Jak być hotelarzem?

Transkrypt

Jak być hotelarzem?

—1—
Jakub Adamowicz
Grzegorz Wolak
Jak być
hotelarzem?
Krakowska Szkoła Hotelarska
Kraków 2004
JAK BYĆ HOTELARZEM?
—2—
Recenzja:
Zygmunt Kruczek
Jerzy Raciborski
Korekta tekstu:
Barbara Moskal
Wydawca: Krakowska Szkoła Hotelarska,
31−531 Kraków, ul. Wincentego Pola 4, tel./fax (0−12) 428−24−50
Wydawnictwo „PROKSENIA”,
31−047 Kraków, ul. Sarego 23/2, tel./fax (0−12) 421−63−80
—3—
Spis treści
Wstęp .......................................................................................................................... 5
„Albergologia”, czyli wiedza o hotelarstwie ............................................................ 7
Etyka w hotelarstwie ............................................................................................... 13
Krótka historia hotelarstwa. Rys historyczny kształtowania się usług
i pojęć hotelarskich ............................................................................................. 19
Baza noclegowa w Polsce i jej rozwój na tle turystyki ................................................ 24
Krótki poradnik dla starających się o dofinansowanie działań w turystyce ..... 26
Użyteczne adresy ............................................................................................... 29
Rady dotyczące sprzedaży usług hotelarskich ...................................................... 31
Kilka słów o usłudze hotelarskiej ........................................................................... 43
Jakość – analiza i kryteria – trochę teorii ............................................................. 47
Sposób obiektywizacji oceny jakości usługi hotelarskiej ..................................... 49
Terminologia ISO 8402 ........................................................................................... 51
Jak rodziła się kategoryzacja i standaryzacja w polskim hotelarstwie .............. 53
Funkcjonowanie i procedury służb hotelowych .................................................... 85
Funkcjonowanie oraz procedury recepcji hotelowej .................................................... 85
Funkcjonowanie oraz procedury organizacji pracy hotelowej służby pięter ............... 92
Bardzo ważna osoba w hotelu – VIP ................................................................ 95
Śniadania hotelowe ...................................................................................................... 96
Wybrane terminy i definicje stosowane w hotelarstwie ....................................... 99
Zalecana literatura ................................................................................................ 103
Załączniki ............................................................................................................... 107
Praktyczny Kodeks Postępowania ............................................................................. 109
Zasady arbitrażu IHA/UFTAA ........................................................................ 117
Konwencja o odpowiedzialności osób utrzymujących hotele za rzeczy
wniesione przez gości hotelowych ....................................................................... 154
Regulamin hotelowy .................................................................................................. 158
Dyrektywa Rady o podróżach, wycieczkach turystycznych i wakacjach
sprzedawanych w formie pakietu usług ................................................................ 159
Zalecenie Rady dotyczące bezpieczeństwa pożarowego w istniejących hotelach ..... 167
Ustawa z 5 marca 2004 r. o zmianie ustawy o usługach turystycznych oraz
o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń ................................................................ 177
—4—
Decyzja komisji w sprawie procedur wprowadzania w życie dyrektywy Rady
95/57/WE – w sprawie zbierania informacji statystycznych
w dziedzinie turystyki ........................................................................................... 191
Wyciąg z ustawy Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r. ................................................ 223
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług ......................................... 227
Narodowy program przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej ................. 228
Statut Polskiej Izby Hotelarstwa ................................................................................ 232
Statut Polskiego Zrzeszenia Hoteli ............................................................................ 237
Zakończenie ............................................................................................................ 249
Schlussbemerkungen ............................................................................................. 250
Conclusion .............................................................................................................. 251
—5—
WSTĘP
Podejmując pracę nad przygotowaniem niniejszego opracowania, zastanawialiśmy się,
w jaki najbardziej przystępny sposób przybliżyć przyszłym hotelarzom problematykę jako−
ści, zachęcić do pogłębienia wiedzy oraz umiejętności „bycia hotelarzem w zjednoczonej
Europie”.
Jesteśmy członkami Unii Europejskiej! W jaki sposób my, hotelarze, jesteśmy tego
świadomi? Czy jesteśmy przygotowani do nowych wymagań jakościowych? Czy znamy
dokładnie własne, rodzime tradycje świadczenia usług hotelarskich?
Na łamach tej pracy staraliśmy się zebrać i przedstawić materiał odnoszący się do po−
wstania oraz rozwoju pojęć jakości i standardów w hotelarstwie.
Zdajemy sobie sprawę, że przedstawiony przez nas zbiór materiału nie jest z gruntu
rzeczy wyczerpujący, ani doskonały. Pragniemy jednak przyczynić się do wypełnienia luki
w naszej literaturze hotelarskiej, oddając niniejszą pracę szczególnie w ręce słuchaczy szkół
hotelarskich.
Pojęcie kategorii, standardu, jakości znane jest już od starożytności. Ktoś powiedział,
że nauka ma wielu ojców, ale nikt nie zdziałał dla nauki tyle co jeden z największych filozo−
fów i uczonych starożytności – Arystoteles.
„(...)ilekroć używamy słów: definicja, kategoria, klasyfikacja, metoda, abstrakcja czy
istota rzeczy, nieświadomie powołujemy się na idee Arystotelesa”.1
Pojęcia te wraz z upływem czasu i rozwojem cywilizacji rozwijały się, znajdowały
zastosowanie do coraz to nowych dziedzin nauki, wiedzy i gospodarki, nic nie tracąc ze
swojego pierwotnego znaczenia. Dziś możemy mówić o bardzo szczegółowych standar−
dach dotyczących bardzo wąskich dziedzin gospodarki, w tym także usług hotelarskich.
Jak więc b y ć h o t e l a r z e m?
Spróbujmy sobie pomóc – zapraszamy do lektury.
1) Biografie, Nr 7/02, s. 38.
—6—
—7—
„ALBERGOLOGIA”, CZYLI WIEDZA O HOTELARSTWIE
Co jest powodem, że hotel jest znany i poszukiwany przez gości oraz bardzo dobrze
przez nich oceniany?
Hotele są podobne do kobiet... urok hoteli i kobiet wcale nie zależy od bogactwa,
a choć nie ma co ukrywać, że elegancja, wytworny zapach i dobry gust nikomu
jeszcze nie zaszkodziły... nawet najpiękniejsze tapety nigdy nie kompensują
hałaśliwości i grubiańskich manier. Każdy też potwierdzi, że uśmiech, pogoda i spokój
potrafią wynagrodzić prawie wszystkie niewygody, jakie nas mogą spotkać.1
Wg badań przeprowadzonych wśród kilkuset hotelarzy i gastronomików (opinia zawar−
ta w Hotels and Restaurants International2) powody te to:
• doskonała obsługa (uprzejma, dobrze wyszkolona, uważająca),
• sprawność wszystkich urządzeń i pedantyczna czystość każdego miejsca w hotelu,
• komfort wyposażenia,
• dobre jedzenie,
• gustowna aranżacja wnętrz.
...są hotele, które pamięta się przez całe życie, choćby nas łączyła z nimi tylko jedna
noc, ale i są takie, które mimo usilnie roztaczanych wdzięków giną z pamięci
natychmiast po oddaniu klucza w recepcji... niektóre hotele mają duszę, wdzięk
i tożsamość, podczas gdy inne stanowią mniej lub bardziej udaną obudowę nicości...3
Przyjęcie gościa do hotelu to troska o jego dobre samopoczucie w trakcie całego pobytu.
Najważniejszym więc zadaniem wszystkich (bez względu na zajmowane stanowisko) pra−
cowników jest służenie mu, stwarzanie miłej, grzecznej i uprzejmej atmosfery, połączonej
z profesjonalizmem w świadczeniu konkretnych usług.
Dobra rada:
Hotel nie jest popisem solowym jednej osoby (one – man – show), lub tylko kilku
pracowników recepcji czy kierownictwa!
Odpowiednie przyjęcie gości do hotelu to zadanie, które dotyczy wszystkich bez wyjąt−
ku pracowników, którzy w różnym miejscu i zakresie utrzymują kontakt lub działają na
rzecz gości.
Turysta posiada tą szczególną cechę, że nie jest zwykłym konsumentem, lecz gościem.
...hotele całego świata bez względu na kraj, kategorię i wygląd zewnętrzny,
dzielą się na dwie zasadnicze grupy: na takie, gdzie klientowi sprzedaje się spokojny sen
i dobre samopoczucie oraz na takie, gdzie podstawowym zajęciem jest spełnianie
czynności służbowych w zakładzie ds. noclegowania osób przyjezdnych...4
1) Górnicki W., Ballada hotelowa, WL, Kraków 1979, s. 6–7.
2) HRI, rocz. 1984/5.
3) jw., s. 7.
4) jw., s. 15.
—8—
Dawniej oferowanie komuś gościny było punktem honoru gospodarza. Obecnie ta szla−
chetna cnota ludzka, która polegała na bezpłatnym przyjmowaniu gościa u siebie, stała się
działalnością komercyjną, wynagradzaną. A mimo to, gość hotelowy oczekuje czegoś wię−
cej niż tylko zwykłej usługi, do której upoważnia go zapłacona cena. Gość oczekuje kurtu−
azji, usługi wysokiej jakości, ciepłej atmosfery, która przekonuje go, że jest tu mile widzia−
ny i serdecznie przyjmowany. Gość hotelowy oczekuje dobrego przyjęcia, to znaczy czegoś,
czego nie można wprost zdefiniować, ponieważ hotelarstwo bazuje na wzajemnym zaufa−
niu oraz osobistej trosce o gościa.
Podstawą hotelarstwa, jego misją jest oferowanie gościny, tworzenie klimatu zaufania,
osobiste zajmowanie się gościem, a z tego wynika bezwzględna potrzeba personalizacji
i indywidualizacji usług hotelarskich.
Dobry serwis hotelowy jest mieszanką technik profesjonalnych oraz serdecznego przy−
jęcia. Różnica pomiędzy hotelem o dobrej reputacji, renomie i komforcie a hotelem o nie−
najlepszej opinii polega na obecności lub braku g o ś c i n n o ś c i. W tak postawionej tezie
należy zwrócić uwagę na wiele istotnych szczegółów, które wzajemnie na siebie oddziału−
ją, tworząc łańcuch zdarzeń, który zaczyna się od rezerwacji a kończy na pożegnaniu przez
służbę parterową. Ten „łańcuch” zdarzeń to gościnność.
Wg słownika Webstera5 – osoba gościnna to ktoś, kto: „obdarza gościa szczerym i ser−
decznym przyjęciem”, zaś Słownik języka polskiego6 definiuje ją tak:
• „gościnność – serdeczność okazywana gościom”
• „gościnne przyjęcie – bezinteresowna, serdeczna, wylewna gościnność”
• „gościna – przyjęcie, wizyta, odwiedziny, życzliwe przyjęcie lub przygarnięcie
kogoś, możliwość zatrzymania się, zamieszkanie u kogoś na pewien czas”
• „gość – osoba przybyła do kogoś w gościnę, w odwiedziny, zaproszony lub przy−
godny, miły, mile widziany itp.... klient w hotelu, pensjonacie, restauracji”.
Jak wynika z ww. znaczeń, synonimem gościnności jest szczerość i uprzejmość.
...CONRAD HILTON w swojej książce „Bądź moim gościem” opowiada, jak to
w latach dwudziestych zaczął stopniowo skupować świetne niegdyś hotele europejskie
i amerykańskie – z których uleciało życie – po I wojnie światowej. Życie, czyli
dusza ... chodzi po prostu o to, że hotel z duszą jest czymś więcej niż placówka
noclegowa dla ludności; że ma własny klimat,, indywidualność i styl, na ogół
niezależny od standardu...7
Podstawowymi zasadami obowiązującymi w świadczeniu usług w hotelu są:
• grzeczność – stosowana we wszystkich formach życzliwej obsługi i informowa−
niu gościa,
• szacunek – wyrażany w stosunku do gościa oraz atmosfera przyjaźni,
• zdolność zrozumienia drugiego człowieka – istotna w nawiązaniu kontaktu z go−
ściem i umiejętnym prowadzeniu rozmowy,
• gotowość niesienia pomocy – przejawiająca się w życzliwym stosunku do gościa
oraz oferowaniu usług dodatkowych.
5) Słownik Webstera, www.m−w.com, Merriam−Webster Noah
6) Słownik języka polskiego, PWN,Warszawa1983, t. I, s. 684.
7) Górnicki W., jw., s. 19.
—9—
Ciepłe, serdeczne powitanie, rzetelna informacja, wrażliwość na wszelkie potrzeby go−
ścia, winny być podstawowymi umiejętnościami wszystkich pracowników hotelu. Dobry,
przyjazny klimat w hotelu tworzą sami jego pracownicy. Poprawne, właściwe, dobre sto−
sunki między pracownikami w rezultacie przynoszą coś, co nazywamy esprit de corps,
a co należy rozumieć jako: wspólną ideę istniejącą wśród grupy pracowników, która wywo−
łuje entuzjazm, poświęcenie i silną troskę o honor grupy. Wszyscy, jako istoty ludzkie,
posiadamy pewne podstawowe potrzeby, takie jak:
1) Potrzeba bycia docenianym za swoją osobowość i wysiłki, by dobrze wykony−
wać swoje obowiązki,
2) Potrzeba bycia rozpoznawanym jako konkretna osoba oraz by zwracano się do
nas imiennie,
3) Potrzeba bycia traktowanym w sposób uprzejmy, z godnością, szacunkiem, uczci−
wie, szczerze,
4) Potrzeba bycia witanym ze szczególną serdecznością, ciepło, po przyjacielsku,
z uśmiechem,
5) Potrzeba wzajemnego świadczenia sobie małych grzeczności, np. otwieranie drzwi,
6) Wolimy postawę pracy z ludźmi, a nie dla ludzi,
7) Niektóre informacje muszą być przekazywane w formie pisemnej, jednakże, gdy
jest to możliwe, bardziej pożądane jest komunikowanie się ustne, wymiana po−
glądów, pytań czyni taki kontakt bardziej osobistym,
8) Jeśli musimy przyjąć naganę (uwagi), doceniamy udzielenie jej na osobności,
aby zachować twarz, oszczędzić zażenowania i poniżania przed postronnymi
osobami,
9) Jeśli my lub członkowie naszych rodzin zachorują lub jeśli w rodzinie zdarzy się
śmierć, zależy nam na słowach otuchy i wyrazach współczucia.
Wobec nieokreśloności reguł albergologii (albergo – wł. oberża, zajazd, hotel)
jedna tylko zasada ma rację aksjomatu. Taka mianowicie, że ani kategoria hotelu,
ani szumna reklama... ani najbarwniejszy nawet neon na dachu o niczym jeszcze
nie rozstrzygają. Genius loci na pewno zależy od kilku łatwo sprawdzalnych
i... mierzalnych czynników:
• fachowości i uprzejmości personelu,
• wygody pomieszczeń,
• czystości i błogosławionej ciszy,
• zapachu, rodzaju ogrzewania, zdobnictwa wnętrz i różnych miłych drobiazgów...8
Skoro potrzeby te dotyczą wszystkich, nie powinniśmy stosować dwóch różnych stan−
dardów zachowań, jednego dla pracowników, a innego dla gości. Nasze działania winny
być zawsze zgodne z zasadami współżycia między ludźmi.
Wysoki poziom kultury osobistej hotelarza sprzyja rozwojowi dobrych stosunków mię−
dzy pracownikami i wiążę się jak najściślej z kulturą pracy, która obejmuje warunki pracy,
organizację, wyposażenie techniczne, poziom wykształcenia ogólnego i zawodowego czło−
wieka, jego stosunek do pracy, umiejętność współżycia z kolegami, podwładnymi, przeło−
żonymi i wreszcie gośćmi hotelu. Obowiązki pracownika hotelu można „podzielić” na obo−
wiązki ściśle przydzielone – przypisane – do stanowiska pracy oraz zasady pracy dotyczące
bezwzględnie wszystkich pracowników hotelu.
8) Górnicki W., jw., s. 26–27.
— 10 —
Zasady te, to:
1) Korzystanie z wejść pracowniczych przy wchodzeniu i wychodzeniu z hotelu
2) Korzystanie z wind i schodów przeznaczonych dla pracowników
3) Używanie wyłącznie toalet i łazienek przeznaczonych dla personelu
4) Nie używać telefonów znajdujących się w pokojach mieszkalnych (jedyny wyją−
tek – sytuacja alarmowa!), do kontaktów wewnętrznych używać telefonów ser−
wisowych
5) Nie palić w części hotelowej (palenie tytoniu wyłącznie w miejscu wydzielonym
przez dyrekcję)
6) Nie żuć gumy i spożywać jakichkolwiek posiłków w części hotelowej,
7) Nie wolno spożywać napojów alkoholowych na terenie hotelu
8) Mężczyźni winni być starannie ogoleni w trakcie pobytu na terenie hotelu
9) Kobiety winny używać oszczędnie kosmetyków, nie używać perfum, ograniczyć
biżuterię do zegarka na ręce i pierścionka oraz kolczyków
10) Pracownicy winni korzystać z wydzielonych pryszniców tak przed, jak i po pracy.
11) Utrzymanie pokoi pracowniczych w należytej czystości i porządku jest obowiąz−
kiem pracowników
12) Zachowanie ciszy, mówienie przyciszonym głosem na terenie hotelu w trakcie
pracy i wykonywania obowiązków – praca nie powinna przeszkadzać gościom
13) Obcowanie pracowników z gośćmi jest surowo zabronione
14) Nie wolno pracownikom korzystać z miejsc przeznaczonych dla gości
15) Pracownik powinien nosić tradycyjne ciemne obuwie, skarpety oraz czysty
i schludny mundur służbowy.
Zewnętrzny wygląd i sposób bycia pracowników spełniają istotną rolę w pracy w obiek−
tach hotelarskich. Dla potrzeb dydaktycznych spróbujmy je wyliczyć:
1) idealne cechy fizyczne pracownika:
• sprawność i dobra kondycja fizyczna
• postawa wyprostowana, zgrabna sylwetka
• odporność na zmęczenie
• praca wielogodzinna w dzień, w nocy w postawie stojącej, wymagającej chodzenia
• odporność na brak snu
• dyżury po 12 godzin w porze nocnej
• odporność na nieregularność posiłków
• odporność na pracę w warunkach ciągłego ruchu i hałasu, które wyznacza niere−
gularne nasilenie natężenia pracy (ruch falowy)
2) oczekiwane cechy zewnętrzne:
• dobra prezentacja – wzrost średni i wysoki
• fryzura skromna u pań, u mężczyzn włosy starannie i krótko ostrzyżone
• brak jakichkolwiek rażących dysproporcji w budowie twarzy i ciała
• dbałość o higienę osobistą
• estetyka ubioru, umiejętność dobierania ubiorów w kolorach spokojnych, nie eks−
trawaganckich
• umiar w stosowaniu ozdób i makijażu
• wymagany chód spokojny, sprężysty, niedozwolone jest bieganie – wywołuje wra−
żenie nerwowości
— 11 —
• w czasie poruszania się pracownik powinien pamiętać, że zawsze gość ma wszę−
dzie pierwszeństwo
• opanowanie mimiki twarzy – umiejętność panowania i kontrolowania nad wyra−
zem swojej twarzy
• panowanie nad gestami i odruchami (eliminowanie gestykulacji itp.)
• estetyka ruchów i ich ograniczenie do niezbędnego minimum
3) przydatne cechy psychiczne pracowników hotelarstwa:
• wysoka kultura osobista i zawodowa: składa się na to poczucie taktu, znajomość
form i zwyczajów towarzyskich, uprzejmość, życzliwość, dyskrecja, opanowa−
nie, powściągliwość, cierpliwość, wyrozumiałość, wysoko rozwinięte poczucie
obowiązku i odpowiedzialności
• poczucie godności osobistej
• umiejętność zachowania właściwego dystansu (uprzejmość, a nie poufałość)
• uczciwość
• bardzo dobra pamięć wzrokowa i słuchowa
• realność zapamiętywania nazwisk i spostrzegawczość
• szybka orientacja, umiejętność radzenia sobie w każdej sytuacji oraz szybkie po−
dejmowanie decyzji
• wymóg umiejętności logicznego rozumowania oraz zwięzłego formułowania wnio−
sków
• dokładność i rzetelność przy każdej czynności
• umiejętność samokontroli
• posiadanie zmysłu organizacyjnego
• wysokie poczucie zdyscyplinowania
• zamiłowanie oraz chęć stałego podnoszenia swoich kwalifikacji i ogólnego po−
ziomu umysłowego
• posiadanie zdolności oraz chęć do nauki języków obcych.
...podobnie jak w przemyśle i handlu, w hotelarstwie stał się konieczny drobiazgowy
i wielostronny podział pracy. Tylko w ten sposób rodziło się to, co nazywamy duszą
hotelu – jego indywidualność i niepowtarzalny gdzie indziej klimat, a także swoisty
substytut dla wielu podświadomych marzeń klientów...9
9) Górnicki W., jw., s. 18.
— 12 —
— 13 —
ETYKA W HOTELARSTWIE
Celem każdej firmy, w tym także hotelarskiej, jest prowadzenie działalności zgodnie
z literą prawa, jego szczegółowymi postanowieniami, a także poszanowanie praw i własno−
ści swoich gości, klientów, pracowników oraz dostawców. Stwierdzenie to wcale nie jest
pozbawione sensu i potrzeby szczególnego podkreślenia w aktualnym czasie, gdzie uczci−
wość zawodowa w gospodarce wolnorynkowej – globalistycznej pozostawia wiele do ży−
czenia. Pogoń za pieniądzem stała się swoistym sportem w prowadzeniu działalności w wielu
zawodach, w tym także w hotelarstwie. A tymczasem hotelarstwo to usługa szczególnego
rodzaju, a gościnność stanowi jej podstawową część składową. Działanie zgodne z prawem
stanowionym, ale i, co warto szczególnie podkreślić, zgodne z etyką i normami prawa zwy−
czajowego, miejscowego i tradycji poszczególnych państw, krain, społeczeństw. Etyka za−
wodowa winna więc na powrót znaleźć swoje miejsce w działalności gospodarczej, wyso−
kie miejsce, które przywróci wiarę w uczciwe, rzetelne działanie firm.
W trakcie prowadzonej działalności dydaktycznej bardzo często otrzymujemy pytania
od przyszłych adeptów hotelarstwa: czy pieniądz i ekonomia stanowią jedyne, najważniej−
sze dobro? Wychodząc naprzeciw tym problemom moralno−etycznym, pozwalamy sobie
zaproponować swoistą deklarację zasad etycznych zebranych od „starych” hotelarzy – za−
sad do przemyślenia – przyjęcia – stosowania!
• Pracownicy hotelu zobowiązani są unikać sytuacji, które powodują (albo spowo−
dują) konflikt interesów lub stworzą wrażenie zaniedbania w wykonywaniu obo−
wiązków służbowych na rzecz osobistych korzyści majątkowych płynących ze
współpracy i zobowiązań wobec innej firmy, organizacji czy działalności.
• Pracownikom zabrania się wykorzystywania poufnych i zastrzeżonych informacji
na temat hotelu, osób lub firm współpracujących dla osiągnięcia korzyści mająt−
kowych oraz w sposób niezgodny z prawem.
• Pracownik nie powinien świadomie i celowo posiadać jakichkolwiek zobowiązań
i powiązań finansowych, obejmować stanowisk kierowniczych i doradczych w fir−
mach, które są klientami, dostawcami lub konkurencją hotelu.
• Pracownik nie powinien (nie wolno mu) przyjmować prezentów oraz dawać pre−
zentów, świadczeń czy gościny, które mogą być uznane za nadmierne, czy nazbyt
hojne, przedstawicielom firm będących właścicielami hoteli, klientami, dostaw−
cami lub konkurencją hotelu.
• Pracownicy winni mieć na uwadze fakt, że zatrudnienie współmałżonka lub inne−
go członka rodziny w hotelu, w firmie będącej dostawcą, konkurencją, może po−
wodować konflikt interesów, a tym samym może nie pozwolić pracownikowi na
zaangażowanie się w prawidłowe wykonywanie obowiązków na rzecz hotelu.
• Nie leży w polityce funkcjonowania hotelu dawanie bezpośrednio lub przez oso−
by trzecie łapówek, prowizji bądź wpływanie w sposób nieformalny na przedsta−
wicieli władz, związków zawodowych, dostawców, klientów. Zabrania się oczy−
wiście brania łapówek, prowizji i innych gratyfikacji finansowych przez
pracowników.
• Hotel powinien prowadzić księgi rachunkowe i dokumentację sumiennie, dokład−
nie, zgodnie z zasadami księgowości. Dane i informacje nie mogą być manipu−
— 14 —
lowane, nie mogą zmieniać i zniekształcać obrazu wyników finansowych. Księgi
oraz zapisy muszą być prowadzone rzetelnie.
• Udzielanie poufnych informacji na temat hotelu, gości, tajemnicy handlowej, da−
nych itp. może spowodować szkody na rzecz interesów hotelu bądź gości – pra−
cownicy zobowiązani są do przestrzegania tajemnicy służbowej, a informacje na
temat hotelu, firmy, spraw finansowych, pracowniczych itp. mogą być podawane
z rozwagą, w sposób profesjonalny, przez osoby upoważnione do tego.
• Polityka firmy winna zakładać, że jej hotel oraz usługi są prezentowane we wszel−
kich publikacjach i działaniach reklamowych i promocyjnych w sposób rzetelny
i dokładny, zgodny z etyką zawodową oraz obowiązującymi przepisami prawa
regionalnego i krajowego.
• Pracownicy hotelu działając jako przedstawiciele firmy, nie mają prawa wyraża−
nia zgody na akceptację propozycji podjęcia współpracy przez kontrahenta pod
warunkiem rezygnacji ze współpracy z innym partnerem. Mają oni obowiązek
zgłoszenia zaistniałej sytuacji dyrekcji hotelu (radcy prawnemu) natychmiast po
jej otrzymaniu, nawet jeśli wyrazili już wcześniej odmowę jej przyjęcia.
• Pracownicy winni zgłaszać – to obowiązek – wszelkie przypadki łamania zasad
etyki osobie wyznaczonej w hotelu do tych spraw. Wszelkie takie zgłoszenia,
raporty powinny być traktowane jako poufne.
Opracowanie zasad etyki i przystosowanie ich do specyfiki funkcjonowania hotelu w fir−
mie winno zakończyć się odpowiednim sformalizowaniem tego procesu poprzez pisemne
poświadczenie o zapoznaniu się z zasadami, ich zrozumieniem i zaakceptowaniem przez
wszystkich pracowników. Zasady etyki zawodowej winny stać się podstawą do świadcze−
nia obowiązków pracowniczych w hotelu.
W trakcie obrad Generalnego Zgromadzenia WTO w Santiago (Chile)1 został przedsta−
wiony Turystyczny Kodeks Etyczny, który powstał we współpracy z krajami członkowski−
mi oraz zainteresowanymi organizacjami pozarządowymi, a celem jego ma stać się ograni−
czenie negatywnych socjologicznych i ekologicznych skutków turystyki. Kodeks ten, choć
nie zawiera umocowań prawnych, a za wykroczenia nie ma sankcji karnych, jest ważnym
aktem, deklaracją woli. Reguluje bowiem relacje w układzie:
Turyści – społeczność lokalna
Działalność gospodarcza w turystyce – środowisko naturalne
Turystyka – a ochrona dóbr kulturalnych
Artykuł 1. Szacunek do goszczącej społeczności
1) Zrozumienie i respekt dla różnorodnych kulturalnych wartości oraz dla religijnych, filo−
zoficznych i moralnych wierzeń – są zarówno warunkiem, jak i konsekwencją turystyki;
animatorzy rozwoju turystyki i sami turyści są zobowiązani szanować społeczne i kultu−
ralne tradycje oraz praktyki wszystkich ludzi, włączając mniejszości narodowe i osoby
innych orientacji.
1) WTO, Turystyka i etyka, 27/16.
— 15 —
2) Aktywność turystyczna musi być prowadzona w harmonii z atrybutami i tradycjami
goszczących regionów i krajów, przy poszanowaniu prawa, obyczajów i przyzwyczajeń.
3) Goszczące społeczności i lokalna branża turystyczna powinna wywiązywać się ze zobo−
wiązań i szanować turystów, którzy ich odwiedzają: ich styl życia, gusta i oczekiwania.
4) Odwiedzając inne miejsca, turyści powinni się wystrzegać jakichkolwiek kryminalnych
i wrogich aktów oraz takich zachowań, które mogą być uważane za szokujące albo ranią−
ce uczucia lokalnej społeczności.
Artykuł 2. Wartości humanistyczne i turystyczne
1) Turystyka, aktywność, często kojarzona z wypoczynkiem i relaksem, sportem, uczest−
nictwem w kulturze, powinna być planowana i praktykowana jako czynnik indywidual−
nego i zbiorowego spełnienia; kiedy uprawia się ją z wystarczająco otwartym umysłem,
bywa nieocenionym czynnikiem samokształcenia, nauki tolerancji, uznawania różnic
między ludźmi i kulturami.
2) Aktywność turystyczna powinna wspomagać upowszechnianie praw człowieka, zwłasz−
cza, indywidualnych praw grup najbardziej podatnych na zranienie, szczególnie kobiet,
dzieci, ludzi w podeszłym wieku i upośledzonych.
3) Wykorzystywanie innych ludzi w jakikolwiek sposób, szczególnie seksualny, jest po−
gwałceniem fundamentalnych praw turystyki: to nie jest dewiacja (skrzywienie) turystyki,
ale jej negacja i jako taka powinna być ściśle zakazywana i karana.
Artykuł 3. Ochrona środowiska naturalnego
1) Zgodnie z linią przewodnią Agendy 21, wszyscy przyczyniający się do rozwoju turystyki
są zobowiązani do ochrony środowiska naturalnego w perspektywie kontynuacji i trans−
misji słusznych potrzeb i aspiracji obecnych i przyszłych pokoleń.
2) Formy rozwoju turystyki, które prowadzą do oszczędzania energii i redukowania pro−
dukcji odpadów, powinny mieć pierwszeństwo i finansowe wsparcie.
3) Wahania w czasie i przestrzeni turystycznych przepływów, szczególnie tych generowa−
nych przez płatne urlopy i szkolne ferie, powinny być promowane w taki sposób, aby
redukować ciśnienie turystycznej aktywności na środowisko.
4) Infrastruktura turystyczna i aktywność powinna być projektowana w taki sposób, by
chronić i wspomagać ochronę ekosystemów i różnorodność biologiczną oraz unikać
zagrożeń gatunków dzikiej flory i fauny.
5) Turystykę przyrodniczą i ekoturystykę uznaje się za formę szczególnie wartościową –
dowodzi ona, że turyści szanują środowisko naturalne i walory miejsc, które odwiedzają.
Artykuł 4. Ochrona kultury
1) Zasoby turystyki są częścią wspólnego dziedzictwa ludzkości.
2) Turystyczna polityka i aktywność powinna być prowadzona z poszanowaniem artystycz−
nego, architektonicznego, kulturalnego i historycznego dziedzictwa krajów, które po−
winno się identyfikować, chronić i przekazać przyszłym pokoleniom; szczególną uwagę
należy poświęcić pomnikom i muzeom, które przyciągają turystów.
3) Dochody pochodzące z odwiedzania miejsc kultury i zabytków powinny być choć czę−
ściowo przeznaczane na ich utrzymanie i upowszechnianie dziedzictwa.
— 16 —
4) Aktywność turystyczna powinna być planowana w taki sposób, aby produkty naturalnej
kultury, rzemiosła i folkloru przetrwały i rozbłysły, a nie uległy standaryzacji i degeneracji.
Artykuł 5. Zapewnienie korzyści lokalnym społecznościom
1) Lokalne społeczności towarzyszą aktywności turystycznej i powinny uczestniczyć w eko−
nomicznych, socjalnych i kulturalnych korzyściach, jakie stąd wynikają.
2) Polityka turystyczna powinna być prowadzona w ten sposób, aby przyczyniała się do
poprawy standardu życia społeczności odwiedzanych regionów; ośrodki turystyczne i baza
noclegowa powinny być projektowane w taki sposób, by zintegrować je z lokalną gospo−
darką i warunkami socjalnymi; jeśli umiejętności są równe, pierwszeństwo w zatrudnia−
niu powinni mieć miejscowi.
3) Specjalną uwagę powinno się zwracać na specyficzne problemy krajów i terytoriów wy−
spiarskich, trzeba być ostrożnym w strefach dziewiczych, gdzie turystyka często przed−
stawia rzadką okazję rozwoju w obliczu zanikania tradycyjnej aktywności gospodarczej.
Artykuł 6. Prawa konsumentów
1) Fachowcy w dziedzinie turystyki mają obowiązek rzetelnego informowania turystów
o miejscu przeznaczenia, warunkach podróży i pobytu. Powinni upewnić się, czy klau−
zule kontraktu proponowanego klientom są dla nich zrozumiałe i czytelne; czy umożli−
wiają w przypadku niezgodności wykonania z umową uzyskanie finansowej rekompen−
saty przez mających zastrzeżenia do ich usług.
2) Profesjonaliści powinni najlepiej jak potrafią zapewnić bezpieczeństwo, zapobiegać wy−
padkom, chronić zdrowie, zadbać o właściwe żywienie tych, którym świadczą swoje
usługi. Powinni rozwijać system ubezpieczeń i pomocy.
3) Państwowa administracja państw recepcyjnych powinna się upewnić, że przepisy za−
pewniające bezpieczeństwo turystom są ustalone i respektowane przez fachowców bran−
ży turystycznej; a w razie poważnych uchybień z ich strony powinny zapewnić turystom
powrót do kraju.
4) Prasa, szczególnie specjalizująca się w turystyce, powinna zadbać o dostarczenie konsu−
mentom usług turystycznych rzetelnych i aktualnych informacji.
Artykuł 7. Prawa pracowników
1) Specjalną uwagę powinno się przykładać do tego, by zagwarantować fundamentalne
prawa etatowym i dorywczym pracownikom w turystyce.
2) Pracownicy zatrudnieni w turystyce powinni być upoważnieni i zobowiązani do zdoby−
cia odpowiedniej wiedzy i jej pogłębiania.
3) Pracownicy zatrudnieni w turystyce powinni być chronieni przed finansowym i społecz−
nym wykorzystywaniem poprzez nadzór narodowej i lokalnej administracji, zarówno
w swoich krajach, jak i w krajach goszczących. Ryzyko związane z zawodem powinno
być ograniczone do minimum; specyficzny status przysługuje robotnikom sezonowym.
4) Wszelkie fizyczne i prawne podmioty powinny mieć prawo do rozwoju profesjonalnej
aktywności na polu turystyki w ramach istniejących przepisów prawnych.
— 17 —
Artykuł 8. Turystyka dla wszystkich
1) Uniwersalne prawo do turystyki jest konsekwencją prawa do wypoczynku i relaksu,
uwzględniając uzasadnione ograniczenia wynikające z godzin pracy i płatnych urlopów,
gwarantowanych przez Artykuł 24 Światowej Deklaracji Praw Człowieka i Artykuł 7
Międzynarodowej Konwencji Ekonomicznych Społecznych i Kulturalnych Praw.
2) Turystyka socjalna, zapewniająca szeroki dostęp do wypoczynku i wakacji, powinna być
wspomagana i rozwijana.
3) Turystyka rodzinna, młodzieżowa, studencka, a także turystyka dla starszych i inwali−
dów powinna mieć odpowiednią infrastrukturę.
Artykuł 9. Wolność przemieszczania się
1) Turyści i pracownicy zatrudnieni w turystyce, opłacani lub nie, powinni mieć swobodę –
w ramach międzynarodowego i narodowego ustawodawstwa – poruszania się po swoim
kraju i między państwami, zgodnie z Artykułem 13 Światowej Deklaracji Praw Człowie−
ka; mogą przemieszczać się tranzytem, czy podróżować do miejsc turystycznych lub
kulturalnych, nie będąc przedmiotem nielegalnych formalności do dyskryminacji.
2) Turyści i pracownicy zatrudnieni w turystyce są upoważnieni do korzystania z wszyst−
kich możliwych form komunikacji wewnętrznej lub zewnętrznej; ich bezpieczeństwo
osobiste i bezpieczeństwo ich bagażu powinny być gwarantowane; powinni mieć łatwy
dostęp do lokalnej administracji, służby zdrowia i prawa; powinni mieć swobodny kon−
takt z placówkami konsularnymi swoich krajów.
3) Procedury administracyjne wymagane przy przekraczaniu granic, takie jak wizy, formal−
ności zdrowotne i celne, powinny być egzekwowane w taki sposób, aby minimalnie ogra−
niczały swobodę podróżowania i uprawnienia turystyki międzynarodowej.
Artykuł 10. Wprowadzanie i umacnianie
1) Publiczne i prywatne podmioty w turystyce powinny współpracować przy wprowadza−
niu tych zasad i monitorować ich właściwe stosowanie.
2) Podmioty w turystyce powinny poznać rolę międzynarodowych instytucji i organizacji
pozarządowych, których działalność jest związana z turystyką, prawami człowieka i ochro−
ną środowiska.
3) Te same podmioty powinny zgodzić się na omawianie i dyskusję dotyczącą interpretacji
oraz zastosowania Światowego Kodeksu Etyki w Turystyce przy udziale „trzeciej stro−
ny”, w warunkach zachowania obiektywizmu.
— 18 —
— 19 —
KRÓTKA HISTORIA HOTELARSTWA.
RYS HISTORYCZNY KSZTAŁTOWANIA SIĘ USŁUG
I POJĘĆ HOTELARSKICH
Od tysięcy lat ludzie zmieniali swoje miejsce pobytu. Powody tego były różne; od wę−
drówek handlowych, religijnych, towarzyskich, aż po podróże turystyczne. Było to zawsze
odzwierciedleniem potrzeb, standardu życia i kultury epoki, bowiem wtedy kształtowały
się formy zaspokojenia potrzeb snu, wypoczynku i głodu podróżnych. Badania archeolo−
giczne i historyczne potwierdzają tezę, że podstawowym czynnikiem rozwoju ekonomicz−
nego społeczeństw starożytnych był handel wymienny. W państwach starożytnych przyby−
cie do miast, osad i osiedli ludzkich karawan kupieckich było wydarzeniem o bardzo dużym
znaczeniu. Kupcy – wędrowcy nie tylko przywozili oczekiwane towary użytkowe, ale sta−
nowili również odbiorców wytworzonych w miejscu pobytu mieszkańców osad innych dóbr
materialnych.
Podróżni, przebywający z dala od swoich stałych miejsc, musieli troszczyć się o zabez−
pieczenie wyżywienia, schronienia i wypoczynku dla siebie i zwierząt jucznych. Wycho−
dząc naprzeciw tym potrzebom, mieszkańcy osad i miast, aby zagwarantować sobie częste
przyjazdy kupców i karawan z towarami i po towary, zaczęli budować pomieszczenia za−
bezpieczające nocleg, schronienie dla towarów, wielbłądów i koni, wyżywienie, zawsze
w miejscach położonych blisko wody. Pierwsze ślady takiego zorganizowanego celowo bu−
downictwa pochodzą z terenów Bliskiego Wschodu i sięgają II tysiąclecia p.n.e. Najstarsze
formy domów zajezdnych dla kupców oraz wędrowców powstały wzdłuż naturalnych szla−
ków podróżnych, w miejscach z pitną wodą, odległych od siebie około jednego dnia podró−
ży i nosiły nazwę „karavanseraj”.
W starożytnej Grecji i Rzymie około IV wieku p.n.e. istniały domy gościnne, szczegól−
nie w miastach związanych z kultem bogów, igrzyskami, targami handlowymi (Ateny, Rzym,
Olimp, Korynt, Efez, Delfy, Syrakuzy itd.). W starożytnym Rzymie, największym impe−
rium ówczesnego świata, ze względu na dobrze rozwiniętą sieć dróg, powstawały i rozwija−
ły się zajazdy i gospody. Za czasów panowania Oktawiana (63 rok p.n.e. do 14 n.e.) po−
wstały wygodne gospody państwowe o nazwach: mansiones i stationes.
Państwo zakładało je przy szlakach komunikacyjnych, w odległości jednego dnia jazdy
koniem, dla wygody kurierów i dostojników państwowych podróżujących do różnych pro−
wincji imperium. Mansiones i stationes możemy więc uznać za pierwsze, zorganizowane
świadomie i celowo, systemy usług gospodnich.
O znaczeniu tej działalności dla funkcjonowania współczesnych im państw niech świad−
czą następujące fakty:
• obiekty noclegowe były własnością państwową lub miejską (społeczną),
• stanowiły źródło dochodów,
• dawały możliwość kupna towarów i sprzedaży własnych wyrobów, a więc wy−
miana towarowa stawała się podstawą ekonomii miast i państw starożytnych.
Działalność instytucji udzielających podróżnym gościny (nocleg + wyżywienie) spo−
wodowało konieczność uregulowania prawnego odpowiedzialności gospód za rzeczy wnie−
sione przez gościa (receptum rautarum, cauponum et stabulariorum).
— 20 —
Państwa lub miasta gwarantowały prawem bezpieczeństwo kupców i ich towarów –
słynny Kodeks Hammurabiego wspomina o prawie gościnności. W starożytnym Rzymie,
ekonomiczna rola gospód w gospodarce znalazła odzwierciedlenie w zarządzeniach władz
municypalnych. Oprócz odpowiedzialności za rzeczy gości wniesione do gospody, zarzą−
dzenia nakazują oznakowanie nazwą i szyldem gospody, powołują inspektorów i edyli
(curiosi cursus publici) do kontroli dokumentów podróżnych oraz jakości świadczonych
usług w gospodach.
Po upadku Imperium Rzymu następuje czasowy spadek znaczenia gospód i ich rozwo−
ju, aż do VIII wieku n.e. Wtedy to Karol Wielki (742–814 w. n.e.) wydał edykt, który stał
się podstawowym aktem prawnym dalszego rozwoju usług hotelarskich. Edykt ten nakła−
dał na kościoły i klasztory obowiązek utrzymania hospicjów udzielających pielgrzymom
i podróżnym noclegów, wyżywienia, opieki medycznej i kąpieli. Ta forma usług gospod−
nich szczególnie rozwinęła się w Szwajcarii, która dzięki temu posiada najstarsze w Euro−
pie tradycje hotelarskie.
Z biegiem lat forma nieodpłatnej gościny zaczęła przekształcać się w prowadzenie spe−
cjalnych zakładów usługowych nastawionych na czerpanie zysku. W 1187 roku w Pozna−
niu osiedlili się zakonnicy – rycerze joannici, którzy zbudowali klasztor i hospicjum. Król
Kazimierz Wielki, doceniając rolę i znaczenie usług gospodnich dla ekonomiki kraju, sta−
nął w obronie karczmarzy, nakazując w Statucie wiślickim, „aby nikt karczmarzom gwałtu
czynić nie śmiał”.
Nowożytne hotelarstwo, jego pierwowzór, powstało we Francji, w Paryżu. Stąd też nazwa
hotel w języku francuskim pierwotnie oznaczała rodzaj pałacu, miejską rezydencję arysto−
kracji (zwłaszcza we Francji i w Belgii), a następnie pod tą nazwą rozumiano budynek,
którego właściciel trudnił się zawodowo wynajmowaniem pokoi noclegowych i przygoto−
waniem wyżywienia dla podróżnych. Żywiołowy, pełny rozwój nowoczesnego hotelarstwa
przypada na XIX wiek, a więc wiek pary, rozwoju komunikacji oraz wielkich odkryć na−
ukowych. Coraz bardziej wzrastają wymagania gości korzystających z tych usług, przez co
podnosi się komfort i poziom wyposażenia, a hotelarstwo będące jeszcze nie tak dawno
raczej rzemiosłem, staje się prężną gałęzią działalności gospodarczej, przynoszącą wielkie
dochody.
Na ziemiach polskich rolę hoteli spełniały przez długi okres gospody, zajazdy i karcz−
my. Zygmunt Gloger w Encyklopedii staropolskiej ilustrowanej pod hasłem GOSPODA
podaje1: „Gospoda znaczyła dawniej to samo, co dom zajezdny w mieście lub przy gościń−
cu publicznym, jak również każda kwatera czasowa nie tylko w domu zajezdnym, ale w każ−
dym domu prywatnym, u szlachcica, mieszczanina, w klasztorze lub plebanii; (...) najwię−
cej gospód zajezdnych było w Krakowie i w Warszawie, jako miastach stołecznych oraz
Piotrkowie i Lublinie jako miastach trybunalskich. Typowa gospoda składała się z pokoi
gościnnych i kuchni, a jej standard pozostawiał wiele do życzenia. Ówcześni »turyści« ko−
rzystający z usług gospody zazwyczaj reprezentowali warstwy średnio zamożne i nie ocze−
kiwali specjalnych wygód. Bogaci i utytułowani korzystali przeważnie z gościny u rów−
nych im stanem”.
Kroniki donoszą, że karczmy istniały już za czasów Bolesława Chrobrego. Informację
na ten temat znajdujemy u kronikarza Galla Anonima, który pisze, że „nullus plausus, nul−
lus cynthare sonus audiebatur in tabernis” (ani klaskania, ani dźwięku cytry nie słyszano
1) Gloger Z., Encyklopedia staropolska ilustrowana, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978.
KRÓTKA HISTORIA HOTELARSTWA
— 21 —
w gospodach). Opis ten dotyczy roku 1025, gdzie kronikarz wspomina śmierć Bolesława
Chrobrego.
W XIV wieku, jedna karczma na wsi przypadała na 21 rodzin. Najstarsze, zachowane
do dzisiaj zajazdy (wyłączając z tego XV−wieczną gospodę Pod Modrym Fartuszkiem w To−
runiu) datują się na XVII wiek. Są wśród nich zjazdy w: Dusznikach, Prudniku, Skrzynnem
i Myślenicach. Ogromna większość z ponad 300 zajazdów miejskich i przydrożnych po−
chodzi z XVIII i XIX wieku. Powód tego stanu rzeczy jest prosty. To wtedy upowszechnia
się posługiwanie karetą i powozem jako środkiem komunikacji prywatnej, a także jest to
okres rozkwitu stałej komunikacji pocztowej – dyliżansowej – przy ożywieniu stosunków
gospodarczych.
Budynki zajazdów składają się przeważnie z dwóch części: części mieszkalnej i zara−
zem restauracyjnej, oraz tzw. „wtanu”, to jest pomieszczeń na pojazdy i konie. Obowiązują
tu dwa typy rozwiązań użytkowych. W pierwszym rozwiązaniu – budynek, segment miesz−
kalny, usytuowany jest od strony drogi, a „stan” za budynkiem. Dojazd do „stanu” prowa−
dził od strony drogi poprzez sień budynku mieszkalnego, lub przez bramę od podwórza.
W drugim zaś, „stan” usytuowany był obok budynku mieszkalnego, przy drodze.
Najstarszy, znany z rycin i opisów, obiekt gospodni w Warszawie, to zbudowany w la−
tach 1686–1695 MERYWIL. Obok pokoi mieszkalnych dla kupców, posiadał pomieszcze−
nia do wystawienia towarów. Został zburzony w 1819 roku.
Pod koniec XIX wieku prawie w każdym miasteczku powstał większy lub mniejszy
hotel, posiadający niekiedy bardzo skromne wyposażenie z wydzielonymi 1 lub 2 pokojami
solidniej urządzonymi, przeznaczonymi dla zamożniejszych gości. W największych mia−
stach polskich powstały wówczas duże i nowoczesne hotele, takie jak: Europejski w War−
szawie, Bristol, Polonia itp. Potrzeba tworzenia i budowy zakładów hotelarskich rosła w mia−
rę zwiększającej się ruchliwości ludzi.
U schyłku XX wieku stale wzrasta ruch turystyczny. Coraz więcej ludzi posiadając
środki, czas wolny oraz motywację, podróżuje i korzysta z wyspecjalizowanych obiektów
hotelarskich. Powstają nowe hotele, systemy, łańcuchy, powstają coraz to nowsze sposoby
zaspokajania oczekiwań turystów. Hotel końca XX wieku to nie tylko nowoczesny, świet−
nie wyposażony budynek, ale co szczególnie trzeba podkreślić – kompetentny, wykwalifi−
kowany, uprzejmy i gotowy do służenia gościom personel hotelowy.
O K R E S L U B D ATA
M IE J S C E
XXXXX w. p.n.e.
P a ñ s tw o S u m e ró w
M ia s to U r
XXXXV w. p.n.e. Fenicja, B yblos, U garit
XXXIII w. p.n.e. Staro¿ytny Egipt Karnak
X V I I w. p . n . e
B a b ilo n ia
V I I V w. p . n . e .
G recja, D elfy, Eleusis,
E p id a u r o s
I V I I I w. p . n . e .
R zym
FA K T, Z J AW IS K O , W Y D A R Z E N IE
G o s p o d y w m ia s ta c h w ia d c z ¹ c e u s ³u g i n o c le g o w e
i ¿ y w ie n io w e .
P ie r w s z e fo r m y g o s p ó d d la k u p c ó w i ic h k a r a w a n
t z w. k a r a v a n s e r a j e .
Zajazdy go cinne prowadzone przez kap³anów Boga Amona.
P is a n e n o r m y p r a w n e d o ty c z ¹ c e u s ³u g g o c in n y c h
K o d e k s H a m m u r a b ie g o .
P o r ty k i, S to a , P a n d o k e ia z a ja z d y d la w s z y s tk ic h
w m ie js c a c h k u ltu .
P ie r w s z e p r z e p is y p r a w n e d o ty c z ¹ c e p r o w a d z e n ia g o s p ó d
i o d p o w ie d z ia ln o c i z a r z e c z y w n ie s io n e d o o b ie k tu ;
k o n tr o la ja k o c i u s ³u g .
— 22 —
O K R E S L U B D ATA
I w. p.n.e. 60 r.
I w. n . e .
325 r.
V I I I w.
X I X I I w.
M IE J S C E
FA K T, Z J AW IS K O , W Y D A R Z E N IE
O k ta w ia n A u g u s t w p r o w a d z a k o n tr o lê p a ñ s tw o w ¹
R z y m , B e r e n ik a , O s tia ,
( c u r s u s p u b lic u s ) o r a z z a ja z d y s ta tio n e s e t m a n s io n e s
B a je , P o m p e ja , H e r a k u lu m
o d d a lo n e o 1 d z ie ñ d r o g i.
G o s p o d a p o m iê d z y J e r o z o lim ¹ a J e r y c h o , g o s p o d a
P a le s ty n a
w B e tle je m .
S o b ó r p o tw ie r d z a w a g ê z a w o d u h o te la r z a , tj. o b e r ¿ y s ty
N ic e a
i k a rc z m a r z a , b u d o w a X e n o d o c h i u m , t j . g o s p o d y
w k a ¿ d y m m ie c ie .
H ospicjum pr zy klasztorach: pr ze³êcz S eptim or 822 r.;
S z w a jc a r ia
w. B ernarda 850 r.
K r u c ja ty r y c e r s k ie i p o w s ta w a n ie g o s p ó d i h o s p ic jó w
P a le s ty n a
r y c e r s k ic h .
1187 r.
P oznañ
1254 r.
F r a n c ja
1266 r.
N ie m c y
X I X V I w.
K r a je is la m s k ie
X I I I X V w.
E u ro p a
1407 r.
F r a n c ja
X V I X V I I w.
P o ls k a
1693 r.
W a rs za w a
1792 r.
F r a n c ja
X I X w.
E u ro p a A m e r y k a
1826 r.
W a rs za w a
1829 r.
B o s to n U S A
1842 r.
1841 r.
P oznañ
A n g lia
18801890 r.
F r a n c ja
1907 r.
USA
1940 r.
1952 r.
USA
USA
H o s p i c j u m p r z y k l a s z t o r z e J o a n n i t ó w.
K r ó l L u d w ik IX w y d a je a k t p r a w n y r e g u lu j¹ c y
p r o w a d z e n i e g o s p ó d i z a j a z d ó w.
Prawo magdeburskie reguluje obowi¹zki w³acicieli gospód.
P o w s ta j¹ m e d r e s y p r z y m e c z e ta c h .
Wokó³ placów targow ych pow staj¹ gospody dla kupców,
z a c z a s ó w J a g ie ³³y p o w s ta j¹ g o s p o d y
w K r a k o w ie .
K r ó l K a r o l V I w p r o w a d z a p r z e p is y m e ld u n k o w e
w gospodach.
P ow staj¹ stacje pocztow o-dyli¿ansow e: K raków, Tarnów,
R z e s z ó w, J a r o s ³ a w, Z a m o æ , L u b l i n , W a r s z a w a , P o z n a ñ ,
Toruñ.
P o w s ta je z a ja z d k u p ie c k i M e r y w ill.
L ic z n e r e z y d e n c je s z la c h ty w w y n ik u r e w o lu c ji s ta j¹ s iê
h o te la m i.
R e w o lu c ja p r z e m y s ³o w a , w p r o w a d z e n ie k o le i ¿ e la z n y c h ,
pow staj¹ hotele dw orcow e, tzw. term inus, oraz elitarne
ty p u G ra n d .
9 h o t e l i i 2 5 p e n s j o n a t ó w.
P o w s ta je h o te l T R E M O N T 1 7 0 p o k o i, p ie r w s z y h o te l,
k tó r y d o o b s ³u g i g o c i w p r o w a d z i³: b a g a ¿ o w y c h ,
p o s ³ a ñ c ó w, r e c e p c j o n i s t ó w, p o k o j e 1 - i 2 - o s o b o w e z W C ,
k a r ty m e n u w r e s ta u r a c ji.
P o w s ta je h o te l B A Z A R .
Thom as C ook zak³ada pier w sze biuro podró¿y.
C e z a r R itz n a js ³y n n ie js z y h o te la r z X IX w ie k u r o z w ija
hotelarstwo elitarne (hotele Claridge, Carlton, Savoy, Ritz).
O t w a rc i e h o t e l u B u f a l l o S t a t l e r p o c z ¹ t e k p i e r w s z e g o
³a ñ c u c h a h o te lo w e g o .
P o w s ta j¹ ³a ñ c u c h y h o te lo w e S h e r a to n i H ilto n .
P o w s ta je s y s te m h o te lo w y H o lid a y In n .
Źródło: Grabowski, [w:] Organizacja pracy w hotelarstwie, KSH, Kraków 2001.
— 23 —
Od początku lat pięćdziesiątych następuje gwałtowny rozwój łańcuchów i sieci hotelo−
wych, a jak wykazuje poniższe zestawienie, zdecydowana większość grup hotelowych ma
rodowód amerykański.
W zasadzie jedyną grupą hoteli o korzeniach europejskich jest grupa ACCOR, zrzesza−
jąca obecnie około 3 800, w której funkcjonują następujące brendy – marki:
• SOFITEL (w tej marce wyróżniamy także takie hotele jak: Prestige, Boutique),
• MERCURE,
• NOVOTEL,
• IBIS,
• FORMULA 1,
• RED ROOF,
• CORALIA.
Gwałtowny rozwój bazy hotelarskiej datuje się na lata 70–80., kiedy to w bazę zaczęli
inwestować producenci ropy naftowej, a także wielu prywatnych inwestorów, którzy roz−
winęli firmy rodzinne. Obok tradycyjnych ośrodków hotelarskich, takich jak: Szwajcaria,
Włochy, Francja, Wielka Brytania, Karaiby, Hawaje, pojawiły się Wyspy Kanaryjskie,
Afryka Północna, Turcja, RPA, Tajlandia, Malezja, Hong−Kong – wybudowano tam tysiące
hoteli, a inwestorzy w dalszym ciągu szanują te kierunki oraz wytyczają nowe, np. Brazy−
lia, Polska, Bułgaria, republiki przybałtyckie, Australia, aby sprostać zapotrzebowaniu eme−
rytów europejskich, amerykańskich oraz japońskich, którzy od połowy lat siedemdziesią−
tych zaczęli konsumować swoje polisy emerytalne. Ogromną rolę w rozwoju usług
hotelarskich spełnia segment MICE (Meetings Intencive Conference Events), który od po−
czątku lat osiemdziesiątych przysparza turystyce około 20% przychodów.
W dużym uproszczeniu dalszy rozwój hotelarstwa światowego wyglądał następująco:
1946 r. – BEST WESTERN USA,
1946 r. – IHC INTERCONTINENTAL (od 1996 w grupie hoteli BASS, w której
jest także od 1998 r. HOLIDAY Inn),
1957 r. – MARRIOTT (wcześniej restauracje),
1960 r. – RADISSON HOTELS SAS,
1967 r. – NOVOTEL (przekształcony w 1983 r. w grupę ACCOR),
1967 r. – HAYATT
oraz wiele innych. Większość grup hotelowych notowana jest na giełdach amerykańskich,
niemieckich i francuskich.
W środkowej i wschodniej Europie, w tym także w Polsce, od 1990 roku datujemy
gwałtowny rozwój hotelarstwa. Obecne hotelarstwo opiera się na dwóch formach zarządza−
nia i prowadzenia hoteli, którymi są:
• hotele rodzinne,
• wielkie korporacje hotelowe, w działalności których jak w soczewce skupiają się
elementy globalizacji gospodarki światowej.
— 24 —
Pierwsza dziesiątka największych grup hotelowych w 1998 r.
N a zw a i kra j
L ic z b a h o te li
L ic z b a p o k o i
W ilu k ra ja c h
CEDANT USA
B A S S W ie lk a B r y ta n ia
5 795
2 606
515 267
452 820
13
95
B ES T W ES TER N IN TER N ATIO N A L U S A
3 824
304 512
75
C H O IS H O TES IN TER N ATIO N A L U S A
3 461
292 099
34
M A R R IO TT IN TER N ATIO N A L U S A
1 575
286 377
53
A C C O R F r a n c ja
2 481
280 161
76
S TA R W O O D H O TELS & R ES O RTS U S A
P R O M U S H O TEL C O R P O R ATIO N U S A
655
1 307
210 569
188 686
72
8
PATR IO T A M ER IC A N U S A
487
105 201
13
C A R LS O N H O S P ITA LITY U S A
511
102 380
50
Źródło: opracowanie własne
BAZA NOCLEGOWA W POLSCE I JEJ ROZWÓJ NA TLE TURYSTYKI2
Podejmowanie działań w turystyce polskiej w dobie rozwoju gospodarki rynkowej ma
na celu zwiększanie udziału gospodarki turystycznej w powstawaniu i powiększaniu do−
chodu narodowego, związanego z tym zatrudnienia, a to wszystko w oparciu o wykorzysta−
nie potencjału oraz krajowych zasobów walorów turystycznych.
Opracowany przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, a zaakcepto−
wany przez Komitet Integracji Europejskiej w dniu 14.02.2003 r. program, zakłada nastę−
pujące dla sektora turystyki cele:
1) Zwiększanie zagranicznej turystyki przyjazdowej do Polski oraz turystyki krajo−
wej poprzez podniesienie konkurencyjności markowych produktów turystycz−
nych i usług kulturowych zarówno na rynkach zagranicznych, jak i na rynku
krajowym
2) Tworzenie warunków do rozwoju i wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw
sektora turystycznego
3) Promocję Polski i poszczególnych regionów jako obszarów atrakcyjnych tury−
stycznie, w tym promowanie oferty kulturalnej regionów
4) Zwiększanie dostępności regionalnych produktów turystycznych poprzez zapew−
nienie funkcjonowania i rozwijania kompleksowego systemu informacji tury−
stycznej i kulturalnej, w tym nowoczesnej, interaktywnej sieci informacji inter−
netowej.
Według cytowanego źródła ZPORR znaczne obszary Polski zagrożone są zjawiskiem
peryferyzacji i marginalizacji dużych grup społecznych. Przejawem tego zjawiska są:
1) utrzymujące się od lat wielu bezrobocie,
2) patologie społeczne,
3) niski poziom wykształcenia ludności,
4) niskie dochody,
5) duży udział przychodów ze źródeł socjalnych.
2) Źródło: Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego na lata 2004–2006.
— 25 —
Do głównych obszarów zagrożonych marginalizacją możemy zaliczyć:
1) obszary wiejskie,
2) obszary koncentracji przemysłów tradycyjnych,
3) zdegradowane społecznie i ekonomicznie miasta i dzielnice miast, zdegradowa−
ne obszary poprzemysłowe i powojskowe.
Polska z rozwojem usług turystycznych wiąże bardzo duże nadzieje na ponowny, po−
równywalny do dynamiki lat 1994–1997 wzrost gospodarczy kraju oraz poszczególnych
regionów. „Polska posiada duży potencjał gospodarczy dla rozwoju turystyki, związany
zarówno z bogatą kulturą i tradycją, jak również różnorodnym i stosunkowo dobrze zacho−
wanym (przyjaznym dla człowieka) środowiskiem naturalnym.”3 Minusem naszym jest słabo
rozwinięty sektor informacji i promocji produktów turystycznych.
Baza noclegowa i gastronomiczna stale się powiększa i jest unowocześniana. Stosowa−
ne w obsłudze standardy nie odbiegają od światowych. Zwiększa się jakość kadr pracują−
cych w sektorze hotelarskim, kadr posiadających dobre przygotowanie fachowe i znajo−
mość języków obcych. Szkoda, że ustawodawca nie docenił tego, skreślając w noweli do
ustawy o usługach turystycznych z dnia 5 marca 2004 r. obligatoryjny, obowiązujący do−
tychczas, wymóg wykształcenia personelu hoteli. To błąd, który należy szybko naprawić.
W przedstawionym w poprzednich rozdziałach materiale staraliśmy się przedstawić,
przybliżyć historię doskonalenia polskiego hotelarstwa, zarówno od strony wymogów sta−
wianych bazie materialnej, jak i personelowi pracującemu w hotelach – h o t e l a r z o m.
Wymogi te przyniosły określone rezultaty i dzisiaj posiadamy nie tylko gotowe i wdrożone
standardy, ale i duży potencjał ludzki przygotowany do profesjonalnego świadczenia usług
gościnności.
Spróbujmy więc „zobaczyć” jak wg GUS oraz badań specjalistycznych ośrodków na−
ukowych przedstawia się nasza baza noclegowa:
Baza noclegowa w Polsce w latach 1990–20024
3) ZPORR – wsparcie przedsięwzięć turystycznych.
4) Źródło: GUS „Turystyka”.
— 26 —
Wielkość i struktura bazy noclegowej w 2001 i 2002 r.5
R o d z a je o b ie k tó w
O g ó ³e m P o ls k a
H o te le
M o te le
P e n s jo n a ty
D o m y w y c ie c z k o w e
S c h r o n is k a
S c h r o n is k a m ³o d z ie ¿ o w e
Orodki w czasow e
Orodki kolonijne
Orodki szkoleniowo-wypoczynkowe
D om y pracy tw órczej
Z e s p o ³y o g ó ln o d o s tê p n y c h
d o m k ó w tu r y s ty c z n y c h
C a m p in g i
P o la b iw a k o w e
Orodki do w ypoczynku sobotnio- n ie d z ie ln e g o i w i¹ te c z n e g o
K w a te r y a g ro tu r y s ty c z n e
Z a k ³a d y u z d r o w is k o w e
P o z o s ta ³e n ie s k la s y fik o w a n e
L ic z b a o b ie k tó w
L ic z b a m ie js c n o c le g o w y c h
L ic z b a m ie js c
w b a z ie w %
O g ó ³e m
C a ³o ro c z n e
2001 2002
2001 2002
2001 2002
641172 610914 332908 334983
100
100
97940 109293 97517 108949
1 5 ,3
1 7 ,9
4827
4409
4723
4383
0 ,8
0 ,8
15446 13859 14407 12899
2 ,4
2 ,3
10656
8295
9215
7584
1 ,7
1 ,4
3872
3390
3450
3215
0 ,6
0 ,6
21678 20995 10974 10865
3 ,4
3 ,4
177469 158346 54524 49310
2 7 ,7
2 5 ,9
30210 28466
5588
4021
4 ,7
4 ,7
48390 51434 35250 36088
7 ,5
8 ,4
2488
2236
2293
1975
0 ,4
0 ,4
2001
8686
966
118
307
146
80
427
1886
218
500
52
2002
7948
1071
120
287
123
66
415
1701
194
510
48
439
394
26809
24923
2437
4 ,2
4 ,1
175
300
149
267
27727
42803
25950
2093
1206
33406
4 ,3
6 ,7
4 ,2
5 ,5
79
72
3265
1073
130
1790
898
125
1508
11188
23766
92638
3243
2951
1096
459
0 ,5
0 ,5
9557
5772
23703 22580
89411 61476
5342
22933
63317
1 ,7
3 ,7
1 4 ,4
1 ,6
3 ,9
1 4 ,6
KRÓTKI PORADNIK DLA STARAJĄCYCH SIĘ O DOFINANSOWANIE
DZIAŁAŃ W TURYSTYCE
I. Rodzaje kwalifikujących się do dofinansowania projektów:
Dla osiągnięcia celów, które wcześniej zostały przedstawione, będzie można realizo−
wać następujące rodzaje projektów:
1) Opracowanie i utworzenie systemu informacji turystycznej, w tym nowocze−
snej, interaktywnej sieci informacji internetowej umożliwiającej np. rezerwację
lub zakup usług turystycznych.
2) Działania promocyjno−informacyjne, w tym wykorzystujące nowoczesne tech−
niki informowania.
3) Przygotowanie i realizacja programów rozwoju i promocji lokalnych i regional−
nych markowych produktów turystycznych.
4) Badania marketingowe umożliwiające optymalne zaprojektowanie strategii pro−
mocji produktów turystycznych w regionie (określenie celów promocji, wybór
form i środków promocji, wybór grup docelowych itd.).
5) Opracowanie Z. T. Werner na podstawie danych GUS, system OTMC 12, US Kraków.
— 27 —
5) Organizacja masowych imprez promocyjnych w kraju i za granicą.
6) Organizacja imprez/wydarzeń turystycznych umożliwiających przyciągnięcie tu−
rystów z innych regionów lub turystów zagranicznych.
7) Udział w wyselekcjonowanych imprezach targowych.
8) Projekty w zakresie budowy systemu zarządzania turystyką, tj. budowy struktur
regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych.
9) Specjalistyczne szkolenia dla pracowników i kadr zarządzających MŚP w sekto−
rze usług turystycznych i z zakresu marketingu, tworzenia produktu turystyczne−
go i jego promocji, informacji turystycznej, reklamy, public relations, doskona−
lenia techniki sprzedaży oferty w turystyce biznesowej.
10) Analizy i ekspertyzy dotyczące regionalnego rynku turystycznego.
11) Przygotowanie niezbędnej w procesie inwestycyjnym dokumentacji, tj. biznes
plany, studia wykonalności w ramach projektów realizowanych na podstawie
opracowanych strategii i programów rozwoju.
12) Infrastruktura służąca rozwojowi aktywnych form wypoczynku, w tym baza spor−
towo−rekreacyjna (np. kryte kąpieliska z basenami termalnymi, ścieżki zdrowia,
szlaki turystyczne, edukacyjne, tematyczne, narciarskie trasy zjazdowe i biego−
we, ośrodki jeździeckie, pola golfowe, kluby rekreacyjne, ścieżki rowerowe, przy−
stanie jachtowe itp.).
13) Adaptacja zabytków techniki i architektury na cele związane z promocją tury−
styczną regionu (np. wykorzystanie taboru i tras zabytkowych kolei wąskotoro−
wych w celu promocji atrakcji kulturowo−przyrodniczych regionu).
14) Infrastruktura informacyjno−recepcyjna (np. centra i punkty informacji turystycz−
nej, punkty informacji o regionie wraz z ekspozycją i sprzedażą wydawnictw,
map i folderów, lokalnych wyrobów pamiątek itp., zlokalizowane w zajazdach,
barach przydrożnych, a także w obiektach wolnostojących, zabytki techniki,
np. w młynach wodnych, kuźniach itp.).
15) Infrastruktura noclegowa (m.in. rozbudowa, adaptacja i modernizacja istniejących
obiektów noclegowych, wprowadzenie funkcji hotelowej do pałaców, dworów, obiek−
tów podworskich, folwarcznych itp.) z wyłączeniem kosztów bieżącego utrzymania.
16) Infrastruktura gastronomiczna, m.in. w powiązaniu z obiektami noclegowymi,
wykorzystująca specyfikę regionu lub lokalną itp.
17) Inna infrastruktura turystyczna (z wyłączeniem infrastruktury pośrednio wpły−
wającej na rozwój turystyki, a także infrastruktury kwalifikującej się do dofinan−
sowania w ramach innych działań ZPORR).
W ramach ww. typów projektów do kwalifikujących się wydatków mogą być zaliczone:
1) przygotowanie i dystrybucja materiałów informacyjnych,
2) koszt wykonania ekspertyz, analiz, badań marketingowych,
3) realizacja imprez i kampanii promocyjnych (w tym koszt opracowania i publika−
cji reklam, materiały promocyjne),
4) zakup usług niezbędnych do utworzenia internetowej sieci informacji turystycznej,
5) roboty budowlane, montażowe, instalacyjne,
6) zakup wyposażenia,
7) przygotowanie dokumentacji technicznej,
8) nadzór inżynierski.
— 28 —
II. Kryteria wyboru projektów:
Wszystkie projekty muszą spełniać następujące kryteria:
1) zgodność z celami szczegółowymi działania,
2) zgodność z ww. rodzajami kwalifikujących się projektów dla działania,
3) zgodność ze strategią rozwoju województwa,
4) pozytywny (bądź neutralny) wpływ na realizację polityk horyzontalnych (ochrona
środowiska, polityka zatrudnienia, równość szans, społeczeństwo informacyjne),
5) zgodność z prawodawstwem polskim i wspólnotowym (szczególnie w zakresie
ochrony środowiska).
Dopełnieniem tego punktu będą postawione w ZPORR następujące kryteria formalne:
1) posiadanie przez beneficjenta wymaganych pozwoleń administracyjnych lub/i
uzgodnień,
2) kompletność wymaganej dokumentacji technicznej,
3) zidentyfikowanie i potwierdzenie źródła i wielkości współfinansowania krajowego,
4) w przypadku projektów realizowanych w partnerstwie, umowa pomiędzy part−
nerami określająca zasady zarządzania projektem i obowiązki poszczególnych
partnerów.
Za priorytetowe będą uznawane projekty spełniające następujące kryteria:
1) ponadlokalny i ponadregionalny charakter projektu,
2) realizacja projektu wynika z założeń regionalnych bądź lokalnych strategii roz−
woju turystyki oraz oparta jest na przeprowadzonych analizach, badaniach mar−
ketingowych,
3) pozytywny wpływ na podnoszenie atrakcyjności turystycznej regionu oraz przed−
łużenie sezonu turystycznego,
4) wpływ na utrzymanie bądź tworzenie nowych miejsc pracy,
5) możliwość kontynuacji działań po zakończeniu realizacji projektu,
6) innowacyjność projektu.
III. Beneficjenci pomocy:
1) jednostki samorządu terytorialnego,
2) związki i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego,
3) regionalne i lokalne organizacje turystyczne,
4) samorządy zawodowe sektora turystyki,
5) organizacje pozarządowe o charakterze non−profit, działające w sektorze tury−
styki (w tym stowarzyszenia, fundacje),
6) przedsiębiorstwa,
7) parki narodowe, parki krajobrazowe,
8) nadleśnictwa,
9) uzdrowiska, zakłady lecznictwa uzdrowiskowego.
Instytucją wdrażającą dla działania w kierunku rozpatrywania wniosków jest Regional−
na Instytucja Finansująca (RIF), z którą wojewoda podpisuje umowę na przekazanie środ−
— 29 —
ków finansowych pochodzących z UE oraz budżetu państwa, które są przeznaczone na
współfinansowanie projektów. RIF przeprowadza procedurę wyboru projektów do realizacji.
IV. Podstawowe informacje, które powinien zawierać projekt:
1) tytuł projektu,
2) rodzaj projektu,
3) miejsce realizacji projektu,
4) beneficjent,
5) inne instytucje zaangażowane w realizację projektu,
6) opis projektu,
7) uzasadnienie projektu,
8) powiązanie projektu z innymi działaniami programu operacyjnego / powiązanie
projektu z innymi projektami,
9) informacja na temat innych projektów zrealizowanych przez beneficjenta
i finansowania ze środków przedakcesyjnych UE/funduszy strukturalnych UE,
10) wskaźniki bazowe projektu,
11) skwantyfikowane cele projektu,
12) harmonogram realizacji,
13) koszty projektu,
14) źródła finansowania projektu.
Dofinansowanie projektu dokonywane będzie ze środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego:
1) 75% kwalifikującego się kosztu – jeśli beneficjent nie jest przedsiębiorcą (orga−
nizacje pozarządowe, stowarzyszenia, Parki Narodowe),
2) 50% kwalifikującego się kosztu – w przypadku, gdy beneficjent nie jest przed−
siębiorcą, a inwestycje infrastrukturalne generują znaczący zysk netto,
3) 35% kwalifikującego się kosztu – jeśli beneficjent jest przedsiębiorcą.
UŻYTECZNE ADRESY:
Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
www.mgpips.gov.pl
Departament Wdrażania Programu Rozwoju Regionalnego
ul. Wspólna 4, 00−507 Warszawa, tel. (0−22) 661−88−89; fax (0−22) 628−64−65
Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej
ul. Wspólna 4, 00−507 Warszawa, tel. (0−22) 661−91−48 lub 661−91−19;
fax (0−22) 661−91−45 lub 661−86−80
Departament Turystyki
ul. Żurawia 4 a, 00−507 Warszawa, tel. (0−22) 693−49−40; fax (0−22) 693−40−44
— 30 —
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Al. Jerozolimskie 125/127, 02−017 Warszawa, tel. (0−22) 699−40−44/45;
fax (0−22) 699−70−46/56
Polska Agencja Rozwoju Turystyki SA
www.part.com.pl
ul. Stawki 2, 00−193 Warszawa, tel. (0−22) 860−67−79 do 80; fax (0−22) 860−67−82
— 31 —
RADY DOTYCZĄCE SPRZEDAŻY USŁUG HOTELARSKICH
„Wymagać wysokiego poziomu jakości od wyrobów
i usług – to nie powinno w Polsce budzić zażenowania,
by jednak wymagać – musimy wiedzieć o jakości i mieć
przekonanie, że żądanie poziomu jakości jest rzeczą
NORMALNĄ we wszelkich transakcjach”...
Dr inż. Stefan Doroszewicz1
Turystyka i hotelarstwo, jako przemysł usługowy, wytwarzają dobra niewymierne
w szczególnych warunkach. W przypadku produktu hotelarskiego mamy do czynienia z ta−
kimi czynnikami, które muszą charakteryzować się jednością:
• miejsca,
• czasu,
• konsumpcji (świadczenia).
Czynniki te łączą się w całość usługi hotelarskiej. Nie da się odłączyć nieuprzejmego
personelu od stanu technicznego obiektu, brudu łazienek itp.
Usługi hotelarskiej nie da się kupić „na próbę”, stąd kupujący ponosi element ryzyka.
Ale z kolei niematerialność usługi ułatwia jej marketing, ponieważ nie mamy problemów
z dystrybucją i przechowywaniem produktów.
W przypadku towarów możemy w sposób bardzo precyzyjny definiować (określać)
normy i wymagania jakościowe. Łatwe jest także stosowanie kontroli jakości. Elementy
standaryzacji usług turystyczno−hotelarskich są różnorodne w poszczególnych krajach, a ja−
kość jest pewną określoną, pozytywną cechą produktu. W hotelarstwie trudno jest zapew−
nić taki system oceny jakości jak w przemyśle. Jakość w hotelarstwie jest szczególnie za−
uważana i dostrzegana, gdy jej zabraknie lub bardzo się obniży.
Inną cechą produktu turystyczno−hotelarskiego jest to, że „bardzo łatwo się psuje”.
Towar można sprzedawać tak długo, jak długą ma – na przykład – datę ważności, użytko−
wania. Natomiast miejsce w hotelu nie sprzedane dziś, już „się” nie sprzeda, jest stratą.
Kolejnym wyróżnikiem, elementem, produktu hotelarskiego jest jego nierozdzielność
od firmy – hotelu, gdyż usługa jest związana, złączona z miejscem jej świadczenia i wytwa−
rzania. Brak estetyki pomieszczeń, lokalu, źle wykonujący obowiązki pracownik, mogą
zaważyć na jakości świadczonych usług, a co za tym idzie, zadowoleniu gości.
Kolejna cecha usługi hotelarskiej i turystycznej, używając nomenklatury komputero−
wej, to konieczność kompatybilności wszystkich składników usługi. Potencjalny gość
hotelowy oczekuje od hotelu porównywalnych pod względem jakości różnych usług. Np. jeśli
hotel ****, to restauracja I kategorii, na najwyższym poziomie usługi dodatkowe, a stary,
odrapany autokar dowożący gości będzie dysonansem.
Bardzo ważnym elementem funkcjonowania każdego hotelu winien być program jako−
ści, odpowiedni do standardu, funkcji, zadań i lokalizacji, dzięki któremu wszyscy pracow−
nicy dążyć będą do zapewnienia jak najlepszej obsługi gości hotelowych.
1) Doroszewicz S. – Katedra technologii i jakości produktów SGH, Warszawa.
— 32 —
Co powinno składać się na taki program? Według dyrektora hotelu ELEKTOR w Kra−
kowie, W. Bocho, podstawowe elementy takiego programu to:
• systematyczna obserwacja standardu i jakości serwisu,
• sporządzanie w postaci zapisu listy standardu, a w szczególności: kontroli, stan−
dardu pokoi, czystości, sprawności urządzeń itp.,
• wykładanie w części hotelowej i restauracyjnej – do wypełnienia przez gości an−
kiet, dotyczących standardu hotelu i jakości usług.
Do oceny jakości usług w hotelarstwie służą, między innymi, konkursy organizowane
przez Polskie Zrzeszenie Hoteli („Złoty Klucz”, „Złota Patelnia”) czy też formuła reko−
mendacji obiektów hotelarskich.
Konkursy te stanowią jedynie element czynnika, część miernika jakości usługi.
Dla gościa hotelowego nie mają jednak znaczącego wpływu. Gość preferuje przede wszyst−
kim cenę oraz te cechy usługi – produktu, które wyróżniają go na rynku spośród innych.
Dobra rada:
Klienci nie kupują usług, kupują korzyści, do których ktoś ich przekonał.
Podstawowym celem każdego hotelarza jest uzyskanie odpowiedniego poziomu zado−
wolenia potencjalnych gości. Zadowolenie to objawia się w odpowiednim „obłożeniu” ilo−
ściowym hotelu, a potem rzutuje na zysk hotelarza.
Co zatem zrobić, aby ten prosty mechanizm miał zastosowanie w naszym hotelu? Oto
kilka skutecznych rad dotyczących jakości sprzedaży usług:
• Łatwiej jest sprzedać usługi dobrej jakości.
• Sprzedaż usługi, która spełnia oczekiwania (potrzeby) gościa, oraz takiej, która
rozwiązuje jego problemy, zawsze prowadzi do pomyślnego dla hotelarza zakoń−
czenia transakcji kupna sprzedaży.
• Stawianie na pierwszym miejscu potrzeb gościa prowadzi nie tylko do sfinalizo−
wania pierwszej rezerwacji, ale również do dalszych, kolejnych pobytów gościa
w naszym hotelu; gość zadowolony opowie o tym innym, a więc spełni rolę na−
szego „agenta” – sojusznika w obłożeniu miejsc w hotelu.
• Dzięki zadowoleniu gość staje się naszym „stałym gościem”, czyli osobą identy−
fikującą się z hotelem.
• Będąc profesjonalistą, hotelarz jest pewny siebie, optymistycznie nastawiony po−
trafi uzyskać dobre efekty w sprzedaży swojego produktu.
Te rady dotyczące jakości sprzedaży w dość prosty sposób przekładają się na uzyskanie
wzrostu sprzedaży, zaspokojenia podstawowych potrzeb, rozwoju firmy, czyli w efekcie
przyniosą satysfakcję hotelarzowi.
Co stanowi więc o doskonałości firmy hotelarskiej?
1) dobra reputacja pod względem jakości świadczonych usług (np. pracownicy z du−
mą wymieniają swoje miejsce pracy: pracuję w hotelu....),
2) uczciwość – powinna cechować wszystkich pracowników, od dyrektora po sta−
żystę, firma bezwzględnie nie tolerująca nieuczciwości wobec gości,
3) zorientowanie hotelu na gości i sprzedaż np. poprzez powiązanie zadowolenia
gości z zadowoleniem personelu,
— 33 —
4) produkt hotelu jest dobrej jakości; usługi o odpowiedniej jakości sprzedają się
lepiej od innych,
5) hotel stosuje odpowiednie środki motywacyjne, takie jak: dobrze utrzymana sie−
dziba firmy, toalety, miły uczynny personel itp.,
6) hotel odnosi sukces – sukces jest zaraźliwy, sugeruje, że także produkt jest dobry,
7) hotel oferuje dobre wynagrodzenie powiązane z uzyskiwanymi efektami.
W kontaktach międzyludzkich – od spotkania z recepcjonistką, poprzez służby partero−
we, piętrowe, a także kierownicze – należy zatroszczyć się o dobre nastawienie, na które
składają się:
• wygląd zewnętrzny (włosy, paznokcie itp.),
• ubiór (czysty, porządny, wyprasowany, obuwie czyste; w hotelarstwie preferuje−
my ubiór służbowy!),
• denerwujące nawyki (należy je eliminować: ręce w kieszeni, niedbałą postawę itp.),
• sprawność fizyczna (należy przybywać do pracy wypoczętym, odprężonym, dbać
o postawę i sylwetkę),
• głos (powinien brzmieć miło, należy unikać monotonii, wysokich tonów, sakra−
mentalne: „ w czym mogę pomóc?” można wypowiedzieć na różne sposoby: szyb−
ko, bardzo głośno, bardzo cicho, z wahaniem, wolno; każdy sposób wypowiedzi
może oznaczać coś innego, np. że pracownik jest zmęczony, zdenerwowany itp.),
• akcent (mówienie ze zrozumiałym dla gościa akcentem, bez naśladowania gościa,
z delikatną modyfikacją głosu itp.),
• słownictwo (staraj się używać dużego zasobu słów, a pozwoli to uniknąć monoto−
nii, dużo czytaj z różnych dziedzin, opanuj „żargon” zawodowy),
• uczciwość (jest najlepszym sposobem sprzedaży, oszczędza kłopotu pamiętania,
co powiedziałeś gościom podczas poprzedniego spotkania).
Co oznaczają dobre kadry w obiekcie hotelarskim, działającym na rynku konkurencyj−
nym, każdy zarządzający chyba już wie.
Jakie więc jeszcze inne cechy zatrudnionego personelu należy podkreślić, wyróżnić,
co jeszcze ma znaczący wpływ na ogólny wyraz jakości produktu w hotelarstwie? Są to:
• niezawodność, wytrwałość w postępowaniu, wymaganie od siebie więcej niż od
innych,
• poczucie realizmu,
• nastawienie na negocjacje i kompromisy,
• gotowość do tworzenia dobrej atmosfery,
• umiejętność dobrego organizowania pracy.
Jak możemy mierzyć usługi hotelarskie? Czy da się je mierzyć? Ponieważ, jak już wcze−
śniej wspomnieliśmy, usługa hotelarska ma charakter niematerialny, stosowanie tradycyj−
nych, metrycznych miar dotyczących towarów (kg, litry, metry, stopnie itp.) jest nieprzy−
datne. Stąd też usługi hotelarskie mierzymy wielkościami opisowymi, a właściwie
opisującymi, takimi jak:
1) ilość obsłużonych gości,
2) zestawienia osobodni lub osobonoclegów,
3) globalna wartość sprzedaży (za dobę, miesiąc, kwartał, rok).
— 34 —
Za Jerzym Sierpińskim możemy więc stwierdzić, że usługa hotelarska:
• zaspokaja określone potrzeby turystów i innych osób podróżujących,
• stanowi produkt zakładu hotelarskiego,
• składa się z różnych świadczeń,
• zakłada „priorytet gości”.
Każdy produkt hotelarski powinien być poddany analizie tych czynników, które mają
wpływ na podejmowanie decyzji o jego zakupie. Upraszczając, można wymienić następu−
jące czynniki:
PRODUKT:
• położenie hotelu
• zgodność z gustami gości
• kategoria
• moda
• oznakowanie
• wielkość
• jakość i pewność obsługi
• reputacja
• gwarancja dobrej usługi
CENA:
• detaliczna (przy ladzie)
• obniżona
• elastyczna
• sezonowa
• hurtowa (dla biur podróży)
• weekendowa
• promocyjna
DYSTRYBUCJA:
• sprzedaż bezpośrednia miejsc
• sprzedaż przez biuro podróży
• sprzedaż za pośrednictwem Internetu
• umowa allotmentu
PROMOCJA:
• reklama
• promocja sprzedaży
• marchandising
• public relations
• finansowanie programów reklamowych
• wydawnictwa, foldery, prospekty itp.
Ww. wykaz czynników dotyczy oczywiście marketingu usług hotelarskich, które wzbo−
gacone o odpowiednie kanały dystrybucji nabierają coraz większego znaczenia. Powyższy
wykaz stanowi jedynie płaszczyznę wyjściową, dotyczącą aktualnej, bieżącej sytuacji, ale
nie zapewni zwiększenia udziału hotelu w określonym rynku. Dlatego niezbędne jest opra−
cowanie planu marketingowego, który powinien obejmować różne elementy, a o jego jako−
ści i przydatności świadczyć będą następujące efekty końcowe:
— 35 —
• określenie misji firmy,
• dane finansowe: z ubiegłych lat oraz przewidywane,
• charakterystyka rynku,
• audyt marketingowy,
• poprawa realizacji,
• koszty i przewidywane wydatki.
Jak korzystać z gotowego planu? Po prostu musi on być narzędziem codziennej pracy!
Firma hotelarska, która uświadamia sobie, co chce osiągnąć, wybiera odpowiednie strategie
pomocne w realizacji celów. Do tego służy plan marketingowy jakości w firmie hotelarskiej.
Przygotowując plan, powinniśmy zacząć od analizy SWOT, która obejmuje:
ATUTY (Strenghts): np. określenie, w czym jesteśmy najlepsi, dobra jakość usług,
szeroka oferta zaspokajania zróżnicowanych potrzeb gości hotelowych, konku−
rencyjne ceny, posiadanie wizji rozwoju firmy, bogatsza oferta usług niż w kon−
kurencji.
SŁABOŚCI (Weaknesses): szczere przyznanie, jakie dziedziny przerastają nasze moż−
liwości i będziemy musieli zatrudnić fachowców, brak rozwoju firmy, niski po−
ziom zaufania, brak doświadczenia rynkowego, trudności w dotarciu do poten−
cjalnego klienta.
MOŻLIWOŚCI (Opportunities): luki na rynku, słabości konkurencji, wzrost siły
nabywczej gości, wyższy status majątkowy, występujące zapotrzebowanie na róż−
norodność usług.
ZAGROŻENIA (Threats): działalność konkurencji, powstanie firm o podobnym pro−
filu, niebezpieczeństwo niedostrzeżenia przez gości różnic pomiędzy ofertą naszą
a nowych konkurentów.
Cele marketingowe muszą być sprecyzowane pod kątem wybranego segmentu rynku
hotelarskiego, pozycji swojego produktu oraz możliwości rozszerzania oferty usług. Cele te
muszą być:
• konkretne,
• dokładnie sprecyzowane,
• rozsądne,
• możliwe do osiągnięcia,
• weryfikowalne.
Dlatego też plan marketingowy powinien uwzględniać:
• informacje o rynku: czy jest to rynek hotelarza czy gościa? czego oczekuje gość?
jaki jest poziom cen? jakie jest zadowolenie gości z usług?, a także ocenę lokali−
zacji konkurencji,
• segmenty: gdzie znajdują się luku na rynku? jakiego rodzaju są to luki? jakiego
standardu usług dotyczą?
• główne cele: zaspokojenie zróżnicowanych życzeń, krótko− i długofalowe zaist−
nienie w świadomości potencjalnych gości, ugruntowana pozycja na rynku, po−
większenie bazy usługowej,
— 36 —
• strategia: jak osiągnąć te cele, udział w targach, wydawnictwa, promocje, wydat−
ki finansowe związane z marketingiem itp.,
• kontrola wyników: korygowanie kierunków rozwoju, wprowadzanie korekt.
W konsekwencji uzyskamy plan marketingowy firmy hotelarskiej, który dotyczyć bę−
dzie trzech podstawowych spraw:
1) celów,
2) prognozy sprzedaży,
3) strategii, która określa działanie, terminy i koszty.
Oceny planu marketingowego możemy dokonać poprzez wymienione niżej zestawie−
nia, porównując poszczególne jego elementy:2
2) Opracowania własne autora.
— 37 —
Jakość nie jest dziełem przypadku, lecz zawsze jest wynikiem wysiłku człowieka.
Przytaczana jest na poparcie tej tezy następująca anegdota:
Dr Edwards Deming – słynny twórca teorii zarządzania – wiele podróżował po Stanach
Zjednoczonych. Po przyjeździe do hotelu, przed załatwieniem formalności check in, żądał
zaprezentowania mu pokoju, który po obejrzeniu i sprawdzeniu łóżka (jego wygody) ak−
ceptował lub udawał się do innego hotelu. Jego tryb postępowania spowodował, że zyskał
przydomek „postrach amerykańskich hotelarzy”.
Powyższa anegdota uwidacznia, jak ważne z punktu widzenia gościa jest spełnienie, za
określoną cenę, jego oczekiwań i wymagań. To konkurencja i walka o rynek spowodowała,
że słowo gość nabrało w hotelarstwie fundamentalnego znaczenia.
Aby podjąć skuteczną walkę z konkurencją, należy zastosować model sprawdzony przez
E. Deminga, który zmienił globalne myślenie o jakości.
— 38 —
Jedną z ważniejszych metod uzyskania powodzenia na rynku hotelarskim jest fachowa
obsługa gości, która dotyczy stosunków między personelem hotelu a gośćmi. Podstawo−
wym i najważniejszym podmiotem naszej pracy jest gość. To on ma potrzeby korzystania
z usług hotelarskich, gastronomicznych i turystycznych, to on ma pieniądze. Bez gości
w hotelu nie ma zapotrzebowania na pracę.
Każdy gość jest pewną indywidualnością i jego oczekiwania różnią się od siebie. Stąd
umiejętności pracowników dotyczyć muszą ciągłego doskonalenia w fachowej i profesjo−
nalnej obsłudze gości po to, aby sztuka fachowej obsługi przynosiła korzyści dla:
• gości – bo lepsza jakość usług to większe ich zadowolenie,
• twojej firmy – bo lepsze wyniki finansowe to lepsza kondycja firmy,
• ciebie samego, pracowniku – bo udoskonalasz zaufanie do swoich możliwości,
powodujesz zadowolenie szefów, zwiększasz dla siebie efekty finansowe.
3) Opracowanie graficzne autora.
— 39 —
Zadowolony gość hotelowy to zatrudnienie dla pracowników, które otrzymują niejako
dwukrotnie, na dwa sposoby:
• gość „daje” pracę, zatrudnienie, kupując usługi w hotelu,
• gość daje więcej pracy wtedy, gdy jest zadowolony i wraca do hotelu powtórnie
lub zachwala go, poleca, rekomenduje swoim znajomym.
Co powoduje, że gość wybiera ten, a nie inny hotel? jakimi kryteriami, przesłankami
kieruje się? Naszym zdaniem są to:
• lokalizacja,
• standard i wyposażenie,
• korzyść z relacji ceny do wartości usług,
• cena,
• jakość,
• przyzwyczajenie (ci, którzy korzystali już z usług),
• przypadek.
Ww. przesłanki i motywacje można by skomentować następująco:
Lokalizacja: bardzo ważna, ale może być na rynku wiele zakładów hotelarskich tak
samo dogodnie położonych,
Standard – wyposażenie: na podobnym rynku usług znajdują się hotele o zbliżo−
nych, podobnych parametrach,
Cena: działają hotele o zbliżonych cenach,
Stosunek ceny do wartości usług: znajdują się także inne hotele, które oferują
dobrą usługę za korzystną cenę.
Co możemy więc wykorzystać na naszą, własną korzyść? Co może być naszym atutem?
Jakość usług! Tak, jakość rozumiana jako wyróżnik usług, które są w stanie na podob−
nym, konkurencyjnym rynku usług hotelarskich odróżnić pozytywne elementy naszych usług
w sposób, który nasi goście uznają za bardzo istotny.
Jeżeli jakość świadczonych przez nas usług będzie tą, uznaną przez gości za istotną,
to goście staną się naszymi stałymi gośćmi i to przerodzi się w przyzwyczajenie.
Z wieloletniej obserwacji poczynionej w trakcie pracy w różnych hotelach wiemy,
że goście oczekują:
4) Opracowanie własne autora.
— 40 —
Dlatego nie akceptują, nie chcą widzieć pracownika hotelu, który jest w pracy:
• bardzo zmęczony,
• bardzo przepracowany,
• ma i okazuje kłopoty, które mają podłoże pozasłużbowe.
Dlaczego ludzie kupują towary, usługi; po prostu produkty? Aby zaspokoić swoje po−
trzeby, których motywy można podzielić na dwie grupy:
I GRUPA5
II GRUPA6
Do sprzedaży produktu „usługi hotelarskiej” należy się odpowiednio przygotować.
Do tego niezbędna jest informacja o usługach, które chcemy sprzedać. Zadania w zakresie
informacji można przedstawić w sposób następujący:7
5) Opracowanie własne autora.
6) jw.
7) jw.
— 41 —
Gość
Pracownik hotelu
Posiada motywację do kupna
• gość nie zawsze pyta o to,
czego może potrzebować
• może nie wiedzieć o tym,
co jest dostępne
• gość jest nieśmiały
• jeszcze się nie zdecydował
Posiada wiedzę o produktach hotelu
• pracownik musi podpowiedzieć
gościowi, co jest dostępne
• musi opisać, co jest do dyspozycji
gościa
• musi zapytać, czego gość sobie życzy
• poleca mu coś
Dobra rada:
Nigdy nie stosuj takich metod porównawczych produktu,
które mogą pomniejszyć wartość innych usług hotelu.
— 42 —
— 43 —
KILKA SŁÓW O USŁUDZE HOTELARSKIEJ
Ustawa o usługach turystycznych z dnia 29 sierpnia 1997 roku tak definiuje usługi ho−
telarskie:
„(...)usługi hotelarskie to krótkotrwałe ogólnie dostępne wynajmowanie domów, miesz−
kań, pokoi, miejsc noclegowych, a także miejsc na ustawianie namiotów lub przyczep sa−
mochodowych oraz świadczenie w obrębie obiektu, usług z tym związanych...”1
Z definicji tej wynika, że usługi hotelowe to złożona struktura, na którą składają się wła−
sności wielu usług o różnym charakterze. Co zatem usługi te obejmują, co się na nie składa?
Podstawę stanowią usługi noclegowe polegające na wynajmowaniu miejsc i pokoi.
Drugi składnik to usługi gastronomiczne, które umożliwiają gościom hotelowym spożywa−
nie posiłków i napoi bez potrzeby wychodzenia z obiektu. Dalej w kolejności to szeroko poję−
te usługi dodatkowe w skład których wchodzą usługi uzupełniające (szatnia, depozyt, prze−
chowalnia bagażu), usługi fakultatywne, dzięki którym pobyt gościa w hotelu jest bardziej
atrakcyjny (basen, sauna, tenis, wynajem samochodów, rozrywka) i wreszcie usługi towarzy−
szące (kioski, handel, fryzjer, kosmetyczka, kwiaciarnia itp.). Łącznie te rodzaje usług składa−
ją się na produkt hotelu, produkt oczekiwany przez potencjalnych gości hotelowych.2
Uzmysłowienie sobie złożoności znaczenia, jakie posiada „usługa hotelowa”, to dopie−
ro początek drogi prowadzącej do prawidłowego jej zorganizowania oraz świadczenia na
życzenie gościa. Jakie cechy posiada więc usługa hotelowa, które wyróżniają ją spośród
innych usług? Możemy do nich między innymi zaliczyć takie, jak:
1) goście korzystają z usług w miejscu ich świadczenia, hotel zatem staje się niero−
zerwalnie związany z usługą – decyduje więc o jej jakości. Cecha ta to jedność
miejsca świadczenia usługi i zarazem jej konsumpcji,
2) usługi świadczone w hotelu nawzajem uzupełniają się, a hotel nie jest sumą od−
rębnych zakładów usługowych,
3) usługa hotelarska składa się z pewnej ilości usług świadczonych w różnych zesta−
wach, które komponowane są i wykonywane na życzenie i według upodobań gości
4) usługa hotelarska ma charakter niematerialny, ale co jest dodatkową jej cechą
– występuje razem z „produkcją i dostawą”,
5) usługa hotelarska to bezpośredni kontakt personelu hotelowego, a to oznacza,
że nie można z góry zaplanować stałej jakości usług ze względu na występujące
czynniki subiektywne i obiektywne, a także nie można powtórzyć wielu działań.
Usługi hotelarskie mogą być świadczone, co wynika z ustawy o usługach turystycz−
nych, w obiektach hotelarskich, które spełniają:
1) wymagania co do wielkości obiektu, jego wyposażenia, kwalifikacji personelu
oraz zakresu świadczonych usług, ustalone dla rodzaju i kategorii, do których
obiekt został zaszeregowany,
2) wymagania sanitarne, przeciwpożarowe oraz inne określone odrębnymi przepisami.
1) Dz.U. nr 55 z dnia 4.06.2001 r. – obwieszczenie Ministra Gospodarki z dnia 21.03.2001 r. w sprawie ogłoszenia
jednolitego tekstu ustawy o usługach turystycznych.
2) Opracowanie własne.
— 44 —
Ustawa określiła takie rodzaje i podstawowe definicje obiektów hotelarskich, które przy−
taczamy poniżej:3
1) hotele – obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w po−
kojach jedno− i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych
z pobytem klientów (powinno być: gości – przyp. autora).
2) motele – hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania
z usług motoryzacyjnych i dysponujące parkingiem,
3) pensjonaty – obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich
klientów całodzienne wyżywienie,
4) kempingi – obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach i przyczepach
samochodowych, domkach turystycznych lub innych obiektach stałych, oraz przy−
rządzanie posiłków i parkowanie samochodów,
5) domy wycieczkowe – obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych,
dostosowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres usług
związanych z pobytem klientów,
6) schroniska młodzieżowe – obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej
turystyki młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów,
7) schroniska – obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi, przy szla−
kach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem
klientów,
8) pola biwakowe – obiekty niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.
Co składa się na jakość usługi hotelarskiej jako całości?
Możemy wyróżnić tu trzy podstawowe elementy składowe:
• jakość obsługi (ludzie i ich: solidność, fachowość, uprzejmość, wiarygodność),
• jakość wyposażenia (rodzaj i jakość mebli, kolorystyka ścian, dekoracje, oświe−
tlenie itp.),
• jakość i rodzaj usług towarzyszących: (rodzaje usług, programy rozrywkowe,
kulturalne, informacja turystyczna).
Ale to nie wszystko – wypada tu zauważyć, że jakość to także odpowiednie zagospoda−
rowanie terenu, odpowiedni standard ekologiczny miejscowości, poziom i jakość gastrono−
mii, atrakcje, zdolność reagowania na indywidualne preferencje gości itp.
Jakość usługi hotelarskiej to przede wszystkim zadowolony gość.
Dobra rada:
Zadowolony gość = Zysk hotelarza
Aby produkt hotelarza był wysokiej jakości, a przede wszystkim, by był z niego zado−
wolony gość, to poszczególne jego części składowe winny być oceniane jako dobre czy
bardzo dobre.
1(+) + 2(+) +3 (+) + 4(+) + n(+) ... = ( + )/ 4
3) Dz.U. nr 55, poz. 578, art. 36, pkt. 1–8.
KILKA SŁÓW O USŁUDZE HOTELARSKIEJ
— 45 —
gdzie np.:
1 = nocleg
2 = śniadanie
3 = praca recepcji
4 = praca służby piętrowej itd.
Natomiast, jeżeli jeden ze składników usługi (produktu hotelowego) oceniony zostanie
negatywnie:
1 (+) + 2 (+) + 3 (–) + 4 (+) + n (+) ... = (–)
to wynik całego działania hotelu, większości pojedynczych usług nie przyniesie końcowe−
go wyniku dobrego, gość oceni produkt negatywnie (na pytanie znajomych: jak było w ho−
telu ***? odpowie: wiesz, śniadania były fatalne).
Tak więc jakość usługi hotelarskiej to nie suma arytmetyczna jakości poszczególnych
składników produktu, ale dobra ocena (zadowolenie) gościa wystawiona każdemu z nich
oddzielnie.
Jakie kryteria można zastosować, aby dokonać właściwej oceny jakości usług hotelar−
skich? Jest ich wiele, ale sądzimy, że najwłaściwsze, najbardziej przydatne, odzwierciedla−
jące specyfikę usługi to:
• zrozumienie gościa hotelowego i jego potrzeb, w tym poznanie jego potrzeb i pra−
gnień, gustów aktualnych i przyszłych,
• koncentracja uwagi na gościu, ze szczególnym zwróceniem uwagi na: wysłucha−
nie gościa, use positive body lanquage, avoid negative body lanquage, nawiązanie
kontaktu wzrokowego, uśmiech na twarzy, „zauważenie” gościa natychmiast, dba−
nie o miły ton głosu, stosowanie zasady: quest is always right – gość ma zawsze
rację,
• zdolność wzbudzania zaufania oraz wykazywanie się szczerością i niezawodno−
ścią; to pokazuje rzetelność, np. świadczenie usługi w przyrzeczonym, obieca−
nym czasie,
• pozbawienie usługi elementów ryzyka, dbałość o bezpieczeństwo osobiste i po−
siadanego przez gościa mienia,
• okazywanie chęci niesienia pomocy gościom w rozwiązywaniu ich problemów,
a przede wszystkim natychmiastowe świadczenie usługi po zgłoszeniu zapotrze−
bowania przez gości na tę usługę,
• zapewnienie odpowiedniej jakości technicznej obiektu, wyposażenia, informacji
pisanych, znaków graficznych, folderów itp.
— 46 —
— 47 —
JAKOŚĆ – ANALIZA I KRYTERIA – TROCHĘ TEORII
Co to jest jakość? Co rozumiemy pod tym słowem? To, że istnieje wiele pojęć jakości
jest rzeczą zrozumiałą, ponieważ jakość może dotyczyć zarówno przedmiotów, jak też usług
czy zjawisk. Prof. Jerzy Altkorn uznał, że: ... „jakość produktu (product quality1) to zespół
cech użytkowych (np. trwałość, niezawodność, bezpieczeństwo eksploatacji) i emocjonal−
nych cech użytkowych (np. zgodność z modą, wartościami moralnymi, miernikami spo−
łecznego prestiżu), które decydują o stopniu zaspokojenia potrzeb konsumenta przez dany
produkt”. Zaś „jakość usług (services quality) określił jako zdolność zaspokojenia wyma−
gań nabywców usług dzięki cechom, jakie ma usługa – produkt”.2 Przytoczone wyżej za−
leżności nie zawsze wyczerpują zakres pojęciowy. Znany jest model jakości usług opraco−
wany przez Berre’go, Zeinthala i Parasuramana,3 który przedstawiony jest jako identyfikacja
możliwych luk pomiędzy:4
Wyżej wymienieni autorzy zauważyli także i potwierdzili istnienie determinant jakości
usług, określając je jako:5
1) niezawodność realizacji,
2) szybkość obsługi,
3) pewność i fachowość obsługi,
4) indywidualne podejście do klienta,
5) konkretyzacja usług poprzez zapewnienie cech realności w postaci sprzętu, per−
sonelu i uczestniczących środków komunikacji.
Jakie wyróżniamy kryteria i wskaźniki jakości? Podstawowym kryterium jakości są
wielkości lub określenia przyjęte jako pewna miara efektów uzyskanych w trakcie procesu
powstawania – wytwarzania usługi, a do tych miar zaliczamy:
• dokładność,
1) Altkorn J., Leksykon marketingu, PWE, Warszawa 1998, s. 100.
2) Leksykon marketingu, red. J. Altkorn, T. Kramer, PWE, Warszawa 1998, s. 100.
3) tamże, s. 100, 101.
4) Opracowanie graficzne autora.
5) Leksykon marketingu..., op.cit., s. 101.
— 48 —
• stabilność – zdolność wykonywania usługi na tym samym poziomie przez długi
okres,
• szybkość działania pracowników w ramach określonych procedur,
• kompleksowość usługi.
Tak dobrane miary umożliwiają ocenę ogólnych właściwości i cech usługi hotelarskiej.
Powróćmy jeszcze raz do analizy definicji jakości. Jeżeli spróbujemy ocenić jakość
jako pewną kategorię filozoficzną, która ogólnie rzecz biorąc, oznacza właściwości, rodzaj,
gatunek, wartość zjawiska, przedmiotu, usługi, a uściślając – oznacza po prostu cechy od−
różniające dany przedmiot czy usługę od innych, to musimy stwierdzić, że jakość tak pojęta
musi dotyczyć także oddziaływania produktu – usługi na otoczenie i odwrotnie, otoczenia
społecznego na jakość produktu. To otoczenie społeczne wysyła do producenta sygnały
dotyczące jakości produktu – wymagań odbiorców (np. trwałości, niezawodności, funkcjo−
nalności), a sygnały te sumowane są w powstających opisach i dokumentacjach technicz−
nych (procedurach postępowania) zwanych „normami”. K. Trzciński6 twierdzi, że normy,
normalizacja są dla gospodarki, i nie tylko, jak powietrze i krew dla organizmu. Są czymś
niezbędnym, to dzięki normom możemy „żyć i działać” we współczesnym świecie.
W 1946 roku w Londynie powstała Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna –
International Organization for Standardization – ISO – utworzona w miejsce dotychczas
istniejącej od 1926 roku Międzynarodowej Federacji Krajowych Towarzystw Normaliza−
cyjnych – ISA oraz Koordynacyjnego Komitetu Normalizacyjnego założonego w 1944 roku
z siedzibą w Genewie. MON (ISO) skupia krajowe organizacje normalizacyjne, a Polska
jest jej członkiem od 1947 roku (Polski Komitet Normalizacji, a od 1979 roku Polski Komi−
tet Normalizacji, Miar i Jakości). Podstawowymi zadaniami Międzynarodowej Organizacji
Normalizacyjnej – MON (ISO) są:
1) koordynowanie i ujednolicenie norm narodowych,
2) wydawanie norm międzynarodowych (ISO),
3) wymiana informacji między członkami – państwami,
4) współpraca z innymi organizacjami międzynarodowymi.
I tak się zaczęło. Według ISO jakość to ogół cech i własności wyrobu lub usługi, decy−
dujący o zdolności wyrobu lub usługi do zaspokojenia stwierdzonych lub przewidywanych
potrzeb; a o jakości zawsze przesądza ocena klienta, gdyż to on korzystając z usługi, najle−
piej wie, czy zaspokaja ona jego potrzeby i oczekiwania.
W Polsce 3 kwietnia 1993 roku przyjęto ustawę o normalizacji, która wprowadziła
rozwiązania umożliwiające kompatybilność norm polskich z unijnymi.7 Do najważniejszych
założeń systemowych, które dały podstawę do zrównania norm polskich z rozwiązaniami
Unii Europejskiej, należą:
• dobrowolność stosowania normy,
• uzyskanie zgody jako warunku akceptacji normy,
• powszechna ankieta projektu normy,
• kolegialność prac nad normą,
• niesprzeczność norm i przepisów technicznych oraz innych.
6) Trzciński K. T., Kilka słów o normalizacji, [w:] Materiały Biura Certyfikacji Systemów Jakości, Warszawa, s. 5.
7) Materiały Biura Certyfikacji Systemów Jakości, Warszawa.
— 49 —
SPOSÓB OBIEKTYWIZACJI OCENY JAKOŚCI
USŁUGI HOTELARSKIEJ
Ocena jakości usługi, która ma charakter niematerialny, dokonywana jest często przy
pomocy subiektywnych określeń, takich jak: dobry, zły, uprzejmy, sympatyczny, brzydki,
— 50 —
złośliwy, niekulturalny, smaczny itd. Określenia te są bardzo „pojemne” oraz subiektywne,
ponieważ każdego coś innego razi i zadowala. Stąd potrzeba obiektywizacji oceny usługi
hotelarskiej, czyli zastosowania norm. Ilustruje to powyższy schemat:1
Wniosek jest prosty:
De gustibus non est disputandum
W latach osiemdziesiątych XX wieku opracowana została norma ISO 8402 zawierają−
ca terminy i definicje pojęć jakości wyrobów oraz usług, a na jej bazie powstały Normy
ISO 9000–9004, które zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Organizacji Normalizacyj−
nej zostały wprowadzone do powszechnego zarządzania jakością. Hotelarstwo także roz−
poczęło stosowanie norm ISO. W marcu 1988 roku, na kongresie hoteli NOVOTEL – ACCOR,
odbywającym się w Wiedniu pod hasłem „Na horyzoncie jakość” przedyskutowano i zale−
cono dostosowania Normy ISO 9000.
— 51 —
TERMINOLOGIA ISO 84021
Te rm in y i d e fin ic je u ¿ y w a n e w n o rm a c h d o ty c z ¹ c y c h ja k o c i
P R Z E W O D N IK I
Z a r z ¹ d z a n ie ja k o c i¹
i z a p e w n ie n ie ja k o c i
SYSTEM Y JAKO CI
W YTYCZNE
Z a r z ¹ d z a n ie ja k o c i¹
i e le m e n ty s y s te m u ja k o c i
IS O 9 0 0 0 1
W y ty c z n e w y b o ru
i s to s o w a n ia
IS O 9 0 0 1
IS O 9 0 0 2
IS O 9 0 0 3
M o d e le z a p e w n ie n ia ja k o c i
IS O 9 0 0 4 1
W y ty c z n e o g ó ln e
IS O 9 0 0 0 2
O g ó ln e w y ty c z n e s to s o w a n ia
n o rm IS O 9 0 0 1 , 9 0 0 2 , 9 0 0 3
IS O 9 0 0 0 3
W y ty c z n e s to s o w a n ia n o r m y
IS O 9 0 0 1 d la o p r a c o w a n ia
IS O 9 0 0 0 4
P r o g r a m y z a r z ¹ d z a n ia
IS O 9 0 0 4 2
W y ty c z n e d la u s ³u g
IS O 9 0 0 4 3
W y ty c z n e d la m a te r ia ³ó w
p r z e tw o r z o n y c h
IS O 9 0 0 4 4
W y ty c z n e d o s k o n a le n ia ja k o c i
N a r z ê d z ia p o m o c n ic z e
IS O 1 0 0 1 1
A u d y ty ja k o c i
IS O 1 0 0 1 1 1
A u d y to w a n ie
IS A O 1 0 0 1 1 2
A u d y to r z y
IS O 1 0 0 1 1 3
P ro g ra m y
IS O 1 0 0 1 2
W y p o s a ¿ e n ie d la p o m ia r ó w i b a d a ñ
IS O 1 0 0 1 2 1
P o tw ie r d z a n ie m e tr o lo g ic z n e
IS O /D IS 1 0 0 1 2 2
J a k o æ w p o m ia r a c h
IS O 1 0 0 1 3
K s iê g i ja k o c i
IS O 1 0 0 0 5
P la n y ja k o c i
IS O 1 0 0 0 7
Z a r z ¹ d z a n ie k o n fig u r a c j¹
Politykę prowadzenia jakości w firmie najlepiej obrazuje niżej przedstawiona piramida:2
1) Źródło: Terminologia – Rodzina norm ISO serii 9000, Hotelarz 12/99.
2) System zapewnienia jakości wg norm ISO 9000, [w:] Materiały..., s. 9.
— 52 —
Przedstawione dotychczas informacje dotyczące sposobów określania i kreowania ja−
kości w hotelarstwie należy wzbogacić jeszcze o inne spostrzeżenia. Bardzo często spoty−
kamy się w hotelach o wysokiej renomie i jakości świadczonych usług ze zjawiskiem sta−
łych gości. Świadczy to o wielkim uznaniu tych gości hotelowych dla marki hotelu, której
siłę (brand power) określają trzy ogólnie przyjęte na świecie miary. Są to:
• stopień rozpoznawania marki przez gości oraz opinie, które goście wyrażają o hotelu,
• liczba lojalnych i potencjalnych gości – czyli potencjał „używania” hotelu,
• wizerunek hotelu – wartość wizerunkowa, która wynika z oceny jakości produk−
tów danego hotelu – jego marki oraz emocjonalnego traktowania go (jej) przez
gości hotelowych.
Do uzyskania takich efektów niewątpliwie przyczyniają się historia i dobra tradycja
hotelu (firmy), a także działania marketingowe oraz bardzo dobra, profesjonalna praca per−
sonelu hotelowego.
— 53 —
JAK RODZIŁA SIĘ KATEGORYZACJA I STANDARYZACJA
W POLSKIM HOTELARSTWIE
Okres międzywojenny, tj. lata 1918–1939, to czas tworzenia się przemysłu gospodnie−
go w odrodzonej po rozbiorach Polsce. W zasadzie nie istniały wówczas formalne określe−
nia dotyczące podziału obiektów świadczących usługi hotelowe na poszczególne grupy i ka−
tegorie. Brak formalno−prawnych uwarunkowań wcale nie oznaczał zaniechania dążeń do
wprowadzenia rozróżniania hoteli. I tak wg dra Eugeniusza Tychowskiego i dra Kazimierza
Załuskiego1 hotele dzielono na:
I. Pełny hotel – obejmujący lokowanie obcych gości i stołowanie osób, tak mieszkają−
cych w budynku hotelowym, jak i poza nim. Zazwyczaj połączony jest również
z wyszynkiem.
II. Hotel – pensjonat – lokuje gości, a stołuje tylko tych, którzy mieszkają w domu.
Zazwyczaj bez wyszynku napojów alkoholowych.
III. Hotel garni – nie stołuje swoich gości, a najwyżej podaje im śniadania i zimne
przekąski. Ogranicza się na ogół do lokowania przyjezdnych.
I dalej: „...utarł się zwyczaj kwalifikowania hoteli jako:
1) Palace – hotel,
2) hotel pierwszorzędny,
3) hotel drugorzędny,
4) hotel trzeciorzędny.”
Według wyżej wymienionych autorów podstawowe kryterium tego podziału stanowiła
zazwyczaj cena oraz umeblowanie, bogate lub skromniejsze, posiadanie lub brak sal recep−
cyjnych, balowych, koncertowych, czytelni, wydzielonych palarni itp.
Ważnym elementem zaliczenia hotelu do odpowiedniej kategorii był czas pobytu gości:
• pobyt krótki (jeden lub kilka noclegów); wtedy mówiono o hotelu pasażerskim,
• pobyt dłuższy (hotel lepiej wyposażony oraz świadczący więcej usług, np. klubo−
wych, rozrywkowych itp., mający bogatym gościom zastąpić życie domowe oraz
ułatwić towarzyskie); tzw. hotel familijny,
• hotele – pensjonaty (powstały w związku z rozwojem turystyki, zwłaszcza w atrak−
cyjnych miejscowościach uzdrowiskowych, np. w Krynicy, Żegiestowie itp.).
Podręcznik dla wyższych szkół hotelarskich „Hotel i prawo” spełniał w tamtym czasie
funkcję kreatora postaw jakościowych w rozwijającym się przemyśle hotelarskim, a ów−
cześni wybitni hotelarze i nauczyciele, tacy jak B. Białecki czy A. Ritterman, świadomie
kształcili kadry dla hotelarstwa.
Jednym z pierwszych dokumentów prawa, który oficjalnie i formalnie wprowadził po−
dział kategoryzacyjny, było wydane przez Ministra Gospodarki Komunalnej Zarządzenie
nr 80 z 1958 roku w sprawie wyposażenia i kategorii hoteli tak zwanych komunalnych.
Jednakże dopiero 1966 rok stał się przełomowym w tym zakresie, po raz pierwszy bo−
wiem prawnie ustalony został system klasyfikacji i kategoryzacji ogólnie dostępnych obiek−
1) „Hotel i prawo”, Kraków 1937, s. 38.
— 54 —
tów (zakładów) hotelarskich. Ukazało się wówczas Zarządzenie Ministra Gospodarki Ko−
munalnej oraz Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki
z dnia 16 kwietnia 1966 roku w sprawie określenia rodzajów oraz kategorii hoteli i innych
zakładów hotelowych2 w następującym brzmieniu:
Na podstawie § 2 Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 1966 r. w spra−
wie przekazania uprawnień do ustalania cen usług zakładów noclegowych i obozowisk tu−
rystycznych (Monitor Polski nr 17, poz. 94) zarządza się, co następuje:
§ 1.1. Zarządzenie określa rodzaje i kategorie hoteli oraz innych zakładów noclegowych,
a także wymagania, jakim powinny one odpowiadać. Zarządzenie nie dotyczy zakła−
dów noclegowych, które nie są ogólnie dostępne, a w szczególności domów Fundu−
szu Wczasów Pracowniczych, sanatoriów, hoteli robotniczych, internatów oraz za−
kładowych domów wypoczynkowych.
2. Zakładem noclegowym jest każda jednostka organizacyjna, wynajmująca podróż−
nym umeblowane lokale mieszkalne oraz świadcząca związane z tym usługi za opła−
tą z góry określoną.
§ 2.1. Ustala się następujące rodzaje zakładów noclegowych:
1) hotele,
2) domy wycieczkowe,
3) pensjonaty,
4) schroniska,
5) motele,
6) pokoje gościnne.
2. Do hoteli zaliczane są zakłady noclegowe odpowiadające następującym warunkom:
1) położone w zasadzie w miastach lub osiedlach albo w ich pobliżu,
2) mieszczące się w pomieszczeniach budownictwa trwałego,
3) wyposażone w niezbędne urządzenia sanitarne oraz pomieszczenia użytku ogól−
nego,
4) przeznaczone w zasadzie do zakwaterowania indywidualnego,
5) dysponujące co najmniej 10 pokojami oraz posiadające najwyżej 30% miejsc
noclegowych w pokojach większych niż dwuosobowe.
3. Do domów wycieczkowych zaliczane są zakłady noclegowe odpowiadające następu−
jącym warunkom:
1) położone w zasadzie w miastach lub osiedlach albo w ich pobliżu,
3) przeznaczone w zasadzie do zbiorowego zakwaterowania wycieczek,
4) wyposażone w niezbędne urządzenia sanitarne,
5) dysponujące co najmniej 20 miejscami noclegowymi.
4. Do pensjonatów zaliczane są zakłady noclegowe odpowiadające następującym
warunkom:
2) świadczące usługi noclegowe o charakterze pobytowym, łącznie z całodzien−
nym wyżywieniem,
2) Monitor Polski nr 20, poz. 110.
JAK RODZIŁA SIĘ KATEGORYZACJA I STANDARYZACJA...
— 55 —
4) dysponujące co najmniej 5 pokojami oraz posiadające najwyżej 30% ogółu miejsc
noclegowych w pokojach większych niż dwuosobowe.
5. Do schronisk zaliczane są zakłady noclegowe odpowiadające następującym warunkom:
1) położone poza granicami miast i osiedli oraz nie znajdujące się w ich pobliżu,
4) przeznaczone w zasadzie do zakwaterowania turystów,
5) świadczące usługi gastronomiczne lub co najmniej dysponujące urządzeniami
umożliwiającymi przyrządzanie posiłków przez turystów,
6) dysponujące co najmniej 11 miejscami noclegowymi.
6. Do moteli zaliczane są zakłady noclegowe odpowiadające poza warunkami określo−
nymi w ust. 2–5 dodatkowo następującym warunkom:
1) położone w zasadzie poza miastem lub osiedlem przy trasie turystycznej,
2) przystosowane przede wszystkim do recepcji turystów zmotoryzowanych,
a w szczególności:
a) dysponujące parkingiem strzeżonym,
b) zapewniające techniczną obsługę samochodów.
7. Do pokoi gościnnych zaliczane są zakłady noclegowe nie odpowiadające warunkom
– z wyjątkiem urządzeń sanitarnych – przewidzianym dla jednego z rodzajów zakła−
dów noclegowych wymienionych w ust. 2–6, a w szczególności lokale umeblowane
wynajmowane podróżnym przez osoby prywatne.
§ 3. W nazwie zakładu noclegowego należy wskazać rodzaj, do którego zakład został zali−
czony (§ 2).
§ 4.1. Zakłady noclegowe podlegają zaliczeniu do określonej kategorii w zależności od:
1) rodzaju budownictwa zakładu noclegowego,
2) liczby miejsc noclegowych oraz stosunku liczby miejsc do liczby pokoi,
3) usytuowania zakładu noclegowego,
4) posiadanych urządzeń technicznych,
5) rodzaju umeblowania i wyposażenia pomieszczeń,
6) zakresu usług oraz ich poziomu.
2. Zasady oraz tryb zaliczania zakładów noclegowych do poszczególnych kategorii okre−
ślają odrębne przepisy.
§ 5.1. Przy wejściu do budynku każdego zakładu noclegowego powinna być umieszczona
tablica określająca rodzaj i kategorię zakładu.
2. Tablica, o której mowa w ust. 1, powinna posiadać format prostokąta o wymiarach
40 x 30 cm. Na niebieskim tle tablicy powinien być umieszczony w białym kolorze
napis określający rodzaj i kategorię zakładu noclegowego.
3. Przepisy ust. 1 i 2 nie dotyczą prywatnych pokoi gościnnych, których rodzaj oraz
kategoria powinny być określone w widocznym miejscu wewnątrz lokalu.
§ 6. W każdym zakładzie noclegowym powinny być umieszczone w widocznym miejscu:
1) regulamin zakładu,
2) cennik usług.
— 56 —
§ 7.1. Poza pensjonatami również i inne zakłady noclegowe powinny w zasadzie prowadzić
działalność gastronomiczną.
2. Zasady prowadzenia działalności gastronomicznej w zakładach noclegowych okre−
ślają odrębne przepisy.
§ 8. Przepis § 2, ust. 2, pkt 5 nie ma zastosowania do hoteli istniejących w dniu wejścia
w życie niniejszego zarządzenia.
§ 9. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
Minister Gospodarki Komunalnej: wz. A. Alster
Przewodniczący Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki: W. Reczek
W latach sześćdziesiątych XX wieku powstały różnice kształtujące „podział” bazy noc−
legowej. Fakt ten to przystosowanie bazy dla obsługi ruchu turystycznego „przyjazdowe−
go” oraz obsługi krajowego ruchu „delegacyjnego”. Ale to nie wszystko. Podział na hotele
„orbisowskie” (dla turystyki przyjazdowej zagranicznej) oraz komunalne (delegacyjne kra−
jowe) odróżniał je od siebie w bardzo istotny sposób, tak pod względem wyposażenia,
jak i wielkości i jakości świadczonych usług.
A co z turystyką krajową? Ten problem w znacznej części rozwiązywała baza FWP
(Fundusz Wczasów Pracowniczych) oraz zakładowa baza socjalna.
Lata siedemdziesiąte XX wieku to nowy etap w rozwoju jakości usług hotelarskich.
Szczególny wpływ na rozwój pojęć kategoryzacyjnych, a co za tym idzie wzrost nowych
rozwiązań technologicznych, nowych form świadczenia usług, rozwiązań architektonicz−
nych, przestrzennych, organizacji pracy itp. wniósł tak zwany import inwestycyjny oraz
powiązania licencyjne nowo budowanych hoteli ze światowymi systemami hotelowymi.
Oprócz rozwiązań technicznych i technologicznych nastąpiła także zmiana w mentalności
nowo powstającej generacji hotelarzy. Lata te to także ożywiony rozwój całego sektora
turystyczno−hotelarskiego. Na polskim rynku turystycznym pojawił się zagraniczny inwe−
stor, który umożliwił i ułatwił dostęp do źródeł informacji na świecie, do bogatego wyposa−
żenia hoteli, do nowoczesnych technologii. To plusy, ale to wszystko spowodowało dalsze
różnicowanie hotelarstwa krajowego. Dlatego też sprawa ujednolicenia wymagań i wpro−
wadzenia jednolitych i porównywalnych wymogów kategoryzacyjnych w polskim hotelar−
stwie stała się pilną koniecznością.
Przewodniczący Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki wydał Zarządze−
nie nr 18 z dnia 7 czerwca 1977 roku, w którym uregulował trzy podstawowe problemy
ówczesnego polskiego hotelarstwa:
• minimalne wymagania, jakim powinny odpowiadać zakłady hotelarskie w po−
szczególnych kategoriach,
• organy do spraw kategoryzacji i rekomendacji zakładów hotelarskich oraz innych
obiektów turystycznych,
• zasady i tryb zaliczania zakładów hotelarskich i obozowisk turystycznych do po−
szczególnych kategorii.
— 57 —
W tym samym roku ukazało się Zarządzenie Przewodniczącego Głównego Komitetu
Kultury Fizycznej i Turystyki z dnia 20 października 1977 r. w sprawie rodzajów oraz kate−
gorii zakładów hotelarskich i obozowisk turystycznych.3
Na podstawie § 1, ust. 3, pkt 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 1960
roku w sprawie szczegółowego zakresu działania Głównego Komitetu Kultury Fizycznej
i Turystyki oraz form nadzoru w zakresie kultury fizycznej i turystyki nad instytucjami i or−
ganizacjami (Dz.U. z 1960 r. nr 38, poz. 224 i z 1973 r. nr 51, poz. 287) zarządza się,
co następuje:
§ 1. Zarządzenie określa rodzaje oraz kategorie zakładów hotelarskich i obozowisk tury−
stycznych, jak również podstawowe wymagania, jakim powinny one odpowiadać.
§ 2. Przepisy zarządzenia stosuje się do zakładów hotelarskich i obozowisk turystycznych,
które świadczą w pełnym lub ograniczonym zakresie usługi ogólnie dostępne.
§ 3.1. Zakładem hotelarskim jest obiekt, w którym są świadczone usługi hotelarskie, przez
które rozumie się czasowe wynajmowanie podróżnym umeblowanych lokali miesz−
kalnych lub miejsc w tych lokalach oraz świadczenie usług z tym związanych za opłatą
określoną z góry.
2. Obozowiskiem turystycznym jest obiekt, w którym są świadczone usługi campingo−
we, przez które rozumie się czasowe wynajmowanie podróżnym miejsc pod ustawia−
nie namiotów lub mieszkalnych przyczep samochodowych i pojazdów oraz świad−
czenie usług z tym związanych za opłatą określoną z góry.
§ 4.1. Ustala się następujące rodzaje zakładów hotelarskich:
1) hotele,
2) motele,
3) pensjonaty,
5) schroniska,
2. Do hoteli są zaliczane zakłady, które dysponują co najmniej 10 pokojami, z tym,
że najwyżej 20% miejsc noclegowych może znajdować się w pokojach większych
niż dwuosobowe.
3. Do moteli są zaliczane hotele, które:
1) dysponują co najmniej 10 pokojami, z tym, że 20% miejsc noclegowych może
znajdować się w pokojach większych niż dwuosobowe, lecz nie większych niż
czteroosobowe,
2) są położone przy trasach komunikacji drogowej,
3) świadczą usługi motoryzacyjne i dysponują parkingiem pojazdów samochodo−
wych.
4. Do pensjonatów są zaliczane zakłady, które:
1) dysponują co najmniej 7 pokojami oraz
2) świadczą usługi hotelarskie, łącznie z całodziennym wyżywieniem.
— 58 —
5. Do domów wycieczkowych są zaliczane zakłady, które:
1) dysponują co najmniej 10 pokojami oraz
2) świadczą usługi hotelarskie przede wszystkim w pokojach większych niż cztero−
osobowe.
6. Do schronisk są zaliczane zakłady, które:
1) dysponują co najmniej 10 miejscami noclegowymi,
2) są położone poza obszarami zabudowanymi na terenach powyżej 600 m n.p.m.
oraz
3) świadczą usługi przede wszystkim turystom górskim.
7. Do pokoi gościnnych są zaliczane zakłady lub lokale, które nie odpowiadają warun−
kom przewidzianym dla jednego z zakładów hotelarskich, określonych w pkt. 2–6,
a w szczególności umeblowane lokale mieszkalne, w których są świadczone usługi
hotelarskie przez osoby fizyczne i jednostki gospodarki nieuspołecznionej.
§ 5.1. Ustala się następujące rodzaje obozowisk turystycznych:
1) campingi,
2) pola biwakowe.
2. Do campingów są zaliczane obiekty strzeżone i wyposażone w urządzenia umożli−
wiające turystom nocleg w namiotach lub mieszkalnych przyczepach samochodo−
wych, przyrządzanie posiłków oraz parkowanie pojazdów samochodowych.
3. Do pól biwakowych są zaliczane obiekty niestrzeżone, ogrodzone prowizorycznie
lub tylko oznakowane, wyposażone w urządzenia umożliwiające turystom nocleg w na−
miotach.
§ 6.1. Jednostki organizacyjne świadczące usługi hotelarskie i campingowe mogą stosować
różne nazwy ramowe lub określające charakter tych usług, jak domy turysty, stanice
wodne, ośrodki wypoczynkowe i zajazdy.
2. Zakłady hotelarskie i obozowiska turystyczne działające w ramach jednostek, o któ−
rych mowa w ust. 1, są zaliczane do odpowiednich rodzajów, zgodnie z zasadami
określonymi w zarządzeniu.
§ 7.1. Zakłady hotelarskie i campingi podlegają zaliczeniu do określonej kategorii w zależ−
ności od:
1) zakresu usług oraz ich poziomu,
2) standardu urządzeń technicznych i wykończenia budowlanego,
3) standardu urządzeń sanitarnych i czystości utrzymania,
4) jakości, jednolitości i kompleksowości wyposażenia.
2. Szczegółowe zasady oraz tryb zaliczania zakładów hotelarskich i obozowisk tury−
stycznych do poszczególnych kategorii oraz zasady świadczenia usług hotelarskich
i campingowych określają odrębne przepisy wydane przez Przewodniczącego Głów−
nego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki.
§ 8.1. Przy wejściu do zakładu hotelarskiego oraz na teren obozowiska turystycznego lub
recepcji zakładu hotelarskiego powinna być umieszczona tablica określająca rodzaj
i kategorię zakładu (obozowiska).
— 59 —
2. Tablice dotyczące zakładów hotelarskich powinny mieć kształt prostokąta o wymia−
rach co najmniej 40 x 30 cm. Na niebieskim tle tablicy powinien być umieszczony
w białym kolorze napis określający rodzaj i kategorię zakładu.
3. Tablica przy wejściu na teren obozowiska turystycznego powinna mieć kształt pro−
stokąta o wymiarach 90 x 150 cm. Na pomarańczowym tle tablicy powinien być
umieszczony w czarnym kolorze napis określający rodzaj i kategorię obozowiska.
4. W zakładach hotelarskich i obozowiskach turystycznych, które nie świadczą w peł−
nym zakresie usług ogólnie dostępnych, zapis określający rodzaj zakładu (obozowi−
ska) powinien być uzupełniony oznaczeniem środowiskowego charakteru usług (np.
zakładowy pensjonat lub camping).
5. Przepisy ust. 1–4 nie dotyczą pokoi gościnnych wynajmowanych przez osoby fizyczne.
§ 9. W zakładzie hotelarskim oraz obozowisku turystycznym powinny być umieszczone
w widocznym miejscu:
1) regulamin porządkowy,
2) cennik usług.
§ 10.1. W zakładach hotelarskich i na campingach powinna być prowadzona działalność
gastronomiczna odpowiednio do kategorii zakładu.
2. Zasady prowadzenia działalności gastronomicznej w zakładach hotelarskich oraz na
campingach określają odrębne przepisy wydane przez Ministra Handlu Wewnętrzne−
go i Usług.
§ 11. Tracą moc:
1) zarządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej oraz Przewodniczącego Główne−
go Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki z dnia 16 kwietnia 1966 r. w sprawie
określenia rodzajów oraz kategorii hoteli i innych zakładów noclegowych
(Monitor Polski nr 20, poz. 110),
2) zarządzenie Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Tury−
styki z dnia 19 sierpnia 1966 r. w sprawie rejestracji niektórych campingów
(Monitor Polski nr 40, poz. 207).
§ 12. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
Przewodniczący Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki: B. Kapitan
Doświadczenia w zakresie kategoryzacji hoteli wynikające z funkcjonowania wyżej
wymienionego zarządzenia zostały w ciągu kilkuletniej praktyki bardzo negatywnie zwe−
ryfikowane jako nieskuteczne i nieprzystające do tendencji rozwojowych hotelarstwa euro−
pejskiego i światowego. Dlatego też w 1985 roku Przewodniczący Głównego Komitetu
Turystyki, zarządzeniem z dnia 24 czerwca 1985 r., określił:
• rodzaje i kategorie zakładów hotelarskich, obozowisk i kategorii domków tury−
stycznych,
• minimalne wymagania, jakim powinny odpowiadać zakłady hotelarskie, obozo−
wiska i domki turystyczne,
— 60 —
• zasady zaszeregowania zakładów hotelarskich, obozowisk i domków turystycz−
nych do poszczególnych kategorii.
Zarządzenie to, które niżej cytujemy, jako akt prawny4 obowiązywało do 1989 r., a w for−
mie wytycznych przez następne 10 lat.
Na podstawie § 1, ust. 3, pkt 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 sierpnia
1978 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Głównego Komitetu Turystyki
(Dz.U. nr 20, poz. 88) zarządza się, co następuje:
§ 1.1. Rozporządzenie określa:
1) rodzaje i kategorie zakładów hotelarskich, obozowisk i kategorie domków tury−
stycznych,
2) minimalne wymagania, jakim powinny odpowiadać zakłady hotelarskie, obozo−
wiska i domki turystyczne,
3) zasady zaszeregowania zakładów hotelarskich, obozowisk i domków turystycz−
nych do poszczególnych kategorii.
2. Przepisy Zarządzenia stosuje się do zakładów hotelarskich, obozowisk i domków
turystycznych, w których świadczone są w pełnym lub ograniczonym zakresie usługi
ogólnie dostępne za opłatą określoną z góry.
§ 2. Użyte w Zarządzeniu określenia oznaczają:
1) obiekt hotelarski – zakład hotelarski, obozowisko i domek turystyczny,
2) pokój – umeblowane pomieszczenie mieszkalne, ewentualnie z wyodrębniony−
mi pomieszczeniami użytkowymi (przedpokój, łazienka, WC); za pokój uważa
się również apartament składający się co najmniej z dwóch pokoi, z których je−
den stanowi sypialnię.
§ 3.1. Zakładem hotelarskim jest obiekt, w którym są świadczone usługi hotelarskie, przez
które rozumie się czasowe wynajmowanie podróżnym pokoi lub miejsc w tych poko−
jach oraz świadczenie usług z tym związanych.
2. Obozowiskiem turystycznym jest obiekt, w którym są świadczone usługi kempingo−
we, przez które rozumie się czasowe wynajmowanie podróżnym miejsc pod ustawie−
nie namiotów, mieszkalnych przyczep samochodów i pojazdów oraz świadczenie usług
z tym związanych.
3. Domkiem turystycznym jest obiekt nie podpiwniczony, posiadający nie więcej niż
cztery pokoje, w którym są świadczone usługi hotelarskie. Domki turystyczne mogą
tworzyć zespoły domków turystycznych oraz organizacyjnie wchodzić w skład za−
kładu hotelarskiego lub kempingu.
§ 4.1. Ustala się następujące rodzaje zakładów hotelarskich:
1) hotele,
2) motele,
3) pensjonaty,
5) schroniska,
— 61 —
2. Do hoteli zalicza się zakłady, które dysponują co najmniej 10 pokojami, z tym, że nie
więcej niż 20% miejsc noclegowych może znajdować w pokojach większych niż dwu−
osobowe.
3. Do moteli zalicza się zakłady, które:
1) dysponują co najmniej 10 pokojami, z tym, że nie więcej niż 40% miejsc nocle−
gowych może znajdować się w pokojach większych niż dwuosobowe, lecz nie
większych niż czteroosobowe,
2) są położone przy trasach komunikacji drogowej,
3) świadczą usługi motoryzacyjne i dysponują parkingiem.
4. Do pensjonatów zaliczają się zakłady, które:
1) dysponują co najmniej 7 pokojami,
2) świadczą usługi hotelarskie łącznie z całodziennym wyżywieniem.
5. Do domów wycieczkowych zalicza się zakłady, które dysponują co najmniej 30 miej−
scami noclegowymi, z tym, że nie mniej niż 50% tych miejsc znajduje się w poko−
jach większych niż trzyosobowe,
6. Do schronisk zalicza się zakłady, które:
1) dysponują co najmniej 10 miejscami noclegowymi,
2) są położone poza obszarem zabudowanym,
3) świadczą usługi hotelarskie, przede wszystkim osobom uprawiającym turystykę
kwalifikowaną.
7. Do pokoi gościnnych zalicza się zakłady, które nie odpowiadają warunkom przewi−
dzianym dla żadnego z rodzajów zakładów hotelarskich w ust. 2–6.
§ 5.1. Ustala się następujące rodzaje obozowisk turystycznych:
1) kempingi,
2) pola biwakowe.
2. Do kempingów zalicza się obiekty hotelarskie strzeżone, mające stałą obsługę recep−
cyjną i wyposażone w urządzenia umożliwiające podróżnym nocleg w namiotach,
mieszkalnych przyczepach samochodowych, przyrządzanie posiłków oraz parkowa−
nie pojazdów samochodowych.
3. Do pól biwakowych zalicza się obiekty hotelarskie nie strzeżone, oznakowane i ogro−
dzone prowizorycznie, umożliwiające podróżnym nocleg w namiotach.
§ 6.1. Jednostki świadczące usługi hotelarskie i kempingowe mogą dla oznaczenia obiek−
tów hotelarskich stosować różne nazwy: zwyczajowe, regionalne lub określające cha−
rakter świadczonych w nich usług, jak np. zajazd, gościniec, dom turysty, stanica
wodna, stacja turystyczna, schronisko górskie, ośrodek wypoczynkowy.
2. Obiekty hotelarskie, o których mowa w ust. 1, zaszeregowuje się do odpowiednich
rodzajów, zgodnie z zasadami określonymi w zarządzeniu.
§ 7. Obiekty hotelarskie, z wyjątkiem pól biwakowych, podlegają zaszeregowaniu do okre−
ślonej kategorii w zależności od:
1) zakresu usług oraz ich poziomu,
2) standardu urządzeń technicznych i wykończenia budowlanego,
3) standardu urządzeń sanitarnych,
4) kompleksowości, jednolitości i jakości wyposażenia.
— 62 —
§ 8.1. Ustala się:
1) pięć kategorii hoteli i moteli zgodnie z wymaganiami, określonymi w załączni−
ku nr 1 do zarządzenia,
2) trzy kategorie pensjonatów, zgodnie z minimalnymi wymaganiami, określonymi
w załączniku nr 2 do zarządzenia,
3) trzy kategorie domów wycieczkowych, zgodnie z minimalnymi wymaganiami,
określonymi w załączniku nr 3 do zarządzenia,
4) trzy kategorie schronisk, zgodnie z minimalnymi wymaganiami, określonymi
w załączniku nr 4 do zarządzenia,
5) trzy kategorie pokoi gościnnych zgodnie z minimalnymi wymaganiami, określo−
nymi w załączniku nr 5 do zarządzenia,
6) dwie kategorie kempingów oraz wymogi dla pól biwakowych, zgodnie z mini−
malnymi wymaganiami określonymi w załączniku nr 6 do zarządzenia,
7) trzy kategorie domków turystycznych, zgodnie z minimalnymi wymaganiami,
określonymi w załączniku nr 7 do zarządzenia.
2. Ustala się – niezależnie od wymagań, o których mowa w ust.1, pkt 1–5 i 7 – minimal−
ne wymagania dla pokoi w zakładach hotelarskich i domkach turystycznych wszyst−
kich rodzajów i kategorii, stanowiące załącznik nr 8 do zarządzenia.
3. Kategorie hoteli, moteli oznacza się gwiazdkami, a kategorie pozostałych obiektów
hotelarskich – cyframi rzymskimi.
4. Jednostki prowadzące obiekty hotelarskie są obowiązane posiadać i okazywać na
żądanie gości wykaz minimalnych wymagań, określonych w załącznikach nr 1–8,
odpowiadających rodzajowi i kategorii obiektu.
§ 9.1. Zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów i kategorii do−
konują:
1) Przewodniczący Głównego Komitetu Turystyki po zasięgnięciu opinii Resorto−
wej Komisji do Spraw Rodzajów i Kategorii Zakładów i Obiektów Hotelarskich
– hoteli i moteli kategorii lux (*****) i cztery gwiazdki (****) oraz innych obiek−
tów kategorii I, z wyjątkiem pokoi gościnnych,
2) terenowy organ administracji państwowej o właściwości szczególnej do spraw
turystyki stopnia wojewódzkiego, po zasięgnięciu wojewódzkiej komisji do spraw
rodzajów kategorii i zakładów i obiektów hotelarskich – pozostałych obiektów
hotelarskich, z wyjątkiem pokoi gościnnych,
3) terenowy organ administracji państwowej o właściwości szczególnej, do spraw
turystyki stopnia podstawowego, po zasięgnięciu opinii komisji do spraw kate−
gorii pokoi gościnnych – pokoi gościnnych.
2. Organ zaszeregowujący obiekt do określonego rodzaju i kategorii dokonuje weryfi−
kacji rodzaju i kategorii nie rzadziej niż:
1) co jeden rok – hoteli i moteli kategorii lux (*****),
2) co dwa lata – hoteli, moteli i kempingów kategorii cztery gwiazdki (****) oraz
innych zakładów i obiektów kategorii I, z wyjątkiem pokoi gościnnych,
3) co trzy lata pozostałych obiektów hotelarskich.
3. Jeżeli obiekt hotelarski nie spełnia wymagań określonych dla rodzaju i kategorii, do
których został zaszeregowany, właściwy organ dokonuje zmiany rodzaju lub katego−
rii obiektu.
— 63 —
4. Organ, o którym mowa w ust. 1, pkt 2, przekazuje do Głównego Komitetu Turystyki
kopię dokumentu o zaszeregowaniu obiektu hotelarskiego do określonego rodzaju
i kategorii.
§ 10. Skład, zadania i tryb działania komisji do spraw rodzajów i kategorii obiektów hote−
larskich określają odrębne przepisy.
§ 11.1. Jednostka, która zamierza świadczyć usługi hotelarskie lub kempingowe w nowo
uruchomionym obiekcie, jest obowiązana przed podjęciem tej działalności wystą−
pić do właściwego organu z wnioskiem o zaszeregowanie obiektu do odpowiednie−
go rodzaju lub kategorii.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w razie podjęcia w obiekcie innym niż okre−
ślony w § 1, ust. 2 w pełnym lub ograniczonym zakresie usług ogólnie dostępnych
za opłatą określoną z góry.
3. Jeżeli obiekt hotelarski nie spełnia warunków przewidzianych dla ustalonego rodza−
ju lub kategorii, jednostka prowadząca taki obiekt jest obowiązana powiadomić o tym
organ, który dokonał zaszeregowania obiektu do określonego rodzaju lub kategorii.
§ 12. Obiekty hotelarskie powinny spełniać wymagania higieniczno−sanitarne określone
odrębnymi przepisami.
§ 13.1. Dopuszcza się odstępstwa od minimalnych wymagań kategoryzacyjnych dla obiek−
tów hotelarskich:
1) stanowiących obiekty zabytkowe lub części tych obiektów,
2) wybudowanych przed dniem 1 stycznia 1979 r. lub części tych obiektów.
2. Odstępstwa określone w ust. 1 mogą dotyczyć przede wszystkim wymagań, których
spełnienie napotyka uzasadnione trudności techniczne i które dotyczą tylko części
obiektu hotelarskiego.
3. Odstępstwa od minimalnych wymagań kategoryzacyjnych dla obiektów wybudo−
wanych i prowadzonych według wymogów międzynarodowych systemów hotelar−
skich określa się w umowach zawieranych między jednostkami prowadzącymi ta−
kie obiekty z zarządem odpowiedniego międzynarodowego systemu hotelarskiego.
4. Odstępstwa, o których mowa w ust. 1 i 3, mogą być stosowane tylko za zgodą Głów−
nego Komitetu Turystyki na wniosek jednostki prowadzącej obiekt hotelarski.
5. Odstępstwa w zakresie wymagań higieniczno−sanitarnych obiektów hotelarskich po−
winny być uzgodnione z właściwym państwowym terenowym inspektorem sanitar−
nym – w odniesieniu do pokoi gościnnych, lub właściwym państwowym wojewódz−
kim inspektorem sanitarnym – w odniesieniu do pozostałych obiektów sanitarnych.
§14.1. W zakładzie hotelarskim, obozowisku turystycznym i zespole domków turystycz−
nych powinny być umieszczone w widocznym miejscu:
1) tablica określająca rodzaj i kategorię obiektu hotelarskiego,
2) regulamin porządkowy,
3) cennik usług,
4) informacja o zakresie świadczonych usług.
— 64 —
§ 15.1. W zakładach hotelarskich, z wyjątkiem pokoi gościnnych, a także na kempingach
prowadzi się działalność gastronomiczną odpowiednio do kategorii obiektu hotelar−
skiego.
2. Zasady prowadzenia działalności gastronomicznej w zakładach hotelarskich i na
kempingach określają odrębne przepisy.
§ 16.1. Zaszeregowanie obiektów hotelarskich do poszczególnych rodzajów i kategorii na
podstawie dotychczasowych przepisów zachowuje ważność, z wyjątkiem zaszere−
gowania obiektów hotelarskich do kempingów kategorii III.
2. Jeżeli do dnia wejścia w życie niniejszego zarządzenia obiekt hotelarski nie został
zaszeregowany do określonego rodzaju i kategorii, jednostka prowadząca taki obiekt
jest obowiązana wystąpić do właściwego organu z wnioskiem o zaszeregowanie
obiektu. Wnioski dotyczące pokoi gościnnych powinny być wniesione nie później
niż w ciągu 6 miesięcy, a wnioski dotyczące pozostałych obiektów hotelarskich –
nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego zarządzenia.
§ 17. Tracą moc:
1) Zarządzenie nr 18 Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej
i Turystyki z dnia 7 czerwca 1977 r., w sprawie zasad oraz trybu zaliczania za−
kładów hotelarskich, domków turystycznych i obozowisk turystycznych do po−
szczególnych kategorii (Dz.Urz. GKKFiT nr 4, poz. 16 i nr 8, poz. 29 oraz Dz.Urz.
GKT z 1979 r. nr 2, poz. 5),
2) Zarządzenie Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Tury−
styki z dnia 20 października 1977 r. w sprawie rodzajów oraz kategorii zakładów
hotelarskich i obozowisk turystycznych (Monitor Polski nr 27, poz. 133).
§ 18. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 1 października 1985 r.
Przewodniczący Głównego Komitetu Turystyki: J. Cisowski
Wydane później kilkakrotnie akty prawne dotyczące kategoryzacji, w szczególności
rozporządzenie Ministra Gospodarki, budziło wiele emocji w części środowiska hotelar−
skiego, jako rozwiązanie kontrowersyjne i niezadowalające. Jedni kwestionowali koniecz−
ność zatrudnienia wykształconej kadry, inni zbyt rygorystyczne wymagania minimum.
W marcu 2004 roku Sejm RP przesądził wiele kwestii zwiazanych z kategoryzacją obiek−
tów hotelarskich, a Minister Gospodarki i Pracy wydał przepisy wykonawcze do zmienio−
nej ustawy o usługach turystycznych.5
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy6 z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie
obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie
(Dz.U. z 2004 r. nr 188, poz. 1945), data wejścia w życie: 30.08.2004 r.
5) Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 19 sierpnia 2004 r., Dz.U. nr 188, poz. 1945 w sprawie obiektów
hotelarskich oraz innych obiektów w których świadczone są usługi hotelarskie.
6) Minister Gospodarki i Pracy kieruje działem administracji rządowej – turystyka, na podstawie § 1, ust. 2, pkt 4
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania
Ministra Gospodarki i Pracy (Dz.U. nr 134, poz. 1428).
— 65 —
Na podstawie artykułu 45 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych
(Dz.U. z 2001 r. nr 55, poz. 578, z poźn. zm.7) zarządza się, co następuje:
§ 1. Rozporządzenie określa:
1) wymagania dla poszczególnych rodzajów i kategorii obiektów hotelarskich co do
wyposażenia oraz zakresu świadczonych usług, w tym usług gastronomicznych,
2) minimalne wymagania co do wyposażenia innych obiektów, w których są świad−
czone usługi hotelarskie,
3) warunki dopuszczenia odstępstw od wymagań, o których mowa w pkt. 1,
4) sposób dokumentowania spełnienia wymagań budowlanych, przeciwpożarowych
i sanitarnych,
5) szczegółowe zasady i tryb zaliczania obiektów hotelarskich do poszczególnych ro−
dzajów i kategorii,
6) tryb sprawowania kontroli nad przestrzeganiem w poszczególnych obiektach wy−
magań co do wyposażenia i świadczenia usług odpowiadających rodzajowi i kate−
gorii obiektu,
7) sposób prowadzenia ewidencji obiektów hotelarskich oraz innych obiektów, w któ−
rych są świadczone usługi hotelarskie.
§ 2.1. Ustala się wymagania co do wyposażenia oraz zakresu świadczonych usług, w tym
usług gastronomicznych, dla poszczególnych rodzajów i kategorii obiektów hotelar−
skich.
2. Wymagania, o których mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 4, dla:
1) hoteli, moteli – określa załącznik nr 1 do rozporządzenia,
2) pensjonatów – określa załącznik nr 2 do rozporządzenia,
3) kempingów (campingów), pól biwakowych – określa załącznik nr 3 do rozpo−
rządzenia,
4) domów wycieczkowych – określa załącznik nr 4 do rozporządzenia,
5) schronisk młodzieżowych – określa załącznik nr 5 do rozporządzenia,
6) schronisk – określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.
3. Minimalne wymagania co do wyposażenia innych obiektów świadczących usługi
hotelarskie, o których mowa w art. 35 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
o usługach turystycznych, określa załącznik nr 7 do rozporządzenia.
4. Minimalne wymagania co do wyposażenia w zakresie dostosowania obiektów
hotelarskich do potrzeb osób niepełnosprawnych określa załącznik nr 8 do rozporzą−
dzenia.
§ 3.1. Dopuszcza się odstępstwa od wymagań co do wyposażenia i zakresu świadczonych
usług dla obiektów hotelarskich, z zastrzeżeniem ust. 2, wpisanych do rejestru zabyt−
ków lub wykazu zabytków architektury i budownictwa oraz obiektów, których cha−
rakter zabytkowy jest oczywisty, jeżeli spełnione zostaną następujące warunki:
1) przedsiębiorca ubiegający się o zaszeregowanie obiektu hotelarskiego do okre−
ślonego rodzaju i nadanie kategorii przedstawi opinię wojewódzkiego konser−
watora zabytków stwierdzającą, że spełnienie wymagań bez naruszenia zabyt−
kowego charakteru obiektu nie jest możliwe,
2) odstępstwo w niewielkim stopniu obniża spełnienie wymagań określonych dla
danego rodzaju i kategorii obiektu hotelarskiego, a jest zrekompensowane speł−
nieniem w wyższym stopniu innych wymagań,
7) Zmiany tekstu jednolitego, wymienionej ustawy, zostały ogłoszone w Dz.U. z 2003 r. nr 124, poz. 1152 i nr 203,
poz. 1966 oraz z 2004 r. nr 62, poz. 576, nr 96, poz. 959 i nr 173, poz. 1808.
— 66 —
3) w materiałach informacyjnych dotyczących obiektu hotelarskiego zostanie za−
mieszczona informacja o zabytkowym charakterze obiektu i związanych z tym
odstępstwach od wymagań co do wyposażenia i zakresu świadczonych usług.
2. Dopuszcza się odstępstwa od wymagań co do wyposażenia i zakresu świadczonych
usług dla pól biwakowych zlokalizowanych na terenie gospodarstw rolnych, pod
warunkiem zapewnienia możliwości korzystania z wody do picia i urządzeń sanitar−
nych.
§ 4.1. Spełnianie w obiektach hotelarskich wymagań określonych w art. 35, ust. 1, pkt 2
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych dokumentuje się w zakre−
sie wymagań:
1) budowlanych:
a) decyzją o pozwoleniu na budowę wraz z potwierdzonym zawiadomieniem
właściwego organu o przystąpieniu do użytkowania obiektu lub decyzją o po−
zwoleniu na użytkowanie obiektu, lub decyzją o pozwoleniu na zmianę spo−
sobu użytkowania obiektu, a w przypadku obiektów wzniesionych przed
1 kwietnia 1995 r., które utraciły wymienione dokumenty – opinią rzeczo−
znawcy budowlanego stwierdzającą bezpieczeństwo użytkowania obiektu oraz
b) dla wszystkich obiektów – książką obiektu z wpisami potwierdzającymi prze−
prowadzenie okresowych kontroli wymaganych ustawą z dnia 7 lipca 1994 r.
– Prawo budowlane (Dz.U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016, z poźniejszymi zmia−
nami,8 przedstawioną do wglądu organowi dokonującemu kontroli lub oceny
obiektu,
2) przeciwpożarowych – opinią właściwej miejscowo komendy powiatowej (miej−
skiej) Państwowej Straży Pożarnej, a w przypadku kontroli obiektu za równo−
rzędny opinii uznaje się protokół okresowej kontroli Państwowej Straży Pożarnej,
3) sanitarnych – opinią właściwego miejscowo państwowego powiatowego
inspektora sanitarnego, a w przypadku kontroli obiektu za równorzędny opinii
uznaje się protokół okresowej kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
2. Organ prowadzący ewidencję innych obiektów, w których są świadczone usługi ho−
telarskie, może, w razie wątpliwości co do spełnienia wymagań budowlanych, prze−
ciwpożarowych i sanitarnych, wezwać osobę świadczącą usługi hotelarskie w tym
obiekcie do udokumentowania spełnienia tych wymagań w sposób określony w ust. 1.
§ 5.1. Zaszeregowanie obiektu hotelarskiego do określonego rodzaju, z zastrzeżeniem
§ 7, oraz nadanie kategorii następuje na wniosek przedsiębiorcy podejmującego
świadczenie usług hotelarskich w obiekcie hotelarskim.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać:
1) nazwę i siedzibę lub nazwisko i imię oraz adres przedsiębiorcy świadczącego
usługi hotelarskie w obiekcie objętym wnioskiem,
2) nazwę obiektu, jeżeli usługi będą świadczone z użyciem nazwy własnej obiektu,
3) określenie położenia obiektu, wraz z podaniem jego adresu,
4) opis obiektu potwierdzający stopień spełnienia przez ten obiekt wymagań dla
rodzaju i kategorii, o które występuje wnioskodawca,
5) wskazanie osoby upoważnionej do reprezentowania wnioskodawcy w postępo−
waniu o ustalenie rodzaju i nadanie kategorii,
8) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2004 r. nr 6, poz. 41, nr 92, poz. 881,
nr 93, poz. 888 i nr 96, poz. 959.
— 67 —
6) wskazanie zaszeregowania do określonego rodzaju i kategorii, o które występuje
wnioskodawca.
3. Do wniosku załącza się:
1) dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań budowlanych, przeciwpożaro−
wych i sanitarnych, o których mowa w § 4,
2) zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON przedsiębiorcy, wydane
przez właściwy urząd statystyczny, a także odpis z Krajowego Rejestru Sądowe−
go albo zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej,
3) dowód wniesienia opłaty za dokonanie oceny spełniania przez obiekt hotelarski
wymagań, o których mowa w § 2.
4. Wojewoda może ustalić wzór ankiety, stanowiącej załącznik do wniosku, stwier−
dzającej stopień spełnienia przez obiekt hotelarski wymagań dla rodzaju i kategorii,
o które ubiega się wnioskodawca. W takim przypadku opis obiektu, o którym mowa
w ust. 2, pkt. 4, we wniosku nie jest wymagany.
§ 6.1. Przed wydaniem decyzji o zaszeregowaniu do rodzaju oraz nadaniu kategorii obiekt
hotelarski podlega ocenie co do spełnienia wymagań, o których mowa w § 2–4.
2. Wojewoda może powołać zespół oceniający. W skład zespołu mogą być powołani:
1) przedstawiciele wojewody,
2) osoby posiadające kwalifikacje zawodowe i praktykę w świadczeniu usług hote−
larskich lub turystycznych, wskazane przez jednostki samorządu gospodarczego
i stowarzyszenia działające w zakresie turystyki i hotelarstwa,
3) przedstawiciele Państwowej Straży Pożarnej, Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
administracji architektoniczno−budowlanej i nadzoru budowlanego oraz innych
jednostek.
§ 7. W sprawach o zaszeregowanie obiektu hotelarskiego do rodzaju: pole biwakowe stosu−
je się odpowiednio przepisy § 5, ust. 1–3 i § 6, ust. 1.
§ 8.1. Organy uprawnione do kontroli obiektów hotelarskich w zakresie spełniania wyma−
gań co do wyposażenia i świadczonych usług dokonują kontroli w każdym czasie:
1) z urzędu – jeżeli jest to uzasadnione informacjami o zmianie warunków działa−
nia lub naruszenia wymagań,
2) na wniosek przedsiębiorcy, stowarzyszenia działającego w zakresie turystyki
i hotelarstwa lub stowarzyszenia reprezentującego interesy konsumentów.
2. Wojewoda dokonuje z urzędu okresowych kontroli obiektów hotelarskich w za−
kresie spełniania wymagań co do wyposażenia i świadczonych usług nie rzadziej niż
co trzy lata.
§ 9.1. Kontroli, o której mowa w § 8, dokonuje osoba legitymująca się pisemnym upoważ−
nieniem organu uprawnionego do kontroli.
2. Wykonywanie czynności kontrolnych powinno odbywać się w obecności kierownika
kontrolowanego obiektu lub osoby upoważnionej do zastępowania go, z zastrzeże−
niem ust. 3.
3. W przypadku nieobecności kierownika lub osoby upoważnionej do zastępowania go
można wykonywać wyłącznie te czynności kontrolne, o których terminie przeprowa−
dzenia uprzednio powiadomiono kierownika obiektu.
4. Z przebiegu kontroli sporządza się protokół. Protokół podpisuje osoba kontrolująca
oraz kierownik obiektu lub osoba zastępująca go, które mogą zgłosić do protokołu
swoje uwagi.
— 68 —
5. Organ kontrolujący przekazuje odpis protokołu organowi prowadzącemu ewidencję
obiektu.
6. Jeżeli wyniki przeprowadzonej kontroli obiektu hotelarskiego wskazują na to,
że zachodzą przesłanki zmiany rodzaju, do którego obiekt został zaszeregowany,
lub obniżenia nadanej mu kategorii, wojewoda dokonuje ponownej oceny obiektu.
7. Wojewoda może odstąpić od ponownej oceny obiektu, o której mowa w ust. 6, jeżeli
przedsiębiorca wyraził zgodę na zmianę rodzaju, do którego obiekt został zaszerego−
wany, lub obniżenie nadanej mu kategorii.
§ 10.1. Nie uważa się za spełnione wymagań, o których mowa w § 2, w odniesieniu do
elementów wyposażenia niesprawnych, uszkodzonych, niedostępnych lub nadmier−
nie zużytych, a także w odniesieniu do usług, których uzyskanie w chwili kontroli
lub oceny nie jest możliwe.
2. W przypadku stwierdzenia uchybień, o których mowa w ust. 1, organ upoważniony
do kontroli obiektu może wydać przedsiębiorcy zalecenia pokontrolne, z określe−
niem terminu ich wykonania nieprzekraczającego trzech miesięcy, pod rygorem
wszczęcia postępowania w sprawie zmiany zaszeregowania obiektu do rodzaju
i kategorii albo wszczęcia postępowania w sprawie uchylenia zaszeregowania obiektu
do rodzaju i kategorii.
§ 11. Po przeprowadzeniu pierwszej kontroli obiektu hotelarskiego, o którym mowa w art. 50,
ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych, wojewoda wydaje
decyzję potwierdzającą zaszeregowanie obiektu, zmieniającą zaszeregowanie lub uchy−
lającą zaszeregowanie do dotychczasowego rodzaju i kategorii.
§ 12.1. Ewidencja obiektów hotelarskich oraz innych obiektów, w których są świadczone
usługi hotelarskie, jest prowadzona w formie kartoteki składającej się z kart ewi−
dencyjnych obiektów, oddzielnie dla każdego rodzaju obiektu.
2. Podstawą założenia karty ewidencyjnej obiektu jest:
1) przyrzeczenie zaszeregowania obiektu hotelarskiego do odpowiedniego rodza−
ju i kategorii, zwane dalej „promesą”,
2) decyzja w sprawie zaszeregowania obiektu hotelarskiego do określonego ro−
dzaju i nadania kategorii,
3) zgłoszenie innego obiektu, w którym są świadczone usługi hotelarskie.
3. Przedsiębiorca zgłaszający do ewidencji inny obiekt, w którym są świadczone usłu−
gi hotelarskie, jest obowiązany dołączyć zaświadczenie o numerze identyfikacyj−
nym REGON, wydane przez właściwy urząd statystyczny, a także odpis z Krajowe−
go Rejestru Sądowego albo zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności
gospodarczej.
4. Założenie karty ewidencyjnej obiektu wpisuje się do wykazu kart ewidencyjnych,
opatrując wpis datą i podpisem osoby uprawnionej do prowadzenia ewidencji.
§ 13.1. Ewidencja jest jawna w części objętej wpisem do kart ewidencyjnych obiektów.
2. Karty ewidencyjne obiektów mogą być udostępniane do wglądu w obecności osoby
uprawnionej do prowadzenia ewidencji.
§ 14.1. Dokumenty, o których mowa w § 12, ust. 2, stanowiące podstawę wpisu, powinny
być przechowywane łącznie z kartami ewidencyjnymi.
2. Kartoteka ewidencyjna ani poszczególne karty nie mogą być wynoszone poza miej−
sce ich przechowywania.
— 69 —
§ 15.1. Każdy wpis do karty ewidencyjnej obiektu oznacza się numerem wynikającym z ko−
lejności wpisów oraz zaopatruje w datę dokonania wpisu i podpis osoby uprawnio−
nej do prowadzenia ewidencji.
2. W treści wpisu można powołać się na dokument złożony do ewidencji obiektu.
Powołane dokumenty uważa się wówczas za objęte treścią wpisu.
3. Wpis w karcie obiektu nie może być wymazywany albo w inny sposób usuwany.
4. Poprawek we wpisie można dokonywać wyłącznie w taki sposób, aby wyrazy po−
prawione były czytelne.
5. O dokonywanych poprawkach osoba uprawniona do prowadzenia ewidencji spo−
rządza na końcu wpisu adnotację o treści poprawki i jej podstawie, ze wskazaniem
miejsca dokonanej poprawki, oraz opatruje adnotację podpisem.
§ 16.1. Karta ewidencyjna obiektu hotelarskiego zawiera:
1) określenie przedsiębiorcy świadczącego usługi hotelarskie,
2) nazwę i adres obiektu,
3) określenie rodzaju i kategorii obiektu,
4) informację o stałym lub sezonowym charakterze świadczonych usług, wraz
z podaniem czasu trwania sezonu,
5) opis obiektu zawierający informacje o liczbie miejsc noclegowych, w zakresie
świadczonych usług, położeniu obiektu,
6) informacje o promesach, decyzjach dotyczących rodzaju i kategorii obiektu
oraz o dopuszczonych odstępstwach od wymagań co do wyposażenia i zakresu
świadczonych usług,
7) informacje o przeprowadzonej kontroli i ponownej ocenie spełniania wymagań
dla rodzaju i kategorii obiektu.
2. Karta ewidencyjna innego obiektu, w którym są świadczone usługi hotelarskie,
zawiera informacje określone w ust. 1, pkt. 1, 2 i 4 oraz informację o liczbie miejsc
noclegowych.
3. Karta ewidencyjna obiektu hotelarskiego, w stosunku do którego przedsiębiorca
uzyskał promesę, zawiera informacje, o których mowa w ust. 1, pkt. 1–3 i 6.
§ 17.1. Przedsiębiorca świadczący usługi hotelarskie zgłasza do ewidencji informacje o:
1) zaprzestaniu świadczenia usług hotelarskich,
2) uzyskaniu decyzji o zaszeregowaniu obiektu wpisanego do ewidencji prowa−
dzonej przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do rodzaju i nadaniu kate−
gorii podlegającym wpisaniu do ewidencji prowadzonej przez wojewodę,
3) zmianie działalności sezonowej na stałą lub stałej na sezonową,
4) zmianie liczby miejsc noclegowych.
2. Przedsiębiorca świadczący usługi hotelarskie informuje organ prowadzący ewiden−
cję o zdarzeniach powodujących przejściowo wstrzymanie lub istotne ograniczenie
zakresu świadczonych usług. Informacji tych nie uważa się za zgłoszenie, o którym
mowa w ust. 1.
§ 18. Organ prowadzący ewidencję dokonuje z urzędu wykreślenia obiektu z ewidencji,
jeżeli:
1) przedsiębiorca zaprzestał na okres dłuższy niż 1 rok świadczenia usług hotelar−
skich,
2) przedsiębiorcą świadczącym usługi hotelarskie w obiekcie była jednostka
organizacyjna, która uległa likwidacji,
— 70 —
3) przedsiębiorca zmarł, a jego następcy prawni nie zgłosili zamiaru świadczenia
usług hotelarskich w obiekcie,
4) obiekt przestał spełniać wymagania sanitarne lub przeciwpożarowe lub inne,
określone odrębnymi przepisami,
5) przedsiębiorca uzyskał decyzję o zaszeregowaniu obiektu wpisanego do ewi−
dencji prowadzonej przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do rodzaju
i nadaniu kategorii podlegającym wpisaniu do ewidencji prowadzonej przez
wojewodę,
6) przedsiębiorca nie rozpoczął świadczenia usług hotelarskich po upływie waż−
ności promesy.
§ 19. Zaszeregowania obiektów hotelarskich dokonane na podstawie rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1999 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych
obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz.U. nr 10, poz. 87),
lub rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r. w sprawie obiek−
tów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie
(Dz.U. nr 66, poz. 665 oraz z 2002 r. nr 142, poz.1190), zachowują ważność.
§ 20. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.9
Minister Gospodarki i Pracy: J. Hausner
Załącznik nr 1 – Wymagania co do wyposażenia oraz zakresu świadczonych usług, w tym
usług gastronomicznych, dla hoteli i moteli
Lp.
W y m a g a n ia
O biekt stanow i odrêbny budynek lub w ydzielon¹ czêæ
1 b u d y n k u , lu b z e s p ó ³ b u d y n k ó w w r a z z in fr a s tr u k tu r ¹
to w a r z y s z ¹ c ¹ .
*****
****
***
**
*
H M H M H M H M H M
+
+
O b ie k ty c a ³o r o c z n e z lo k a liz o w a n e w w ie lu b u d y n k a c h
pow inny byæ po³¹czone sta³ym i zabudow anym i przejciam i,
z a p e w n ia j¹ c y m i d o s tê p d o w s z y s tk ic h u s ³u g w o b ie k c ie .
W y m a g a n ie to n ie d o ty c z y o b ie k tó w z lo k a liz o w a n y c h
w m iejscowociach o charakter ze w ypoczynkow o2
+
- r e k r e a c y jn y m , k tó r e u z y s k a ³y z a s z e r e g o w a n ie n a p o d s ta w ie
rozporz¹dzenia M inistra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r.
w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których
s¹ w iadczone us³ugi hotelarskie (D z.U . z 2001 r. nr 66,
poz. 665 oraz z 2002 r. nr 142, poz. 1190).
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
I. Z e w n ê tr z n e e le m e n ty z a g o s p o d a ro w a n ia i u r z ¹ d z e n ia
3
Bezporednie w ej cie do hallu recepcyjnego, chronione
p r z e d n a d m ie r n y m n a p ³y w e m p o w ie tr z a z z e w n ¹ tr z .
+
+
+
+
+
+
4
G órna os³ona nad g³ów nym wejciem , usytuow anie wejcia
w e w n ê c e lu b z a p e w n ie n ie d r z w i a u t o m a t y c z n ie o t w ie r a n y c h .
+
+
+
+
+
+
9) Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r. w spra−
wie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz.U. nr 66, poz. 665
oraz z 2002 r. nr 142, poz.1190), które utraciło moc na podstawie art. 5 ustawy z dnia 5 marca 2004 r. o zmianie
ustawy o usługach turystycznych oraz o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń (Dz.U. nr 62, poz. 576).
Lp.
W y m a g a n ia
*****
****
***
**
*
H M H M H M H M H M
G órna os³ona nad podjazdem do obiektu na wysokoci
5
c o n a jm n ie j 4 ,5 m .
+
+
6 O ddzielne wejcie i w ydzielona droga baga¿u goci.
+
+
W y d z ie lo n a d r o g a d o s ta w n ie d o ty c z y h o te li * * *
7
w z w a r te j z a b u d o w ie m ie js k ie j.
+
Z a g o s p o d a r o w a n ie o t o c z e n ia o b ie k t u o b e jm u j¹ c e u t w a r d z o n ¹
naw ier zchniê dojazdów i dojæ, nale¿yte utr zym anie zieleni
8
ozdobnej i izolacyjnej, ow ietlenie terenu i oddzielenie czêci
gospodarczej od czêci dostêpnej dla goci.
Strze¿one gara¿e lub parkingi w motelach, zapewniaj¹ce miejsca
p o s t o jo w e d la w s z y s t k ic h j. m . N ie d o t y c z y h o t e li z lo k a liz o w a 9
nych w zwartej zabudowie miejskiej, w których nale¿y zapewniæ
m iejsce postojow e na czas pr zyjazdu i odjazdu goci.
10
— 71 —
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
P a r k in g i lu b m ie js c a p o s to jo w e p r z y o b ie k c ie , z a p e w n ia j¹ c e
m ie js c a p o s to jo w e d la w s z y s tk ic h j.m .
+
+
+
+
+
+
+
II. In s ta la c je i u r z ¹ d z e n ia te c h n ic z n e
W czêci ogólnodostêpnej obejm uj¹cej hall recepcyjny,
s a le g a s tr o n o m ic z n e i w ie lo fu n k c y jn e :
---1) klim atyzacja lub inne ur z¹dzenia i system y,
1 1 - - - - - - - z a p e w n ia j¹ c e w y m ia n ê p o w ie tr z a i u tr z y m a n ie
- - - - - - - te m p e r a tu r y 1 8 2 1 o o r a z w ilg o tn o æ 4 5 6 0 % ,
- - - 3 ) w e n ty la c ja m e c h a n ic z n a , [ 1 ]
- - - 4 ) w e n ty la c ja g r a w ita c y jn a lu b m e c h a n ic z n a . [ 2 ]
W czêci pobytow ej j.m .
---1) klim atyzacja lub inne ur z¹dzenia i system y,
1 2 - - - - - - - z a p e w n ia j¹ c e w y m ia n ê p o w ie tr z a i u tr z y m a n ie
-------tem peratur y 1821o oraz wilgotnoæ 4560% ,
- - - 2 ) w e n ty la c ja g r a w ita c y jn a lu b m e c h a n ic z n a . [ 2 ]
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
W e n t y l a c j a m e c h a n i c z n a w y c i ¹ g o w a w w. h . s . d l a * * i *
d o p u s z c z a s iê w e n ty la c jê g r a w ita c y jn ¹ p r z y c e n tr a ln y m
13
zaopatr zeniu w ciep³¹ w odê, w w.h.s. z oknem , lub przy
k u b a t u r z e k a b in u s t ê p o w y c h p r z e k r a c z a j¹ c e j 6 , 5 m 3 .
+
14 Ogrzewanie w ca³ym obiekcie lub w czê ci nie klimatyzowanej.
1 5 In s ta la c ja s a n ita r n a : z im n a i c ie p ³a w o d a p r z e z c a ³¹ d o b ê .
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
16 Komfort akustyczny w ca³ym obiekcie zgodnie z Polsk¹ Norm¹.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
17 Ow ietlenie dostosow ane do charakteru pom ieszczeñ.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
18 Telefon i fax dostêpny dla goci w recepcji.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
19 Dostêp do Internetu w pokojach lub na odrêbnych stanowiskach.
+
+
+
+
+
+
In s ta la c ja r a d io w o - te le w iz y jn a , p r z y s to s o w a n a d o o d b io r u
20
p r o g r a m ó w lo k a ln y c h i s a te lita r n y c h .
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
D wigi osobowe (ewentualnie schody ruchom e) w obiektach:
---1) poni¿ej kondygnacji 0, o ile s¹ tam usytuowane pomiesz-------czenia us³ugowe (np. gara¿e, zespó³ odnowy biologicznej),
21 ---2) powy¿ej 1 kondygnacji w czêci przeznaczonej dla goci,
---3) powy¿ej 2 kondygnacji w czêci przeznaczonej dla goci,
---4) powy¿ej 3 kondygnacji w czêci przeznaczonej dla goci,
---5) powy¿ej 4 kondygnacji w czêci przeznaczonej dla goci.
— 72 —
Lp.
*****
W y m a g a n ia
****
***
**
*
H M H M H M H M H M
O ddzielny d w ig tow arow o-osobow y, o ile w ym agany jest
22
d w ig osobow y.
+
+
D w u s tr o n n e z a s ila n ie e n e r g e ty c z n e lu b a w a r y jn y a g r e g a t
pr¹dotw órczy w obiektach pow y¿ej:
2 3 - - - 1 ) 1 5 0 j.m .
- - - 2 ) 2 0 0 j.m .
- - - 3 ) 3 0 0 j.m .
+
+
+
+
+
+
+
+
III. P o d s ta w o w e e le m e n ty d o ty c z ¹ c e fu n k c ji, p ro g ra m u o b s ³u g o w e g o i u¿ytkow oci o b ie k tu
H a ll r e c e p c y jn y w ie lo fu n k c y jn y :
24 ---1) o powierzchni minimum (w m2) do 50 j.m.,
---2) o powierzchni dodatkowej (w m2) dla ka¿dej j.m. powy¿ej 50.
Zespó³ higieniczno-sanitarny pr zy czêci ogólnodostêpnej
w y p o s a ¿ e n ie m in im u m :
- - - 1 ) u m y w a lk i z b la te m lu b p ó ³k ¹ ,
- - - 2 ) lu s tr o n a d k a ¿ d ¹ u m y w a lk ¹ , z g ó r n y m lu b b o c z n y m
-------ow ietleniem ,
- - - 3 ) d o z o w n ik d o p ³y n n e g o m y d ³a ,
25
---4) pojem nik na papier i odpady,
- - - 5 ) s u s z a r k a d o r ¹ k lu b r ê c z n ik i je d n o r a z o w e g o u ¿ y tk u ,
---6) w ieszaki cienne,
- - - 7 ) W C ( w o b ie k ta c h k a te g o r ii * * * , * * * * i * * * * *
- - - - - - - o d d z ie ln e d la k o b ie t i m ê ¿ c z y z n ) ,
- - - 8 ) p is u a r w W C m ê s k im .
50
0 ,8
30
0 ,5
20
0 ,3
20
0 ,2
10
0 ,1
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+ + + + +
P o w ie r z c h n ia m ie s z k a ln a p o k o ju w m 2 ( n ie o b e jm u je
w y o d r ê b n i o n y c h w. h . s . , p r z e d p o k o j ó w, a n e k s ó w b a r o w y c h ,
lo g g i itp .) :
14 14 12 12 10
---1) pokój 1-osobow y,
18 18 16 16 14
16
- - - 5 ) p o k ó j w iê k s z y n i¿ 4 - o s o b o w y p o w ie r z c h n ia 4 - o s o b o -------w e g o + d o d a tk o w o (w m 2) n a k a ¿ d ¹ n a s tê p n ¹ o s o b ê .
26
W o b i e k t a c h * * * * , k t ó r e p o w s t a ³ y w o p a rc i u o p r z e p i s y
o b o w i¹ z u j¹ c e d o c z a s u w e j c ia w ¿ y c ie r o z p o r z ¹ d z e n ia M in is t r a G o s p o d a r k i P r z e s t r z e n n e j i B u d o w n ic t w a z d n ia 1 4 g r u d nia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadaæ budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 1999 r. nr 15,
p o z . 1 4 0 z p ó n . z m ia n a m i) , d o p u s z c z a s iê o d s tê p s tw o
d o 1 0 % p o w ie r z c h n i m ie s z k a ln e j p o k o ju , z r e k o m p e n s o w a n e
p o w ie r z c h n i¹ p o z o s ta ³y c h c z ê c i j.m . i fu n k c jo n a ln o c i¹
u m e b lo w a n ia .
+
+
+
+
+
8
10
14
16
4,5 4,5 4
8
10
14
16
4
IV. C zêæ m ie s z k a ln a
J e d n o s tk a a p a r ta m e n to w a o b e jm u j¹ c a c o n a jm n ie j: s a lo n
27 o pow. m in. 25 m 2, sypialniê z ³azienk¹, czêæ wejciow ¹
p o m o c n ic z ¹ z w y d z ie lo n y m d o d a tk o w o W C .
+
+
+
+
+
+
+
+
10 9 9
14 12 12
16 15 15
18 18
1 . W y p o s a ¿ e n ie je d n o s tk i m ie s z k a ln e j w m e b le i e le m e n ty u z u p e ³n ia j¹ c e
Z e s ta w w y p o s a ¿ e n ia m e b lo w e g o ( w o b ie k ta c h * * * * * * * *
je d n o lity k o m p le t, w o b ie k ta c h * * * d o p u s z c z a s iê m e b le
2 8 w ie lo fu n k c y jn e ) :
- - - 1 ) ³ó ¿ k o 1 - o s o b o w e o w y m ia r a c h m in im u m 9 0 x 2 0 0 c m ,
- - - 2 ) ³ó ¿ k o 2 - o s o b o w e o w y m ia r a c h m in im u m 1 4 0 x 2 0 0 c m ,
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Lp.
W y m a g a n ia
- - - 3 ) s to lik n o c n y lu b p ó ³k a p r z y k a ¿ d y m m ie js c u d o s p a n ia ,
- - - 4 ) s z a fa lu b z a b u d o w a n a w n ê k a g a r d e r o b ia n a , m in im u m
- - - - - - - 3 w ie s z a k i n a o s o b ê ,
- - - 5 ) w n ê k a g a r d e r o b ia n a , m in im u m 3 w ie s z a k i n a o s o b ê ,
- - - 6 ) b iu r k o lu b s tó ³,
- - - 7 ) b a g a ¿ n ik ,
- - - 8 a ) k r z e s ³o 1 n a p o k ó j,
28
- - - 8 b ) k r z e s ³o lu b in n y m e b e l d o s ie d z e n ia
- - - - - - - ( 1 m ie js c e n a o s o b ê , le c z n ie m n ie j n i¿ 2 n a p o k ó j) ,
---9) stolik okolicznociow y,
- 1 0 ) fo te le w y p o c z y n k o w e m in im u m 2 , lu b k a n a p a
- - - - - - - ( je d e n fo te l w p o k o ja c h 1 - o s o b o w y c h ) ,
- 1 1 ) lu s tr o ,
-12) w ieszak cienny na w ier zchni¹ odzie¿.
Ow ietlenie:
- - - 1 ) la m p k a n o c n a p r z y k a ¿ d y m m ie js c u d o s p a n ia ,
2 9 - - - - - - - u m o ¿ liw ia j¹ c a c z y ta n ie w p o z y c ji le ¿ ¹ c e j,
---2) lam pa ow ietlaj¹ca m iejsce do pracy (stó³ lub biurko),
---3) ow ietlenie ogólne.
W y p o s a ¿ e n ie u z u p e ³n ia j¹ c e k a ¿ d e j j.m .:
- - - 1 ) te le fo n ,
---2) telew izor,
---3) radioodb. lub m o¿liwoæ odbioru program u radiow ego,
- - - 4 ) d y w a n lu b w y k ³a d z in a d y w a n o w a ,
- - - 5 ) c o n a jm n ie j d y w a n ik p r z y ³ó ¿ k u ,
---6) firany, ¿aluzje lub rolety pr zepuszczaj¹ce w iat³o, [3]
---7) zas³ony, rolety lub ¿aluzje okienne zaciem niaj¹ce, [3]
- - - 8 ) e le m e n ty d e k o r a c y jn e ,
- - - 9 ) m a t e r ia ³y in f o r m a c y jn e d o t y c z ¹ c e u s ³u g h o t e lu i b e z p ie 30 -------czeñstw a goci oraz hotelow e m ateria³y pim iennicze,
- 1 0 ) p o p ie ln ic z k a w p o k o ja c h d la p a l¹ c y c h ,
-11) zestaw do czyszczenia odzie¿y, obuw ia oraz igielnik,
-12) torba na bieliznê gocia zlecon¹ do prania,
-13) kosz na m ieci niepalny w pokojach bez w.h.s.,
- 1 4 ) s e jf,
-15) m inibar,
- 1 6 ) m in ib a r lu b lo d ó w k a w o b ie k ta c h z lo k a liz o w a n y c h
------w m iejscowociach w ypoczynkow ych,
- 1 7 ) w o d a m in e r a ln a lu b s to ³o w a ,
- 1 8 ) s z k la n k i.
*****
— 73 —
****
***
**
*
H M H M H M H M H M
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
2 . U r z ¹ d z e n ia i w y p o s a ¿ e n ie w ê z ³ó w h ig ie n ic z n o -s a n ita rn y c h p r z y je d n o s tk a c h m ie s z k a ln y c h
W y p o s a ¿ e n ie p o d s ta w o w e :
- - - 1 ) w a n n a z b a te r i¹ i n a tr y s k ie m lu b k a b in a n a tr y s k o w a ,
3 1 - - - 2 ) u m y w a lk a z b la te m lu b p ó ³k ¹ , z b o c z n y m lu b g ó r n y m
-------ow ietleniem ,
---3 ) W C .
W y p o s a ¿ e n ie u z u p e ³n ia j¹ c e :
- - - 1 ) o s ³o n a w a n n y lu b n a tr y s k u ,
- - - 2 ) d y w a n ik p r z y w a n n ie ( k a b in ie n a tr y s k o w e j) ,
3 2 - - - 3 ) m y d e ln ic z k a , p a p ie r n ic a , h a c z y k i, w ie s z a k i n a r ê c z n ik i,
u c h w y ty p r z y w a n n ie i n a tr y s k u ,
---4) lustro z górnym lub bocznym ow ietleniem ,
- - - 5 ) u n iw e r s a ln e g n ia z d k o e le k tr y c z n e z o s ³o n ¹ ,
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
— 74 —
Lp.
W y m a g a n ia
- - - 6 ) s u s z a r k a d o w ³ o s ó w,
---7 ) w a g a o s o b o w a ,
---8) pojem nik na m ieci (niepalny lub trudno palny),
- - - 9 ) te le fo n ,
- 1 0 ) z e s ta w m in im u m d la 1 o s o b y :
3 2 - - - - - - - a ) m y d e ³k o to a le to w e lu b d o z o w n ik m y d ³a ,
- - - - - - - b ) r ê c z n ik ,
-------c) rêcznik k¹pielow y,
-------d) p³aszcz k¹pielow y,
-------e) szklanka lub kubeczek jednorazow y,
- - - - - - - f) to r b a h ig ie n ic z n a .
33
*****
****
***
**
*
H M H M H M H M H M
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Procent pokoi (m inim um ) z pe³nym w.h.s. (w obiektach nowo
b u d o w a n y c h 1 0 0 % b e z w z g lê d u n a k a te g o r iê o b ie k tu ) .
100
50 50 25 10
U r z¹dzenia higieniczno-sanitarne ogólne w czêci pobytow ej:
- - - 1 ) L i c z b a m i e j s c n o c l e g o w y c h w p o k o j a c h b e z w. h . s .
- - - - - - n a 1 u r z ¹ d z e n ie :
- - - - - - - a ) u m y w a lk a z b la te m lu b p ó ³k ¹ ,
- - - - - - - b ) w a n n a z b a t e r i¹ i p r y s z n ic e m lu b k a b in a n a t r y s k o w a ,
- - - - - - - c ) W C z u m y w a lk a m i ( m in im u m 1 o s o b n y d la k o b ie t
3 4 - - - - - - - - - - - i 1 o s o b n y d la m ê ¿ c z y z n ) .
- - - 2 ) W y p o s a ¿ e n ie d o d a tk o w e :
- - - - - - - a ) lu s tr o ,
- - - - - - - b ) d o z o w n ik p ³y n n e g o m y d ³a ,
- - - - - - - c ) s u s z a r k a d o r ¹ k lu b r ê c z n ik i je d n o r a z o w e g o u ¿ y tk u ,
-------d) pojem nik trudno palny na papier i odpady,
-------e) w ieszaki cienne.
5 5 5 5
10 10 15 15
15 15 20 20
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
V. O fe rta u s ³u g p o d s ta w o w y c h i u z u p e ³n ia j¹ c y c h
35 Zapewnienie go ciom sprzeda¿y gor¹cych napojów przez ca³¹ dobê.
+
+
+
+
Zapewnienie go ciom sprzeda¿y gor¹cych napojów przez ca³¹ dobê;
36
dopuszcza siê zamiennie sprzeda¿ z automatów i sprzeda¿ w recepcji.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
3 7 B u d z e n ie .
+
+
+
+
P o d a w a n ie p o s i³k ó w d o j.m . r o o m s e r v ic e c z y n n y p r z e z :
3 8 - - - 1 ) c a ³¹ d o b ê ,
- - - 2 ) m in im u m 1 2 g o d z in .
+
+
+
+
3 9 U s ³u g a b a g a ¿ o w a .
+
+
+
+
+
+
P r zechow yw anie baga¿u goci, tak¿e pr zed zajêciem
4 0 i p o z w o ln ie n iu p o k o ju , a ta k ¿ e p r z e c h o w y w a n ie p ie n iê d z y
i pr zedm iotów wartociow ych goci czynne ca³¹ dobê.
+
+
+
+
+
+
+
+
41 K w iaciarnia lub m o¿liwoæ dostarczania kw iatów.
+
+
+
4 2 A k c e p ta c ja k a r t p ³a tn ic z y c h .
+
+
+
+
4 3 S p r z e d a ¿ lu b u d o s tê p n ia n ie p r a s y c o d z ie n n e j.
+
+
+
+
44 S pr zeda¿ kosm etyków, rodków higieny osobistej.
+
+
+
+
+
+
U d z ie la n ie p ie r w s z e j p o m o c y w n a g ³y c h w y p a d k a c h
4 5 a p te c z k a , p e r s o n e l r e c e p c ji p r z e s z k o lo n y w p o m o c y
p r z e d le k a r s k ie j, p r z y w o ³a n ie p o m o c y le k a r s k ie j.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
U s ³u g i g a s tr o n o m ic z n e :
- - - 1 ) r e s ta u r a c ja , d o p u s z c z a s iê w h o te lu * * * i m o te lu * * *
46
-------brak restauracji, je¿eli w odleg³oci m aks. 200 m
- - - - - - - o d o b ie k tu z n a jd u je s iê r e s ta u r a c ja ,
Lp.
*****
W y m a g a n ia
— 75 —
****
***
**
*
H M H M H M H M H M
+
+
+
+
46
---2) aperitiff-bar lub bar kaw ow y,
---3) podaw anie niadañ.
+
+
47
Z e s p ó ³ s a l w ie lo fu n k c y jn y c h , d o s to s o w a n y c h d o c h a r a k te r u
o b ie k tu k o n fe r e n c y jn y c h , k lu b o w y c h , s z k o le n io w y c h itp .
+
+
48
P r z e c h o w y w a n ie s p r z ê tu r e k r e a c y jn e g o w o b ie k ta c h
zlokalizow anych w m iejscowociach w ypoczynkow o- tu r y s ty c z n y c h i r e jo n a c h n ie z u r b a n iz o w a n y c h o d u ¿ y c h
w a lo r a c h p r z y r o d n ic z y c h .
+
+
49
Zespó³ odnow y biologicznej: basen k¹pielow y, sauna,
s i³o w n ia , s o la r iu m , m a s a ¿ e i in n e u s ³u g i r e k r e a c y jn e
m in im u m 2 r o d z a je u s ³u g ; w o b ie k ta c h * * * w y m a g a n e
w m iejscowociach w ypoczynkow ych.
50
S a la k lu b o w a z te le w iz o r e m n ie d o ty c z y o b ie k tó w
p o s ia d a j¹ c y c h s a le w ie lo fu n k c y jn e .
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
53 P ranie, prasow anie i czyszczenie bielizny i odzie¿y goci.
+
+
+
+
Zm iana pocieli i rêczników :
54 ---1) codziennie lub na ¿yczenie goci,
---2) co 3 dni lub na ¿yczenie goci.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
51 M o¿liwoæ ogl¹dania telew izji w m iejscu ogólnodostêpnym .
5 2 U s ³u g i m o to r y z a c y jn e .
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
V I. In n e
5 5 J e d n o lity u b ió r d la p o s z c z e g ó ln y c h s ³u ¿ b h o te lo w y c h .
Objaśnienie znaków i skrótów:
H – hotel; M – motel; * – kategoria 1 gwiazdka; ** – kategoria 2 gwiazdki; *** – kategoria 3 gwiazdki; **** – kategoria
4 gwiazdki; ***** – kategoria 5 gwiazdek; + – wymaganie obowiązuje; j.m. – jednostka mieszkalna; w.h.s. – węzeł
higieniczno−sanitarny
[1] – wentylacja mechaniczna powinna zapewniać wymianę powietrza zgodnie z Polską Normą oraz usuwanie zapa−
chów w całym obiekcie; w salach konferencyjnych hoteli *** wymagana jest klimatyzacja.
[2] – nie dotyczy hoteli, w odniesieniu do których obowiązujące przepisy w okresie dopuszczania do użytkowania nie
wymagały spełnienia ww. wymagań (potwierdza się następującymi dokumentami: decyzją o pozwoleniu na użyt−
kowanie obiektu lub decyzją o pozwoleniu na zmianę sposobu użytkowania obiektu, a w przypadku obiektów
wzniesionych przed 1.04.1995 r., które utraciły wymienione dokumenty, także opinią rzeczoznawcy budowlane−
go stwierdzającą bezpieczeństwo obiektu).
[3] – dopuszcza się elementy dwufunkcyjne.
— 76 —
Załącznik nr 2 – Wymagania co do wyposażenia oraz zakresu świadczonych usług, w tym
usług gastronomicznych dla pensjonatów
Lp.
W y m a g a n ia
O biekt stanow i odrêbny budynek lub w ydzielon¹ czêæ
b u d y n k u w r a z z in fr a s tr u k tu r ¹ to w a r z y s z ¹ c ¹ .
1 Obiekt stanowi odrêbny budynek lub wydzielon¹ czê æ budynku.
D opuszcza siê usytuow anie czêci m ieszkalnej w odrêbnych
pawilonach pod warunkiem nale¿ytego informowania klientów.
K a te g o rie
*****
****
+
+
***
**
*
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
I. Z e w n ê tr z n e e le m e n ty z a g o s p o d a ro w a n ia i u r z ¹ d z e n ia
B ezpo rednie wejcie do hallu recepcyjnego, chronione
2
p r z e d n a d m ie r n y m n a p ³y w e m p o w ie tr z a z z e w n ¹ tr z .
+
+
3 W y d z i e l o n a d r o g a d o s t a w.
+
+
Z a g o s p o d a r o w a n ie o t o c z e n ia o b ie k t u o b e jm u j¹ c e u t w a r d z o n ¹
4 naw ier zchniê dojazdów i dojæ, nale¿yte utr zym anie zieleni
ozdobnej i izolacyjnej oraz ow ietlenie dojæ i dojazdu.
+
+
+
+
5
S tr z e ¿ o n e g a r a ¿ e lu b s tr z e ¿ o n e p a r k in g i. N ie d o ty c z y
p e n s jo n a tó w z lo k a liz o w a n y c h w z w a r te j z a b u d o w ie m ie js k ie j,
w k tó r y c h n a le ¿ y z a p e w n iæ m ie js c e p o s to jo w e n a c z a s
pr zyjazdu i odjazdu goci.
+
II. In s ta la c je i u r z ¹ d z e n ia te c h n ic z n e
K lim a ty z a c ja lu b in n e u r z ¹ d z e n ia i s y s te m y z a p e w n ia j¹ c e
w³aciw ¹ w ym ianê pow ietr za i utr zym anie tem peratur y
6 1821o C i wilgotnoæ 4560% w czêci ogólnodostêpnej
o b e jm u j¹ c e j h a ll re c e p c y jn y, s a le g a s tro n o m ic z n e
i w ie lo fu n k c y jn e .
+
W czêci pobytow ej j.m .: klim atyzacja lub inne ur z¹dzenia
7 i system y zapew niaj¹ce w³aciw ¹ w ym ianê pow ietr za
i utr zym anie tem peratur y 1821o C i wilgotnoæ 4560% .
+
W e n ty la c ja :
- - - 1 ) m e c h a n i c z n a w y c i ¹ g o w a w w. h . s . ; w o b i e k t a c h * * i *
- - - - - - - d o p u s z c z a s i ê w e n t y l a c j ê g r a w i t a c y j n ¹ w w. h . s .
- - - - - - - z o k n e m lu b p r z y k u b a tu r z e k a b in u s tê p o w y c h
8
- - - - - - - p r z e k r a c z a j¹ c e j 6 ,5 m 3,
---2) m echaniczna [1] w czêci ogólnodostêpnej,
---3) m echaniczna [1] lub graw itacyjna w czêci
- - - - - - - o g ó ln o d o s tê p n e j.
+
9 Ogrzewanie w ca³ym obiekcie lub w czêci nieklim atyzowanej.
+
+
+
+
+
+
+
1 0 In s ta la c ja s a n ita r n a : z im n a i c ie p ³a w o d a p r z e z c a ³¹ d o b ê .
+
+
+
+
+
1 1 O w ie tle n ie d o s to s o w a n e d o c h a r a k te r u p o m ie s z c z e ñ .
+
+
+
+
+
12 Telefon i fax dostêpny dla go ci w recepcji.
+
+
+
+
+
In s ta la c ja r a d io w o - te le w iz y jn a p r z y s to s o w a n a d o o d b io r u
13
p r o g r a m ó w lo k a ln y c h i s a te lita r n y c h .
+
+
+
D w igi osobow e w obiektach:
- - - 1 ) p o n i¿ e j k o n d y g n a c ji 0 , o ile s ¹ ta m u s y tu o w a n e
- - - - - - - p o m ie s z c z e n ia u s ³u g o w e ( n p . g a r a ¿ e , z e s p ó ³ o d n o w y
- - - - - - - b io lo g ic z n e j) ,
14
---2) pow y¿ej 1 kondygnacji m ieszkalnej w czêci
-------pr zeznaczonej dla goci,
+
+
+
Lp.
— 77 —
K a te g o rie
W y m a g a n ia
*****
14
-------pr zeznaczonej dla goci.
D w u s tr o n n e z a s ila n ie e n e r g e ty c z n e lu b a w a r y jn y a g r e g a t
pr¹dotw órczy w obiektach pow y¿ej:
1 5 - - - 1 ) 1 5 0 j.m .,
- - - 2 ) 2 0 0 j.m .,
- - - 3 ) 3 0 0 j.m .
****
***
**
*
+
+
+
+
+
+
+
+
+
III. P o d s ta w o w e e le m e n ty d o ty c z ¹ c e fu n k c ji, p ro g ra m u o b s ³u g o w e g o i u¿ytkow oc i o b ie k tu
1 6 H a ll r e c e p c y jn y o p o w ie r z c h n i m in im u m ( w m 2) .
Z e s p ó ³ h ig ie n ic z n o - s a n ita r n y p r z y z e s p o le o g ó ln o d o s tê p n y m ,
d o s to s o w a n y d o lic z b y m ie js c g a s tr o n o m ic z n y c h i w s a la c h
w ie lo fu n k c y jn y c h . W y p o s a ¿ e n ie m in im u m :
- - - 1 ) u m y w a lk i z b la te m lu b p ó ³k ¹ ,
---2) lustro nad ka¿d¹ um yw alk¹, z ow ietleniem górnym
- - - - - - - lu b b o c z n y m ,
17
---4) pojem nik niepalny na papier i odpady,
- - - 5 ) d o z o w n ik p ³y n n e g o m y d ³a ,
---6) w ieszaki cienne,
---7 ) W C ,
- - - 8 ) p is u a r w W C m ê s k im .
30
25
20
15
10
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
14
18
12
16
10
14
16
9
12
15
18
4
8
10
14
16
4
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
IV. C zêæ m ie s z k a ln a
P o w ie r z c h n ia m ie s z k a ln a p o k o ju w m 2 ( n ie o b e jm u je
w y o d r ê b n i o n y c h w. h . s . , p r z e d p o k o j ó w, a n e k s ó w b a r o w y c h ,
lo g g i itp .) :
18 ---4) pokój 4-osobow y,
- - - 5 ) p o k ó j w iê k s z y n i¿ 4 - o s o b o w y p o w ie r z c h n ia
- - - - - - - 4 - o s o b o w e g o p lu s d o d a t k o w o w m 2 n a k a ¿ d ¹ n a s t ê p n ¹
- - - - - - - o s o b ê . D o p u s z c z a s iê o d s tê p s tw a p o w ie r z c h n i p o k o ju
- - - - - - - n ie p r z e k r a c z a j¹ c e 1 0 % , je ¿ e li s ¹ z r e k o m p e n s o w a n e
-------odpowiednio wiêksz¹ pow ier zchni¹ pozosta³ych czê ci
- - - - - - - j.m . i fu n k c jo n a ln o c i¹ u m e b lo w a n ia .
J e d n o s tk a a p a r ta m e n to w a o b e jm u j¹ c a c o n a jm n ie j: s a lo n
19 o pow ier zchni m inim um 25 m 2, sypialniê z ³azienk¹, czêæ
wejciow ¹ z w ydzielonym dodatkow o w.h.s., aneks barow y.
+
1 . W y p o s a ¿ e n ie je d n o s tk i m ie s z k a ln e j w m e b le i e le m e n ty u z u p e ³n ia j¹ c e
Z e s ta w w y p o s a ¿ e n ia m e b lo w e g o w k a te g o r ii * * * * * * * *
w y m a g a n e s ¹ je d n o lite k o m p le ty m e b li:
- - - 1 ) ³ó ¿ k o je d n o o s o b o w e o w y m ia r a c h m in . 9 0 x 2 0 0 c m ,
- - - 2 ) ³ó ¿ k o d w u o s o b o w e o w y m ia r a c h m in . 1 4 0 x 2 0 0 c m ,
2 0 - - - 3 ) s to lik n o c n y lu b p ó ³k a p r z y k a ¿ d y m m ie js c u d o s p a n ia ,
- - - 4 ) s z a fa g a r d e r o b ia n a lu b z a b u d o w a n a w n ê k a , m in im u m
- - - - - - - 5 w ie s z a k ó w n a o s o b ê ,
- - - 5 ) b iu r k o lu b s tó ³,
- - - 6 ) b a g a ¿ n ik ,
— 78 —
Lp.
W y m a g a n ia
- - - 7 a ) k r z e s ³o je d n o n a p o k ó j,
---7b) krzes³o lub inny mebel do siedzenia (1 miejsce na osobê,
- - - - - - - le c z n ie m n ie j n i¿ 2 n a p o k ó j) ,
---8) stolik okoliczno ciow y,
20
- - - 9 ) fo te le w y p o c z y n k o w e m in im u m 2 , lu b k a n a p a
- - - - - - - ( 1 fo te l w p o k o ja c h 1 - o s o b o w y c h ) ,
- 1 0 ) lu s tr o ,
-11) w ieszak cienny na w ier zchni¹ odzie¿.
Ow ietlenie:
- - - 1 ) la m p k a n o c n a p r z y k a ¿ d y m m ie js c u d o s p a n ia ,
2 1 - - - - - - - u m o ¿ liw ia j¹ c a c z y ta n ie w p o z y c ji le ¿ ¹ c e j,
- - - 2 ) la m p a d o p r a c y p r z y s to le lu b b iu r k u ,
---3) ow ietlenie ogólne.
W y p o s a ¿ e n ie u z u p e ³n ia j¹ c e k a ¿ d e j j.m .:
- - - 1 ) te le fo n ,
---2) telew izor,
- - - 3 ) m o ¿ liw o æ o d b io r u p r o g r a m ó w r a d io w y c h ,
- - - 4 ) d y w a n lu b w y k ³a d z in a d y w a n o w a ,
- - - 5 ) c o n a jm n ie j d y w a n ik p r z y ³ó ¿ k u ,
---6) firany, ¿aluzje lub rolety pr zepuszczaj¹ce w iat³o, [2]
22
- - - 7 ) z a s ³o n y lu b r o le t y lu b ¿ a lu z je o k ie n n e z a c ie m n ia j¹ c e , [ 2 ]
- - - 8 ) e le m e n ty d e k o r a c y jn e ,
---9) inform acyje dotycz¹ce us³ug i bezpieczeñstw a goci,
- 1 0 ) p o p ie ln ic z k a w p o k o ja c h d la p a l¹ c y c h ,
-11) zestaw do czyszczenia odzie¿y, obuw ia oraz igielnik,
-12) torba na bieliznê gocia zlecon¹ do prania,
-13) kosz na m ieci niepalny w j.m . bez w.h.s.
K a te g o rie
***** ****
***
**
*
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
2 . U r z ¹ d z e n ia i w y p o s a ¿ e n ie w ê z ³ó w h ig ie n ic z n o -s a n ita rn y c h p r z y je d n o s tk a c h m ie s z k a ln y c h
W y p o s a ¿ e n ie p o d s ta w o w e :
23
- - - 2 ) u m y w a lk a z b la te m lu b p ó ³k ¹ ,
---3 ) W C .
W y p o s a ¿ e n ie u z u p e ³n ia j¹ c e :
- - - 1 ) o s ³o n a w a n n y lu b n a tr y s k u ,
- - - 2 ) d y w a n ik p r z y w a n n ie ( k a b in ie n a tr y s k o w e j) ,
- - - 3 ) m y d e ln ic z k a , p a p ie r n ic a , h a c z y k i, w ie s z a k i n a r ê c z n ik i,
- - - - - - u c h w y ty p r z y w a n n ie i n a tr y s k u ,
---4) lustro z górnym lub bocznym ow ietleniem ,
- - - 5 ) u n iw e r s a ln e g n ia z d k o e le k tr y c z n e z o s ³o n ¹ ,
- - - 6 ) s u s z a r k a d o w ³ o s ó w,
2 4 ---7 ) w a g a o s o b o w a ,
---8) pojem nik na m ieci niepalny lub trudno palny,
- - - 9 ) z e s ta w m in im u m d la 1 o s o b y :
- - - - - - - a ) m y d e ³k o to a le to w e lu b d o z o w n ik m y d ³a ,
- - - - - - - b ) r ê c z n ik ,
-------c) rêcznik k¹pielow y,
-------d) p³aszcz k¹pielow y,
- - - - - - - e ) s z k la n k a ,
- - - - - - - f) to r b a h ig ie n ic z n a .
2 5 P r o c e n t p o k o i z p e ³n y m w ê z ³e m h ig ie n ic z n o - s a n ita r n y m .
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
100
100
50
25
0
Lp.
W y m a g a n ia
— 79 —
K a te g o rie
*****
****
U r z¹dzenia higieniczno-sanitarne ogólne w czêci pobytow ej
l i c z b a m i e j s c n o c l e g o w y c h w p o k o j a c h ( b e z w. h . s . ) n a
je d n o u r z ¹ d z e n ie :
2 6 - - - 1 ) u m y w a lk a z b la te m lu b p ó ³k ¹ ,
- - - 3 ) W C z u m y w a lk a m i ( m in im u m 1 o s o b n y d la k o b ie t
- - - - - - - i 1 o s o b n y d la m ê ¿ c z y z n ) .
W y p o s a ¿ e n ie d o d a tk o w e :
- - - 1 ) lu s tr o z o w ie tle n ie m g ó r n y m lu b b o c z n y m ,
- - - 2 ) d o z o w n ik p ³y n n e g o m y d ³a ,
27
---4) pojem nik na papier i odpady,
---5) w ieszaki cienne.
***
**
*
5
10
10
5
10
15
5
15
20
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
V. O fe rta u s ³u g p o d s ta w o w y c h i u z u p e ³n ia j¹ c y c h
Zapew nienie gociom gor¹cych napojów pr zez ca³¹ dobê;
2 8 d o p u s z c z a s iê z a m ie n n ie s p r z e d a ¿ z a u to m a tó w i s p r z e d a ¿
w r e c e p c ji.
+
+
+
+
+
2 9 B u d z e n ie .
+
+
+
+
+
3 0 U s ³u g a b a g a ¿ o w a .
+
+
+
P r z e c h o w y w a n ie b a g a ¿ u , p ie n iê d z y i p r z e d m io tó w
31
w a r to c io w y c h g o c i.
+
+
+
+
+
3 2 A k c e p ta c ja k a r t p ³a tn ic z y c h .
+
+
+
33 D ostarczanie prasy na ¿yczenie go ci.
+
+
U d z ie la n ie p ie r w s z e j p o m o c y w n a g ³y c h w y p a d k a c h
3 4 a p te c z k a , p e r s o n e l p r z e s z k o lo n y w z a k r e s ie p o m o c y
p r z e d le k a r s k ie j, p r z y w o ³a n ie p o m o c y le k a r s k ie j.
+
+
+
+
P o d a w a n ie p o s i³k ó w d o j.m . r o o m s e r v ic e c z y n n y p r z e z :
3 5 - - - 1 ) c a ³¹ d o b ê ,
- - - 2 ) m in im u m 1 2 g o d z in .
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
U s ³u g i g a s tr o n o m ic z n e :
---1) podaw anie pr zynajm niej 2 posi³ków dziennie (niadañ,
- - - - - - - o b i a d ó w, k o l a c j i , o b i a d o k o l a c j i ) ; w o b i e k t a c h * * * *
-------m o¿na ograniczyæ do podaw ania niadania
36
- - - - - - - i o b ia d o k o la c ji o u s ta lo n y c h p o r a c h , w ja d a ln i,
---2) aperitiff-bar, bar kaw ow y lub sala klubow a
-------z podaw aniem napojów na ¿yczenie goci,
---3) podaw anie niadañ do pokoju na ¿yczenie goci.
U s ³u g i r e k r e a c y jn e w o b ie k ta c h z lo k a liz o w a n y c h
w m iejscowociach w ypoczynkow o-rekreacyjnych i rejonach
n ie z u r b a n iz o w a n y c h o d u ¿ y c h w a lo r a c h p r z y r o d n ic z y c h :
- - - 1 ) p r z e c h o w y w a n ie s p r z ê tu r e k r e a c y jn e g o ,
37
- - - 2 ) z e s p ó ³ o d n o w y b io lo g ic z n e j ( n p . b a s e n , s a u n a , s i³o w n ia ,
- - - - - - - s o la r iu m , m a s a ¿ e m in im u m 2 r o d z a je u s ³u g ) ;
- - - - - - - w o b ie k ta c h * * * * * w y m a g a n y ta k ¿ e w p o z o s ta ³y c h
-------m iejscowociach.
+
+
38 M o¿liwoæ ogl¹dania telew izji w m iejscu ogólnodostêpnym .
39 P ranie, prasow anie i czyszczenie bielizny i odzie¿y goci.
40 P ralka lub m o¿liw o æ prania r zeczy goci.
+
+
+
+
+
+
+
+
— 80 —
Lp.
K a te g o rie
W y m a g a n ia
Zm iana pocieli i rêczników :
41 ---1) codziennie lub na ¿yczenie goci,
---2) co 3 dni lub czêciej na ¿yczenie goci.
*****
****
+
+
+
+
***
**
*
+
+
+
V I. In n e
4 2 J e d n o lity u b ió r d la p o s z c z e g ó ln y c h s ³u ¿ b .
+
Objaśnienie znaków i skrótów:
* – kategoria 1 gwiazdka; ** – kategoria 2 gwiazdki; *** – kategoria 3 gwiazdki; **** – kategoria 4 gwiazdki; ***** –
kategoria 5 gwiazdek; + – wymaganie obowiązuje; j.m. – jednostka mieszkalna; w.h.s. – węzeł higieniczno−sanitarny
[1] – wentylacja mechaniczna powinna zapewniać wymianę powietrza zgodnie z Polską Normą oraz usuwanie zapa−
chów w całym obiekcie
[2] – dopuszcza się elementy dwufunkcyjne
Załącznik nr 8 – Minimalne wymagania w zakresie dostosowania obiektów hotelarskich
do potrzeb osób niepełnosprawnych
1) Obiekty hotelarskie powinny spełniać wymagania w zakresie dostosowania do potrzeb
osób niepełnosprawnych, w zakresie określonym dla budynków zamieszkania zbioro−
wego w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
(Dz.U. nr 75, poz. 690, z 2003 r. nr 33, poz. 270 oraz z 2004 r. nr 109, poz. 1156), zwane
dalej „warunkami technicznymi”, a także następujące wymagania dodatkowe:
Lp.
R o d z a j w y m a g a n ia
W o b ie k ta c h p o w y ¿ e j 5 0 j.m . c o n a jm n ie j 1 j.m . p o w in n a b y æ d o s to s o w a n a d o p o tr z e b o s ó b
1 n ie p e ³n o s p r a w n y c h w s p o s ó b o k r e lo n y w lp . 7 9 , a d la k a ¿ d y c h k o le jn y c h r o z p o c z ê ty c h 1 0 0 j.m .
p o w y ¿ e j 1 0 0 j.m . c o n a jm n ie j je d n a .
O g ó ln o d o s tê p n e e le m e n ty w y p o s a ¿ e n ia o b ie k tu , ta k ie ja k u r z ¹ d z e n ia k o m u n ik a c ji w e w n ê tr z n e j,
2 p r z y c is k i i w y ³¹ c z n ik i p o w in n y b y æ u m ie s z c z o n e n a w y s o k o c i 9 0 1 1 0 c m , u m o ¿ liw ia j¹ c e j s w o b o d n e
k o r z y s ta n ie o s o b o m p o r u s z a j¹ c y m s iê n a w ó z k u .
C o n a jm n ie j 1 te le fo n o g ó ln o d o s tê p n y p r z y s to s o w a n y d o k o r z y s ta n ia p r z e z o s o b y n ie p e ³n o s p r a w n e ,
3 u m ie s z c z o n y n a w y s o k o c i 9 0 1 1 0 c m , u m o ¿ liw ia j¹ c e j s w o b o d n e k o r z y s ta n ie o s o b o m p o r u s z a j¹ c y m
s iê n a w ó z k u .
C o najm niej jedno stanow isko recepcyjne pow inno dysponow aæ lad¹ o wysokoci nie pr zekraczaj¹cej
4 90 cm , z podjazdem o wysokoci m inim um 67 cm , lub pow inno byæ w ydzielone osobne stanow isko
o b s ³u g i o s ó b p o r u s z a j¹ c y c h s iê n a w ó z k a c h .
5
W s a la c h g a s tr o n o m ic z n y c h i w ie lo fu n k c y jn y c h n a le ¿ y p r z y s to s o w a æ m ie js c a u m o ¿ liw ia j¹ c e
k o r z y s ta n ie z u s ³u g o s o b o m n a w ó z k a c h .
6
P r z y c is k i s te r u j¹ c e w in d a m i p o w in n y b y æ o p is a n e w s p o s ó b c z y te ln y d la n ie w id z ¹ c y c h , a w in d y
w yposa¿one w sygnalizacjê d w iêkow ¹.
7
J .m ., o k tó r y c h m o w a w lp . 1 , p o w in n y z o s ta æ w y p o s a ¿ o n e w p o r ê c z e i u c h w y ty u ³a tw ia j¹ c e
k o r z y s ta n ie z u r z ¹ d z e ñ h ig ie n ic z n o - s a n ita r n y c h .
8
W y³¹czniki w iat³a, sygnalizacja pr zyw o³aw cza, telefon i sterow anie telew izorem pow inny byæ
d o s tê p n e z ³ó ¿ k a .
9
W j. m . , o k t ó r y c h m o w a w lp . 1 , n a le ¿ y z a p e w n iæ u m e b lo w a n ie u m o ¿ liw ia j¹ c e k o r z y s t a n ie o s o b o m p o r u szaj¹cym siê na wózkach, w tym wysoko æ podjazdu minimum 67 cm pod p³ytê sto³u, biurka i umywalki.
— 81 —
2) Kempingi, niezależnie od wymagań dla budynków usytuowanych na ich terenie, powinny
spełniać następujące wymagania dodatkowe:
Lp.
R o d z a j w y m a g a n ia
1
N a le ¿ y z a p e w n iæ c o n a jm n ie j 2 s ta n o w is k a o b o z o w a n ia d la o s ó b n ie p e ³n o s p r a w n y c h p o ³o ¿ o n e
w n a jb li¿ s z e j o d le g ³o c i o d u r z ¹ d z e ñ o g ó ln o d o s tê p n y c h .
2
P a rk in g p r z y re c e p c ji p o w in ie n p o s ia d a æ s ta n o w is k o p o s to jo w e d o s to s o w a n e d o p o tr z e b o s ó b
n ie p e ³n o s p ra w n y c h .
3 Stanowiska obozowania dla osób niepe³nosprawnych powinny dysponowaæ dojazdem dla sam ochodów.
4
C i¹gi kom unikacyjne pow inny zostaæ utw ardzone, posiadaæ szerokoæ co najm niej 180 cm
i umo¿liwiaæ dostêp ze stanowisk dla osób niepe³nosprawnych do wszystkich urz¹dzeñ ogólnodostêpnych.
5 C o n a jm n ie j je d e n u s tê p p o w in ie n b y æ d o s tê p n y d la o s o b y n a w ó z k u .
3) Nie wymagają dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych:
1) schroniska górskie pozbawione dojazdu drogą publiczną,
2) schroniska młodzieżowe i domy wycieczkowe poniżej 150 miejsc noclegowych.
Kategoryzacja obiektów hotelarskich jest w naszej rzeczywistości faktem, który stano−
wi jeden z ważniejszych mierników jakości w polskim hotelarstwie.
Od maja 2004 r. obowiązuje znowelizowana ustawa o usługach turystycznych odnoszą−
ca się także do kategoryzacji obiektów hotelarskich. Przewidywane są dalsze zmiany oraz
dostosowywanie standardów do wymogów rynku oraz europejskiego i światowego prawa.
Tak więc zamieszczone przepisy mogą ulec zmianom w najbliższym czasie.
W 1977 roku ustalono w Europie „NORMY MINIMUM KLASYFIKACJI HOTELI
I OBIEKTÓW RÓWNORZĘDNYCH”, a dokonała tego Komisja Europejska Międzyna−
rodowej Organizacji Turystyki. Normy te przewidują, że wszystkie obiekty hotelarskie muszą
odpowiadać następującym wymaganiom:
• minimalna wielkość – 10 pokoi,
• urządzenia sanitarne dla gości oraz personelu w dobrym stanie,
• odpowiedni poziom czystości i higieny,
• bardzo dobra jakość materiałów budowlanych, mebli i wyposażenia,
• dostępna zimna i ciepła woda oraz ogrzewanie obiektu.
Takie zaś elementy jak kwalifikacje personelu oraz warunki budowy (przepisy budow−
lane) pozostawiono do decyzji i uregulowań prawa krajowego. Utworzone w Belgii
Międzynarodowe Stowarzyszenie Hotelarzy i Restauratorów – HOTREC – w skład które−
go wchodzą przedstawiciele 20 krajów europejskich (UE, ESG + kraje stowarzyszone),
dokonało w 2001 roku zestawienia, z którego wynika, że jedynie w kilku krajach europej−
skich nie są stosowane procedury kategoryzacji hoteli. Okazuje się, że kategoryzacja obiek−
tów hotelarskich w Europie jest normą, zjawiskiem codziennym w hotelarstwie.
Kategoryzacja w hotelarstwie jest jedną z form, sposobem dochodzenia do uzyskania
wysokiej jakości usług, co nierozerwalnie związane jest z kształceniem i podnoszeniem
kwalifikacji personelu zatrudnionego w hotelu. Skuteczną metodą porozumiewania się
(komunikacji społecznej) ludzi jest zrozumienie prostej zasady – myśli:
WIEDZIEĆ
to znaczy:
ROZUMIEĆ
— 82 —
„Wiedzieć to znaczy rozumieć” uświadamia nam, że każdy posiada własną wiedzę.
Zarówno hotelarz, jak i gość wiedzą, jakie są ich możliwości i oczekiwania dotyczące jako−
ści usług hotelarskich. Nie znaczy to, że ta wiedza jest tożsama dla obydwu stron.
Ta myśl może nabrać bardzo ważnego znaczenia dla filozofii jakości w hotelarstwie,
jeżeli przedstawimy ją, dodając słowo „razem”:
WIEDZIEĆ RAZEM
to znaczy:
ROZUMIEĆ TO SAMO
„Wiedzieć razem”:
HOTELARZ <——> GOŚĆ
„Rozumieć to samo razem”:
HOTELARZ <——> GOŚĆ
W ten sposób uzyskujemy nową jakość w komunikacji na linii hotelarz – gość. Wspólna
wiedza dotycząca oczekiwań i możliwości stwarza większe zadowolenie i lepszą jakość usług.
Doskonalenie form kategoryzacji i standaryzacji usług hotelarskich staje się więc po−
średnio motorem napędowym dla wspólnego rozumienia jakości usług hotelarskich.
Dobra rada:10
Przymykanie oczu na jakość (a właściwie jej brak!),
to już nie jest niedopatrzenie – to niebezpieczeństwo.
System klasyfikacji hoteli w krajach reprezentowanych w HOTREC pokazuje dalej
zamieszczona tabela:11
10) Doroszewicz S. – Katedra technologii i jakości produktów SGH, Warszawa.
11) oprac. Raciborski J., [w:] „Hotelarz” nr 3/02; źródło: www.hotrec.org.
Tak
Tak
Tak
N ie
Tak
Tak
Ir la n d ia
M a lta
N ie m c y
N o r w e g ia
P o r tu g a lia
S z w a jc a r ia
Tak
Tak
H o la n d ia
W ³o c h y
Tak
Tak
K r a jo w a
Tak
G r e c ja
H is z p a n ia
W ie lk a
B r y ta n ia
K r a jo w a
Tak
F r a n c ja
N ie
K r a jo w a
N ie
F in la n d ia
Tak
K r a jo w a
Tak
Wêgr y
K r a jo w a
Tak
D a n ia
E s to n ia
S z w e c ja
K r a jo w a ( B E N E L U X )
Tak
B e lg ia

