Jak zarządzać innowacją zespołu

Jak zarządzać innowacją zespołu
Autor: Marcin Kowalski
Każdy kierownik, czy menadżer staje w końcu przed dość istotnym dylematem, jak lepiej i efektywniej
zarządzać zespołem swoich pracowników. Czy oprócz tego, jest jeszcze możliwość zarządzania jego
innowacją? Wiele spotkań nastawionych na poszukiwanie nowych innowacyjnych rozwiązań, czy
pomysłów kończy się… umówieniem kolejnego spotkania zespołu. Jak kończyć je konkretnymi
ustaleniami, rozwiązaniami? Jak sprawić, by nasz zespół był kreatywny oraz innowacyjny?
Punkt wyjścia – czym jest innowacja
Autorem definicji innowacji jest J. Schumpeter, który stwierdził, że innowacja to istotna zmiana funkcji
produkcji, polegająca na odmiennym niż uprzednio kombinowaniu tzn. łączeniu ze sobą czynników
produkcji. Jeszcze inne podejście do tego zagadnienia przedstawił G.S. Altshuller, który uważał, że w
innowacji zachodzi proces twórczy i podkreślał związek innowacji z kreatywnością. Innowacja według
niego jest złożonym zjawiskiem i zbiorem umiejętności, odmiennym sposobem organizowania, syntezy
i wyrażania wiedzy, postrzegania świata i tworzenia nowych idei, perspektyw, reakcji i produktów.
Ważne jest także pojęcie innowacyjności w wymiarze procesu. Nieznany wcześniej produkt lub usługa
danego przedsiębiorstwa jest wynikiem jego innowacyjności. Jeśli zostanie w końcu wdrożony,
w praktyce stanie się innowacją. W tym przypadku, innowacyjność jest więc zdolnością zastosowania
aktu kreatywności, nowych idei, wynalazków, czego wynikiem jest innowacja.
Innowacje można podzielić na dwa zasadnicze rodzaje:
* Innowację produktową - dotyczącą wyrobów i procesów - są to wszelkiego rodzaju zmiany
polegające na udoskonaleniu wyrobu już wytwarzanego przez przedsiębiorstwo, bądź na rozszerzeniu
struktury asortymentowej o nowy produkt. Produkt nowy pod względem technologicznym jest to
produkt, którego cechy technologiczne lub przeznaczenie różnią się znacząco od uprzednio
wytwarzanych. Innowacje tego typu mogą wiązać się z całkowicie nowymi technologiami, opierać się
na połączeniu istniejących technologii w nowych zastosowaniach lub też na wykorzystaniu nowej
wiedzy. Innowacja produktowa została wdrożona jeśli została wprowadzona na rynek. Stosowany tu
termin produkt należy rozumieć w ujęciu marketingowym, obejmującym zarówno towary jak i usługi.
* Innowacje procesowe (technologiczne) - to zmiany w stosowanych przez organizację metodach
wytwarzania, a także w sposobach docierania z produktem do odbiorców. Metody te mogą polegać na
dokonywaniu zmian w urządzeniach lub w organizacji produkcji, mogą też stanowić połączenie tych
dwóch rodzajów zmian lub być wynikiem wykorzystania nowej wiedzy. Mogą mieć one na celu
produkcje lub dostarczenie nowych lub udoskonalonych produktów, które nie mogłyby być wytworzone
str. 1
czy też dostarczone przy pomocy metod konwencjonalnych. Celem tych metod może być także
zwiększenie efektywności produkcji lub dostarczenie istniejących produktów.
