Viara Maldjieva (Toruń) Składniowy model synchronicznego opisu

Transkrypt

Slavia Meridionalis 13 - Summaries
Viara Maldjieva (Toruń)
Składniowy model synchronicznego opisu słowotwórstwa
– podstawy i zastosowanie
A syntactical model of synchronic word formation description
– basics and applied
This article attempts to briefly present the basic postulatess, their implications
and the resulting opportunities for an approach to word formation, which is defined
here as syntactic. It has been already tested in a confrontative description of Polish and Bulgarian word formation (Cf. V. Maldjieva, Słowotwórstwo. Gramatyka
konfrontatywna bułgarskopolska, t. IX, Warszawa, 2009).
The basic postulate is assumed to be the presence of a structural isomorphism
between the language units sentence and lexeme, i.e. the same combinatorial rules
license both the combinations of lexemes within the sentence and the combinations
of morphemes within the lexeme. Another postulate, that is basic for the research, is
the relative autonomy of the semantic and syntactic structures of the language units.
In regard to word formation it means that, in this case semantic and formal derivatives
should be distinguished in analogy to the sentence syntax, that distinguishes the
concept structure (sentence) and formal structure (sentential expression).
Keywords: word formation, syntax, structural isomorphism, derivation.
Słowa kluczowe: słowotwórstwo, składnia, izomorfizm strukturalny, derywacja.
Sebastian Żurowski (Toruń)
W stronę słowotwórstwa operacyjnego
Towards an operational word formation
In this article the selected theoretical and practical problems associated with
placing the word formation in the model of operational grammar (by Andrzej
Bogusławski) are discussed. The aim of the paper is to prepare the ground for a possible description of morpheme units of language in this model. The proposed way to
enter word formation in the model is to divide it into operational and etymological
word formation.
Keywords: word formation, etymology, operational grammar, morpheme, unit of
language.
Słowa kluczowe: słowotwórstwo, etymologia, gramatyka operacyjna, morfem, jednostka języka.
Marek Wiśniewski (Toruń)
Podstawy strukturalnej charakterystyki
współczesnych polskich formacji słowotwórczych
Basics of structural characteristics of contemporary
Polish word formations
This article is an attempt to reconstruct the formative mechanisms of contemporary Polish. The object of observation are the Polish formatives, which are motivated from the synchronous point of view. Establishing of the inventory of formatives is a result of multistage logical division based on the following (structural)
dichotomy criteria:– on the first stage: quality (alternate) and quantitative (reduction) operations transform the theme of base in the theme of derivatives,– on the
other stages: type of segmental elements added to the theme of derivatives.
Keywords: structural characteristics, derivatives, formative mechanisms, contemporary Polish.
Słowa kluczowe: charakterystyka strukturalna, derywaty, mechanizmy słowotwórcze, współczesny język polski.
Tomasz Cychnerski (Poznań)
Syntagmatyka morfotaktyczna i morfonologiczna
rumuńskich rzeczowników odczasownikowych
Morphotactic and morphophonological syntagmatics
of the Romanian verbal nouns
This paper tries to formulate a workin hypothesis concerning the general morphological structure of the Romanian verbal nouns. Its first part consists in the analysis of the verbal nouns morphophonology. Some basic types of the syntagmatic
structure are presented here for each morphological part of these words (root, prefixes, suffixes, inflections, interfixes). The second part is a morphotactic analysis of
the forty verbal nouns. There are the nine general types of the syntagmatic structure
formulated for the whole set of these Romanian lexemes.
Keywords: word formation, Romanian, morphotactics, morphophonology, noun.
Słowa kluczowe: słowotwórstwo, język rumuński, morfotaktyka, morfonologia,
rzeczownik.
Irena Stramljič Breznik (Maribor, Slovenia)
