Digitalizacja zbiorów_procedury

Procedury Pracowni Dokumentacji Obrazowej MHF
Opracowanie dotyczy etapu bezpośredniego wytwarzania kopii cyfrowych muzealiów
w technice 2D
15 stycznia 2013 r.
Spis treści
I Etap przygotowania ........................................................................................................................... 4
II Pracownia Dokumentacji Obrazowej – warunki techniczne, procedury ......................................... 4
III Odbiór zleceń .................................................................................................................................. 5
IV Podział zadań .................................................................................................................................. 5
V Normy cyfrowej dokumentacji obrazowej w Pracowni Dokumentacji Obrazowej MHF ............... 7
VI Procedury wspólne.......................................................................................................................... 8
Środowisko i narzędzia pomocnicze .......................................................................................... 8
Profilowanie monitora graficznego NEC SVR .......................................................................... 8
VII Procedury czynności roboczych – skanery.................................................................................. 16
Procedura kalibracji skanera z użyciem wzorca IT8 ................................................................ 16
Skanowanie obiektów refleksyjnych skanerem E750/EXL ..................................................... 23
Skanowanie obiektów transmisyjnych skanerem Epson 10000XL.......................................... 25
VIII Procedury czynności roboczych - kamery ................................................................................. 30
Kalibracja kamery Nikon D3x.................................................................................................. 30
Profilowanie kamery Nikon D3x.............................................................................................. 32
Wykonanie reprodukcji obiektów płaskich kamerą ND3x....................................................... 39
Wykonywanie reprodukcji obiektów trójwymiarowych kamerą ND3x................................... 43
Wykonywanie zdjęć konserwatorskich .................................................................................... 50
Wykonywanie dokumentacji wydarzeń.................................................................................... 50
Wykonywanie zdjęć dokumentacyjnych wystaw ..................................................................... 51
IX Przetwarzanie plików DNG na pliki TIFF/JPG............................................................................ 51
X Procedura wprowadzania danych do serwera ................................................................................ 54
XI Procedury kontrolne...................................................................................................................... 54
XII Procedura zwrotu obiektów do magazynu .................................................................................. 55
XIII Uzupełnienia .............................................................................................................................. 57
2
Stosowane skróty i nazwy:
1. AF – system autofokusa użytej kamery cyfrowej
2. MZ – magazyn zbiorów
3. PDO – Pracownia Dokumentacji Obrazowej
4. E750 – skaner Epson V750 Pro
5. EXL – skaner Epson Expression 10000XL
6. KTK – katalog testów kontrolnych PDO
7. ND3x – aparat cyfrowy Nikon D3x
8. ND3 – aparat cyfrowy Nikon D3
9. ND300s – aparat cyfrowy Nikon D300s
10. ZK – zeszyt kontroli PDO, znajdujący się do wglądu u kierownika
11. ColorChecker 24 – wzorzec 24 polowy firmy X-rite
12. GO – głębia ostrości
13. ACR – Adobe Camera Raw
Osoby:
1. mm – p. Michał Misztal
2. rp – p. Ryszard Presz
3. ws – p. Wojciech Staszkiewicz
3
I Etap przygotowania
Kierownik PDO bierze udział w Komisji przy opracowaniu rocznego planu digitalizacji.
Pełny skład Komisji ustala Dyrektor Muzeum. Kierownik określa możliwości Pracowni, biorąc pod
uwagę uwarunkowania sprzętowe i osobowe. Uwzględnia rezerwę na prace wynikające z bieżących
zakupów, darowizn i sytuacji nietypowych. Ponieważ PDO bierze udział w dokumentacji wydarzeń
oraz edukacji muzealnej, również te obciążenia muszą być uwzględnione. W harmonogramie pracy
można również umieścić projektowane szkolenia w zakresie obsługi urządzeń i obróbki obrazu.
Dodatkowym trudnym do przewidzenia obciążeniem są lekcje muzealne oraz demonstracje sprzętu
i technik, prowadzone przez kierownika PDO.
Roczny pan digitalizacji musi być zatwierdzony przez Dyrektora MHF. Miesięczny rozkład
pracy ustala Kierownik PDO z Głównym Inwentaryzatorem i Kierownikiem Magazynu Zbiorów.
II Pracownia Dokumentacji Obrazowej – warunki techniczne,
procedury
1. PDO składa się z trzech pomieszczeń na drugim piętrze MHF:
a) pokój nr 204: stanowisko z aparatem ND3x oraz stanowisko rezerwowe z ND300s wraz
z komputerem i monitorem, aparat ND3 z osprzętem do prac terenowych.
b) pokój nr 206a: stanowisko ze skanerem EXLwraz z komputerem i monitorem.
c) pokój nr 206b: stanowisko ze skanerem E750 wraz z komputerem i monitorem.
2. Pomieszczenia są pomalowane neutralnie oraz oświetlone ogólnie źródłem światła
zbliżonym do iluminatu D50, z możliwą częściową regulacją strumienia (skokowo).
3. Pomieszczenia klimatyzowane są systemem centralnego ogrzewania oraz w przypadku
pokojów nr 204 oraz 206a klimatyzatorami. Optymalne parametry to 20-22 °C oraz 50-60%
wilgotności.
4. Czystość pomieszczeń utrzymywana jest przez dwukrotne odkurzanie w tygodniu ze
starciem na wilgotno powierzchni roboczych (woda i np. płyn Pronto). Operacje na
powierzchniach roboczych muszą się odbywać pod nadzorem skanerzysty.
5. Powierzchnie optyki, kamer, monitorów oraz skanerów mogą być okresowo czyszczone
przez skanerzystów, przy użyciu dedykowanych środków czyszczących, takich jak np. płyny
i ściereczki firmy HAMA (nie zawierające alkoholu i amoniaku).
6. Malowanie ścian pracowni powinno odbywać się nie rzadziej niż co 3 lata.
7. Okna PDO mają możliwość całkowitego zasłonięcia, koniecznego przy obróbce skanów
oraz czynnościach kontroli zgodności tonalnej i kolorystycznej.
8. Pracownia w pokoju nr 206b jest przygotowana na szybkie zorganizowanie w niej ciemni w
przypadku konieczności wykonania prac analogowych lub pokazu edukacyjnego.
9. W pracowni obowiązuje zakaz palenia, spożywanie posiłków dozwolone jest w odrębnych
miejscach niż stoły robocze.
10. Przy kontakcie z obiektami należy stosować jednorazowe rękawiczki gumowe (bez talku)
lub czyste rękawiczki bawełniane.
4
III Odbiór zleceń
1. Uzgodnienie terminu odbioru typowych zleceń przez PDO musi odbyć się nie później niż na
miesiąc przed przekazaniem obiektów.
2. Zlecenia nagłe za zgodą Dyrektora mogą być realizowane bezzwłocznie w miarę
możliwości technicznych.
3. Muzealia przekazywane do digitalizacji z MZ mogą być odebrane pod warunkiem ich
właściwego opakowania oraz stanu technicznego. Obiekty muszą być czyste, w stabilnym
stanie mechanicznym, bez zagrożenia biologicznego (pleśnie, sinice itp.).
4. W przypadku konieczności niestandardowego podejścia do obiektu w rewersie należy
zaznaczyć dokładnie jakie cechy obrazu mają być zaakcentowane (np. wycinek z pieczęcią
w świetle bocznym).
5. W sytuacjach nadzwyczajnych dopuszczone są obiekty o złym stanie konserwatorskim, pod
warunkiem określenia procedur obchodzenia się z nimi oraz obecności konserwatora.
6. Materiały nie pochodzące ze zbiorów muzealnych powinny zostać oznaczone w sposób
czytelny oraz powinna zostać określona procedura zapisu, której mają podlegać.