Co raz częściej można dostrzec 6 podstawowych obszarów innowacji w biznesie. Są to przede
wszystkim:
PRODUKT
TECHNOLOGIA
LOGISTYKA
INNOWACJA
MODELE
BIZNESOWE
USŁUGI
MARKETING
Źródło: Harvard Business Press, 2009
Ostatnio wielu ekspertów zwraca jednak uwagę na to, że zdolność firm do innowacji - tj. wykorzystanie
nowych pomysłów, aby stworzyć nowe lub ulepszone produkty bądź procesy - zależy od ich
potencjału innowacyjnego. Z kolei ten potencjał zależy zarówno od przedsiębiorcy np. właściciela,
członków Zarządu, jak i od pracowników firmy oraz ich kwalifikacji, doświadczenia i postaw, a także od
wielu innych czynników poza firmą.
Wybrane metody i techniki zarządzania innowacją zespołu
Przedstawię, kilka moim zdaniem najciekawszych i najskuteczniejszych metod, które mają wpływ na
proces zarządzania innowacją zespołu pracowników. Możemy tutaj wyróżnić 4 podstawowe grupy
technik:
1. Metody i techniki wykorzystania twórczego myślenia zespołu
• Burza mózgów - to chyba najbardziej znana technika tworzenia i generowania pomysłów,
nazywana jest również techniką Osborna (od nazwiska twórcy). Ta technika ma pomóc
przezwyciężyć warunki negatywnie wpływające na powstawanie pomysłów. Proces wykorzystania
tej techniki polega, aby w pierwszej kolejności sformułować problem (jasno i zwięźle). Następnym
str. 2
krokiem jest zebranie zespołu pracowników, którzy wezmą udział w burzy mózgów. W grupie musi
być wybrana osoba, która będzie prowadziła sesję i zapisywała pomysły. Sesja powinna
przebiegać według bardzo określonych zasad:
zapisywanie pomysłów w widocznym miejscu (np. na kartce flipchartu, tablicy,slajdzie)
ich ilość jest ważniejsza od jakości,
pomysły powinny być zgłaszane w sposób zwięzły,
nie wolno ich oceniać,
należy wyznaczyć określony czas na sesję burzy mózgów – 15, 20 minut.
Po zebraniu pomysłów następuje sesja ich wartościowania. Uczestnicy spotykają się po kilku dniach,
by je ocenić i dodać ewentualnie nowe.
•
Dyskusja 66 - jest to technika trochę podobna do burzy mózgów. Sama jej nazwa pochodzi ze
sposobu pracy nad poszukiwaniem innowacyjnych rozwiązań, pomysłów. Ilość osób w zespole i
czas ich pracy jest umowna. Jakie są podstawowe zasady:
grupę pracowników należy podzielić na sześcioosobowe zespoły,
w każdym zespole, prowadzący przez sześć minut prowadzi burzę mózgów,
po uzgodnionym czasie zespoły spotykają się, prezentują swoje pomysły,
ostatnim elementem jest wspólna dyskusja (obu zespołów).
Zaletą tej techniki jest to, że można wprowadzić efekt pewnego współzawodnictwa między
pracownikami.
• Dyskusja 635 - jest to technika zbliżona do wcześniejszej. Zasady są następujące:
grupę pracowników dzieli się na sześcioosobowe zespoły, które siadają w kołach na sali,
każda osoba dostaje kartkę za zapisanym na niej problemem,
na znak prowadzącego każdy może wpisywać na swojej kartce trzy pomysły w ciągu pięciu
minut. W ten sposób kończy się pierwsza runda,
każdy z pracowników przekazuje swój formularz z trzema pomysłami osobie z lewej strony i
znów na dany znak każdy dopisuje trzy kolejne pomysły na otrzymanej kartce. Można dodać
nowy pomysł lub odpowiednio zmodyfikować wersję zapisanego pomysłu.