Besedotvorna produktivnost posnemovalnih medmetov za zvoke naprav
v slovenščini
Word-formational Productivity of Onomatopoeic Interjections Imitating
Machine Sounds in Slovene
The article presents partial results of a wider study about the lexical potential of
interjections in Slovene from the functional and lexicographical perspectives. The
study focuses on interjections imitating machine sounds which are presented as entries from a to ž in the Slovenian Ortography (2001).
On the basis of examples found, interjections were classified into more homogenous groups according to the type of machine. Each category was further analyzed
by using corpus analysis, which was carried out on the trial version of the billionword corpus of the Slovene language called Gigafida. The analysis focused on the
existence of words created from interjections whose base comes from one of the subcategories of onomatopoeic interjections presented here.
The results of the analysis have confirmed that this type of interjections and
words formed from them are relatively frequent in expressive discourse. The most
prominent are the interjections typically used for imitating the sound of musical instruments and their parts (brenk), tools (švrk, škrt), weapons (pok, švist) and transportation devices (puh).
The results also showed that the interjections which are the base for forming
verbs give rise to more extensive word families. Verbs formed from interjections can
also form complex words of a higher order according to established word-formational patterns.
Keywords: word-formation, interjections, interjections imitating machine sounds,
words formed from interjections.
Produktywność słowotwórcza słoweńskich wtrąceń onomatopeicznych
naśladujących dźwięki maszyn
Niniejszy artykuł jest częścią większego projektu, badającego potencjał
leksykalny wtrąceń w języku słoweńskim z perspektywy funkcjonalnej oraz
leksykograficznej – w pracy przedstawione zostaną jedynie wyniki badań nad
tymi wtrąceniami, które naśladują dźwięki maszyn.
Materiał do badania, tj. konkretne wtrącenia, został zaczerpnięty ze słownika
ortografii słoweńskiej (Slovenski pravopis, 2001). Znalezione przykłady zostały
następnie pogrupowane w zależności od typu maszyn, których dźwięki naśladują.
Kolejny etap to pogłębiona analiza każdej grupy za pomocą testowej wersji korpusu
języka słoweńskiego Gigafida (korpus ten zawiera około miliarda słów). Analiza ta
miała na celu zbadania czy istnieją słowa utworzone na bazie wtrąceń należących do
jednej z omawianych tutaj grup.
Badanie wykazało, iż tego typu wtrącenia oraz słowa od nich utworzone stosunkowo często występują w dyskursie o charakterze ekspresywnym. Ze wszystkich
wtrąceń najczęściej występowały te, które naśladują dźwięk instrumentów muzycznych lub ich części (brenk), narzędzi (švrk, škrt), broni (pok, švist) oraz środków
transportu (puh).
Co więcej, wtrącenia, od których tworzone są czasowniki, dają początek
bardziej rozbudowanym rodzinom wyrazowym. Takie czasowniki mogą również
wchodzić w skład bardziej złożonych słów, tworzonych za pomocą typowych dla
języka słoweńskiego mechanizmów słowotwórczych.
Słowa kluczowe: słowotwórstwo, wykrzykniki, wykrzykniki naśladujące dźwięki
maszyn, słowotwórstwo wykrzykników.
Цветелина Георгиева (София, България)
Неологизми със суфикс ‑ [а]джиj(а) в бъл-гарския език
Neologisms with suffix -[а]джий(а) in Bulgarian
The article examines the Bulgarian neologisms with suffix -[а]джий(а) in the
end of the 20th century and the beginning of the 21st century. The study is carried out
on a material from two Bulgarian dictionaries of neologisms. The trend to nationalization is one of the leadings trends in Bulgarian.
Keywords: neologisms, names of persons, Bulgarian language, suffix -[а]джий(а),
trends.
Neologizmy z przyrostkiem -[а]джий(а) w języku bułgarskim.
Autorka bada bułgarskie neologizmy utworzone za pomocą przyrostka -[а]
джий(а) pod koniec XX oraz na początku XXI wieku. Podstawę studium stanowi
materiał z dwóch słowników neologizmów w języku bułgarskim. Tendencja do nacjonalizacji jest jedną z naczelnych tendencji w języku bułgarskim.