7. Odbioru obiektów dokonuje kierownik PDO lub osoba przez niego upoważniona.
8. Przekazanie odbywa się przy użyciu kwestionariusza "Rewers nr...". Wykaz numeracji oraz
opis stanu musi być zgodny z rzeczywistymi cechami obiektów. W przypadku niezgodności
procedura nie może zostać dokonana.
IV Podział zadań
1. Podziału zadań dokonuje kierownik PDO z uwzględnieniem możliwości sprzętu oraz
gotowości do pracy skanerzystów.
2. Podział podstawowy obejmuje typy obiektów:
a) Obiekty płaskie refleksyjne do 28x43 cm – skaner EXL
b) Obiekty płaskie transmisyjne do formatu 13x18 cm – skaner E750
c) Obiekty płaskie transmisyjne powyżej formatu 13x18 cm – skaner EXL
d) Obiekty płaskie refleksyjne powyżej 28x43 cm – kamera cyfrowa ND3x
e) Obiekty trójwymiarowe – kamera cyfrowa ND3x
f) Albumy fotograficzne rozmontowane – skaner E750/EXL
g) Albumy fotograficzne bez możliwości rozmontowania – kamera cyfrowa ND3x
h) Obiekty nietypowe – kamera cyfrowa ND3x:
• zdjęcia wysrebrzone
• zdjęcia w technice dagerotypu
• zdjęcia z metalizacją
• zdjęcia w bocznym oświetleniu
• zdjęcia w biżuterii
• zdjęcia w ramach
• zdjęcia zatopione w szkliwach
• zdjęcia i oprawy z wytłoczeniami
• inne nietypowe
i) Zdjęcia specjalne (podczerwień, ultrafiolet, fluorescencja) – kamera cyfrowa ND3x
5
j) Zdjęcia konserwatorskie – kamera cyfrowa ND3x
k) Dokumentacja fotograficzna wydarzeń – kamera cyfrowa ND3
l) Dokumentacja fotograficzna ekspozycji – kamera cyfrowa ND3
m) Dokumentacja inna – kamera cyfrowa ND3 + ND300s
n) Lekcje i pokazy muzealne – kierownik/skanerzysta PDO
3. Kalibrowanie, profilowanie i walidację monitorów, aparatów cyfrowych oraz skanerów
wykonuje skanerzysta pod nadzorem kierownika PDO z rejestracją wykonanych czynności
w ZK.
4. Bieżącą kontrolę jakości skanów wykonuje każda osoba skanująca/fotografująca w trakcie
zapisywania skanów do bazy danych.
5. Kontroli wpisanych metadanych, numeracji oraz wyrywkowej kontroli wykonanych skanów
dokonuje wyznaczona przez kierownika osoba (skanerzysta), wyniki kontroli zapisując w
ZK.
6
V Normy cyfrowej dokumentacji
Dokumentacji Obrazowej MHF
obrazowej
w
Pracowni
1. Pliki wzorcowe TIFF i DNG:
Rozdzielczość plików wzorcowych TIFF i DNG zapisanych w formacie TIFF lub DNG, pliki
zapisane w wersji 16 bitowej w przestrzeni barwnej Prophoto:
a) Skanery pracujące przy zadanych rozdzielczościach na wejściu, plik TIFF:
• obiekty refleksyjne do formatu 30x42 cm:
E750 + EXL 600 ppi/48 bit.
max. 138 MB
• obiekty refleksyjne wysokiej rozdzielczości – styki:
1200 ppi/48 bit.
max. 552 MB
• obiekty transparentne format od 9x12 cm*:
E750 + EXL 1600 ppi/48 bit.
min. 225 MB
• obiekty transparentne format 60 mm**:
E750
2400 ppi/48 bit.
min. 150 MB
• obiekty transparentne format 35 mm***:
E750
3600 ppi/48 bit.
117 MB
* błony cięte i klisze szklane w dużych formatach, na ogół czarno-białe
** filmy zwojowe typ 120 lub zbliżony, format klatki 6x4,5 do 6x9, konieczna wyższa
rozdzielczość dostępna jedynie w E750
*** filmy małoobrazkowe typ 135 lub mniejsze, format klatki od 36x24 mm i mniejszy, konieczna
maksymalna rozdzielczość
b) Aparat cyfrowy Nikon D3x, rozdzielczość matrycy 6048x4032 px, pracujący za każdym
razem rozdzielczością maksymalną.
• Plik wzorcowy – DNG
30 MB
• Plik wzorcowy – TIFF
148 MB
• Pozytywy i negatywy dla formatu obiekt + marginesy
30x40 cm 310 ppi
• j.w.
40x50 cm 230 ppi
• j.w.
50x60 cm 185 ppi
2. Rozdzielczość plików roboczych JPG, plików miniatur. Dotyczy plików będących kopiami
plików wzorcowych ze skanera lub aparatu cyfrowego:
a) PR plik kopia robocza przeznaczona do pracy merytorycznej itp.: JPG 24 bity, o jakości
90% zapisany w przestrzeni barwnej sRGB, dłuższy bok do 6048 pikseli
b) PM plik kopia miniatura przeznaczona do Musnetu: JPG 24 bity, o jakości 80% zapisany
w przestrzeni barwnej sRGB, dłuższy bok 650 pikseli
c) PW.1, PW.2, ..., PW.n: plik wariantowy. Dowolny wymagany format pliku, wielkość,
głębia i przestrzeń kolorów.
7
VI Procedury wspólne
Środowisko i narzędzia pomocnicze
Zakładając, że mamy odpowiednio przygotowane pomieszczenie, które przeszło pomiary
i następuje ich zgodność z normą ISO 3664:2900, tzn. istnieją odpowiednie warunki oświetlenia
i konfiguracji stanowiska pracy, tj. brak błyszczących przedmiotów odbijających się na ekranie
monitora lub dodatkowej ingerencji światła słonecznego, przedostającego się przez okno, możemy
uznać, że posiadamy pierwszy punkt kontrolny procesu digitalizacji.
Pierwszy punkt kontrolny powinien zawierać protokół, który obejmuje:
• Temperaturę barwową światła wyrażoną w stopniach K.
• Natężenie światła wyrażone w luksach.
• Rodzaj oświetlenia, tzn. typ lamp, producent oraz czas pracy lamp.
• Typ sprzętu służącego do pomiaru, producent sprzętu i data walidacji.
Profilowanie monitora graficznego NEC SVR
Procedura wspólna:
1. Proces kalibracji i walidacji monitora NEC SpectraView Reference 271 za pomocą
spektrofotometru (i1 PRO X-rite) i programu SpectraView Profiler 5.
2. Kalibracja, profilowanie łącznie z walidacją wykonywana raz w miesiącu.
3. Walidacja wykonywana raz w tygodniu.
4. W przypadku zauważalnych zmian (nieprawidłowości w odczycie raportu końcowego)
należy niezwłocznie wykonać jeszcze raz walidację; jeżeli sytuacja powtarza się, wykonuje
się pełen proces kalibracji.
5. W przypadku nieudanego procesu kalibracji należy skontaktować się z serwisem producenta
monitorów NEC SpectraView.
Procedura:
1. Usunięcie pyłu i kurzu na monitorze przy pomocy płynu czyszczącego Nec Screen Care.
2. Odpowiednie umieszczenie spektrofotometra na monitorze.
3. Włączenie programu SpectraView Profiler 5, zaznaczenie ikony Custom.
8
4. Uruchomienie ikony Advanced Settings.
Ilustracja 1
5. Po lewej stronie okna pod hasłem Settings zaznaczona zostaje pozycja Presets, naciskamy
Next w prawym dolnym rogu okna.
Ilustracja 2
9
6. Po lewej stronie okna zaznaczona zostaje pozycja Color temperature, w środkowej rubryce
zaznaczamy Other i wpisujemy D 5800, naciskamy Next.
