P R O G R A M

„Osoba upośledzona jest jedną z nas i w pełni uczestniczy w naszym człowieczeństwie.
Winna mieć ułatwiony dostęp do uczestnictwa w życiu społeczeństwa we wszystkich wymiarach
i na wszystkich poziomach odpowiednio do swoich możliwości".
Jan Paweł II
POLSKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ OSÓB Z UPOŚLEDZENIEM
UMYSŁOWYM KOŁO W GDAŃSKU
P R O G R A M
NIEPUBLICZNEJ SZKOŁY PRZYSPOSABIAJĄCEJ
DO PRACY W GDAŃSKU
DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM
W STOPNIU UMIARKOWANYM LUB ZNACZNYM
ORAZ DLA UCZNIÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI
SPRZĘŻONYMI
GDAŃSK 2014
1
SPIS TREŚCI
WROWADZENIE .......................................................................................................................... - 3 PODSTAWA PRAWNA.................................................................................................................. - 3 OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU ......................................................................................... - 4 ZADANIA SZKOŁY .. ................................................................................................................... - 6 TREŚCI NAUCZANIA...... ............................................................................................................ - 8 PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA .............................................................................................. - 8 RAMOWY PLAN NAUCZANIA ................................................................................................. .- 9 CELE EDUKACYJNE ...................................................................................................................- 11 SZKOLNE PROGRAMY NAUCZANIA ...................................................................ZAŁĄCZNIKI
METODY NAUCZANIA ............................................................................................................. ..- 12 OCENA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW .............................................................................................. ..- 14-
2
WROWADZENIE
Program nauczania opracowano w oparciu o podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkół
specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi (załącznik nr 7
Rozporządzenia MEN z 27 sierpnia
2012 r.). Zgodnie z jej założeniami szkoła specjalna
przysposabiająca do pracy ma „przygotować młodzież do pełnienia różnych ról społecznych oraz do
autonomicznego (na miarę ich możliwości rozwojowych) i aktywnego dorosłego życia.”
Program jest wynikiem naszych kilkuletnich doświadczeń w pracy z uczniami z upośledzeniem
umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z uczniami z niepełnosprawnościami
sprzężonymi. Punktem wyjścia jest prowadzenie gospodarstwa domowego m.in. przygotowywanie
posiłków, sprzątanie, zakupy. Wynika to z faktu, że dla osoby z upośledzeniem umysłowym dom i
rodzina to często jedyne środowisko, w którym prowadzi ona aktywne życie społeczne. Celem naszego
programu jest jednak wielokierunkowość nabywanych umiejętności. Nie chcemy ograniczać się do
organizowania i prowadzenia domu (choć na te umiejętności kładziemy szczególny nacisk), dlatego
oprócz zajęć w pracowni gospodarstwa domowego proponujemy zajęcia w pracowni biurowej,
porządkowej oraz rękodzieła artystycznego. Zależy nam, aby uczniowie mieli szansę samodzielnie
szukać, poznawać i tworzyć. Nauka w różnych pracowniach ma umożliwić im zdobycie szerokiego
wachlarza kompetencji społecznych.
W pracy z uczniami z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z
niepełnosprawnościami sprzężonymi bardzo ważne jest wielokrotne powtarzanie nauczanych kwestii
i czynności. Uczniowie ci mają bowiem problemy z logicznym myśleniem i wyciąganiem wniosków.
Ich percepcja wzrokowa i słuchowa są zaburzone. Występują u nich problemy z porozumiewaniem się
za pomocą mowy, kłopoty z zapamiętywaniem, jak również niesprawność manualna. Stąd nie
przewidujemy sztywnego podziału treści na poszczególne lata nauki, pozostawiamy tę kwestię
nauczycielowi, który zna swoich uczniów i dostosuje treści do ich możliwości.