D o b r o w o ln a , a le r z ¹ d m a
p ra w o n a d a æ c h a ra k te r
o b o w i¹ z k o w y
O b o w i¹ z k o w a
R e g io n a ln a , a le t r w a j¹
p r a c e n a d k r a jo w ¹

A d m in is tr a c ja r e g io n a ln a
A d m in is tr a c ja c e n tr a ln a
Stowarzyszenie zawodowe
A d m in is tr a c ja lo k a ln a
C e n tr a ln e i lo k a ln e
w ³a d z e p u b lic z n e
(Tourist B oards)
A d m in is tr a c ja r z ¹ d o w a

K r a jo w e i r e g io n a ln e
k o m ite ty S H A
D G T A d m in . c e n tr a ln a

Stowarzyszenie zawodow e Stowarzyszenie zawodowe
O b ie k ty w n e

O b ie k ty w n e
d la k a te g o r y z a c ji w e d ³u g
g w ia z d e k
O b ie k ty w n e

O b ie k ty w n e
rodki publiczne
G ³ó w n ie o b ie k ty w n e
Anglia obiektywne, oparte
Abonam ent
na ocenie wyposa¿enia,
o p ³a c a n y p r z e z h o te le
Szkocja / Walia subiektywne,
u c z e s tn ic z ¹ c e w s y s te m ie
oparte na ocenie jakoci
r o d k i p u b lic z n e

SHA
A d m in is tr a c ja p u b lic z n a

K la s y fik o w a n y h o te l
O b ie k ty w n e
O b ie k ty w n e
O b ie k ty w n e
A dm inistracja centralna M TA poprzez Departam ent M TA w szystkie hotele
M TA
P la n o w a n ia i R o z w o ju
i z a k ³a d y g a s tr o n o m ic z n e
(M alta Tourism A uthority)
P ro d u k tu
w n o s z ¹ o p ³a ty lic e n c y jn e

rodki publ. i op³aty hotel.
P o ³¹ c z e n ie k r y te r ió w
o b ie k t. i s u b ie k t., a le
w p r a k ty c e w w iê k s z y m
s to p n iu s u b ie k ty w n e
SHA
K r a jo w a
( r ó ¿ n a w A n g lii,
S z k o c ji, W a lii)
O b ie k ty w n e

O b ie k ty w n e
Tourist B oard (spó³ka
Tourist B oard pr zez
Tourist B oard ze rodków
o fu n k c ja c h p u b lic z n y c h )
w yzn aczo n eg o w yko n aw cê
w noszonych pr zez
k o n s u lto w a n a z Ir la n d z k ¹
(Tourist Q uality S er vices)
h o te la r z y
F e d e r a c j¹ H o te la r z y
Obowi¹zkowa dla cz³onków
S H A S t o w. H o t e l .
7 5 % m ie js c n o c le g o w y c h

O b ie k ty w n e
O b ie k ty w n e
i o c e n a s ta n d in g u
O b ie k ty w n e
K r y te ria o b ie k ty w n e , c z y
s u b ie k ty w n e ( u z n a n io w e ) ?
O b ie k ty w n e , a le z b y t
s z ty w n e (d y s k u to w a n e )
D G T A d m in . c e n tr a ln a
H O R ES TA
A d m in is tr a c ja p u b lic z n a
Adm inistr. i w³adze lokalne Hotelarz koszty oznaczenia

A d m in is tr a c ja r z ¹ d o w a
S t o w. Z a w o d o w e A P H A
K to fin a n s u je s y s te m ?
O r g a n iz a c je z a w o d . p o d
O r g a n iz a c je z a w o d . p r z y
razem ze stowarzyszeniem kontrol¹ administracji i przy wspó³pracy z organizacjami
zaw od. i konsum enckim udziale organizacji konsum.
k o n s u m e n c k im i

H O R ES TA
H O R ES TA
A d m . c e n tr a ln a i p r z e d s t.
K om isariatu Tur ystyki
K to d o k o n u je
k la s y fik a c ji?
K to u s ta la k r y te ria
k la s y fik a c y jn e ?