Słowa kluczowe: neologizmy, nazwy osób, język bułgarski, sufiks -[а]джий(а),
tendencje.
Artur Karasiński (Toruń)
Formalna analiza albańskich derywatów przymiotnikowych
Formal Analysis of Albanian Adjectival Derivatives
The paper presents a formal analysis of Albanian adjectival derivatives, carried
out in accordance with the proposal of a formal description of word formation (part
of methodology presented in Bulgarian-Polish Contrastive Grammar, Volume 9).
This type of description in addition to a characterization of formal, segmental
exponents of derivation allows for appearing and signalizing functions of Albanian
definite article in word formation process.
Analyzed material comes from the Dictionary of Contemporary Albanian Language (Institute of Language and Literature of the Albanian Academy of Sciences
1984, revised edition 2002) and is nearly 62% of all lexical adjectival units (about
6100 adjectival derivatives).
Keywords: Albanian, word formation, formal analysis.
Słowa kluczowe: język albański, słowotwórstwo, formalna analiza.
Ewa Rogowska‑Cybulska (Gdańsk)
Nazwy nosicieli cech jako przykład perswazyjnego wyzyskiwania
kategorii słowotwórczych w tekstach reklam
Attributive names as an example of the persuasive usage of the
word formation categories in advertising texts
The article contains a description – based on selected examples – of different
ways of a persuasive use of lexemes belonging (a real one or the one created for a specific advertising text) to a word formation category of the denominative names of the
feature carrier: from the text updating of a systemic categorial meaning by its text
change in relation to a systemic meaning to giving such a meaning to lexemes which,
when it comes to word formation, are indivisible.
Keywords: nomina attributiva, attributive names, word formation in text, persuasion, advertisements.
Słowa kluczowe: nomina attributiva, nazwy atrybutywne, nazwy nosicieli cech, słowotwórstwo w tekście, perswazja, reklama.
Alicja Pstyga (Gdańsk)
Składnia derywatów w tekście: kompozycja i dekompozycja
struktur złożonych oryginału w kontekście doboru odpowiedników
w przekładzie (na materiale rosyjskich i polskich tekstów prasowych)
The syntax of compound words in texts:
Composition and decomposition of compound words in view of the
selection of their equivalents in the translation of russian press articles
into polish
The starting point for the analysis is the broad interpretation of syntax proposed
by Stanisław Karolak. We should take into consideration his findings, concerning
combinatory rules and complicated relationships in compound words. The decomposition of these words – even violating the rules of concept co-occurrence – allows
us to uncover their proper semantic interpretation. Karolak claims that in Slavic languages, the rules of word formation enable simple expressions to function in utterances which are more complicated than simple sentences.
The aim of this paper is to present the functioning of compound words in Russian press articles from the translation perspective. One of the most interesting examples is the Russian compound word евронадежды (with its Polish equivalent
europazerni), used in a text about problems with accommodation during the 2012
UEFA European Football Championship in Ukraine.
Keywords: compound words, structure, interpretation, translation.
Słowa kluczowe: derywaty słowotwórcze, struktura, interpretacja, przekład.
Natalia Długosz (Poznań)
Kognitywna interpretacja najnowszych złożeń z powtarzalnym w serii
wyrazów członem związanym (na przykładach z języka polskiego
i bułgarskiego)
Cognitive interpretation of newest compounds with a bound component
repetitive in a series of words (on the examples from Polish and
Bulgarian languages)
In this article I have made an attempt to show selected cognitive aspects of newest compounds with a bound component repetitive in a series of words, on the example of nearly a dozen expressions from Polish and Bulgarian languages. I have
reflected on a problem whether all compounds of such type are entitled to a status of