PODSTAWA PRAWNA:
Program nauczania dla klas przysposabiających do pracy opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami
prawnymi:
a) Ustawą o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. z późn. zmianami
3
b) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół z
dnia 27 sierpnia 2012r.
c) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków organizowania
kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz
niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w
ośrodkach z dnia 17 listopada 2010r. z późn. zmianami
d) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania z dnia 7
lutego 2012r.
e) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie dopuszczania do użytku w szkole
programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku
szkolnego podręczników z dnia 21 czerwca 2012r.
f) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków i sposobu oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i
egzaminów w szkołach publicznych z dnia 30 kwietnia 2007r. z późn. zmianami.
g) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 30
kwietnia 2013r.
h) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie bezpieczeństwa i higieny w
publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z dnia 31 grudnia 2002r. z późn. zmianami.
OGÓLNE ZAŁOŻENIA PROGRAMU
Nasz program opiera się na następujących założeniach:
1. Jego podbudowę stanowią treści nauczania realizowane w gimnazjum.
2. Przekazywane treści edukacyjne należy wiązać z praktycznym działaniem, a opanowane
umiejętności stale utrwalać i odnosić je do realnych sytuacji życiowych.
3. Wszystkie zaplanowane działania edukacyjne muszą być zgodne z obowiązującymi zasadami
ortodydaktyki:
- gruntowna znajomość ucznia i przychodzenie mu z racjonalną pomocą
- indywidualizacja wymagań, metod, doboru środków dydaktycznych oraz organizacji i tempa
pracy
- przystępność treści nauczania
- stopniowanie trudności
- aktywny udział ucznia w procesie nauczania – uczenia się
- wszechstronna poglądowość i przykład
4
- zintegrowane oddziaływanie specjalistów w procesie edukacji
- systematyczność
- trwałość wiedzy
- wiązanie teorii z praktyką
Zaplanowałyśmy realizację treści kształcenia dostosowanych do rodzaju niepełnosprawności, wieku
uczniów, stopnia upośledzenia umysłowego oraz jego potrzeb i zainteresowań.
W trakcie realizacji programu nauczyciel ma prawo modyfikować i rozbudowywać proponowane
przez nas treści zgodnie z potrzebami uczniów. Materiał nauczania przeznaczony jest do realizacji
w ciągu trzech lat nauki (z możliwością wydłużenia etapu edukacyjnego) na przedmiotach:
funkcjonowanie osobiste i społeczne oraz przysposobienie do pracy.
Zajęcia będą prowadzone w formie zajęć warsztatowych w szkolnych pracowniach (lub poza nią,
jeśli będą takie możliwości).W ramach zajęć zakłada się wykonywanie usług na rzecz szkoły np.:
prace porządkowe, przygotowywanie menu na imprezy szkolne czy też obsługa kawiarenki. Część
wytworów uczniów (dekoracje, przetwory) będzie służyła promocji szkoły.
Ocena osiągnięć będzie dokonywana zgodnie z założeniami podstawy programowej oraz z
Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania szkoły.
Celem edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub
znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest utrwalanie i poszerzanie
zakresu posiadanej wiedzy, kształcenie kompetencji społecznych, zdolności adaptacyjnych i
nabywanie nowych umiejętności umożliwiających samodzielne, niezależne funkcjonowanie tych
uczniów przez:
1) wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia;
2) rozbudzanie motywacji i rozwijanie zdolności dostrzegania związków funkcjonalnych,
czasowych i przestrzennych oraz ich praktycznego wykorzystania;
3) kształtowanie zainteresowań i ujawnianie zdolności;
4) rozwijanie w uczniach postawy ciekawości, otwartości i poszanowania innych;
5) poznawanie różnorodności świata przyrody, poznawanie i rozumienie podstawowych procesów
życiowych organizmów, kształtowanie zachowań ukierunkowanych na ochronę środowiska;
6) rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu i jej związku z kulturą Polski;
7) umożliwianie kontaktu ze środowiskiem lokalnym i zrozumienia przynależności człowieka do
tego środowiska;
5
8) osiągnięcie maksymalnej zaradności i niezależności na miarę indywidualnych możliwości
uczniów;
9) kształtowanie prawidłowej postawy uczniów wobec pracy, w aspekcie motywacji, kompetencji
i wykonania;
10) przygotowanie do wykonywania, indywidualnie i zespołowo, różnych prac mających na celu
zaspokojenie potrzeb własnych i otoczenia;
11) kształtowanie umiejętności posługiwania się narzędziami, maszynami i urządzeniami oraz
opanowanie prostych umiejętności i czynności pracy;
12) przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w różnych formach życia społecznego na równi z
innymi członkami danej zbiorowości, pełnienia ról społecznych oraz przygotowanie do
załatwiania różnych spraw osobistych w urzędach i innych instytucjach;
13) kształtowanie
poczucia
odpowiedzialności
za
samodzielnie
dokonywane
wybory
i
podejmowane decyzje;
ZADANIA SZKOŁY:
1)
Tworzenie warunków niezbędnych do zapewnienia uczniowi komfortu psychicznego i
poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego oraz warunków i sytuacji sprzyjających i
doskonalących jego zaradność życiową oraz niezależność w czynnościach samoobsługowych.