Ilustracja 3
7. Po lewej stronie okna zaznaczona zostaje pozycja Tonal response curve, naciskamy Next.
Ilustracja 4
10
8. Po lewej stronie okna zaznaczona zostaje pozycja Luminance/contrast ratio,
w środkowym polu zaznaczamy 120 cd/m2, zaznaczamy pozycję Min. Neutral, naciskamy
Next.
Ilustracja 5
9. Po lewej stronie okna zaznaczona zostaje pozycja Profile, naciskamy Next.
Ilustracja 6
11
10. W kolejnym ukazującym się oknie naciskamy Start. Po ukazaniu się komunikatu,
przykładamy spektrofotometr do czarnej, nieprzezroczystej powierzchni i naciskamy OK.
Ilustracja 7
11. Po pojawieniu się białego pola przykładamy spektrofotometr i naciskamy Measure,
rozpoczyna się proces kalibracji.
12
Ilustracja 8
12. Po ukazaniu się komunikatu Saved raport as, ustawiamy normę ∆2000, po czym
zapisujemy raport w folderze Pliki wzorcowe, raporty (przy zapisie raportu kalibracji
dopisujemy K, przy zapisie raportu walidacji dopisujemy V), naciskamy OK.
Folder o nazwie Pliki wzorcowe, raporty znajduje się na pulpicie każdego komputera,
stanowiącego wyposażenie stanowiska digitalizacji zbiorów (Pracownia Dokumentacji Obrazowej
Muzeum Historii Fotografii).
13
Ilustracja 9
14
13. W kolejnym oknie, w dolnym prawym rogu, naciskamy Validate.
Ilustracja 10
14. Po pojawieniu się białego pola, przykładamy spektrofotometr i naciskamy Measure,
rozpoczyna się proces walidacji.
15. Po ukazaniu się komunikatu Saved raport as zapisujemy raport w folderze Pliki
wzorcowe, raporty.
15
Ilustracja 11
16. Folder o nazwie Pliki wzorcowe, raporty znajduje się na pulpicie każdego komputera,
stanowiącego wyposażenie stanowiska digitalizacji zbiorów (Pracownia Dokumentacji
Obrazowej Muzeum Historii Fotografii).
VII Procedury czynności roboczych – skanery
Procedura kalibracji skanera z użyciem wzorca IT8
1. Wzorzec IT8 należy umieścić w centralnym miejscu na szybie skanera.
16
Ilustracja 12. Wzorzec IT8.7/2
2. Dwukrotnym kliknięciem na ikonie IT8 uruchamiamy proces kalibracji.
Ilustracja 13
3. Po zakończeniu procesu ...
Ilustracja 14
... zapisujemy uzyskany w ten sposób profil icc. do katalogu, w którym sa przechowywane profile
koloru.
17
Ilustracja 15
4. Ustawienia programu SilverFastA , przed rozpoczęciem skanowania:
Ilustracja 17. Automatyka
Ilustracja 16. Opcje główne
Ilustracja 18. Zarządzanie
kolorem
18
Ilustracja 19. Funkcje specjalne
5. Po przeprowadzeniu kalibracji należy skontrolować poprawność profilowania skanera przy
użyciu densytometru z maksymalną wielkością pola pomiaru (3x3 piksele).
Ilustracja 20
19
W wypadku różnic między wartościami referencyjnymi i zmierzonymi, można dokonać korekty
przy pomocy:
• krzywych tonalnych:
Ilustracja 21
•
globalnej korekcji koloru:
20
Ilustracja 22
Ilustracja 23
• histogramu:
6. Po korekcji ponownie mierzymy densytometrem wartości Lab ze skanu wzorca QP 101 oraz
kontrolujemy odchyłki barwne z wykorzystaniem tablicy 24-polowej Gretag Macbeth,
nakładając wygenerowany "dziurawy" wzorzec na otrzymany skan. Procedura analogiczna
do kalibracji D3x z wykorzystaniem ustawień programu SilverFast.
21
Ustawienia regulacyjne zapisujemy w postaci zrzutów ekranowych.
Ilustracja 24
22
W oknie programu SilverFast należy zapisać ustawienia z nazwą zawierającą datę ich wykonania.
Ilustracja 25
Skanowanie obiektów refleksyjnych skanerem E750/EXL
1. Kalibracja automatyczna przy wykorzystaniu wzorca IT8 (patrz poprzedni rozdział).
2. Fizyczne przygotowanie skanera do pracy.
a) Ułożenie obiektu na szybie skanera.
• z uwzględnieniem jakości digitalizacji obiektu
• z uwzględnieniem bezpieczeństwa obiektu
b) Podgląd skanu.
3. Skanowanie.
a) Dobór wejściowych parametrów skanowania
b) Dobór wyjściowych parametrów skanowania
4. Kontrola prawidłowości procesu skanowania.
5. Konserwacja skanera.
a) Konserwacja przed kalibracją
b) Konserwacja w trakcie pracy
Fizyczne przygotowanie skanera do pracy
Przed przystąpieniem do pracy ze skanerem należy bezwzględnie upewnić się, czy szyba skanera
jest czysta. Jeżeli stwierdzimy jakiekolwiek zanieczyszczenia, należy kierować się zasadami
ujętymi w punkcie „Konserwacja skanera” (patrz niżej). Przed użyciem skaner należy włączyć i
wykonać ok. 60 skanów w rozdzielczości 300 dpi x 10 cm w celu ustabilizowania parametrów
pracy urządzenia (dotyczy to tak samo procesu kalibracji, jak i właściwego procesu digitalizacji).
23
Ułożenie obiektu na szybie skanera.
1. Z uwzględnieniem jakości digitalizacji obiektu.
Do każdego obiektu należy bezwzględnie dołożyć wzornik barwny lub klin szarości z naniesioną
podziałką milimetrową. Pozwala to na kontrolę odwzorowania koloru skanu. Jednocześnie skala
metryczna będzie w stanie przedstawić wiarygodne wymiary obiektu.
2. Z uwzględnieniem bezpieczeństwa obiektu.
Bezpieczeństwo skanowanego obiektu uzależnione jest od czasu oświetlania go przez lampę
skanera. W związku z tym zaleca się wykonanie tylko jednej próbki (podglądu). Dlatego też
umieszczenie obiektu na szybie skanera powinno charakteryzować się ułożeniem dłuższego boku
równolegle do kierunku lampy i matrycy skanera.
Uwagi praktyczne: po przejściu lampy ze strony od lewej do prawej należy natychmiast wyjąć
obiekt ze skanera i włożyć go do opakowania, w którym został dostarczony do pracowni. Nie
można czekać na powrotny ruch lampy skanera, który narazi obiekt na niepotrzebne dodatkowe
naświetlenie.
Skanowanie.
1. Podgląd skanu z zachowaniem bezpieczeństwa obiektu.
2. Skan właściwy.
Przed wykonaniem skanu właściwego należy ściśle określić parametry wyjściowe skanu. Sposób, w
jaki się tego dokonuje jest zawarty w instrukcji obsługi oprogramowania SilverFast Ai, biorąc pod
uwagę przyjęte standardy procesu digitalizacji.
Kontrola prawidłowości procesu skanowania
1. Po zakończeniu procesu skanowania, skan obiektu znajduje się w przestrzeni Prophoto RGB
wraz z profilem koloru Prophoto RGB lub eciRGB v2.icc., w zależności od profilu, który
zagnieździliśmy, ustalając parametry skanu (patrz: tabela w rozdziale V).
2. Obraz obiektu wyświetla się w programie Photoshop 5.1 lub nowszym.
3. W tym momencie możemy wejść w tryb L*a*b* i skontrolować ∆E.
4. Jeżeli ww. parametr mieści się w zakresie ∆E2000<5 (dla szarych pól ∆E2000<1), możemy
uznać pracę z oryginałem za zakończoną.