• Metaplan - metoda dyskusji, która polega na tym, że w czasie debaty uczestnicy wspólnie
tworzą plakat będący graficznym skrótem tej debaty. Dyskusję metodą metaplanu można
przeprowadzić w dużej grupie lub w małych zespołach. Zasady wykorzystania tej metody są
następujące:
prowadzący spotkanie przedstawia jasno sformułowany problem,
każdy z uczestników w określonym czasie zapisuje pomysły na tablicy/plakacie – jeden
pomysł - jedna kartka,
każdy z uczestników prezentuje swoje pomysły – pokazując je innym członkom zespołu,
str. 3
w trakcie każdej prezentacji każdy uczestnik dopisuje nowe pomysły rozwijające
zaprezentowany pomysł
kiedy wszyscy wyłożą swoje pomysły, następuje ich grupowanie w logiczne obszary. Te
pomysły, które się powtarzają są usuwane.
Zalety metaplanu:
· daje szerokie spojrzenie na problem
· uczy współpracy
· daje możliwość wypowiedzi każdemu członkowi grupy
· przygotowuje do pracy badawczej
· wzbudza zainteresowanie i zaangażowanie każdego członka grupy
· przełamuje wewnętrzne opory
· uczy wnioskowania i zwięzłego formułowania myśli
· „wymusza” czytanie ze zrozumieniem
· kształci umiejętność analizy i porządkowania informacji
· kształci dokładność i staranność.
2. Metody i techniki omijania muru braku pomysłów w zespole
Czasami w zespole brakuje pomysłów, inspiracji, stajemy przed murem pomiędzy trudnym problem a
rozwiązaniem. Wtedy warto skorzystać z grupy technik umożliwiających poszukiwanie rozwiązania.
•
Odwracanie - polega na tym, aby w pierwszej kolejności sformułować problem, a następnie go
odwrócić. Kolejnym krokiem jest zebranie wszystkich pomysłów na realizację odwróconego
problemu. Ostatnim elementem jest odwrócenie każdego z pomysłów nie wprost.
•
Wynaturzenia i przesada - polega na tym, aby po pierwsze zdefiniować dokładnie problem, a
następnie stworzyć listę wynaturzeń tego problemu. Kolejnym krokiem jest zebranie pomysłów na
rozwiązanie oryginalnego problemu, budując analogię do każdego pomysłu w punkcie
poprzednim. Należy pamiętać, że w budowaniu analogii pomocne jest zadanie sobie 2 pytań: co
nam ten pomysł mówi o naszym problemie? Jak można odnieść ten pomysł do naszej sytuacji?
•
Technika kolorów - polega na wybraniu konkretnego koloru, a następnie zbudowaniu listy słów,
pojęć, które najbardziej kojarzą się z tym właśnie kolorem. Ważne – aby do każdego słowa
zbudować analogię pomiędzy nim a naszym problemem. Budując analogię, trzeba pamiętać o
zadawaniu pytań, np. co dane skojarzenie może oznaczać w przypadku problemu, lub jakie są
podobieństwa lub związki pomiędzy problemem a skojarzeniem, albo jak jeszcze można połączyć
skojarzenie z problemem? Ostatnią czynnością związaną z tą techniką jest zamiana analogii na
konkretne pomysły rozwiązań.
str. 4
3. Technika AMW - Alternatywy, Możliwości, Wybory - technika polega na szukaniu alternatyw w
kilku podstawowych wymiarach:
postrzegania
działania
rozwiązaniu
wyjaśnianiu
projektowaniu.
Celem jest przede wszystkim poszerzanie zakresu uwagi.
4. Metoda sześciu kapeluszy do myślenia
Metoda sześciu kapeluszy została opracowana przez Edwarda de Bono, jednego z największych
innowatorów. Edward de Bono jest postacią kultową w dziedzinie opracowywania technik rozwijania
umiejętności ludzkiego umysłu, kreatywnego myślenia. Jego metoda umożliwia usystematyzowanie i
skoncentrowania myślenia indywidualnego, oraz zespołowego, dzieląc je na 6 jednoznacznych
określonych ról. Metoda sześciu kapeluszy porządkuje myślenie, a także umożliwia zmianę toku
myślenie na sposób niegrożący nieporozumieniem komunikacyjnym między pracownikami. Ilość
kapeluszy nie jest przypadkowa. Otóż, wg de Bono, mniej niż 6 kapeluszy nie objęłoby wszystkich
możliwych typów myślenia człowieka.
