JOSEPH RATZINGER/BENEDYKT XVI TEOLOGIA LITURGII

JOSEPH RATZINGER/BENEDYKT XVI
TEOLOGIA LITURGII.
SAKRAMENTALNE PODSTAWY ŻYCIA CHRZEŚCIJAŃSKIEGO
SPIS TREŚCI
Przedmowa do wydania polskiego
Przedmowa do wprowadzającego tomu moich pism
Od wydawcy
Wykaz skrótów
CZĘŚĆ A
DUCH LITURGII
Duch liturgii. Wprowadzenie
Przedmowa
I. Istota liturgii
1. Liturgia i życie: miejsce liturgii w rzeczywistości
2. Liturgia - kosmos - historia
3. Od Starego do Nowego Testamentu: podstawowy kształt liturgii chrześcijańskiej określony
biblijną wiarą
II. Czas i przestrzeń w liturgii
1. Wstępne pytania o stosunek liturgii do przestrzeni i czasu
2. Święte miejsca - znaczenie budowli kościelnej
3. Ołtarz i kierunek modlitwy w liturgii
4. Przechowywanie Najświętszego Sakramentu
5. Święty czas
III. Sztuka a liturgia
1. Kwestia obrazów
2. Muzyka a liturgia
IV. Kształt liturgii
1. Obrządek
2. Ciało a liturgia
a) "Czynne uczestnictwo"
b) Znak krzyża
3. Postawy
a) Klęczenie - prostracja
b) Postawy stojąca i siedząca. Liturgia a kultura
4. Gesty
5. Głos ludzki
6. Szaty liturgiczne
7. Materia
V. Informacje bibliograficzne
1
CZĘŚĆ B
TYPOS - MYSTERIUM - SACRAMENTUM
I. Sakramentalne podstawy egzystencji chrześcijańskiej
1. Refleksje wstępne: kryzys idei sakramentalnej we współczesnej świadomości
2. Idea sakramentalna w historii ludzkości
3. Sakramenty chrześcijańskie
4. Sens sakramentów dzisiaj
II. O pojęciu sakramentu
CZĘŚĆ C
ŚWIĘTOWANIE EUCHARYSTII - ŹRÓDŁO I SZCZYT
ŻYCIA CHRZEŚCIJAŃSKIEGO
I. Znaczenie niedzieli dla modlitwy i życia chrześcijanina
1. O co chodzi?
2. Teologia dnia Pańskiego
3. Szabat a niedziela
a) Problem
b) Teologia szabatu
c) Synteza chrześcijańska
4. Zastosowania
a) Niedzielne liturgie bez kapłana
b) Kultura weekendu a chrześcijańska niedziela
II. Czy Eucharystia jest Ofiarą?
1. Postawienie problemu: stanowisko Lutra
2. Świadectwo nowotestamentalne
a) Teksty
b) Typ według Marka: starotestamentalna teologia ofiary
c) Typ według Pawła: profetyczna krytyka kultu
d) Wspólne centrum: idea zastępstwa
e) Kwestia uobecnienia
III. Problem transsubstancjacji i pytanie o sens Eucharystii
1. Tło problemu: zarzut reformatorów
a) Kalwin
b) Luter
2. Aktualna problematyka
a) Filozoficzny problem transsubstancjacji
b) Teologiczne znaczenie wypowiedzi
Recenzje
a) Do: Edward Schillebeeckx, "Die eucharistische Gegenwart. Zur Diskussion über die
Realpräsenz" [Eucharystyczna teraźniejszość. Do dyskusji o realnej obecności] (Theologische
Perspektiven), z języka niderlandzkiego przeł. Hugo Zulauf, Düsseldorf 1967
b) Do: Wilhelm Averbeck, "Der Opfercharakter des Abendmahls in der neueren
2
evangelischen Theologie" [Ofiarniczy charakter Wieczerzy w nowszej teologii ewangelickiej]
(Konfessionskundliche und kontroverstheologische Studien, 19), Paderborn 1967
IV. Eucharystia - centrum Kościoła
Przedmowa
1. Misterium paschalne jako źródło Eucharystii