Konserwacja skanera
1. Konserwacja skanera przed kalibracją.
a) Należy sprawdzić w świetle rozproszonym pod kątem <45° refleksy i ewentualne ślady
do usunięcia
b) Jeżeli takowe występują należy ocenić, czy powstały one na skutek zaniedbań operatora,
czy też są wynikiem kontaktu z obiektem wcześniej skanowanym. Jeśli są to ślady
palców, należy je usunąć specjalną szmatką do czyszczenia szyb z mikrowłókien.
c) W przypadku innych zabrudzeń, niedających się usunąć w ww. sposób, należy użyć
silnie rozrzedzonego detergentu.
d) Użycie środków na bazie wody lub alkoholu powoduje powstawanie na szybie skanera
niewidocznego dla oka ludzkiego efektu rozszczepienia światła, które prowadzi do
zakłócenia pracy automatyki skanera.
2. Konserwacja w trakcie pracy.
24
Czystość szyby skanera jest uzależniona od czystości obiektów przewidzianych do skanowania.
Opakowanie, w którym obiekty są dostarczane do PDO generuje dodatkowe zanieczyszczenia w
postaci kurzu i mikroskopijnych drobin papieru, które w przypadku stosowania dużych
rozdzielczości będą rejestrowane jako część obiektu. Jedyną metodą zapobiegającą tego typu
przypadkom jest przedmuch przy pomocy np. gumowej gruszki.
Uwaga: Niedopuszczalne jest czyszczenie skanera (a także ekranu monitora) przez innych
pracowników.
Skanowanie obiektów transmisyjnych skanerem Epson 10000XL
Montaż przystawki do skanowania materiałów transparentnych
Przed przystąpieniem do skanowania materiałów transparentnych należy zamontować przystawkę
do skanowania materiałów transparentnych. Polega to na demontażu tradycyjnej klapy stanowiącej
standardowe wyposażenie skanera, a następnie montażu przystawki, zgodnie z instrukcją załączoną
przez producenta.
Po zamontowaniu przystawki należy zdjąć przesłonę zasłaniającą w niej źródło światła, zgodnie z
instrukcją dostarczoną przez producenta.
Tak przygotowany skaner gotowy jest do skanowania materiałów transparentnych.
Należy uwzględnić zasady zachowania czystości głównej szyby skanera, jak również szyby
zasłaniającej źródło światła w przystawce.
Procedury dotyczące utrzymania skanera w czystości zawarte są w instrukcji do skanowania
materiałów refleksyjnych.
Kalibracja skanera przygotowanego do pracy z materiałami transparentnymi
Kalibrację skanera przeprowadza się analogicznie do kalibracji w przypadku materiałów
refleksyjnych, z wyjątkiem zastosowania wzorca koloru IT8.7/1.
Ilustracja 26. Wzorzec transmisyjny IT8.7/1.
Jeżeli wynik kalibracji jest niezadowalający (należy go porównać po zeskanowaniu wzorca z
tablicami referencyjnymi dostarczonymi przez producenta wzorca, patrz ilustracja 27), możemy
dokonać ręcznej korekty, korzystając z narzędzi zawartych w programie SilverFast.
Są to te same metody, co w przypadku materiałów refleksyjnych, z tym wyjątkiem, że w miejsce
wzorca QPcard 101v3 stosujemy wzorzec IT8.7/1.
25
Ilustracja 27. Przykład tabeli referencyjnej.
26
Ustawienia programu SilverFast do skanowania materiałów transparentnych kolorowych
27
Ilustracja 28
Ilustracja
30.
zeskanowanego obiektu
wzorcem.
Przykład
wraz ze
Ilustracja 29
28
Skanowanie klisz szklanych
Klisze szklane skanujemy jako transparentny kolor, a następnie po wykadrowaniu (odcięcie
wzorca) tworzymy w programie Photoshop pozytywowy obraz obiektu poprzez konwersję
negatyw-pozytyw (klawisze Ctrl+I).
Ilustracja 31
Ilustracja 32
Pozyskany w ten sposób materiał może służyć do dalszych przekształceń.
29
Ilustracja 33
VIII Procedury czynności roboczych - kamery
Kalibracja kamery Nikon D3x
Procedura profilowania kamery Nikon D3x oraz kalibracji zestawu reprodukcyjnego
światło/kamera/obiektyw/warstwy pośrednie
1. Kalibracja autofokusa.
Sprawdzenie na skali milimetrowej trafności AF oraz w przypadku odchyłek kalibracja w menu
aparatu (dla każdego używanego obiektywu).
2. Kalibracja prostopadłości osi optycznej kamery cyfrowej do fotografowanych obiektów,
aparat zamocowany na kolumnie reprodukcyjnej Kaiser.
Sprawdzenie przy pomocy poziomicy położenia kamery (płaszczyzna czołowa obiektywu) w
kierunkach x, y. Jeśli poziomica ma skalę odchyleń, za dopuszczalny błąd można przyjąć 1º (cos 1º
= ok. 0,9998).
3. Kalibracja mocy oświetlenia roboczego stołu reprodukcyjnego.
Ustalenie energii błysku tak, aby uzyskać parametry optymalne z punktu widzenia funkcji MTF
obiektywów oraz wymaganej głębi ostrości. Dla dokumentacji płaskich to otwór roboczy fr=8-11,
dla dokumentacji przestrzennych fr=11-22. W przypadkach szczególnych (duże zbliżenia,
wykonanie zdjęć w układzie ukośnym, stosowanie polaryzacji i np. praca w promieniowaniu
niewidzialnym) dopuszczalne są inne wartości
4. Kalibracja oświetlenia roboczego stołu reprodukcyjnego pod kątem równomierności
oświetlenia.
Pomiaru dokonujemy przy użyciu światłomierza Seconic 508 z elementem pomiarowym "płaskim"
w narożnikach i w środku maksymalnego obszaru reprodukcji. Różnica jasności pomiędzy
środkiem a narożnikami obrazu nie powinna przekraczać 0,2 EV. Zmiany w oświetleniu
uzyskujemy przez zmianę ustawienia i mocy lamp.
30
5. Procedura pomiaru temperatury barwowej oświetlenia roboczego stołu reprodukcyjnego.
Ostateczne sprawdzenie przez edycję w PS5 reprodukcji jednolicie szarej (białej) powierzchni o
wymiarach ok. 60x90 cm z uwzględnieniem korekt z CR oraz pomiar wielkiości L* przy użyciu
próbnika w miejscach j.w. Odchyłka od średniej nie powinna przekraczć +/- 2.
Pomiaru dokonujemy spektrofotometrem X-rite eye-one, np. w programie Eye One Share, Babel
Color lub innym, albo w oparciu o wzorzec szary i funkcje CR w PS.
6. Pofilowanie z użyciem DNG Profile Editor (dla każdej konfiguracji oświetlenia, tła,
obiektywu, filtrów).
Profilowania dokonuje się przez wykonanie procedury zawartej w programie DNG Profile Editor:
wprowadzenie poprawnej temperatury barwowej (pomiar X-rite eye one), wykonanie zdjęcia w
formacie NEF z tablicą ColorChecker 24, konwersja do pliku DNG, generacja przy pomocy
programu DNG Profile Editor profilu barwnego oraz eksport.
7. Zapis kontrolny przy nowym rewersie i zmianach (obiektyw, filtry, szyba itp.).
Wkonanie zdjęcia testowego w formacie NEF tablicy testowej pozwalającej zweryfikować
przeprowadzone kalibracje i skuteczność korekcji winietowania i dystorsji. Tablica w formacie
30x45 cm, fotografowana w skali ok. 1:12, wzorzec barwny tablica ColorChecker 24, szary klin QP
card 101, test rastrowy, może byc oparty o ISO 122333 w wersji standard (ma zbyt słabe parametry
do pełnej weryfikacji rozdzielczości), pięć białych pól do kontroli jednorodności jasności obrazu
oraz tabliczka znamionowa, np.: MHF PDO data. Plik kontrolny zapisywany jest w katalogu testów
kontrolnych i przetrzymywany przez następny rok.