Znaczenie poszczególnych kapeluszy:
Każdy kapelusz ma oczywiście inny kolor i co za tym idzie, odpowiada jednemu z sześciu rodzajów
myślenia
1. KKaappeelluusszz BBiiaałłyy – troszczy się o informacje i o wszelkie dane, jest neutralny i obiektywny
2. Kapelusz Czerwony – oznacza przede wszystkim emocje, uczucia, gustów w procesie
myślenia. Osoba, która go używa nie ma potrzeby uzasadniania wyjaśniania swych uczuć
3. Kapelusz Żółty – oznacza optymizm, pozytywne myślenie. W tym kapeluszu buduję się
pozytywną wizję i szuka szans, odnajduje korzyści i wartości.
4. Kapelusz Czarny – oznacza pesymizm, wskazuje na niebezpieczeństwa i pewne trudności.
Jest to kapelusz ostrzegania, wytyka trudności i problemy.
5. Kapelusz Zielony – oznacza kreatywność, twórczość, poszukiwanie nowych rozwiązań, idei
6. Kapelusz Niebieski – kieruje procesem myślenia a także oznacza kontrolę nad tym
procesem. Osoba z niebieskim kapeluszem stoi z boku procesu myślenia i kieruje samym
procesem.
str. 5
Zaletą stworzonego modelu przez de Bono jest zdolność ukierunkowania myślenia na życzenie,
polegająca na wybieraniu myślenia w określonym stylu, a następnie myśleniu w tym stylu.
Trzeba pamiętać, że wszystkie techniki nie pomogą, gdy w momencie generowania pomysłów,
pojawią się zdania zabijające pomysł w samym zarodku. Te określenia noszą nazwę zdań morderców.
Oto kilka przykładów, z którymi możemy spotkać się w pracy:
Pomyśl, ile to będzie nas kosztowało . . . .
Nie mamy teraz na to czasu . . .
Oni nigdy tego nie zaakceptują . . .
Nie mamy do tego uprawnień . . .
U nas w wydziale działamy w inny sposób . . .
A co powiedzą ludzie? . . .
Ktoś inny tą sprawą się zajmuje . . .
Ważne, aby podczas spotkań z pracownikami firmy zwracać szczególną uwagę na tzw. zdania
morderców, próbować je minimalizować podczas zgłaszania pomysłów oraz innowacji w zespole.
str. 6
Bilbliografia
John Adair, Sztuka twórczego myślenia. Źródła innowacji i świetnych pomysłów, Wydawnictwo
Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
Jan D.Antoszkiewicz, Innowacje w firmie. Praktyczne metody wprowadzania zmian, Wydawnictwo
Poltext
Edward de Bono, Umysł kreatywny. 62 ćwiczenia rozwijające intelekt, Wydawnictwo Studio Emka
Jack Collis, Innowacja albo śmierć. Bij rekordy w życiu i w pracy
Timothy R.V. Foster, Kreowanie świetnych pomysłów na 101 sposobów, Wydawnictwo IFC Press
Tom Gorman, Innowacja. Droga do wzrostu zysków, Wydawnictwo One Press, Wydawnictwo Helion
Barrie Hawkins, Bądź kreatywny i pomysłowy, Wydawnictwo One Press, Wydawnictwo Helion
Harvard Business Review. Zarządzanie innowacją, Wydawnictwo One Press, Wydawnictwo Helion
Kreatywność i innowacje według Johna Adaira, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
Nollke Matthias, Techniki kreatywności
Michael E. Raynor Innowacje napęd wzrostu, Wydawnictwo Studio Emka, grudzień 2008
Anthony Ulwick, Czego chcą klienci. Tworzenie przełomowych produktów i usług dzięki innowacji
ukierunkowanej na rezultaty, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.
str. 7