2. Eucharystia: centrum Kościoła
3. O należytym celebrowaniu Eucharystii
4. Rzeczywista obecność Chrystusa w Sakramencie Eucharystii
V. Forma i treść celebracji eucharystycznej
1. Postawienie problemu: kategoria "formy"
2. Kształtowanie się Eucharystii w rozwoju Kościoła
3. Forma definitywna
Dodatek 1
Dodatek 2
VI. Kwestia struktury celebracji liturgicznej
1. Istota celebracji liturgicznej
2. Subiektywna zgodność z obiektywną istotą liturgii
VII. Eucharystia a misja
1. Rozważania wstępne o Eucharystii i misji
2. Teologia Krzyża jako warunek i podstawa teologii eucharystycznej
3. Teologia eucharystyczna w Pierwszym Liście do Koryntian
a) 1 Kor 5,6: pascha chrześcijańska
b) 1 Kor 6,12-19: złączyć się z Panem
c) 1 Kor 10,1-22: jedno Ciało z Chrystusem, jednak nie magiczna pewność zbawienia
d) 1 Kor 11,17-33: ustanowienie Eucharystii i należyte jej celebrowanie
4. Męczeństwo, życie chrześcijańskie i posługa apostolska jako realne spełnienie Eucharystii
a) Męczeństwo jako proces stawania się Eucharystią chrześcijanina
b) Kult ukierunkowany na Logos - życie chrześcijańskie jako Eucharystia
c) Misja jako posługa liturgii kosmicznej
5. Refleksja końcowa: Eucharystia jako źródło misji
VIII. Eucharystia, komunia i solidarność
1. Eucharystia
2. Communio
3. Solidarność
4. Perspektywy: Eucharystia jako sakrament przemian
IX. "Zbudowani z żywych kamieni". Dom Boży i chrześcijański sposób czczenia Boga
1. Biblijne orędzie o świątyni z żywych kamieni
a) Starotestamentalny korzeń
b) Spełnienie w Nowym Testamencie
2. Jak doszło do chrześcijańskiego budownictwa sakralnego?
3. Wnioski dla teraźniejszości
X. Problem kierunku celebracji
1. Uwaga dotycząca kierunku celebracji
3
2. Słowo wstępne do książki: Uwe Michael Lang, "Conversi ad Dominum - Zu Geschichte
und Theologie der christlichen Gebetsrichtung" [Conversi ad Dominum - historia i teologia
chrześcijańskiego ukierunkowania w modlitwie], 2003
XI. Kazania
1. Kwestia kultu i sakralności Eucharystii
2. Pan jest blisko w naszym sumieniu, w swoim słowie, w swej osobistej obecności i w
Eucharystii. Homilia na podstawie Pwt 4,7
3. Stać przed Panem - iść z Panem - klęczeć przed Panem. Obchody uroczystości Bożego
Ciała
4. Jakie znaczenie ma dla mnie Boże Ciało? Trzy rozważania
CZĘŚĆ D
TEOLOGIA MUZYKI KOŚCIELNEJ
I. Teologiczne fundamenty muzyki kościelnej
1. Wprowadzenie: rzut oka na posoborowe dyskusje o muzyce kościelnej
2. Muzyka kościelna jako problem teologiczny w dziele Tomasza z Akwinu i jego
autorytetów
a) Kwestionowanie muzyki kościelnej przez teologiczne autorytety
b) Powody i tło teologicznej krytyki muzyki
c) Teologiczne podstawy muzyki kościelnej
d) Pozytywne znaczenie teologicznej krytyki muzyki
3. Zakończenie: podstawowe zasady w obecnym kryzysie
II. Obraz świata i człowieka w liturgii i jego wyraz w muzyce kościelnej