Procedura weryfikacji poprawności reprodukcji, plik weryfikowany z uwzględnieniem
programowej korekcji winietowania i dystorsji oraz wygenerowanego profilu barwnego, codziennie
realizowana jedynie wizualnie na ekranie skalibrowanego monitora. Dokładniesza ocena testów
pojawi się w przypadku pogorszenia się jakości wykonywanych dokumentacji cyfrowych.
Ilustracja 34. Pomiar L* w centrum pola.
8. Jednorodność oświetlenia w centrum i narożnikach, pomiar pipetą w programie PSCS5
testowych pól białych, dopuszczalna różnica L* pomiędzy narożnikami a środkiem obrazu
powina wynosić maksymalnie +/- 2.
9. Korekcja geometrii obrazu, wizualna ocena odchylenia linii prostych w programie
graficznym, dopuszczalna odchyłka 0,5%. Ustawienie kamery z wykorzystaniem poziomicy
w określeniu równoległości obiektu i detektora. Dla kamery dokonuje się pomiar poziomego
ułożenia czołówki obiektywu.
10. Rozdzielczość z pracą AF, wizualna ocena rozmycia obrazu w programie graficznym,
31
możliwość porównania z optymalnym plikiem.
11. Błędy barwne ∆E2000, wizualna ocena w programie graficznym oraz wyrywkowa kontrola
wielkości L*a*b*.
12. Wykonanie zdjęcia tablicy kontrolnej dla ND3x.
Procedury prac konserwacji sprzętu, w miarę zauważonych problemów
1. Utrzymanie sprzętu w czystości ogólnej.
2. Utrzymanie czystości elementów optycznych, tj. obiektywów, ekranów monitorów, szyb
dociskowych.
3. Kontrola zanieczyszczeń matryc kamer cyfrowych. Postępowanie w przypadku zauważenia
takich problemów polega na oczyszczeniu strumieniem sprężonego powietrza, a w
przypadku niemożności usunięcia, skierowaniu do serwisu, gdzie możliwe jest wymycie
powierzchni filtra matrycy.
4. Utrzymywanie w czystości powierzchni odblaskowych i dyfuzyjnych błyskowych lamp
studyjnych w związku z ryzykiem zmian składu widmowego światła roboczego.
5. W rocznym odstępie czasu należy kontrolować temperatury barwowe błyskowych lamp
studyjnych z dyfuzorem stosowanym do oświetlenia stołu reprodukcyjnego. Wielkości
zapisujemy w zeszycie kontroli i jeśli nastąpi zmiana większa niż 300K należy wymienić
palniki.
Profilowanie kamery Nikon D3x
Procedura zapisu obrazu wraz z zapisem profili barwnych dla plików DNG.
1. Stworzenie profilu barwnego dla danej sytuacji (oświetlenie + obiektyw + "optyczne
warstwy pośrednie").
Ilustracja 35
2. Sfotografowanie 24-polowej tablicy ColorChecker 24 w fotografowanym polu (minimum
10% powierzchni pola).
32
Ilustracja 36
3. Ustalenie temperatury barwnej przez próbkowanie drugiego lub trzeciego od lewej szarego
pola a następnie konwersja obrazu NEF na DNG w programie Adoobe Camera Raw lub
Adobe DNG Converter.
33
4. Wprowadzenie obrazu testowego DNG do programu DNG Profile Editor.
Ilustracja 37
5. Poprawne wycentrowanie znacznikami obrazu tablicy ColorChecker 24.
Ilustracja 38
34
6. Kalibracja z przyjętą temperaturą 6500 K.
Ilustracja 39
7. Oznaczenie uzyskanego profilu i eksport.
Ilustracja 40
35
8. Wykonujemy pomiar pól posiadanej tablicy ColorChecker 24, przy użyciu spektrofotometra
X-rite i1Pro w programie I Share lub Babel Color. Pola pomiarowe muszą mieć wielkość
min. 8X8 mm. Pomiaru dokonujemy przy użyciu "celownika". Poniżej okno programu
Babel Color z ustawieniem do pomiaru reflektancji. Pomiar prowadzimy w jednostkach
L*a*b*.
Ilustracja 41
9. Określamy preferencje programu CR, zwiększamy bufor do 20 GB.
Ilustracja 42
36
10. Generujemy w programie PSCS5 "dziurawy" test w układzie ColorChecker 24 jako TIFF
bitowy w PS5, w oparciu o pomiary spektrofotometrem współrzędnych barwnych L*a*b*
poszczególnych pól posiadanego testu.
Ilustracja 43
11. Wprowadzamy zdjęcie/skan tablicy ColorChecker 24 w formacie DNG do CR i następnie
przy osadzonym profilu dopasowujemy do wygenerowanej wcześniej tablicy GM24 z
Ilustracja 44
Ilustracja 45
Ilustracja 46
wyciętymi otworami (warstwy).
37
12. Poniżej przykłady regulacji w module CR w celu uzyskania zgodności barw zdjęcia/skanu z
wygenerowanym wzorcem.
Ilustracja 47
Ilustracja 48
Ilustracja 49
13. Przy ustawieniach, które umożliwiają odchyłki a, b w szarościach +/-1 oraz ∆E <6
zapisujemy je. Należy dokonywać regulacji głównie w pierwszej zakładce, przy znacznych
regulacjach istnieje możliwość rozbalansowania kolorów nieobjętych tablicą ColorChecker
24.
14. Przykład poprawnie wykonanej kalibracji, możliwa jeszcze korekta przez rozjaśnienie
skrajnego szarego pola (ilustracja 50).
15. Podstawowy warunek poprawnegp profilowania z kalibracją to poprawna zgodność pól
szarych.
Ilustracja 50. Przykład poprawnej kalibracji na pliku testowanym.
16. Zapisujemy wybrane ustawienia w nazwie zawierającej datę i typ obiektywu.
38
Wykonanie reprodukcji obiektów płaskich kamerą ND3x
1. Energia błysku ustawiona dla poprawnej ekspozycji F=8-11 przy ISO 100 (czas ekspozycji
1/60-1/125 s.
2. Oświetlenie przy pomocy dwóch softboxów podłużnych 25x100 cm.
3. Softboxy ustawione są symetrycznie do pola obrazowego, kąt padania światła ok. 30 stopni
do powierzchni obrazu. Pomiaru kąta padania światła dokonujemy z wykorzystaniem
kątomierza i cienia wskazówki umieszczonej na podziałce 30 stopni.
Ilustracja 51.
4. Ustawienie aparatu na pliki NEF, zapis na karcie lub współpraca z komputerem w programie
Nikon Camera Control Pro2.
5. Obiektywy stałoogniskowe Nikkor Mikro 60, 105 Sigma macro 50.
6. Układ wizyjny: wziernik kontrolny + monitor kontrolny do współpracy z NCCPro2.
Możliwe wykorzystanie funkcji life view.
7. Reprodukcje wykonujemy na stole reprodukcyjnym do formatu 60x90 cm dla większych
formatów na poziomie podłogi.
8. Jeśli to możliwe, obiekty selekcjonujemy pod kątem wielkości oraz konieczności
wykorzystania procedur specjalnych.
9. Na stole reprodukcyjnym obiekt z dociskającą szybą umieszczamy na ruchomej płycie
pokrytej neutralnie szarym tłem.
10. Obok obiektu zostawiając przerwę umieszczamy miarkę zintegrowaną z klinem szarym QP
101 oraz w przypadku obiektów formatu od A3 i większych z tablicą ColorChecker 24*.
11. Na dwóch prostopadłych krawędziach podkładu reprodukcyjnego naniesione są dwie
39
dokładnie prostopadłe linie dla sprawdzenia poprawności geometrii obrazu.