a language unit and I have stated that only few compound structures with a high degree of establishment in the consciousness of language users have such status. I have
also pointed out the usefulness of cognitive methods of interpretation of meaning
of a word type under discussion. I think an approach especially worth using is encyclopedic semantics, taking into consideration all domains of knowledge and experience, as well as presentation of the conceptualizer’s perspective, allowing, among
others, to interpret the profiled opinion, sometimes included in the very formation
of a word, or otherwise, updating itself in a specific context.
Keywords: cognitive aspects, compounds, bound component, Polish and Bulgarian
languages.
Słowa kluczowe: aspekt kognitywny, złożenia, człon związany, język polski
i bułgarski.
Alexandra Bagasheva,
Christo Stamenov
and Maria Kolarova (Sofia, Bulgaria)
Semantic packaging in verbbased compounds in English and Bulgarian
The article contrasts the wordformation types of (para)synthetic compound
nouns and compound verbs in two genetically distantly related but typologically
distinct languages Bulgarian and English. While the nature of synthetic compound
nouns in both languages is comparable, compound verbs show greater contrasts in
terms of types, restrictions and preferences for intracompound relations and semantic diversity. An explanation is sought in terms of the influence of wordrelevant syntactic properties on wordformation phenomena in the two languages. An additional
powerful factor is the ubiquity of conversion or syntactic promiscuity in English.
A hypothesis is formulated that in Bulgarian the iconicity of wordformation processes and products associated with the biuniqueness of the sign as understood by Natural Morphology accounts for restrictions on the absolute reign of wordformation
paradigms in Bulgarian, where the distinction between inflectional morphology and
wordformation is more sharply delineated. The typological character of the two languages is ultimately taken into account as a factor which determines the preferences
for compounds in English and the prevalence of affixal derivation in Bulgarian.
Keywords: semantic packaging, verbbased compounds, English and Bulgarian.
Kompresja semantyczna w złożeniach czasownikowych w językach
bułgarskim i angielskim
Autorzy artykułu dokonali porównania mechanizmów słowotwórczych
wykorzystywanych przy derywacji (para)syntetycznych złożeń rzeczownikowych
oraz czasownikowych w językach bułgarskim i angielskim. Badane języki wykazują
dalekie pokrewieństwo genetyczne, lecz z typologicznego punktu widzenia są one
od siebie różne. W odróżnieniu od mechanizmów tworzenia syntetycznych złożeń
rzeczownikowych, które w obu językach są podobne, złożenia czasownikowe różnią
się, jeżeli chodzi o ich typy, ograniczenia użycia oraz preferencje odnośnie relacji zawartych w określonych złożeniach, jak również różnorodność semantyczną. Omawiane zjawiska są prawdopodobnie warunkowane tym, jak cechy składniowe danego
języka wpływają na jego mechanizmy słowotwórcze. Kolejnym istotnym czynnikiem, kształtującym naturę tych mechanizmów w języku angielskim, jest konwersja
semantyczna. W języku bułgarskim podział na morfemy słowotwórcze i fleksyjne
jest dużo bardziej wyrazisty niż w języku angielskim. Autorzy stawiają hipotezę,
że przyczyny tego zjawiska należy upatrywać w dwóch czynnikach: ikoniczności
bułgarskich procesów słowotwórczych oraz bijekcji znaku (w rozumieniu morfologii naturalnej). W ostatecznym rozrachunku wydaje się, że to cechy typologiczne
wpływają na to, że język angielski wykazuje wyraźną skłonność do tworzenia złożeń
wyrazowych, zaś w języku bułgarskim dominuje zjawisko afiksacji derywacyjnej.
Słowa kluczowe: kompresja semantyczna, złożenia odczasownikowe, język angielski i bułgarski.

Viara Maldjieva (Toruń) Składniowy model synchronicznego opisu

Transkrypt

Podobne dokumenty

Jakub Banasiak Wbudowane pozycje argumentowe a intensjonalna

gimnazjum

Tytuł: Standardy etyczne. / Ethical standards. Słowa kluczowe

podróżowanie i turystyka