1. Pójść dalej niż sobór? Nowa koncepcja liturgii
2. Filozoficzna podstawa tej koncepcji i jej problematyczny charakter
3. Antropologiczny model liturgii kościelnej
4. Konsekwencje dla muzyki liturgicznej
a) Uwagi podstawowe
b) Uwagi do sytuacji aktualnej
5. Uwagi końcowe: liturgia, muzyka i kosmos
III. "Będę Ci śpiewał wobec aniołów". Tradycja ratyzbońska a reforma liturgii
1. Liturgia ziemska i niebieska: wizja ojców
2. Rzut oka na posoborowe dyskusje o liturgii
3. Pytanie o istotę liturgii i o kryteria reformy
4. Podstawy i zadania muzyki w kulcie Bożym
5. Chór i wspólnota - kwestia języka
6. Pytania szczegółowe: Sanctus - Benedictus - Agnus Dei
IV. Artystyczna transpozycja wiary. Teologiczne problemy muzyki kościelnej
1. Panorama problemów
2. Uzasadnienie obecności muzyki kościelnej w istocie liturgii
V. "Bogu pięknie śpiewajcie". Biblijne podstawy muzyki kościelnej
1. Uwagi wstępne dotyczące sytuacji Kościoła i kultury
2. Werset psalmu jako zwierciadło biblijnych wskazań dla muzyki w kulcie Bożym
3. Recepcja biblijnych wskazówek w liturgicznym życiu Kościoła
4
4. Wnioski dla teraźniejszości
a) Wbrew samoistnemu estetyzmowi
b) Wbrew samoistnemu pragmatyzmowi pastoralnemu
c) Otwartość na jutro w ciągłości wiary
VI. Zawód muzyka kościelnego jako posługa liturgiczna i duszpasterska
CZĘŚĆ E
DALSZE PERSPEKTYWY
I. Liturgia - zmienna czy niezmienna? Pytania do Josepha Ratzingera
II. Życie liturgiczne we wspólnotach piętnaście lat po soborze. Kazanie podczas
Konferencji Episkopatu w Fuldzie
III. Ku pamięci Klausa Gambera
DYSKUSJA NAD "DUCHEM LITURGII"
IV. Teologia liturgii
1. Definicja liturgii na Soborze Watykańskim II
2. Aktualna debata nad problemem ofiary
3. Teologia ofiary i liturgii
V. Bilans i perspektywy
1. Duchowa i historyczna fizjonomia ruchu liturgicznego
2. Problem rzymskich rytów w rycie rzymskim
3. "Reforma reformy"
4. Przyszłość Mszału św. Piusa V
VI. Odpowiedź na list otwarty Oliviera Bauera
VII. Czterdzieści lat Konstytucji o liturgii świętej. Retrospekcja i perspektywy
1. Było to czterdzieści lat temu
2. Definicja istoty liturgii w tekście soborowym
3. Podstawowe kategorie reformy: zrozumiałość, uczestnictwo, prostota
a) Zrozumiałość
b) Uczestnictwo
c) Prostota
VIII. Organiczny rozwój liturgii
IX. "Wzbudź Twą potęgę i przyjdź". Kazanie adwentowe wygłoszone w katedrze
trewirskiej 4 grudnia 2003 roku na temat następujących tekstów Pisma: Iz 26,1-6;
Ps 118; Mt 7,11-27
5
DODATEK
Od wydawcy
I. Uwagi do "Opera omnia"
II. Uwagi do XI tomu
Część A
Część B
Część C
Część D
Część E
Informacje bibliograficzne
Część A: Duch liturgii
Część B: Typos - mysterium - sacramentum
Część C: Celebracja Eucharystii - źródło i szczyt życia chrześcijańskiego
Część D: Teologia muzyki kościelnej
Część E: Dalsze perspektywy
Dyskusja nad "Duchem liturgii"
Cytaty z Pisma
Stary Testament
Nowy Testament
Indeks osobowy
6