D o b r o w o ln a
K r a jo w a

K r a jo w a
K r a jo w a

D o b r o w o ln a
K r a jo w a
(B E N E L U X )
K r a jo w a
D o b r o w o ln a

D o b r o w o ln a
Obow. dla cz³on. HORESTA
D o b r o w o ln a
O b o w i¹ z k o w a ,
c z y d o b ro w o ln a ?
K r a jo w a

K r a jo w a
K r a jo w a
Tak
A u s tr ia
K ra jo w a ,
c z y re g io n a ln a ?
O fic ja ln a
klasyf. hoteli
K ra j
— 83 —
— 84 —
— 85 —
FUNKCJONOWANIE I PROCEDURY SŁUŻB HOTELOWYCH
FUNKCJONOWANIE ORAZ PROCEDURY RECEPCJI HOTELOWEJ
1. Założenia ogólne: szkolenie stanowiskowe pracowników recepcji w celu zapoznania ich
z następującą problematyką:
• cele oraz misja hotelu,
• organizacja pracy recepcji i hotelu,
• usługi podstawowe, uzupełniające oraz towarzyszące,
• procedury obsługi gości hotelowych oraz przyjęte standardy obsługi,
• przepisy bhp oraz ppoż.
1.1. Procedury dotyczące wyglądu zewnętrznego pracowników recepcji:
• jednolity, dostosowany do wystroju hotelu ubiór pracowników, ustalony odpo−
wiednio dla kobiet i mężczyzn,
• w trakcie wykonywania obowiązków noszenie identyfikatorów, które zawierają
ich zdjęcie, imię oraz stanowisko służbowe,
• ograniczenie noszenia biżuterii,
• elegancki wygląd oraz zadbane ręce włosy, bez ekstrawaganckich fryzur. Kobiety
– stonowany makijaż.
• odpowiednie – nie sportowe obuwie.
1.2. Wygląd stoiska recepcyjnego:
• wykonane zgodnie z wymogami kategoryzacyjnymi oraz zasadami ergonomii,
• zgodne ze stylem oraz kolorystyką hollu hotelowego,
• stoisko winno zapewniać wgląd pracowników recepcji w przestrzeń od drzwi wej−
ściowych aż do ciągów komunikacyjnych (schody, winda itp.),
• napis „Recepcja” oraz estetycznie i funkcjonalnie wykonana klucznica, a także
stanowiska consierge, kasjer itp.
• miejsce na dekorację, foldery, zegary, datowniki, a także cennik i tabelę kursów
walutowych,
• informacje o regulaminie porządkowym: koniec doby hotelowej, przedłużenie
pobytu, pozostawianie kluczy w recepcji, informacje o akceptacji kart kredyto−
wych itp.
1.3. Wyposażenie recepcji:
• telefon do łączności zewnętrznej i wewnętrznej, fax, komputer wraz z oprzyrzą−
dowaniem,
• tablica informacyjna dla gości,
• materiały informacyjne o: usługach hotelowych, imprezach w hotelu, imprezach
w mieście i okolicy, książki telefoniczne, rozkłady jazdy PKP, PKS oraz PLL LOT,
SAS, AA itp., informacje o placówkach handlowych oraz godzinach ich otwarcia,
informacje o kościołach i godzinach nabożeństw, adresy przychodni lekarskich
— 86 —
oraz pogotowia rachunkowego, plany miasta, mapa Polski, spis adresowo−telefo−
niczny hoteli w miejscowości, codzienna prasa itp.
2. Podstawowe zasady funkcjonowania recepcji:
• czynna całą dobę,
• pracownik recepcji zawsze obecny na stanowisku,
• pracownicy posiadają znajomość języków obcych,
• pracownik zna hotel, ilość i rodzaje pokoi, rodzaje świadczonych usług oraz go−
dziny otwarcia placówek świadczących usługi w hotelu,
• pracownik jest kompetentny, nigdy nie odsyła gościa bez załatwienia jego sprawy.
2.1. Podstawowe umiejętności pracowników recepcji hotelowej:
2.1.1. Koncentracja uwagi na gościu:
• wysłuchaj gościa,
• use positive body language,
• avoid negative body language,
• nawiąż kontakt wzrokowy,
• uśmiechaj się,
• „zauważ” gościa natychmiast,
• dbaj o miły ton głosu,
• „gość ma zawsze rację”.
2.1.2. Efektywna obsługa:
• nie każ gościowi czekać,
• zadbaj o dokładność informacji,
• trzymaj się tematu rozmowy,
• nadążaj za tematem rozmowy,
• przedstaw różne rozwiązania,
• odpowiadaj na pytania.
2.1.3. „Dowartościowanie” gościa hotelowego:
• „zauważ” gościa natychmiast,
• używaj nazwiska gościa,
• słuchaj gościa i nie przerywaj mu,
• zawsze traktuj gościa jak dorosłą osobę.
2.1.4. Tworzenie wzajemnego porozumienia:
• słuchaj gościa i nie przerywaj mu,
• przeproś go i odpowiadaj, używając słów świadczących o twoim zrozumieniu
sytuacji, w jakiej się znalazł,
• pozwól gościowi „wygadać się”, a następnie przystąp do rozwiązania problemu.
2.1.5. Określenie potrzeb gościa:
• zadawaj odpowiednie pytania,
• krótko streść sprawę.
— 87 —
2.1.6. Dostarczanie wyjaśnień i informacji:
• wykazuj się stałą i kompetentną gotowością do udzielania pomocy,
• wykonuj szeroko pojęte procedury „it” tak w odniesieniu do hotelu, jak i jego
otoczenia, miasta, regionu itp.
2.1.7. Skierowanie sprawy do przełożonego:
• po wysłuchaniu gościa wyjaśnij mu, że inna osoba pomoże mu lepiej niż ty,
• przedstaw mu tę osobę i zreferuj jej problem z punktu widzenia gościa.
2.1.8. Informowanie o usługach świadczonych przez hotel:
• Co hotel oferuje?
• Kiedy oferuje? – dzień, godzina
• W jakiej cenie?
2.2. Recepcjonista obsługuje gości oraz rozmawia z nimi – zawsze stojąc;
• prowadzenie rozmów telefonicznych z lub pomiędzy pracownikami w obecności
gościa jest niedozwolone,
• głośne porozumiewanie się pracowników jest wykluczone,
• picie i jedzenie oraz palenie papierosów na stanowisku pracy jest niedopuszczalne,
• spotkany gość w hotelu jest zawsze witany odpowiednio do pory dnia i nocy,
• bieżąca obsługa gościa jest najważniejszą czynnością pracownika hotelu i ma
pierwszeństwo przed innymi obowiązkami.
3. Praktyczna obsługa gości:
3.1. Przyjęcie gościa do hotelu:
• zauważenie gościa przez recepcjonistę i powitanie go z uśmiechem,
• ustalenie w rozmowie:
– czy była dokonana rezerwacja,
– ustalenie życzeń gościa co do rodzaju pokoju, jego usytuowania, wersji dla
palących lub niepalących,
– ustalenie czasu pobytu w hotelu,
– zapytanie o formę płatności,
• przekazanie informacji o usługach w hotelu i gastronomii,
• w trakcie zameldowania sprawdzenie daty urodzenia (np. w celu zastosowania
procedury dla VIP lub złożenia życzeń urodzinowych),
• wręczenie klucza i karty pobytu oraz dyskretne wskazanie numeru pokoju wraz
z życzeniem miłego pobytu.
3.2. Procedura w przypadku konieczności oczekiwania gościa na otrzymanie pokoju. W przy−
padku, kiedy gość jest zmuszony przez hotel do oczekiwania na przydział pokoju „opóź−
niona obsługa” pomimo wcześniej potwierdzonej rezerwacji, pracownik recepcji powi−
nien:
• wyjaśnić powód opóźnienia, przeprosić gościa oraz poinformować o orientacyj−
nym czasie oczekiwania,
• zaproponować przechowanie bagażu oraz wskazać możliwość odświeżenia się,
przebrania, odpoczynku,
— 88 —
• zaproponować gościowi zimne i/lub gorące napoje, a w przypadku dłuższego ocze−
kiwania (np. ponad 1,5 godziny) gorący posiłek na koszt hotelu,
• natychmiast zająć się sprawą, okazać zrozumienie gościowi, przeprosić go,
• natychmiast po usunięciu „opóźnienia” obsługa hotelu jeszcze raz przeprasza go−
ścia, wykonuje procedurę „check in” oraz dziękuje za okazaną cierpliwość.
3.3. Obsługa gościa w trakcie jego pobytu w hotelu:
• przestrzeganie procedury wydawania kluczy: za okazaniem karty pobytu, natych−
miastowe usuwanie kluczy z lady recepcyjnej do klucznicy, dyskretne wypowia−
danie numeru pokoju,
• przyjmowanie zleceń na usługi dodatkowe oraz udzielanie informacji: obsługa
telefonów i faxów, odbiór i dostarczanie przesyłek dla gości, zachowanie dyskre−
cji korespondencji (dostarczanie korespondencji przychodzącej do gościa winno
być świadczone bezpłatnie i natychmiast, o ile gość przebywa na terenie hotelu),
• budzenie – usługa bezpłatna! Przyjęcie zlecenia na budzenie to odnotowanie nu−
meru pokoju, godziny budzenia, nazwiska gościa; faktyczna realizacja usługi to:
powitanie odpowiednio do pory doby, sprawdzenie nazwiska gościa, podanie do−
kładnego czasu, ewentualnie podanie stanu pogody na zewnątrz hotelu; w dużych
hotelach lub przy dużej jednoczesności budzeń o tej samej godzinie dopuszczalne
jest budzenie automatem, jednak przy zachowaniu wyżej wymienionej procedury.
Dobra rada:
Czasami zdarza się, że gość pomimo budzenia nie odpowiada, nie reaguje
na budzenie. Wówczas recepcjonista lub inna osoba winna udać się do pokoju
w celu sprawdzenia przyczyny w braku reakcji na budzenie Zachowanie tej osoby
winno być takie jak np. pracownika służby piętrowej przy wejściu do pokoju:
trzykrotne pukanie oraz przedstawienie się „służba pięter”, „recepcja” itp.
4. Procedura „check out” – wyjazd gościa z hotelu:
• zapytanie gościa, czy jest zadowolony z pobytu,
• ustalenie zakresu płatnych usług, z których gość skorzystał,
• przedstawienie do wiadomości i „akceptacji” wstępnego rachunku,
• ustalenie statusu dokumentu potwierdzającego zapłatę (paragon fiskalny, faktura
VAT),
• ustalenie sposobu zapłaty: gotówka, karta kredytowa, waluta obca, przelew.
Procedura zapłaty gotówką:
• wystawienie dokumentu (paragon, faktura) oraz jego fiskalizacja,
• przyjęcie gotówki w PLN,
• wydanie dokumentu potwierdzającego wpłatę oraz wydanie reszty.
Procedura zapłaty kartą płatniczą:
• uzgodnienie kwoty do zapłaty,
• przyjęcie karty kredytowej/płatniczej oraz sprawdzenie daty ważności, ewentual−
nie konfrontacja cech karty z dokumentem tożsamości,
• wprowadzenie karty do czytnika POS w celu uruchomienia procedury zapłaty,
• uzyskanie autoryzacji karty oraz kwoty do zapłaty,
— 89 —
• wydruk voucheru z POS, podpis ręczny (wg wzoru) lub elektroniczny PIN przez
gościa,
• fiskalizacja należności w kasie fiskalnej oraz wystawienie paragonu fiskalnego
lub faktury VAT.
Procedura zapłaty walutą obcą (np. euro lub $):
• wymiana waluty w kasie walutowej na złote PLN,
• dalej procedura jak przy zapłacie gotówką.
Procedura zapłaty przelewem:
• wystawienie faktury VAT wg ustalonych w firmie procedur z adnotacją „kredyt”,
• wysłanie faktury do płatnika z żądaniem zapłaty we wcześniej uzgodnionym terminie,
• wystawienie dokumentu (paragon fiskalny lub faktura VAT) i jego fiskalizacja
w kasie fiskalnej lub w komputerowym systemie zintegrowanym,
• sprawdzenie, czy gość odebrał dokumenty i przypomnienie o zwrocie klucza,
• zaproponowanie pomocy przy zamówieniu taxi, przywołanie bagażowego oraz
pożegnanie gościa słowami: dziękujemy za skorzystanie z usług naszego hotelu,
zapraszamy ponownie, życzymy przyjemnej podróży.
5. Rezerwacja miejsca / pokoju / usług hotelowych:
5.1. Rezerwacje mogą być dokonywane przez całą dobę telefonicznie, faxem lub przez
Internet, pisemnie lub osobiście. Każdy pracownik recepcji hotelowej winien posiadać
umiejętności przyjęcia rezerwacji, a hotel powinien mieć opracowane odpowiednie pro−
cedury. Pracownicy recepcji powinni:
• znać wszystkie typy pokoi oraz ich ceny,
• znać wszystkie usługi świadczone w hotelu i posiadać wyczerpujące informacje
na ich temat,
• informować gości o warunkach płatności,
• znać topografię hotelu, jego położenie, możliwości dojazdu itp.,
• sprawnie obsługiwać centralkę telefoniczną (awizo), fax, komputer, pocztę elek−
troniczną, Internet, kasę fiskalną, POS itp.
5.2. Przyjęcie rezerwacji: rezerwację uważa się za przyjętą i potwierdzoną w następujących
przypadkach:
• telefonicznie – do określonej godziny, np. 1800 bez udzielonej gwarancji finanso−
wej, po ustaleniu: nazwiska lub formy, która dokonuje rezerwacji, typu pokoju,
terminu rezerwacji,
• pisemnie, fax lub kwestionariusz internetowy; potwierdzona na odpowiednim druku
firmowym, z nazwą i adresem hotelu, numerami telefonów, faxu, numeru konta
bankowego, a potwierdzenie zawiera: nazwisko lub firmę, dla której dokonano
rezerwacji, specyfikację pokoi (typy i rodzaje ewentualne inne wymagania), uzgod−
nione ceny oraz formę zapłaty, termin rezerwacji od ... do ..., czytelny podpis
pracownika przyjmującego rezerwację. W przypadku rezerwacji elektronicznej
stosuje się podpis elektroniczny z podaniem numeru rezerwacji.
• rezerwacje dla grup przyjmuje się w oparciu o ustalenia zawarte w umowach
o współpracy, np. z biurem podróży.
— 90 —
Dobra rada:
Zaleca się przygotowanie i stosowanie procedur
w oparciu o Praktyczny Kodeks Postępowania.
6. Rozmowa przez telefon:
Proces obsługi klienta
JA
<———————————>
PRACOWNIK HOTELU
TY
GOŚĆ HOTELOWY
6.1. Otwarcie rozmowy; pierwsze 10 sekund, pierwsze 10 słów decyduje o wrażeniu; od−
biór telefonu po 2–3 pierwszych sygnałach; jeżeli my dzwonimy, to powinniśmy się
przedstawić, wiedzieć, do kogo dzwonimy, w jakiej sprawie, jakie mamy zadać pyta−
nia, mamy zaplanowane zakończenie rozmowy.
6.2. Odbiór informacji od gościa:
• przedstaw się: „hotel ....., nazwisko i imię ....., stanowisko ....., »w czym mogę
pomóc?«”,
• stawiaj pytania otwarte, zaczyniające się od słów: gdzie? co? jak? w czym? kie−
dy?....., to zmusza do udzielania konkretnych informacji i sprzyja właściwemu
zrozumieniu,
• stosuj aktywne słuchanie – dawaj werbalne oznaki, że jesteś i słuchasz, spraw−
dzaj, czy dobrze zrozumiałeś wypowiedź gościa.
Dobra rada:
Unikaj odsyłania gościa/klienta do innego działu lub osoby.
6.3. Zakończenie rozmowy: pożegnaj się życzliwie, a słuchawkę odłóż dopiero, gdy zrobi
to twój rozmówca – gość.
6.4. Bariery komunikacyjne w trakcie prowadzenia rozmów telefonicznych:
• ocenianie (pan nie ma racji),
• wyrażanie własnej opinii (ja, mnie, mi),
• nie obwiniaj klienta (weź odpowiedzialność na siebie),
• nie uogólniaj (to wszystko jest złe),
• nie radź,
• nie przerywaj zdania (nie stosuj pytań inwazyjnych),
• nie udzielaj informacji negatywnie, formułuj ją pozytywnie.
6.5. Trudne rozmowy – klient agresywny: wysłuchaj go, przedstaw swój punkt widzenia,
pamiętaj, że do kłótni potrzebne są dwie osoby!
6.6. Odbieranie telefonu podczas obsługi gościa – wg wcześniej ustalonej procedury.
7. Druki stosowane w kontaktach hotelu z gościem.
— 91 —
Dobra rada:
Druki stosowane w hotelu winny być sporządzone w minimum 2 językach
(polskim i obcym, przy czym wybór języka obcego powinien być wynikiem przemyśleń
i dotyczyć głównego, obsługiwanego segmentu rynkowego gości hotelu).
Druki winny zawierać: logo – znak hotelu, pełną nazwę, adres, numery telefonów
i faxu, nr poczty e−mail. Odpowiedni papier, staranna szata graficzna,
estetyczny wygląd to dodatkowe wymogi i atuty druków. Druki mogą posiadać
dyskretną reklamę usług własnych hotelu.
Do podstawowych druków hotelowych zaliczamy:
• karta pobytu – dwustronna, ale często spotykana jako książeczka (4−stronna)
z wewnętrzną kieszenią. Zalecane wymiary to 8 x 12 cm; kieszeń może być wy−
korzystywana jako schowek na karty kodowe do drzwi lub specjalne „message”.
W hotelu można stosować karty „pełne” dla gości indywidualnych oraz „uprosz−
czone” dla uczestników grup zorganizowanych.
Czterostronicowa karta pobytu zawiera:
Str. 1 – logo hotelu wraz nazwą oraz adresem, telefonem, faxem; imię i nazwisko
gościa; narodowość, nr pokoju, cena pokoju, data przyjazdu wraz z godziną
przybycia gościa do hotelu, data wyjazdu (zakończenia pobytu), podpis
recepcjonisty, miejsce na uwagi, np. nr zlecenia, wysokość udzielonego ra−
batu itp.
Str. 2 i 3 – wyciąg z regulaminu hotelowego obejmujący najważniejsze informa−
cje o dobie hotelowej, ciszy nocnej, warunkach bezpieczeństwa, depozycie
oraz informacje o usługach dodatkowych w hotelu i gastronomii wraz
z zaproszeniem do skorzystania z nich.
Str. 4 – szkic – plan miasta z zaznaczonym dojazdem do hotelu.
Przykładowy tekst stanowiący wyciąg z regulaminu porządkowego, który przezna−
czony jest dla gości do umieszczenia w „karcie pobytu”:
Serdecznie witamy w naszym hotelu i życzymy przyjemnego pobytu.
Mając na uwadze bezpieczeństwo i wygodę naszych Gości, uprzejmie prosimy o:
• Korzystanie z sejfów hotelowych znajdujących się w recepcji, które udostęp−
niane są bezpłatnie. Jednocześnie informujemy, że odpowiedzialność hotelu
z tytułu utraty bądź uszkodzenia pieniędzy, kosztowności, papierów warto−
ściowych, przedmiotów mających wartość artystyczną lub naukową jest ogra−
niczona, o ile nie zostały one zdeponowane z sejfie hotelowym.
• Sprawdzenie przy każdym wyjściu z pokoju, czy okna i drzwi są dokładnie
zamknięte.
• Okazywanie kart pobytu przy odbiorze klucza.
• Zgłoszenie chęci przedłużenia pobytu w hotelu do recepcji do godziny .....
W miarę posiadanych możliwości postaramy się spełnić to życzenie.
• Doba hotelowa kończy się o godzinie .....
Dyrekcja i personel hotelu ..... serdecznie zaprasza do ponownego odwiedzenia.
— 92 —
• druki „message” – do przekazywania gościom informacji. Taki druk winien po−
siadać: adresata, nr pokoju, datę i godzinę przyjęcia informacji, która ma być prze−
kazana, oraz miejsce na informację – wiadomość. Druki „message” mogą być
wykonane w postaci bloczka – notatnika, bądź też mogą być generowane przez
komputer. Wypełnione druki – z wiadomością – przekazuje się gościowi w koper−
cie firmowej z nadrukiem.
• koperty firmowe – z logo hotelu, nazwą i adresem – do wszechstronnego wyko−
rzystania,
• druki telefaxu i telegramu: zalecany format A−4 lub A−5 zawierający datę, adresa−
ta, kraj i nr telefaxu, a także uwagi techniczne: np. pisać pismem drukowanym,
pisać wyraźnie, lub klauzulę, że hotel nie bierze odpowiedzialności za przerwy
i opóźnienia w wysyłaniu faxu wynikłe z przyczyn niezależnych od hotelu,
• rachunek hotelowy: oprócz wymogów formalnych wynikających z przepisów prawa
(ustalonych przez Ministra Finansów), blankiet rachunku hotelowego winien być
opatrzony logo hotelu, podziękowaniem za pobyt i zaproszeniem do następnych
wizyt,
• inne druki: kwit przechowalni bagażu, kwit depozytowy, zawieszka lub naklejka
bagażowa – powinny spełniać wymogi formalno−prawne, ale winny też zawierać
charakterystyczne elementy dla danego hotelu (logo, nazwę).
• teczka firmowa: stanowi wyposażenie każdego pokoju i jest codziennie spraw−
dzana i uzupełniana. Winna zawierać: papier firmowy, koperty firmowe, regula−
min hotelowy (w wersjach językowych), wywieszki klamkowe dotyczące sprzą−
tania, ciszy, zamówień śniadaniowych itp., informator telefoniczny, ewentualnie
menu room service, cennik usług pralniczych, foldery i druki informacyjne, dłu−
gopis firmowy z nadrukiem itp.
FUNKCJONOWANIE ORAZ PROCEDURY ORGANIZACJI PRACY
HOTELOWEJ SŁUŻBY PIĘTER
1. Założenia ogólne. Aktualne wymagania gości (odbiorców usług hotelowych) wpływają
na konieczność doskonalenia i ciągłego dostosowywania procedur pracy służby pięter
w hotelach. Zapewnienie odpowiedniej bazy materialnej oraz wysokiej jakości usług
dla gości w trakcie ich pobytu w hotelu, stanowi zawsze najważniejsze wyzwanie dla
pracowników hotelu. Stąd profesjonalizm, szkolenie, perfekcjonizm w wykonywaniu
zadań i obowiązków stanowi o sukcesie hotelu, o zadowoleniu i satysfakcji gości.
1.1. Kultura obsługi:
• wygląd, zachowanie, sposób komunikowania się z gościem,
• tworzenie przyjaznej atmosfery, gościnnej, domowej, bezpiecznej, chroniącej pry−
watność gościa.
1.2. Wygląd zewnętrzny pracownika:
• jednolity strój służbowy, zapewniający swobodę ruchów, w kolorach harmonizu−
jących z wnętrzem hotelu; obuwie profilaktyczne,
— 93 —
• dbałość o wygląd zewnętrzny – bez jaskrawego makijażu, włosy upięte, paznok−
cie krótkie bez lakieru, ograniczenie biżuterii do obrączki i małych kolczyków,
• plakietka – identyfikator z logo hotelu oraz imieniem pracownika (ewentualnie
foto).
1.3. Przygotowanie pracownika służby piętrowej do pracy:
• przyjście do pracy, przebranie się w ubranie robocze, podpisanie listy obecności,
• zapoznanie się z raportem recepcji dotyczącym statusu pokoi, pobranie klucza do
rewiru,
• przygotowanie w oparciu o raport wózka do pracy: pobranie wyposażenia
(pościeli, ręczników, drobnej galanterii, materiałów informacyjno−reklamowych)
oraz środków czystości,
• przystąpienie do wykonywania obowiązków służbowych wg ustalonych procedur.
1.4. Kolejność czynności przy sprzątaniu jednostek mieszkalnych:
• ustalenie statusu pokoi: „na czysto” i „przy gościu”,
• wejście do pokoju wg ustalonych procedur,
• pozostawienie drzwi otwartych,
• odsłonięcie zasłon, wietrzenie pokoju (w pomieszczeniach bez klimatyzacji otwar−
cie okna),
• sprawdzenie stanu technicznego i funkcjonalnego wyposażenia i ustalenie ewen−
tualnych uszkodzeń,
• „przy gościu” – dołożenie szczególnej troski o rzeczy osobiste gościa,
• opróżnienie popielniczek, koszy na śmieci oraz zebranie naczyń,
• przetarcie preparatem, a następnie na sucho wszystkich zmywalnych powierzchni
wyposażenia pokoi, takich jak: biurka, stoliki, obudowy, półki, lampki, szafki nocne,
odbiorniki TV, telefony, łóżka itp.,
• odkurzenie wykładzin w pokoju i przedpokoju wraz z usunięciem ewentualnych
plam na wykładzinie,
• uzupełnienie ewentualnie wymiana materiałów informacyjnych w teczce hotelowej,
• w pokojach klimatyzowanych ustawienie odpowiedniej temperatury, a w innych
zamknięcie okna po wietrzeniu.
1.4.1. Ścielenie łóżka:
• wymiana pościeli: brudną należy włożyć do pojemnika na wózku,
Dobra rada:
Brudną pościel zdjętą z łóżka nigdy nie kładziemy na podłodze,
a kołdry i poduszki na czas wymiany pościeli kładziemy na fotelu!
• nakrycie łóżka narzutą.
1.4.2. Sprzątanie jednostek higieniczno−sanitarnych:
• usunięcie resztek kosmetyków łazienkowych,
• usunięcie śmieci z koszy wraz z wymianą worków foliowych,
• umycie oraz przeprowadzenie dezynfekcji urządzeń sanitarnych, luster, glazury,
wanny, kabiny prysznicowej itp.,
— 94 —
• wymiana ręczników oraz uzupełnienie kosmetyków łazienkowych, papieru toale−
towego, toreb higienicznych itp.
Dobra rada:
Wszystkie czynności w trakcie sprzątania łazienki pokojowa wykonuje
w rękawiczkach gumowych lub z lateksu.
2. Postępowanie pokojowej w trakcie wykonywania obowiązków:
• przed wejściem do pokoju hotelowego pokojowa zawsze puka trzy razy w krót−
kich odstępach czasu, wypowiadając słowa: „służba pięter” i po upewnieniu się,
że nie ma gościa w pokoju, przystępuje do wykonywania czynności przewidzia−
nych procedurami,
• nigdy nie należy wchodzić do pokoju, gdy wisi wywieszka klamkowa „nie prze−
szkadzać”,
• każdy kontakt pokojowej z gościem to powód do uśmiechu i pozdrowienia gościa
„dzień dobry”, „dobry wieczór”, „życzę miłego dnia” itp.,
• pokojowa nie zakłóca ciszy w hotelu, nie pali papierosów przy gościu i w miej−
scach niedozwolonych, nie blokuje wózkiem ciągów komunikacyjnych, nie siada
na meblach przeznaczonych dla gości, nie przebywa w pokoju w obecności go−
ścia, nie prowadzi rozmów z gościem poza zwrotami grzecznościowymi lub udzie−
laniem informacji,
• sprzątając pokój, nigdy nie pozostawia go bez nadzoru oraz oznacza go wywiesz−
ką „pokój w trakcie sprzątania – maid in room”,
• pokojowa dyskretnie obserwuje ruch gości na piętrze, szczególnie tych z baga−
żem, konfrontując zgodność wyjazdów z grafikiem gości wyjeżdżających,
• pokojowej nie wolno własnym kluczem otwierać pokoju na życzenie gościa.
Gdy gość zgubi klucz lub go nie posiada, a chce wejść do pokoju, to pomoc w tej
sprawie może otrzymać wyłącznie w recepcji hotelu,
• pokojowa w razie potrzeby w sposób dyskretny porozumiewa się z personelem
hotelowym,
• służba pięter jest w stałym kontakcie z recepcją i ochroną pokoju; gdy wystąpi
zagrożenie bezpieczeństwa, spokoju gości czy porządku, wspólnie z innymi służ−
bami bierze udział w działaniach mających na celu przywrócenie ładu i porządku
na terenie hotelu.
3. Do innych obowiązków służby piętrowej należy utrzymanie w należytej, nienagannej
czystości ciągów komunikacyjnych wind, klatek schodowych, WC ogólnodostępnych
itp. Służba pięter zobowiązana jest także do współdziałania z innymi służbami hotelu,
np. gastronomią, room service, w celu zapewnienia kompleksowej obsługi gości hote−
lowych.
4. Szkolenie personelu służby piętrowej winno dotyczyć wszystkich pracowników tego pionu.
Oczywiście szczególną rolę należy przypisać szkoleniu pracowników nowo zatrudnio−
nych, którzy winni:
• zapoznać się z hotelem i jego działalnością (historia – organizacja – misja),
• poznać organizację pracy służby pięter,
— 95 —
• zapoznać się z techniką sprzątania pomieszczeń ogólnodostępnych oraz miesz−
kalnych,
• opanować technikę przygotowania wózka (pomocnika pokojowej),
• poznać środki czystości, ich przeznaczenie oraz normy zużycia,
• zapoznać się z przepisami bhp i ppoż. oraz złożyć zobowiązanie do ich przestrze−
gania,
• poznać procedury i standardy dotyczące wyposażenia pokoi oraz innych pomiesz−
czeń ogólnego użytku.
BARDZO WAŻNA OSOBA W HOTELU – VIP
1. Zasady ogólne. Opracowanie i stosowanie procedury obsługi VIP w hotelach to ważny
element dowartościowania gości specjalnych oraz dodatkowy argument marketingowy
w hotelu. Kogo hotelarze zaliczają do grona VIP? Zwyczajowo są to:
• osoby piastujące wysokie stanowiska w państwie i w polityce,
• wybitni przedstawiciele świata nauki, kultury, sztuki i dziennikarstwa,
• goście przebywający na zaproszenie właściciela hotelu,
• stali goście, którzy w hotelu przebywają dłuższy czas,
• przedstawiciele niektórych biur podróży,
• np. goście, którzy w czasie pobytu w hotelu obchodzą urodziny, są w podróży
poślubnej itp.
Oczywiście dyrektor hotelu to jest właściwa osoba, która powinna podejmować decy−
zje o innych, którzy traktowani będą jako VIP.
1.1. Przygotowanie jednostki mieszkalnej (pokoju, apartamentu) dla VIP:
• Przygotowanie jednostki mieszkalnej wg ustalonych procedur oraz uzupełnienie
wyposażenia o tzw. „wstawkę” i inne elementy, które podnoszą standard pokoju
Wstawka obejmuje:
• List powitalny podpisany przez dyrektora
• Prasę codzienną w języku znanym gościowi
• Kwiaty
• Sok owocowy, wodę mineralną
W zależności od rangi gościa wstawkę można wzbogacić o własne wyroby
cukiernicze, drobny upominek, butelkę szampana itp.
Wstawkę otrzymuje gość jednorazowo w dniu przyjazdu.
• gość VIP jest witany przy wejściu do hotelu przez przedstawiciela kierownictwa
hotelu; otrzymuje wcześniej przygotowaną kartę pobytu i odprowadzany jest do
pokoju; w trakcie dojścia do pokoju osoba odprowadzająca podejmuje rozmowę
grzecznościową, np. o podróży,
• bagaż gościa VIP dostarcza bagażowy do pokoju i ustawia go w miejscu wskaza−
nym przez VIP,
• budzenie zlecane przez gości VIP winno być realizowane przez pracownika tele−
fonicznie – nie stosuje się budzenia automatycznego. Taki sposób budzenia po−
— 96 —
zwala na bezpośredni kontakt, powitanie odpowiednie do pory doby, zaadresowa−
nie imienne budzenia (poprzez wymienienie nazwiska gościa), podanie godziny,
stanu pogody itp.
1.2. Wszelkiego rodzaju zlecenia gości VIP realizowane są w pierwszej kolejności.
ŚNIADANIA HOTELOWE
1. Śniadanie to pierwszy posiłek spożywany przez człowieka w ciągu dnia, a jego zadaniem
jest nie tylko zaspokojenie głodu i dostarczenie energii, ale także wprowadzenie nas
w dobry nastrój. Z tego też powodu atmosfera i miejsce spożywania śniadania ma duże
znaczenie, a można ją wytworzyć poprzez odpowiednie nakrycie stołu, bufetu, kolorowe
obrusy, serwety, odpowiednie naczynia i menaż, a co najważniejsze, życzliwy i profesjo−
nalnie działający personel.
1.1. Formy podawania śniadań:
1.1.1. Śniadania serwowane do stolika – stosuje się przy mniejszej liczbie gości. Zaletą tej
formy jest to, że gość przez cały czas siedzi przy stole i jest obsługiwany przez kelnera,
a wadą skromniejsze menu oraz dłuższy czas oczekiwania na zamówione potrawy.
1.1.2. Bufety śniadaniowe – to stoły bufetowe z pełnym asortymentem potraw i napojów,
ustawione w miejscu łatwo dostępnym i widocznym. Wielkość bufetu zależy od prze−
widywanej liczby gości. Przygotowane estetycznie, udekorowane kompozycjami kwia−
towymi oraz owocami i warzywami poprawiają efekt wizualny oraz stwarzają odpo−
wiednią atmosferę do konsumpcji. Znajdujące się na stołach bufetowych potrawy
umieszczone są w z góry ustalonej kolejności. Zwykle zaczyna się od soków, produk−
tów mlecznych (jogurty, twaróg, mleko), produktów zbożowych (np. płatki, müsli),
potrawy z jaj, mięsa, wędliny w dużym asortymencie, sery twarde i topione, owoce
świeże i sałatki owocowe, dodatki do pieczywa (masło, miód, dżem) oraz różnorodne
pieczywo. Obok pieczywa mogą znajdować się ciasta śniadaniowe (rogaliki, ciasto
drożdżowe, słodkie bułeczki itp.). Na stole bufetowym ustawia się także talerzyki do
przekąsek, miseczki do müsli, kompotierki, talerzyki do owoców, szklanki, literatki
i goblety do napojów oraz sztućce. Po potrawach zimnych następują dania gorące
umieszczone w odpowiednich podgrzewaczach (jajecznica, kiełbaski, boczek ze śliwką
itp.). Coraz częściej dania gorące przygotowuje się na sali w bezpośredniej styczno−
ści z konsumentami, aby lepiej uwzględniać ich życzenia, a także by potrawy były
zawsze świeże. Napoje gorące mogą być serwowane przez kelnerów, ale często spo−
tyka się termosy z kawą i wrzątkiem, a goście sami przygotowują sobie napoje. Orga−
nizacja bufetów śniadaniowych wymaga także odpowiedniego przygotowania stoli−
ków konsumenckich, na których układa się: po 2 noże i widelce, po prawej stronie
spodek pod filiżankę z łyżeczką, po lewej talerzyk do pieczywa z nożykiem do masła.
Do nakryć stołu należy także cukiernica, popielniczka, menaż do przypraw oraz kwiaty.
W trakcie śniadania kelnerzy przebywają na sali, służąc informacją i radą przy wybo−
— 97 —
rze potraw, podają gorące napoje, zbierają brudne naczynia, sprzątają stoły, uzupeł−
niają stoły bufetowe.
1.2. Podawanie śniadań do pokoi hotelowych – zamówienie klamkowe. Śniadania do poko−
ju najczęściej podaje się w oparciu o zorganizowany system tak zwanych zamówień
klamkowych. Gość hotelowy wypełnia odpowiednie, znajdujące się w pokoju zamó−
wienie na śniadanie i wywiesza do określonej godziny poprzedzającej śniadanie na klam−
ce zewnętrznej drzwi pokoju (od strony korytarza). Obsługa hotelowa zbiera zamówie−
nia i przygotowuje odpowiednie zestawy, kierując się godziną podania. Kelner
przygotowuje odpowiedni wózek (stolik na kółkach), wyposażając go w serwetę, sztuć−
ce, naczynia z potrawami i napojami według specyfikacji na zamówieniu, oraz dostar−
cza o określonej godzinie do pokoju. Wejście ze śniadaniem do pokoju według proce−
dury jak „służba pięter”. Po wejściu do pokoju kelner pyta gościa, gdzie ustawić stolik,
blokuje koła wózka, rozkłada boki stolika, nalewa kawę lub herbatę, dostawia krzesła,
życzy smacznego i opuszcza pokój.
2. Rodzaje śniadań
2.1. Śniadanie wiedeńskie – to pieczywo wraz z dodatkami, napojem śniadaniowym oraz
jajka po wiedeńsku (ugotowane w szklance, którą podaje się w gorącej wodzie w bulio−
nówce lub miseczce). Śniadanie może być wzbogacone o półmisek z serem i wędliną.
2.2. Śniadanie kontynentalne – składa się z pieczywa pszennego i cukierniczego oraz ma−
sła, miodu, dżemu i napojów (kawa, herbata, kakao lub czekolada).
2.3. Śniadanie angielskie – bardziej rozbudowany rodzaj śniadania składającego się z pie−
czywa i dodatków, różnego rodzaju płatków z mlekiem i jogurtem, wędlin, jaj, ryb oraz
soków owocowych, herbaty z mlekiem oraz owoców i warzyw. Typową potrawą gorą−
cą są jaja sadzone na bekonie lub szynce.
3. Przygotowanie stołów do śniadań:
• nakrycie do śniadań składa się z talerza o średnicy 17 cm, noża, łyżeczki do herba−
ty oraz serwety śniadaniowej. Talerz ustawia się na wprost krzesła znakiem firmo−
wym do góry, oddalony o 1 cm od brzegu stołu. Noże po prawej stronie talerza
ostrzem w lewo, prostopadle do krawędzi stołu, 1cm od brzegu. Spodki i filiżanki
ustawia się po prawej stronie talerza w odległości 1 cm. Łyżeczki do kawy i her−
baty kładzie się ukośnie na spodeczkach, trzonkiem w prawo, częścią wypukłą do
spodu. W końcu serweta ułożona dekoracyjnie na talerzu.
• na stole winny znaleźć się także – menaż, cukiernica, popielniczka oraz wazon
z kwiatami,
• przy śniadaniach bardziej rozbudowanych ilość i rodzaj nakryć należy dostoso−
wać do zmieniających się potrzeb.
— 98 —
— 99 —
WYBRANE TERMINY I DEFINICJE
STOSOWANE W HOTELARSTWIE
AB – American Breakfast – śniadanie obejmujące kawę lub herbatę, wędliny, jajka, sery, sok, tosty
(odpowiednik Bed and Board).
AP – American Plan lub FAP – Full American Plan – taryfa hotelowa, obejmująca cenę pokoju wraz
z wkalkulowanym śniadaniem i dwoma posiłkami (odpowiednik Voll Pension – Full Board FB).
American Express – karta kredytowa w trzech typach: zielona, złota, platynowa; charakterystyczną
cechą tych kart jest symbol firmy – głowa rycerza rzymskiego.
Apartament – kilkupokojowa jednostka mieszkalna składająca się z: salonu o powierzchni minimum
30 m2, sypialni z łazienką, części wejściowej pomocniczej z wydzielonym dodatkowo w.h.s. anek−
sem barowym, połączeniem z sąsiadującą j.m. itp. Apartament winien być obligatoryjnie w hote−
lu ***** (pięć gwiazdek).
All Inclusive – (AI lub AL) – forma świadczeń oferowanych przez hotel turyście, w skład których
wchodzą: nocleg i całodzienne wyżywienie oraz (bez dodatkowej opłaty) inne usługi, takie jak:
napoje, przekąski, rozrywka, rekreacja itp., które są świadczone w danym hotelu.
Bed and Breakfast (B/B) – produkt oferowany gościom hotelowym, składający się z noclegu i śnia−
dania, sprzedawany za zryczałtowaną cenę.
Bermuda Plan – taryfa hotelowa obejmująca pokój i śniadanie angielskie.
Brunch – br(eakfast) + (l)unch posiłek podawany w porze między śniadaniem i lunchem, zastępują−
cy oba te posiłki.
Cash – płatności gotówkowe.
Catering – sposób przygotowania posiłków (obiadów, dań na ciepło i zimno, napojów) zgodnie
z ofertą firmy i specyfiką zgłoszonego przez klientów zamówienia, dostarczenie zamówienia na
miejsce wraz z obsługą kelnerską; w praktyce wyróżniamy:
• catering socjalny – zajmujący się świadczeniem usług żywieniowych w miejscach pracy, szko−
łach itp.,
• catering komercyjny – wyspecjalizowany w organizacji i obsłudze bankietów, imprez okolicz−
nościowych, koktajli itp.
CB – Continental breakfast – obejmuje cenę pokoju wraz z wkalkulowanym śniadaniem kontynen−
talnym (bez soków i owoców).
Check – In – procedura przyjęcia gościa do hotelu (rejestracja, meldowanie itp.).
Check – Out – procedura wymeldowania związana z opuszczeniem hotelu przez gościa.
Credit – świadczenie kredytowane.
domy wycieczkowe – obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych, świadczące podsta−
wowy zakres usług i przystosowane do samoobsługi gościom.
EP – European Plan: taryfy hotelowe obejmujące tylko cenę za pokój.
EUROCARD/MASTERCARD – karta płatnicza wystawiona przez organizację bankową skupiają−
cą około 8 tysięcy banków; aktualnie używa ją około 500 mln; charakterystyczną cechą karty jest
hologram przedstawiający dwie półkule nakładające się z napisem MasterCard.
Full Board – FB lub VP, forma świadczenia oferowanego turyście, w skład którego wchodzi nocleg
oraz 3 posiłki dziennie (śniadanie, obiad, kolacja).
frekwencja hotelowa – stopień wykorzystania zdolności eksploatacyjnej hotelu; obliczana jest jako
relacja procentowa liczby sprzedanych pokoi do zdolności eksploatacyjnej hotelu będącej ilora−
zem liczby pokoi i dni eksploatacji w danym okresie.
Fair Shave – (potencjalny udział w rynku) – oznacza udział liczby pokoi w danym hotelu do liczby
pokoi we wszystkich hotelach konkurencyjnych łącznie z analizowanym, zlokalizowanym na
tym samym rynku geograficznym (konkurencyjnym).
gość hotelowy – każda osoba zatrzymująca się w hotelu, która bądź już zawarła umowę hotelową,
bądź wniosła rzeczy, co pozwala domniemywać, że zamierza zawrzeć taką umowę.
— 100 —
Half Board – HB, forma świadczenia oferowanego przez hotel turyście, w skład którego wchodzi
nocleg oraz 2 posiłki dziennie (śniadanie oraz obiadokolacja); czasami wymiennie stosuje się
skrót: HP.
hotel – obiekt posiadający co najmniej 10 pokoi mieszkalnych, świadczący szeroki zakres usług
związanych z recepcją i pobytem gości; obiekt taki musi odpowiadać wymogom kategoryzacyj−
nym, wynikającym z rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r. wraz z póź−
niejszymi zmianami.
hotelarstwo – zbiór hoteli, które mogą występować jako firmy rodzinne, spółki, łańcuchy hotelowe
lub zrzeszenia gospodarcze; to działalność polegająca na udzielaniu gościny w celach zarobko−
wych.
hotelarz – osoba przygotowana zawodowo do pracy w hotelach i w nich zawodowo czynna, bez
względu na zajmowane stanowisko.
ISO – International Organisation for Standarization – Międzynarodowa Organizacja Normalizacyj−
na, od 1947 roku z siedzibą w Genewie.
kantor walutowy – skup i sprzedaż walut na podstawie uzyskanej koncesji, wg cen rynkowych.
karta płatnicza – służy do regulowania płatności w sposób bezgotówkowy. Karty dzielą się na:
• karty kredytowe – bank udziela klientowi kredytu, pozwalając mu na dokonywanie transakcji
nawet przy braku środków na rachunku. Termin spłaty odsetek i kredytu jest określony w wa−
runkach umowy zawartej pomiędzy klientem a bankiem.
• karty debetowe – umożliwiają dokonywanie transakcji do wysokości salda rachunku,
• karty charge – umożliwiają dokonywanie transakcji, za które płaci się po otrzymaniu rachunku
od banku, w terminie ok. 1 miesiąca. Po przekroczeniu tego terminu bank nalicza odsetki
karne.
kategoryzacja – czynność polegająca na sprawdzeniu zgodności wniosku złożonego przez właści−
ciela bazy noclegowej (hotelu, motelu, pensjonatu) ze stanem faktycznym i wymogami zawarty−
mi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r. wraz z późniejszymi zmia−
nami przez zespół oceniający wojewody w celu zakwalifikowania obiektu do właściwej kategorii
oznaczonej gwiazdkami * do *****.
karta menu – odpowiednio przygotowana, usystematyzowana i wydrukowana informacja dotyczą−
ca rodzajów świadczonych usług – oferta dań – w lokalu gastronomicznym, sporządzona w kilku
językach obcych wg ustalonego oddzielnie układu rodzajowego potraw, napojów i towarów han−
dlowych (zakąski zimne, dania zimne, zakąski gorące, zupy, dania z ryb, dania główne, dodatki,
sery, desery, napoje).
kemping – obiekt strzeżony umożliwiający nocleg w namiotach i przyczepach samochodowych,
przyrządzanie posiłków i parkowanie samochodów.
Maid in room – wywieszka, którą pokojowa wywiesza na klamce od strony korytarza – oznacza:
„pokój w trakcie sprzątania”.
Market Penetration – oznacza relację rzeczywistego udziału w rynku do udziału potencjalnego.
Jest liczony jako iloraz lub różnica tych dwóch wielkości.
minibar – zorganizowany w pokoju hotelowym odpłatny samoobsługowy punkt handlowy; lodówka
w obudowie meblowej wyposażona w napoje w puszkach i buteleczkach, miniaturowe buteleczki
z napojami alkoholowymi, paluszki i orzeszki słone itp., a także szkło, serwetki, mieszadełka do
koktajli oraz druki serwisowe wraz z cennikami.
motel – obiekt hotelarski położony przy trasach komunikacyjnych, przystosowany do przyjęcia go−
ści zmotoryzowanych, spełniający wymogi standardowe określone w rozporządzeniu Ministra
Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r. wraz z późniejszymi zmianami.
Nie przeszkadzać – wywieszka na zewnętrznej klamce drzwi (od korytarza) od pokoju hotelowego,
wykładana przez gościa zajmującego pokój.
normy ISO – wzorce określające i definiujące pojęcia z dziedziny jakości wyrobów i usług, posia−
dające oznaczenia 9000–9004. Norma ISO 9004–2 zawiera wytyczne do zarządzania jakością
oraz elementy systemu jakości w usługach.
overbooking – zarezerwowanie większej ilości miejsc niż jest w stanie przyjąć hotel, motel czy
pensjonat; w praktyce ze względu na specyfikę współpracy hotelu z biurem turystycznym, termin
ten oznacza warunkową rezerwację miejsc w określonym czasie.
WYBRANE TERMINY I DEFINICJE STOSOWANE W HOTELARSTWIE
— 101 —
Osoba niepełnosprawna w hotelu – Nie traktuj jej inaczej, niż traktujesz inne osoby, ale zapewnij
jej odpowiednie warunki techniczne, aby mogła na równi z innymi korzystać z usług hotelowych.
Warunki te regulują odpowiednie przepisy i wymogi kategoryzacyjne.
pensjonat – obiekt posiadający co najmniej 7 pokoi, spełniający wymogi określone w rozporządze−
niu Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r. wraz z późniejszymi zmianami, świadczący
całodzienne wyżywienie dla swoich gości.
pokoje gościnne – obiekty obejmujące pokoje przystosowane do przyjmowania gości, stanowiące
część obiektu o innej funkcji wiodącej, także świadczące dla gości wybrane usługi dodatkowe
(wyżywienie, wynajem sprzętu itp.).
PAR – Per Available Room – (na jeden dostępny pokój) – oznacza relację poszczególnych pozycji
z rachunku wyników do liczby pokoi lub zdolności eksploatacyjnej.
POR – Per Occupied Room – (na jeden dostępny pokój) – oznacza relację poszczególnych pozycji
z rachunku wyników do liczby sprzedanych pokoi, np. jako iloraz wyniku operacyjnego i liczby
sprzedanych pokoi.
recepcja – główny punkt kontaktu hotelu z gościem, w którym realizowane są takie zadania, jak:
przyjęcie gościa do hotelu oraz sprawowanie nad nim opieki w trakcie jego pobytu w hotelu; tu
gość kieruje swoje prośby, życzenia, pretensje i podziękowania, a także reguluje należność za
dostarczone usługi.
Rack rate – standardowa, opublikowana cena pokoju hotelowego.
regulamin hotelowy – określa kwestie porządkowe związane z pobytem gościa w hotelu, a także
kwestie określające zasady świadczenia usług, takich jak rozpoczęcie i zakończenie doby hotelo−
wej, przedłużenie rezerwacji itp.
Room service – dodatkowa usługa świadczona przez gastronomię hotelową; stanowi uzupełnienie
działalności restauracji, kawiarni lub coctail−baru; zadaniem podstawowym tej usługi jest dostar−
czenie do pokoju zamówionych przez gościa posiłków, zakąsek lub napojów przez personel (room
service działa przeważnie przez 24 godziny na dobę).
sale wielofunkcyjne – pomieszczenia przystosowane do organizacji imprez: bankiety, przyjęcia,
konferencje, seminaria, wystawy, zjazdy, bale itp.
schroniska – obiekty zlokalizowane poza obszarem zabudowanym, przy szlakach turystycznych,
świadczące podstawowe usługi dla turystów.
śniadanie amerykańskie – American breakfast – poranny posiłek – śniadanie – składający się z jajek
na bekonie, tostów, wędlin.
śniadanie angielskie – English breakfast – składa się zwykle z soku, płatków zbożowych, dania
głównego (wędliny, ryby, jajka), grzanki, masło, dżemy oraz herbata i kawa.
śniadanie hotelowe – podstawowy, serwowany w godzinach porannych posiłek dla gości hotelo−
wych w następujących formach: bufet śniadaniowy (tzw. szwedzki stół), serwis pokojowy (room
serice), a la carte w kawiarni lub pokoju śniadaniowym oraz paczki śniadaniowe.
śniadanie kontynentalne – Continental breakfast – składa się z herbaty lub kawy, pieczywa, masła,
dżemu lub galaretki, soku, sera, wędlin.
sejf hotelowy – urządzenie służące do przechowania należących do gościa hotelowego pieniędzy,
papierów wartościowych, cennych przedmiotów, kosztowności itp. Usługa ta wykonywana jest
przez hotel nieodpłatnie.
służba piętrowa – wyspecjalizowana służba hotelowa – zespół pracowników, którego głównym
celem jest odpowiednie, zgodne z wymogami i procedurami, przygotowanie jednostki mieszkal−
nej (pokoju hotelowego) do sprzedaży i bieżącej eksploatacji.
średnia cena – (za wynajęty pokój) oznacza przychód uzyskany ze sprzedaży usług noclegowych
(pokoi), przypadający na liczbę sprzedanych pokojonocy w danym okresie; jest to iloraz przy−
chodów z usług noclegowych i liczby sprzedanych pokojonocy.
stopa marży – w gastronomii stanowi procentową relację marży do kosztów surowca. Udział
kosztów surowca w sprzedaży gastronomicznej stanowi procentową relację kosztu surowca do
sprzedaży gastronomii ogółem.
— 102 —
typy łóżek:
• Berth – (koja) miejsce do spania w wagonie sypialnym, składane, przymocowane do ściany,
• Bunk – łóżko piętrowe, dwupoziomowe,
• Double – podwójne łóżko (ok. 54 x 75 cali),
• Hollywood – podwójne łóżko połączone wspólnym zagłówkiem lub łóżka o ponadnormatyw−
nej długości (ok. 80–82 cale),
• King size – podwójne łóżko (ok. 72 x 80 cali),
• Murphy – dostawka (składane, chowane, gdy nie jest używane),
• Queen size –podwójne łóżko (ok. 60 x 80 cali),
• Single – standardowe łóżko (ok. 36 x 75 cali),
• Sofa bed (amerykanka) – kanapa z oparciem z tyłu i po bokach, służąca jako sofa w dzień
i łóżko w nocy,
• Studio bed – łóżko o wymiarach 36 x 75 cali, bez zagłówka i oparcia w nogach, wykorzysty−
wane jako sofa w ciągu dnia,
• Twin bed – dwa pojedyncze łóżka,
• Z−bed – dostawka – składane i ruchome łóżko.
TQM – Total Quality Management – zarządzanie przez jakość, strategia osiągania wyższej jakości
pracy, wyrobów, świadczonych usług, której celem jest uzyskanie najwyższego zadowolenia go−
ści hotelowych.
usługa hotelarska – świadczenie składające się z czasowego wynajmu podróżnemu (turyście) ume−
blowanego lokalu mieszkalnego lub miejsca w pokoju (lokalu) oraz dostarczenie innych usług
z tym związanych, takich jak: usługi gastronomiczne, rekreacyjne, kulturalne, budzenie, depozyt,
pranie, czyszczenie odzieży, informacja turystyczna itp.; świadczenie usług hotelarskich to jedna
z dziedzin usług niematerialnych, zaspokajających potrzeby indywidualne i społeczne polegające
na udzieleniu zakwaterowania, wyżywienia i innych usług dodatkowych osobom zameldowanym
w hotelu.
usługi dodatkowe – zwane często komplementarnymi lub towarzyszącymi, umożliwiają dopełnie−
nie funkcji podstawowych (noclegi, żywienie), a przede wszystkim wychodzą naprzeciw oczeki−
waniom gości, stanowiąc dodatkowy dochód hotelarza.
umowa hotelowa – porozumienie zawarte pomiędzy gościem i hotelarzem, w którym uzgodnione
są trzy podstawowe elementy: rodzaj pokoju, cena, czas pobytu gościa.
WTO – Word Tourism Organization – Światowa Organizacja Turystyki, utworzona w 1975 r.,
z siedzibą w Madrycie.
VAT – Value Addet Tax – podatek od wartości dodanej – tym podatkiem obłożona jest każda trans−
akcja sprzedaży towaru lub usługi; wartość VAT jest doliczana do ceny, którą płaci nabywca.
VIP – Very Important Person – bardzo ważne osoby przybywające do hotelu (posiadające wysoką
pozycję społeczną, stanowisko państwowe, osiągnięcia w nauce i kulturze) lub inne osoby uznane
przez dyrekcję hotelu za ważne osobistości, wobec których hotele stosują specjalne procedury
przyjęcia.
VISA – karta płatnicza wystawiana w trzech podstawowy typach: Classic, Bussines−Premier−Gold,
Elektron.
wstawka – uzupełnienie standardowego wyposażenia pokoju o materiały i artykuły stanowiące gest
kurtuazji w stosunku do gości VIP (zwyczajowo obejmuje: list powitalny, podpisany przez dyrek−
tora, kwiaty, sok owocowy oprócz wody mineralnej, owoce, wyroby cukiernicze, drobny upomi−
nek). Zasadą ogólnie przyjętą jest, że wstawkę otrzymuje gość jednorazowo w dniu przyjazdu.
YELD – (lub Rev Par) oznacza przychód przypadający na 1 dostępny pokój (będący
w eksploatacji). Oblicza się go jako iloraz sprzedaży i zdolności eksploatacyjnej lub jako iloczyn
średniej ceny i frekwencji.
zarządzanie – management – wykorzystanie zasobów ludzkich i materialnych do osiągnięcia wy−
znaczonych celów poprzez: organizowanie, planowanie, kierowanie, koordynowanie i kontrolę
określonych przedsięwzięć.
zarządzanie jakością – system działań firmy oraz zatrudnionych w niej pracowników mający na
celu uzyskanie zadowolenia klientów jako najwyższej wartości działania.
— 103 —
ZALECANA LITERATURA
Alejziak W., Turystyka w obliczu wyzwań XXI w., Albis, Kraków 1999.
Altkorn J., Marketing w turystyce, PWN, 1997.
Altkorn J., Strategia marki, PWE, Warszawa 1999.
Altkorn J., Kramer T., Leksykon marketingu, PWE, Warszawa 1998.
Apps R., Jak zadowolić gości, PAPT, Warszawa 1996.
Arkuszyński Cz., Gastronomia hotelowa.
Arkuszyński Cz., Karta menu w czterech językach.
Bałkowski Z., Baworowski J., Hotelarstwo, cz. II, WSiP, 1990.
Bangs H. David jr., Plan marketingowy; przewodnik dla małej i średniej firmy, PWE, 1999.
Baranowski B., Polska karczma, Ossolineum, 1979.
Baworowski J., Popiecki K., Hotelarstwo, 1972.
Białecki B., Nauka o zawodzie hotelarskim, KSH, Kraków 1936.
Błądek Z., Wyposażenie obiektów hotelarskich, ZPHT, 1993.
Błądek Z., Gałkowski A., Udostępnienie obiektów hotelarskich dla osób niepełnosprawnych, UKFiT –
PZH, Warszawa 1998.
Błądek Z., Tulibacki T., Dzieje krajowego hotelarstwa: Od zajazdu do współczesności, Palladium,
Poznań 2003.
Borne H., Doliński A., Organizacja turystyki, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, 1998.
Butowski L., Organizacja turystyki w Polsce. Przegląd struktur, APT MART, Warszawa 1998.
Cieniawa T., Sauna w domu i zakładzie pracy, IWZZ, 1984.
Clemens P., Myśl pozytywnie. Poradnik dla menedżerów, PSB, 1996.
Dunckel J., Taylor B., Profesjonalny system obsługi klienta. Strategie wiodące do sukcesu, M & A Com−
munications, Lublin 1996.
Filarski P., Trembowelska E., Dogadajmy się. Ilustrowany poradnik negocjatora, Synergia Gdańsk.
Gaworecki R., Skuteczne prowadzenie obiektu hotelarskiego i gastronomicznego, Verlag Dashöfer,
Warszawa 2000.
Gaworecki W., Turystyka, PWE, 1997.
Gloger Z., Encyklopedia staropolska, Wiedza Powszechna, 1978.
Główne trendy w przemyśle hotelarskim, „Hotels” 11/95.
Grabowska Z., Raciborski J., Materiały pomocnicze z zakresu prawa w turystyce, KSH, 1996.
Gregory A., Public relations w praktyce, PSB, 1997.
Haber L. H., Management – Zarys zarządzania małą firmą, PSB, 1998.
Harrington D., Lenehan T., Managing Quality in Tourism, Dublin 1998.
Harris P., Planowanie zysku w hotelarstwie, PWN, 1995.
Holloway Ch. J., Podstawy turystyki, PAPT, 1996.
Hotelarstwo, praca zbiorowa, WPLiS, 1992.
Ikonowicz C., Protokół dyplomatyczny i dobre obyczaje.
Innowacje w hotelarstwie 97, Katalog I, PZH, Biblioteka menedżera.
Innowacje w hotelarstwie 98/99, Katalog II, Biblioteka menedżera.
Internet w turystyce i hotelarstwie, praca zbiorowa.
Jakość i cena, „Hotelarz” 5/93, PZH, Warszawa.
Kaspar C., Wprowadzenie do zarządzania w turystyce.
Kędzior Z., Karcz K., Badania marketingowe w praktyce, PWE, 1997.
Knowles Tim, Zarządzanie hotelarstwem i gastronomią.
Koman S., Kubicki M., Poradnik ekonomiczny dla hotelarzy, Polskie hotele, 1996.
Konsewicz G., Kultura obsługi hotelarskiej, PTE, Kraków 1970.
Konwencja o odpowiedzialności osób utrzymujących hotele za rzeczy wniesione przez gości hotelowych,
PZH, 1999.
Korczyn A., Jak opracować biznes plan?, Sigma, 1998.
— 104 —
Kornak A., Jak kierować hotelem i innymi obiektami noclegowymi, Management i marketing w praktyce,
FRP, 1994.
Kornak S., Zarzadzanie turystyką, PWN, 1994.
Kotaś R., Sojak S., Rachunkowość zarządcza w hotelarstwie i gastronomii, PWN, 1999.
Kramer T., Podstawy marketingu, PWE, 1996.
Kubicki M., Ekonomika i organizacja hotelarstwa, cz. I i II, DrukTur, Warszawa 1995.
Kubicki M., Organizacja hotelarstwa w Polsce, WSE, Warszawa 1997.
Kubicki M., Organizacja i technika pracy w hotelarstwie, DrukTur, 1997.
Kubicki M., Organizacja i technika pracy w hotelarstwie, WSE, Warszawa 1998.
Kubicki M., Usługi hotelarskie w środkach transportu.
Kucharz & Gastronom, praca zbiorowa.
Leja W., Leja A., Podstawy ekonomiczne i prawne hotelarstwa, PZSZ, 1998.
Leksykon marketingu, praca zbiorowa, PWE, 1998.
Materiały Biura Certyfikacji Systemów Jakości, Warszawa.
Mazur J., Marketing usług turystycznych, FBC, 1993.
McCormack., O zarządzaniu, EMCA, 1998.
Merski J., Turystyka kwalifikowana.
Mieszkowski L., Produktywność i jakość, „Hotelarz” 10/91.
Nauka o zawodzie hotelarskim, Skrypt KSH, Kraków 1936.
Nesterowicz M., Rembieliński A., Odpowiedzialność cywilna zakładu Hotelarskiego, TNOiK, 1995.
Obsługa ruchu turystycznego, praca zbiorowa pod red. Z. Kruczka, Krakowska Szkoła Hotelarska
i Proksenia, wydanie III, uzupełnione i poprawione, Kraków 2004.
ONZ – Terminologia turystyczna ONZ – WTO, Warszawa 1995.
Oparka S., Nowicka T., Organizacja i technika pracy w hotelarstwie, cz. I, Polanica Zdrój 2001.
Opis stanowisk pracy w obiektach hotelarskich wraz z zakresem czynności, praca zbiorowa, UKFIT –
PZH, 1999.
Organizacja pracy w hotelarstwie, praca zbiorowa, UKFIT – PZH, 1999.
Organizacja pracy w hotelarstwie, praca zbiorowa, KSH, Kraków 2001.
Patten D., Marketing w małej firmie, PSB, 1997.
Piasta J., Czech J., Marketing w hotelarstwie, AMC, Warszawa 1996.
Pietkiewicz E., Savoir vivre dla każdego, Diogenes, 1997.
Praktyczny kodeks postępowania dotyczący stosunków pomiędzy hotelami i biurami podróży opracowany
przez IHA – International Hotel Association oraz UFTAA – Universal Federation of Travel Agent’s
Association.
Pustoła J., Kierunki rozwoju hotelarstwa w Polsce międzywojennej, IWZZ, Warszawa 1986.
Przecławski K., Człowiek a turystyka. Zakres socjologii turystyki, ALBIS, 1997.
Raciborski J., Vademecum hotelarza, PZH, Warszawa 1994.
Rewers J., Klient nasz pan, czyli wzorowa obsługa konsumenta, PSB, Kraków 1997.
Ries A., Trout J., 22 niezmienne prawa marketingu, PWE, 1997.
Ries A., Trout J., Marketing do góry nogami, IFC Press, 1999.
Robinson B., Etyka w biznesie, WSiP, Warszawa 1996.
Rodzina norm ISO 9000, „Hotelarz” 11/12 z 1999 r.
Rogers H., Slin J. A., Zarządzanie obiektami turystycznymi, PAPT 1996.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 czerwca 2001 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych
obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie.
Skrzypczak K., Dolata W., Projektowanie technologiczne zakładów gastronomicznych, Euro−gastro−
food, 1997.
Smaga M., Karty płatnicze, Wydawnictwo Zakamycze, 1998.
Sobczak−Matysiak J., Psychologia kontaktu z klientem, WSB, Poznań 1997.
System zapewnienia jakości według norm ISO 9000, racjonalna organizacja stanowisk, PZH, Warsza−
wa 1999.
Sznajder A., Euromarketing – uwarunkowania na rynku Unii Europejskiej, PWN, 1999.
Technologia gastronomiczna wraz z ćwiczeniami, cz. I, II i III.
Trzciński K. T., Kilka słów o normalizacji, [w:] Materiały Biura Certyfikacji Systemów Jakości, Warszawa.
Tulibacki T., Międzynarodowe systemy hotelowe.
ZALECANA LITERATURA
— 105 —
Tulibacki T., Organizacja i zarządzanie hotelem, FBC, Warszawa 1992.
Turakiewicz J., Bezpieczny hotel, PZH, 2003.
Turkowski M., Hotelarstwo – elementy marketingu, PWER, 1993.
Turkowski M., Marketing usług hotelarskich, PWE, Warszawa 1997.
Turystyka i rekreacja ludzi niepełnosprawnych, praca zbiorowa pod red. T. Łobożewicza.
Tychowski E., Załuski K., Hotel i prawo, Izba Przemysłowo−Handlowa, Kraków 1937.
Ustawa o rachunkowości wraz z wyjaśnieniami uzgodnionymi z Departamentem Rachunkowości
Ministerstwa Finansów, [w:] Rachunkowość – zeszyt specjalny, stan prawny na dzień 31.12.1999.
Ustawa o usługach turystycznych z dnia 29 sierpnia 1997 r., Dz.U. nr 133 wraz z późniejszymi zmianami,
(nowelizacja z dnia 5 marca 2004 r.).
Wilamowski M., Rozpoczynamy działalność gospodarczą, Transit, 2000.
Wiśniewski A., Marketing, WSiP, 1997.
Witkowski Cz., Kierowanie przedsiębiorstwem hotelarskim, WSE, 1998.
Witkowski Cz., Podstawy hotelarstwa, Warszawa 1999.
Witulska J., Zarys ekonomiki i organizacji hotelarstwa, Gdańsk 1992.
Wodejko S., Ekonomiczne zagadnienia turystyki, WSH, 1997.
Wprowadzenie do przedsiębiorczości, praca zbiorowa, 1996.
Zarządzanie turystyką, praca zbiorowa, PWN, 1996.
Zarządzanie zasobami ludzkimi, praca zbiorowa.
Zdzieniecka−Kaczocha G., Spółka cywilna jako podmiot gospodarczy, Sigma 1998.
Ziomek Z., Ekonomiczno−finansowe aspekty prowadzenia małych i średnich zakładów hotelarskich,
PZH, 1998.
Oraz czasopisma:
„Doradca Hotelarza”
„Fast Food Service”
„Hotelarz”
„Mój hotel”
„Przegląd Gastronomiczny”
„Rynek Turystyczny”
„Świat hoteli”
„Wiadomości Turystyczne”
— 106 —
— 107 —
ZAŁĄCZNIKI
Praktyczny Kodeks Postępowania ......................................................................................... 109
Zasady arbitrażu IHA/UFTAA ................................................................................... 117
Code of practice ......................................................................................................... 121
Konwencja o odpowiedzialności osób utrzymujących hotele za rzeczy wniesione
przez gości hotelowych .................................................................................................... 154
Regulamin hotelowy .............................................................................................................. 158
Dyrektywa Rady o podróżach, wycieczkach turystycznych i wakacjach
sprzedawanych w formie pakietu usług ........................................................................... 159
Zalecenie Rady dotyczące bezpieczeństwa pożarowego w istniejących hotelach ................ 167
Ustawa z 5 marca 2004 r. o zmianie ustawy o usługach turystycznych oraz o zmianie
ustawy – Kodeks wykroczeń ........................................................................................... 177
Decyzja komisji w sprawie procedur wprowadzania w życie dyrektywy Rady 95/57/WE –
w sprawie zbierania informacji statystycznych w dziedzinie turystyki ........................... 191
Wyciąg z ustawy Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r. ........................................................... 223
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług .................................................... 227
Narodowy program przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej ............................ 228
Statut Polskiej Izby Hotelarstwa ............................................................................................ 232
Statut Polskiego Zrzeszenia Hoteli ........................................................................................ 237
— 108 —
ZAŁĄCZNIKI
— 109 —
Praktyczny Kodeks Postępowania
dotyczący stosunków pomiędzy hotelami i biurami turystycznymi
opracowany przez Międzynarodowe Zrzeszenie Hoteli
International Hotel Association – IHA
oraz
Ogólnoświatową Federację Stowarzyszeń Biur Podróży
Universal Federation of Travel Agents’Association – UFTAA
Założeniem Kodeksu postępowania jest pragnienie dostarczenia przydatnych wytycz−
nych dla potrzeb hoteli i biur podróży z myślą o promowaniu harmonijnej współpracy i uni−
kaniu potencjalnych nieporozumień i sporów.
Kodeks ten obejmuje wykaz podstawowych zasad.
Artykuł 1. Sygnatariusze
Sygnatariuszami niniejszego Kodeksu postępowania są:
• Międzynarodowe Stowarzyszenie Hoteli (IHA) z zarejestrowaną siedzibą przy
80. Rue de la Roquette, 75011 Paryż, Francja
oraz:
• Ogólnoświatowa Federacja Stowarzyszeń Biur Podróży (UFTAA), z zarejestro−
waną siedzibą przy 163. Rue Saint−Honore, 75001 Paryż, Francja, której General−
ny Sekretariat mieści się przy 17. Rue Grimaldi, MC 98000 Monaco.
Artykuł 2. Zobowiązania sygnatariuszy
Sygnatariusze zobowiązują się:
• Zapewnić stosowanie niniejszego Kodeksu w skali międzynarodowej poprzez wy−
stąpienia w tej sprawie do zainteresowanych stowarzyszeń krajowych
• Zalecić wzajemnie swym członkom oraz firmom stowarzyszonym w odpowied−
nich organizacjach krajowych preferowanie przy zawieraniu umów hotelowych
członków podlegających jurysdykcji drugiej strony.
Artykuł 3. Wyłącznie międzynarodowy charakter niniejszego Kodeksu postępowania
Niniejszy Kodeks będzie miał zastosowanie do umów hotelowych o charakterze mię−
dzynarodowym, zawartych między hotelem a biurem podróży, których siedziby znajdują
się w różnych krajach.
Artykuł 4. Szczebel krajowy
Sygnatariusze zalecają, aby konwencje mające zastosowanie jedynie na rynku krajo−
wym, zawarte pomiędzy stowarzyszeniami krajowymi tego samego kraju, przyjęły za pod−
stawę zasady określone w niniejszym Kodeksie.
— 110 —
Artykuł 5. Dodatkowa i uzupełniająca rola niniejszego Kodeksu postępowania
• Niniejszy Kodeks postępowania będzie miał zastosowanie wtedy, gdy pomiędzy
hotelem i biurem podróży nie została zawarta żadna umowa prywatna.
• Będzie on także miał zastosowanie jako uzupełnienie dyspozycji zawartych w umo−
wie prywatnej w odniesieniu do jakichkolwiek postanowień, które nie zostały w niej
uwzględnione.
• Sygnatariusze pragną, aby niniejszy Kodeks postępowania służył jako zbiór wy−
tycznych dla potrzeb rozstrzygania sporów pomiędzy hotelami i biurami podróży
bez względu na to, czy w zakresie prywatnym czy też w postępowaniu prawnym
lub arbitrażowym.
Artykuł 6. Zakres niniejszego Kodeksu
Niniejszy Kodeks postępowania ma być dokumentem, którego postanowieniom podle−
gają umowy, powszechnie zwane kontraktami hotelowymi, pomiędzy biurami podróży i ho−
telarzami. Jeżeli dowolne postanowienia Kodeksu okażą się sprzeczne z prawem krajowym
lub z przepisami prawa międzynarodowego, wówczas sygnatariusze uznają niewykonal−
ność takich postanowień.
Artykuł 7. Definicja kontraktu hotelowego
„KONTRAKT HOTELOWY” w niniejszym tekście oznacza dowolny kontrakt, w ra−
mach którego hotelarz wyraża zgodę wobec biura podróży na zapewnienie usług hotelo−
wych na rzecz podróżnego lub grupy podróżnych, którzy są klientami danego biura podróży.
Artykuł 8. Rezerwacja
• Wszystkie umowy hotelowe zostają zainicjowane na podstawie wniosku z prośbą
o dokonanie rezerwacji skierowanego przez biuro podróży do hotelarza.
• Wszelkie wnioski z prośbą o dokonanie rezerwacji zgłoszone w formie innej niż
pisemna zostaną bezzwłocznie potwierdzone wobec hotelarza na piśmie.
• Każdy wniosek z prośbą o dokonanie rezerwacji określać będzie usługi, jakie po−
winny zostać dostarczone.
Artykuł 9. Sporządzanie umowy hotelowej
• Po otrzymaniu wniosku od biura podróży z prośbą o dokonanie rezerwacji, hote−
larz potwierdzi daną rezerwację na piśmie w formie listu, telegramu, faxu itp. bądź
przez podanie komputerowego numeru rezerwacji, jednoznacznie odnoszącego
się do wniosku z prośbą o dokonanie rezerwacji, podając jednocześnie ceny za−
mówionych usług.
• Biuro podróży powinno bezzwłocznie lub w określonym przez hotelarza terminie
ponownie potwierdzić na piśmie przyjęcie rezerwacji przez hotelarza.
• Umowę hotelową uważa się wówczas za zawartą.
ZAŁĄCZNIKI
— 111 —
Artykuł 10. Dokument potwierdzający rezerwację
• Honorowanie voucherów:
Hotelarz może zażądać pełnej przedpłaty lub zaliczki. Jeżeli nie wyrazi takiego
żądania, obowiązany jest przyjąć voucher, jednakże pod warunkiem uprzednie−
go uzgodnienia pomiędzy hotelarzem i biurem podróży o honorowaniu vouche−
rów przez hotelarza. O ile wyraźnie nie postanowiono inaczej, biuro podróży
uznaje voucher przekazany hotelarzowi przez klienta za swoje zobowiązanie
zapłaty hotelarzowi.
• Voucher winien zawierać określenie daty przyjazdu i wyjazdu, środka transportu
oraz świadczeń hotelowych, jakie mają być wydane.
• Wystawienie voucheru na usługi inne niż hotelarskie jest możliwe jedynie w przy−
padku zawarcia przez hotelarza i biuro podróży wyraźnej umowy w przedmiocie
zakresu świadczonych usług i/lub pułapu kredytowania świadczeń.
Artykuł 11. Stawki
Hotelarz będzie stosować stawki uzgodnione w kontrakcie w walucie będącej praw−
nym środkiem obiegowym w kraju, w którym znajduje się dany hotel, bądź w walucie okre−
ślonej w kontrakcie. Kontrakty długoterminowe mogą zawierać klauzule dotyczące dosto−
sowania stawek.
Artykuł 12. Przedpłata