2)
Przygotowanie ucznia do odróżniania fikcji od rzeczywistości przekazywanej za
pośrednictwem środków masowego przekazu.
3)
Podtrzymywanie i rozwijanie umiejętności komunikowania się, w tym - jeżeli jest to
konieczne – wspomagających sposobów porozumiewania się, a także umiejętności czytania i
pisania (w miarę możliwości ucznia) oraz umiejętności matematycznych, przydatnych w
dorosłym życiu.
4)
Umożliwienie prowadzenia obserwacji zjawisk przyrodniczych i prowadzenie ćwiczeń
kształtujących umiejętność orientowania się w terenie.
5)
Tworzenie warunków do poznawania przyrody, wychowania do życia w harmonii z przyrodą,
kształtowania postawy proekologicznej.
6)
Ukazywanie znaczenia zasad moralnych dla rozwoju osobistego człowieka, kształtowania się
relacji między ludźmi oraz życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Uczenie
rozumienia swoich praw i umiejętności ich egzekwowania.
7)
Tworzenie warunków do kształtowania zachowań sprzyjających zdrowiu i bezpieczeństwu.
8)
Dokonywanie wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia i na jej podstawie
6
opracowywanie i modyfikowanie indywidualnego programu edukacyjnego.
9)
Organizowanie w szkole pracowni umożliwiających realizację przysposobienia do pracy oraz
wykorzystanie opanowanych umiejętności praktycznych w typowych i nowych sytuacjach.
10)
Nawiązywanie kontaktu z pracodawcami, innymi placówkami PSOUU, u których uczniowie
mogliby realizować zajęcia praktyczne.
11)
Tworzenie warunków sprzyjających podejmowaniu przez uczniów samodzielnych inicjatyw i
odpowiedzialnych decyzji.
12)
Kształtowanie pozytywnego wizerunku ucznia w środowisku społecznym jako potencjalnego,
klienta i użytkownika.
13)
Nawiązywanie kontaktu z lokalnymi ośrodkami wsparcia oraz instytucjami promującymi
rehabilitację społeczną osób niepełnosprawnych.
14)
Umożliwianie uczniom udziału w aktualnych wydarzeniach społecznych i kulturalnych oraz
zapewnienie możliwości korzystania z różnych form spędzania wolnego czasu (turystyka,
krajoznawstwo, rekreacja, imprezy sportowe i kulturalne). Rozwijanie zainteresowań i
kreatywności ucznia.
15)
Tworzenie warunków do rozwijania kondycji fizycznej i troski o własne zdrowie jako
warunku niezbędnego do wykonywania pracy.
16)
Przybliżanie
tradycji
i
obyczajów
lokalnych,
narodowych,
rozbudzanie
poczucia
przynależności do społeczności lokalnej, regionu i kraju.
17)
Zapoznawanie uczniów z prawami człowieka i zasadą, że niepełnosprawność intelektualna
nie może być przyczyną dyskryminacji.
18)
Nawiązywanie kontaktu z instytucjami i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz
osób niepełnosprawnych intelektualnie.
