za reaktorem – na wsch. od budynku – na płn. skraju łąki oraz na płd. od tego skraju) Wiąz szypułkowy (Ulmus leavis) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 27. Wiąz szypułkowy (Ulmus leavis) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 28. Lipa drobnolistna (Tilia cordata) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 29. Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 30. Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 31. Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 32. Olsza czarna (Alnus glutinosa) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 33. Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 34. Lipa drobnolistna (Tilia cordata) 35. Dąb szypułkowy (Quercus robur) 36. Dąb szypułkowy (Quercus robur) 37. Dąb czerwony (Quercus rubra) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 38. Dąb szypułkowy (Quercus robur) 39. Dąb szypułkowy (Quercus robur) 40. Dąb szypułkowy (Quercus robur) 41. Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) 42. Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) 43. Olsza czarna (Alnus glutinosa) 44. Olsza czarna (Alnus glutinosa) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 45. Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 46. Dąb szypułkowy (Quercus robur) 47. Lipa drobnolistna (Tilia cordata) 48. Grab pospolity (Carpinus betulus) 49. Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) 50. Dąb szypułkowy (Quercus robur) 51. Lipa drobnolistna (Tilia cordata) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 52. Dąb czerwony (Quercus rubra) 53. Dąb szypułkowy (Quercus robur) 54. Topola biała (Populus alba) 55. 56. 57. Wierzba krucha (Salix fragilis) Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Park Wilanowski płd. Ogród Krajobrazowy angielsko - chiński dz. ew. nr 8, obręb 227 Wilanów ul. Przyczółkowa Wierzba krucha (Salix fragilis) Wilanów ul. Przyczółkowa Topola czarna (Populus nigra) Wilanów, po wsch. str. ul., vis a vis nr 8 na skraju skarpy doliny rzeki Wilanówki Bibliografia: • Miesięcznik „Biuletyn Wilanowski” nr 17(289); Antoni Konwerski: „Wilanowski Park Kulturowy (plusy i minusy)” • Miesięcznik „Mój Wilanów” nr 6(34)/2006; Rafał Dzięciołowski: „Metropolia Wilanowska” • Miesięcznik „Mój Wilanów” nr 6(22)/2005; Rafał Dzięciołowski: „Nieznany Wilanów” • Miesięcznik „Mój Wilanów” nr 3(31)/2006; Rafał Dzięciołowski: „Park dla Wilanowa” • Miesięcznik „Mój Wilanów” nr 7(35)/2006; Rafał Dzięciołowski: „Zatrzymać degradację przyrody” • Miesięcznik „Mój Wilanów” nr 9(37)/2006; Komunikaty: „Wilanowski Park Kulturowy” • Miesięcznik „Mój Wilanów” nr 12(28)/2005; Punkt widzenia: „Nowy park w Wilanowie” • http://www.muzeumlotnictwa.pl/index.php?mod=static&id=14; „Lotniczy Park Kulturowy” • http://www.zabytki.um.warszawa.pl/iframe.php; „Park Kulturowy” • http://www.fundusze unijne.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=42&Itemid=58 ; Fundusze Norweskie • http://www.funduszeunijne.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=18&Itemid=34; Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)