• Hotelarz może zażądać opłaty za rezerwacje lub przedpłaty (w formie zadatku lub
depozytu gwarancyjnego) jako warunek przyjęcia zamówienia. Jeżeli hotelarz
zamierza traktować przedpłatę jako zadatek pieniężny, to powinien takie żądanie
wyraźnie określić. Opłata za rezerwację zostanie odliczona od ostatecznego ra−
chunku, przy czym nie będzie ona podlegać zwrotowi w przypadku późnego anu−
lowania.
• Jakakolwiek przedpłata może być traktowana jako depozyt gwarancyjny z wyjąt−
kiem przypadku anulowania dokonanego zgodnie z zasadą dotyczącą anulowania,
określoną w formie pisemnej przez hotel lub zwyczajową praktyką stosowaną
w branży hotelowej. Jeżeli hotelarz zgłosił żądanie dokonania przedpłaty, to za−
warcie kontraktu hotelowego będzie uważane za ostateczne jedynie z chwilą płat−
ności takiej kwoty lub z chwilą przedstawienia dowodu realizacji takiej płatności.
• Hotelarz potwierdzi odbiór przedpłaty lub opłaty za rezerwację najpóźniej w cią−
gu 72 godzin od jej otrzymania.
Artykuł 13. Płatność należna hotelarzowi
• Biuro podróży opłaca świadczenia określone w zamówieniu skierowanym do ho−
telu.
• Po zawarciu kontraktu hotelowego, biuro podróży będzie odpowiedzialne za re−
alizację płatności za wyszczególnione usługi z wyjątkiem przypadku, gdy uzgodnio−
no, że płatność objęta fakturą zostanie uregulowana bezpośrednio przez klienta.
— 112 —
• W przypadku dłuższego pobytu w hotelu wymagane będzie, aby zgodnie z wa−
runkami zawartymi w kontrakcie biuro podróży zapłaciło hotelowi w czasie trwa−
nia pobytu za usługi dotychczas dostarczone.
• W przypadku, gdy biuro podróży dokonało rezerwacji usług hotelowych, za które
płatność ma zostać uiszczona bezpośrednio przez klienta, hotelarz gwarantuje pro−
wizję dla biura podróży w odniesieniu do określonych usług.
• W przypadku takiej bezpośredniej realizacji płatności hotelarz może zaakcepto−
wać jedynie te karty kredytowe, do których uzyskał upoważnienie.
Artykuł 14. Pełne zrozumienie polityki dotyczącej płatności prowizji
Polityka stosowana przez dany hotel odnośnie faktu i warunków płatności prowizji przez
hotelarza powinna zostać wyraźnie przedstawiona i przyjęta przez biuro podróży przed lub
w czasie dokonania pierwszego potwierdzenia rezerwacji.
Informacje istotne dla pełnego zrozumienia polityki dotyczącej płatności prowizji obej−
mują na ogół ustalenie następujących kwestii:
• Czy prowizja jest wypłacana i do jakich usług ma ona zastosowanie?
• Stawek prowizji.
• Czy kwoty prowizji płatne są od okresów przedłużenia pobytu lub rezerwacji
dokonanych przez klienta w czasie pobytu w danym hotelu w odniesieniu do okre−
sów przyszłych pod warunkiem zagwarantowania płatności przez biuro podróży?
Artykuł 15. Anulowanie
• Warunki oraz terminy, jakim podlega całkowite lub częściowe anulowanie kon−
traktu hotelowego, wraz z kwotą jakiegokolwiek odszkodowania należnego w przy−
padku późnego anulowania, zostaną uzgodnione w czasie dokonywania potwier−
dzenia. Hotelarz w wyraźny sposób określi stosowane przez niego zasady dotyczące
anulowania w odniesieniu do danego okresu czasu. Klient zostanie poinformowa−
ny o takich zasadach anulowania.
• Wszystkie anulowania dokonywane będą na piśmie z podaniem ich daty. Jeżeli
anulowanie ma być skuteczne od dnia ustnego przekazania takiej informacji, po−
twierdzenie pisemne będzie wyraźnie do takiej daty odnosić się. Każdy pisemny
dokument wystawiony przez hotel z powołaniem się na ustalenia ustne zwalnia
biuro podróży z obowiązku ponownego potwierdzenia. W przypadku, gdy ma to
zastosowanie, hotel powinien wydać numery referencyjne anulowania, które biu−
ro podróży zachowa, co pozwoli na wyeliminowanie konieczności dokonywania
potwierdzenia na piśmie.
• Allotmenty, duże kongresy, konferencje, sympozja, seminaria, wycieczki organi−
zowane w ramach premiowania pracowników, wystawy i tym podobne mogą
wymagać konkretnych umów pisemnych. Grupę stanowi minimum 15 osób przy−
jeżdżających i wyjeżdżających razem, i uważanych zarówno przez biuro podróży
jak i przez hotelarza za zorganizowaną całość. Potwierdzenie przyjęcia grupy
ze strony hotelarza uwzględniać będzie takie same usługi na rzecz każdego z klien−
tów, a suma całkowita zostanie przedstawiona na jednej fakturze. Jeżeli liczba
osób ulegnie zmniejszeniu po dokonaniu rezerwacji w taki sposób, że dana grupa
ZAŁĄCZNIKI
— 113 —
obejmować będzie mniej niż 15 osób, to hotelarz musi powiadomić biuro podró−
ży, czy nadal uważa tę liczbę za grupę.
• O ile brak umowy o przeciwstawnej treści, biuro podróży może anulować rezer−
wację dotyczącą grupy bez konieczności uiszczenia odszkodowania na następują−
cych zasadach:
1) Anulowanie rezerwacji dla całej grupy – co najmniej 30 dni przed terminem
przyjazdu. Jeżeli rezerwacja dotyczy grupy zajmującej więcej niż 30 % ogól−
nej liczby pokoi dostępnych w danym hotelu, wówczas hotelarz zawiadomi
biuro podróży na piśmie w okresie 60–30 dni przed terminem przyjazdu,
że (hotelarz) zamierza wynająć określoną liczbę pokoi, wobec których biuro
podróży nie udziela gwarancji. Jeżeli biuro podróży udzieli gwarancji co do
wszystkich zarezerwowanych pokoi, to anulowanie, o którym mowa powy−
żej, nie ma zastosowania.
2) Anulowanie maksymalnie 50% pierwotnie zarezerwowanych pokoi na co
najmniej 21 dni przed terminem przyjazdu.
3) Anulowanie maksymalnie 25% pierwotnie zarezerwowanych pokoi na co
najmniej 14 dni przed terminem przyjazdu.
• Anulowanie zgłoszone po upływie wyżej wymienionych terminów uprawnia ho−
tel do odszkodowania zgodnie z niżej wymienionymi pkt. Chyba, że hotelarz po−
kryje swoje straty poprzez wynajęcie wspomnianych pokoi. Możliwe jest zażąda−
nie od hotelarza przedstawienia dowodu na to, że pokoje nie zostały wynajęte.
Opłata za anulowanie równa będzie:
1) z góry ustalonej kwocie,
2) w razie braku takiego porozumienia – dwóm trzecim (2/3) ceny za zarezer−
wowane usługi (minimalnie cena jednego noclegu od każdego klienta, obję−
tego anulowaniem),
3) w przypadku anulowania w terminie przypadającym trzy (3) dni (72 godziny)
lub krócej przed terminem przyjazdu – trzem czwartym (3/4) ceny zarezer−
wowanych usług hotelowych.
• W przypadku wcześniejszego wyjazdu lub niewykorzystania zamówionych usług,
biuro podróży zrekompensuje hotelarzowi poniesione straty, z wyjątkiem okolicz−
ności, w których wcześniejszy wyjazd lub niewykorzystanie takich usług spowo−
dowane zostało niedostarczeniem tych usług przez hotelarza. Jeżeli przedpłata
dokonana przez biuro podróży nie jest wystarczająca na pokrycie kwoty rachun−
ku, wówczas hotelarz będzie mieć prawo do zainkasowania różnicy bezpośrednio
od klienta.
Powyższe postanowienia będą miały zastosowanie, jeżeli ogólnie przyjęta praktyka
przewiduje taki sposób postępowania wobec klienta, który korzysta z usług danego hotelu
na zasadzie niezależnej.
Artykuł 16. Informacje dostarczone hotelowi
Biuro podróży zapewni hotelowi pełne i szczegółowe informacje dotyczące zamawia−
nych usług.
— 114 —
Artykuł 17. Informacje dostarczone biuru podróży i klientowi
• Hotelarz nie przyjmie rezerwacji, jeżeli nie jest w stanie zrealizować danego za−
mówienia.
• Hotelarz przekaże biuru podróży odnośne informacje dotyczące standardu, poło−
żenia hotelu oraz usług przez niego oferowanych. Biuro podróży będzie zobowią−
zane do honorowania – wobec klienta – informacji dostarczonych przez hotelarza.
Zarówno hotelarz, jak i biuro podróży w kontaktach ze swoimi klientami wstrzy−
mają się od składania jakichkolwiek oświadczeń, które poddawałyby w wątpli−
wość jakość usług dostarczonych przez drugą stronę kontraktu lub które mogłyby
szkodzić profesjonalnej reputacji drugiej strony.
Artykuł 18. Dostarczone usługi
Usługi dostarczone przez hotelarza na rzecz klientów biura podróży zgodnie z kontrak−
tem hotelowym będą usługami, których jakość będzie na poziomie identycznym z pozio−
mem jakości usług dostarczanych przez hotelarza w takich samych warunkach na rzecz
jego bezpośrednich klientów, chyba że uzgodniono inaczej pomiędzy biurem podróży i ho−
telarzem. W przypadku, gdy zgodnie z kontraktem wymagane są specjalistyczne usługi,
zastosowanie będą miały porozumienia specjalne.
Artykuł 19. Wynajem pokoi
• Pokój hotelowy musi być dostępny dla klienta nie później niż o godzinie 15.00
w dniu jego przyjazdu i pozostawać zarezerwowany dla klienta do godziny 18.00
tego samego dnia, chyba że rezerwacja jest gwarantowana lub powiadomiono o póź−
nym przybyciu.
• Pokój hotelowy musi zostać zwolniony przez klienta najpóźniej do godziny 12.00
w dniu wyjazdu.
Artykuł 20. Niestawienie się klienta bez powiadomienia
• Rezerwacja nie objęta gwarancją; w każdym przypadku, jeżeli hotelarz przyjął
rezerwację, musi on zatrzymać pokoje do dyspozycji klienta do godziny 18.00
w dniu zaplanowanego przyjazdu. Hotelarz może wynająć dany pokój po godzi−
nie 18.00.
• Rezerwacje objęte gwarancją; gwarancję udzieloną przez klienta biuru podróży
stanowi płatność w gotówce, czekiem, kartą kredytową, bądź w przypadku biura
podróży, w formie formalnej gwarancji określonej w dokumencie rezerwacji lub
voucherze, jak przewidziano w artykule 12. Hotelarz może żądać gwarancji w do−
wolnym czasie w odniesieniu do jakiejkolwiek rezerwacji w celu spełnienia spe−
cjalnego zamówienia określonego przez klienta, przy czym hotelarz zobowiązuje
się honorować przedmiotową rezerwację do godz. 12.00 w południe następnego
dnia po zaplanowanym terminie przyjazdu. Po upływie tego okresu może on wy−
nająć dany pokój
• Niestawienie się klienta bez powiadomienia; jeżeli klient nie przyjedzie do hotelu
przed godziną 18.00, przypadek taki uważany będzie za niestawienie się klienta
ZAŁĄCZNIKI
— 115 —
bez powiadomienia. W takim przypadku zastosowanie mają warunki późnego anu−
lowania rezerwacji (artykuł 15). Jeżeli kwota odszkodowania, jaka miała być uisz−
czona w przypadku późnego anulowania rezerwacji lub niestawienia się klienta
bez powiadomienia, nie została ustalona, przyjmuje się, że powinna ona stanowić
równowartość kosztu wynajęcia danego pokoju (lub pokoi) na minimalnie jedną
dobę do maksymalnie trzech dób w odniesieniu do każdego pokoju.
Artykuł 21. Wywiązanie się z zobowiązań wobec klienta
• Hotelarz wywiąże się z przyjętych w ramach umowy zobowiązań w odniesieniu
do dowolnej rezerwacji przyjętej i potwierdzonej w sposób przewidziany przepi−
sami. W przypadku niewywiązania się przez hotelarza z takich zobowiązań, wy−
płaci on odszkodowanie na rzecz biura podróży z tytułu faktycznie poniesionych
strat.
• Jeżeli hotelarz nie zapewni noclegu klientowi zgodnie z dokonaną i potwierdzoną
przez niego (hotelarza) rezerwacją, wówczas hotelarz na własny koszt:
1) zapewni klientowi nocleg w najbliższym hotelu tej samej kategorii i pokryje
różnicę w cenie;
2) powiadomi klienta lub biuro podróży przed przybyciem klienta; w przeciw−
nym razie pokryje koszty rozmów telefonicznych i połączeń faxowych po−
niesione przez klienta w celu poinformowania biura klienta o zmianach do−
konanych przez hotel oraz zapłaci za przejazd klienta do innego hotelu;
3) jeżeli klient pragnie wrócić do pierwotnie wybranego hotelu z chwilą zwol−
nienia się w nim miejsca, hotelarz pokryje koszty powrotnego przejazdu klienta
do jego hotelu.
Artykuł 22. Zasada zwolnienia od odpowiedzialności w przypadku siły wyższej
Jeżeli którakolwiek ze stron kontraktu hotelowego nie jest w stanie wywiązać się z po−
wziętych przez nią zobowiązań ze względu na wystąpienie siły wyższej, to jest – „okolicz−
ności, które są nieprzewidziane, którym nie można zapobiec i które znajdują się poza kon−
trolą”, wówczas strona ta zostanie zwolniona z realizacji swych zobowiązań bez konieczności
płacenia odszkodowania.
Artykuł 23. Zawiadomienie o „sile wyższej”
W przypadku, gdy hotelarz lub biuro podróży nie są w stanie wywiązać się z podjętych
przez siebie zobowiązań z powodu zaistnienia siły wyższej, bezzwłocznie powiadomią o tym
drugą stronę wszelkimi dostępnymi im sposobami w celu zminimalizowania potencjalnych
szkód.
Artykuł 24. Powstrzymywanie się od dokonywania wielu
nakładających się na siebie rezerwacji
Nawet w przypadku, gdy biuro podróży skontaktowało się z kilkoma hotelami z prośbą
o przedstawienie ofert dotyczących rezerwacji, powstrzyma się ono od zawarcia kilku kon−
— 116 —
traktów hotelowych w odniesieniu do pojedynczego pobytu danego klienta lub grupy, do−
konanego z myślą o późniejszym anulowaniu w zwyczajowo przewidzianych terminach
tych kontraktów, które nie zostaną przez dane biuro podróży zaakceptowane. W takim przy−
padku hotelarz może jednostronnie anulować daną rezerwację bez obowiązku zwrotu opła−
ty gwarantującej rezerwację. W przypadku szeregu rezerwacji grupowych, wszelkie takie
rezerwacje mogą zostać anulowane.
Artykuł 25. Polubowne rozstrzygnięcie kwestii spornych
W przypadku wystąpienia różnicy zdań pomiędzy stronami konfliktu, włączając
w to zdarzenia siły wyższej, należy starać się rozstrzygnąć dany spór w sposób polubowny.
Przy braku możliwości rozstrzygnięcia sporu w taki sposób, każda ze stron może odwołać
się do Komitetu Łącznikowego IHA/UFTAA.
Artykuł 26. Rozstrzyganie sporów
• Wszelkie spory międzynarodowe wynikające z kontraktu pomiędzy hotelarzem
a biurem podróży powinny być przedstawione Komitetowi Łącznikowemu
IHA/UFTAA w celu ich rozstrzygnięcia w drodze postępowania polubownego lub
arbitrażowego.
• W przypadku zgody obu stron co do skierowania danego sporu do arbitrażu
IHA/UFTAA, najbardziej sumienna ze stron doręczy swemu organowi międzyna−
rodowemu wniosek o przeprowadzenie postępowania arbitrażowego i przekaże
temu organowi wszelkie, niezbędne dokumenty.
• Organ międzynarodowy, o którym mowa, sporządzi dwa egzemplarze wniosku
roszczeniowego, z których każda ze stron – w przypadku wyrażenia zgody na prze−
prowadzenie takiego postępowania arbitrażowego i ugodowego – podpisze jeden;
następnie każda ze stron prześle tak podpisany przez siebie egzemplarz wniosku
roszczeniowego do własnego organu międzynarodowego.
• Postępowanie arbitrażowe zostało określone w „Regulaminie Postępowania
Arbitrażowego IHA/UFTAA”.
Artykuł 27. Interpretacja Kodeksu postępowania
Do interpretowania dyspozycji Kodeksu postępowania powołany jest Komitet Łączni−
kowy IHA/UFTAA, składający się z 2 delegatów wskazanych przez każdą z organizacji –
sygnatariuszy.
Artykuł 28. Niniejszy Kodeks wszedł w życie 3 lipca 1991 roku
po przyjęciu go przez obu sygnatariuszy
ZAŁĄCZNIKI
— 117 —
ZASADY ARBITRAŻU IHA/UFTAA
1. STAŁY ORGAN ARBITRAŻU
Komitet Łącznikowy IHA/UFTAA jest złożony w równych proporcjach z reprezentan−
tów agencji podróży i hotelarzy. Arbitrów wybiera się z reprezentantów tych dwóch za−
wodów. Można również mianować arbitrami ekspertów prawnych i zawodowych.
2. PROŚBA O ARBITRAŻ
Strona chcąca odwołać się do arbitrów Komitetu Łącznikowego IHA/UFTAA, powinna
przedłożyć swoją prośbę albo do Generalnego Sekretariatu IHA albo do Generalnego
Sekretariatu UFTAA.
Prośba ta musi w szczególności zawierać:
a) nazwy, opisy i adresy stron,
b) określenie roszczeń strony wnoszącej roszczenie,
c) umowy wchodzące w skład korespondencji wymienianej pomiędzy stronami, jak
również wszystkie inne dokumenty lub informacje mogące ustalić prawa i obowiąz−
ki stron oraz okoliczności sporu.
3. PROPOZYCJA ARBITRAŻU
Propozycje arbitrażu może uczynić w stosunku do swoich członków IHA lub w stosunku
do swoich zarejestrowanych biur lub filii UFTAA, kiedy istnieje szansa na rozstrzygnię−
cie sporu.
4. AKCEPTACJA PRZEZ STRONĘ OTRZYMUJĄCĄ (RESPONDENTA)
4.1. Sekretariat Generalny ma obowiązek przesłać kopię prośby strony otrzymującej.
Po zaakceptowaniu wniosku o arbitraż, strona otrzymująca powinna jak najszybciej
przesłać do Sekretariatu Generalnego podstawy obrony, wszystkie wnioski, które
chciałaby uczynić, oraz wszystkie dokumenty z informacjami mogącymi wesprzeć
obronę.
4.2. Kopia odpowiedzi powinna być przesłana osobie wnoszącej roszczenia w celu jej
powiadomienia.
5. REJESTRACJA
Sekretariat, który otrzymuje wnioski o arbitraż, ma służyć jako rejestr podczas postępo−
wania arbitrażowego.
6. POWOŁYWANIE ARBITRÓW
Są powoływani przez rejestr i ich liczba wynosi cztery:
– dwóch reprezentantów agencji podróży
– dwóch reprezentantów hotelarzy.
7. ZBIERANIE AKT
Do obowiązków rejestru należy zbieranie akt dla arbitrów.
8. UMOWA ARBITRAŻOWA
8.1. Umowa arbitrażowa jest umową, podczas której strony podejmują się zdecydowanie
zakończyć spór przez arbitra oraz pokryć związane z tym koszty.
8.2. Ta ugoda, wskazująca powołanych arbitrów oraz przedmiot sporu, przesyłana jest
każdej ze stron sporu.
— 118 —
8.3. Ponadto, każda ze stron powinna otrzymać kopię z roszczeniami dostarczoną przez
stronę przeciwną, zawierającą powody roszczenia oraz podstawy obrony (podstawy
obrony w odniesieniu do art. 4.1.).
8.4. Umowa, odpowiednio podpisana i datowana przez obie strony, powinna być jak
najszybciej zwrócona do rejestru.
9. KWESTIONOWANIE ARBITRÓW
9.1. Podczas fazy podpisywania umowy, strony mają prawo podważenia wiarygodności
arbitrów.
Oto jedyne powody zakwestionowania arbitrów:
– związek z jedną ze stron,
– arbiter mający interesy w sprawie,
– zastrzeżenie jednej ze stron,
– poprzednie związki ze sporem jako arbiter.
9.2. W przypadku zastąpienia kwestionowanego arbitra, fakt ten powinien być odzwier−
ciedlony w umowie.
10. WYNIK UMOWY ARBITRAŻU
Kiedy strony wyraziły zgodę, aby uciec się do arbitrażu Komitetu Łącznikowego
IHA/UFTAA, zgodziły się również przestrzegać określonych zasad.
11. PRZEKAZANIE AKT ARBITRAŻU
11.1. Po otrzymaniu umowy podpisanej przez obie strony, rejestr przesyła je arbitrom,
razem z aktami przygotowanymi dla nich.
11.2. Strony są informowane o dacie przesyłki dokumentów.
12. MIEJSCE ARBITRAŻU
Arbitraż ma mieć miejsce w Sekretariacie, który działa jako Rejestr.
13. PROCEDURY PRZED ARBITRAŻEM
Zasady stosujące się do procedury przed arbitrami powinny wywodzić się z obecnych
zasad arbitrażu, a tam gdzie reguły te są ciche, z reguł procedury miejsca arbitrażu.
14. WYMIANA ARBITRA W CZASIE POSTĘPOWANIA
W przypadku śmierci lub choroby arbitra, Rejestr powinien powołać zastępstwo, bez
konieczności ponownego wznawiania postępowania.
15. BADANIE SPRAWY PRZEZ ARBITRÓW
15.1. Arbitrzy mogą badać sprawę za pomocą wszystkich dozwolonych środków. Mogą
powołać jednego lub więcej kompetentnych ekspertów technicznych lub prawnych,
z uprzedzeniem określając ich zadanie i żądając raportów dotyczących punktów sporu.
15.2. Arbitrzy ustalają decyzję na podstawie dokumentów, chyba że jedna ze stron żąda
przesłuchania.
15.3. Na prośbę jednej ze stron lub ze swojej własnej woli, arbitrzy mogą wezwać stro−
ny, aby zjawiły się przed nimi; w takim wypadku powinni zgłosić to Rejestrowi,
który wezwie strony.
15.4. Strony powinny zjawić się osobiście lub przez odpowiednio wyznaczonych repre−
zentantów.
15.5. Kiedy strony przedkładają przed arbitrów nowe roszczenia lub kontra roszczenia,
mają obowiązek przedstawić je na piśmie. Arbitrzy nie mają mocy brać pod uwagę
nowych roszczeń, chyba że strona przeciwna, której je złożono, wyrazi na to zgodę.
ZAŁĄCZNIKI
— 119 —
16. OGRANICZENIA CZASOWE DECYZJI ARBITRAŻU
Decyzja arbitrażu z podaniem powodów – następująca po rozpatrzeniu sprawy przez arbitrów
powinna być uzgodniona w ciągu 3 m−cy od przesłania umowy arbitrażu. Mimo wszystko
ten okres może być przedłużony o miesiąc, jeżeli jest to konieczne dla zbadania sprawy.
17. UGODA
Jeżeli strony osiągną porozumienie przed arbitrami, ten fakt jest notowany przez Rejestr.
18. NIEMOŻNOŚĆ OSIĄGNIĘCIA POROZUMIENIA PRZED SĘDZIĄ
18.1. W przypadku różnicy zdań, arbitrzy przygotowują dokument wyszczególniający
taką niezgodę. Należy ich wezwać, by wyszczególnili na piśmie poszczególne opi−
nie wraz z uzasadnieniem, albo w tym samym lub osobnych raportach.
18.2. Przy takowej decyzji mają obowiązek powołać sędziego.
19. POSTĘPOWANIE PRZED SĘDZIĄ
19.1. Sędzia jest zobowiązany do podjęcia decyzji w ciągu miesiąca od dnia jego za−
twierdzenia, chyba że to ograniczenie czasowe jest przedłużone aktem powołania.
19.2. Sędzia nie może podejmować decyzji bez konsultacji z podzielonymi arbitrami,
którzy mają się w tym celu spotkać.
19.3. Sędzia powinien zapoznać się ze wszystkimi dowodami, biorąc pod uwagę opinie
arbitrów, i ma podjąć decyzję. Ta decyzja będzie ostateczna. Sędzia nie musi poda−
wać powodów swojej decyzji.
20. PODEJMOWANIE DECYZJI
Decyzja jest uważana za podjętą w miejscu arbitrażu i w dniu jej podpisu przez arbitrów.
21. POWIADOMIENIE STRON O DECYZJI
Po podjęciu decyzji, Rejestr ma obowiązek przesłać stronom kopię jej tekstu podpisaną
przez arbitrów lub sędziego.
22. OSTATECZNY I WCHODZĄCY W ŻYCIE CHARAKTER DECYZJI
22.1. Decyzja jest ostateczna.
22.2. Przez przedłożenie przed arbitraż Komitetu Łącznikowego IHA/UFTAA, strony
zobowiązują się bezzwłocznie podporządkować decyzji i zaniechać wszelkich środ−
ków, do których w innych przypadkach mogłyby się odwołać.
23. ZŁOŻENIE DECYZJI
Oryginalne teksty wszystkich decyzji podjętych w zgodzie z obowiązującymi zasadami
mają być złożone w Sekretariacie Generalnym IHA/UFTAA.
24. KOSZTY ARBITRAŻU
W swoim wyroku arbitrzy powinni uwzględnić decyzję w sprawie przedmiotu roszcze−
nia, decyzję o kosztach arbitrażu oraz decyzję, która ze stron ma być odpowiedzialna za
ich opłatę lub w jakich proporcjach powinny być poniesione koszty przez strony.
Koszty arbitrażu mają zawierać:
– koszty administracyjne,
– wynagrodzenie arbitrów,
– wynagrodzenie ekspertów (w przypadku ekspertyzy),
– koszty podróży arbitrów.
— 120 —
ZAŁĄCZNIKI
— 121 —
— 122 —
ZAŁĄCZNIKI
— 123 —
— 124 —
ZAŁĄCZNIKI
— 125 —
— 126 —
ZAŁĄCZNIKI
— 127 —
— 128 —
ZAŁĄCZNIKI
— 129 —
— 130 —
ZAŁĄCZNIKI
— 131 —
— 132 —
ZAŁĄCZNIKI
— 133 —
— 134 —
ZAŁĄCZNIKI
— 135 —
— 136 —
ZAŁĄCZNIKI
— 137 —
— 138 —
ZAŁĄCZNIKI
— 139 —
— 140 —
ZAŁĄCZNIKI
— 141 —
— 142 —
ZAŁĄCZNIKI
— 143 —
— 144 —
ZAŁĄCZNIKI
— 145 —
— 146 —
ZAŁĄCZNIKI
— 147 —
— 148 —
ZAŁĄCZNIKI
— 149 —
— 150 —
ZAŁĄCZNIKI
— 151 —
— 152 —
ZAŁĄCZNIKI
— 153 —
— 154 —
Konwencja o odpowiedzialności
osób utrzymujących hotele
za rzeczy wniesione przez gości hotelowych1
Sporządzona w Paryżu dnia 17 grudnia 1962 roku. W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podaje do wiadomości: W dniu 17 grudnia 1962 r.
została sporządzona w Paryżu Konwencja o odpowiedzialności osób utrzymujących hotele
za rzeczy wniesione przez gości hotelowych w następującym brzmieniu:
Sygnatariusze – rządy państw członkowskich Rady Europy, uznając, że celem Rady
Europy jest osiągnięcie większej jedności jej członków, w szczególności przez przyjęcie
wspólnych zasad prawnych; uważając za celowe zharmonizowanie niektórych zasad doty−
czących odpowiedzialności osób utrzymujących hotele za rzeczy wniesione przez gości
hotelowych, uzgodniły, co następuje:
Artykuł 1.
1) Każda z Umawiających się Stron zobowiązuje się do przystosowania swego pra−
wa wewnętrznego – najpóźniej w ciągu dwunastu miesięcy od chwili, gdy ni−
niejsza konwencja wejdzie w życie w stosunku do tej Strony – do zasad wymie−
nionych w załączniku do niniejszej konwencji, dotyczących odpowiedzialności
osób utrzymujących hotele za rzeczy wniesione przez gości hotelowych.
2) Każda z Umawiających się Stron zachowuje jednak prawo rozszerzenia zakresu
odpowiedzialności osób utrzymujących hotele.
3) Każda z Umawiających się Stron dostarczy Sekretarzowi Generalnemu Rady
Europy teksty urzędowe swych aktywów prawnych dotyczących spraw uregulo−
wanych niniejszą konwencją. Sekretarz Generalny przekaże pozostałym Stro−
nom odpisy tych tekstów.
Artykuł 2.
Każda z Umawiających się Stron ma prawo:
a) Ustalić, niezależnie od postanowienia Artykułu 1 ustęp 3 załącznika, granicę
odpowiedzialności osoby utrzymującej hotel na poziomie równowartości co naj−
mniej 100−krotnej ceny wynajęcia pomieszczenia hotelowego na jedną dobę
b) Ograniczyć dla każdej rzeczy, niezależnie od postanowienia Artykułu1 ustęp 3
załącznika, odpowiedzialność osoby utrzymującej hotel do sumy nie niższej rów−
nowartości 1500 franków w złocie lub – w przypadku stosowania przepisu ustę−
pu poprzedniego – co najmniej 50−krotnej ceny wynajęcia pomieszczenia hote−
lowego na jedną dobę;
1) Oświadczenie Rządowe nr 198 z dnia 28 grudnia 1998 r.
ZAŁĄCZNIKI
— 155 —
c) Stosować zasadę wyrażoną w Artykule 1 ustęp 2 załącznika jedynie do rzeczy
znajdujących się w hotelu;
d) Niezależnie od postanowień Artykułu 6 załącznika, zezwolić osobom utrzymu−
jącym hotele, w przypadkach wymienionych w artykule 2 ustęp 1a) i artykule 4
załącznika, na ograniczenie odpowiedzialności przez zawarcie odrębnego poro−
zumienia z gościem hotelowym, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażą−
cego niedbalstwa. Porozumienie takie nie może zawierać innego zastrzeżenia.
Odpowiedzialność osoby utrzymującej hotel może być jednak ograniczona do
kwoty niższej od tej, jaką przewidują przepisy wprowadzone zgodnie z niniejszą
konwencją;
e) Niezależnie od postanowień artykułu 7 załącznika, stosować wymienione w nim
zasady do pojazdów i pozostawionych w nim rzeczy oraz zwierząt żywych albo
regulować w inny sposób odpowiedzialność osoby utrzymującej hotel w tym
zakresie.
Artykuł 3.
1) Niniejsza konwencja ma zastosowanie do terytoriów metropolitalnych Umawia−
jących się Stron.
2) Każda z Umawiających się Stron może w czasie podpisywania lub składania
dokumentu ratyfikacji, przyjęcia lub przystąpienia, albo później w każdej chwi−
li, złożyć oświadczenie skierowane do Sekretarza Generalnego Rady Europy,
że niniejsza konwencja znajdzie zastosowanie do wymienionych w tym oświad−
czeniu terytoriów, które Strona reprezentuje w stosunkach międzynarodowych,
lub za które jest uprawniona zawierać umowy.
3) Oświadczenie złożone na podstawie poprzedniego ustępu może być wycofane
odnośnie do każdego terytorium wymienionego w oświadczeniu, na warunkach
określonych w Artykule 6 niniejszej konwencji.
Artykuł 4.
1) Niniejsza konwencja jest otwarta do podpisu dla państw – członków Rady Europy.
Podlega ona ratyfikacji lub przyjęciu. Dokumenty ratyfikacji lub przyjęcia składa
się Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.
2) Konwencja wchodzi w życie po upływie trzech miesięcy od dnia złożenia trze−
ciego dokumentu ratyfikacji lub przyjęcia.
3) W odniesieniu do każdego rządu – sygnatariusza, który dokona ratyfikacji lub
przyjęcia w dalszej kolejności, konwencja wchodzi w życie po upływie trzech
miesięcy od dnia złożenia dokumentu ratyfikacji lub przyjęcia.
Artykuł 5.
1) Komitet Ministrów Rady Europy może zaprosić każde państwo, które nie jest
członkiem rady, do przystąpienia do niniejszej konwencji.
2) Przystąpienia dokonuje się przez złożenie Sekretarzowi Generalnemu Rady do−
kumentu przystąpienia, który nabiera mocy po upływie trzech miesięcy od daty
jego złożenia.
— 156 —
Artykuł 6.
1) Umawiająca się Strona nie może wypowiedzieć konwencji przed upływem pię−
ciu lat od chwili, gdy konwencja weszła w życie w stosunku do niej. Wypowie−
dzenia dokonuje się przez oświadczenie skierowane do Sekretarza Generalnego
Rady Europy.
2) Wypowiedzenie nabiera mocy w stosunku do zainteresowanej Umawiającej się
Strony po upływie sześciu miesięcy od chwili otrzymania dokumentu przez Se−
kretarza Generalnego Rady Europy.
Artykuł 7.
Sekretarz Generalny Rady Europy powiadamia członków Rady Europy oraz rządy
państw, które przystąpiły do konwencji, o:
a) każdym fakcie podpisania oraz złożenia dokumentów ratyfikacji, przyjęcia lub
przystąpienia;
b) dacie wejścia w życie konwencji dla państw nowo przystępujących;
c) oświadczeniach otrzymanych stosownie do postanowień Artykułów 3 i 6.
Na dowód powyższego niżej podpisani, właściwie do tego upełnomocnieni, podpisali
niniejszą konwencję.
Sporządzono w Paryżu dnia 17 grudnia 1962 r., w językach angielskim i francuskim,
przy czym oba teksty są jednakowo autentyczne, w jednym egzemplarzu, który zostanie
złożony w archiwum Rady Europy. Sekretarz Generalny Rady Europy przekaże jego uwie−
rzytelnione odpisy rządom państw przystępujących do konwencji.
ZAŁĄCZNIK DO KONWENCJI
Artykuł 1.
1) Osoby utrzymujące hotele są odpowiedzialne za uszkodzenie, zniszczenie lub
utratę rzeczy wniesionych do hotelu przez gościa hotelowego, który zatrzymuje
się w hotelu i dysponuje w nim pomieszczeniem.
2) Za rzeczy wniesione do hotelu uważa się:
a) rzeczy znajdujące się w hotelu w czasie, gdy gość hotelowy dysponuje po−
mieszczeniem,
b) rzeczy znajdujące się poza hotelem, nad którymi osoba utrzymująca hotel,
lub osoba, za którą jest ona odpowiedzialna, zapewnia nadzór w czasie.
3) Osoba utrzymująca hotel może wymagać, aby rzecz znajdowała się w zamknię−
tym pojemniku.
Artykuł 3.
Osoba utrzymująca hotel nie jest odpowiedzialna za uszkodzenie, zniszczenie lub utra−
tę rzeczy, które spowodowane zostały:
ZAŁĄCZNIKI
— 157 —
a) przez gościa hotelowego lub osoby, które mu towarzyszyły, były u niego zatrud−
nione albo go odwiedzały,
b) wskutek siły wyższej,
c) ze względu na właściwości rzeczy.
Artykuł 4.
Osoba utrzymująca hotel jest odpowiedzialna bez ograniczenia przewidzianego
w Artykule 1 ustęp 3 niniejszego załącznika, jeśli uszkodzenie, zniszczenie lub utrata
rzeczy nastąpiły z jej winy umyślnej lub nieumyślnej albo z winy osób, za które jest ona
odpowiedzialna.
Artykuł 5.
Z wyjątkiem przewidzianym w Artykule 4 załącznika, gość hotelowy traci uprawnienia
przysługujące mu na podstawie niniejszych postanowień, jeżeli po stwierdzeniu uszkodze−
nia, zniszczenia lub utraty rzeczy nie powiadomił o tym osoby utrzymujące hotel bez nie−
uzasadnionej zwłoki.
Artykuł 6.
Wszelkie ogłoszenie lub umowa wyłączające lub ograniczające z góry odpowiedzial−
ność osoby utrzymującej hotel są nieważne i nie wywołują skutków prawnych.
Artykuł 7.
Postanowień niniejszego załącznika nie stosuje się do pojazdów i pozostawionych w nich
rzeczy, ani do zwierząt żywych.
Po zapoznaniu się z powyższą konwencją, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświad−
czam, że:
• została ona uznana za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej
zawartych,
• jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona,
• będzie niezmiennie zachowywana.
Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej
Polskiej.
Dano w Warszawie dnia 4 lutego 1997 r.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: A. Kwaśniewski
L.S.
Minister Spraw Zagranicznych: D. Rosati
— 158 —
Regulamin hotelowy
1) Pomieszczenia mieszkalne w hotelu, zwane dalej „pokojami”, wynajmowane są na doby.
2) Doba hotelowa kończy się i zaczyna o godz. 12.00.
3) Najemca pokoju, zwany dalej „gościem hotelowym”, może zająć bez dodatkowej opłaty pokój
w godzinach od 8.00 do 12.00 w dniu, w którym rozpoczyna pobyt, jeśli pokój ten jest wolny.
4) Najmując pokój hotelowy, gość określa czas swego pobytu, a w przypadku braku takiego
określenia przyjmuje się, że pokój został wynajęty na jedną dobę.
5) Życzenie przedłużenia pobytu poza okres wskazany w dniu przybycia, gość hotelowy powi−
nien zgłosić w recepcji do godz. 10.00 dnia, w którym upływa termin najmu pomieszczenia
hotelowego, co jednak nie wiąże hotelu.
6) Hotel nie może uwzględnić życzenia przedłużenia najmu pokoju w przypadku braku wol−
nych miejsc.
7) W pokoju dwuosobowym drugie miejsce może być wynajęte na życzenie lub za zgodą gościa
hotelowego zajmującego ten pokój.
8) Hotel obowiązany jest zapewnić:
• warunki do pełnego wypoczynku gościa, a w szczególności poprzez niewykonywanie bez
zgody gości jakichkolwiek czynności w pokoju (np. sprzątanie, naprawa urządzeń itp.),
• wymianę bielizny pościelowej co dwa dni,
• codzienną wymianę ręczników.
9) Hotel obowiązany jest:
• bezzwłocznie reagować na zgłaszane uwagi i zastrzeżenia odnośnie poziomu usług, funk−
cjonowania urządzeń hotelu oraz czystości i porządku w hotelu – przez podjęcie czynno−
ści mających na celu natychmiastowe usunięcie usterek i braków,
• do świadczenia nieodpłatnie na życzenie gościa hotelowego następujących usług:
– depozytowych,
– budzenia o określonej godzinie,
– przyjmowaniu bagażu na przechowanie.
10) Odpowiedzialność za utratę lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez osoby korzystające
z usług hotelu regulują przepisy art. 846–849 Kodeksu cywilnego. Odpowiedzialność hotelu
z tytułu utraty lub uszkodzenia kosztowności, pieniędzy, papierów wartościowych i przed−
miotów mających wartość naukową lub artystyczną jest istotnie ograniczona, jeżeli przed−
mioty te nie zostaną złożone do depozytu recepcji.
11) Gość hotelowy nie ma prawa przekazywać zwalnianego przez siebie pokoju innym osobom,
nawet jeśli nie upłynął okres, za który uiścił należną za pobyt opłatę.
12) Osoby nie meldowane w hotelu nie mogą przebywać w pokoju hotelowym od godziny 22.00
do 7.00 dnia następnego.
13) W hotelu należy zachować ciszę od godziny 22.00 do 7.00 dnia następnego.
14) Ze względu na wymagania ochrony przeciwpożarowej w pokojach hotelowych nie wolno
używać jakichkolwiek przyrządów lub aparatów zasilanych energią elektryczną, nie stano−
wiących wyposażenia tych pomieszczeń.
15) Przy każdorazowym opuszczeniu hotelu klucz do drzwi pokoju, po ich zamknięciu, należy
pozostawić w recepcji hotelowej.
16) Gość hotelowy ponosi odpowiedzialność materialną za wszelkiego rodzaju uszkodzenia lub
zniszczenia przedmiotów wyposażenia i urządzeń technicznych hotelu powstałe z jego winy
lub z winy odwiedzających.
ZAŁĄCZNIKI
— 159 —
Dyrektywa Rady o podróżach, wycieczkach
turystycznych i wakacjach sprzedawanych
w formie pakietu usług
90/314/EWG z 13 czerwca 1990 r.
RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
Mając na uwadze Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, a w szcze−
gólności jego Artykuł 100a,
Mając na uwadze propozycję Komisji,1
We współpracy z Parlamentem Europejskim,2
Mając na uwadze opinię Komisji Ekonomiczno−Społecznej,3
Zważywszy, że jednym z głównych celów Wspólnoty jest stworzenie rynku wewnętrzne−
go, którego istotną część stanowi sektor turystyczny;
Zważywszy, że przepisy prawa krajowego Państw Członkowskich dotyczące podróży, wa−
kacji i wycieczek sprzedawanych w formie pakietu usług turystycznych, zwanych dalej
„pakietami”, wykazują wiele rozbieżności, a praktyki poszczególnych państw w tej dzie−
dzinie znacznie się różnią, co ogranicza wolność świadczenia usług tego rodzaju oraz po−
woduje zniekształcenia konkurencji w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami mającymi
siedzibę w różnych Państwach Członkowskich;
Zważywszy, że ustanowienie wspólnych reguł dotyczących pakietów przyczyni się do usunięcia
tych przeszkód i tym samym do powstania jednolitego rynku w sferze usług, umożliwiając
w ten sposób przedsiębiorcom mającym siedzibę w jednym Państwie Członkowskim oferowa−
nie usług w pozostałych Państwach Członkowskich, a konsumentom czerpanie korzyści
z porównywalnych warunków zakupu pakietów we wszystkich Państwach Członkowskich;
Zważywszy, że punkt 36 (b) Załącznika do Rezolucji Rady z dnia 19.05.1981 roku w spra−
wie drugiego programu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w dziedzinie ochrony kon−
sumentów i polityki informacyjnej,4 zachęca Komisję do zajęcia się między innymi turysty−
ką i w razie potrzeby przedłożenia odpowiednich propozycji z należytym uwzględnieniem
ich znaczenia dla ochrony konsumenta i wpływu różnic istniejących w ustawodawstwach
Państw Członkowskich na właściwe funkcjonowanie wspólnego rynku;
Zważywszy, że w Rezolucji w sprawie polityki Wspólnoty w dziedzinie turystyki
z 10.04.1984 roku5 Rada przyjęła z zadowoleniem inicjatywę Komisji podjętą w celu zwró−
cenia uwagi na znaczenie turystyki i przyjęła wstępne wytyczne Komisji dotyczące prakty−
ki Wspólnotowej w dziedzinie turystyki;
Zważywszy, że skierowany do Rady komunikat Komisji zatytułowany „Nowy impuls dla
polityki ochrony konsumenta”, który został zaakceptowany Rezolucją Rady z 6.05.1986
1) OJ nr C 96, z dnia 12.04.1988 r., s. 5.
2) OJ nr C 69, z dnia 20.03.1989 r., s. 102 oraz OJ nr C 149, z dnia 18.06.1990 r.
3) OJ nr C 102, z dnia 24.04.1989 r., s. 27.
4) OJ nr C 165, z dnia 23.06.1981 r., s. 24.
5) OJ nr C 115, z dnia 30.04.1984 r., s. 1.
— 160 —
roku,6 wymienia w punkcie 37, wśród innych środków zaproponowanych przez Komisję,
harmonizację ustawodawstwa dotyczącego pakietów usług turystycznych;
Zważywszy, że znaczenie turystyki w gospodarkach Państw Członkowskich stale rośnie;
zważywszy, że system pakietów usług jest zasadniczą częścią turystyki; zważywszy, że je−
śli przynajmniej w minimalnym zakresie zostałyby przyjęte wspólne reguły w celu nadania
tej dziedzinie wymiaru Wspólnotowego, przemysł usług turystycznych sprzedawanych w for−
mie pakietów zyskałby bodziec do dalszego rozwoju i wzrostu rentowności; zważywszy,
że byłoby to korzystne nie tylko dla obywateli Wspólnoty kupujących pakiety usług zorga−
nizowanych według tych reguł, ale przyciągnęłoby także turystów spoza Wspólnoty, którzy
chcą korzystać z pakietu usług o zagwarantowanym standardzie;
Zważywszy, że rozbieżności w przepisach chroniących konsumentów w poszczególnych
Państwach Członkowskich odstraszają i zniechęcają konsumentów z jednego Państwa Człon−
kowskiego do dokonywania zakupu usług w formie pakietu w innym Państwie Członkowskim;
Zważywszy, że czynnik ten szczególnie skutecznie odstrasza, zniechęca konsumentów od
zakupu pakietów poza ich Państwem Członkowskim i jest o wiele bardziej skuteczny niż
w przypadku nabycia innych usług, a to mając na uwadze szczególny charakter usług wcho−
dzących w skład pakietu, które generalnie wymagają wydatkowania znacznych kwot pie−
niędzy z góry, podczas gdy wykonanie usług następuje w Państwie innym niż to, w którym
konsument stale zamieszkuje;
Zważywszy, że konsument powinien korzystać z ochrony przyznanej Dyrektywą niezależ−
nie od tego, czy jest on bezpośrednio stroną umowy, cesjonariuszem czy członkiem grupy,
w której imieniu inna osoba zawarła umowę dotyczącą pakietu;
Zważywszy, że organizator pakietu i/lub sprzedawca – detalista powinien być zobowiązany
do zagwarantowania, że informacja podana w materiałach opisowych dotyczących organi−
zowanego lub sprzedawanego pakietu usług nie wprowadza w błąd, a broszury dostępne
konsumentom zawierają wyczerpującą i rzetelną informację;
Zważywszy, że konsument potrzebuje potwierdzenia warunków umowy mających zastoso−
wanie do pakietu; zważywszy, że można to łatwo osiągnąć przez nałożenie wymogu, aby
wszystkie postanowienia umowy były sporządzone na piśmie w takiej formie, która będzie
wyczerpująca i łatwo dostępna dla konsumenta oraz, że otrzyma on kopię takiego dokumentu;
Zważywszy, że w pewnych okolicznościach konsument powinien mieć możliwość przenie−
sienia prawa wynikającego z rezerwacji pakietu na osobę trzecią;
Zważywszy, że cena ustalona w umowie w zasadzie nie powinna ulegać zmianie, chyba
że podwyższenie lub obniżenie ceny jest wyraźnie przewidziane w umowie; niemniej jed−
nak możliwość ta powinna podlegać pewnym ograniczeniom;
Zważywszy, że w pewnych okolicznościach konsument powinien mieć swobodę w odstą−
pieniu od umowy o podróż przed jej rozpoczęciem;
Zważywszy, że uprawnienia konsumenta w sytuacji, gdy organizator podróży odwołuje
imprezę przed uzgodnioną datą wyjazdu powinny być jasno zdefiniowane;
Zważywszy, że już po rozpoczęciu podróży dochodzi często do niewykonania usługi, której
umowa dotyczy, lub organizator uświadamia sobie, że nie będzie w stanie dostarczyć zna−
6) OJ nr C 118, z dnia 07.03.1986 r., s. 28.
ZAŁĄCZNIKI
— 161 —
czącej części umówionych usług; na organizatora powinny być nałożone pewne obowiązki
wobec konsumenta;
Zważywszy, że organizator i/lub sprzedawca – detalista powinien być odpowiedzialny wobec
konsumenta za właściwe wykonanie zobowiązań wynikających z umowy; zważywszy, co wię−
cej, że organizator i/lub sprzedawca – detalista powinien ponosić odpowiedzialność za szkodę
wyrządzoną konsumentowi z tytułu niewykonania lub niewłaściwego wykonania umowy,
chyba że wadliwe wykonanie umowy nie wynika z jego winy ani z winy innego dostawcy usług;
Zważywszy, że jeżeli organizator i/lub sprzedawca – detalista są odpowiedzialni za niewy−
konanie lub niewłaściwe wykonanie usługi stanowiącej część pakietu, taka odpowiedzial−
ność powinna być ograniczona zgodnie z konwencjami międzynarodowymi, a zwłaszcza
Konwencją Warszawską z 1929 roku o międzynarodowym przewozie lotniczym, Konwen−
cją Berneńską z 1961 roku o przewozie kolejowym; Konwencją Ateńską z 1974 roku o prze−
wozie morskim; Konwencją Paryską z 1962 roku o odpowiedzialności osób prowadzących
hotele;
Co więcej, zważywszy, że w przypadku szkody innej niż szkoda na osobie, powinna istnieć
możliwość ograniczenia odpowiedzialności z tytułu umowy o świadczenie usług w formie
pakietu pod warunkiem, że ograniczenia takie nie są nierozsądne;
Zważywszy, że powinny zostać zawarte pewne porozumienia w zakresie informacji konsu−
menckiej i rozpatrywania reklamacji;
Zważywszy, że zarówno dla konsumenta, jak i przemysłu usług turystycznych korzystne
byłoby nałożenie na organizatorów i/lub sprzedawców – detalistów obowiązku właściwego
udokumentowania i posiadania zabezpieczenia finansowego na wypadek swojej niewypła−
calności;
Zważywszy, że to do Państw Członkowskich powinno należeć wydanie lub utrzymanie
w mocy bardziej surowych przepisów dotyczących umów o świadczenie usług turystycz−
nych w formie pakietów w celu ochrony konsumenta;
PRZYJĘŁA NASTĘPUJĄCĄ DYREKTYWĘ:
Artykuł 1
Celem niniejszej Dyrektywy jest zbliżenie ustaw i przepisów wykonawczych Państw Człon−
kowskich dotyczących usług turystycznych sprzedawanych lub oferowanych na sprzedaż
na terytorium Wspólnoty w formie pakietów.
Artykuł 2
Dla celów niniejszej Dyrektywy:
1. „pakiet” oznacza wcześniej ustaloną kombinację nie mniej niż dwóch z następujących
usług, które są sprzedawane lub oferowane do sprzedaży po wyłącznych cenach i kiedy
taka usługa obejmuje okres dłuższy niż dwadzieścia cztery godziny lub obejmuje nocleg:
a) transport
b) zakwaterowanie
c) inne usługi turystyczne nie związane z transportem lub zakwaterowaniem, stano−
wiące większą część treści pakietu sprzedawanych lub oferowanych na sprzedaż
— 162 —
za łączną cenę, jeżeli usługa obejmuje okres powyżej 24 godzin lub całodobowe
zakwaterowanie.
Oddzielne fakturowanie różnych elementów tego samego pakietu nie zwalnia
organizatora lub detalisty z obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy.
2. „organizator” oznacza osobę, która zawodowo organizuje usługi w formie pakietu
i sprzedaje je lub oferuje na sprzedaż, zarówno w sposób bezpośredni, jak i za pośred−
nictwem sprzedawcy – detalisty;
3. „detalista” oznacza osobę, która sprzedaje lub oferuje sprzedaż usług zestawionych
przez organizatora w formie pakietu;
4. „konsument” oznacza każdego kto nabywa usługi lub wyraża zgodę na ich nabycie w for−
mie pakietu („główny kontrahent”) lub osobę, w imieniu której główny kontrahent wy−
raża zgodę na nabycie pakietu („inni beneficjenci”), lub osobę, na którą główny kontra−
hent lub którykolwiek z innych beneficjentów przenosi prawa do pakietu („cesjonariusz”);
5. „umowa” oznacza porozumienie łączące konsumenta z organizatorem i/lub detalistą.
Artykuł 3
1. Jakiekolwiek materiały opisowe dotyczące usług objętych pakietem i dostarczone kon−
sumentowi przez organizatora lub sprzedawcę – detalistę, cena pakietu i pozostałe
warunki umowy nie mogą zawierać informacji wprowadzających w błąd.
2. Jeżeli konsumentowi udostępnia się broszurę, to powinna ona w sposób czytelny, wyczer−
pujący i rzetelny określać cenę, jak również zawierać odpowiednią informację dotyczącą:
a) celu podróży oraz charakterystyki i kategorii środków transportu;
b) zakwaterowania, jego lokalizacji, kategorii lub standardu wraz z jego potwier−
dzeniem według klasyfikacji turystycznej państwa, w którym się ono znajduje;
c) wyżywienia;
d) trasy podróży;
e) ogólnej informacji o wymogach paszportowych i wizowych dla obywateli Państw
Członkowskich lub państw zainteresowanych oraz formalności związane ze sta−
nem zdrowia, których dopełnienie jest wymagane na czas podróży i pobytu;
f) kwoty zaliczki wyrażonej w pieniądzu lub przez podanie wartości procentowej
ceny oraz terminy płatności pozostałej sumy;
g) minimalnej liczby uczestników jako warunku odbycia imprezy, jak również osta−
teczny termin, w którym konsument musi być poinformowany o ewentualnym
odwołaniu imprezy.
Szczegóły zawarte w treści broszury są wiążące dla organizatora lub sprzedawcy
– detalisty, chyba że:
– o zmianach takich szczegółów konsument został wyraźnie poinformowany przed
zawarciem umowy;
– zmiany zostały dokonane po zawarciu umowy w wyniku porozumienia mię−
dzy stronami umowy.
Artykuł 4
1.
a) Przed zawarciem umowy organizator i sprzedawca – detalista udzielą konsumento−
wi na piśmie lub w innej odpowiedniej formie, ogólnych informacji o wymogach
ZAŁĄCZNIKI
— 163 —
paszportowych i wizowych dla obywateli Państw Członkowskich lub państw zain−
teresowanych, a zwłaszcza o terminach oczekiwania na te dokumenty, jak również
informacji o formalnościach związanych ze stanem zdrowia, których dopełnienie
jest wymagane na czas podróży i pobytu;
b) We właściwym czasie przed rozpoczęciem podróży organizator i/lub sprzedawca –
detalista udzielą konsumentowi następujących informacji:
I) czas i miejsca postojów oraz połączeń komunikacyjnych, jak również szcze−
góły dotyczące miejsca, które ma zająć konsument w czasie podróży, np.:
kabina lub koja na statku, przedział sypialny w pociągu;
II) nazwisko, adres i numer telefonu lokalnego przedstawiciela organizatora pod−
róży i/lub sprzedawcy – detalisty, a w braku takiego, lokalnych agencji, na
których pomoc mógłby liczyć konsument w razie pojawienia się trudności.
W przypadku braku takich przedstawicieli lub agencji, konsument musi dyspo−
nować numerem telefonu lub inną informacją, która pozwoli mu skontakto−
wać się z organizatorem i/lub sprzedawcą – detalistą;
III) w przypadku podróży lub pobytu za granicą osób małoletnich informacja
umożliwiająca nawiązanie bezpośredniego kontaktu z dzieckiem lub osobą
odpowiedzialną za dziecko w miejscu jego pobytu;
IV) informacja o możliwości wykupu dobrowolnej polisy ubezpieczeniowej na
pokrycie kosztów odstąpienia konsumenta od umowy lub kosztów pomocy,
w tym kosztów powrotu do kraju w razie wypadku lub choroby.
2. Państwa Członkowskie zagwarantują stosowanie następujących zasad w odniesieniu
do zawieranych umów:
a) w zależności od rodzaju pakietu umowa powinna zawierać co najmniej punkty
wymienione w załączniku;
b) wszystkie postanowienia umowy sporządza się na piśmie lub w innej formie,
zrozumiałej i łatwo dostępnej dla konsumenta, o której został poinformowany
przed zawarciem umowy; konsument otrzymuje kopię tych postanowień;
c) przepis zawarty w pkt. b) nie wyklucza dokonania rezerwacji z opóźnieniem lub
zawarcia umowy „w ostatniej chwili”.
3. Jeżeli zaistnieją przeszkody uniemożliwiające konsumentowi skorzystanie z pakietu,
może on odstąpić swoją rezerwację osobie, która spełnia wszystkie warunki wymaga−
ne dla skorzystania z pakietu – po uprzednim powiadomieniu o tym zamiarze organi−
zatora lub sprzedawcy – detalisty przed datą rozpoczęcia podróży. Zbywca pakietu
i jego nabywca są odpowiedzialni solidarnie wobec organizatora lub sprzedawcy –
detalisty za zapłatę nieuiszczonej dotąd sumy oraz za wszystkie dodatkowe koszty
wynikłe z takiego zbycia.
4.
a) Ceny ustalone w umowie nie podlegają zmianie, chyba że umowa wyraźnie prze−
widuje możliwość podwyższenia lub obniżenia ceny i precyzyjnie określa spo−
sób jej kalkulacji, dopuszczając zmiany w:
– wysokości kosztów transportu, w tym kosztów paliwa;
– wysokości należności z tytułu podatków, opłat i narzutów obciążających
pewne usługi, jak opłaty lotniskowe lub opłaty za wejście i zejście z pokła−
du, lub
– kursach walut, które dotyczą danego pakietu.
— 164 —
b) Cena nie może być podwyższona w okresie dwudziestu dni poprzedzających
rozpoczęcie podróży.
5. Jeżeli organizator przed datą rozpoczęcia podróży stwierdza, że jest zmuszony zmie−
nić w sposób znaczący którekolwiek z istotnych postanowień umowy (np. cenę), za−
wiadomi o tym konsumenta możliwie jak najszybciej, aby umożliwić mu podjęcie
właściwej decyzji w szczególności:
– albo odstąpienia od umowy bez zapłacenia kary umownej;
– albo zaakceptowania załącznika do umowy określającego dokonane zmiany i ich
wpływ na cenę.
Konsument zawiadomi o swej decyzji organizatora lub sprzedawcę – detalistę
tak szybko, jak to możliwe.
6. Jeżeli konsument, zgodnie z punktem 5 odstąpi od umowy lub jeśli z jakiejkolwiek
przyczyny organizator odwołuje usługę przed uzgodnioną datą rozpoczęcia podróży,
konsument jest uprawniony:
a) albo do skorzystania z pakietu zastępczego tej samej lub wyższej jakości, jeżeli
organizator lub sprzedawca – detalista może zaoferować taka usługę zastępczą;
Jeśli standard oferowanego pakietu zastępczego jest niższy od standardu orygi−
nalnego pakietu, organizator zwróci konsumentowi różnicę w cenie.
b) albo do żądania zwrotu całości kwot wpłaconych w ramach umowy.
W takim przypadku konsument ma prawo – stosownie do okoliczności – do od−
szkodowania od organizatora lub sprzedawcy – detalisty, w zależności od prze−
pisów praw Państwa Członkowskiego regulujących zasady odpowiedzialności
z tytułu niewykonania umowy, chyba że odwołanie imprezy wynika z:
I) braku minimalnej liczby uczestników wymaganych do odbycia się impre−
zy, a konsument został powiadomiony na piśmie o jej odwołaniu w termi−
nie wskazanym w opisie pakietu, lub
II) z wyłączeniem przebukowania, z siły wyższej, tzn. niezwykłych i nie dają−
cych się przewidzieć okoliczności niezależnych od strony, która się na nie
powołuje i których konsekwencji mimo zachowania należytej staranności
nie można było uniknąć.
7. Jeżeli po rozpoczęciu podróży, znacząca część usług objętych pakietem nie została
zrealizowana lub organizator przewiduje, że nie będzie w stanie zrealizować znacznej
części tych usług, podejmie on alternatywne rozwiązania bez dodatkowych kosztów
dla konsumenta w celu kontynuowania podróży i stosownie do okoliczności zapłaci
konsumentowi odszkodowanie z tytułu różnicy pomiędzy usługami oferowanymi
a tymi, które zostały zrealizowane.
Jeżeli nie można zaoferować takich rozwiązań lub z uzasadnionych powodów konsu−
ment odmawia ich zaakceptowania, organizator stosownie do okoliczności zapewni
konsumentowi odpowiedni transport do miejsca rozpoczęcia podróży lub innego miej−
sca uzgodnionego z konsumentem oraz odpowiednio zapłaci konsumentowi odszko−
dowanie.
Artykuł 5
1. Państwa Członkowskie podejmą wszelkie niezbędne kroki w celu zapewnienia odpo−
wiedzialności organizatora i/lub sprzedawcy – detalisty wobec konsumenta za niena−
leżyte wykonanie obowiązków umownych, niezależnie od tego, czy obowiązki te mają
ZAŁĄCZNIKI
— 165 —
być wykonane przez organizatora i/lub sprzedawcę – detalistę czy dostawcę usług.
Nie narusza to uprawnień organizatora i/lub sprzedawcy – detalisty stosunku do tych
innych dostawców usług.
2. Jeżeli chodzi o szkodę wyrządzoną konsumentowi w wyniku niewykonania lub niena−
leżytego wykonania umowy, Państwa Członkowskie podejmą niezbędne kroki w celu
zagwarantowania odpowiedzialności organizatora i/lub sprzedawcy – detalisty, chyba
że niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy nie wynika ani z ich winy, ani
z winy innego dostawcy usług, zważywszy, że:
– zaniedbania, które ujawnią się w trakcie wykonywania umowy, są spowodowane
przez konsumenta;
– takie zaniedbania spowodowane są przez osobę trzecią nie związaną z dostarcza−
niem usług objętych umową i nie można ich było przewidzieć lub uniknąć;
– braki te spowodowane są siłą wyższą, tak jak określono w art. 4(6) podpunkt 2(II),
lub zdarzeniem, którego organizator i/lub sprzedawca – detalista lub dostawca
usług, nawet zachowując należytą staranność, nie mógł przewidzieć lub im zapobiec.
W przypadkach, o których mowa w drugim i trzecim akapicie, od organizatora
i/lub sprzedawcy – detalisty, będących stroną umowy, wymagane będzie udziele−
nie natychmiastowej pomocy konsumentowi, który znalazł się w trudnej sytuacji.
W kwestiach szkód wyrządzonych niewykonaniem lub nienależytym wykona−
niem usług objętych pakietem, Państwa Członkowskie mogą dopuszczać ograni−
czenie wysokości odszkodowania zgodnie z konwencjami międzynarodowymi
regulującymi dany typ usług.
Na wypadek szkody innej niż szkoda na osobie wynikłej na skutek niewykonania
lub nienależytego wykonania usług objętych pakietem, Państwa Członkowskie
mogą dopuszczać w rozsądnych granicach umowne ograniczenie wysokości od−
szkodowania.
3. Nie naruszając postanowień podpunktu 4 punktu 2, można zastrzec, że wyłączenie
postanowień punktu 1 i 2 w drodze klauzuli umownej nie jest dopuszczalne.
4. Konsument ma obowiązek zawiadomienia dostawcy usług o zauważonym na miejscu
jakimkolwiek zaniedbaniu w wykonaniu umowy. Zawiadomienie to ma być dokonane
przy najbliższej sposobności na piśmie lub w innej właściwej formie.
Obowiązek ten musi być jasno i wyraźnie określony w umowie.
Artykuł 6
W przypadku reklamacji organizator i/lub sprzedawca detalista lub jego lokalny przedsta−
wiciel, jeżeli taki istnieje, muszą podjąć natychmiastowe starania w celu znalezienia wła−
ściwych rozwiązań.
Artykuł 7
Organizator i/lub sprzedawca – detalista będący stroną umowy powinni zapewnić dosta−
teczne zabezpieczenie zwrotu nadpłaconych pieniędzy na wypadek swojej niewypłacalności.
Artykuł 8
W celu ochrony konsumenta Państwa Członkowskie mogą przyjąć lub przywrócić obo−
wiązywanie bardziej surowych przepisów w zakresie objętym niniejszą Dyrektywą.
— 166 —
Artykuł 9
1. Państwa Członkowskie wprowadzą w życie środki niezbędne do przestrzegania prze−
pisów niniejszej Dyrektywy w terminie do 31 grudnia 1992 roku, o których następnie
niezwłocznie poinformują Komisję.
2. Państwa Członkowskie przekażą Komisji teksty najważniejszych przepisów prawa
krajowego przyjętych w zakresie regulowanym Dyrektywą. Komisja następnie poin−
formuje pozostałe państwa członkowskie o takich przepisach.
Artykuł 10
Niniejsza Dyrektywa adresowana jest do Państw Członkowskich.
Sporządzono w Luksemburgu, 13 czerwca 1990 roku.
W imieniu Rady – Prezydent D.J. O’Malley
Załącznik I
Elementy, które powinny być włączone do UMOWY, jeżeli dotyczą danego pakietu:
a) cel podróży i jeżeli przewidziane są terminy pobytu, właściwe okresy wraz z datami
pobytu;
b) środki, cechy i kategorie transportu; daty i miejsca wyjazdu i powrotu;
c) jeżeli pakiet zawiera zakwaterowanie, jego lokalizacja, kategoria turystyczna lub po−
ziom komfortu, najważniejsze cechy, zgodność z zasadami właściwego Państwa Człon−
kowskiego oraz rozkład posiłków;
d) czy do odbycia imprezy wymagana jest minimalna liczba uczestników i jeśli tak,
ostateczny termin w jakim konsument powinien być poinformowany o odwołaniu
podróży;
e) trasa podróży;
f) zwiedzanie, wycieczki lub inne usługi, które są włączone w ogólną, uzgodnioną cenę
pakietu;
g) nazwa i adres organizatora, sprzedawcy – detalisty i w razie potrzeby ubezpieczyciela;
h) cena pakietu, wskazanie możliwości rewizji ceny na podstawie art. 4(4) i określenie
narzutów, podatków i opłat obciążających usługi (opłaty lotniskowe, za wejście i zej−
ście z pokładu w portach, lotniskach, opłaty turystyczne), jeżeli takie koszty nie są
uwzględnione w cenie pakietu;
i) harmonogram i sposób płatności;
j) szczególne wymagania, o których konsument poinformował organizatora i/lub sprze−
dawcę detalistę podczas dokonywania rezerwacji i które zostały zaakceptowane przez
obie strony;
k) terminy złożenia przez konsumenta skarg dotyczących niewykonania lub niewłaści−
wego wykonania umowy.
23.06.1990 r., Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich nr L 158/59
ZAŁĄCZNIKI
— 167 —
Zalecenie Rady dotyczące bezpieczeństwa pożarowego
w istniejących hotelach
86/666/EWG z dnia 22 grudnia 1986 r.
RADA UNII EUROPEJSKIEJ
uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, a w szczególno−
ści art. 235 tego Traktatu,
mając na uwadze wniosek Komisji,(1)
mając na uwadze opinię Parlamentu Europejskiego,(2)
mając na uwadze opinię Komitetu Ekonomiczno−Społecznego,(3)
a także biorąc pod uwagę, co następuje:
Zważywszy, że nie we wszystkich Państwach Członkowskich, a także nie we wszystkich
działających w nich hotelach istnieją zasady bezpieczeństwa pożarowego; a nawet tam,
gdzie one istnieją, odpowiednie postanowienia bywają niekompletne i regulujące te sprawy
przepisy są sformułowane niejednoznacznie, co utrudnia otrzymanie przejrzystego obrazu
bezpieczeństwa pożarowego; nie zawsze są też w pełni przestrzegane:
Zważywszy, że w związku z gwałtownym rozwojem turystyki i podróży służbowych coraz
więcej ludzi musi przebywać w hotelach Państw Członkowskich, różniących się od hoteli
ich krajów pochodzenia; osoby te mają prawo do odpowiedniej ochrony w goszczącym je
kraju i informacji o naturze i zakresie tej ochrony; bezpieczeństwo gości musi odpowiadać
zasadom, jakich wymagają przepisy bezpieczeństwa stosowane w przypadku osób zatrud−
nionych;
Zważywszy, że chociaż dopuszcza się do pewnych różnic w typie lub konstrukcji hoteli
w Państwach Członkowskich, można jednak ustalić minimalne standardy bezpieczeństwa
pożarowego dla wszystkich hoteli; ich dostosowanie się do tego minimalnego standardu
jest niezwykle istotne dla ich dalszej działalności, a gdzie jest to uzasadnione – zaleca się
poddać podległe hotele okresowym kontrolom;
Zważywszy, że z powodów ekonomicznych, technicznych i architektonicznych pełne wpro−
wadzenie zabezpieczeń przeciwpożarowych może wymagać czasu; stąd w celu osiągnięcia
skuteczności w tej kwestii pożądane jest określenie terminu wykonania zabezpieczeń w roz−
sądnych granicach czasowych;
Zważywszy, że z punktu widzenia zabezpieczenia przeciwpożarowego na poziomie Wspól−
noty nie istnieją ujednolicone przepisy dotyczące używania i stosowania materiałów prze−
ciwpożarowych; nie usprawiedliwia to jednak stosowania przez Państwa Członkowskie środ−
ków, stwarzających jakiekolwiek bariery techniczne dla wymiany handlowej; przeciwnie,
zabezpieczenia przeciwpożarowe w hotelach, przynajmniej w zakresie minimalnego stan−
dardu bezpieczeństwa muszą być pierwszym krokiem do przygotowania i promocji dalsze−
go, obejmującego wszystkie kraje postępu w dziele harmonijnej współpracy na tym polu;
Zważywszy, że z powodów ekonomicznych i z punktu widzenia bezpieczeństwa turystów
oraz osób podróżujących w jakichkolwiek innych celach z jednego Państwa Członkowskie−
— 168 —
go do drugiego, jest ważnym, aby promować obieg i rozpowszechnianie informacji na te−
mat działań, chroniących hotele przed ryzykiem pożaru i dostosowanych do warunków da−
nego kraju; do opracowywania i rozpowszechniania tego typu informacji została powołana
specjalna, pełniąca w tej dziedzinie kluczową rolę Komisja;
NINIEJSZYM ZALECA PAŃSTWOM CZŁONKOWSKIM:
Wobec faktu, że jak dotąd istniejące prawodawstwo poszczególnych krajów nie jest jeszcze
dostatecznie przystosowane do wymagań niniejszych zaleceń, należy przedsięwziąć wszel−
kie dostępne środki w celu oparcia zabezpieczeń przeciwpożarowych w istniejących hote−
lach na zasadach wymienionych poniżej.1
Cele i środki zapewnienia bezpieczeństwa w istniejących hotelach:
1. Zastosowanie zabezpieczeń przeciwpożarowych w istniejących hotelach ma na celu:
1.1. Zmniejszenie ryzyka wybuchu pożaru,
1.2. Zapobieżenie rozprzestrzenianiu się ognia i dymu,
1.3. Zapewnienie bezpiecznej ewakuacji wszystkich obecnych w hotelu osób,
1.4. Umożliwienie podjęcia akcji służbom ratowniczym.
2. W celu osiągnięcia tych zamierzeń, wszystkie niezbędne zabezpieczenia winny być
wprowadzone wraz z następującymi ustaleniami:
2.1. Bezpieczne drogi ewakuacyjne winny być dostępne, wyraźnie oznaczone oraz
niezastawione,
2.2. Trwałość konstrukcyjna budynku w wypadku pożaru powinna co najmniej za−
pewnić czas na opuszczenie budynku przez wszystkich obecnych,
2.3. Obecność lub użycie materiałów łatwopalnych w ścianach, suficie czy pokryciu
podłogi i dekoracji wewnętrznych powinna być maksymalnie ograniczona,
2.4. Całe wyposażenie techniczne i użytkowe (elektryczność, gaz, ogrzewanie itp.)
powinno działać sprawnie i bezpiecznie,
2.5. Zainstalowane odpowiednie systemy alarmowe winny być utrzymywane w po−
rządku,
2.6. Instrukcje przeciwpożarowe oraz plany pomieszczeń z zaznaczonymi drogami
ewakuacyjnymi winny być umieszczone w każdym pomieszczeniu zajmowanym
zwykle przez gości lub personel,
2.7. Środki gaśnicze (gaśnice itp.) winny być dostępne i utrzymane w dobrym stanie,
2.8. Personel winien być odpowiednio poinstruowany i przeszkolony.
3. Przy wprowadzaniu powyższych zasad w stosunku do podmiotów gospodarczych,
zajmujących całość bądź część budynku, które pod nazwą hotelu, pensjonatu, karcz−
my, tawerny, motelu czy innego podmiotu podobnego przeznaczenia, zdolnych do
zapewnienia tymczasowego zakwaterowania dla co najmniej 20 osób w celach ko−
mercyjnych, Państwa Członkowskie powinny wziąć pod uwagę zalecenia techniczne
wymienione w Aneksie. Państwa Członkowskie mogą podejmować różne działania,
również bardziej rygorystyczne niż określone w Aneksie, jeśli pozwolą one na osią−
gnięcie co najmniej porównywalnych wyników standaryzacji. W szczególności, jeśli
żaden z warunków Aneksu z przyczyn ekonomicznych i technicznych (w tym sej−
1) OJ nr C 49, 21.02.1984, s. 7
ZAŁĄCZNIKI
— 169 —
smicznych i architektonicznych) nie może być spełniony, przyjęte rozwiązania alter−
natywne muszą zapewnić całkowite minimum standardu bezpieczeństwa, zaprojekto−
wanego do ustalenia w tym Aneksie.
Dla podmiotów mogących zaoferować tymczasowe zakwaterowanie w celach komer−
cyjnych dla mniej niż 20 osób, Państwa Członkowskie winny podjąć najbardziej od−
powiednie działania w celu zapewnienia im bezpieczeństwa w zgodzie z zasadami
wymienionymi powyżej w punktach 1 i 2, z uwzględnieniem stopnia ryzyka pożaro−
wego.
Poddać hotele okresowym kontrolom w celu ustalenia zgodności z przepisami krajo−
wymi opartymi na zasadach wymienionych powyżej.2
Regularne informowanie Komisji o wszelkich działaniach podjętych w celu umożli−
wienia hotelom w poszczególnych krajach sprostania wyżej wymienionym wymaga−
niom oraz wszelkich działaniach, które zamierzają one podjąć dla osiągnięcia celu
w ciągu następnych pięciu lat. W ciągu sześciu miesięcy Komisja złoży do Rady ra−