19)
Zapewnienie uczniowi udziału w różnych zajęciach rewalidacyjnych, sportowych oraz
kształtujących kreatywność uczniów. Zajęcia te mają wpływ na możliwości kształcenia
ogólnego oraz kształcenia w zakresie przysposobienia do pracy, a także realizację treści
podstawy programowej. Zajęcia te są prowadzone w celu:
 wspomagania rozwoju ucznia;
 rozwijania psychofizycznej sprawności ucznia oraz zdolności do odniesienia sukcesu;
 rozwijania zainteresowań (w szczególności muzycznych, teatralnych, tanecznych, śpiewu i
sportowych), sprawności manualnej oraz zdolności plastycznych;
 usprawniania funkcjonowania ucznia oraz jego kondycji fizycznej;
 rozbudzania postawy kreatywnej ucznia w procesie zdobywania umiejętności i gromadzenia
wiedzy ogólnej oraz wiedzy z zakresu przysposobienia do pracy;
7
 wspomagania samodzielności społecznej;
 wdrażania do aktywności ruchowej i kształtowania umiejętności samodzielnego
organizowania wypoczynku i rekreacji.
TREŚCI NAUCZANIA.
Zakres treści nauczania i wychowania wynika z poziomu indywidualnego rozwoju i tempa
przyswajania wiedzy przez ucznia. Przy realizacji treści nauczania i wychowania oraz wyborze
kierunku przygotowania do pracy należy wykorzystać możliwości, jakie stwarza środowisko
społeczno-kulturowe ucznia oraz baza materialno-dydaktyczna szkoły. Zdobyta przez uczniów
wiedza, umiejętności i ukształtowane wartości, wzorce osobowe, zachowania i motywacje powinny
ułatwiać im umiejętne pełnienie ról społecznych.
OSIĄGNIĘCIA- kryteria wystawiania ocen.
Ze względu na specyficzny charakter edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w
stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, a także
indywidualne tempo i zakres nauki każdego ucznia, osiągnięcia w poszczególnych sferach
oddziaływań pedagogicznych i rewalidacyjnych są planowane indywidualnie.
Dokonywana okresowo przez nauczycieli i specjalistów wielospecjalistyczna ocena poziomu
funkcjonowania ucznia umożliwia modyfikowanie indywidualnego programu edukacyjnego i
dostosowanie poziomu oczekiwanych osiągnięć ucznia do jego możliwości.
Oceny bieżące oraz śródroczne i roczne z zajęć edukacyjnych są ocenami opisowymi
uwzględniającymi osiągnięcia ucznia na miarę jego możliwości psychofizycznych. Dodatkowo
stosuje się oceny cząstkowe dla własnego użytku, w celu zachęcenia do zdrowej rywalizacji między
uczniami, mobilizacji do wykazania się wiedzą i umiejętnościami oraz zachęcenia do
zaangażowania się w ćwiczenia.
Oceniając osiągnięcia ucznia należy brać pod uwagę w szczególności:
1) umiejętność łączenia teorii z praktyką,
2) przestrzeganie dyscypliny pracy,
3) jakość wykonywanej pracy,
4) umiejętność kontrolowania przebiegu pracy oraz jej rezultatów, eliminowania błędów,
5) prawidłowość postawy ucznia podczas pracy,
6) poszanowanie mienia i dbałość o sprzęt,
7) przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
8
8) samodzielność i własną inicjatywę ucznia,
9) wkład pracy w wykonywane zadania,
10) organizację stanowiska pracy,
11) dokładność i systematyczność,
12) umiejętność współdziałania w zespole i rozwiązywania konfliktów interpersonalnych,
13) poszanowanie pracy własnej i innych,
14) estetyczny wygląd i higienę osobistą.
RAMOWY PLAN NAUCZANIA DLA SZKOŁY SPECJALNEJ
PRZYSPOSABIAJĄCYCH DO PRACY DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM
UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM LUB ZNACZNYM ORAZ
DLA UCZNIÓW Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI SPRZĘŻONYMI.
Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w szkole
specjalnej przysposabiającej do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi (IV etap
edukacyjny) w trzyletnim okresie nauczania:
1) minimalny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych wynosi:
a) funkcjonowanie osobiste i społeczne – 670 godzin,
b) wychowanie fizyczne – 290 godzin,
c) przysposobienie do pracy – 1890 godzin;
2) zajęcia rewalidacyjne – 960 godzin;
3) zajęcia sportowe – 190 godzin;
4) zajęcia kształtujące kreatywność – 190 godzin.
2) tygodniowy wymiar godzin:
1) obowiązkowych zajęć edukacyjnych dla uczniów poszczególnych klas wynosi:
a) klasa I – 27 godzin,
b) klasa II – 30 godzin,
c) klasa III – 32 godziny;
2) zajęć rewalidacyjnych, w każdym roku szkolnym, wynosi po 10 godzin na oddział.
9
Tabela 1. Ramowy plan nauczania dla Niepublicznej Szkoły Przysposabiającej do Pracy
w Gdańsku
I
sem
estr
II
sem
estr
Klasa
II
I
II
sem
sem
estr
estr
6
6
7
7
7
7
20
670
16
16
18
18
20
20
54
1890
I
Lp
1.
2.
Obowiązkowe zajęcia
edukacyjne
FUNKCJONOWANIE
OSOBISTE I
SPOŁECZNE
PRZYSPOSOBIENIE
DO PRACY
III
I
seme
str
Liczba
godzin
II
tygodniowo
sem w trzyletnim
estr
okresie
nauczania:
Liczba
godzin w
trzyletnim
okresie
nauczania:
3.
WYCHOWANIE
FIZYCZNE
3
3
3
3
3
3
9
315
4.
RELIGIA
2
2
2
2
2
2
6
210
27
27
30
30
32
32
89
2937
Łączna liczba godzin
* do celów obliczeniowych przyjęto 35 tygodni w ciągu jednego roku szkolnego
Tabela 2. Ramowy plan nauczania dla Niepublicznej Szkoły Przysposabiającej do Pracy
w Gdańsku
II
sem
estr
Klasa
II
I
II
sem
seme
estr
str
I
II
seme
str
Liczba
godzin
tygodniowo
w
trzyletnim
okresie
nauczania:
Liczba
godzin w
trzyletnim
okresie
nauczania:
III
Lp
Dodatkowe zajęcia
edukacyjne
I
sem
estr
1.
ZAJĘCIA
REWALIDACYJNE
10
10
10
10
10
10
30
1050
2
2
2
2
2
2
6
210
2
2
2
2
2
2
6
210
14
14
14
14
14
14
42
1386
2.
3.