Ilustracja 52
12. Obiekt otoczony jest marginesem nie węższym niż 5% wielkości kadru.
13. Ustawianie ostrości automatyczne, a w przypadku braku elementów kontrastowych przy
użyciu pomocniczego testu kreskowego.
14. Kadrowanie, o ile to możliwe, w pozycji "odwróconej" równoległej i symetrycznej do
boków klatki.
*Do kolejnych prac zostanie wykonany liniowy klin barwny zgodny z ColorChecker 24 z
opisanymi danymi referencyjnymi uzyskanymi w procesie pomiaru spektrofotometrem.
40
Ilustracja 53. Przykład zdigitalizowanego zdjęcia z testem
ColorChecker 24, QP 101 oraz przymiarem metrycznym.
Procedury specjalne:
a) Przypadek braku możliwości ustawienia prostopadłego powierzchni obiektu do osi symetrii
kolumny:
• Mocujemy aparat na głowicy uchylnej.
• Elementy metalizowane w oprawie zdjęcia lub w samym zdjęciu.
• Wykorzystujemy dodatkową powierzchnię świecącą aktywnie (lampa) lub pasywnie,
(blenda).
b) Dagerotypy, zdjęcia wysrebrzone, o niskim kontraście obrazu oraz obiekty o silnie
błyszczących powierzchniach:
• Reprodukcję wykonuje się w świetle spolaryzowanym z założonym filtrem
41
c)
d)
e)
f)
g)
polaryzacyjnym na obiektywie.
• Kierunek polaryzacji ustawiamy dla zmniejszenia całkowitego lub częściowego
odblasku.
• Ekspozycję ustawiamy przy pomocy histogramu i znajdujemy odpowiednie ustawienia
CR w oparciu o wzorzec ColorChecker 24.
Zdjęcia lub oprawy z fakturą, suche pieczęcie itp.:
• Zdjęcia wykonujemy przy pomocy światła bocznego.
• Można wykorzystać reflektor 60° z ewentualną "kontrą" dla zmniejszenia kontrastu
i wyrównania oświetlenia. Ostatecznie wyrównujemy poziom ekspozycji w PS5
opierając się o jednolicie szary margines otaczający obiekt.
Zdjęcia w znacznie większych oprawach:
• Wykonujemy dwa warianty, całości i samego zdjęcia.
Prace złożone z kilku połączonych zdjęć:
• Wykonujemy reprodukcję całego układu z ewentualnym użyciem neutralnego tła
i wykonujemy reprodukcje poszczególnych części obiektu.
Obiekty o dużych rozmiarach i dużej rozdzielczości, np. mapy:
• Dzielimy umownie obiekt na odpowiednią ilość równych części i wykonujemy w stałej
skali odwzorowania ich reprodukcje z uwzględnieniem nadmiaru dla ułatwienia
montażu cyfrowego.
• W nierozmontowanych albumach dla uzyskania płaskiej powierzchni, strony wkładamy
pomiędzy dwie szyby i o ile nie grozi to uszkodzeniem zaciskamy je mechanicznie.
Bardzo duże obiekty, dłuższy bok powyżej 1 m:
• Reprodukujemy z poziomą lub pochyloną osią optyczną w możliwie dużym
pomieszczeniu.
• Aparat należy umieścić na stabilnym mocnym statywie, a w przypadku fotografowania
przez szkło oraz obiektów "prawie" lustrzanych statyw i aparat musi być przykryty
czarnym aksamitem z otworem na obiektyw. Wyzwalanie należy prowadzić zdalnie.
• Oświetlenie symetrycznie rozstawionymi dwoma lub czterema lampami błyskowymi,
rozstaw co najmniej 3 x większy niz dłuższy bok obiektu. Kąt padania światła na obiekt
(liczony od tej powierzchni) ok 30o.
• Korzystne zastosowanie odbłyśników z ograniczeniem kąta świecenia (tzw. wrota). W
przypadku stosowania tzw. plastra należy zwrócić uwagę na niejednorodność wiązki
światła.
• Aparat wypoziomowany na statywie lub uchylony zgodnie z kątem pochylenia obiektu.
Pochylenie obiektu i kamery uzgadniamy przy pomocy poziomicy z pomiarem
pochylenia.
• Jeśli to możliwe, należy wyciemnić pomieszczenie oraz pracować z najkrótszym
dopuszczalnym dla danego typu lamp błyskowych czasem ekspozycji, na ogół 1/125
sek.
• Jeśli to możliwe, należy umieścić czarną tkaninę (karton) na podłodze przed obiektem
dla zmniejszenia wpływu światła odbitego od parkietu.
• Ustawienie jednorodności oświetlenia i ekspozycji światłomierzem Seconic 508,
weryfikacja w PS5 j.w.
42
Wykonywanie reprodukcji obiektów trójwymiarowych kamerą ND3x
Stanowisko reprodukcyjne obiektów trójwymiarowych
a) Ustawienia i optyka aparatu jak przy reprodukcji obiektów płaskich: należy preferować
obiektyw o stałej i długiej ogniskowej w celu zmniejszenia deformacji perspektywicznych.
Wskazane użycie optyki z schift-tilt, pozwalającej na korekcję geometrii oraz poszerzenie
możliwości operowania głębią ostrości.
b) Poniżej typowe układy fotografowania obiektu
• Obiekt umieszczamy standardowo na jasnoszarym tle bez linii horyzontalnej, w pozycji
określonej przez zlecającego (jedno lub kilka zdjęć), fotografujemy z lekko ukośnej,
górnej pozycji:
Ilustracja 54
43
•
Obiekt umieszczamy standardowo na jasnoszarym tle j.w., fotografujemy z poziomą osią
widzenia:
Ilustracja 55
44
•
Obiekt umieszczamy na płycie szklanej ustawionej nad tłem i wykonujemy zdjęcie
bezcieniowo:
Ilustracja 56
c) Przed wykonaniem zdjęcia należy sprawdzić stan czystości obiektu oraz tła i w razie
konieczności zlecić oczyszczenie przez konserwatora, lub w prostych przypadkach wykonać
tę czynność samemu.
d) Obiekt fotografujemy w kilku rzutach, starając się zachować jego ortogonalność.
Dodatkowo wykonujemy zdjęcie ukośne oraz zdjęcie obiektu z elementami dodatkowymi
(oryginalne nakrywki, futerały, opakowania itd.).
e) Oświetlenie powinno pozwalać na czytelność wszystkich elementów obiektu, zarówno
bryły, jak również jej tekstury. Należy unikać silnych odblasków przez odpowiednie
umieszczenie źródeł światła, jak również niską luminancję ich powierzchni (np. duże
softboxy, powierzchnie odbijające). W przypadkach skrajnych należy stosować w miarę
możliwości komorę bezcieniową lub światło spolaryzowane z analizatorem.
f) Należy wykonać pomiar temperatury barwowej stosowanych lamp błyskowych,
wyposażonych w użyty modulator światła i dobierać źródła światła o takich samych
wielkościach Tb. W przypadku różnic można wykorzystać folie konwersyjne w celu
ujednolicenia światła.
g) Podstawowy model oświetlenia zakłada światło kluczowe, padające z lewej, górnej strony
obiektu. Jedno lub więcej świateł wypełniających powinno zapewniać niski kontrast
oświetlenia obiektu. Dla prac do celów reklamowych, dydaktycznych itp. dpuszczalne jest
dowolne operowanie światłocieniem i odblaskiem.
h) Moc oświetlenia powinna pozwolić na operowanie wysokimi wartościami przysłony dla
zapewnienia dużej głębi ostrości. Oznacza to dla obiektów małych f = 16-22, dla dużych 1145
16. Przysłona i płaszczyzna przedmiotowa ostrości powinny być ustawione tak, aby cały
obiekt został odwzorowany możliwie ostro. Szczególnie ważna jest czytelność nazw,
numerów fabrycznych, skal, grawerowań oraz tekstur.
i) Przed wykonaniem zdjęcia dokonujemy pomiaru parametrów oświetlenia w kierunkach
światła kluczowego oraz świateł wypełniających. Rozbieżność nie powinna przekraczać 1,5
EV. Ekspozycję ustalamy na podstawie pomiaru światła kluczowego, a po wykonaniu
zdjęcia kontrolujemy histogram. Dopuszczalne jest tylko minimalne przekroczenie zakresu
rejestracji na najwyższych światłach. W przypadku niewłaściwej ekspozycji zdjęcie należy
poprawić.