port na temat podjętych oraz proponowanych działań.3
Sporządzono w Brukseli dnia 22 grudnia 1986 roku.
W imieniu Rady – G. SHAW – Przewodniczący
ANEKS – DYREKTYWY TECHNICZNE
1. DROGI EWAKUACYJNE
1.1. Ogólne
1.1.1. Drogi ewakuacyjne muszą być wytyczone i rozmieszczone w taki sposób, aby
wiodły bezpośrednio do ulicy lub przestrzeni otwartej na tyle dużej, aby po−
zwoliła ona ludziom na wyjście z budynku oraz umożliwiła im szybką i bez−
pieczną ewakuację pomieszczeń.
1.1.2. Drzwi, klatki schodowe, wyjścia i drogi do nich prowadzące powinny być
oznaczone standardowymi znakami bezpieczeństwa, widocznymi w dzień
i w nocy.
Dla tego celu powinno się użyć w szczególności wzorów oznaczeń podanych
do wiadomości publicznej w standardzie ISO/DIS 6309.2 (11 grudnia 1985).
1.1.3. Drzwi, których w razie pożaru nie wolno używać osobom nieupoważnionym
oraz drzwi nie dające dostępu do dróg ewakuacyjnych, jeśli nie są zazwyczaj
zamykane, muszą być stale zamknięte lub posiadać system samozamykający
oraz nosić odpowiednie oznakowanie standardowe.
1.2. Kierunek otwierania drzwi – blokowanie dróg ewakuacyjnych
1.2.1. Gdy tylko jest to możliwe, drzwi znajdujące się na drodze ewakuacyjnej po−
winny się otwierać w kierunku zamierzonej ewakuacji.
1.2.2. Drzwi kończące drogę ewakuacyjną zawsze powinny dać się otworzyć od we−
wnątrz przez osobę uciekającą z hotelu.
2) OJ nr C 262, 14.10.1985, s. 20; OJ nr C 36, 17.02.1986, s. 155.
3) OJ nr C 248, 17.09.1984, s. 4.
— 170 —
1.2.3. Obok drzwi obrotowych lub zasuwanych muszą być zainstalowane drzwi otwie−
rające się zgodnie z kierunkiem zamierzonej ewakuacji.
1.2.4. Na drogach ewakuacyjnych nie mogą być rozmieszczone przeszkody (zapasy,
meble itp.), grożące zakłóceniem ruchu bądź zwiększające ryzyko rozprze−
strzenienia pożaru.
1.2.5. Na drogach ewakuacyjnych nie mogą być rozwieszane lustra, mogące wpro−
wadzić mieszkańców w błąd, co do kierunku wyjścia.
1.3. Minimalna liczba klatek schodowych
1.3.1. Do ustalenia, czy istniejący hotel ma wystarczającą liczbę klatek schodowych,
można użyć różnych kryteriów:
1.3.1.1. Albo całkowitą liczbę osób mogących przebywać w hotelu,
1.3.1.2. Albo odległość, jaką trzeba pokonać, aby dostać się do klatek schodowych.
1.3.2. Gdy zastosowanym kryterium jest liczba osób, hotele o dwóch lub więcej po−
ziomach, z których każdy może pomieścić więcej niż 50 osób, muszą posia−
dać co najmniej dwie klatki schodowe.
1.3.3. Gdy zastosowanym kryterium jest dystans do pokonania:
1.3.3.1. Długość ślepych korytarzy nie może przekraczać 10 metrów,
1.3.3.2. Jeśli hotel posiada dwie lub więcej klatek schodowych, dystans po−
trzebny do ich osiągnięcia z któregokolwiek punktu drogi ewakuacyj−
nej nie może przekraczać 35 metrów.
1.3.4. Hotel istniejący w budynku o więcej niż trzech poziomach ponad ziemią wi−
nien być z zasady wyposażony w co najmniej dwie klatki schodowe.
1.3.5. W każdym przypadku należy przestrzegać zasady, w myśl której ślepe koryta−
rze nie mogą liczyć więcej niż 10 metrów, a odległość do klatek schodowych
nie może być większa niż 35 metrów.
1.3.6. Zewnętrzna klatka schodowa może być uznana za drugą klatkę schodową tyl−
ko wtedy, gdy zapewnia zadowalające warunki bezpieczeństwa.
1.3.7. Istniejące w hotelu klatki schodowe muszą być wystarczająco szerokie, by po−
zwolić na pomyślną ewakuację osób mogących przebywać w pomieszcze−
niach. Jednakże może się zdarzyć, iż konieczne będzie zainstalowanie dodat−
kowych klatek schodowych, by uczynić hotel bezpiecznym; każda z tych klatek
powinna mieć co najmniej 0,80 metra szerokości.
2. CECHY KONSTRUKCJI
2.1. Konstrukcja istniejących hoteli musi posiadać następujące cechy:
2.1.1. Ognioodporność elementów nośnych odpowiednią do zapewnienia stabilności
konstrukcyjnej całości budynku w wypadku pożaru przez wystarczającą ilość
czasu;
2.1.2. Rozkład pomieszczeń stanowiący barierę dla rozprzestrzeniania się ognia i dy−
mu, dla utrzymania dróg ewakuacyjnych dostępnymi i użytecznymi przez
wystarczającą ilość czasu;
2.1.3. W ogólności, sytuacja musi być dostosowana do konkretnego przypadku w opar−
ciu o minimalne wymagania wymienione poniżej.
2.2. Konstrukcja budynku
2.2.1. W budynkach posiadających nie więcej niż trzy poziomy nad ziemią, z wyjąt−
kiem jednokondygnacyjnych budynków bez piwnic, czas ognioodporności (R)
konstrukcji budynku nie może być krótszy niż 30 minut (R 30).
ZAŁĄCZNIKI
— 171 —
2.2.2. W budynkach posiadających więcej niż trzy poziomy nad ziemią, czas ogniood−
porności (R) konstrukcji budynku nie może być krótszy niż 60 minut (R 60).
2.3. Piętra
2.3.1. W budynkach posiadających nie więcej niż trzy poziomy nad ziemią, ogniood−
porność (REI) poszczególnych pięter nie może być mniejsza niż 30 minut
(REI 30).
2.3.2. W budynkach posiadających więcej niż trzy poziomy nad ziemią, ognioodpor−
ność (REI) poszczególnych pięter nie może być mniejsza niż 60 minut (REI 60).
2.4. Obudowa klatek schodowych
2.4.1. W ogólności, klatki schodowe w istniejących hotelach mających więcej niż
dwa poziomy nad ziemią, muszą być obudowane.
2.4.1.1. Ściany klatki schodowej muszą mieć czas ognioodporności (REI) nie
krótszy niż 30 minut (REI 30).
2.4.1.2. Drzwi wiodące do klatki schodowej muszą mieć czas ognioodporno−
ści (RE) nie krótszy niż 30 minut (RE 30), posiadać mechanizm sa−
mozamykający oraz odpowiednie oznakowanie przypominające o ko−
nieczności ich stałego zamykania.
2.4.2. Jeżeli jedna klatka schodowa dochodzi do poziomów dostępnych dla ogółu
oraz do piwnic, jej izolacja musi być zaprojektowana w taki sposób, aby od−
izolować piwnice od pozostałej części klatki schodowej.
2.4.3. Górna część każdej klatki schodowej musi posiadać świetlik lub okno oszklo−
ne szybą o powierzchni większej niż 1 m2, które jeżeli nie jest bezpośrednio
dostępne, musi być wyposażone w urządzenie pozwalające je łatwo otworzyć
z parteru.
2.4.4. Zabezpieczenie służbowych klatek schodowych dostępnych jedynie dla perso−
nelu zakładu, powinno być oparte na zasadach podobnych do stosowanych
w wypadku klatek schodowych dostępnych dla ogółu.
2.5. Ściany działowe
2.5.1. W ogólności, ściany działowe sięgające od podłogi do sufitu, oddzielające
pokoje hotelowe od dróg ewakuacyjnych, muszą mieć czas ognioodporności
(REI) nie krótszy niż 30 minut (REI 30); prowadzące do nich drzwi muszą
mieć czas ognioodporności (RE) nie krótszy niż 15 minut (RE 15).
2.5.2. W ogólności, konstrukcje (podłogi, ściany działowe sięgające od podłogi do
sufitu, sufity), które oddzielają pokoje hotelowe i drogi ewakuacyjne od stref
o wysokim zagrożeniu pożarowym, muszą mieć czas ognioodporności (REI)
nie krótszy niż 60 minut (REI 60); ich drzwi dostępu muszą mieć czas ognio−
odporności (RE) nie krótszy niż 60 minut (RE 60) oraz muszą posiadać me−
chanizm samozamykający, a także odpowiednie oznakowanie przypominają−
ce o konieczności ich stałego zamykania.
3. POKRYCIA I DEKORACJE
3.1. Zachowanie się wewnętrznych pokryć i dekoracji w istniejących hotelach w wypad−
ku pożaru nie powinno wywoływać szczególnych zagrożeń przyczyniających się do
rozprzestrzeniania się ognia i wydzielania dymu.
— 172 —
3.1.1. Ten wymóg odnosi się w szczególności do takich składników terenu hotelu, jak:
3.1.1.1. Dróg ewakuacyjnych, zwłaszcza korytarzy, klatek schodowych czy
przestrzeni otwartych takich jak hall;
3.1.1.2. Pomieszczeń dostępnych dla ogółu (w szczególności gości hotelo−
wych), innych niż pokoje hotelowe.
3.1.2. Na obszarach podanych w punkcie 3.1.1. odnosi się to zwłaszcza do następu−
jących pokryć i dekoracji:
3.1.2.1. pokrycia podłogi,
3.1.2.2. pokrycia i dekoracje ścian,
3.1.2.3. pokrycia i dekoracje sufitu.
3.1.3. Wobec faktu, że do tej pory nie ujednolicono metod testowania i klasyfikacji
materiałów pod względem ich reakcji na ogień, minimalne wymagania w tym
względzie w odniesieniu do wewnętrznych pokryć i dekoracji w istniejących
hotelach powinny na razie być określane zgodnie z odpowiednimi przepisa−
mi, wydanymi w poszczególnych krajach.
3.2. Drogi ewakuacyjne
3.2.1. Klasyfikacje materiałów odnoszą się do minimalnego standardu bezpieczeń−
stwa wymaganego dla wewnętrznych pokryć i dekoracji dróg ewakuacyjnych
w istniejących hotelach:
3.2.2. Przepisy poszczególnych krajów są następujące:
(a) Republika Federalna Niemiec – Standard DIN 4102, część 1, Reakcja na
ogień – materiały i części konstrukcyjne.
(b) Dania 1977 – kodeks budowlany,
(c) Francja – Zamówienie z 4 czerwca 1973 klasyfikujące materiały i części
budowlane na kategorie w oparciu o ich reakcje na ogień oraz specyfikacja
metod testowania (Journal Officiel de la Republique Francaise z 26 lipca
1973).
(d) Włochy – dekret ministerstwa z 26 czerwca 1984 r. Klasyfikacja i zatwier−
dzenie materiałów pod względem zapobiegania pożarom (Gazetta ufficia−
le della Repubblica Italiana No 234 z 25 sierpnia 1984).
(e) Holandia – Standard NEN 3883.
(f) Wielka Brytania – Standard BS 476, część 6, 1981 Testy produktów na
rozprzestrzenianie się ognia. Standard BS 476, część 7, 1971 Powierzch−
niowe rozprzestrzenianie się ognia dla materiałów.
(g) Irlandia – 1. Standard BS 5867, 1972 Określenie wpływu małych źródeł
zapłonu na tekstylne pokrycia podłogowe (metoda gorącej metalowej na−
krętki), oszacowana zgodnie ze standardem BS 5287, 1976.)
2. Norma BS 5867, część 2, 1980 Wymogi zapalności – specyfikacje dla fabryk zasłon
i firanek.
3. Norma BS 5852, część 1, 1979 Standard BS 5852, część 2, 1982 Metody testowania
zapalności tapicerowanych kompozytów siedzeń przy źródłach ognia.
3.3. Pomieszczenia ogólnie dostępne z pominięciem pokojów hotelowych
3.3.1. Jeśli pomieszczenie jest urządzone zgodnie z przepisami zawartymi w punk−
cie 2.5.2., wewnętrzne pokrycia i wystrój muszą być w większości wykonane
zgodnie z przepisami państwowymi w zależności od przeznaczenia tego po−
mieszczenia.
ZAŁĄCZNIKI
— 173 —
3.3.2. Jeśli pomieszczenie nie jest urządzone zgodnie z przepisami zawartymi w punk−
cie 2.5.2., wewnętrzne pokrycia i dekoracje muszą być wykonane zgodnie
przynajmniej z przepisami zawartymi w punkcie 3.2. dotyczącymi dróg ewa−
kuacyjnych.
3.3.3. Dla pomieszczeń dostępnych dla ogółu, innych niż wymienione w 3.1.1., nie−
zależne drogi ucieczki muszą być zgodne przynajmniej ze wszystkimi przepi−
sami dotyczącymi dróg ewakuacji w hotelach, dostosowanych w każdym wy−
padku do okoliczności.
4. OŚWIETLENIE ELEKTRYCZNE
4.1.1. Główny system oświetlenia 1.1. Głównym systemem oświetlenia w zakładzie
hotelowym musi być system oświetlenia elektrycznego.
4.1.2. Instalacje elektryczne w istniejącym hotelu muszą być zaprojektowane i roz−
mieszczone w sposób zapobiegający między innymi wybuchowi i rozprze−
strzenianiu się ognia. Instalacja musi być uziemiona.
4.1.3. Punkt 4.1.2. ma dotyczyć także przypadku, w którym zaopatrzenie hotelu w elek−
tryczność pochodzi ze źródła niezależnego.
4.2. Awaryjny system oświetlenia
4.2.1. Wszystkie zakłady hotelowe muszą być wyposażone w odpowiedni system
awaryjnego oświetlenia, uruchamiany w momencie uszkodzenia głównego
systemu oświetlenia.
4.2.2. Awaryjny system oświetlenia zakładu hotelowego musi być zdolny do działa−
nia przez okres wystarczający do ewakuowania wszystkich osób w razie uszko−
dzenia głównego systemu oświetleniowego.
5. OGRZEWANIE
5.1. Zasady ogólne
5.1.1. Ogrzewanie może być dostarczane zarówno z centralnego systemu ogrzewa−
nia, jak i z pojedynczo zamontowanych grzejników.
5.1.2. Instalacje grzewcze w istniejącym hotelu muszą być zaprojektowane i roz−
mieszczone w sposób zapobiegający między innymi wybuchowi i rozprze−
strzenianiu się ognia.
5.2. Pomieszczenie bojlera. Kiedy efektywna wydajność grzejnika spalinowego wynosi
70 kW lub więcej, taki grzejnik musi być zainstalowany w osobnym pomieszczeniu:
5.2.1. To pomieszczenie winno być zaprojektowane i wykończone zgodnie z zasada−
mi ujętymi w odpowiednich krajowych przepisach ustawodawczych;
5.2.2. Ściany pomieszczenia bojlera muszą posiadać czas ognioodporności (REI) co
najmniej 60 minut (REI 60), drzwi muszą posiadać czas ognioodporności (RE)
co najmniej 60 minut (RE 60); drzwi muszą posiadać mechanizm samozamy−
kający oraz odpowiednie oznakowanie przypominające o konieczności ich
stałego zamykania.
5.3. Zasilanie paliwami płynnymi i gazowymi.
5.3.1. Bez wpływu na zastosowanie przepisu 5.1.2., musi istnieć możliwość odcięcia
dopływu do urządzeń grzewczych paliwa ciekłego bądź gazowego przez co
najmniej jedno ręcznie obsługiwane urządzenie wyłączające [wyłącznik].
— 174 —
5.3.1.1.W przypadku pojedynczo montowanych grzejników, taki wyłącznik
musi być ulokowany w pobliżu urządzenia.
5.3.1.2. Dla grzejników zespolonych, zamontowanych w pomieszczeniu boj−
lera, taki wyłącznik musi być umieszczony poza pomieszczeniem
bojlera w łatwo dostępnym miejscu oraz musi być wyraźnie oznako−
wany.
5.3.2. Tam, gdzie przewód doprowadzający gaz obsługuje cały budynek, w którym
znajduje się hotel, musi on posiadać co najmniej jeden ręcznie obsługiwany,
wyraźnie oznaczony wyłącznik ulokowany w miejscu, gdzie przewód wcho−
dzi do budynku.
5.3.3. Jeśli paliwo płynne jest składowane w pomieszczeniu, musi być ono tak za−
projektowane, by odpowiadało wymaganiom punktu 2.2. oraz powstrzymy−
wało jakiekolwiek wycieki paliwa.
5.3.4. Ciekłe paliwa naftowe muszą być składowane na zewnątrz budynku.
5.4. Grzejniki montowane pojedynczo
5.4.1. Bez wpływu na zastosowanie przepisu 5.1.2., gdy użytkowanie grzejnika za−
montowanego pojedynczo jest dozwolone w istniejących hotelach, muszą one
być zamontowane w taki sposób, by nie dopuścić do jakiegokolwiek niebez−
pieczeństwa pożaru oraz by nie stanowić zagrożenia dla osób przebywają−
cych w pomieszczeniach.
5.4.2. Grzejniki montowane pojedynczo muszą być dokładnie, regularnie i fachowo
obsługiwane, zaś instrukcje ich obsługi muszą być wyraźnie widoczne.
6. SYSTEMY WENTYLACJI
6.1. Jeśli istniejący hotel jest wyposażony w system wentylacji, muszą być podjęte środ−
ki między innymi w celu uniknięcia rozprzestrzeniania się poprzez przewody takie−
go systemu ognia, gorących gazów i dymu.
6.2. Systemy wentylacyjne muszą być wyposażone w ogólny wyłącznik umieszczony
w łatwo dostępnym oraz wyraźnie oznakowanym miejscu.
7. URZĄDZENIA GAŚNICZE, ALARMOWE I OSTRZEGAJĄCE
7.1. Ratowniczy sprzęt gaśniczy
7.1.1. Ratowniczy sprzęt gaśniczy jest przeznaczony do zwalczania wybuchu pożaru
i musi być odróżniany od bardziej wydajnego sprzętu gaśniczego przeznaczo−
nego do kontrolowania rozprzestrzenionego pożaru, używanego głównie przez
ekspertów od zwalczania pożarów.
7.1.2. Ratowniczy sprzęt gaśniczy ma się składać z przenośnych gaśnic oraz równo−
ważnych zamontowanych urządzeń. Mają one być zgodne z odnośnymi prze−
pisami lub standardami krajowymi, bądź, o ile to możliwe, z odpowiednimi
standardami europejskimi.
7.1.3. Ratowniczy sprzęt gaśniczy musi być umieszczony na każdym piętrze blisko
dostępów do schodów lub wyjść, na drogach ewakuacyjnych w odstępach nie
większych niż 25 m oraz blisko stref szczególnego zagrożenia.
ZAŁĄCZNIKI
— 175 —
7.1.4. Ratowniczy sprzęt gaśniczy musi być łatwo dostępny i utrzymywany w do−
brym stanie.
7.2. Alarm
7.2.1. Hotele mają być wyposażone w niezawodny akustyczny system alarmowy,
którego dźwięk musi być odróżnialny od dźwięku telefonu.
7.2.2. Niezależnie od typu, działanie takiego systemu musi być dostosowane do cech
konstrukcyjnych zakładu oraz musi w dobrym czasie ostrzec o niebezpieczeń−
stwie osoby przebywające w różnych częściach hotelu.
7.3. Ostrzeganie
7.3.1. Musi być możliwe łatwe ostrzeżenie służb ratowniczych albo z telefonu pu−
blicznego, albo linią bezpośrednią, lub też innymi odpowiednimi środkami
równoważnymi.
7.3.2. Procedura powiadamiania służb ratowniczych ma być widoczna, umieszczona
w pobliżu miejsc, z których można dokonać powiadomienia.
W miejscu, gdzie w hotelu znajduje się telefon publiczny, w widocznym punkcie
ma być umieszczony numer telefonu i, jeśli to możliwe, adres służb ratowniczych.
7.4. Instrukcje dla personelu. Kierownictwo hotelu musi zapewnić, że:
7.4.1. W wypadku pożaru, personel hotelowy jest zdolny do poprawnego użycia do−
stępnego ratowniczego sprzętu gaśniczego oraz do uruchomienia systemów
ostrzegawczych i alarmowych.
7.4.2. W wypadku pożaru, personel hotelowy musi być zdolny do:
7.4.2.1. Wypełnienia instrukcji przygotowanych dla jego pomocy,
7.4.2.2. Wspomożenia pomyślnej ewakuacji wszystkich mieszkańców hotelu.
7.4.3. Personel hotelowy ma uczestniczyć co najmniej dwa razy w roku w szkole−
niach i ćwiczeniach dotyczących działania ratowniczego sprzętu gaśniczego,
systemów ostrzegawczych i alarmowych oraz procedur ewakuacji, w pewnym
stopniu związanych z prowadzeniem działalności hotelu (także sezonowej).
8. INSTRUKCJE BEZPIECZEŃSTWA
8.1. W hallu wejściowym hotelu:
8.1.1. Dokładne instrukcje działania na wypadek pożaru dla personelu i ogółu muszą
być rozmieszczone w sposób widoczny.
8.1.2. Plan hotelu dla informacji drużyn ratowniczych ma wskazywać lokalizację:
– klatek schodowych i dróg ewakuacyjnych,
– dostępnych gaśnic,
– wyłączników instalacji gazowych i elektrycznych,
– jeśli istnieją, wyłączników systemu wentylacji,
– jeśli istnieją, tablic rozdzielczych systemów alarmowych i systemów auto−
matycznego wykrywania ognia,
– jeśli istnieją, instalacji i stref szczególnego zagrożenia.
8.2. Na każdym piętrze uproszczony plan rozkładu umieszczony w bliskości dostępu do
piętra w hotelach posiadających dwie lub więcej kondygnacji powyżej ziemi.
8.3. W każdym pokoju hotelowym:
8.3.1. Widocznie rozmieszczone i dokładne instrukcje określające działania na wy−
padek pożaru; oprócz języka miejscowego instrukcje te dodatkowo muszą być
— 176 —
napisane w językach obcych, w zależności od narodowości najczęściej od−
wiedzających hotel gości.
8.3.2. Instrukcjom tym mają towarzyszyć uproszczone plany pięter schematycznie
ukazujące rozkład pomieszczeń w stosunku do dróg ewakuacyjnych, klatek
schodowych i/lub wyjść.
8.4. Instrukcje mają w szczególności zwracać uwagę na zakaz używania wind w wypad−
ku pożaru, z wyjątkiem specjalnie zabezpieczonych wind dla inwalidów.
ZAŁĄCZNIKI
— 177 —
Ustawa z 5 marca 2004 r.
o zmianie ustawy o usługach turystycznych
oraz o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń
Dz.U. z 2004 r., nr 62, poz. 576
Art. 1.
W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. z 2001 r., nr 55, poz. 578
oraz z 2003 r., nr 124, poz. 1152 i nr 203, poz. 1966) wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 1 dodaje się art. 1a w brzmieniu:
„Art. 1a. Przepisy ustawy dotyczące świadczenia usług hotelarskich w obiektach, o któ−
rych mowa w art. 35, ust. 2, stosuje się także do rolników wynajmujących pokoje i miej−
sca na ustawienie namiotów w prowadzonych gospodarstwach rolnych.”;
2) w art. 3 pkt 7a otrzymuje brzmienie:
„7a) przewodnik turystyczny – osobę zawodowo oprowadzającą turystów lub odwiedza−
jących po wybranych obszarach, miejscowościach i obiektach oraz udzielającą o nich
informacji”;
3) art. 7 i art. 8 otrzymują brzmienie:
„Art. 7.1. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana – w tym ograniczenie zakresu terytorial−
nego zezwolenia, stwierdzenie wygaśnięcia lub cofnięcie zezwolenia, o którym
mowa w art. 4, ust. 1, następuje w formie decyzji administracyjnej.
2. Organem właściwym do udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany – w tym ograni−
czenia zakresu terytorialnego zezwolenia, stwierdzenia wygaśnięcia lub cofnię−
cia zezwolenia, o którym mowa w art. 4, ust. 1, jest wojewoda właściwy dla
siedziby przedsiębiorcy, a w wypadku przedsiębiorcy zagranicznego mającego
siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej – wybrany
przez niego wojewoda.
3. Organem właściwym do udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany – w tym ograni−
czenia zakresu terytorialnego zezwolenia, stwierdzenia wygaśnięcia lub cofnię−
cia zezwolenia, o którym mowa w art. 4, ust. 1, przedsiębiorcy zagranicznemu,
który utworzył oddział na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z przepi−
sami ustawy, o której mowa w art. 1, jest wojewoda właściwy ze względu na
siedzibę oddziału.
4. Wniosek o udzielenie zezwolenia, o którym mowa w art. 4, ust. 1, powinien zawierać:
1) oznaczenie przedsiębiorcy wraz z podaniem jego siedziby i adresu, a w wy−
padku gdy przedsiębiorcą jest osoba fizyczna – miejsca zamieszkania i adresu,
2) określenie przedmiotu działalności: organizowanie imprez turystycznych lub
pośredniczenie na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług
turystycznych,
3) określenie zakresu terytorialnego działalności objętej zezwoleniem,
4) wskazanie głównego miejsca wykonywania działalności objętej zezwoleniem
(zakładu głównego) oraz oddziałów,
— 178 —
5) imiona i nazwiska osób upoważnionych do kierowania działalnością przed−
siębiorstwa oraz działalnością jego oddziałów.
5. Do wniosku, o którym mowa w ust. 4, należy dołączyć dokumenty potwierdzają−
ce spełnienie warunków, o których mowa w art. 5, ust. 1 i 2:
1) odpowiednio odpis z Krajowego Rejestru Sądowego albo zaświadczenie o wpi−
sie do ewidencji działalności gospodarczej lub ich odpowiedniki, w wypadku
przedsiębiorcy zagranicznego mającego siedzibę na terytorium państwa człon−
kowskiego Unii Europejskiej,
2) kopię wydanego przez właściwy urząd statystyczny zaświadczenia o numerze
identyfikacyjnym REGON lub jego odpowiednika, w wypadku przedsiębior−
cy zagranicznego mającego siedzibę na terytorium państwa członkowskiego
Unii Europejskiej,
3) w odniesieniu do osób upoważnionych do kierowania działalnością przedsię−
biorstwa oraz działalnością jego oddziałów:
a) odpis umowy o pracę, z wyłączeniem informacji o wysokości wynagrodze−
nia, lub inny dokument upoważniający do kierowania działalnością,
b) zaświadczenie o niekaralności za przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu,
wiarygodności dokumentów, mieniu oraz przeciwko obrotowi gospodar−
czemu,
c) dokumenty potwierdzające posiadanie wykształcenia i praktyki, o których
mowa w art. 6,
4) umowę gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, albo umowę ubezpiecze−
nia na rzecz klientów, o których mowa w art. 5, ust. 1, pkt 2.
6. Zezwolenie, o którym mowa w art. 4, ust. 1, powinno zawierać w szczególności:
1) numer zezwolenia,
2) oznaczenie przedsiębiorcy wraz z jego numerem identyfikacyjnym REGON
lub jego odpowiednikiem, w wypadku przedsiębiorcy zagranicznego mające−
go siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
3) wskazanie siedziby i adresu przedsiębiorcy, a w wypadku gdy przedsiębiorcą
jest osoba fizyczna – miejsca zamieszkania i adresu,
4) wskazanie adresu zakładu głównego oraz adresów oddziałów,
5) określenie przedmiotu i zakresu terytorialnego działalności,
6) imiona i nazwiska oraz daty urodzenia osób upoważnionych do kierowania
działalnością przedsiębiorstwa oraz działalnością jego oddziałów,
7) pouczenie o obowiązkach przedsiębiorcy w związku z prowadzeniem działal−
ności gospodarczej objętej zezwoleniem oraz o skutkach związanych z nie−
wywiązaniem się z tych obowiązków.
7. Wojewoda odmawia udzielenia zezwolenia albo ogranicza jego zakres terytorial−
ny w stosunku do wniosku o udzielenie zezwolenia, jeżeli przedsiębiorca nie
spełnia wymagań niezbędnych do jego udzielenia.
8. Przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać właściwemu wojewodzie zmiany da−
nych zawartych we wniosku i załączonych dokumentach w terminie 14 dni od
dnia powstania tych zmian.
9. W wypadku zgłoszenia zmiany danych, o których mowa w ust. 6, pkt 2–6, wła−
ściwy wojewoda wydaje decyzję administracyjną o zmianie zezwolenia.
ZAŁĄCZNIKI
— 179 —
Art. 8.1. Wojewoda niezwłocznie przesyła kopię zezwolenia, o którym mowa w art. 4, ust. 1,
kopię ostatecznej decyzji o zmianie – w tym o ograniczeniu zakresu terytorialne−
go zezwolenia, cofnięciu, o stwierdzeniu wygaśnięcia zezwolenia oraz o stwier−
dzeniu prowadzenia działalności bez wymaganego zezwolenia, a także dane doty−
czące formy zapewnienia pokrycia kosztów i zwrotu wpłat, o których mowa w art.
5, ust. 1, pkt 2, ministrowi właściwemu do spraw turystyki.
2. Minister właściwy do spraw turystyki, na podstawie ostatecznych decyzji i da−
nych dotyczących form zapewnienia pokrycia kosztów i zwrotu wpłat, o których
mowa w ust. 1, prowadzi centralny rejestr zezwoleń, zwany dalej „rejestrem”.
3. W ramach rejestru prowadzi się także wykaz przedsiębiorców oraz wykaz obej−
mujący imiona i nazwiska oraz daty urodzenia osób kierujących działalnością przed−
siębiorstwa w imieniu przedsiębiorców, którym cofnięto zezwolenie lub którzy
prowadzili działalność bez wymaganego zezwolenia, wraz ze wskazaniem termi−
nu, w którym upływa okres, o którym mowa w art. 10a, ust. 2. Podstawą dokona−
nia wpisu w wykazie jest ostateczna decyzja właściwego wojewody o cofnięciu
zezwolenia lub o stwierdzeniu prowadzenia działalności, o której mowa w art. 4,
ust. 1, bez wymaganego zezwolenia.
4. Z wykazów, o których mowa w ust. 3, wykreśla się przedsiębiorcę oraz osobę
kierującą działalnością przedsiębiorstwa w imieniu przedsiębiorcy, po upływie
okresu, o którym mowa w art. 10a, ust. 2.
5. Wpisu do rejestru dokonuje się z urzędu, na podstawie ostatecznych decyzji i da−
nych, o których mowa w ust. 1.
6. Minister właściwy do spraw turystyki, w drodze rozporządzenia, określa szczegó−
łowe zasady i tryb prowadzenia centralnego rejestru zezwoleń, wskazując w szcze−
gólności dokumenty i dane, na podstawie których dokonuje się wpisu do rejestru,
oraz zakres danych gromadzonych w księdze rejestrowej i jej wzór.
7. Wojewoda prowadzi ewidencję wydanych na terenie województwa zezwoleń i zwią−
zanych z nimi umów gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, o których mowa
w art. 5, ust. 1, pkt 2, oraz udziela informacji o wydanych zezwoleniach na zasa−
dach ustalonych dla rejestru.”;
4) w art. 9 po ust. 3 dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
„4. W razie ustalenia w wyniku kontroli, o której mowa w ust. 1, że przedsiębiorca pro−
wadzi działalność bez wymaganego zezwolenia lub z przekroczeniem zakresu terytorial−
nego, wojewoda wydaje decyzję administracyjną o stwierdzeniu prowadzenia działalno−
ści, o której mowa w art. 4, ust. 1, bez wymaganego zezwolenia lub z przekroczeniem
zakresu terytorialnego. Decyzja powinna w szczególności zawierać określenie przedsię−
biorcy, który prowadził działalność bez wymaganego zezwolenia lub z przekroczeniem
zakresu terytorialnego, imię i nazwisko oraz datę urodzenia osoby lub osób kierujących
taką działalnością oraz datę stwierdzenia prowadzenia działalności bez zezwolenia lub
z przekroczeniem terytorialnego zakresu. W decyzji zamieszcza się także pouczenie o skut−
kach wynikających z art. 10a, ust. 2 i 3.”;
5) w art. 10a ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Wojewoda cofa zezwolenie albo ogranicza jego zakres terytorialny, w wypadku gdy:
1) został zawiadomiony przez sąd o prawomocnym orzeczeniu zakazu prowadzenia
przez przedsiębiorcę działalności objętej zezwoleniem,
— 180 —
2) przedsiębiorca naruszył obowiązki określone ustawą, powodując zagrożenie bezpie−
czeństwa lub dóbr osobistych klientów, a także poważne zagrożenie interesów
majątkowych klientów,
3) przedsiębiorca nie usunie, w wyznaczonym terminie, stwierdzonych uchybień,
pomimo wezwania, o którym mowa w art. 9, ust. 2,
4) przedsiębiorca nie przedłoży dokumentów potwierdzających zawarcie kolejnej
umowy gwarancji lub ubezpieczenia, o których mowa w art. 5, ust. 1, pkt 2, przed
upływem terminu obowiązywania umowy poprzedniej,
5) przedsiębiorca działa jednocześnie jako agent turystyczny, który:
a) prowadzi działalność na rzecz organizatora turystyki nieposiadającego zezwo−
lenia lub
b) w umowie zawieranej z klientem nie wskazuje jednoznacznie właściwego or−
ganizatora turystyki, którego reprezentuje, lub
c) działa bez ważnej umowy agencyjnej,
6) przedsiębiorca używa zezwolenia lub powołuje się na posiadane zezwolenie organi−
zatora turystyki lub pośrednika turystycznego, prowadząc działalność gospodarczą
polegającą na sprzedaży prawa do korzystania z budynku lub pomieszczenia miesz−
kalnego w oznaczonym czasie w każdym roku, w celu wprowadzenia w błąd klien−
tów co do rzeczywistego charakteru prowadzonej przez siebie działalności.”;
6) w art. 10b dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 w brzmieniu:
„2. Prowadzenie przez agenta turystycznego działalności, o której mowa w ust. 1, jest
traktowane jak prowadzenie działalności przez organizatora turystyki bez wymaganego
zezwolenia. Przepis art. 10a, ust. 2 stosuje się odpowiednio.”;
7) w art. 15 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Powierzenie przez organizatora turystyki wykonywania zadań przewodnika turystycz−
nego lub pilota wycieczek osobie nieuprawnionej lub nieposiadającej znajomości języ−
ka, o którym mowa w art. 31, albo nieposiadającej aktualnego zaświadczenia lekarskiego
o braku przeciwwskazań do wykonywania zadań przewodnika turystycznego lub pilota
wycieczek, wydanego zgodnie z przepisami wymienionymi w art. 23, ust. 1, może stano−
wić podstawę cofnięcia lub ograniczenia zakresu terytorialnego zezwolenia, o którym
mowa w art. 4, ust. 1.”;
8) w art. 19a wyrazy „art. 10b” zastępuje się wyrazami „art. 10b, ust. 1”;
9) art. 20 otrzymuje brzmienie:
„Art. 20. 1. Przewodnikiem turystycznym lub pilotem wycieczek może być osoba, która
posiada uprawnienia określone ustawą.
2. Do zadań przewodnika turystycznego należy oprowadzanie wycieczek oraz
fachowe udzielanie ich uczestnikom informacji o kraju, odwiedzanych miej−
scowościach, obszarach i obiektach.
3. Do zadań pilota wycieczek należy sprawowanie, w imieniu organizatora tury−
styki, opieki nad uczestnikami imprezy turystycznej w niezbędnym zakresie,
wynikającym z charakteru imprezy, czuwanie nad sposobem wykonywania
usług świadczonych na rzecz uczestników podczas imprezy oraz przyjmowa−
nie od nich reklamacji dotyczących świadczonych im usług, a także reprezen−
towanie organizatora turystyki wobec kontrahentów świadczących usługi
w trakcie trwania imprezy.
ZAŁĄCZNIKI
— 181 —
4. Pilot wycieczek ma obowiązek potwierdzić klientowi przyjęcie reklamacji,
a w wypadku jej niezałatwienia, przekazania jej niezwłocznie organizatorowi
turystyki.
5. W wypadku odmowy uwzględnienia reklamacji organizator turystyki jest obo−
wiązany szczegółowo uzasadnić na piśmie przyczyny odmowy.
6. Jeżeli organizator turystyki nie ustosunkuje się do reklamacji na piśmie, w ter−
minie 30 dni od dnia zakończenia imprezy turystycznej, a w wypadku zgłosze−
nia tej reklamacji po zakończeniu imprezy turystycznej w terminie 30 dni od
jej złożenia, uważa się, że uznał reklamację za uzasadnioną.”;
10) w art. 21, w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) przewodników terenowych dla poszczególnych województw, regionów oraz tras
turystycznych.”;
11) w art. 22 pkt 5 otrzymuje brzmienie:
„5) odbyła szkolenie teoretyczne i praktyczne oraz zdała egzamin na przewodnika tury−
stycznego lub na pilota wycieczek, z zastrzeżeniem art. 22a.”;
„Art. 22a. 1. Osoby wymienione w art. 49, ust. 1, które nie potwierdziły posiadanych upraw−
nień w terminie określonym w art. 49, ust. 2, dopuszcza się odpowiednio do
egzaminu na przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek bez konieczno−
ści odbycia szkolenia teoretycznego i praktycznego.
2. Osoby posiadające uprawnienia przewodnika turystycznego dopuszcza się do
egzaminu umożliwiającego uzyskanie uprawnień obejmujących dodatkowy za−
kres terytorialny bez konieczności odbycia szkolenia teoretycznego i praktycz−
nego.”;
13) art. 23 i art. 24 otrzymują brzmienie:
„Art. 23. 1. Osoba ubiegająca się o nadanie uprawnień przewodnika turystycznego lub pilo−
ta wycieczek podlega badaniom lekarskim wstępnym, a osoba posiadająca takie
uprawnienia – badaniom okresowym, w trybie i zakresie określonych w przepi−
sach o badaniach lekarskich pracowników.
2. Przewodnik turystyczny lub pilot wycieczek, który nie przedstawi właściwemu
wojewodzie aktualnego zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do
wykonywania zadań przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek, wydane−
go zgodnie z przepisami, o których mowa w ust. 1, nie może wykonywać zadań
wymagających posiadania odpowiednio uprawnień przewodnika turystycznego
lub pilota wycieczek.
Art. 24. 1. Szkolenie, o którym mowa w art. 22, pkt 5, mogą prowadzić jednostki organiza−
cyjne lub osoby upoważnione na podstawie decyzji administracyjnej wojewody
właściwego ze względu na ich siedzibę lub miejsce zamieszkania, a w wypadku
jednostek organizacyjnych lub osób mających siedzibę lub miejsce zamieszka−
nia na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej – wybranego przez
nich wojewody, zwane dalej „organizatorami szkolenia”, które:
1) do prowadzenia zajęć teoretycznych dysponują kadrą wykładowców posiada−
jących wykształcenie wyższe,
2) do prowadzenia zajęć praktycznych dysponują kadrą instruktorów posiadają−
cych udokumentowaną praktykę w zakresie wykonywania zadań odpowied−
— 182 —
nio przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek w wymiarze co najmniej
50 dni w okresie 5 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku o udzielenie
upoważnienia,
3) zapewnią warunki umożliwiające realizację zajęć, w tym także praktycznych,
oraz odpowiednią obsługę biurową wraz z przechowywaniem i udostępnia−
niem dokumentacji szkolenia.
2. Potwierdzeniem posiadania praktyki, o której mowa w ust. 1, pkt 2, jest zaświad−
czenie wydane przez organizatora turystyki lub jednostkę organizacyjną powie−
rzającą zadania odpowiednio przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek.
3. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się na przeprowadzenie jednego
szkolenia lub na stałe.
4. Decyzja, o której mowa w ust. 1, powinna zawierać w szczególności:
1) numer upoważnienia,
2) oznaczenie organu udzielającego upoważnienia,
3) datę wydania upoważnienia,
4) oznaczenie organizatora szkolenia,
5) wskazanie siedziby i adresu zakładu głównego organizatora szkolenia oraz
oddziałów,
6) imię i nazwisko osoby (osób) kierujących szkoleniem,
7) określenie przedmiotu i zakresu szkolenia,
8) okres, na który udziela się upoważnienia stosownie do ust. 3,
9) pouczenie o obowiązkach organizatora szkolenia w związku z prowadzeniem
działalności objętej upoważnieniem oraz o skutkach związanych z niewywią−
zaniem się z tych obowiązków.
5. Organizator szkolenia jest obowiązany zgłaszać organowi, który udzielił upo−
ważnienia, zmiany danych, o których mowa w ust. 4, pkt 5 i 6.
6. W wypadku zgłoszenia zmian danych, o których mowa w ust. 4, pkt 5 i 6, organ,
który udzielił upoważnienia, wydaje decyzję administracyjną o zmianie upoważ−
nienia.
7. Upoważnienie może zostać cofnięte, jeżeli organizator szkolenia przestał speł−
niać warunki określone w ust. 1 lub gdy szkolenie jest prowadzone niezgodnie
z wydanym upoważnieniem.”;
14) po art. 24 dodaje się art. 24a i 24b w brzmieniu:
„Art. 24a. 1. Wojewoda jest upoważniony do kontroli organizatorów szkoleń w zakresie:
1) spełniania wymagań niezbędnych do uzyskania upoważnienia,
2) zgodności prowadzonej działalności z wydanym upoważnieniem.
2. Kontroli, o której mowa w ust. 1, dokonują osoby imiennie upoważnione przez
wojewodów.
3. Wojewoda może wezwać organizatora szkolenia do usunięcia stwierdzonych
uchybień w wyznaczonym terminie, pod rygorem cofnięcia upoważnienia.
4. Cofnięcie upoważnienia do szkolenia oraz stwierdzenie jego prowadzenia bez
wymaganego upoważnienia następuje w formie decyzji administracyjnej.
5. Organizator szkolenia, któremu cofnięto upoważnienie do szkolenia, a także
organizator szkolenia, który prowadził szkolenie bez wymaganego upoważ−
nienia, nie może uzyskać żadnego z upoważnień, o których mowa w art. 24,
ZAŁĄCZNIKI
— 183 —
ust. 3, w okresie 3 lat od daty wydania decyzji o cofnięciu upoważnienia lub
o stwierdzeniu prowadzenia szkolenia bez wymaganego upoważnienia.
Art. 24b. Minister właściwy do spraw turystyki, w drodze rozporządzenia, określi:
1) warunki, jakie powinien spełniać organizator szkolenia ubiegający się o upo−
ważnienie do szkolenia przewodników turystycznych i pilotów wycieczek,
z uwzględnieniem w szczególności warunków materialnych umożliwiających
realizację zajęć, kwalifikacji kadry wykładowców i instruktorów, oraz warun−
ki przechowywania i udostępniania dokumentacji szkolenia,
2) warunki, jakim powinien odpowiadać wniosek o upoważnienie do szkolenia
przewodników turystycznych i pilotów wycieczek, oraz tryb i szczegółowe
zasady kontroli szkoleń, z uwzględnieniem w szczególności dokumentów, ja−
kie powinny być załączane do wniosku oraz ze szczególnym uwzględnieniem
zakresu, procedury i częstotliwości dokonywania kontroli szkoleń.”;
„Art. 25. 1. Egzamin przeprowadza komisja egzaminacyjna powoływana przez wojewodę
właściwego ze względu na:
1) obszar uprawnień – dla przewodników turystycznych,
2) miejsce organizacji kursu – dla pilotów wycieczek.
2. W wypadku gdy obszar uprawnień, o którym mowa w ust. 1, pkt 1, obejmuje
terytorium wykraczające poza jedno województwo, egzamin przeprowadza ko−
misja egzaminacyjna powoływana przez wojewodę właściwego ze względu na
zakres terytorialny jednej z części obszaru, którego dotyczą uprawnienia prze−
wodnika turystycznego.
3. Wyboru komisji egzaminacyjnej w wypadku, o którym mowa w ust. 2, dokonu−
je osoba ubiegająca się o nadanie uprawnień przewodnika turystycznego.
4. Do komisji egzaminacyjnych, o których mowa w ust. 1 i 2, powołuje się przed−
stawicieli stowarzyszeń zrzeszających przewodników turystycznych i pilotów
wycieczek oraz organizacji zrzeszających organizatorów turystyki, a także przed−
stawiciela wojewódzkiego konserwatora zabytków, jeżeli na obszarze objętym
uprawnieniami, o które ubiega się kandydat na przewodnika turystycznego, znaj−
dują się obiekty zabytkowe i muzea.
5. Do komisji egzaminacyjnych, o których mowa w ust. 1 i 2, można powołać
także nauczycieli akademickich specjalizujących się w dziedzinie turystyki.
6. Za sprawdzenie kwalifikacji osób ubiegających się o uprawnienia przewodnika
turystycznego lub pilota wycieczek oraz za sprawdzenie znajomości języka ob−
cego przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek pobiera się opłaty.”;
16) art. 27–29 otrzymują brzmienie:
„Art. 27. Uprawnienia przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek cofa się, jeżeli prze−
wodnik turystyczny lub pilot wycieczek:
1) zostanie skazany prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa, o któ−
rym mowa w art. 22, pkt 4,
2) nie zda egzaminu sprawdzającego, o którym mowa w art. 26, ust. 2,
3) wykonuje zadania przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek, nie przed−
stawiając uprzednio właściwemu wojewodzie aktualnego orzeczenia o braku
— 184 —
przeciwwskazań do wykonywania zadań odpowiednio przewodnika turystycz−
nego lub pilota wycieczek, wydanego zgodnie z art. 23.
Art. 28. 1. Uprawnienia przewodnika turystycznego i pilota wycieczek osobom będącym
obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej nadaje, odmawia nadania, zawiesza
i przywraca oraz cofa wojewoda właściwy dla miejsca ich zamieszkania,
a w wypadku nieposiadania miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospo−
litej Polskiej – wojewoda wybrany przez te osoby ubiegające się o te uprawnie−
nia, w formie decyzji administracyjnej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. Uprawnienia przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek osobom niebędą−
cym obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej, nieposiadającym miejsca zamiesz−
kania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, spełniającym warunki określone
w art. 22, nadaje, odmawia ich nadania, zawiesza, przywraca oraz cofa wojewo−
da wybrany przez osobę ubiegającą się o te uprawnienia.
3. Uprawnienia przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek obywatelom
państw członkowskich Unii Europejskiej nieposiadającym miejsca zamieszka−
nia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy nabyli kwalifikacje do wy−
konywania zawodu przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek w tych
państwach, nadaje, zawiesza, przywraca oraz cofa wojewoda wybrany przez
osobę ubiegającą się o te uprawnienia. Podstawę do nadania uprawnień stanowi
decyzja ministra właściwego do spraw turystyki o uznaniu kwalifikacji do wy−
konywania zawodu przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek na teryto−
rium Rzeczypospolitej Polskiej, wydana na podstawie odrębnych przepisów.
4. Ewidencję nadanych uprawnień przewodnika turystycznego i pilota wycieczek
prowadzą wojewodowie, o których mowa w ust. 1–3.
5. Nadanie uprawnień przewodnika turystycznego i pilota wycieczek dokumentuje
się poprzez wydanie odpowiedniej legitymacji i identyfikatora.
Art. 29. 1. Osoby wykonujące zadania przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek
podlegają kontroli. Kontrola obejmuje:
1) posiadanie uprawnień co do ich obszaru i ważności,
2) poprawność wykonywania zadań przewodnika turystycznego i pilota wycieczek.
2. Kontroli podlega także zapewnienie przez organizatorów turystyki opieki prze−
wodnika turystycznego lub pilota wycieczek nad uczestnikami imprezy tury−
stycznej, przewidzianej w art. 30 i art. 31.
3. Kontroli, o której mowa w ust. 1 i 2, dokonują osoby imiennie upoważnione
przez wojewodów.
4. Osoby dokonujące kontroli powiadamiają o stwierdzonych uchybieniach woje−
wodę właściwego ze względu na miejsce dokonanej kontroli.
5. Wojewoda, o którym mowa w ust. 4, przekazuje otrzymane wyniki kontroli wo−
jewodzie, który nadał uprawnienia przewodnikowi turystycznemu lub pilotowi
wycieczek.”;
„1. Organizatorzy turystyki podlegający obowiązkowi uzyskania zezwolenia, o którym
mowa w art. 4, ust. 1, organizujący wycieczki, w których uczestniczy co najmniej 10
osób realizujących wspólny program, są obowiązani, jeżeli umowa nie stanowi inaczej,
zapewnić uczestnikom opiekę osób posiadających uprawnienia:
ZAŁĄCZNIKI
— 185 —
1) przewodnika turystycznego – dla wycieczek w kraju,
2) pilota wycieczek – dla wycieczek w kraju i za granicą.”;
„Art. 31. 1. Organizator turystyki organizujący wycieczki za granicą jest obowiązany zapewnić
opiekę pilota wycieczek posiadającego znajomość języka powszechnie znanego
w kraju odwiedzanym lub języka uzgodnionego z kontrahentem zagranicznym.
2. Organizator turystyki organizujący wycieczki dla turystów z zagranicy jest obo−
wiązany zapewnić usługi przewodnika turystycznego i opiekę pilota wycie−
czek posiadających znajomość języka obcego umożliwiającą swobodny kon−
takt z uczestnikami lub języka uzgodnionego z kontrahentem zagranicznym.”;
„3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w porozu−
mieniu z ministrem właściwym do spraw turystyki, w drodze rozporządzenia, określi
sposób wykonywania funkcji przewodnika turystycznego w muzeach i zabytkach oraz
szkolenia, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki zbiorów muzealnych i zabytków
w programach szkoleń.”;
20) uchyla się art. 33a;
„Art. 34. 1. Minister właściwy do spraw turystyki, w drodze rozporządzenia, określi:
1) właściwość terytorialną wojewodów powołujących komisje egzaminacyjne
dla przewodników turystycznych i pilotów wycieczek, z uwzględnieniem
w szczególności podziału administracyjnego kraju,
2) kwalifikacje, skład, sposób powoływania i odwoływania członków komisji
egzaminacyjnych, o których mowa w art. 25, zasady egzaminowania kandy−
datów na przewodników turystycznych i pilotów wycieczek oraz wzór świa−
dectwa wydawanego przez te komisje, ze szczególnym uwzględnieniem spo−
sobu powoływania zespołów egzaminacyjnych,
3) warunki, jakim powinien odpowiadać wniosek o nadanie uprawnień prze−
wodnika turystycznego i pilota wycieczek, z uwzględnieniem w szczególno−
ści dokumentów, jakie powinny być załączane do wniosku,
4) programy szkolenia kandydatów na przewodników turystycznych i pilotów
wycieczek, z uwzględnieniem w szczególności minimalnego wymiaru godzin
zajęć dla poszczególnych przedmiotów stanowiących program szkolenia,
5) warunki uzyskiwania poszczególnych klas przewodników górskich, zakres
terytorialny uprawnień przewodników górskich i stopień trudności tras oraz
wycieczek prowadzonych przez przewodników górskich posiadających
uprawnienia określonej klasy, ze szczególnym uwzględnieniem programów
podstawowego szkolenia specjalistycznego oraz programów uzupełniające−
go szkolenia dla przewodników górskich poszczególnych klas,
6) miasta i obszary, na których organizatorzy turystyki, zgodnie z art. 30, ust. 1,
mają obowiązek zapewnienia opieki przewodnika turystycznego, ze szcze−
gólnym uwzględnieniem największych miast o znaczeniu historycznym i kul−
turowym oraz obszarów posiadających szczególne walory turystyczne,
7) skład i zasady działania komisji egzaminacyjnych języków obcych, o któ−
rych mowa w art. 32, ust. 3, wzór świadectwa wydawanego przez te komisje
oraz tryb wyłaniania kandydatów do umieszczenia na liście ministra wła−
— 186 —
ściwego do spraw turystyki, o której mowa w art. 32, ust. 3, ze szczególnym
uwzględnieniem wymagań, które kandydaci do umieszczenia na tej liście
powinni spełniać, oraz sposobu dokumentowania tych wymagań,
8) wysokość opłat za sprawdzenie kwalifikacji osób ubiegających się o upraw−
nienia przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek, sprawdzenie znajo−
mości języka obcego przez komisję egzaminacyjną języków obcych, o której
mowa w art. 32, ust. 3, oraz wysokość wynagrodzenia egzaminatorów,
z uwzględnieniem w szczególności wysokości opłat za poszczególne części
egzaminów, zasad ich zwrotu w wypadku nieprzystąpienia do egzaminu oraz
zasad wynagradzania egzaminatorów za przygotowywanie pytań do egzaminu,
9) wzory dokumentów potwierdzających posiadanie uprawnień przewodnika tu−
rystycznego i pilota wycieczek, a także tryb okazywania legitymacji przewod−
nika turystycznego i pilota wycieczek upoważnionym organom oraz sposób
noszenia identyfikatorów podczas wykonywania zadań przewodnika turystycz−
nego lub pilota wycieczek, ze szczególnym uwzględnieniem danych dotyczą−
cych rodzaju potwierdzanych uprawnień i terminów ważności tych uprawnień.
2. Minister właściwy do spraw turystyki ogłasza, w drodze obwieszczenia, na
wniosek wojewody lub wojewodów, zakres terytorialny regionów oraz prze−
bieg tras turystycznych, o których mowa w art. 21, ust. 1, pkt 3.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, powinien zawierać:
1) określenie regionu, ze szczególnym uwzględnieniem przebiegu jego granic
lub określenie przebiegu trasy turystycznej,
2) uzasadnienie zawierające w szczególności opis miejscowości i obiektów o zna−
czeniu historycznym, kulturowym i krajobrazowym lub posiadających szcze−
gólne znaczenie turystyczne, znajdujących się na trasach turystycznych.”;
22) w art. 35, w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) wymagania co do wielkości obiektu, jego wyposażenia oraz zakresu świadczonych
usług, ustalone dla rodzaju i kategorii, do których obiekt został zaszeregowany,”;
„4) kempingi (campingi) – obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach, sa−
mochodach mieszkalnych (campobusach) i przyczepach samochodowych, przyrzą−
dzanie posiłków, parkowanie samochodów, a także świadczące usługi związane
z pobytem klientów; obiekty te mogą dodatkowo umożliwiać nocleg w domkach
turystycznych lub innych obiektach stałych,”;
„2) kempingów (campingów) – cztery kategorie oznaczone gwiazdkami,”;
„Art. 39. 1. Przed rozpoczęciem świadczenia usług hotelarskich w obiekcie hotelarskim,
o którym mowa w art. 35, ust. 1, przedsiębiorca jest obowiązany uzyskać za−
szeregowanie tego obiektu do odpowiedniego rodzaju i kategorii.
2. W razie rozpoczęcia świadczenia usług w obiekcie hotelarskim, który posiada
zaszeregowanie, o którym mowa w ust. 1, przedsiębiorca jest obowiązany wy−
stąpić do właściwego wojewody o potwierdzenie lub zmianę dotychczasowego
zaszeregowania.
3. Przed rozpoczęciem świadczenia usług hotelarskich w obiekcie, o którym mowa
w art. 35, ust. 2, przedsiębiorca lub rolnik zamierzający świadczyć usługi hote−
ZAŁĄCZNIKI
— 187 —
larskie w gospodarstwie rolnym jest obowiązany zgłosić ten obiekt do ewiden−
cji wymienionej w art. 38, ust. 3.
4. Przedsiębiorcy świadczący usługi hotelarskie w obiektach, o których mowa
w art. 35, mają obowiązek informowania właściwego organu o okolicznościach
powodujących zmianę rodzaju lub kategorii obiektu hotelarskiego oraz o za−
kończeniu świadczenia usług hotelarskich.
5. Rolnicy świadczący usługi hotelarskie w gospodarstwie rolnym mają obowiązek
informowania właściwego organu o zakończeniu świadczenia usług hotelarskich.”;
„Art. 39a. 1. Przedsiębiorca, który zamierza rozpocząć świadczenie usług hotelarskich
w obiekcie hotelarskim, może ubiegać się o przyrzeczenie zaszeregowania
obiektu hotelarskiego do odpowiedniego rodzaju i kategorii, zwane dalej „pro−
mesą”.
2. Promesę wydaje, na wniosek przedsiębiorcy, wojewoda właściwy ze względu
na miejsce położenia obiektu hotelarskiego.
3. Promesa jest wydawana w formie decyzji administracyjnej na czas określony
nie dłuższy niż dwa lata.
4. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, powinien zawierać w szczególności:
1) oznaczenie przedsiębiorcy wraz z podaniem jego siedziby i adresu, a w wypad−
ku gdy przedsiębiorcą jest osoba fizyczna – miejsca zamieszkania i adresu,
2) nazwę obiektu, jeżeli usługi będą świadczone z użyciem nazwy własnej
obiektu,
3) określenie położenia obiektu, wraz z podaniem jego adresu,
4) wskazanie rodzaju obiektu hotelarskiego i kategorii, o które ubiega się przed−
siębiorca.
5. Do wniosku dołącza się ostateczną decyzję o pozwoleniu na budowę lub zmianę
sposobu użytkowania obiektu.
6. W okresie ważności promesy przedsiębiorca nie może świadczyć usług hote−
larskich w obiekcie, z zastrzeżeniem ust. 7. Przedsiębiorca może używać na−
zwy rodzajowej i oznaczenia kategorii do celów informacyjnych i promocyj−
nych obiektu hotelarskiego.
7. Wojewoda może, w drodze postanowienia, zezwolić na rozpoczęcie świad−
czenia usług hotelarskich przez przedsiębiorcę, który otrzymał promesę, po
złożeniu przez niego kompletnego wniosku o zaszeregowanie obiektu hote−
larskiego do odpowiedniego rodzaju i kategorii.”;
„Art. 42. 1. Zaszeregowanie, odmowa zaszeregowania, potwierdzenie zaszeregowania bądź
zmiana zaszeregowania obiektu hotelarskiego do określonego rodzaju, nadanie,
odmowa nadania lub zmiana kategorii, odmowa wpisu do ewidencji obiektów
hotelarskich i wykreślenie z ewidencji obiektów hotelarskich, a także nakaza−
nie wstrzymania świadczenia usług hotelarskich następuje w formie decyzji
administracyjnej.
2. Podstawą odmowy wpisu do ewidencji obiektów hotelarskich jest decyzja o od−
mowie zaszeregowania lub o odmowie potwierdzenia zaszeregowania obiektu
hotelarskiego do określonego rodzaju i kategorii.”;
— 188 —
„Art. 45. Minister właściwy do spraw turystyki, w drodze rozporządzenia, określa:
1) wymagania dla poszczególnych rodzajów i kategorii obiektów hotelarskich co
do wyposażenia oraz zakresu świadczonych usług, w tym usług gastronomicz−
nych, oraz warunki dopuszczenia odstępstw od tych wymagań, ze szczegól−
nym uwzględnieniem wymagań w zakresie:
a) zewnętrznych elementów zagospodarowania i urządzenia,
b) instalacji i urządzeń technicznych,
c) podstawowych elementów dotyczących funkcji, programu obsługowego i uży−
teczności obiektu,
d) części mieszkalnej,
e) oferty usług podstawowych i uzupełniających,
2) szczegółowe zasady i tryb zaliczania obiektów hotelarskich do poszczególnych
rodzajów i kategorii, z uwzględnieniem w szczególności sposobu oceny obiek−
tu hotelarskiego,
3) sposób dokumentowania spełnienia wymagań, o których mowa w art. 35, ust.
1, pkt 2, z uwzględnieniem w szczególności rodzajów dokumentów, jakie po−
winny być dołączone do wniosku o zaszeregowanie,
4) minimalne wymagania co do wyposażenia obiektów świadczących usługi hote−
larskie, o których mowa w art. 35, ust. 2, ze szczególnym uwzględnieniem wy−
magań w zakresie zagospodarowania terenu, określenia wyposażenia podsta−
wowego oraz norm dotyczących jednostek mieszkalnych i ich wyposażenia,
5) tryb sprawowania kontroli nad przestrzeganiem w poszczególnych obiektach
wymagań co do wyposażenia i świadczenia usług, odpowiadających rodzajowi
i kategorii obiektu, o których mowa w art. 40, z uwzględnieniem w szczególno−
ści częstotliwości dokonywania kontroli i warunków kontroli,
6) sposób prowadzenia ewidencji obiektów hotelarskich oraz innych obiektów,
w których są świadczone usługi hotelarskie, ze szczególnym uwzględnieniem
danych, jakie powinna zawierać karta ewidencyjna obiektów hotelarskich, a tak−
że innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie.”;
29) w art. 51a, w ust. 2 wyrazy „art. 34, ust. 2, pkt 3” zastępuje się wyrazami „art. 34, ust. 1, pkt 8”.
Art. 2.
W ustawie z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. nr 12, poz. 114, z późn. zm.1)
w art. 601, w § 4 po pkt. 2 dodaje się pkt 2a w brzmieniu:
1) Zmiany ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 1981 r. nr 24, poz. 124, z 1982 r. nr 16, poz. 125, z 1983 r. nr 6, poz. 35
i nr 44, poz. 203, z 1984 r. nr 54, poz. 275, z 1985 r. nr 14, poz. 60 i nr 23, poz. 100, z 1986 r. nr 39, poz. 193,
z 1988 r. nr 20, poz. 135 i nr 41, poz. 324, z 1989 r. nr 34, poz. 180, z 1990 r. nr 51, poz. 297, nr 72, poz. 422 i nr 86,
poz. 504, z 1991 r. nr 75, poz. 332 i nr 91, poz. 408, z 1992 r. nr 24, poz. 101, z 1994 r. nr 123, poz. 600, z 1995 r.
nr 6, poz. 29 i nr 60, poz. 310, z 1997 r. nr 54, poz. 349, nr 60, poz. 369, nr 85, poz. 539, nr 98, poz. 602, nr 104,
poz. 661, nr 106, poz. 677, nr 111, poz. 724, nr 123, poz. 779, nr 133, poz. 884 i nr 141, poz. 942, z 1998 r. nr 113,
poz. 717, z 1999 r. nr 83, poz. 931 i nr 101, poz. 1178, z 2000 r. nr 22, poz. 271, nr 73, poz. 852, nr 74, poz. 855
i nr 117, poz. 1228, z 2001 r. nr 100, poz. 1081, nr 106, poz. 1149, nr 125, poz. 1371, nr 128, poz. 1409 i nr 129,
poz. 1438, z 2002 r. nr 19, poz. 185, nr 25, poz. 253 i nr 135, poz. 1145 oraz z 2004 r. nr 11, poz. 95.
ZAŁĄCZNIKI
— 189 —
„2a) świadcząc usługi hotelarskie, używa oznaczeń, które mogą wprowadzić klientów
w błąd co do rodzaju lub kategorii obiektu hotelarskiego”.
Art. 3.
Do postępowań w sprawach o udzielenie zezwolenia na organizowanie imprez turystycz−
nych oraz o udzielenie zezwolenia na pośredniczenie na zlecenie klientów w zawieraniu
umów o świadczenie usług turystycznych, wszczętych i niezakończonych przed dniem
wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Art. 4.
Sprawy o nadanie, zawieszenie, przywrócenie oraz cofnięcie uprawnień przewodnika tury−
stycznego lub pilota wycieczek osobom niebędącym obywatelami Rzeczypospolitej Pol−
skiej, nieposiadającym miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wsz−
częte przed dniem wejścia w życie ustawy, zostaną rozpatrzone przez wojewodów
właściwych do rozpatrzenia sprawy na podstawie dotychczasowych przepisów.
Art. 5.
Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 34 i 45 ustawy, o której
mowa w art. 1, zachowują moc do czasu wejścia w życie przepisów wykonawczych wyda−
nych na podstawie niniejszej ustawy, nie dłużej niż przez 3 miesiące od dnia wejścia w ży−
cie niniejszej ustawy.
Art. 6.
Ogłoszenie tekstu jednolitego ustawy o usługach turystycznych nastąpi w terminie 6 mie−
sięcy od dnia ogłoszenia niniejszej ustawy.
Art. 7.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 2004 r.
Zmiany w projekcie dotyczą m.in.:
• objęcia ustawą także rolników, tzn. w zakresie prowadzenia przez nich działalności
polegającej na świadczeniu w ich gospodarstwach rolnych usług hotelarskich przez
wynajmowanie pokoi i miejsc na ustawienie namiotów, a także świadczeniu w ich
gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów,
• zastrzeżenia ustawowej nazwy rodzajowej camping dla obiektów skategoryzowanych
zamiennie z nazwą kemping oraz nowa definicja campingu,
• wydawania promesy zaszeregowania budowanego obiektu hotelarskiego do rodzaju
i kategorii; umożliwiono w ten sposób prowadzenie na rynku turystycznym promocji
obiektu już w okresie jego budowy i oddawania do eksploatacji,
— 190 —
• wykreślono upoważnienie ustawowe dot. określenia przez ministra właściwego
ds. turystyki, w drodze rozporządzenia – wymagań co do kwalifikacji personelu dla
poszczególnych rodzajów i kategorii obiektów hotelarskich,
• wskazania organu właściwego – wojewoda – do udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany
stwierdzenia wygaśnięcia lub cofnięcia zezwolenia albo ograniczenia zakresu teryto−
rialnego zezwolenia na prowadzenie działalności organizatora turystycznego lub po−
średnika turystycznego przedsiębiorcy zagranicznemu posiadającemu oddział na te−
rytorium RP,
• okoliczności, w których wydawana jest decyzja administracyjna o zmianie zezwole−
nia organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego,
• rozszerzenia przesłanek cofania przez wojewodę zezwolenia organizatora turystyki
lub pośrednika,
• dodania do zadań pilotów wycieczek przyjmowania od uczestników imprezy tury−
stycznej reklamacji dot. świadczonych im usług oraz wprowadzenie obowiązku wy−
dawania przez pilota wycieczek klientowi potwierdzenia przyjęcia reklamacji,
• wprowadzenia obowiązku szczegółowego uzasadnienia przez organizatora turystyki
przyczyn odmowy uwzględnienia reklamacji,
Do Kodeksu wykroczeń wprowadzono przepis, na mocy którego używanie oznaczeń, które
mogą wprowadzić klientów w błąd co do rodzaju lub kategorii obiektu hotelarskiego,
będzie podlegało karze ograniczenia wolności lub grzywny.
Źródło: http://www.sejm.gov.pl
ZAŁĄCZNIKI
— 191 —
Decyzja komisji w sprawie procedur wprowadzania
w życie dyrektywy Rady 95/57/WE
– w sprawie zbierania informacji statystycznych
w dziedzinie turystyki
z 9 grudnia 1998 r.; 31999D0035−PL
(notyfikowana jako dokument nr C(1998) 3950)
(Tekst mający znaczenie dla EOG) (1999/35/WE)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,
uwzględniając dyrektywę Rady 95/57/WE z dnia 23 listopada 1995 r. w sprawie zbierania
informacji statystycznych w dziedzinie turystyki,1 w szczególności jej art. 3, 7 i 10,
a także mając na uwadze, co następuje:
w celu ułatwienia zbierania zharmonizowanych statystyk, należy ustalić definicje, które
mają mieć zastosowanie do właściwości zbierania danych;
w celu ułatwienia zbierania danych, niezbędne jest ustalenie procedur przekazywania wy−
maganych danych;
w czasie okresu przejściowego, właściwe jest przyznanie niezbędnych odstępstw Państwom
Członkowskim w celu umożliwienia im dostosowania ich krajowych systemów statystycz−
nych do wymogów dyrektywy 95/57/WE;
środki przewidziane w niniejszej decyzji są zgodne z opinią Komitetu ds. Programu Staty−
stycznego ustanowionego decyzją 89/382/EWG, Euratom,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Artykuł 1
Definicje mające zastosowanie do właściwości zbierania danych oraz dostosowania do po−
działu według obszarów geograficznych, na podstawie art. 3 dyrektywy 95/57/WE, są wy−
mienione w załączniku I.
Artykuł 2
Szczegółowe zasady dotyczące procedur przekazywania danych, na podstawie art. 7 dyrek−
tywy 95/57/WE, są wymienione w załączniku II.
1) Dz.U. L 291 z 6.12.1995, s. 32.
— 192 —
Artykuł 3
Odstępstwa, które mają być przyznane Państwom Członkowskim, na podstawie art. 10 dy−
rektywy 95/57/WE, są wymienione w załączniku III.
Artykuł 4
Niniejsza decyzja skierowana jest do Państw Członkowskich.
Sporządzono w Brukseli, dnia 9 grudnia 1998 r.
W imieniu Komisji – Yves − Thibault DE SILGUY – Członek Komisji
Załącznik I
Definicje mające zastosowanie przy opisywaniu właściwości zbierania informacji:
1. STATYSTYKI DOTYCZĄCE ZAKWATEROWANIA
1.1. DEFINICJE OBIEKTÓW NOCLEGOWYCH ZAKWATEROWANIA TURY−
STYCZNEGO ORAZ DOMÓW I MIESZKAŃ
Zakwaterowanie turystyczne
Definicja:
Jakikolwiek obiekt, w którym regularnie lub okazjonalnie oferuje się miejsca noclegowe
turystom.
Wyróżnia się następujące rodzaje zakwaterowania turystycznego:
(I) Obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania turystycznego:
– Hotele i podobne obiekty noclegowe:
• Hotele
• Podobne obiekty noclegowe
– Pozostałe obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania:
• Domy i mieszkania wakacyjne
• Kempingi turystyczne
• Przystanie jachtowe
• Pozostałe zbiorowe obiekty noclegowe nigdzie indziej niesklasyfikowane
– Obiekty wyspecjalizowane:
• Ośrodki zdrowia
• Młodzieżowe obozy pracy i obozy letnie
• Publiczne środki transportu
• Centra konferencyjne
ZAŁĄCZNIKI
— 193 —
(II) Prywatne zakwaterowanie turystyczne:
Wynajmowane miejsca zakwaterowania:
• Pokoje wynajmowane w domach rodzinnych
• Domy i mieszkania wynajmowane od osób prywatnych lub profesjonalnych
agencji
Pozostałe rodzaje zakwaterowania prywatnego:
• Dodatkowe miejsce zamieszkania
• Zakwaterowanie oferowane przez krewnych lub przyjaciół bez pobierania opłat
• Pozostałe rodzaje zakwaterowania prywatnego nigdzie indziej niesklasyfiko−
wane
W definicjach obiektów zakwaterowania opisanych w niniejszym Załączniku uwzględnio−
no odniesienia do NACE Rev. 1 i grup CPA. CPA jest zgodne z NACE, jednakże bardziej
szczegółowe. Istnieje niemal pełna zgodność między definicjami turystyki a klasyfikacją
NACE, z wyjątkiem niewielkiej nieścisłości dotyczącej „Hoteli i podobnych obiektów noc−
legowych”. Faktycznie, zgodnie z uwagami wyjaśniającymi NACE i CPA, niektóre podob−
ne obiekty noclegowe, w szczególności „domy gościnne, gospodarstwa rolne, obiekty miesz−
kalne do wynajęcia oraz usługi pokrewne, świadczone przez domy z umeblowanymi
pokojami do wynajęcia, pensjonaty” objęte są „Zakwaterowaniem innego rodzaju ni−
gdzie indziej niesklasyfikowanym” (NACE 55.23). Niemniej jednak, większość hoteli i po−
dobnych obiektów noclegowych jest objęta NACE 55.11 i 55.12, ponieważ w uwagach
wyjaśniających jasno stwierdzono, że przedmiotowe grupy jednostek obejmują „hotele,
motele, gospody oraz podobne obiekty mieszkalne do wynajęcia”.
1.1.1. Obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania turystycznego
Definicja:
Obiekt zakwaterowania oferujący turyście miejsce noclegowe w pokoju lub w pomieszcze−
niu innego rodzaju, jednakże liczba miejsc musi być większa od określonego minimum dla