ZAJĘCIA
SPORTOWE
ZAJĘCIA
KSZTAŁTUJĄCE
KREATYWNOŚĆ
Łączna liczba godzin
I
sem
estr
* do celów obliczeniowych przyjęto 35 tygodni w ciągu jednego roku szkolnego
10
CELE EDUKACYJNE
1. Cele ogólne.
Celem edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym
oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest utrwalanie i poszerzanie zakresu
posiadanej wiedzy, kształcenie kompetencji społecznych, zdolności adaptacyjnych i nabywanie
nowych umiejętności umożliwiających samodzielne, niezależne funkcjonowanie tych uczniów
przez:
1. wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia;
2. rozbudzanie motywacji i rozwijanie zdolności dostrzegania związków funkcjonalnych,
czasowych i przestrzennych oraz ich praktycznego wykorzystania;
3. kształtowanie zainteresowań i ujawnianie zdolności; rozwijanie w uczniach postawy
ciekawości, otwartości i poszanowania innych;
4. poznawanie różnorodności świata przyrody, poznawanie i rozumienie podstawowych
procesów życiowych organizmów, kształtowanie zachowań ukierunkowanych na ochronę
środowiska;
5. rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu i jej związku z kulturą Polski;
6. umożliwianie kontaktu ze środowiskiem lokalnym i zrozumienia przynależności człowieka
do tego środowiska;
7. osiągnięcie maksymalnej zaradności i niezależności na miarę indywidualnych możliwości
uczniów;
8. kształtowanie prawidłowej postawy uczniów wobec pracy, w aspekcie motywacji,
kompetencji i wykonania;
9. przygotowanie do wykonywania, indywidualnie i zespołowo, różnych prac mających na celu
zaspokojenie potrzeb własnych i otoczenia;
10. kształtowanie umiejętności posługiwania się narzędziami, maszynami i urządzeniami oraz
opanowanie prostych umiejętności i czynności pracy;
11. przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w różnych formach życia społecznego na równi
z innymi członkami danej zbiorowości, pełnienia ról społecznych oraz przygotowanie do
załatwiania różnych spraw osobistych w urzędach i innych instytucjach;
12. kształtowanie poczucia odpowiedzialności za samodzielnie dokonywane wybory i
podejmowane decyzje;
11
SZKOLNE PROGRAMY NAUCZANIA
w Niepublicznej Szkole Przysposabuiającej do Pracy w Gdańsku
z następujących przedmiotów:
a) Program nauczania nr 1: Funkcjonowanie osobiste i społeczne (PRG/01/14-15);
b) Program nauczania nr 2: Przysposobienie do pracy pt. „Jesteśmy pomocni” (PRG/02/14-15);
c) Program nauczania nr 3 : wychowanie fizyczne (PRG/03/14-15);
d) Program nauczania nr 4: zajęcia kształtujące kreatywność (PRG/04/14-15);
e) Program nauczania nr 5: religia pt.„W ramionach ojca” (GN-5i-07/2))
f) Program nauczania nr 6: zajęcia sportowe (PRG/06/14-15).
Wszystkie wymienione wyżej programy znajdują się w załączniku.
METODY NAUCZANIA
Przy realizacji programu konieczne jest właściwe zaplanowanie wszystkich zajęć. Od wyboru
metod nauczania zależy, czy zaplanowane przez nas cele zostaną osiągnięte. W pracy z uczniami z
upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami
sprzężonymi zaleca się wprowadzenie zróżnicowanych metod nauczania, zależnie od rodzaju
przekazywanych treści. Najczęściej stosowanymi metodami nauczania są zaproponowane przez
F. Szloska (1998):
1. Metody podające – polegają na podaniu uczniowi przez nauczyciela gotowych treści lub pracę
ze źródłami informacji. Należy je uatrakcyjniać planszami, tabelami lub filmami. Należą tu przede
wszystkim:
- wykład informacyjny – polega na przekazywaniu za pomocą odpowiednio dobranych słów
określonych informacji np.: zasady bezpieczeństwa i pracy na zajęciach
- pogadanka – polega na stawianiu uczniom kolejnych, przemyślanych pytań oraz uzyskaniu od
nich odpowiedzi np.: rodzaje i zastosowanie materiałów plastycznych
- objaśnienie lub wyjaśnienie – polega na zwięzłym określeniu faktu charakterze teoretycznym np.:
instrukcje obsługi urządzeń
- praca z książką/ćwiczeniami np.: przepisywanie regułki, sporządzanie notatki
2. Metody aktywizujące – polegają na stworzeniu sytuacji problemowej i poszukiwaniu przez
12
uczniów sposobu jej rozwiązania:
- gry dydaktyczne – są to celowo zorganizowane sytuacje, w których uczniowie otrzymują
przydzielone zadania i rozwiązują je indywidualnie lub grupowo, mogą to być np.: rebusy,
krzyżówki, zagadki
- metoda projektów – polega na przydzieleniu uczniom zadań cząstkowych, realizowanych
indywidualnie oraz na ustaleniu terminu ukończenia całości pracy np.: planowanie okresowych prac
porządkowych w gospodarstwie domowym
3. Metody eksponujące – polegają na przyswajaniu określonej wiedzy poprzez ogląd czyli np.:
- film/program telewizyjny np.: pierwsza pomoc przy oparzeniach
- pokaz np.: wycieczki do zakładów pracy i zapoznanie się z ich specyfiką
- foliogram np.: etapy produkcji chleba
- prezentacja wyrobów np.: dekoracje wykonane metodą decoupage
Metody te wymagają przygotowania uczniów do ich odbioru oraz pełnego uczestnictwa podczas
ekspozycji. Obejmują również dyskusje po zakończeniu ekspozycji i wyciąganie wniosków.