Ilustracja 57. Typowy układ oświetlenia obiektu trójwymiarowego.
j) Ustawienia ostrości obrazu dokonujemy manualnie z przyjęciem preferencji wybranego
planu zdjęcia lub w przypadku konieczności pokrycia całości obiektu głębią ostrości, ostrość
ustawiamy w środku głębi obiektu.
• Należy pamiętać że dla konkretnej skali odwzorowania głębia ostrości GO nie zależy od
ogniskowej stosowanego obiektywu, a dla zmiennej skali odwzorowania GO jest
odwrotnie proporcjonalna do kwadratu skali odwzorowania.
• Głębia ostrości jest w przybliżeniu proporcjonalna do wartości numerycznej przysłony
46
•
•
roboczej.
Głębia ostrości dla różnych skal odwzorowania dla f=22, f=11 i dopuszczalnego krążka
rozproszenia 0,03 mm (z uwzglednieniem rozproszenia dyfrakcyjnego na poziomie 14
µm dla f=22 i 7 µm dla f=11):
Liniowe pole
widzenia w
płaszczyźnie
ostrości [mm]
Skala
odwzorowania
Głębia
ostrości
f=22 [mm]
Głębia
ostrości
f=11
[mm]
Przybliżona
odległość
fotografowania dla
obiektywu F=105
[mm]
24x36
1:1
0,9
0,5
210
60x90
2,5
5,6
3,4
370
100x150
4,2
16
10
550
160x240
6,7
40
25
810
240x360
10
90
50
1155
300x450
12,5
141
86
1420
400x600
16,7
250
155
1860
600x900
25
560
345
2730
800x1200
33
1000
620
3570
Fotografujący w oparciu o w.w. informacje oraz ocenę "ważności" elementów obrazu,
decyduje w jakiej skali wykonuje zdjęcie dla optymalnego zapisu obrazu.
47
•
Dla małych przedmiotów ważniejsze jest uzyskanie wysokiej głębi ostrości, niż
wypełnienie całej klatki obrazu:
Ilustracja 58. Rozmiar dłuższego boku obrazu: 6048 px, poziomy rozmiar obiektu: około 2500 px.
Na podstawie tabeli głębi ostrości, dla skali odwzorowania 2,5 głębia ostrości wynosi 5,6 mm
(zgodnie z przyjętym standardem).
•
Stosowanie najwyższych wartości przysłon w celu uzyskania dużej GO powoduje
znaczne pogarszanie rozdzielczości obrazu na skutek dyfrakcji, powyżej wartości
przysłony 32 cały obraz ma rozmycie powyżej kryterium 30 µm.
48
k) Obok obiektu, w płaszczyźnie ostrości obrazu ustawiamy słupek kontrolny zawierający klin
szary QP 101 z wartościami referencyjnymi Lab oraz skalę metryczną.. Element ten
powinien znajdować się blisko obiektu, lecz go nie zasłaniać. Należy zwrócić uwagę na
eliminację odblasków z klina i przymiaru.
Ilustracja 59
49
l) Po serii zdjęć digitalizowanego obiektu, wykonujemy zdjęcie obiektu wraz z tablicą testową
ColorChecker 24 dla określenia chromatyczności oświetlenia przestrzeni zdjęciowej. Dla
dużych obiektów wzorzec ColorChecker 24 umieszczamy obok obiektu na każdym zdjęciu.
Ilustracja 60
m) W przypadku wykonywania zdjęć w układzie pionowym osi optycznej, stosujemy klin szary
z podziałką z testu QP 101 i umieszczamy go obok obiektu również w płaszczyźnie ostrości
obrazu.
n) Przetwarzanie obrazu dla obiektów trójwymiarowych przebiega zgodnie z procedurą
przetwarzania dla reprodukcji płaskich. Dopuszczalne są jednak korekty w zakresie tła
(uzupełnienie tła, czyszczenie tła, korekta cieni itp.) oraz niewielkie korekty kształtu obrazu.
Należy jednak w większym stopniu kierować się wizualnymi walorami obrazu ocenianego
na referencyjnym monitorze, niż poprawnością rejestracji testów QP 101 oraz ColorChecker
24
Wykonywanie zdjęć konserwatorskich
Zdjęcia wykonujemy zgodnie ze szczegółową instrukcją konserwatora. Istotny jest zapis uszkodzeń,
zanieczyszczeń i destrukcji obiektu; w tym celu należy stosować odpowiednie kadrowanie i
oświetlenie.
Wykonywanie dokumentacji wydarzeń
a) Otwarcia wystaw i inne wydarzenia dokumentujemy aparatem Nikon D3 z wykorzystaniem
optyki zmiennoogniskowej.
b) Zapisu zdjęć dokonujemy w formacie NEF+JPG maksymalnej jakości.
c) Stosujemy oświetlenie błyskową lampą reporterską.
50
d) Wykorzystywanie czułości ISO odpowiednio do zastanych warunków.
e) W większości wypadków stosujemy oświetlenie odbite od sufitu + oświetlenie proste z
ekraniku odbłyskowego.
f) Pliki NEF po przetworzeniu na DNG archiwizujemy wraz z plikami JPG.
Wykonywanie zdjęć dokumentacyjnych wystaw
a) Wystawy dokumentujemy aparatem Nikon D3 z wykorzystaniem optyki
zmiennoogniskowej.
b) Zapisu zdjęć dokonujemy w formacie NEF+JPG maksymalnej jakości.
c) Pracujemy na minimalnej czułości, tj. 200 ISO.
d) Przed rozpoczęciem pracy ustawiamy w aparacie poziom szarości.
e) Stosujemy oświetlenie dwiema studyjnymi lampami błyskowymi, wyposażonymi w
softboxy.
f) Fotografujemy sciany w kierunkach prostopadłych i ukośnych, w równomiernym
oświetleniu z uniknięciem odblasków na zdjęciach (o ile to możliwe).
g) Zdjęcia muszą zawierać wszystkie wystawiane prace, jak również pozwalać na ich
lokalizację w przestrzeniach Muzeum.
h) Pliki NEF po przetworzeniu na DNG archiwizujemy wraz z plikami JPG.
IX Przetwarzanie plików DNG na pliki TIFF/JPG
1. Wykonanie zdjęcia z wykorzystaniem profilu barwnego.
Wykonanie zdjecia w formacie NEF
Ilustracja 61
2. Przetworzenie obrazu NEF na DNG w programie Adobe DNG Converter/ lub ACR:
a) Wywołanie wsadowe plików DNG w module programu Adobe Camera Raw, przy
wykorzystaniu uzyskanego wcześniej profilu oraz ustawień w ACR.
51
b) Zapis w postaci pliku TIFF 16 bitowego w przestrzeni Profoto oraz JPG 8 bitowego
roboczego i miniatury w przestrzeni sRGB.
c) Powyższa procedura może być dokonywana wsadowo w programie PS5 przez Image
Processor.
d) Pliki JPG zostają wykadrowane bez elementów kontrolnych (skale, tablica
ColorChecker 24 itp.)
3. Procedura prostego przetwarzania obrazu do przygotowania naświetleń w fotolabie
i prostych wydruków:
Pliki muszą być przygotowane w rozdzielczości wymaganej w fotolabie lub urządzeniu drukującym
(na ogół 300 dpi) oraz w formacie JPG w naświetlaniu lub TIFF w drukowaniu. Na ogół zapisuje
się obraz w przestrzeni sRGB.