grup osób przekraczających jedną jednostkę rodzinną i wszystkie miejsca noclegowe w da−
nym obiekcie muszą być objęte wspólnym zarządem typu komercyjnego, nawet w przypadku
obiektów noclegowych o celu niezarobkowym.
Hotele i podobne obiekty noclegowe
Definicja:
Hotele i podobne obiekty noclegowe definiuje się jako jednostki o układzie pokoi w ilości
przekraczającej określone minimum; objęte wspólnym zarządem; oferujące określone usłu−
gi obejmujące sprzątanie pokoi, ścielenie łóżek oraz czyszczenie urządzeń sanitarnych; po−
grupowane według klasy i kategorii zgodnie z dostępnym wyposażeniem i usługami; oraz
nienależące do kategorii obiektów wyspecjalizowanych.
— 194 —
Hotele
Definicja:
Obejmują hotele, apartamentowce, motele, gospody przydrożne, hotele plażowe, kluby po−
bytowe oraz podobne obiekty noclegowe oferujące usługi hotelowe obejmujące więcej niż
codzienne ścielenie łóżek, sprzątanie pokoi oraz czyszczenie urządzeń sanitarnych.
(Odpowiadają grupie 55.1 NACE hotele (która wymienia hotele, motele, gospody oraz ho−
tele z wyposażeniem konferencyjnym). NACE następnie dzieli się na grupę 55.11 hotele
i motele z restauracjami i ppkt 55.12 hotele i motele bez restauracji. Grupy CPA 55.11.10
i 55.12.10 są ich odpowiednikiem).
Podobne obiekty noclegowe
Definicja:
Obejmują domy z umeblowanymi pokojami do wynajęcia i pensjonaty, rezydencje turystyczne
oraz podobne obiekty noclegowe o układzie pokoi oraz oferujące ograniczone usługi hote−
lowe obejmujące codzienne ścielenie łóżek, sprzątanie pokoi oraz czyszczenie urządzeń sa−
nitarnych. Niniejsza grupa obejmuje również domy gościnne, pensjonaty oferujące zakwa−
terowanie ze śniadaniem oraz zakwaterowanie w gospodarstwach rolnych.
(Będące częścią grupy NACE 55.23 zakwaterowanie innego rodzaju nigdzie indziej nie−
sklasyfikowane (która obejmuje wszelkie pozostałe obiekty noclegowe, z wyjątkiem hoteli,
kempingów turystycznych i schronisk młodzieżowych). Grupa 55.2 wymienia oddzielnie domy
gościnne i gospodarstwa rolne. Objęte grupą CPA 55.23.13 wynajmowanie usług związa−
nych z pobytem krótkoterminowym w umeblowanych obiektach noclegowych, która obej−
muje również pobyt krótkoterminowy w wynajmowanych miejscach zakwaterowania).
Pozostałe obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania oraz obiekty wyspecjalizowane
Definicja:
Jakikolwiek obiekt noclegowy przeznaczony dla turystów, o celu niezarobkowym, objęty
wspólnym zarządem, oferujący minimalne podstawowe usługi (nieobejmujące ścielenia łó−
żek) i niekoniecznie o układzie pokoi, ale możliwie o układzie jednostek mieszkalnych, kem−
pingów turystycznych lub zbiorowych domów noclegowych, i często związane z inną dzia−
łalnością (oprócz oferowania noclegów), taką jak ochrona zdrowia, opieka społeczna lub
transport.
Domy i mieszkania wakacyjne
Definicja:
Obejmują obiekty zbiorowe objęte wspólnym zarządem, takie jak grupy domków lub bunga−
lowów zorganizowanych jako zakwaterowanie w domach lub mieszkaniach oraz oferujące
ZAŁĄCZNIKI
— 195 —
ograniczone usługi hotelowe (nieobejmujące codziennego ścielenia łóżek i sprzątania).
(Będące częścią grupy NACE 55.23, zakwaterowanie innego rodzaju nigdzie indziej nie−
sklasyfikowane, która obejmuje wszelkie pozostałe obiekty noclegowe z wyjątkiem hoteli,
kempingów turystycznych i schronisk młodzieżowych. Obejmują główną część grupy
CPA 55.23.12, centrum wakacyjne oraz domowe usługi wakacyjne).
Wioski wakacyjne oferujące usługi hotelowe powinny, zgodnie z definicjami, być zaliczo−
ne do kategorii hoteli, nawet, jeśli zwykle nie mają układu pokoi. Jedynie obiekty noclego−
we, które nie oferują usług hotelowych, powinny być zaliczone do niniejszej grupy.
Kempingi turystyczne
Definicja:
Składają się z obiektów zbiorowych na terenach zamkniętych, przeznaczonych dla namio−
tów, przyczep kempingowych, przyczep i przyczep mieszkalnych. Wszystkie objęte są wspól−
nym zarządem i oferują określone usługi turystyczne (sklep, informacja, zajęcia rekreacyjne).
(Odpowiadają grupie NACE 55.22, kempingi turystyczne, łącznie z miejscami postojowymi
dla przyczep kempingowych. Odpowiadają grupie CPA 55.22.10).
Kempingi turystyczne wynajmują miejsca dla namiotów, przyczep kempingowych, przyczep
mieszkalnych oraz podobnych jednostek noclegowych turystom, którzy zatrzymują się z za−
miarem pozostania na miejscu noclegowym przez jedną noc, kilka nocy, tydzień lub kilka
tygodni, jak również osobom pragnącym wynająć „stałe” miejsce na sezon lub jeden rok.
Wynajęte stałe miejsca przeznaczone na wynajęcie długoterminowe (ponad jeden rok) moż−
na uważać za zakwaterowanie prywatne.
Przystanie jachtowe
Definicja:
Składają się z zatok dla łodzi, gdzie właściciele łodzi mogą wynająć miejsce przy kei lub
miejsce na lądzie na sezon lub rok, oraz z portów dla statków przepływających, gdzie żegla−
rze płacą za noc kotwiczenia. Te dwa rodzaje mogą być połączone. Oferują się przynaj−
mniej podstawowe zaplecze sanitarne. Przystanie jachtowe mogą być prowadzone przez
kluby zajmujące się sportami wodnymi, przedsiębiorstwa lub administrację publiczną.
(Będące częścią grupy NACE 63.22 innego rodzaju działalność wspomagająca transport
wodny lub możliwie grupy 55.23 zakwaterowanie innego rodzaju nigdzie indziej niesklasy−
fikowane lub grupy 92.62 inne zajęcia sportowe. Będące częścią grupy CPA 63.22.11 usługi
związane z działalnością portów i drogami wodnymi (z wyłączeniem obsługi ładunków) lub
możliwie grupy 55.23.15 inne usługi związane z pobytem krótkoterminowym nigdzie indziej
niesklasyfikowane lub 55.23.14, usługi związane z wagonami sypialnymi lub z noclegiem
w innych środkach transportu lub grupy 92.62.13 inne usługi związane z imprezami sporto−
wymi nigdzie indziej niesklasyfikowane).
— 196 —
Pozostałe zbiorowe obiekty noclegowe nigdzie indziej niesklasyfikowane
Definicja:
Obejmują schroniska młodzieżowe, turystyczne domy noclegowe, zakwaterowanie grupo−
we, domy wczasowe dla osób starszych, zakwaterowanie wakacyjne dla pracowników i ho−
tele robotnicze, akademiki i domy studenckie oraz internaty szkolne i pozostałe podobne
obiekty noclegowe objęte wspólnym zarządem, mające znaczenie socjalne i które są często
dotowane.
(Objęte NACE 55.21, schroniska młodzieżowe i schroniska górskie oraz część 55.23, za−
kwaterowanie innego rodzaju nigdzie indziej niesklasyfikowane, które obejmują wszelkie
pozostałe obiekty noclegowe z wyjątkiem hoteli, kempingów turystycznych i schronisk mło−
dzieżowych. Obejmują grupę CPA 55.21.10, usługi wiązane ze schroniskami młodzieżowy−
mi i schroniskami górskimi, i część 55.23.15, inne usługi związane z pobytem krótkotermi−
nowym nigdzie indziej niesklasyfikowane).
Ośrodki zdrowia
Definicja:
Obejmują obiekty noclegowe związane z leczeniem i ochroną zdrowia, oferujące nocleg,
takie jak uzdrowiska, uzdrowiska termalne, sanatoria, sanatoria górskie, domy rekonwale−
scencji, ośrodki odnowy biologicznej oraz pozostałe podobne obiekty noclegowe.
(Będące częścią grupy NACE 55.23 zakwaterowanie innego rodzaju nigdzie indziej niesklasy−
fikowane, (która obejmuje wszelkie pozostałe obiekty noclegowe z wyjątkiem hoteli, kempin−
gów turystycznych i schronisk młodzieżowych) lub możliwie grupy 85.14 innego rodzaju dzia−
łalność związana ze zdrowiem ludzkim. Będące częścią grupy CPA 55.23.15 inne usługi
związane z pobytem krótkoterminowym nigdzie indziej niesklasyfikowane lub możliwie grupy
85.14.15 usługi związane z pobytowymi ośrodkami zdrowia, innymi niż usługi szpitalne).
Ośrodki zdrowia oferujące usługi hotelowe powinny zgodnie z definicjami, być włączone
do hoteli. Jedynie ośrodki, które nie oferują usług hotelowych powinny być włączone do
niniejszej grupy.
Młodzieżowe obozy pracy i obozy letnie
Definicja:
Obejmują obozy oferujące zakwaterowanie związane z zajęciami wakacyjnymi, takie jak obo−
zy rolnicze, archeologiczne oraz ekologiczne młodzieżowe obozy pracy, obozy letnie, obozy
harcerskie, schroniska górskie, domki kempingowe i pozostałe podobne obiekty noclegowe.
kempingów turystycznych i schronisk młodzieżowych. Obejmują grupę CPA 55.23.11, usłu−
gi związane z obozami dla dzieci i część 55.23.12, centrum wakacyjne oraz domowe usługi
wakacyjne).
ZAŁĄCZNIKI
— 197 —
Ta grupa powinna również obejmować obozy dla dzieci, zakwaterowanie dla szkół żeglar−
skich i jeździeckich oraz inne centra sportowe (nieoferujące usług hotelowych).
Publiczne środki transportu
Definicja:
Składają się z zakwaterowania, obejmującego miejsca noclegowe, związanego ze zbioro−
wym transportem publicznym i nieodłączne od niego pod względem wydatków; dotyczy
głównie pociągów, statków i łodzi.
kempingów turystycznych i schronisk młodzieżowych. Będące niemal odpowiednikiem gru−
py CPA 55.23.14, usługi związane z wagonami sypialnymi lub usługami związanymi z noc−
legiem w innych środkach transportu).
Publiczne środki transportu są dość wyjątkową grupą pośród obiektów noclegowych, po−
nieważ nie są bezpośrednio powiązane z lokalnością (hotel na statku pozostający w jednym
miejscu bez żeglugi klasyfikowany jest jako hotel). Osoby spędzające noc(e) na statkach
wycieczkowych są turystami dziennymi w kraju przyjmującym, ale turystami zagraniczny−
mi ze względu na kraj pochodzenia.
Centra konferencyjne
Definicja:
Obejmują obiekty noclegowe oferujące zakwaterowanie oraz specjalizujące się w organi−
zowaniu kongresów, konferencji, kursów, kształcenia zawodowego, medytacji lub spotkań
religijnych lub kolegiów dla młodzieży. Zakwaterowanie noclegowe dostępne jest ogólnie
uczestnikom działań wyspecjalizowanych, organizowanych w/lub przez dane ośrodki.
kempingów turystycznych i schronisk młodzieżowych. Objęte grupą CPA 55.23.15 inne usługi
związane z pobytem krótkoterminowym nigdzie indziej niesklasyfikowane).
Centra konferencyjne oferujące usługi hotelowe powinny, zgodnie z definicjami (i NACE),
zostać objęte kategorią hoteli. Jedynie ośrodki nieoferujące usług hotelowych powinny być
objęte niniejszą grupą. Studenci studiów dziennych nie powinni być klasyfikowani jako
goście w centrach konferencyjnych.
Traktowanie połączeń różnych rodzajów zakwaterowania w jednym obiekcie
W rzeczywistości często mamy do czynienia z różnymi rodzajami zakwaterowania w jed−
nym obiekcie. Możliwe rozwiązania tego problemu:
— 198 —
(I) rozdzielenie obiektu noclegowego na dwa obiekty noclegowe (lub więcej). Jest to
najlepsze rozwiązanie, jeśli ośrodek może (i chce) dokonać tego rodzaju rozdziele−
nia;
(II) zlekceważenie drugiego rodzaju zakwaterowania, jeśli jego pojemność jest mniej−
sza niż określony próg minimalny danego kraju;
(III) sklasyfikowanie zgodnie z głównym rodzajem zakwaterowania. Główny rodzaj
można określić na podstawie pojemności (najczęściej) lub ze względu na wykorzy−
stanie pojemności (lub inne kryterium).
1.1.2. Prywatne zakwaterowanie turystyczne
Definicja:
Pozostałe rodzaje zakwaterowania turystycznego, które nie odpowiadają definicji „obiektu
noclegowego”. Prywatne zakwaterowanie turystyczne oferuje, za opłatą lub bez, ograni−
czoną ilość miejsc. Każda jednostka zakwaterowania (pokój, dom i mieszkanie) jest nieza−
leżne i jest zajęte przez turystów, zwykle przez tydzień lub weekend, dwa tygodnie lub mie−
siąc lub przez jego właścicieli jako dodatkowe miejsce zamieszkania lub mieszkanie
wakacyjne.
A) Wynajmowane miejsca zakwaterowania
Pokoje wynajmowane w domach rodzinnych
Definicja:
Zakwaterowanie objęte niniejszą grupą różni się od zakwaterowania w pensjonatach tym,
że turysta mieszka razem z rodziną, która zwykle mieszka w danym domu i płaci czynsz.
(Będąca częścią grupy NACE 55.23, zakwaterowanie innego rodzaju nigdzie indziej nie−
sklasyfikowane, która obejmuje również wszelkie pozostałe obiekty noclegowe z wyjątkiem
hoteli, kempingów turystycznych i schronisk młodzieżowych. Będąca częścią grupy
CPA 55.23.13, wynajmowanie usług związanych z pobytem krótkoterminowym w kwaterach
umeblowanych, co obejmuje również domy gościnne, pensjonaty oraz pensjonaty oferujące
zakwaterowanie ze śniadaniem).
Pokoje wynajmowane na stałe (ponad jeden rok) nie należą do niniejszej grupy.
Domy i mieszkania wynajmowane od osób prywatnych lub profesjonalnych agencji
Definicja:
Obejmują apartamenty, wille, domy, domy w stylu alpejskim oraz inne domy i mieszkania,
całkowite jednostki między gospodarstwami domowymi, tymczasowo wynajmowane lub
leasingowane jako zakwaterowanie turystyczne.
ZAŁĄCZNIKI
— 199 —
sklasyfikowane, która obejmuje również wszelkie pozostałe obiekty noclegowe z wyjątkiem
hoteli, kempingów turystycznych i schronisk młodzieżowych. Będące częścią grupy
CPA 55.23.13 wynajmowanie usług związanych z pobytem krótkoterminowym w kwaterach
umeblowanych, co obejmuje również domy gościnne, pensjonaty oraz pensjonaty oferujące
zakwaterowanie ze śniadaniem).
B) Pozostałe rodzaje zakwaterowania prywatnego
Dodatkowe miejsce zamieszkania
Definicja:
Obejmuje dodatkowe miejsce zamieszkania / apartamenty, wille, domy, domy w stylu alpej−
skim, itp., z których korzystają podczas wycieczek turystycznych turyści będący członkami
gospodarstwa domowego właściciela. Niniejsza grupa obejmuje również domy i mieszka−
nia będące przedmiotem umowy w systemie podziału czasu.
(Obejmuje część grupy NACE 70.20, wynajmowanie swojej własności. Obejmuje część grupy
CPA 70.20.11, usługi związane z wynajmem lub leasingiem własnej nieruchomości lokalowej).
Stałe wynajmowanie drugich mieszkań, domów, willi, domków wiejskich, miejsc na kem−
pingu i kotwicowisk w przystaniach dla łodzi może być połączone z posiadanymi domami
i zakwalifikowane do niniejszej pozycji.
Zakwaterowanie oferowane przez krewnych lub przyjaciół bez pobierania opłat
Definicja:
Zakwaterowanie w tej grupie dotyczy turystów, którym krewni lub przyjaciele oddali do
użytku całość lub część swojego mieszkania bez pobierania opłat.
(Brak odpowiednika NACE lub WPR).
Pozostałe rodzaje zakwaterowania prywatnego nigdzie indziej niesklasyfikowane
Definicja:
Niniejsza grupa, która nie pasuje jako całość do głównej grupy prywatnego zakwaterowa−
nia turystycznego, obejmuje pozostałe rodzaje zakwaterowania, takie jak namioty na po−
lach niezorganizowanych oraz statki na nieoficjalnych kotwicowiskach.
(Obejmują niewielką część grupy NACE 71.21, usługi związane z wynajmowaniem innego
wyposażenia związanego z transportem drogowym. Obejmują część grupy CPA 71.21.14,
usługi związane z leasingiem lub wynajmem motocykli, przyczep kempingowych i samocho−
dów z częścią mieszkalną oraz niewielkie części innego rodzaju leasingu lub wynajmu po−
jazdów lub wyposażenia transportowego).
— 200 —
Niniejsza grupa obejmuje wszelkiego rodzaju zakwaterowanie prywatne, które nie mieści
się w poprzednich grupach. Jedyny wymóg dotyczy tego, aby osoba rzeczywiście spała lub
próbowała spać w nocy w danym miejscu. Nawet spanie w samochodzie przez część nocy,
lub w śpiworze na zewnątrz lub na dworcu kolejowym objęte jest niniejszą grupą.
1.2. DEFINICJE ZMIENNYCH
1.2.1. Pojemność miejsc zbiorowego zakwaterowania turystycznego: jednostki lokal−
ne na terytorium krajowym
Liczba obiektów noclegowych
Definicja:
Jednostka lokalna jest przedsiębiorstwem lub jego częścią umiejscowioną w miejscu iden−
tyfikowalnym geograficznie. W tym lub z tego miejsca prowadzona jest działalność gospo−
darcza, na rzecz której – poza określonymi wyjątkami– pracuje jedna lub więcej osób (na−
wet w niepełnym wymiarze czasu pracy) dla jednego i tego samego przedsiębiorstwa.
Obiekt zakwaterowania odpowiada definicji jednostki lokalnej jako jednostki produkcyj−
nej. Jest to niezależne od tego, czy zakwaterowanie turystów jest główną czy dodatkową
działalnością. Oznacza to, że wszystkie obiekty noclegowe są sklasyfikowane w sektorze
zakwaterowania, jeśli ich pojemność przekracza minimum krajowe nawet, jeśli większa
część obrotu może pochodzić z prowadzenia restauracji lub z innych usług.
Liczba pomieszczeń sypialnych
Definicja:
Pomieszczenie sypialne jest jednostką, którą tworzy jeden pokój lub grupy pokojów stano−
wiące niepodzielną wynajmowaną całość w obiekcie zakwaterowania lub domu lub miesz−
kaniu.
Pokoje mogą być jednoosobowe, dwu− lub wieloosobowe, zależnie od tego czy są wyposa−
żone na stałe w celu pomieszczenia jednej, dwóch lub więcej osób (użyteczne jest odpo−
wiednie klasyfikowanie pokoi). Liczba istniejących pokoi jest liczbą, którą zwykle dyspo−
nuje dany obiekt noclegowy w celu przyjmowania gości (odwiedzających nocujących),
z wyłączeniem pokoi, z których korzystają pracownicy danego ośrodka. Jeśli w pokoju prze−
bywa się na stałe (przez ponad rok), nie powinien być objęty tą kategorią. Łazienki i toalety
nie są liczone jako pokoje. Apartament jest specjalnym rodzajem pokoju. Składa się z jed−
nego lub więcej pokojów i posiada jednostkę kuchenną oraz własną łazienkę i toaletę. Apar−
tamenty mogą oferować lub nie usługi hotelowe (w apartamentowcach).
Domki kempingowe, domki wiejskie, chaty, domy w stylu alpejskim, bungalowy i wille
mogą być traktowane jako pomieszczenia sypialne i apartamenty, tj. mogą być wynajmo−
wane jako jednostka.
ZAŁĄCZNIKI
— 201 —
Liczba miejsc do spania
Definicja:
Liczba miejsc do spania w obiekcie noclegowym lub domu lub mieszkaniu uzależniona jest
od liczby osób, które mogą przenocować w łóżkach ustawionych w obiekcie noclegowym
(domu lub mieszkaniu), nie biorąc pod uwagę jakichkolwiek dodatkowych łóżek, które moż−
na dostawić na życzenie klientów.
Termin miejsce noclegowe ma zastosowanie do łóżka jednoosobowego lub dwuosobowego
liczonego jako dwa miejsca do spania. Jednostka służy do pomiaru pojemności jakiegokol−
wiek rodzaju zakwaterowania.
Miejsce do spania to również stanowisko na kempingu lub w łodzi na kotwicowisku, służą−
ce do zakwaterowania jednej osoby. Jedno miejsce na kempingu jest odpowiednikiem czte−
rech miejsc do spania, jeśli rzeczywista liczba miejsc do spania nie jest znana.
1.2.2. Obłożenie obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania: turystyka kra−
jowa i przyjazdowa
Przyjazdy rezydentów i nierezydentów
Definicja:
Przyjeżdżający (wyjeżdżający) definiowany jest jako osoba, która przyjeżdża (wyjeżdża) do
obiektu noclegowego zbiorowego zakwaterowania lub prywatnego zakwaterowania tury−
stycznego i dokonuje zameldowania (wymeldowania).
Ze statystycznego punktu widzenia nie ma zbyt dużej różnicy, jeśli zamiast przyjazdów
liczy się wyjazdy. Nie stosuje się żadnego limitu wieku: dzieci liczy się tak samo jak doro−
słych, nawet w przypadkach, kiedy nocleg dzieci jest darmowy. Przyjazdy rejestruje się
według państwa zamieszkania gościa oraz według miesiąca. Przyjazd osób niebędących
turystami (np. uchodźców), w miarę możliwości, należy wykluczyć. Przyjazdy odwiedza−
jących jednodniowych, którzy spędzają jedynie kilka godzin w danym dniu (bez noclegu,
data przyjazdu i wyjazdu jest taka sama) w obiekcie noclegowym, wyłączone są ze staty−
styk dotyczących zakwaterowania.
Noclegi wykorzystane przez rezydentów i nierezydentów
Definicja:
Nocleg wykorzystany (lub nocleg) to każda noc faktycznie spędzona (sen lub pobyt) lub
zarejestrowana (fizyczna obecność osoby w danym miejscu nie jest wymagana) w obiekcie
noclegowym zbiorowego zakwaterowania lub prywatnego zakwaterowania turystycznego.
— 202 —
Noclegi liczy się według państwa zamieszkania gościa oraz według miesiąca. Zwykle data
przyjazdu jest inna niż data wyjazdu, ale osoby przyjeżdżające po północy i wyjeżdżające
tego samego dnia włączane są do noclegu. Nie należy rejestrować jednej osoby w dwóch
obiektach noclegowych jednocześnie. W miarę możliwości należy wyłączyć noclegi osób
niebędących turystami (np. uchodźców).
Państwo zamieszkania
Definicja:
Osobę uznaje się za rezydenta danego kraju (miejsca), jeśli ta osoba:
a) mieszkała przez większość minionego roku lub 12 miesięcy w tym kraju (miejscu); lub
b) mieszkała w tym kraju (miejscu) przez krótszy okres i ma zamiar powrócić w ciągu
12 miesięcy, aby dalej mieszkać w tym kraju (miejscu).
Turystów międzynarodowych należy klasyfikować zgodnie z ich państwem zamieszkania,
a nie zgodnie z ich obywatelstwem. Z turystycznego punktu widzenia ktokolwiek, kto prze−
nosi się do innego kraju (miejsca) i zamierza tam pozostać dłużej niż rok, natychmiastowo
asymiluje się z innymi rezydentami tego kraju (miejsca). Obywatele będący rezydentami
innego kraju, którzy powracają do kraju swojego obywatelstwa z wizytą tymczasową, włą−
czani są do odwiedzających – nierezydentów. Obywatelstwo wskazane jest w paszporcie
danej osoby (lub innym dokumencie tożsamości), zaś państwo zamieszkania należy okre−
ślić przy pomocy pytania lub wywnioskować, na przykład z adresu danej osoby.
Wykorzystanie miejsc do spania netto
Definicja:
Wskaźnik obłożenia miejsc do spania netto (NORB) w jednym miesiącu otrzymuje się, dzie−
ląc łączną liczbę noclegów przez produkt oferowanych miejsc do spania oraz liczbę dni,
w których miejsca do spania są rzeczywiście dostępne do wykorzystania (netto zamknięć
sezonowych i innych tymczasowych zamknięć na przygotowanie wystroju, z nakazu policji
itp.) dla tej samej grupy obiektów noclegowych, mnożąc iloraz przez 100 w celu wyrażenia
wyniku w procentach.
Wzór: NORB = (P / Gd) x 100
gdzie P jest liczbą zarejestrowanych noclegów w miesiącu (roku), a Gd jest liczbą łóżko−dni
w miesiącu (roku) rzeczywiście dostępnych do wykorzystania. Wskaźniki zwykle oblicza
się z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.
Wykorzystanie miejsc do spania brutto
Definicja:
Wskaźnik obłożenia miejsc do spania brutto (GORB) w jednym miesiącu otrzymuje się,
ZAŁĄCZNIKI
— 203 —
dzieląc łączna liczbę noclegów przez produkt oferowanych miejsc do spania oraz liczbę dni
w odpowiednim miesiącu (czasami określaną terminem łóżko−noce) dla tej samej grupy
obiektów noclegowych, mnożąc iloraz przez 100 w celu wyrażenia wyniku w procentach.
Wzór: GORB = (P / Gd) x 100
gdzie P jest liczbą potencjalnych łóżko−dni.
2. POPYT W TURYSTYCE
2.1. DEFINICJE TURYSTYKI
Turystyka
Definicja:
Działalność osób podróżujących do i przebywających w miejscach poza ich normalnym
otoczeniem nie dłużej niż przez jeden rok z rzędu w celu wypoczynku, służbowym lub w in−
nych celach.
Turystyka jest podzbiorem podróżowania, gdzie podróżowanie, rozumiane szeroko, ozna−
cza przemieszczanie się z jednego miejsca do drugiego. Turystyka obejmuje światowy ry−
nek podróży w obrębie ogólnych ram mobilności populacji oraz świadczenie usług odwie−
dzającym. Turystyka oznacza praktykę podróżowania poza zwyczajowe otoczenie danej
osoby w jakimkolwiek celu. Jednakże, z zasady, wyklucza się pewne powody podróży nie
wynikającej z własnej woli: nie wynikające z własnej woli pobyty w szpitalu oraz innych
instytucjach medycznych oferujących leczenie kliniczne / zabiegi medyczne, przepisane
przez lekarza, są wykluczone. Inne wykluczenia wynikłe nie z własnej woli obejmują poby−
ty w więzieniu oraz odbywanie służby wojskowej (należy zauważyć, że pobyty na przepu−
stce z wyżej wymienionych instytucji, mogą być objęte definicją turystyki).
W związku z danym krajem możemy wyróżnić trzy formy turystyki:
Definicje:
(I) turystyka krajowa obejmuje działalność rezydentów danego kraju podróżujących
do i przebywających w miejscach znajdujących się na terenie danego kraju, ale
poza zwykłym otoczeniem tych osób.
(II) turystyka przyjazdowa obejmuje działalność nierezydentów danego kraju podróżu−
jących do i przebywających w miejscach znajdujących się na terenie danego kraju,
ale poza zwykłym otoczeniem tych osób.
(III) turystyka wyjazdowa obejmuje działalność rezydentów danego kraju podróżują−
cych do i przebywających w miejscach znajdujących się poza terenem danego kraju
i poza zwykłym otoczeniem tych osób.
— 204 —
Podobne definicje można zastosować do innych terenów, regionów lub grup krajów, zastę−
pując pojęcie „kraj” odnośnym pojęciem. Wyżej wymienione trzy formy turystyki można
połączyć w trojaki sposób w celu uzyskania następujących kategorii turystyki:
(I) turystyka wewnętrzna obejmująca „turystykę krajową” i „turystykę przyjazdowa”;
(II) turystyka narodowa obejmująca „turystykę krajową” i „turystykę wyjazdową”;
(III) turystyka międzynarodowa obejmująca „turystykę przyjazdową” i „turystykę wy−
jazdową”.
Podróżny
Definicja:
Jakakolwiek osoba w podróży między dwoma lub więcej krajami lub między dwoma lub
więcej miejscami w obrębie swojego państwa zamieszkania.
Odwiedzający
Definicja:
Jakakolwiek osoba podróżująca do miejsca innego niż jej naturalne otoczenie na okres
krótszy niż 12 miesięcy i której główny cel podróży jest inny niż wykonywanie działalności,
za którą ta osoba otrzymuje wynagrodzenie w odwiedzanym miejscu.
Odwiedzający (krajowi / międzynarodowi) dzielą się na następujące kategorie:
Turysta
Definicja:
Odwiedzający, którzy przebywają przynajmniej jedną noc w obiekcie noclegowym zakwate−
rowania zbiorowego lub prywatnego zakwaterowania turystycznego w odwiedzanym miej−
scu / kraju.
oraz
Odwiedzający jednodniowy
Definicja:
Odwiedzający, którzy nie spędzają nocy w obiekcie noclegowym zakwaterowania zbioro−
wego lub prywatnego zakwaterowania turystycznego w odwiedzanym miejscu / kraju.
Trzy podstawowe kryteria używane do odróżnienia odwiedzających, od innych podróżnych
są następujące:
ZAŁĄCZNIKI
— 205 —
(I) podróż powinna odbywać się do miejsca innego od miejsca zwykłego otoczenia, co
wyklucza lokalny transport na krótkie dystanse oraz dojazd do pracy, tj. mniej lub
bardziej regularne podróże między miejscem pracy / studiów a miejscem zamiesz−
kania.
(II) Pobyt w odwiedzanym miejscu nie powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesię−
cy, poza którym odwiedzający staje się rezydentem tego miejsca (ze statystycznego
punktu widzenia).
(III) Główny cel wizyty powinien być inny niż wykonywanie działalności, za którą ta oso−
ba otrzymuje wynagrodzenie w odwiedzanym miejscu, co wyłącza emigrację w ce−
lach zarobkowych.
Następujące kategorie podróżnych nie powinny być włączone do przyjazdów i wyjazdów
odwiedzających międzynarodowych:
(I) Osoby wjeżdżające lub wyjeżdżające z kraju jako emigranci, łącznie z osobami
znajdującymi się na ich utrzymaniu, które im towarzyszą lub przyłączają się do
nich.
(II) Osoby znane jako pracownicy graniczni, zamieszkujący w pobliżu granicy w jed−
nym kraju i pracujący w drugim kraju.
(III) Dyplomaci, urzędnicy konsularni oraz funkcjonariusze służb mundurowych pod−
czas podróży z kraju ich pochodzenia do kraju, do którego zostali skierowani lub
odwrotnie, łącznie z osobami znajdującymi się na ich utrzymaniu oraz osobami
zatrudnionymi w ich gospodarstwie domowym, które im towarzyszą lub przyłącza−
ją się do nich.
(IV) Osoby podróżujące jako uchodźcy lub nomadowie.
(V) Osoby podróżujące tranzytem, które nie wjeżdżają do danego kraju, przechodząc
odprawę paszportową, tak jak pasażerowie tranzytowi lotniczy, którzy pozostają
przez krótki czas w wyznaczonej strefie terminalu lotniczego lub pasażerowie stat−
ków, którzy nie mają zezwolenia na zejście na ląd. Niniejsza kategoria obejmuje
pasażerów transportowanych bezpośrednio między portami lotniczymi lub innymi
terminalami. Inni pasażerowie podróżujący tranzytem przez dany kraj sklasyfiko−
wani są jako odwiedzający.
Następujące kategorie podróży nie powinny być objęte kategorią przyjazdów i wyjazdów
odwiedzających krajowych:
(I) Rezydenci podróżujący do innego miejsca w obrębie danego kraju z zamiarem usta−
nowienia ich stałego miejsca zamieszkania w tym miejscu.
(II) Osoby, które podróżują do innego miejsca w obrębie danego kraju w celu wykony−
wania działalności, za którą otrzymują wynagrodzenie w odwiedzanym miejscu.
(III) Osoby podróżujące do pracy tymczasowej w instytucjach na terenie danego kraju.
(IV) Osoby podróżujące regularnie lub często między miejscami sąsiadującymi ze sobą
w celu wykonywania pracy lub odbywania studiów.
(V) Nomadowie oraz osoby nie posiadające stałego miejsca zamieszkania
(VI) Siły zbrojne w czasie manewrów.
Sekcja C Załącznika do niniejszej dyrektywy dotyczy jedynie turystów i wycieczek z noc−
legiem. Dlatego też wyłączono odwiedzających jednodniowych i wycieczki jednodniowe.
— 206 —
Wycieczki morskie można oddzielić już na początku badania (w zależności od ankiety),
jak również wycieczki z noclegiem do jednego lub więcej miejsc.
Zwykłe otoczenie
Definicja:
Zwykłe otoczenie danej osoby obejmuje bezpośrednie sąsiedztwo jej domu oraz miejsce
pracy lub studiów oraz inne miejsca, które ta osoba często odwiedza.
Koncepcja zwykłego otoczenia ma dwa wymiary: sąsiedztwo i częstotliwość. Miejsca znaj−
dujące się blisko miejsca zamieszkania danej osoby są częścią zwykłego otoczenia, nawet,
jeśli dana osoba rzadko je odwiedza. Miejsca odwiedzane często (= średnio raz na tydzień
lub częściej), w ramach rutynowych zajęć danej osoby, są częścią zwykłego otoczenia da−
nej osoby, nawet jeśli mogą znajdować się w stosunkowo dużej odległości (lub w innym
kraju) od miejsca zamieszkania. Zwykle dla jednej osoby istnieje tylko jedno zwykłe oto−
czenie i koncepcja ta ma zastosowanie w turystyce krajowej, jak i międzynarodowej. Osoby
pracujące w środkach transportu (kierowcy ciężarówek, załogi pociągów, piloci lotniczy
i hostessy itp.), podróżujący przedstawiciele handlowi lub agenci należą do kategorii tury−
styki jako podróżujący w celach służbowych, o ile ich podróże, w szczególności krajowe,
nie składają się z podróży rutynowych, w którym to przypadku mogą być wyłączeni spod
kryterium zwykłego otoczenia.
Cel podróży
Definicja:
Istnieje tylko jeden główny cel podróży, przy braku którego podróż nie odbyłaby się.
Niniejsza dyrektywa rozróżnia dwa główne powody podróży:
(I) sprawy służbowe lub zawodowe;
(II) wakacje, rekreacja i wypoczynek.
Wakacje, z powodu „wizyt składanych przyjaciołom i krewnym”, powinny być włączone
do (II).
Miejsce / kraj pochodzenia
Definicja:
Jest to miejsce / państwo, w którym rozpoczyna się podróż. Zwykle jest takie samo jak miej−
sce i państwo zamieszkania.
Podróż również może rozpocząć się w miejscu pracy lub nauki. Nie jest to istotne w kontek−
ście turystyki, ponieważ miejsce zamieszkania wciąż można nadal uważać za miejsce po−
ZAŁĄCZNIKI
— 207 —
chodzenia. Kiedy ludzie mieszkają w miejscu innym niż ich zwykłe miejsce zamieszkania
w okresie przeprowadzania badania (np. krótkoterminowi emigranci i pracownicy sezono−
wi), to miejsce należy uznać za miejsce pochodzenia. W przypadku wycieczek jednodnio−
wych miejsce pochodzenia może być drugim regularnym miejscem zamieszkania danej
osoby, mimo że użyteczne jest odróżnienie ich od wycieczek rozpoczynających się w pierw−
szym miejscu zamieszkania.
2.2. DEFINICJE ZMIENNYCH
2.2.1. Rozmiary turystyki
Liczba turystów (osób uprawiających turystykę)
Definicja:
Odwiedzający pozostający przynajmniej jedną noc w obiekcie noclegowym zakwaterowa−
nia zbiorowego lub prywatnego zakwaterowania turystycznego w odwiedzanym miejscu /
kraju.
Liczba podróży turystycznych
Definicja:
Podróże odbyte przez turystów, tj. wycieczki z noclegiem.
W przypadku podróży zagranicznych, klasyfikowanych według podziału geograficznego,
miejsce przeznaczenia może być rozumiane na różne sposoby. Może to być:
(I) miejsce, które odwiedzający uważa za najważniejsze odwiedzone miejsce (miejsce
przeznaczenia motywujące wybór)
(II) miejsce, gdzie spędza się najwięcej czasu (miejsce przeznaczenia ze względu na
czas pobytu), lub
(III) najbardziej odległe odwiedzone miejsce (miejsce przeznaczenia ze względu na od−
ległość).
Użyteczne jest, aby znać wszystkie wyżej wymienione miejsca przeznaczenia, jak również
mniej ważne miejsca przeznaczenia w tranzycie. Główne miejsce przeznaczenia (miejsce,
kraj) należy oddzielić od innych miejsc przeznaczenia. Główne miejsce przeznaczenia połą−
czone jest z głównym celem podróży i dlatego powinno zostać zdefiniowane jako (I), miej−
sce, które odwiedzający uważa za główne miejsce przeznaczenia. Jeśli respondent ma trudno−
ści w zdecydowaniu, jakie jest to miejsce (na przykład na wycieczce objazdowej), można
wtórnie zdecydować, że główne miejsce przeznaczenia to (II), miejsce, gdzie spędzono
najwięcej nocy lub, jeśli istnieje kilka takich miejsc, (III), miejsce najbardziej odległe.
— 208 —
Liczba podróży turystycznych (według miesiąca wyjazdu)
Definicja:
Podróże odbyte przez turystów, tj. wycieczki z noclegiem zarejestrowane według miesiąca
wyjazdu.
Dzień tygodnia oraz porę roku można uzyskać, sprawdzając datę wyjazdu. Należy zauwa−
żyć, że jeżeli pyta się dodatkowo o datę powrotu, to różnica niekoniecznie daje czas trwania
wycieczki. Należy być ostrożnym, aby nie włączać wycieczek jednodniowych; daty mogą
być różne, ale podróż nie musi obejmować noclegu. Dlatego też o liczbę noclegów (długość
pobytu) należy pytać oddzielnie.
Liczba noclegów spędzonych przez turystów
Definicja:
Nocleg spędzony przez turystów (lub nocleg) to każda noc, którą gość faktycznie spędza (śpi
bądź przebywa) lub jest zarejestrowany (jego fizyczna obecność w danym miejscu nie jest
wymagana) w obiekcie noclegowym zbiorowego lub prywatnego zakwaterowania turystycz−
nego.
Zaleca się, aby odnotować wszystkie kraje, w których miał miejsce nocleg podczas podró−
ży. Noce spędzone na pokładzie statku lub w pociągu jadącym z jednego kraju do drugiego
zalicza się do noclegów zagranicznych, ale nie są one spędzane w żadnym określonym
kraju. Zaleca się zaliczenie ich do kategorii „rejs” lub „nieokreślone”. Jeśli noce spędzane
są na pokładzie statku, gdy jest on w porcie, pasażerowie mają lub nie formalne prawo
wjazdu do danego kraju. Jeśli pasażerowie mają prawo wjazdu do danego kraju, noce w za−
sadzie można odnotować jako spędzone w tym kraju w obiekcie wyspecjalizowanym
(publicznym środku transportu), ale również w tym przypadku zaleca się kategorię „rejs”.
2.2.2. Właściwości podróży
Pytania o właściwości podróży zadaje się w związku z każdą podróżą oddzielnie. Każda
podróż ma jeden główny cel, ale może pociągać za sobą drugorzędne motywacje, kilka
podróży w możliwie różnych celach oraz kilka rodzajów zajęć.
Długość pobytu
Definicja:
Długość pobytu dla podróży z noclegiem definiuje się jako liczbę spędzonych nocy.
Należy zapytać o faktyczną liczbę noclegów, nie można jej obliczyć na podstawie dat wy−
jazdu i powrotu.
ZAŁĄCZNIKI
— 209 —
Organizacja pobytu
Niniejsza dyrektywa określa następujące rodzaje organizacji pobytu:
(I) bezpośrednia rezerwacja z dojazdem / prowadzącym obiekt noclegowy.
(II) korzystanie z biura podróży, podmiotu organizującego wycieczki:
– wycieczka zorganizowana
Wycieczka zorganizowana
Definicja:
Wycieczka zorganizowana jest połączeniem usług wycieczkowych, zorganizowanych z wy−
przedzeniem, które obejmują przynajmniej transport i zakwaterowanie lub jedno z wymie−
nionych oraz którąś z innych podstawowych usług turystycznych.
Zakwaterowanie w środkach transportu, jedynie w połączeniu z transportem, nie jest wy−
cieczką zorganizowaną. Wycieczka zorganizowana może, lecz nie musi obejmować: śnia−
dania, przejazdu z lotniska do miejsca zakwaterowania, zwiedzania itp.
Główny rodzaj używanego transportu
Definicja:
Główny rodzaj używanego transportu to rodzaj transportu wykorzystany przez środek trans−
portu użyty w najdłuższej części podróży.
Rodzaje transportu obejmują, jak następuje:
Lotniczy – obejmuje:
• planowe loty (CPA 62.10.10): pierwsza klasa, klasa biznes, klasa ekonomiczna, kla−
sa ekonomiczna i APEX / SUPERAPEX,
• loty nieregularne; łącznie z lotami taxi (CPA 62.20.10),
• transport lotniczy innego rodzaju,
• wynajem samolotów (CPA 62.20.30, CPA 71.23.10),
• inne (częściowo CPA 71.40.14, CPA 92.71.12).
Morski – obejmuje:
• promy na śródlądowych drogach wodnych (CPA 61.20.11),
• promy na morzu lub na wodach przybrzeżnych (CPA 61.10.11),
• rejsy wycieczkowe lub inny transport pasażerski (taksówki wodne, wycieczki, zwie−
dzanie) na śródlądowych drogach wodnych oraz na morzu lub na wodach przybrzeż−
nych (CPA 61.20.12),
• pozostałą żeglugę: wynajem statków (CPA 61.10.31, CPA 61.20.31, CPA 71.22.10),
jachtów i łodzi, łącznie z łodziami wiosłowymi i innymi (częściowo CPA 71.40.14,
CPA 92.72.12).
— 210 —
Lądowy
Koleje – obejmuje to: szybka kolej, innego rodzaju pociągi dalekobieżne (CPA 60.10.11,
CPA 60.10.12), koleje miejskie, metro (CPA 60.21.10).
Autobus, autokar (kursowy, turystyczny) – obejmuje:
• regularne połączenia autokarowe (CPA 60.21.31, CPA 60.21.32) oraz autobusy miej−
skie i podmiejskie, trolejbusy i tramwaje (CPA 60.21.21, CPA 60.21.22),
• nieregularne połączenia, wynajem autobusów, wycieczki i zwiedzanie (CPA 60.23.11,
CPA 60.23.12 i częściowo CPA 71.21.15).
Pojazdy prywatne i wynajmowane – obejmuje:
• pojazdy prywatne: rowery (częściowo CPA 71.40.14), motorowery, motocykle (czę−
ściowo CPA 71.21.14), samochody osobowe (z wyłączeniem taksówek i samocho−
dów wynajmowanych) (łącznie z samochodami należącymi do przyjaciół lub krew−
nych), półciężarówki, ciężarówki (częściowo CPA 71.10.10, 71.21.11),
• wynajem pojazdów: samochody wynajmowane (z wyłączeniem autobusów)
(częściowo CPA 71.10.10), taksówki (CPA 60.22.11, CPA 60.22.12), inne pojazdy
wynajmowane.
Pozostałe – obejmuje:
• podróże piesze, pojazdy ciągnione przez zwierzęta oraz transport konny (CPA 60.23.13
i częściowo CPA 71.21.15), kolej szynowo−linowa, kolejki linowe i wyciągi narciar−
skie (CPA 60.21.41), pozostałe (CPA 60.21.42, CPA 60.23.14).
Główny rodzaj zakwaterowania wykorzystywany w turystyce
Definicja:
Głównie wykorzystywany rodzaj zakwaterowania to taki rodzaj zakwaterowania, w którym
spędza się większość nocy.
Definicja zakwaterowania turystycznego znajduje się w ppkt. 1.1.
2.2.3. Dane dotyczące profilu turysty
Liczba turystów według płci
Niniejsza dyrektywa wymaga jedynie liczby odwiedzających nocujących według ich płci,
ale ogólnie może to zostać połączone z jakąkolwiek właściwością podróży, którą odbywa
odwiedzający.
Liczba turystów według wieku
Należy odnotować faktyczny wiek lub rok urodzenia. W miarę możliwości należy odnoto−
wać wiek wszystkich uczestników podróży turystycznej.
ZAŁĄCZNIKI
— 211 —
2.2.4. Dane o wydatkach turystów
Wydatki (waluta krajowa) na wycieczki turystyczne
Definicja:
Łączny wydatek konsumpcyjny poczyniony przez odwiedzającego lub na jego rzecz na i pod−
czas jego wycieczki oraz pobytu w miejscu przeznaczenia.
Wydatki są jedną z właściwości wycieczki, ale można je również nagromadzić na poziomie
osobistym lub krajowym. Dzieląc wydatki przez czas trwania wycieczki, można obliczyć
średnie wydatki dzienne. Wydatki turystyczne obejmują wiele rodzajów pozycji, od kupna
towarów konsumpcyjnych oraz usług związanych z podróżą i pobytem do zakupu małych,
trwałych towarów do osobistego użytku, podarunków i prezentów dla rodziny i przyjaciół.
Poniższe wydatki lub nabytki należy wyłączyć z wydatków turystycznych (niemniej jednak
w ankiecie można o nie zapytać do innych celów):
(I) Zakupy dla celów komercyjnych, to znaczy odsprzedaży, dokonane przez odwie−
dzających jakiejkolwiek kategorii oraz zakupy poczynione przez odwiedzających
w podróży służbowej w imieniu ich pracodawców.
(II) Inwestycje typu kapitałowego lub transakcje dokonane przez odwiedzających, ta−
kie jak zakup ziemi, domów, nieruchomości, dzieł sztuki oraz inne ważne nabytki
(takie jak samochody, przyczepy kempingowe, łodzie, dodatkowe miejsca zamiesz−
kania) nawet, jeśli mogą być w przyszłości wykorzystywane w celach turystycz−
nych.
(III) Środki pieniężne podarowane członkom rodziny lub przyjaciołom podczas trwania
podróży, które nie są opłatą za towary turystyczne lub usługi turystyczne, nie są
również darowizną na rzecz instytucji.
Rodzaje wydatków obejmują, co następuje:
Podróże, wakacje i wycieczki zorganizowane – obejmuje to:
• zakwaterowanie (z wyżywieniem, jeżeli jest ono wliczone, pełne/połowiczne
wyżywienie może również być traktowane oddzielnie),
• transport,
• ubezpieczenie,
• inne (lokalne transfery, wycieczki z przewodnikiem, opłaty, rozrywka itp.).
Zakwaterowanie (z wyżywieniem, jeżeli jest ono wliczone w cenę zakwaterowania, pełne
/ połowiczne wyżywienie może również być traktowane oddzielnie)
Jedzenie i napoje (odróżnialne od zakwaterowania; w restauracjach, kawiarniach, barach,
minibarach itp.; włącznie z handlem detalicznym)
Obejmuje to: napoje, posiłki, przekąski.
Transport – obejmuje to:
• opłaty: do miejsca przeznaczenia i z powrotem, za transport publiczny w miejscu
przeznaczenia, taksówki,
— 212 —
• wykorzystanie pojazdu: koszt benzyny lub oleju napędowego (rzeczywiście wyko−
rzystane na podróż lub oszacowane), opłaty parkingowe, inne (na przykład wynajem
pojazdu).
Zajęcia rekreacyjne, kulturalne i sportowe – obejmuje to:
• wycieczki z przewodnikiem,
• zajęcia sportowe (wynajem sprzętu i sal),
• zajęcia kulturalne (opłaty za wstęp, łącznie z biletami zakupionymi w przedsprzedaży),
• atrakcje i inne sposoby rekreacji (opłaty za wstęp itp.).
Zakupy – obejmuje to:
• zakup rzeczy przed wyjazdem na wycieczkę z zamiarem wykorzystania ich na wy−
cieczce,
• zakup rzeczy zabieranych do domu (włączywszy jedzenie i napoje, podarunki i pre−
zenty, ubrania, buty, inne),
• zakup rzeczy przeznaczonych do konsumpcji podczas pobytu (włączywszy jedzenie
i napoje).
Inne wydatki – obejmuje to:
• wydatki związane z kongresami lub posiedzeniami (opłaty za uczestnictwo; koszty
fotokopii; programu i materiałów; książki, czasopisma i subskrypcje związane z kon−
gresem; opłaty roczne płacone na rzecz organizacji),
• ubezpieczenie,
• rozmowy telefoniczne,
• inne (np. przesyłki, wywołanie filmów, opłaty za wymianę walut itp.).
Niniejsza dyrektywa wymaga informacji dotyczących łącznych wydatków na podróże tury−
styczne, na które składają się wydatki na „podróże, wakacje i wycieczki zorganizowane”.
Załącznik II
Szczegółowe zasady dotyczące procedur przekazywania danych
1. POJEMNOŚĆ MIEJSC ZBIOROWEGO ZAKWATEROWANIA: jednostki lokal−
ne na terytorium krajowym
Istnieje rozróżnienie między danymi wyraźnie wymaganymi niniejszą dyrektywą (obowiąz−
kowymi) a innymi zestawieniami, które należy dostarczyć dobrowolnie. Wszelkie dane,
które należy dostarczyć dobrowolnie są wskazane kursywą.
Kody odnoszące się do numeru zmiennej opisanej w Załączniku do niniejszej dyrektywy.
Numery A.1.1 i A.1.2: liczba obiektów noclegowych, pomieszczeń sypialnych, miejsc do
spania.
ZAŁĄCZNIKI
— 213 —
Tabela 1. Zmienna: liczba obiektów noclegowych – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
H o te le i p o d o b n e o b ie k ty n o c le g o w e
R e g io n y (N U T S III)
P o z o s ta ³e o b ie k ty n o c le g o w e z b io r o w e g o z a k w a te r o w a n ia :
k e m p in g i tu r y s ty c z n e
d o m y i m ie s z k a n ia w a k a c y jn e
p o z o s ta ³e z b io r o w e o b ie k ty n o c le g o w e n ig d z ie in d z ie j n ie s k la s y fik o w a n e
Tabela 2. Zmienna: liczba pomieszczeń sypialnych – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
Tabela 3. Zmienna: liczba miejsc do spania – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
2. OBŁOŻENIE OBIEKTÓW NOCLEGOWYCH ZBIOROWEGO ZAKWATERO−
WANIA: turystyka krajowa i przyjazdowa
Numery B.1.1 i B.1.2: Przyjazdy i noclegi wykorzystane przez rezydentów i nierezydentów
Tabela 4. Zmienna: przyjazdy rezydentów – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
R e g io n y (N U T S II)
Tabela 5. Zmienna: noclegi wykorzystane przez rezydentów – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
— 214 —
Tabela 6. Zmienna: przyjazdy nierezydentów – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
Tabela 7. Zmienna: noclegi wykorzystane przez nierezydentów – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
Numery B.1.3: przyjazdy i noclegi wykorzystane przez nierezydentów: według państwa
zamieszkania
Tabela T8, T8.1... T8.12. Zmienna: przyjazdy nierezydentów – częstotliwość roczna,
podział według miesięcy
R zêdy
S tre fy g e o g ra fic z n e
K o lu m n y
1
P o z o s ta ³e o b ie k ty n o c le g o w e z b io r o w e g o z a k w a te r o w a n ia
1) P odzia³ okre lony w za³¹czniku do niniejszej dyrektyw y.
Tabela T9, T9.1... T9.12. Zmienna: noclegi wykorzystane przez nierezydentów – częstotli−
wość roczna, podział według miesięcy
R zêdy
S tre fy g e o g ra fic z n e
K o lu m n y
1
1) P odzia³ okre lony w za³¹czniku do niniejszej dyrektyw y.
Numer B.2: Miesięczne dane o przyjazdach i noclegach według rezydentów i nierezydentów
Tabela 10. Zmienna: przyjazdy rezydentów – częstotliwość miesięczna
R zêdy
£ ¹ c z n ie
K o lu m n y
ZAŁĄCZNIKI
— 215 —
Tabela 11. Zmienna: noclegi wykorzystane przez rezydentów – częstotliwość miesięczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
Tabela 12. Zmienna: przyjazdy nierezydentów – częstotliwość miesięczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
Tabela 13. Zmienna: noclegi wykorzystane przez nierezydentów – częstotliwość miesięczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
Tabela 14. Zmienna: wykorzystanie miejsc do spania brutto – częstotliwość miesięczna
R zêdy
P o z io m k ra jo w y
K o lu m n y
Tabela 15. Zmienna: wykorzystanie miejsc do spania netto – częstotliwość miesięczna
R zêdy
P o z io m k ra jo w y
K o lu m n y
3. POPYT W TURYSTYCE: TURYSTYKA KRAJOWA I WYJAZDOWA (z wyłą−
czeniem wycieczek jednodniowych)
Numer C.1.1.1: Liczba turystów (połączone z C.1.3.1 i C.1.3.2)
Tabela 16. Zmienna: liczba turystów (osoby uprawiające turystykę) – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
P ³e æ
m ê¿czyzna
k o b ie ta
W a k a c je : c z te r y n o c le g i lu b w iê c e j
£ ¹ c z n ie
ty lk o p o d r ó ¿ e k r a jo w e
ty lk o p o d r ó ¿ e z a g r a n ic z n e
p o d r ó ¿ e k r a jo w e i z a g r a n ic z n e
W ie k 1
W ty m w iz y ty u p r z y ja c ió ³ i k r e w n y c h
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
1 ) P o d zia³ o kre lo n y w Z a³¹czn iku d o n in iejszej d yrektyw y.
— 216 —
Tabela 17. Zmienna: liczba turystów – częstotliwość kwartalna
R zêdy
£ ¹ c z n ie
P ³e æ
m ê¿czyzna
k o b ie ta
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
W s z y s tk ie w a k a c je
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
P o d r ó ¿ e s ³u ¿ b o w e
£ ¹ c z n ie
Numer C.1.1.2: Liczba podróży turystycznych
Tabela 18. Zmienna: liczba podróży – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
W e d ³u g m ie s i¹ c a k a le n d a r z o w e g o
D ³u g o æ p o b y tu 1
O rg a n iz a c ja p o d ró ¿ y 1
G ³ó w n y ro d z a j u ¿ y w a n e g o tra n s p o rtu 1
G ³ó w n e w y k o r z y s ta n e fo rm y z a k w a te ro w a n ia 1
P ³e æ
m ê¿czyzna
k o b ie ta
£ ¹ c z n ie
p o d r ó ¿ e k r a jo w e
p o d r ó ¿ e z a g r a n ic z n e
£ ¹ c z n ie
W ie k 1
1) P odzia³ okre lony w Za³¹czniku do niniejszej dyrektyw y.
Tabela 19. Zmienna: liczba podróży – częstotliwość kwartalna
R zêdy
£ ¹ c z n ie
D ³u g o æ p o b y tu
o d je d n e j d o tr z e c h n o c y
c z te r y lu b w iê c e j k o le jn y c h n o c y
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
ZAŁĄCZNIKI
— 217 —
G ³ó w n e w y k o r z y s ta n e fo rm y z a k w a te ro w a n ia
P o z o s ta ³e o b ie k ty n o c le g o w e z b io ro w e g o z a k w a te ro w a n ia
O b ie k ty w y s p e c ja liz o w a n e
P r y w a tn e z a k w a te ro w a n ie tu r y s ty c z n e
P ³e æ
m ê¿czyzna
k o b ie ta
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
Numer C.1.1.4: Liczba noclegów
Tabela 20. Zmienna: liczba noclegów – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
P ³e æ
m ê¿czyzna
k o b ie ta
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
W ie k 1
Tabela 21. Zmienna: liczba noclegów – częstotliwość kwartalna
R zêdy
£ ¹ c z n ie
D ³u g o æ p o b y tu
o d je d n e j d o tr z e c h n o c y
c z te r y lu b w iê c e j k o le jn y c h n o c y
G ³ó w n e w y k o r z y s ta n e fo rm y z a k w a te ro w a n ia
P o z o s ta ³e o b ie k ty n o c le g o w e z b io ro w e g o z a k w a te ro w a n ia
O b ie k ty w y s p e c ja liz o w a n e
P r y w a tn e z a k w a te ro w a n ie tu r y s ty c z n e
P ³e æ
m ê¿czyzna
k o b ie ta
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
— 218 —
Tabela 22. Zmienna: liczba podróży – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
P o d z ia ³ g e o g ra fic z n y 1
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
Tabela 23. Zmienna: liczba noclegów – częstotliwość roczna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
Dane z wyliczenia – numer C.1.1.2: Liczba podróży zagranicznych i noclegów według
miejsca przeznaczenia, z podziałem na inne właściwości
Tabela 24. Zmienna: liczba podróży (cztery lub więcej kolejnych noclegów) – częstotli−
wość roczna
R zêdy
K o lu m n y
P ³e æ
£ ¹ c z n ie
m ê¿czyzna
k o b ie ta
O r g a n iz a c ja p o d r ó ¿ y 1
G ³ó w n y r o d z a j u ¿ y w a n e g o tr a n s p o r tu 1
G ³ó w n e w y k o r z y s ta n e fo r m y z a k w a te r o w a n ia 1
W ie k 1
ZAŁĄCZNIKI
— 219 —
Tabela 25. Zmienna: liczba noclegów (cztery lub więcej kolejnych noclegów) – częstotli−
wość roczna
R zêdy
K o lu m n y
P ³e æ
m ê¿czyzna
£ ¹ c z n ie
k o b ie ta
O r g a n iz a c ja p o d r ó ¿ y 1
G ³ó w n y r o d z a j u ¿ y w a n e g o tr a n s p o r tu 1
G ³ó w n e w y k o r z y s ta n e fo r m y z a k w a te r o w a n ia 1
W ie k 1
Numer C.1.4.1: Wydatki na podróże turystyczne
Tabela 26. Zmienna: wydatki turystów – łącznie – częstotliwość roczna, kwartalna
R zêdy
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
P ³e æ
m ê¿czyzna
k o b ie ta
W ie k 1
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
Tabela 27. Zmienna: wydatki turystów – wycieczka zorganizowana – częstotliwość roczna
R zêdy
£ ¹ c z n ie
P ³e æ
m ê¿czyzna
k o b ie ta
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
— 220 —
W ie k 1
Tabela 28. Zmienna: wydatki turystów – łącznie – częstotliwość roczna
R zêdy
P o d z ia ³ g e o g ra fic z n y
K o lu m n y
1
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
£ ¹ c z n ie
Tabela 29. Zmienna: wydatki turystów – wycieczka zorganizowana – częstotliwość roczna
R zêdy
P o d z ia ³ g e o g ra fic z n y
1
K o lu m n y
£ ¹ c z n ie
Załącznik III
Odstępstwa przyznane Państwom Członkowskim
Wskazane poniżej odstępstwa przyznane Państwom Członkowskim dotyczą okresów od−
niesienia, przekazywania danych lub częściowych odstępstw, np. podziału zmiennych.
Wskazane kody odnoszą się do numeru zmiennej, tak jak to opisano w Załączniku do ni−
niejszej dyrektywy.
Belgia
• C.1.1, C.1.2, C.1.3, C.1.4: opóźnienie przekazywania tymczasowych danych kwartalnych
za 1997 r.
Niemcy
• C.1.1, C.1.2, C.1.3, C.1.4: okres odniesienia 1996 r. dotyczący danych rocznych.
ZAŁĄCZNIKI
— 221 —
Hiszpania
• A.1.1, B.1.2, B.2.1., B.1.3: niepełne zbieranie danych dotyczących „Innych obiektów
noclegowych zbiorowego zakwaterowania” w 1996 r. i 1997 r. dla danych rocznych
i w 1997 r. dla danych miesięcznych.
Francja
• A.1.1: liczba miejsc do spania w „Innych obiektach noclegowych zbiorowego zakwatero−
wania” w okresie od 1996 r. do 1997 r. dla danych rocznych.
• B.1.1, B.1.2, B.1.3, B.2.1: okresy odniesienia 1996 r. do 1997 r. dla danych rocznych
i 1997 r. dla danych miesięcznych dotyczących „Domów i mieszkań wakacyjnych”
i „Innych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania”.
Irlandia
• A.1.1, B.1.1, B.1.3, B.2.1, B.2.2: dane dotyczące nie zarejestrowanych obiektów oferują−
cych pokój ze śniadaniem za 1996 r. do 1998 r. dla danych rocznych i za 1997 r. do 1998 r.
dla danych miesięcznych.
• A.1.2, B.1.2, B.1.3, B.2.1: okres odniesienia 1997 r. dla danych miesięcznych i 1996 r. do
1998 r. dla danych rocznych. Niepełne zbieranie danych dotyczących „Innych obiektów
noclegowych zbiorowego zakwaterowania” w okresie od 1996 r. do 1998 r. dla danych
rocznych i w okresie od 1997 r. do 1998 r. dla danych miesięcznych.
• B.1.3: podział według państwa zamieszkania w okresie od 1996 r. do 1998 r.
• B.2.1, B.2.2: okres odniesienia 1997 r. dla danych miesięcznych.
• C.1.1, C.1.2, C.1.3, C.1.4: okres odniesienia 1997 r. dla danych kwartalnych i 1996 r. do
1997 r. dla danych rocznych.
Włochy
• B.1.1, B.1.2, B.1.3: opóźnienie sześciomiesięczne przekazywania danych rocznych za
okres od 1996 r. do 1997 r.
• B.2.1, B.2.2: opóźnienie sześciomiesięczne przekazywania danych miesięcznych za 1997 r.
• C.1.1, C.1.2, C.1.3, C.1.4: opóźnienie 12−miesięczne przekazywania danych rocznych za
1996 r. oraz danych kwartalnych za 1997 r.
Luksemburg
wania” za 1996 r.
• C.1.1, C.1.2, C.1.3, C.1.4: okresy odniesienia 1996 r. do 1997 r. dla danych rocznych.
Austria
• A.1.1, A.1.2: obejmujący „Domy i mieszkania wakacyjne” w ramach „Hoteli i podobnych
obiektów noclegowych” w okresie od 1996 r. do 1997 r. dla danych rocznych.
• B.1, B.2: obejmujący „Domy i mieszkania wakacyjne” w ramach „Hoteli i podobnych
obiektów noclegowych” do października 1997 r. dla danych miesięcznych i w okresie od
1996 r. do 1997 r. dla danych rocznych.
• C.1.1, C.1.2, C.1.3, C.1.4: okresy odniesienia od 1996 r. do 1997 dla danych rocznych
i 1997 r. do 1999 r. dla danych kwartalnych.
— 222 —
Portugalia
1997 r. dla danych rocznych dotyczących „Domów i mieszkań wakacyjnych”.
Szwecja
• B.1.3: okres odniesienia od 1996 r. do 1997 r. dla danych rocznych.
• B.2.1: okres odniesienia 1997 r. dla danych miesięcznych.
• C.1.1.1: okres odniesienia 1997 r. dla danych kwartalnych i 1996 r. dla danych rocznych.
• C.1.3: okres odniesienia 1997 r. dla danych kwartalnych i 1996 r. dla danych rocznych.
• B.2.1, B.2.2: opóźnienie sześciomiesięczne przekazywania danych miesięcznych za 1997 r.
• C.1.1, C.1.2, C.1.3, C.1.4: opóźnienie 12−miesięczne przekazywania danych rocznych za
1996 r. oraz danych kwartalnych za 1997 r.
Luksemburg
wania” za 1996 r.
• C.1.1, C.1.2, C.1.3, C.1.4: okresy odniesienia 1996 r. do 1997 r. dla danych rocznych.
Austria
• A.1.1, A.1.2: obejmujący „Domy i mieszkania wakacyjne” w ramach „Hoteli i podobnych
obiektów noclegowych” w okresie od 1996 r. do 1997 r. dla danych rocznych.
• B.1, B.2: obejmujący „Domy i mieszkania wakacyjne” w ramach „Hoteli i podobnych
obiektów noclegowych” do października 1997 r. dla danych miesięcznych i w okresie od
1996 r. do 1997 r. dla danych rocznych.
• C.1.1, C.1.2, C.1.3, C.1.4: okresy odniesienia od 1996 r. do 1997 dla danych rocznych
i 1997 r. do 1999 r. dla danych kwartalnych.
Portugalia
1997 r. dla danych rocznych dotyczących „Domów i mieszkań wakacyjnych”.
Szwecja
• B.1.3: okres odniesienia od 1996 r. do 1997 r. dla danych rocznych.
• B.2.1: okres odniesienia 1997 r. dla danych miesięcznych.
• C.1.1.1: okres odniesienia 1997 r. dla danych kwartalnych i 1996 r. dla danych rocznych.
• C.1.3: okres odniesienia 1997 r. dla danych kwartalnych i 1996 r. dla danych rocznych.
ZAŁĄCZNIKI
— 223 —
Wyciąg z ustawy Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r.
(tekst jednolity Dz.U. z 2000 r. nr 106, poz. 1126)
(zm. Dz.U. 2003, nr 80, poz. 718.)
Rozdział 6 – Utrzymanie obiektów budowlanych
Art. 61. Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać i użyt−
kować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5, ust. 2.
Art. 62. 1. Obiekty powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela
lub zarządcę:
1) okresowej kontroli, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu sta−
nu technicznego:
a) elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpły−
wy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących pod−
czas użytkowania obiektu,
b) instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska,
c) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalino−
wych i wentylacyjnych),
2) okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu sta−
nu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, este−
tyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być obję−
te również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu
sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń,
oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów.
2. Obowiązek kontroli, o której mowa w ust. 1, pkt 1, lit. a), nie obejmuje właści−
cieli i zarządców:
1) budynków mieszkalnych jednorodzinnych,
2) obiektów budowlanych:
a) budownictwa zagrodowego i letniskowego,
b) wymienionych w art. 29, ust. 1.
3. Właściwy organ może – w razie stwierdzenia nieodpowiedniego stanu technicz−
nego obiektu budowlanego lub jego części, mogącego spowodować zagrożenie:
życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia, środowiska – nakazać przepro−
wadzenie, w każdym terminie, kontroli, o których mowa w ust. 1, a także zażą−
dać przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu lub jego części.
4. Kontrole, o których mowa w ust.1, powinny być dokonywane, z zastrzeżeniem
ust. 5 i 6, przez osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpowiedniej spe−
cjalności.
5. Kontrolę stanu technicznego instalacji elektrycznych, piorunochronnych i gazo−
wych, o której mowa w ust. 1, pkt 1, lit. c) oraz pkt 2, powinny przeprowadzać
osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eks−
ploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych i gazowych.
— 224 —
6. Kontrolę stanu technicznego przewodów kominowych, o której mowa w ust.1,
pkt 1, lit. c, powinny przeprowadzać:
1) osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim – w od−
niesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spali−
nowych i wentylacyjnych,
2) osoby posiadające uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalności – w od−
niesieniu do przewodów kominowych, o których mowa w pkt. 1, oraz do
kominów przemysłowych, kominów wolno stojących oraz kominów lub prze−
wodów kominowych, w których ciąg kominowy jest wymuszony pracą urzą−
dzeń mechanicznych.
7. Szczegółowy zakres kontroli niektórych budowli oraz obowiązek przeprowa−
dzania ich częściej, niż zostało to ustalone w ust.1, może być określony w roz−
porządzaniu, o którym mowa w art. 7, ust. 3, pkt 2.
Art. 63. Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany przechowywać przez
okres istnienia obiektu dokumenty, o których mowa w art. 60, oraz opracowania
projektowe i dokumenty techniczne robót budowlanych wykonywanych w obiek−
cie w toku jego użytkowania.
Art. 64. 1. Właściciel lub zarządca jest obowiązany prowadzić dla każdego budynku oraz
obiektu budowlanego nie będącego budynkiem, którego projekt jest objęty obo−
wiązkiem sprawdzenia, o którym mowa w art. 20 ust. 2, książkę obiektu budow−
lanego, stanowiącą dokument przeznaczony do zapisów dotyczących przepro−
wadzanych badań i kontroli stanu technicznego, remontów i przebudowy,
w okresie użytkowania obiektu budowlanego.
2. Obowiązek prowadzenia książki obiektu budowlanego, o którym mowa w ust. 1,
nie obejmuje właścicieli i zarządców:
1) budynków mieszkalnych jednorodzinnych,
2) obiektów budowlanych:
a) budownictwa zagrodowego i letniskowego,
b) wymienionych w art. 29, ust. 1,
3) dróg lub obiektów mostowych, jeżeli prowadzą książkę drogi lub książkę
obiektu mostowego na podstawie przepisów o drogach publicznych.
3. Protokoły z kontroli obiektu budowlanego, oceny i ekspertyzy dotyczące jego
stanu technicznego oraz dokumenty, o których mowa w art. 63 powinny być
dołączone do książki obiektu budowlanego.
4. Minister właściwy do spraw architektury i budownictwa określi, w drodze roz−
porządzenia, wzór książki obiektu budowlanego i sposób jej prowadzenia.
Art. 65. Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany udostępniać doku−
menty, o których mowa w art. 64, ust. 3, przedstawicielom właściwego organu
oraz innych jednostek organizacyjnych i organów upoważnionych do kontroli utrzy−
mania obiektów budowlanych we właściwym stanie technicznym oraz do kontroli
przestrzegania przepisów obowiązujących w budownictwie.
Art. 66. 1. W przypadku stwierdzenia, że obiekt budowlany:
1) jest w nieodpowiednim stanie technicznym albo
2) jest użytkowany w sposób zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi, środowisku
lub bezpieczeństwu mienia, albo
3) powoduje swym wyglądem oszpecenie otoczenia – właściwy organ nakazu−
ZAŁĄCZNIKI
— 225 —
je, w drodze decyzji, usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, określając
termin wykonania obowiązku.
2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, pkt 1 i 2, właściwy organ może zakazać
użytkowania obiektu budowlanego lub jego części do czasu usunięcia stwier−
dzonych nieprawidłowości.
Art. 67. 1. Jeżeli nieużytkowany lub niewykończony obiekt budowlany nie nadaje się do
remontu, odbudowy lub wykończenia, właściwy organ wydaje decyzję nakazu−
jącą właścicielowi lub zarządcy rozbiórkę tego obiektu i uporządkowanie tere−
nu oraz określającą terminy przystąpienia do tych robót i ich zakończenia.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do obiektów budowlanych wpisanych do rejestru
zabytków.
3. W stosunku do obiektów budowlanych niewpisanych do rejestru zabytków, a ob−
jętych ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodaro−
wania przestrzennego, decyzję, o której mowa w ust. 1, właściwy organ wydaje
po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
4. Wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w termi−
nie 30 dni. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się za uzgodnienie.
Art. 68. W razie stwierdzenia potrzeby opróżnienia w całości lub w części budynku prze−
znaczonego na pobyt ludzi, bezpośrednio grożącego zawaleniem, właściwy organ
jest obowiązany:
1) nakazać, w drodze decyzji, na podstawie protokołu oględzin, właścicielowi lub
zarządcy obiektu budowlanego opróżnienie bądź wyłączenie w określonym termi−
nie całości lub części budynku z użytkowania,
2) przesłać decyzję, o której mowa w pkt 1, obowiązanemu do zapewnienia lokali
zamiennych na podstawie odrębnych przepisów,
3) zarządzić:
a) umieszczenie na budynku zawiadomienia o stanie zagrożenia bezpieczeń−
stwa ludzi lub mienia oraz o zakazie jego użytkowania,
b) wykonanie doraźnych zabezpieczeń i usunięcie zagrożenia bezpieczeństwa
ludzi lub mienia, z określeniem, technicznie uzasadnionych, terminów ich
wykonania.
1. Udzielenie, odmowa udzielenia, cofnięcie i ograniczenie zakresu zezwolenia, o któ−
rym mowa w art. 4, ust. 1, następuje w formie decyzji administracyjnej.
Art. 69. 1. W razie konieczności niezwłocznego podjęcia działań mających na celu usunię−
cie niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia, właściwy organ zapewni, na koszt
właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego, zastosowanie niezbędnych środ−
ków zabezpieczających.
2. Do zastosowania, na koszt właściciela lub zarządcy, środków przewidzianych
w ust.1 są upoważnione również organy Policji i Państwowej Straży Pożarnej.
O podjętych działaniach organy te powinny niezwłocznie zawiadomić właściwy
organ.
Art. 70. 1. Właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu budowlanego, na którym spoczy−
wają obowiązki w zakresie napraw, określone w przepisach odrębnych lub umo−
wach, są obowiązani w czasie lub bezpośrednio po przeprowadzonej kontroli
stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części, usunąć stwierdzone
uszkodzenia oraz uzupełnić braki, które mogłyby spowodować zagrożenie ży−
— 226 —
cia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska, a w szczególno−
ści katastrofę budowlaną, pożar, wybuch, porażenie prądem elektrycznym albo
zatrucie gazem.
2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, powinien być potwierdzony w protokole
z kontroli obiektu budowlanego. Osoba dokonująca kontroli jest obowiązana
bezzwłocznie przesłać kopię tego protokołu do właściwego organu.
Art. 71. 1. Zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części wymaga
pozwolenia właściwego organu., Przepisy art. 32 stosuje się odpowiednio.
2. Przez zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części rozu−
mie się w szczególności:
1) przeróbkę pomieszczenia z przeznaczeniem na pobyt ludzi albo przeznacze−
nie do użytku publicznego lokalu lub pomieszczenia, które uprzednio miało
inne przeznaczenie bądź było budowane w innym celu, w tym także przezna−
czenie pomieszczeń mieszkalnych na cele niemieszkalne,
2) podjęcie albo zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego części działalno−
ści zmieniającej warunki bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego lub
pracy, warunki zdrowotne, higieniczno−sanitarne lub ochrony środowiska, bądź
wielkość lub układ obciążeń.
3. W razie zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez
pozwolenia, o którym mowa w ust. 1, przepisy art. 50, art. 51 i art. 57, ust. 7
stosuje się odpowiednio. W decyzji, o której mowa w art. 51, ust.1, właściwy
organ może nakazać właścicielowi albo zarządcy przywrócenie poprzedniego
sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.
Art. 72. 1. Minister właściwy do spraw architektury i budownictwa określi, w drodze roz−
porządzenia, warunki i tryb postępowania w sprawach rozbiórek, o których mowa
w art. 67, oraz udzielania pozwolenia na zmianę sposobu użytkowania obiektu
budowlanego lub jego części.
2. Minister właściwy do spraw architektury i budownictwa określi, w drodze roz−
porządzenia, sposób i warunki przeprowadzania oraz tryb postępowania w spra−
wach rozbiórek obiektów budowlanych, wykonywanych metodą wybuchową.
ZAŁĄCZNIKI
— 227 —
Ustawa z 11 marca 2004 r.
o podatku od towarów i usług
Załącznik nr 3 – Wykaz towarów i usług, opodatkowanych stawką podatku w wysokości 7%
Poz.
Symbol PKWiU
140
ex 55.2
Nazwa towaru lub usługi (grupy towarów lub usług)
Usługi świadczone przez obiekty noclegowe turystyki oraz inne
miejsca krótkotrwałego zakwaterowania, z wyłączeniem usług
zakwaterowania w bursach, internatach i domach studenckich
(PKWiU ex 55.23.15)
Objaśnienia:
1) ex – dotyczy tylko danego wyrobu/usługi z danego grupowania
Załącznik nr 4 – Wykaz usług zwolnionych od podatku
– Usługi zakwaterowania w bursach, internatach i domach studenckich
W okresie od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej do dnia
31 grudnia 2007 r. stosuje się stawkę w wysokości 7% w odniesieniu do usług gastrono−
micznych, z wyłączeniem:
• sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napo−
jów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w któ−
rych zawartość alkoholu przekracza 0,5%,
• sprzedaży kawy i herbaty (wraz z dodatkami), napojów bezalkoholowych gazowa−
nych, wód mineralnych, a także sprzedaży w stanie przetworzonym innych towarów
opodatkowanych stawką 22%.
— 228 —
Narodowy program
przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej
przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 26 kwietnia 2000 r.
WYCIĄG
3. Swoboda świadczenia usług
PRIORYTET 3.4: PRZYGOTOWANIE POLSKI DO UCZESTNICTWA
WE WSPÓLNOTOWYM RYNKU TURYSTYCZNYM
I. OPIS PRIORYTETU
1. Stan docelowy
Dostosowanie reguł funkcjonowania gospodarki turystycznej w Polsce do wymogów
wspólnotowych poprzez dostosowanie prawa, wprowadzenie zmian instytucjonalnych
oraz zmian strukturalnych i inne działania wspierające.
2. Cele pośrednie
– Dostosowanie prawa polskiego do prawa wspólnotowego w dziedzinie turystyki,
– Wdrożenie procedury konsultacji i współpracy w branży turystycznej,
– Wzmocnienie instytucjonalne i kadrowe niezbędne do podniesienia jakości i konku−
rencyjności polskich produktów turystycznych
3. Instytucje realizujące
Instytucja wiodąca: Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej
Instytucje współpracujące:
– Ministerstwo Sprawiedliwości (w zakresie ustawy o nabywaniu podzielonych w cza−
sie praw do korzystania z budynków lub ich części na zasadzie podziału czasowego)
– Ministerstwo Edukacji Narodowej (w zakresie Dyrektywy Rady 99/42/WE)
– Główny Urząd Statystyczny (w zakresie Dyrektywy Rady 95/57/WE dotyczącej zbie−
rania danych statystycznych oraz Decyzji Rady 99/35/WE)
II. SPOSÓB REALIZACJI
1. Krótka diagnoza zakresu niezgodności prawa polskiego z prawem wspólnotowym
Brak w prawie polskim przepisów dotyczących:
– nabywania podzielonych w czasie praw do korzystania z nieruchomości oraz przepi−
sów dotyczących uznawania kwalifikacji w zakresie działalności zawodowych
– istnieje potrzeba dokończenia procesu implementacji zasad dotyczących podróży tu−
rystycznych za cenę zryczałtowaną oraz prowadzenia badań statystycznych w tury−
styce.
ZAŁĄCZNIKI
— 229 —
2. Terminarz niezbędnych zmian legislacyjnych
D a ta
D a ta p r z y jê c ia P r z e w id y w a n a d a ta :
s k ie ro w a n ia
p r z e z R M (lu b 1 ) p r z y jê c ia p r z e z
d o u z g o d n ie ñ
w ³a c iw e g o
P a rla m e n t
m iê d z y m in is tra )
2 ) w e j c ia w ¿ y c ie
re s o rto w y c h
Ty tu ³ i n r
w s p ó ln o to w e g o a k tu
p ra w n e g o
Ty tu ³
p ro je k to w a n e g o
a k tu p ra w n e g o
w P o ls c e
[A 6 , ro z . 2 3 ] D y re k ty w a R a d y
90/314/EW G z 13.06.1990 r.
o p o d ró ¿ a c h tu r y s ty c z n y c h
z a c e n ê z r y c z a ³to w a n ¹
( O J L 1 5 8 , 2 3 .0 6 .1 9 9 0 )
N o w e liz a c ja u s ta w y
z 29.08.1997 r.
o u s ³u g a c h
tu r y s ty c z n y c h
d o 0 6 /2 0 0 0
[A 10, roz. 23] Dyrektywa Rady
94/47/W E z 29.10.1994 r.
o o c h r o n ie n a b y w c ó w
w o d n ie s ie n iu d o n ie k tó r y c h
a s p e k tó w u m ó w o n a b y c ie
p r a w a d o k o r z y s ta n ia
z n ie r u c h o m o c i n a z a s a d z ie
p o d z ia ³u c z a s o w e g o
( O J L 2 8 0 , 2 9 .1 0 .1 9 9 4 )
U c h w a le n ie u s ta w y
o n a b y w a n iu
p o d z ie lo n y c h
w c z a s ie p r a w
d o k o r z y s ta n ia
z b u d y n k ó w lu b ic h
c z ê c i n a z a s a d z ie
p o d z ia ³u c z a s o w e g o
po uzgodn ie n ia c h
0 8 /0 2 /2 0 0 0
I p o ³o w a
2001
II p o ³o w a
2001
[A 7 2 , ro z. 1 2 ]
D y re k ty w a R a d y 9 5 /5 7 /W E
d o ty c z ¹ c a z b ie r a n ia d a n y c h
s ta ty s ty c z n y c h w o b s z a r z e
tu r y s ty k i
( O J L 2 9 1 , 0 6 .1 2 .1 9 9 5 )
R o z p o r z ¹ d z e n ia R a d y
M in is tr ó w w s p r a w ie
p ro g ra m ó w b a d a ñ
s ta ty s ty c z n y c h n a la ta
2001 i 2002.
S p o r z ¹ d z e n ie r e je s tr u
o b ie k t ó w n o c le g o w y c h
oraz modyfikacja metod
o p r a c o w a n ia w y n ik ó w
p r e z e n ta c ji d a n y c h .
2 0 0 0 /2 0 0 1
II p o ³o w a
2001
[A 7 2 , ro z. 1 2 ]
D e c y z ja K o m is ji 9 9 /3 5 /W E
z 9.12.1998 r. w spraw ie
p r o c e d u r y im p le m e n ta c ji
D y re k ty w y R a d y 9 5 /5 7 /W E
d o ty c z ¹ c e j z b ie r a n ia d a n y c h
s ta ty s ty c z n y c h w o b s z a r z e
tu r y s ty k i
( O J L 9 , 1 5 .0 1 .1 9 9 9 )
R o z p o r z ¹ d z e n ie R a d y
M in is tr ó w w s p r a w ie
p ro g ra m ó w b a d a ñ
s ta ty s ty c z n y c h n a la ta
2001 i 2002.
S p o r z ¹ d z e n ie r e je s tr u
o b ie k t ó w n o c le g o w y c h
oraz modyfikacja metod
o p r a c o w a n ia w y n ik ó w
p r e z e n ta c ji d a n y c h .
2 0 0 0 /2 0 0 1
II p o ³o w a
2001
[A 105, roz. 3] Dyrektywa Rady
99/42/W E z 7.06.1999 r.
u s ta n a w ia j¹ c a p r o c e d u r ê
u z n a w a n ia k w a lif ik a c ji w z a k r e s ie d z ia ³a ln o c i z a w o d o w y c h
S p o s ó b w d r o ¿ e n ia
o b jê ty c h d y r e k ty w a m i o lib e - d y r e k ty w y w o b s z a r z e
r a liz a c ji i r o d k a c h p r z e j c io u s ³u g p ilo ta ¿ u
wych oraz uzupe³niaj¹ca ogólne
w y c ie c z e k ,
z a s a d y u z n a w a n ia k w a lifik a c ji,
p r z e w o d n ic tw a
k tó r a u c h y li³a n a s tê p u j¹ c e
tu r y s ty c z n e g o ,
D y re k ty w y : 6 8 /3 6 8 /E W G
o r a z o r g a n iz a c ji
d o t y c z ¹ c ¹ h o t e l i , p e n s j o n a t ó w,
im p r e z z o s ta n ie
k e m p in g ó w i in n y c h m ie js c
o k r e lo n y p r z e z
n o c le g o w y c h ; 7 5 /3 6 8 /E W G
M in is te r s tw o
d o ty c z ¹ c ¹ m .in . p ilo ta ¿ u
E d u k a c ji N a r o d o w e j
w y c ie c z e k i p r z e w o d n ic tw a
tu r y s ty c z n e g o ;8 2 /4 7 0 /E W G
d o ty c z ¹ c ¹ b iu r p o d r ó ¿ y
( O J L 2 0 1 , 3 1 .0 7 .1 9 9 9 )
0 6 /2 0 0 0
1 ) 1 2 .2 0 0 0
2 ) I k w. 2 0 0 1
1) do koñca 2000
2 ) p o u p ³y w ie
3 m ie s iê c y
o d u c h w a le n ia
1 ) I p o ³. 2 0 0 2
2) do koñca 2002
1) do koñca 2001
2) do koñca 2002
1) do koñca 2001
2) do koñca 2002
— 230 —
3. Konieczne zmiany instytucjonalne
R o d z a j z m ia n
Is tn ie j¹ c a
lu b p la n o w a n a
p o d s ta w a p ra w n a
Te rm in re a liz a c ji
U tw o r z e n ie k o m ó r k i lu b z e s p o ³u r o b o c z e g o
w M inisterstw ie Transportu i G ospodarki M orskiej
r e a liz u j¹ c e g o z a d a n ia w y n ik a j¹ c e z D e c y z ji R a d y
z 22.12.1986 r. w yznaczaj¹cej procedur y konsultacji
i w s p ó ³p r a c y w b r a n ¿ y tu r y s ty c z n e j
S t a t u t M TiG M
d o k o ñ c a ro k u 2 0 0 2
4. Dodatkowe działania konieczne dla wejścia w życie nowych regulacji prawnych lub po−
wołania instytucji
K ró tk i o p is d z ia ³a ñ
Te rm in a r z
K s z ta ³c e n ie , s z k o le n ie i d o s k o n a le n ie k a d r y tu r y s ty c z n e j.
D o s k o n a le n ie k a d r n a te m a t w d r o ¿ e n ia n o r m IS O
o r a z w d r o ¿ e n ia p r z e p is ó w z n o w e liz o w a n e j u s ta w y
o u s ³u g a c h tu r y s ty c z n y c h
Z g o d n ie z p la n a m i o p r a c o w y w a n y m i d la
p o s z c z e g ó ln y c h la t. W r o k u 2 0 0 0 p la n u je s iê
z o r g a n iz o w a n ie :
a ) 1 2 d w u s to p n io w y c h s z k o le ñ w z a k r e s ie
w d r a ¿ a n ia n o r m IS O ;
b ) 6 s z k o le ñ p o w iê c o n y c h p r o b le m a ty c e
d o s to s o w a n ia p r a w a p o ls k ie g o
d o p r a w a e u r o p e js k ie g o .
W s p ó ³u d z ia ³ w r e a liz a c ji p r o g r a m ó w r z ¹ d o w y c h
n t. D o s k o n a le n ie s ta ty s ty k i tu r y s ty k i i b a d a ñ
s ta ty s ty c z n y c h . W r a m a c h r e a liz a c ji te g o z a d a n ia
k o n ty n u o w a n a b ê d z ie w s p ó ³p r a c a z G U S w z a k r e s ie
d o s k o n a le n ia m e to d o lo g ii s ta ty s ty k i w P o ls c e
z g o d n ie z D y r e k ty w ¹ 9 5 /6 7 /W E i 9 9 /3 5 /W E
2000 r.
Z g o d n ie z z a p is a m i z a w a r ty m i
w r z ¹ d o w y m P r o g r a m ie b a d a ñ s ta ty s ty k i
p u b lic z n e j n a r o k 2 0 0 0
W z w i¹ z k u z w d r o ¿ e n ie m D y r e k ty w y R a d y 9 5 /5 7 /W E
d o ty c z ¹ c a z b ie r a n ia d a n y c h s ta ty s ty c z n y c h w o b s z a r z e
tu r y s ty k i, k o n ie c z n e je s t s p o r z ¹ d z e n ie r e je s tr u o b ie k tó w
n o c le g o w y c h o r a z m o d y fik a c ja m e to d o p r a c o w a n ia
w y n ik ó w p r e z e n ta c ji d a n y c h
2 0 0 0 /2 0 0 1
III. FINANSOWANIE: NIEZBĘDNE NAKŁADY I ŹRÓDŁA ICH FINANSOWA−
NIA W LATACH 2000–2002
K a t e g o r i e k o s z t ó w / k o s z t y i r ó d ³a f i n a n s o w a n i a
s z k o le n ia
e k s p e r ty z y / o p in ie p r a w n e , k o n s u lta c je
t³u m a c z e n ia
L a ta
B u d ¿ e t (ty s . P L N )
2000
170
2001
180
2002
190
2000
70
2001
75
2002
80
2000
30
2001
35
2002
40
ZAŁĄCZNIKI
— 231 —
K a t e g o r i e k o s z t ó w / k o s z t y i r ó d ³a f i n a n s o w a n i a
in n e *
OGÓ£EM
L a ta
B u d ¿ e t (ty s . P L N )
2000
250
2001
270
2002
270
2000
520
2001
560
2002
580
* m.in. takie jak:
1) działania związane z przygotowaniem do utworzenia komórki lub zespołu roboczego w Ministerstwie
Transportu i Gospodarki Morskiej realizującego zadania wynikające z Decyzji Rady z 22 grudnia 1986 r.
a) ustalenie rodzaju i zakresu informacji przekazywanych w ramach procedury konsultacji,
b) opracowanie koncepcji funkcjonowania komórki lub zespołu,
b) współpraca przy opracowywaniu wniosków dotyczących skorzystania z funduszy przedakcesyjnych.
— 232 —
Statut Polskiej Izby Hotelarstwa
I. Postanowienia ogólne
§ 1. Polska Izba Hotelarstwa, zwana dalej „Izbą”, jest dobrowolnie powstałą organizacją
zrzeszającą przedsiębiorców świadczących usługi hotelarskie oraz przedsiębiorców i or−
ganizacje działające na rzecz hotelarstwa, zwanych dalej „przedsiębiorcami”.
§ 2. Izba działa na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 3. Siedzibą Izby jest miasto stołeczne Warszawa.
§ 4. Izba posiada osobowość prawną.
§ 5. Izba działa na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych
(Dz.U. nr 35, poz. 1952 z późniejszymi zmianami).
§ 6. Podstawowym zadaniem Izby jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów
członków Izby.
§ 7. Izba kształtuje i upowszechnia zasady etyki zawodowej w działalności hotelarskiej.
§ 8. Izba wydaje opinie o projektach rozwiązań dotyczących funkcjonowania hotelarstwa
oraz bierze udział w przygotowaniu projektów aktów prawnych z tego zakresu. Izba
dokonuje ocen funkcjonowania dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej.
§ 9. Działalność Izby służy rozwojowi hotelarstwa w interesie gospodarki krajowej.
§ 10. Do zadań Izby należy w szczególności:
1) podejmowanie działań na rzecz tworzenia warunków rozwoju hotelarstwa w Pol−
sce, w tym inicjowanie wobec uprawnionych organów odpowiednich rozwiązań
ustawodawczych oraz zmian w przepisach obowiązujących,
2) wspieranie inicjatyw gospodarczych w hotelarstwie,
3) popieranie kształcenia zawodowego w zakresie hotelarstwa, organizowanie prak−
tyk szkoleniowych dla uczniów, studentów i pracowników hoteli,
4) doskonalenie wiedzy zawodowej poprzez organizowanie kursów dokształcania za−
wodowego,
5) organizowanie i prowadzenie szkół hotelarskich, wyższych i średnich,
6) organizowanie dyskusji zawodowych w postaci zebrań, seminariów, kongresów,
7) organizowanie wymiany informacji między przedsiębiorstwami i hotelami,
8) wydawanie opinii i ekspertyz oraz delegowanie na zaproszenie organów państwo−
wych swoich przedstawicieli do uczestniczenia w pracach instytucji doradczo−opi−
niodawczych w sprawach związanych z działalnością hotelarską i gastronomiczną,
9) informowanie o funkcjonowaniu hoteli oraz prowadzenie działalności upowszech−
niającej wiedzę na temat działalności hotelarskiej i gastronomicznej,
10) popieranie działań inwestycyjnych w hotelarstwie.
§ 11. Izba może prowadzić działalność gospodarczą. Dochód z tej działalności powinien
być przeznaczony na finansowanie statutowych zadań Izby.
ZAŁĄCZNIKI
— 233 —
II. Członkostwo w Izbie
Prawa i obowiązki
§ 12.
1) członkami Izby mogą być przedsiębiorcy krajowi prowadzący działalność hotelarską
i gastronomiczną oraz przedsiębiorcy i organizacje działający na rzecz hotelarstwa,
działający na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie prawa polskiego,
2) członkiem Izby może być także oddział przedsiębiorcy zagranicznego prowadzący
działalność na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie prawa polskiego,
3) w przypadku prowadzenia przez przedsiębiorcę zagranicznego działalności za po−
średnictwem kilku oddziałów, członkostwo Izby może uzyskać każdy oddział lub
oddział wskazany przez pozostałe oddziały tego przedsiębiorcy,
4) członkowie Izby dzielą się na:
– zwyczajnych
– wspierających
– honorowych.
Członkiem zwyczajnym może być osoba fizyczna lub prawna prowadząca działal−
ność hotelarską i gastronomiczną oraz osoba fizyczna lub prawna prowadząca działal−
ność związaną z hotelarstwem i gastronomią.
Członkiem wspierającym może być osoba fizyczna lub prawna na podstawie deklaracji
zobowiązująca się do honorowego świadczenia usług lub płacenia kwot pieniężnych.
O przyjęciu w poczet członków zwyczajnych i wspierających decyduje Zarząd Izby.
Godność członka honorowego jest nadawana przez Walne Zgromadzenia Izby osobie
fizycznej lub prawnej za wyjątkowe zasługi dla rozwoju Izby.
Nowi członkowie zwyczajni i wspierający są przyjmowani decyzją Zarządu Izby na
podstawie pisemnej deklaracji i po uiszczeniu wpisowego.
§ 13. Członkowie Izby wykonują swoje prawa i obowiązki przez umocowanych przedsta−
wicieli.
§ 14. Założyciele Izby, którzy uchwalili statut, stają się członkiem Izby z dniem jej zareje−
strowania w sądzie.
§ 15. Członkowie Izby działają na równych prawach.
§ 16. Każdy członek Izby ma czynne i bierne prawo wyborcze do organów Izby. Przy wybo−
rach do organów Izby każdy członek ma jeden głos.
§ 17. Członkowie Izby obowiązani są do brania udziału w pracach Izby oraz do przestrzega−
nia Statutu Izby, a także uchwał i rozstrzygnięć jej organów.
§ 18.
1) Członkowie zwyczajni Izby obowiązani są uiścić wpisowe i składkę na rzecz Izby.
2) Wysokość wpisowego i składki ustala Walne Zgromadzenie.
3) Składkę roczną wnosi się w dwóch równych ratach:
– pierwszą do 31 marca,
– drugą do 31 lipca każdego roku.
4) Wpisowe uiszcza się w momencie złożenia deklaracji członkowskiej.
§ 19. Ustanie członkostwa następuje w wyniku rezygnacji z członkostwa, upływu terminu
wypowiedzenia przez Izbę oraz skreślenia z listy w wyniku zaprzestania działalności.
— 234 —
§ 20.
1) Wypowiedzeniu członkostwa przez Izbę decyduje Walne Zgromadzenie.
2) W przypadku gdy członek nie spełnia obowiązku dokonania wpłaty części lub peł−
nej składki dłużej niż do końca lutego następnego roku, Zarząd skreśla takiego człon−
ka z listy członków Izby.
3) Przedsiębiorca skreślony z listy członków Izby może zwrócić się do najbliższego
Walnego Zgromadzenia o przywrócenie członkostwa, lub do Zarządu Izby o nada−
nie statusu członka stowarzyszonego.
4) Zakres członków stowarzyszonych określi Walne Zgromadzenie.
III. Organy Izby
§ 21. Organami Izby są:
1) Walne Zgromadzenie członków zwane dalej „Zgromadzeniem”
2) Zarząd Izby zwany dalej „Zarządem”
3) Komisja Rewizyjna
§ 22. Walne Zgromadzenie Członków jest najwyższą władzą Izby. Członkowie Izby repre−
zentowani są na Walnym Zgromadzeniu przez swoich przedstawicieli. Każdy czło−
nek ma jeden głos.
§ 23. Walne Zgromadzenie zwoływane jest przez Zarząd, co najmniej raz w roku. O termi−
nie, miejscu i porządku Zgromadzenia, Zarząd obowiązany jest zawiadomić człon−
ków wcześniej.
§ 24. Na żądanie jednej czwartej liczby członków Izby, Zarząd najpóźniej w ciągu 1 miesią−
ca zwołuje Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie.
§ 25. Walne Zgromadzenie rozstrzyga o kierunkach działalności i rozwoju Izby. Walne Zgro−
madzenie w szczególności:
1) uchwala program działalności Izby i jego organów,
2) rozstrzyga o członkostwie w Izbie,
3) wybiera i odwołuje Zarząd i Komisję Rewizyjną,
4) zatwierdza bilans Izby,
5) rozpatruje sprawozdania organów Izby,
6) udziela Zarządowi absolutorium,
7) ustala wysokość składki członkowskiej,
8) uchwala zmiany statutu,
9) rozpatruje odwołanie od decyzji Izby,
10) ustala zasady wynagradzania członków Zarządu.
§ 26.
1) Walne Zgromadzenie podejmuje uchwały zwykłą większością głosów.
2) Do zmiany statutu wymagana jest większość 2/3 głosów, przy obecności co naj−
mniej połowy liczby członków.
§ 27. Na posiedzenia Walnego Zgromadzenia członkowie przybywają na własny koszt.
§ 28.
1) Zarząd kieruje bieżącą pracą Izby i reprezentuje ją na zewnątrz.
2) Zarząd w szczególności:
1) podejmuje bieżące decyzje w sprawach związanych z działalnością Izby,
2) opracowuje programy działania Izby,
3) wykonuje uchwały Walnego Zgromadzenia,
ZAŁĄCZNIKI
— 235 —
4) zarządza majątkiem Izby,
5) udziela pełnomocnictw,
6) powołuje sekcje, komisje lub zespoły w celu wykonywania zadań Izby,
7) prezentuje stanowisko Izby wobec organów władzy i administracji państwowej
oraz wobec organów samorządu terytorialnego,
8) organizuje kontakty zagraniczne Izby,
9) podejmuje inne działania określone przez Walne Zgromadzenie.
§ 29.
1) Zarząd składa się z 5–7 osób, wybieranych przez Walne Zgromadzenie spośród zgło−
szonych kandydatów, którymi mogą być jedynie osoby reprezentujące przedsiębior−
ców – członków Izby. Walne Zgromadzenie podejmuje decyzje co do wyboru Zarządu.
2) Zarząd ze swego grona wybiera Prezesa Zarządu, dwóch Wiceprezesów oraz dwóch
członków Zarządu.
3) Prezes Zarządu kieruje pracami Zarządu.
4) Zarząd działa zgodnie z uchwalonym przez siebie regulaminem.
5) Zarząd podejmuje uchwały zwykłą większością głosów przy obecności co najmniej
połowy liczby członków. W razie równej liczby głosów decyduje głos Prezesa
Zarządu, a w razie jego nieobecności głos przewodniczącego posiedzenia.
§ 30.
1) Kadencja Zarządu trwa pięć lat i upływa z dniem odbycia Walnego Zgromadzenia,
na którym Zarząd przedstawił roczne sprawozdanie za ostatni w kadencji rok urzę−
dowania.
2) Mandat członka Zarządu wygasa:
1) z upływem kadencji Zarządu,
2) z ustaniem członkostwa w Izbie przedsiębiorcy, którego członek Zarządu jest
przedstawicielem,
3) z chwilą utraty prawa do reprezentowania przedsiębiorcy−członka Izby,
4) w przypadku wygaśnięcia mandatu członka Zarządu przed upływem kadencji,
Zarząd może uzupełnić skład Zarządu, a najbliższe Walne Zgromadzenie
zatwierdza decyzję Zarządu.
§ 31.
1) Komisja Rewizyjna składa się z 3–5 osób wybieranych przez Walne Zgromadzenie
na okres 5 lat. Komisja Rewizyjna wybiera ze swego grona Przewodniczącego
Komisji Rewizyjnej, Wiceprzewodniczącego, 1–3 członków Komisji Rewizyjnej.
2) Postanowienia § 30 mają odpowiednie zastosowanie do Komisji Rewizyjnej.
§ 32. Komisja Rewizyjna:
1) dokonuje bieżących i okresowych kontroli Zarządu Izby, co do zgodności ze statu−
tem i uchwałami Walnego Zgromadzenia,
2) kontroluje gospodarkę finansową Zarządu,
3) przedstawia Walnemu Zgromadzeniu sprawozdania z czynności kontrolnych oraz
wnioski dotyczące działalności Zarządu,
4) wypowiada się w kwestii udzielenia absolutorium Zarządowi.
§ 33.
1) Członkowie Zarządu i Komisji Rewizyjnej mają prawo do wynagrodzenia za peł−
nienie swojej funkcji.
2) Zasady wynagradzania członków Zarządu i Komisji Rewizyjnej określa Walne
Zgromadzenie.
— 236 —
3) Wysokość wynagrodzenia członków Zarządu ustala pełnomocnik Izby Hotelarstwa
powołany przez Walne Zgromadzenie członków Izby.
§ 34.
1) Obsługę działalności Izby prowadzi Biuro Izby.
2) Zakres działania Biura określa Regulamin Biura, zatwierdzony przez Zarząd.
3) Działalność Biura Izby nadzoruje Zarząd Izby.
§ 35.
1) Pracami Biura Izby kieruje Prezes Izby, który jest jednocześnie Dyrektorem Gene−
ralnym Polskiej Izby Hotelarstwa.
2) Wobec pracowników zatrudnionych w Biurze Izby Prezes Izby – Dyrektor General−
ny pełni funkcję kierownika zakładu pracy w rozumieniu przepisów prawa pracy.
3) Zasady wynagradzania pracowników Biura Izby określa Zarząd Izby.
IV. Majątek Izby
§ 36. Majątek Izby tworzą:
1) wpłaty ze składek członkowskich i wpisowego,
2) darowizny pieniężne,
3) subwencje i dotacje rzeczowe,
4) wpływy z prowadzonej działalności gospodarczej.
§ 37. Majątek Izby może być użyty jedynie do realizacji statutowych celów Izby.
§ 38.
1) Izba może tworzyć fundusze.
2) Przeznaczenie, wielkość, zasady gromadzenia i wykorzystania każdego funduszu
określa Zarząd Izby.
§ 39.
1) Do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych Izby są
upoważnieni:
1) Prezes Izby – jednoosobowo,
2) dwie osoby łącznie spośród pozostałych członków Zarządu,
3) pełnomocnicy ustanowieni przez dwóch członków Zarządu w granicach udzie−
lonych im pełnomocnictw.
2) Do wykonywania czynności określonego rodzaju lub czynności szczegółowych oso−
by wymienione w ust. 1, pkt. 1 i 2 mogą ustanowić pełnomocników działających
samodzielnie w granicach udzielonych pełnomocnictw.
V. Rozwiązanie Izby
§ 40.
1) Izba może zostać rozwiązana na podstawie Uchwały Walnego Zgromadzenia, pod−
jętej większością 2/3 głosów przy obecności co najmniej 3/4 liczby członków.
2) Majątek Izby, pozostały po jej likwidacji, przypada każdemu z członków odpo−
wiednio do sumy wpłaconych przez niego składek i wpłat dobrowolnych.
3) Izba może być rozwiązana przez sąd w wypadkach wskazanych w Ustawie.
§ 41. W razie rozwiązania Izby Zarząd powołuje likwidatora.
§ 42. Niniejszy Statut został podpisany i przyjęty przez Członków Założycieli.
ZAŁĄCZNIKI
— 237 —
Statut Polskiego Zrzeszenia Hoteli
Jednolity tekst Statutu z uwzględnieniem zmian uchwalonych
na Ogólnym Zebraniu członków PZH w dniu 1.12.2000 r.
ROZDZIAŁ 1 – Postanowienia ogólne
§ 1. Stowarzyszenie nosi nazwę: Polskie Zrzeszenie Hoteli, w skrócie PZH, zwane dalej
Zrzeszeniem.
§ 2. Zrzeszenie działa na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Siedzibą Zrzeszenia jest m.st.
Warszawa.
§ 3. Zrzeszenie posiada osobowość prawną.
§ 4. Zrzeszenie może tworzyć oddziały terenowe, na zasadach określonych statutem.
§ 5. Zrzeszenie może być członkiem międzynarodowych i krajowych organizacji zaintere−
sowanych rozwojem hotelarstwa i gastronomii.
§ 6. Zrzeszenie używa znaku, godła, pieczęci i odznak organizacyjnych według wzorów
ustalonych przez Radę Zrzeszenia. Członkowie Zrzeszenia mają obowiązek ochrony
jego symboli przed nadużywaniem lub używaniem przez osoby nieuprawnione.
§ 7. Czas trwania Zrzeszenia jest nieograniczony.
ROZDZIAŁ 2 – Cel i środki działania
§ 8.
1. Celem Zrzeszenia jest:
1) przestrzeganie i rozwijanie zasad etyki zawodowej hotelarzy oraz utrwalanie
tradycji i polskiej gościnności,
2) ochrona interesów zawodowych, gospodarczych i podatkowych oraz warunków
pracy hotelarzy i gastronomików, także wynikających z prawa i umów zbioro−
wych,
3) upowszechnianie wiedzy o prawnych warunkach funkcjonowania hotelarstwa
i gastronomii w kraju i za granicą,
4) upowszechnianie wiedzy zawodowej oraz współpraca ze szkołami, prowadzenie
i wspieranie prac naukowo−badawczych w zakresie turystyki, hotelarstwa i ga−
stronomii, wspieranie modernizacji obiektów hotelarskich w zakresie ich dosto−
sowania do potrzeb osób niepełnosprawnych,
5) reprezentowanie polskiego hotelarstwa w kraju i za granicą,
6) prowadzenie działalności w zakresie ochrony środowiska i dziedzictwa kultury.
2. Do osiągania swych celów Zrzeszenie dążyć będzie poprzez:
1) współdziałanie z właściwymi organami państwowymi, samorządowymi oraz in−
stytucjami gospodarczymi i naukowymi,
2) współdziałanie z właściwymi organizacjami zagranicznymi i krajowymi,
— 238 —
3) rozszerzenie zakresu oddziaływania poprzez tworzenie oddziałów terenowych,
przystępowanie do stowarzyszeń i innych osób prawnych o celach zbieżnych
z celami Zrzeszenia, a także dążenie do powszechnego zrzeszania osób praw−
nych i fizycznych zainteresowanych rozwojem hotelarstwa i gastronomii,
4) podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników hotelarstwa i gastronomii
oaz wyników działania zakładów hotelarskich, a w szczególności poprzez:
a) współdziałanie w opracowywaniu krajowych i regionalnych programów roz−
woju turystyki,
b) współudział w opracowywaniu programów i metod kształcenia zawodowego
hotelarsko−gastronomicznego,
c) organizowanie doskonalenia zawodowego w formie kursów, wykładów, se−
minariów itp.,
d) organizowanie praktyk zawodowych krajowych i zagranicznych,
e) organizowanie i prowadzenie doświadczalnych, szkoleniowych zakładów ho−
telarsko−gastronomicznych,
f) prowadzenie badań nad nowoczesną organizacją, techniką, technologią oraz
ekonomiką zakładów hotelarskich i gastronomicznych,
g) wspieranie działań zmierzających do tworzenia i zapewnienia równoprawne−
go dostępu do informatycznych sieci rezerwacyjnych,
5) kreowanie właściwej opinii o branży hotelarskiej,
6) prowadzenie działalności informacyjnej oraz wymiany doświadczeń między za−
kładami hotelarskimi w kraju i za granicą,
7) wydawanie oficjalnych informatorów Zrzeszenia o bazie hotelarskiej,
8) rekomendacje zakładów hotelarskich i gastronomicznych,
9) czynny udział w krajowych i międzynarodowych zjazdach, konferencjach, kon−
kursach, wystawach itp.,
10) organizowanie targów, konferencji, wystaw,
11) wykonywanie innych zadań w zakresie statutowej działalności Zrzeszenia,
podejmowanych z własnej inicjatywy lub zleconych przez organy administracji
państwowej bądź organy samorządowe, w zakresie turystyki, hotelarstwa i ga−
stronomii,
12) udział w kategoryzacji zakładów hotelarskich,
13) występowanie do jednostek administracji państwowej i samorządowej z inicja−
tywą dotyczącą regulacji prawnych, finansowych i innych mających związek
z działalnością Zrzeszenia.
ROZDZIAŁ 3 – Członkowie Zrzeszenia
§ 9.
1. Zrzeszenie realizuje swoje cele w oparciu o społeczną pracę członków.
Członkowie Zrzeszenia dzielą się na:
1) zwyczajnych,
2) wspierających,
3) honorowych.
2. Członkiem Zrzeszenia może zostać także cudzoziemiec.
ZAŁĄCZNIKI
— 239 —
§ 10. Członkami Zrzeszenia mogą być hotelarze i gastronomicy, nauczyciele szkół hotelar−
sko−gastronomicznych oraz inne osoby fizyczne, zainteresowane polskim hotelarstwem
i gastronomią.
§ 11. Członkami wspierającymi mogą być osoby prawne prowadzące zakłady hotelarskie
i gastronomiczne, stowarzyszenia branżowe, szkoły hotelarskie i gastronomiczne oraz
inne osoby prawne zainteresowane rozwojem turystyki, hotelarstwa i gastronomii.
§ 12. Członkami honorowymi mogą zostać osoby fizyczne, szczególnie zasłużone dla roz−
woju hotelarstwa i gastronomii, którym godność członka honorowego została nadana
w sposób określony statutem.
§ 13. Członków zwyczajnych i wspierających przyjmuje Rada Oddziału, na podstawie pi−
semnego zgłoszenia.
§ 14.
1. Członkowie zwyczajni Zrzeszenia mają prawo do:
1) wysuwania postulatów i wniosków w sprawie organizacji i działalności Zrzesze−
nia oraz jego władz,
2) udział z głosem stanowiącym w Zebraniach Oddziałów oraz w Ogólnym Zebra−
niu Zrzeszenia, chyba że zgodnie ze statutem przewiduje się wyłanianie przed−
stawicieli uczestniczących w Ogólnym Zebraniu Zrzeszenia,
3) czynnego i biernego prawa wyborczego do wszystkich władz Zrzeszenia,
4) korzystania z pomocy i opieki Zrzeszenia, w tym porad i opinii w zakresie statu−
towej działalności Zrzeszenia,
5) pierwszeństwa udziału we wszystkich imprezach organizowanych przez Zrze−
szenie.
2. Członkowie zwyczajni, którym nadano godność członka honorowego, zachowują
dotychczasowe uprawnienia, pozostali członkowie korzystają z praw członków zwy−
czajnych z wyłączeniem czynnego i biernego prawa wyborczego.
3. Członkowie wspierający korzystają z praw członków zwyczajnych, z wyłączeniem
głosu stanowiącego i czynnego i biernego prawa wyborczego.
§ 15.
1. Do obowiązków członków zwyczajnych i wspierających należy:
1) czynny udział w realizacji zadań Zrzeszenia,
2) przestrzeganie postanowień statutu oraz uchwał władz Zrzeszenia,
3) dbanie o wysoką rangę polskiego hotelarstwa i gastronomii oraz przestrzeganie
zasad etyki zawodowej i rzetelności względem klientów,
4) regularne opłacanie składek członkowskich w wysokości uchwalonej przez Radę.
2. Do obowiązków członków honorowych stosuje się odpowiednio postanowienia ust. 1,
pkt 2 i 3.
§ 16. Członkostwo ustaje wskutek:
1) zgłoszonego na piśmie wystąpienia członka, po uprzednim uregulowaniu skła−
dek członkowskich,
2) skreślenia z listy członków Zrzeszenia,
3) wykluczenia ze Zrzeszenia,
4) rozwiązania Zrzeszenia,
5) śmierci członka,
— 240 —
§ 17.
1. Członek Zrzeszenia może zostać skreślony z listy członków, jeżeli nie bierze czynne−
go udziału w realizacji zadań Zrzeszenia lub jeśli zalega z opłatą składek członkow−
skich za okres dłuższy niż dwa lata.
2. Członek Zrzeszenia może zostać wykluczony ze Zrzeszenia, jeżeli w istotny sposób
naruszył interesy Zrzeszenia na skutek łamania prawa, postanowień statutu lub uchwał
władz Zrzeszenia.
3. Członek Zrzeszenia może być na czas określony zawieszony w prawach członka
w razie:
– zalegania ze składkami członkowskimi ponad 6 miesięcy od terminu wymagane−
go, tj. do 30 VI danego roku;
– naruszenia interesów Zrzeszenia z innych przyczyn niż wymienione w ust. 2.
ROZDZIAŁ 4 – Władze Zrzeszenia
§ 18.
1. Władzami Zrzeszenia są:
1) Ogólne Zebranie Zrzeszenia
2) Rada Zrzeszenia
3) Prezydium Rady Zrzeszenia
4) Sąd Koleżeński Zrzeszenia
5) Komisja Rewizyjna
2. Postanowienia władz Zrzeszenia w granicach określonych prawem i statutem obo−
wiązują członków.
§ 19.
1. Kadencja władz Zrzeszenia trwa cztery lata. Członkowie władz pełnią swe funkcje
honorowo.
2. Wybory do władz Zrzeszenia są tajne. Wybranym zostaje kandydat, który otrzymał
największą liczbę głosów.
§ 20. Jeżeli szczególne postanowienia statutu nie stanowią inaczej, uchwały władz Zrzesze−
nia zapadają zwykłą większością głosów przy obecności co najmniej połowy upraw−
nionych do głosowania.
OGÓLNE ZEBRANIE ZRZESZENIA
§ 21.
1. Ogólne Zebranie Zrzeszenia jest jego najwyższą władzą.
2. Zwyczajne Ogólne Zebranie Zrzeszenia odbywa się co dwa lata.
3. Nadzwyczajne Ogólne Zebranie Zrzeszenia zwoływane jest na podstawie uchwały
Rady Zrzeszenia lub na żądanie Komisji Rewizyjnej, połowy oddziałów lub 30%
członków Zrzeszenia.
4. O terminie Ogólnego Zebrania Zrzeszenia Prezydium Rady powiadamia uprawnio−
nych do udziału w jego obradach na 4 tygodnie naprzód, przedstawiając program
ZAŁĄCZNIKI
— 241 —
Zebrania. Do powiadomienia należy dołączyć wnioski skierowane do Ogólnego
Zebrania, przekazane Radzie Zrzeszenia przed wysłaniem powiadomienia.
5. Do ważności uchwał Ogólnego Zebrania Zrzeszenia wymagana jest w pierwszym
terminie obecność co najmniej połowy uprawnionych, w drugim terminie wymóg
ten nie obowiązuje. Wyznaczenie drugiego terminu określa zawiadomienie.
§ 22.
1. W Ogólnym Zebraniu Zrzeszenia biorą udział z głosem stanowiącym członkowie
zwyczajni i członkowie honorowi, którzy byli członkami zwyczajnymi Zrzeszenia.
2. Jeżeli liczba członków zwyczajnych i honorowych Zrzeszenia przekracza 200,
w Ogólnym Zebraniu Zrzeszenia biorą udział z głosem stanowiącym przedstawicie−
le członków zwyczajnych i honorowych, którzy byli członkami zwyczajnymi,
wybrani na walnych zebraniach oddziałów według klucza jeden do pięciu, zgodnie
z ordynacją ustaloną przez Radę Zrzeszenia. Kadencja delegatów wybranych w tym
trybie wynosi dwa lata i upływa z chwilą dokonania wyboru nowych delegatów.
3. W Ogólnym Zebraniu Zrzeszenia mogą brać udział z głosem doradczym przedstawi−
ciele członków wspierających oraz osoby zaproszone przez Radę Zrzeszenia, a także
członkowie honorowi nie będący członkami zwyczajnymi.
4. Ogólne Zebranie obraduje według przyjętego przez siebie regulaminu.
§ 23. Do kompetencji Ogólnego Zebrania Zrzeszenia należy:
1) uchwalenie statutu i zmian w statucie Zrzeszenia,
2) uchwalenie kierunków i programu działania Zrzeszenia,
3) przyjmowanie sprawozdań Rady Zrzeszenia i udzielanie jej absolutorium,
4) uchwalenie składek członkowskich oraz zasad ustalania ich wysokości, trybu
opłacania i podziału między centralę Zrzeszenia i oddziały terenowe,
5) wybór w głosowaniu tajnym członków Rady, Sądu Koleżeńskiego oraz Komisji
Rewizyjnej,
6) zatwierdzenie uchwał Rady Zrzeszenia w sprawie zbycia lub obciążenia składni−
ków majątku trwałego,
7) nadawanie ustępującemu Prezesowi godności Prezesa Honorowego,
8) rozpatrywanie innych spraw wniesionych przez Radę Zrzeszenia, Komisję
Rewizyjną oraz walne zebrania oddziałów terenowych.
RADA ZRZESZENIA
§ 24. Rada jest władzą zarządzająca i wykonawczą Zrzeszenia.
§ 25.
1. W skład Rady wchodzi od 21 do 25 osób wybranych przez Ogólne Zebranie Zrzesze−
nia.
2. W posiedzeniach Rady uczestniczą z głosem doradczym prezesi oddziałów tereno−
wych oraz przewodniczący komisji problemowych Zrzeszenia.
§ 26. Rada Zrzeszenia konstytuuje się na pierwszym posiedzeniu, któremu przewodniczy
przewodniczący Ogólnego Zebrania Zrzeszenia, wybierając Prezydium Rady.
§ 27.
1. Do kompetencji Rady Zrzeszenia należy:
— 242 —
1) reprezentowanie Zrzeszenia na zewnątrz,
2) kierowanie działalnością Zrzeszenia, udzielanie zaleceń Prezydium i podejmo−
wanie uchwał w najważniejszych sprawach Zrzeszenia,
3) podejmowanie uchwał w sprawie zbycia lub obciążania składników majątku trwałego,
4) ustalanie, na podstawie uchwały Ogólnego Zebrania Zrzeszenia, wysokości skła−
dek członkowskich na każdy rok, oraz trybu i terminów ich płacenia, a także
rozliczania składek pobieranych przez oddziały terenowe Zrzeszenia,
5) zwoływanie Ogólnego Zebrania Zrzeszenia,
6) przyjmowanie, skreślanie, zawieszanie w prawach oraz, na wniosek sądu koleżeń−
skiego, wykluczanie członków Zrzeszenia nie będących członkami oddziałów,
7) nadawanie godności członka honorowego Zrzeszenia,
8) wykonywanie innych czynności, nie zastrzeżonych do kompetencji Ogólnego
Zebrania Zrzeszenia, Sądu Koleżeńskiego oraz wyłącznej kompetencji Komisji
Rewizyjnej.
2. Od decyzji Rady w sprawach określonych w ust. 1, pkt 5 przysługuje członkom
odwołanie do Ogólnego Zebrania Zrzeszenia.
3. Posiedzenia Rady odbywają się nie rzadziej niż raz w kwartale.
PREZYDIUM RADY ZRZESZENIA
§ 28. Prezydium jest organem wykonawczym Rady Zrzeszenia.
§ 29.
1. W skład Prezydium wchodzą wybrani przez Radę Zrzeszenia: prezes, dwaj wicepre−
zesi, sekretarz generalny, skarbnik oraz dwaj członkowie Rady Zrzeszenia, jako człon−
kowie Prezydium.
2. Sekretarzem generalnym oraz skarbnikiem Zrzeszenia może być każda osoba wybra−
na przez Radę Zrzeszenia.
§ 30. Prezydium wykonuje uprawnienia Rady Zrzeszenia w okresie pomiędzy jej posiedze−
niami, kierując się zaleceniami Rady oraz regulaminem nadanym przez Radę Zrze−
szenia.
ORGANY DORADCZE I POMOCNICZE
§ 31.
1. Komisje problemowe Rady Zrzeszenia powołuje się w miarę potrzeb.
2. Komisje mogą występować na zewnątrz jedynie w porozumieniu z Prezydium Rady.
SĄD KOLEŻEŃSKI
§ 32.
1. Sąd Koleżeński składa się z przewodniczącego, jego zastępcy, sekretarza oraz trzech
członków.
2. Sąd Koleżeński konstytuuje się na pierwszym posiedzeniu i przyjmuje regulamin
swojego działania.
ZAŁĄCZNIKI
— 243 —
§ 33.
1. Sąd Koleżeński działa zgodnie z przyjętym regulaminem oraz w zakresie postępowa−
nia polubownego zgodnie z przepisami księgi trzeciej kodeksu postępowania cywil−
nego.
2. Do Sądu Koleżeńskiego należy:
1) rozstrzyganie sporów między członkami Zrzeszenia oraz członkami Zrzeszenia
a jego władzami, wynikających z przynależności do Zrzeszenia,
2) prowadzenie postępowań dyscyplinarnych względem członków Zrzeszenia na−
ruszających zasady etyki zawodowej i rzetelności wobec klientów,
3) spełnianie sądu polubownego w sporach gospodarczych i konsumenckich, na
wniosek członków Zrzeszenia lub innych osób.
3. W postępowaniu dyscyplinarnym stosuje się następujące kary:
3.1. upomnienie,
3.2. nagana,
3.3. zawieszenie w prawach członka na okres do 2 lat,
3.4. skreślenie z listy członków.
4. W sprawach określonych w ust. 1, pkt 1 i 2 stosuje się odpowiednio postanowienie
§ 27, ust. 2 statutu.
5. W sprawach określonych w ust. 2, pkt 3 do składu orzekającego można powołać
osobę spoza Sądu Koleżeńskiego.
6. Rada Zrzeszenia może ustanowić stałe Kolegium Arbitrów, jako sąd polubowny,
jeżeli będzie to uzasadnione ilością spraw spornych, o których mowa w ust. 2, pkt 3,
zgłaszanych sądowi koleżeńskiemu. § 34 stosuje się odpowiednio.
KOMISJA REWIZYJNA
§ 34. Komisja Rewizyjna składa się z przewodniczącego, sekretarza oraz trzech członków.
§ 35.
1. Komisja Rewizyjna:
1) przeprowadza okresowe kontrole całokształtu statutowej działalności Zrzesze−
nia,
2) może żądać od Rady Zrzeszenia wyjaśnień od osób zatrudnionych przez Zrze−
szenie,
3) w razie stwierdzenia w toku kontroli nieprawidłowości i usterek, określa terminy
i sposoby ich usunięcia,
4) jest reprezentowana przez przewodniczącego lub delegowanego prze niego człon−
ka na posiedzeniach Prezydium Rady Zrzeszenia, bez głosu stanowiącego,
5) składa Ogólnemu Zebraniu Zrzeszenia sprawozdanie ze swej działalności oraz
ma prawo do zgłoszenia wniosku o udzielenie absolutorium Radzie Zrzeszenia.
2. Odpisy sprawozdań ze swej działalności Komisja Rewizyjna przesyła Radzie co naj−
mniej na dwa tygodnie przed terminem Ogólnego Zebrania Zrzeszenia.
3. Rada Zrzeszenia może odwołać się do Ogólnego Zebrania Zrzeszenia od decyzji
Komisji Rewizyjnej w razie rozbieżności w ocenie wyników i zaleceń kontroli.
— 244 —
KOOPTACJA CZŁONKÓW WŁADZ
§ 36.
1. W razie ustąpienia członka Rady, Sądu Koleżeńskiego lub Komisji Rewizyjnej, wła−
dzom tym przysługuje prawo kooptacji.
2. Liczba dokooptowanych członków władz Zrzeszenia nie może przekraczać 1/3 licz−
by członków pochodzących z wyboru.
ROZDZIAŁ 5 – Oddziały Zrzeszenia
§ 37.
1. Na terenie województw działają wojewódzkie Oddziały Zrzeszenia zwane dalej „od−
działami”.
2. Oddziały są tworzone i likwidowane przez Radę Zrzeszenia.
§ 38.
1. Zadaniem oddziału jest realizacja celów statutowych Zrzeszenia na obszarze działa−
nia oddziału, a w szczególności:
1) podnoszenie kultury zawodowej oraz poziomu usług hotelarskich i gastrono−
micznych,
2) integrowanie lokalnych środowisk zawodowych i gospodarczych,
3) uczestnictwo w opracowywaniu i wdrażaniu regionalnych programów rozwoju
turystyki, hotelarstwa i gastronomii oraz inne formy współdziałania z lokalną
administracją rządową, samorządową i innymi instytucjami,
4) udział w procesie kategoryzacji i rekomendacji zakładów hotelarskich i gastro−
nomicznych,
5) prowadzenie, w oparciu o upoważnienie Rady Zrzeszenia, działalności gospo−
darczej dla realizacji zadań statutowych i pozyskania środków na działalność
statutową,
6) współpraca ze szkołami hotelarskimi i gastronomicznymi, funkcjonującymi na
terenie działania oddziału,
7) prowadzenie we własnym zakresie szkoleń podnoszących kwalifikacje pracow−
ników zakładów hotelarskich i gastronomicznych,
8) tworzenie warunków do działania młodych hotelarzy i gastronomików.
2. Szczegółowy zakres działania i zasady funkcjonowania oddziału określają regulami−
ny uchwalone przez Radę Zrzeszenia.
§ 39.
1. Władzami Oddziału są:
1) Walne Zebranie Oddziału,
2) Rada Oddziału,
3) Komisja Rewizyjna Oddziału.
2. Postanowienia § 19 i § 36 statutu stosują się odpowiednio.
§ 40.
1. Do kompetencji Walnego Zebrania Oddziału należy:
1) uchwalenie programu działania oddziału,
2) wybór, w głosowaniu tajnym, członków Rady Oddziału i Komisji Rewizyjnej
Oddziału,
ZAŁĄCZNIKI
— 245 —
3) rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań rocznych Rady Oddziału i Komisji
Rewizyjnej Oddziału,
4) udzielanie absolutorium ustępującej Radzie, na wniosek Komisji Rewizyjnej Od−
działu,
5) występowanie z wnioskami dotyczącymi działalności Zrzeszenia do Rady Zrze−
szenia i Ogólnego Zebrania Zrzeszenia,
6) podejmowanie uchwał w sprawie gospodarowania środkami finansowymi sta−
nowiącymi część wpływów ze składek członkowskich, dochodów z działalności
gospodarczej oddziału oraz środków przekazanych na cele oddziału przez cen−
trale Zrzeszenia,
7) rozpatrywanie spraw wniesionych przez Radę lub Komisję Rewizyjną Oddziału.
2. Postanowienia § 20 i § 21 stosuje się odpowiednio.
§ 41. W walnym Zebraniu Oddziału biorą udział:
1) z głosem stanowiącym wszyscy członkowie zwyczajni i członkowie honorowi,
którzy byli członkami zwyczajnymi.
2) z głosem doradczym przedstawiciele członków wspierających mających siedzi−
bę na obszarze działania oddziału terenowego, członkowie honorowi, którzy nie
byli członkami zwyczajnymi.
§ 42. Do kompetencji Rady Oddziału należy:
1) kierowanie działalnością oddziału pomiędzy posiedzeniami Walnego Zebrania,
2) realizacja przedsięwzięć Zrzeszenia na obszarze działania oddziału,
3) prowadzenie, z upoważnienia Rady Zrzeszenia, działalności gospodarczej,
4) zwoływanie Walnego Zebrania,
5) przyjmowanie członków zwyczajnych i wspierających,
6) wykonywanie innych czynności nie zastrzeżonych do kompetencji władz na−
czelnych oraz Walnego Zebrania.
§ 43.
1. Rada Oddziału składa się z 5–15 członków, w tym prezesa, jednego lub dwóch wice−
prezesów, sekretarza i skarbnika.
2. Posiedzenia Rady odbywają się nie rzadziej niż raz w kwartale.
3. Rada Oddziału może tworzyć w miarę potrzeby komisje problemowe, określając ich
organizacje i zakres działania.
§ 44.
1. Komisja Rewizyjna Oddziału składa się z 3–5 członków, w tym przewodniczącego
i sekretarza.
2. Do kompetencji Komisji Rewizyjnej Oddziału należy:
1) przeprowadzenie, co najmniej raz w roku, kontroli całokształtu działalności od−
działu,
2) ocena działalności statutowej i finansowej oddziału oraz występowanie z odpo−
wiednimi wnioskami,
3) żądanie od Rady Oddziału wyjaśnień i dostępu do dokumentów oraz określanie
terminów i sposobu usunięcia dostrzeżonych nieprawidłowości,
4) wyłączne prawo do zgłoszenia wniosków o udzielenie absolutorium Radzie Od−
działu, na podstawie przygotowanego przez siebie sprawozdania, przedstawio−
nego Walnemu Zebraniu.
— 246 —
§ 45.
1. Rada Oddziału na wniosek 10 członków Zrzeszenia może utworzyć Koło Zrzesze−
nia, zwane dalej „kołem”.
2. Koło może mieć charakter terenowy lub zakładowy.
3. Władze koła stanowi:
1) zebranie koła
2) zarząd koła
4. W skład zarządu koła wchodzi prezes, wiceprezes i sekretarz pełniący jednocześnie
funkcje skarbnika.
5. Do zadań koła należą odpowiednio sprawy wymienione w § 38 ust 1, pkt 1, 6, 7 i 8.
6. Szczegółowy zakres działania, zasady funkcjonowania i kompetencji władz koła
określają regulaminy uchwalone prze Radę Zrzeszenia.
ROZDZIAŁ 6 – Majątek i fundusze Zrzeszenia – biuro Zrzeszenia
§ 46.
1. Majątek Zrzeszenia tworzą nieruchomości, prawa niematerialne oraz fundusze.
2. Fundusze Zrzeszenia pochodzą z następujących źródeł:
1) składek członkowskich,
2) dochodów z własnej działalności,
3) dochodów z majątku Zrzeszenia,
4) dotacji, darowizn, spadków, zapisów i ofiarności publiczności.
3. Zrzeszenie może prowadzić działalność gospodarczą.
§ 47.
1. Do składania oświadczeń woli dotyczących praw i obowiązków majątkowych Zrze−
szenia, przekraczających zwykły zarząd, wymagane jest współdziałanie dwóch osób:
prezesa, sekretarza generalnego, skarbnika lub innej osoby upoważnionej przez Radę
Zrzeszenia.
2. W sprawach nie przekraczających zwykłego zarządu do składania oświadczenia woli
dotyczącego praw i obowiązków upoważniony jest Sekretarz Generalny lub Skarb−
nik jednoosobowo.
3. Pełnomocnictwo procesowe może być udzielone przez prezesa, wiceprezesów lub
sekretarza generalnego, działających samodzielnie.
§ 48.
1. Zrzeszenie prowadzi księgowość zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepi−
sami.
2. Rokiem obrachunkowym Zrzeszenia jest rok kalendarzowy.
3. Skarbnik Zrzeszenia nadzoruje jego księgowość i corocznie składa Radzie Zrzesze−
nia sprawozdanie pisemne.
§ 49. Rada Zrzeszenia, w odniesieniu do środków pozostających w dyspozycji Rady Od−
działów, podejmuje decyzje o przeznaczeniu przychodów z działalności gospodarczej
Zrzeszenia na wybrane cele statutowe.
§ 50.
1. Zrzeszenie posiada biuro zatrudniające niezbędnych specjalistów.
2. Biurem kieruje dyrektor. Sekretarz Generalny może być również dyrektorem biura.
ZAŁĄCZNIKI
— 247 —
3. Biuro działa na podstawie regulaminu nadanego przez Radę Zrzeszenia, określające−
go jego strukturę organizacyjną, zakres działania oraz podział czynności i odpowie−
dzialność związaną z poszczególnymi stanowiskami.
4. Prezydium Rady Zrzeszenia sprawuje nadzór bieżący nad pracą biura i zatwierdza,
na wniosek dyrektora, wysokość i system wynagrodzeń pracowników.
ROZDZIAŁ 7 – Zmiana Statutu
§ 51. Zmiana statutu może być uchwalona przez Ogólne Zebranie Zrzeszenia większością
2/3 oddanych głosów w obecności przynajmniej połowy uprawnionych do głosowa−
nia. Wnioski o zmianę Statutu powinny być zgłaszane co najmniej dwa miesiące przed
Ogólnym Zebraniem Zrzeszenia.
ROZDZIAŁ 8 – Rozwiązanie się Zrzeszenia
§ 52. Rozwiązanie Zrzeszenia może nastąpić uchwałą Ogólnego Zebrania Zrzeszenia po−
wziętą większością 2/3 głosów oddanych w obecności przynajmniej połowy upraw−
nionych do głosowania. Uchwała o rozwiązaniu się Zrzeszenia powinna określić prze−
znaczenie majątku Zrzeszenia na określony cel społeczny.
— 248 —
— 249 —
ZAKOŃCZENIE
Zakończyliśmy naszą podróż od krótkiego pojęcia albergologii, poprzez rys historycz−
ny hotelarstwa i przedstawienie próby zdefiniowania usługi hotelarskiej, aż po przegląd
szerokiego spektrum aktów prawnych i dokumentów związanych z funkcjonowaniem tury−
styki i hotelarstwa.
Dlaczego ta książka, w takim ujęciu i w tym czasie?
Nie jest to typowy podręcznik, jest to przewodnik po zasadach, formułach i kanonach
pracy w hotelarstwie, z jednej strony, i po szeroko rozumianym „prawie” dla hotelarza,
z drugiej.
Musimy sobie zdać sprawę, że w chwili obecnej olbrzymią rolę w pracy, zarządzaniu
i kierowaniu hotelem odgrywa, i odgrywać będzie, nie tylko kierowanie się zasadą
„GOŚCINNOŚCI” w pracy hotelarza, ale także przestrzeganie w sposób coraz bardziej
rygorystyczny prawa stanowionego.
Naturalną tendencją „w dzisiejszych czasach” jest kodyfikowanie, ujmowanie w ramy
prawa coraz szerszych dziedzin życia. Od tej tendencji nie jest wolna także turystyka i ho−
telarstwo.
Oczywiście, każdy z nas może w pewien sposób przeciwstawić zasady gościnności
wymogom biurokratycznym, ale pamiętajmy o zasadniczym elemencie – każdy gość jest
klientem i w dobie wolnej konkurencji musi istnieć sformalizowany system prawny, który
będzie chronił jego prawa jako konsumenta.
Wiedza w tym zakresie, jak i w innych sektorach działalności gospodarczej jest nie−
zbędna, aby właściwie, zgodnie z zasadami i przepisami ją prowadzić.
Nie zapominając o uregulowaniach prawnych, nie wolno zapominać o tak istotnych dla
prowadzenia hotelu dokumentach jak np. Code of Practice.
Ten dokument będący swego rodzaju porozumieniem „Dobrej woli”, powinien w ży−
ciu codziennym być biblią dla Hotelarza i Właściciela Biura Podróży we wzajemnej trosce
o tego najważniejszego: KLIENTA biura podróży i GOŚCIA hotelu. Wzajemne, oparte na
właściwym fundamencie relacje handlowe pozwolą na uniknięcie wielu rozczarowań ze
strony turysty. Turysty, osoby, od zadowolenia której zależy los wielu milionów miejsc
pracy w naszym kraju.
Turystyka w Polsce rozwija się niezwykle dynamicznie, a piszący te słowa w roku
2004, przełomowym dla naszego kraju, obserwują niezwykle korzystne zjawiska w tym
sektorze gospodarki.
Dlatego też jak najszersza znajomość zasad, reguł i uregulowań prawnych w środowi−
sku hotelarzy jest faktem oczywistym. Autorzy niniejszej pracy postanowili zatem zebrać
i uporządkować wiedzę w tym zakresie.
— 250 —
SCHLUSSBEMERKUNGEN
Wir sind auf unserer Reise von dem Begriff Albergologie ausgegangen und dann über
einen historischen Abriss des Hotelgewerbes und den Versuch einer Definition der
Dienstleistung im Hotel zur Übersicht über das breite Spektrum von Rechtsakten und
Dokumenten gelangt, die mit dem Funktionieren des Tourismus und der Hotellerie verbun−
den sind.
Warum dieses Buch, dieser Ansatz und dieser Zeitpunkt?
Das ist kein typisches Lehrbuch. Das ist ein Führer durch die Prinzipien, die Formen
und Normen der Arbeit im Hotelgewerbe einerseits und durch die im weitesten Sinne des
Wortes verstandenen „Rechtsgrundlagen” des Hoteliers anderseits.
Wir müssen uns dessen bewusst sein, dass derzeit eine sehr große Rolle bei der Arbeit,
der Verwaltung und der Leitung eines Hotels nicht nur das Prinzip der „Gastfreundschaft”
spielt und spielen wird, sondern auch die immer rigoristischere Einhaltung des gesetzten
Rechts.
Die Kodifizierung immer weiterer Lebensbereiche ist heutzutage eine natürliche
Tendenz. Auch Tourismus und Hotellerie sind von dieser Tendenz nicht frei. Jeder von uns
kann selbstverständlich den bürokratischen Anforderungen das Prinzip der Gastfreundschaft
entgegensetzen, aber wir dürfen nicht vergessen, dass jeder Gast ein Kunde ist und dass in
der Zeit des freien Wettbewerbs ein formalisiertes die Rechte des Verbrauchers gewähr−
leistendes Rechtssystem, bestehen muss.
Das Wissen auf diesem und auch auf anderen Gebieten der wirtschaftlichen Tätigkeit ist
notwendig, um diese richtig und vorschriftsgemäß auszuüben.
Bei der Berücksichtigung der gesetzlichen Regelungen darf man auch so wichtige
Dokumente für die Führung eines Hotels wie z. B. den „Code of Practice” nicht vergessen.
Als eine Art von Vereinbarung des „Guten Willens” sollte dieses Dokument eine Bibel
für jeden Hotelier und jeden Reiseunternehmer in ihrer gemeinsamen Sorge um die wichtig−
ste Person, den Gast oder den Kunden, darstellen.
Dank gemeinsamer auf ein solides Fundament gegründeter Handelsbeziehungen kann
der Tourist vor vielen Enttäuschungen bewahrt bleiben. Von diesem Touristen und von seiner
Zufriedenheit hängt das Schicksal von vielen Millionen Arbeitsplätzen in unserem Land ab.
Der Tourismus entwickelt sich in Polen überaus dynamisch und die Autoren beobach−
ten im für unser Land entscheidenden Jahre 2004 eine sehr günstige Situation auf diesem
Sektor der Wirtschaft.
Aus diesem Grund ist die eingehende Kenntnis von Prinzipien, Regeln und gesetzlichen
Regelungen unter den Hoteliers eine offenkundige Tatsache. Die Autoren dieser Arbeit
haben deshalb beschlossen, das Wissen auf diesem Gebiet zu sammeln und zu ordnen.
Tłumaczenie Iwona Szymańska−Czech
ZAKOŃCZENIE
— 251 —
CONCLUSION
We have ended our journey from the short concept of albergology – the science of
having guests− through the historical outline of the hotel industry and an attempt to present
a definition of rendering service in the hotel industry as well as the review of the legal
regulations and documents related to the hotel industry and tourism.
Why have we come up with a book of such character and in present time?
This is not a typical textbook but rather a guidebook which presents the rules, procedu−
res and canons of working in the hospitality sector, on the one hand, while presenting
a general outline of „law” for the hotel industry employees, on the other hand.
We have to be aware of the fact that recently a substantial role in the work and manage−
ment of the hotel is more and more associated not only with the concept of providing
„HOSPITALITY” but also complying with the binding regulations of law.
The natural tendency of „this day and age” is to codify, put within the legal framework
the growing areas of our live. This tendency has affected the hotel industry and tourism as
well.
Naturally, each of us may somehow contrast the rules of hospitality and the require−
ments of bureaucracy, still we have to keep in mind the underlying element − each our guest
is a client and in the time of free competition there has to be a formally structured legal
system to protect his rights as a consument.
The knowledge in this field as well as in other fields of economic activity seems indi−
spensable in order to abide by the legal regulations.
Apart from the legal regulations one also has to keep in mind other hotel documents
such as the Code of Practice.
This document as a particular „Good Will” agreement should serve as the Bible for
the hotel employee and the traveling agency owner in their mutual attempt to win the
satisfaction of the one who is the most important: the CLIENT of the traveling agency and
the GUEST of the hotel. Mutual, sound business relations allow to avoid situations when
a tourist is disappointed. It is the tourist’s overall satisfaction that many places of work
in Poland depend on. The tourism in Poland has been enjoining a dynamic growth recently,
and the authors of these words witness positive phenomenon in this sector of economy.
The thorough knowledge of the rules and legal regulations among the employees of the
hotel industry is an unquestionable fact. The authors of this work have therefore decided to
collect and review the knowledge related to this field.
Tłumaczenie Jakub Adamowicz
— 252 —
Wydawnictwo „PROKSENIA” poleca podręczniki przygotowane przez autorów
związanych z Instytutem Turystyki Akademii Wychowania Fizycznego w Krako−
wie i Krakowską Szkołą Hotelarską. Publikacje te przeznaczone są dla słucha−
czy policealnych szkół turystyczno−hotelarskich, studentów kierunków turystycz−
nych oraz kandydatów na pilotów wycieczek i przewodników turystycznych.
„POLSKA. GEOGRAFIA
ATRAKCJI TURYSTYCZNYCH”
Zygmunt Kruczek
Książka zawiera opis atrakcji i walorów
turystycznych Polski w układzie problemo−
wym oraz regionalnym. Za podstawę opisu
przyjęto regiony administracyjne (obecne wo−
jewództwa), a w ich obrębie jednostki fizjo−
graficzne wg podziału J. Kondrackiego.
Ponadto zamieszczono opisy szlaków tury−
stycznych, słownik podstawowych terminów
i pojęć, liczne mapy, tabele i wykresy, bogaty
zestaw literatury oraz adresów stron www.
Proksenia, Kraków 2003, ISBN 83−915010−6−X
N
„EUROPA.
GEOGRAFIA TURYSTYCZNA”
Zygmunt Kruczek, Stefan Sacha
Publikacja zawiera: ogólną charakterysty−
kę warunków rozwoju turystyki w Europie,
analizę ruchu turystycznego, podział Europy
na makroregiony turystyczne. Część druga
zawiera opisy wszystkich państw Europy,
uwzględniające warunki rozwoju turystyki
w danym państwie oraz opisy regionów tury−
stycznych.
Proksenia, Kraków 2003, ISBN 83−915010−3−5
O
OW
ŚĆ
— 253 —
„KRAJE POZAEUROPEJSKIE.
ZARYS GEOGRAFII TURYSTYCZNEJ”
Praca zbiorowa pod red. Z. Kruczka
Wydanie trzecie poprawione i uzupełnione.
Trzecia część cyklu materiałów dydaktycznych z zakresu
geografii turystycznej, zawiera opisy kontynentów i krajów
pozaeuropejskich. Układ treści jak w pozycji „Europa.
Zarys geografii turystycznej”, mapy, tabele, dane wielkości
ruchu turystycznego i wpływów z turystyki oraz bazy nocle−
gowej za 1999/2000 r.
„KRAJOZNAWSTWO. ZARYS TEORII I METODYKI”
Z. Kruczek, A. Kurek, M. Nowacki
Książka zawiera – w części pierwszej – syntetyczne ujęcie
problematyki krajoznawstwa – od jego pojęcia, poprzez roz−
wój, role we współczesnym społeczeństwie, do omówienia
głównych jego form i kierunków działania. W części drugiej –
metodycznej – zawarto opis metod i środków stosowanych
w krajoznawstwie, ze szczególnym uwzględnieniem krajoznaw−
stwa połączonego z turystyką (programowanie imprez tury−
stycznych, warsztat krajoznawczy pilota wycieczek), inwenta−
ryzacji krajoznawstwa oraz popularyzacji wiedzy krajoznaw−
czej. Nowością w polskiej literaturze fachowej jest rozdział
o dziedzictwie i jego interpretacji.
N
O
OW
ŚĆ
„KOMPENDIUM PILOTA WYCIECZEK”
Praca zbiorowa pod red. Z. Kruczka
Najpełniejszy zbiór wiedzy o pilotowaniu wycieczek, zawiera
ocenę przemysłu turystycznego, zasady obsługi imprez tury−
stycznych, omówienie problematyki prawnej, psychologicznej,
medycznej turystyki, warsztat krajoznawczy pilota, wzory
dokumentów i słownik pojęć. Układ publikacji dostosowany
do zmodyfikowanego w 2001 r. programu szkolenia pilotów,
określonego ustawą o usługach turystycznych.
V
ie I
an E
d
Wy NOW ŁY
IA
ZDZ
RO
Nowe rozdziały: Komunikacja społeczna; Struktura politycz−
no−społeczno−ekonomiczna kraju i świata.
Proksenia, Kraków 2003
— 254 —
„PROMOCJA I INFORMACJA TURYSTYCZNA”
Z. Kruczek, B. Walas
Książka zawiera w części 1 kompleksowe ujęcie problematyki
promocji i jej instrumentów (reklama, public relations itp.). Omówio−
no organizację i finansowanie promocji w Polsce i wybranych kra−
jach Europy. Dokładnie scharakteryzowano wybrane narzędzia pro−
mocji, odnosząc je do działalności w turystyce (media, wydaw−
nictwa, targi i warsztaty). W części 2 przedstawiono system infor−
macji turystycznej w Polsce oraz organizację i funkcjonowanie
jednostek systemu „it” (centrum, punkt „it”). Publikacja przydatna
dla studentów i słuchaczy studiów policealnych kształcących się
w zakresie turystyki, pracowników biur turystycznych, obiektów
noclegowych, turystycznej administracji rządowej i samorządowej.
N
O
OW
ŚĆ
N
O
OW
ŚĆ
„OBSŁUGA RUCHU TURYSTYCZNEGO”
Praca zbiorowa pod redakcją Z. Kruczka
Książka polecana dla słuchaczy Policealnych Studiów Obsługi
Ruchu Turystycznego oraz dla osób studiujących turystykę
w szkołach wyższych, napisana przez autorów związanych z Kra−
kowska Szkołą Hotelarską oraz Instytutem Turystyki i Rekre−
acji AWF w Krakowie.
W publikacji zawarto najważniejsze informacje dotyczące organizacji i działania biura podróży,
kultury obsługi turystów, elementów składowych produktu turystycznego – bazy noclegowej, żywie−
nia, transportu, pilotażu wycieczek, przewodnictwa. Omówiono aspekty prawne usług turystycznych
– przepisy paszportowe, wizowe, celne, dewizowe, ubezpieczenia w turystyce oraz problematykę
umów. Osobny rozdział poświęcono obsłudze podróżniczej. Zasadniczym dla programu przedmio−
tu jest zamieszczony na końcu książki rozdział o tworzeniu produktu turystycznego. Opanowanie
umiejętności praktycznych powinny ułatwić zamieszczone wzory dokumentów stosowane w ob−
słudze ruchu turystycznego oraz załączony słownik terminów i pojęć używanych w turystyce.
Wydanie trzecie zostało zaktualizowane (przepisy prawne, dane statystyczne) oraz uzupełnione.
Aktualizacje dotyczą głównie standardów i procedur obsługi turystów w kontekście wymogów
Unii Europejskiej.
Krakowska Szkoła Hotelarska i Proksenia, Kraków 2004, ISBN 83−907659−9−3
Zamówienia B.P. „Hubertus Tour”, 31−047 Kraków, ul. Sarego 23/2
tel./fax (0−12) 421−63−80; tel. (0−12) 421−56−16
prosimy kierować
e−mail: [email protected]
pod adresem:
www.proksenia.pl
— 255 —
— 256 —
Wydawca: Krakowska Szkoła Hotelarska,
31−531 Kraków, ul. Wincentego Pola 4, tel./fax (0−12) 428−24−50
Wydawnictwo „PROKSENIA”,
31−047 Kraków, ul. Sarego 23/2, tel./fax (0−12) 421−63−80
ISBN 83−915010−9−4
© Copyright by Krakowska Szkoła Hotelarska, Kraków 2004
Skład, łamanie oraz przygotowanie do druku:
„OSTOJA”
Agencja Reklamowo−Wydawnicza
tel. 0−601 41−01−01

Jak być hotelarzem?

Transkrypt

Podobne dokumenty

Hotel Campanile Warszawa

Hotel Los Habaneros - eSKY.pl