KRYTERIA PERIODYZACJI PRAWA KARNEGO

KRYTERIA PERIODYZACJI PRAWA KARNEGO (ZA EDMUNDEM KRZYMUSKIM)*:
• PODMIOT UPRAWNIONY DO WYMIERZANIA KARY (PODSTAWA FORMALNA)
• TREŚĆ SPRAWIEDLIWEJ KARY (PODSTAWA MATERIALNA)
ŚREDNIOWIECZE
PODSTAWA
MATERIALNA
/IDEA KARY/
PODSTAWA
FORMALNA
ZEMSTA
ODWET
OKUP
[kara ma być
dolegliwością
zaspakajającą
gniew ofiary]
[kara ma być
dolegliwością
dobraną do
czynu,
odzwierciedlenie
„oko za oko”]
[moralny charakter
represji ustępuje
kompensacji,
dopasowanie kary do
szkody (nie gniewu),
„rozwaga nad
namiętnością”]
KARĘ
WYMIERZA
POKRZYWDZONY LUB
JEGO
KREWNI
BEZ
INGERENCJI
WŁADZY
INTERWENCJA
[przestępstwo uchodzi za czyn
wyrządzający
szkodę
tylko
ofierze]
PAŃSTWA
[państwo pomaga w
ściganiu przestępstw i
karaniu za pewnym
wynagrodzeniem,
freudum a feidum]
OKRES NOWOśYTNY
(XVI—XVIII W.)
OKRES NOWOśYTNY
(XVIII—XX W.)
PROPORCJONALNOŚĆ I
ANALOGIA MIĘDZY
PRZESTĘPSTWEM A KARĄ
OKRES HUMANITARYZMU
[by karać sprawiedliwie władza musi
szanować to co ma strzec, państwo powinno
[nawet przestępstwa przeciwko osobom uwzględniać takŜe stosunek zachodzący
prywatnym są krzywdą wyrządzaną całemu między karą a człowiekiem który ma ją
społeczeństwu; kara sprawiedliwa odpowiada ponosić]
stopniowi cięŜkości przestępstwa, obfitość
kar—analogia do wielości przestępstw]
CZASY WSPÓŁCZESNE
OPEROWANIE KARĄ JAKO
ODPŁATĄ I JAKO ŚRODKIEM
UTYLITARNYM; ŚRODKI
ZABEZPIECZAJĄCE
ŚRODKI REKOMPENSUJĄCE
POKRZYWDZONEMU SZKODĘ
POCIĄGANIE DO ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ I KARANIE ATRYBUTEM WŁADZY — CHARAKTER
PUBLICZNOPRAWNY PRZESTĘPSTWA (niezaleŜnie od temu komu szkoda została wyrządzona)
[CHOĆ ISTNIEJE TEś KATEGORIA PRZESTĘPSTW PRYWATNOSKARGOWYCH]
CHARAKTER
ŹRÓDEŁPRAWA
KARNEGO
PRAWO ZWYCZAJOWE, UZUPEŁNIANE
PRAWEM STANOWIONYM
UWZGLĘDNIENIE PRAWA
KARNEGO W USTAWACH
OGÓLNYCH, POJAWIAJĄ SIĘ
PIERWSZE KODEKSY KARNE
PRZYKŁADY
ŹRÓDEŁ PRAWA
KARNEGO
RUSKA PRAWDA, LANDFRYDY, STATUTY
KOMUN WŁOSKICH, STATUTY KAZIMIERZA
WIELKIEGO
CAROLINA, CODEX IURIS BAVARICI
CRIMINALIS, THERESIANA
POSTULATY
PRAWO ZWYCZAJOWE, PRAWO KANONICZNE,
WŁOSKA SZKOŁA PRAWA KARNEGO
(publicznoprawny charakter przestępstwa, kara publiczna,
formy winy, obrona konieczna, usiłowanie)
RECEPCJA OSIĄGNIĘĆ WŁOSKICH
(postulaty szkoły prawa natury, krytyka tortur
i „polowań na czarownice”)
PRZESTĘPSTWA
PRZESTĘPSTWO UJMOWANE
KAZUISTYCZNIE
MATERIALNE UJĘCIE
PRZESTĘPSTWA
FORMALNE UJĘCIE
PRZESTĘPSTWA
FORMALNE I MIESZANE UJĘCIE
PRZESTĘPSTWA
UJĘCIE KARY
PRYWATNY CHARAKTER KARY
„UPAŃSTWOWIENIE” KARY —
KARA PUBLICZNA (JEDNAK
DOPUSZCZALNA ANALOGIA)
KARA PUBLICZNA (NIE MA KARY
BEZ USTAWY)
KARA PUBLICZNA (NIE MA
KARY BEZ USTAWY); NAWIĄZKI
UJĘCIE
KODYFIKACJE PRAWA KARNEGO
[MATERIALNEGO I FORMALNEGO]
LEOPOLDINA, JOSEPHINA, CODE
PENAL
ŹRÓDŁEM PRAWA KARNEGO
MOśE BYĆ WYŁĄCZNIE
USTAWA; WPŁYW PRAWA
MIĘDZYNARODOWEGO
K.K. Z 1932 R., K.K. Z 1997 R.
POSTUALTY SZKOŁY HUMANITARNEJ
(definicja formalna przestępstwa,
POZYTYWIZM, OSIĄGNIĘCIA NAUK
wyrugowanie przestępstw np. religijnych,
SPOŁECZNYCH (KRYMINALISTYKA,
zniesienie kary śmierci, by karać
KRYMINOLOGIA); PSYCHOLOGIA
sprawiedliwie państwo musi szanować co ma
strzec)
* — por. E. Krzymuski, Wykład prawa karnego ze stanowiska nauki austriackiej, Kraków 1911, s. 58-77; por. teŜ A. Uruszczak [w:] M. Czepelak, J. Halberda, A. Michalak, K. Śmiałek, A.
Uruszczak, M. Węglarz, Historia prawa sądowego, repetytorium, Kraków 2000, s. 126.
Schemat — Ćwiczenia z Historii państwa i prawa polskiego — KRYTERIA PERIODYZACJI PRAWA KARNEGO I PODSTAWOWE JEGO
POJĘCIA —materiały do zajęć grup B. Migdy [oprac. Bartłomiej Migda]