4. Procedura wprowadzania danych EXIF.
Do wizerunków cyfrowych dodawane są następujące informacje:
A. Uzyskiwane automatycznie
- zapis zastosowanego narzędzia (aparat, skaner, obiektyw, ustawienia
parametrów), tj. rubryki: dane aparatu
- data utworzenia, nazwa, typ, rozmiar itp., tj. rubryki : właściwości pliku
B. Uzyskiwane automatycznie po wpisaniu IPTC
rubryka :
Kreator : autor reprodukcji imię nazwisko
Autor stanowisko : Pracownia Dokumentacji Obrazowej Muzeum Historii
Fotografii
Autor adres : ul. Józefitów 16
Autor miasto : Kraków
Autor kod pocztowy : 30-045
Autor kraj : Polska
Autor telefon : +48 12 634 59 32
Autor e-mail : [email protected]
Autor strona WWW : mhf.krakow.pl
Inf.o prawach autorskich : www.mhf.krakow.pl
Stan praw autorskich : chronione prawem autorskim
C. Dodatkowo dopisywane
- informacje o zastosowaniu nietypowych parametrów – oświetleniu, filtrach
optycznych (dotyczy aparatu)
52
53
X Procedura wprowadzania danych do serwera
Miejsce archiwizacji plików cyfrowych, otrzymanych w wyniku dokumentacji
obiektów muzealnych aparatem fotograficznym lub przy pomocy skanera
W serwerze Muzeum Historii Fotografii znajduje się siedem dysków:
Ilustracja 29:
1. Odpowiednio przygotowane pliki cyfrowe będące wynikiem dokumentacji obiektów
muzealnych (formaty TIFF, JPG, JPG miniatury, DNG) umieszczone zostają na dysku o
nazwie Robocze (\\musnet2).
2. Po sprawdzeniu i wykluczeniu ewentualnych pomyłek, grupy plików przenoszone zostają na
odpowiednie dyski, np.: pliki zapisane w formacie TIFF umieszczone zostają na dysku o
nazwie TIFF (\\musnet2).
Na każdym dysku, zawierającym pliki cyfrowe, istnieje podział na foldery o nazwach: 1-500, 5011000, 1001-1500 itd. Metoda ta pozwala na szybkie i sprawne umieszczenie grupy plików w
odpowiednim miejscu.
Np. grupa plików o nazwie 341 TIFF, 341w1 TIFF, 341w1 TIFF zapisana zostaje na dysku TIFF
(musnet2), w folderze 1-500.
XI Procedury kontrolne
1. Procedura kontroli bezpośredniej przez skanerzystę/fotografa, kontrola bieżąca.
a) Wykonanie zdjęcia testowego przed rozpoczęciem digitalizacji rewersu i zapisanie w
katalogu testów kontrolnych KTK. W przypadku pracy wielodniowej należy sprawdzać
co kilka dni jakość zapisu barwy przy użyciu ColorChecker 24 wzorcowego i
zapisanego w centrum pola zdjęciowego.
54
Ilustracja 63
b) Ocena wizualna obrazu w trakcie opracowania pod kątem:
• naświetlenia
• czytelności
• rozdzielczości
• koloru
• poprawności kadrowania
• numeru obiektu (umieszczonego na awersie)
• informacji o obiekcie
2. Procedura kontroli przez niezależnego "kontrolera", jednego z pracowników PDO, kontrola
raz w tygodniu. Zapis w zeszycie kontroli.
a) kontrola plików EXIF I IPTC
b) kontrola numeracji i poprawności nazwy pliku
c) kontrola formatów
d) wyrywkowa kontrola koloru przez próbkowanie obrazu klina szarego lub wzorca 24polowego, zamieszczonego na obrazie w Photoshopie
e) przejrzenie testów kontrolnych z danego tygodnia
3. Kontrola kalibracji barwnej sprzętu do digitalizacji.
a) monitory: kalibracja co miesiąc, walidacja co tydzień
b) skanery: kalibracja co miesiąc
c) kamera cyfrowa: kalibracja przy każdej zmianie konfiguracji stanowiska, nie rzadziej
niż co miesiąc
4. Kontrola jakości źródeł światła (lampy błyskowe, oświetlenie fluorescencyjne ogólne): raz
na trzy miesiące. Pomiar temperatury barwowej i natężenia oświetlenia.
XII Procedura zwrotu obiektów do magazynu
1. Zwrot obiektów może mieć miejsce po wykonaniu plików wzorcowych, dokonaniu kontroli
jakości.
2. Przebywanie obiektów w pracowni należy ograniczyć do minimum, muzealia muszą być
55
zabezpieczone przed działaniem ciągłego światła i szkodliwych warunków klimatycznych.
3. Zwrotu dokonuje kierownik PDO lub upoważniona osoba.
4. Wszelkie zauważone zmiany w stanie obiektu wymagają zapisania w rewersie
i powiadomienia Głównego Inwentaryzatora oraz konserwatora w celu ustalenia zakresu
i przyczyny wystąpienia zmian.
5. Zwracane materiały mają być zabezpieczone do wewnętrznego transportu do magazynu
zbiorów w standardowy sposób.
56
XIII Uzupełnienia
1. Tabela rozdzielczości i wielkości plików wzorcowych wytwarzanych przez skanery EX i
E750 oraz aparat cyfrowy Nikon D3.
Obiekt
Format
Rozdzielczość/
wielkość obrazu dla
aparatu cyfrowego
Głębia bitowa
Przestrzeń robocza
Refleksyjny do
28x43 cm (skaner
EX+E750
TIFF 6.0 bez
kompresji
600 ppi
48 bitów RGB
ProPhoto RGB lub
natywna skaner
Refleksyjny
wysokiej
rozdzielczości +
obiekty o
dłuższym boku
pon. 10 cm,
odbitka stykowa
(skaner EX+E750
TIFF 6.0 bez
kompresji
1200 ppi
48 bitów RGB
ProPhoto RGB lub
natywna skaner
Transparentny,
format 35 mm
skaner (E750)
TIFF 6.0 bez
kompresji
3600 ppi
48 bitów RGB
ProPhoto RGB lub
natywna skaner
Transparentny,
format 60 mm
(skaner E750)
TIFF 6.0 bez
kompresji
2400 ppi
48 bitów RGB
ProPhoto RGB lub
natywna skaner
Transparentny,
format 9x12 cm i
większy (skaner
E750+EX)
TIFF 6.0 bez
kompresji
1600 ppi
48 bitów RGB
ProPhoto RGB lub
natywna skaner
48 bitów RGB
ProPhoto
Wszystkie obiekty, DNG+TIFF bez 6048x4032 pikseli
aparat cyfrowy
kompresji
Nikon D3
Plik Roboczy P
JPG jakość
90%
Zgodnie z plikiem
wzorcowym z
którego generowany
24 bity RGB
sRGB
Plik Miniatura P
JPG jakość
80%
650 pikseli dłuższy
bok
24 bity RGB
sRGB
Plik Wariantowy
Wymagany i
możliwy
Wymagana i
możliwa
24/48 bitów
RGB
Wymagana i możliwa
57
2. Oznaczenia profili generowanych, przykłady:
a) Monitory
• MA (ws)
• MB (rp)
• MC (mm)
b) Skaner EX
• EXL profil
• EXL ustawienia
c) Skaner E750
• E750 profil
• E750 ustawienia
d) Nikon D3x profil
• Data_P_D3x_2D(lub 3D)_obiektyw _filtry optyczne (opcjonalnie)
e) Nikon D3x ustawienia
• Data_U_ D3x_2D(lub 3D)_obiektyw _filtry optyczne (opcjonalnie)
58