4. Metody praktyczne – to praktyczne działanie uczniów, wykonywanie zadań, projektów. Są one
charakterystyczne dla lekcji wytwórczych:
- pokaz z objaśnieniem – jest to demonstracja czynności, kolejność wykonywania, ich
prawidłowości, połączonej z słownym komentarzem nauczyciela, metodę tę można stosować przy
realizacji wszystkich działów programowych np.: pokaz prawidłowej organizacji stanowiska pracy
- ćwiczenia przedmiotowe – polegają na zastosowaniu w praktyce wiedzy teoretycznej zdobytej
przez uczniów np.: sposoby opatrywania skaleczeń
5. Metody programowe z użyciem komputera np.: obliczanie wartości energetycznej produktów
spożywczych
Wybór metod pracy zależy oczywiście do nauczyciela, który będzie kierował się oceną ich
przydatność w drodze do osiągnięcia zamierzonych celów.
13
OCENA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW/ EWALUACJA PROGRAMU
Istotnym elementem procesu kształcenia jest sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów. Dzięki
niemu możliwe jest informowanie ucznia (i rodzica) o poziomie jego osiągnięć, wskazywanie i
wspieranie rozwoju oraz motywowanie do dalszej pracy. Ocenianie stanowi integralną część
procesu nauczania i uczenia się. Powinno być dokładne i systematyczne. Dokonując oceny należy
kierować się ściśle określonymi kryteriami, jak również jasno określić zakres umiejętności i obszar,
który oceniamy.
Ze względu na specyficzny charakter edukacji uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu
umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, a także
indywidualne tempo i zakres nauki każdego ucznia, osiągnięcia w poszczególnych sferach
oddziaływań pedagogicznych są planowane indywidualnie. /podstawa programowa/
W praktyce stosowane są dwa sposoby oceniania: bieżące i okresowe. Bieżące motywuje ucznia do
systematycznej pracy, pozwala rozpoznać jego mocne i słabe strony, obserwować jego rozwój.
Nauczyciel ma dzięki niemu możliwość obserwowania efektywności stosowanych metod i form
pracy, dzięki czemu może ciągle doskonalić swój warsztat. Ocenianie okresowe przeprowadzane
jest najczęściej pod koniec semestru czy roku szkolnego. Ma ono formę oceny opisowej, w której
podkreśla się głównie mocne strony ucznia, w mniejszym stopniu zwracając uwagę na występujące
trudności – słabe strony.
W procesie nauczania proponujemy zastosować następujące sposoby kontroli postępów ucznia:
- obserwację pracy ucznia na lekcji – dostarcza ona nauczycielowi informacji o ogólnych
predyspozycjach ucznia: umiejętności koncentracji, organizowania warsztatu pracy, współpracy w
grupie i aktywności na zajęciach;
- kontrolę ustną – podstawą tej metody jest formułowanie przez nauczyciela jasnych i
precyzyjnych pytań; nauczyciel nie musi do tego wywoływać ucznia na środek klasy, pytania mogą
być zadawane grupie, a odpowiada ten, który potrafi; za każdą poprawną odpowiedź uczeń otrzyma
np.: plus, a ten który zbierze ich najwięcej ocenę (zgodną z WSO);
- kontrolę pisemną – może ona być przeprowadzana w różnych formach np.: prace domowe,
uzupełnianie ćwiczeń na podstawie tekstu itp.; nauczyciel ocenia ucznia pod kątem umiejętności
poszukiwania i selekcji informacji oraz wykazywania się samodzielnością w działaniu; kryteria
oceniania powinny być jasno sformułowane.
14